Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:03,000 --> 00:00:06,040
Univerzum drzi gigantsku kosmicku tajnu.
2
00:00:09,400 --> 00:00:12,760
Niko ikada nije video kako
crna rupa zaista izgleda.
3
00:00:15,880 --> 00:00:18,160
Sada je tim internacionalnih
astronoma
4
00:00:18,160 --> 00:00:19,880
na misiji da to sazna.
5
00:00:22,680 --> 00:00:24,760
Idemo!
6
00:00:24,760 --> 00:00:27,560
Vođa tima je posvetio svoj život
7
00:00:27,560 --> 00:00:31,200
da napravi prvu sliku
crne rupa ikada.
8
00:00:31,200 --> 00:00:34,000
ako se zapitate zašto ovo nije
urađeno ranije,
9
00:00:34,000 --> 00:00:36,600
to je zasto što je zaista, zaista
veoma teško.
10
00:00:36,600 --> 00:00:39,520
Kroz 2 godine,naše kamere
su pratile ove naučnike.
11
00:00:39,520 --> 00:00:42,600
u najnegostoljubivija okruženja
na zemlji...
12
00:00:42,600 --> 00:00:44,520
Prilično je hladno..
13
00:00:44,520 --> 00:00:47,200
Ohladiće se na oko -70 stepeni.
14
00:00:47,200 --> 00:00:51,640
..dok grade revolucionarni
teleskop veličine Zemlje.
15
00:00:54,320 --> 00:00:56,800
Ako uspeju, slika
crne rupe
16
00:00:56,800 --> 00:01:00,040
će testirati teorije Alberta Anštajna
17
00:01:00,040 --> 00:01:04,400
i možda utabati nove staze
puteva fizike.
18
00:01:04,400 --> 00:01:08,400
To će biti jedno od najuzbudljivijih
oktrića našeg doba.
19
00:01:11,920 --> 00:01:14,640
Ovo je priča iznutra o stvaranju
20
00:01:14,640 --> 00:01:17,080
prve prave slike...
21
00:01:17,080 --> 00:01:19,200
..crne rupe.
22
00:01:28,160 --> 00:01:30,920
Od svih čuda u našem kosmosu,
23
00:01:30,920 --> 00:01:35,400
jedan od objekata je ostao skriven
najvećim naučnim umovima.
24
00:01:38,240 --> 00:01:39,640
Crna rupa.
25
00:01:44,040 --> 00:01:47,600
Crna rupa je region prostora
gde je povlačenje gravitacije
26
00:01:47,600 --> 00:01:52,600
toliko jako da joj ništa
ne može pobeći ako se primakne
27
00:01:52,600 --> 00:01:57,040
i pod ništa, mislim nšta,
uključujući čak i svetlost.
28
00:01:58,720 --> 00:02:01,920
Ono što zapravo mislimo pod time
je oblast sa zvana "horizont događaja".
29
00:02:03,080 --> 00:02:06,560
To je specifično ograničenje
oko crne rupe koje označava
30
00:02:06,560 --> 00:02:09,080
šta je unutra a šta spolja.
31
00:02:09,080 --> 00:02:14,240
Kada nešto jednom pređe tu granicu,
adio. Van kontakta je
32
00:02:14,240 --> 00:02:15,840
sa ostatkom univezuma.
33
00:02:15,840 --> 00:02:18,000
Ne znamo šta je njegova
konačna sudbina,
34
00:02:18,000 --> 00:02:20,120
ali verovatno nije baš dobra.
35
00:02:23,680 --> 00:02:27,320
Većina naučnika danas veruje
da crne rupe zaista postoje...
36
00:02:29,000 --> 00:02:31,640
.ali niko nikada nije video jednu.
37
00:02:34,840 --> 00:02:40,560
Identifikovali smo puno objekata
koji liče na crne rupe,
38
00:02:40,560 --> 00:02:43,200
ali ne može se dokazati da one
to i jesu.
39
00:02:43,200 --> 00:02:45,200
I tu nastaje problem,
zar ne?
40
00:02:45,200 --> 00:02:48,480
Ako niko nikada nije video
crnu rupu,
41
00:02:48,480 --> 00:02:51,840
možemo li biti sigurni
da zaista postoje?
42
00:02:51,840 --> 00:02:55,360
Može li ova fundamentalna ideja
o našem univerzumu
43
00:02:55,360 --> 00:02:58,120
i na koji način radi,
biti pogrešna?
44
00:03:03,600 --> 00:03:06,280
Astronom Šip Dolman
je na misiji
45
00:03:06,280 --> 00:03:07,760
da reši ovo misteriju.
46
00:03:11,360 --> 00:03:14,240
On je na vrhu koplja ovog
zapanjujućeg eksperimenta.
47
00:03:15,560 --> 00:03:20,560
On želi da uhvati prvu ikada
sliku crne rupe.
48
00:03:21,600 --> 00:03:25,440
Cilj celog projekta
je videti kako crna rupa
49
00:03:25,440 --> 00:03:28,200
zaista izgleda, detekotvati oblik,
50
00:03:28,200 --> 00:03:31,960
i videti šta se događa
u njenom bliskom okruženju.
51
00:03:31,960 --> 00:03:34,400
Mislim, samo izgovaranje
mi izaziva žmarce.
52
00:03:34,400 --> 00:03:38,480
Zainteresovan sam za crne rupe
od kako sam počeo da se bavim astronomijom.
53
00:03:38,480 --> 00:03:41,720
To me je zapravo prvobitno
njoj i privuklo.
54
00:03:41,720 --> 00:03:46,360
Nekako sam dospeo u ovu grupu
koja se bavi radio astronomijom
55
00:03:46,360 --> 00:03:48,360
na veoma poseban način.
56
00:03:54,280 --> 00:03:56,440
Ovde u Hejstak observatoriji,
57
00:03:56,440 --> 00:03:58,160
i širom sveta,
58
00:03:58,160 --> 00:04:01,760
Šip je razvijao tehniku
da vidi neviđeno.
59
00:04:06,680 --> 00:04:09,560
Šip cilja sam centar
galaksije,
60
00:04:09,560 --> 00:04:13,360
gde su astronomi detektovali
skup zvezda...
61
00:04:14,720 --> 00:04:17,000
..u orbiti nečega čudnog.
62
00:04:18,680 --> 00:04:21,080
Zvezde kruže tako brzo...
63
00:04:22,520 --> 00:04:26,080
..naučnici su izračunali
da objekat mora imati masu
64
00:04:26,080 --> 00:04:29,080
od preko 4 miliona masa sunca.
65
00:04:31,160 --> 00:04:32,960
Najbolje objašnjenje je,
66
00:04:32,960 --> 00:04:36,880
crna rupa nazvana
Strelac A-zvezda.
67
00:04:38,120 --> 00:04:42,440
Šip hoće da koristi radio teleskope
kako bi pokušao da vidi ovu crnu rupu,
68
00:04:42,440 --> 00:04:44,160
ali tu postoji problem.
69
00:04:44,160 --> 00:04:47,240
Iako se pretpostavlja da je
veća od sunca,
70
00:04:47,240 --> 00:04:50,920
od Zemlje je udaljena
26,000 svetlosnih godina.
71
00:04:52,360 --> 00:04:54,440
Ovo je tako mala meta,
72
00:04:54,440 --> 00:04:58,000
da ne postoji teleskop
dovoljno snažan da je vidi.
73
00:04:59,520 --> 00:05:02,120
Ceo razlog iz koga to
do sada nije izvedeno
74
00:05:02,120 --> 00:05:04,800
je taj da su crne rupe
ekstremno male.
75
00:05:04,800 --> 00:05:07,240
Ekvivalent bi bio pokušaj
da se vidi pomorandža
76
00:05:07,240 --> 00:05:08,960
na udaljenosti Meseca.
77
00:05:08,960 --> 00:05:11,120
Stoga smo morali da izgradimo teleskop.
78
00:05:11,120 --> 00:05:13,560
Morali smo da izgradimo u osnovi
novi intrument
79
00:05:13,560 --> 00:05:15,720
koji može da vidi stvari
koje su male.
80
00:05:17,960 --> 00:05:20,440
Za postizanje ovakve snage,
81
00:05:20,440 --> 00:05:24,680
poslednje decenije, Šip je razvijao
glavni plan.
82
00:05:26,680 --> 00:05:31,000
On želi da kombinuje 8 odvojenih
teleskopa u Španiji,
83
00:05:31,000 --> 00:05:33,120
Meksiku,
84
00:05:33,120 --> 00:05:35,040
Arizoni...
85
00:05:37,360 --> 00:05:39,160
..Havajima,
86
00:05:39,160 --> 00:05:40,880
Čileu,
87
00:05:40,880 --> 00:05:42,720
i na južnom polu.
88
00:05:43,960 --> 00:05:46,720
Ova mreža se naziva
Teleskop horizonta događaja
89
00:05:46,720 --> 00:05:49,080
i prostire se licem planete zemlje.
90
00:05:50,360 --> 00:05:53,840
Za hvatanje kritične fotografije
svih 8 tanjira moraju biti usmereni
91
00:05:53,840 --> 00:05:56,960
u pravcu crne rupe
u tačno isto vreme.
92
00:05:58,160 --> 00:06:02,360
Mi povezujemo teleskope
međusobno udaljenje 10,000km,
93
00:06:02,360 --> 00:06:05,320
čak i više od toga.
Premošćujući globus,
94
00:06:05,320 --> 00:06:09,600
stvarate novi instrument
koji može da vidi crnu rupu.
95
00:06:09,600 --> 00:06:12,480
Ovo je tajni sos,
96
00:06:12,480 --> 00:06:15,560
koji je tajna
Teleskopa horizonta događaja.
97
00:06:20,320 --> 00:06:23,880
Svaki od 8 teleskopa
u mreži
98
00:06:23,880 --> 00:06:26,800
je zasebna i moćna observatorija.
99
00:06:30,280 --> 00:06:32,840
Mogu da otkriju emisiju
oko crne urpe,
100
00:06:32,840 --> 00:06:36,920
ali tim će morati da iskombinuje
ove signale kako bi stvorio sliku.
101
00:06:38,000 --> 00:06:39,480
Širom sveta,
102
00:06:39,480 --> 00:06:42,400
tim će posmatrati crne rupe
simultano
103
00:06:42,400 --> 00:06:45,280
i snimiti podatke na hard disk.
104
00:06:46,600 --> 00:06:50,360
Zatim moraju fizički
preneti diskove nazad
105
00:06:50,360 --> 00:06:53,440
i kombinovati podatke zajedno
u džinovskom super-kompjuteru
106
00:06:53,440 --> 00:06:55,240
nazvanom korelator.
107
00:06:57,120 --> 00:07:00,080
Ovaj korelator je poslednji
deo slagalice.
108
00:07:00,080 --> 00:07:04,720
Prvi deo je sakupljanje podataka
na različitim tačkama širom globusa.
109
00:07:04,720 --> 00:07:07,120
Drugi deo je kombinovanje podataka
110
00:07:07,120 --> 00:07:08,920
i to je ono što korelator radi.
111
00:07:11,440 --> 00:07:15,880
Tek onda će se novi teleskop
veličine Zemlje imati šansu
112
00:07:15,880 --> 00:07:18,320
da napravi sliku crne rupe.
113
00:07:19,840 --> 00:07:23,520
ako Teleskop horizonta događaja
zapravo uspe
114
00:07:23,520 --> 00:07:26,560
Da napravi kvalitetnu sliku
crne rupe,
115
00:07:26,560 --> 00:07:28,320
to nije impresivan rezultat,
116
00:07:28,320 --> 00:07:30,360
to je nestvaran rezultat!
117
00:07:30,360 --> 00:07:34,680
To je tehnički prikaz sile kakav
nikada nismo imali prilike da vidimo.
118
00:07:34,680 --> 00:07:39,960
Ali čemu se Šipov tim nada da vidi
ako crna rupa ne propušta ništa,
119
00:07:39,960 --> 00:07:42,280
čak ni svetlost, da pobegne?
120
00:07:47,480 --> 00:07:49,840
Crna rupa sama je nevidljiva...
121
00:07:52,720 --> 00:07:56,200
..ali materija koja u nju upada
bi trebalo da je oda.
122
00:07:58,400 --> 00:08:02,000
Njena intenzivna gravitacija
privlači međuzvezdane gasove,
123
00:08:02,000 --> 00:08:05,320
i uvlači ih u
bržu i bržu orbitu.
124
00:08:08,240 --> 00:08:12,120
To zagreva gas
na milione stepeni
125
00:08:12,120 --> 00:08:15,720
i emituje svetlost koju bi
teleskopi trebalo da registruju.
126
00:08:18,040 --> 00:08:21,520
Matematika sugeriše da će gravitacija
iskriviti ove emisije
127
00:08:21,520 --> 00:08:23,680
u kružni prsten,
128
00:08:23,680 --> 00:08:28,040
ostavljajući u centaru
senku crne rupe.
129
00:08:31,960 --> 00:08:34,840
To je važno
naučno predviđanje.
130
00:08:34,840 --> 00:08:38,280
Ako tim vidi nešto što
nije kružno,
131
00:08:38,280 --> 00:08:43,320
može izvrnuti najcenjeniju
teoriju fizike naglavačke.
132
00:08:45,240 --> 00:08:48,640
Ajnštajnovu teoriju
opšteg relativiteta.
133
00:08:50,120 --> 00:08:54,120
Njegova teorija kaže da masa zakrivljuje
tapiseriju prostora i vremena,
134
00:08:54,120 --> 00:08:57,520
stvarajući efekat
koji nazivamo gravitacijom.
135
00:08:59,000 --> 00:09:03,280
Ajnštajnova teorija relativne
gravitacije je temelj
136
00:09:03,280 --> 00:09:05,280
koji drži sva naša shvatanja.
137
00:09:06,680 --> 00:09:09,680
Prvi korak je samo,
da li je Ajnštajn u pravu?
138
00:09:09,680 --> 00:09:12,080
Da li postoji neki
detalj koji je promakao?
139
00:09:12,080 --> 00:09:16,240
Za 100 godina, Ajnštajova teorija
je prošla svaki test.
140
00:09:17,480 --> 00:09:20,560
Ali niko nije video njeno
najekstremnije predviđanje.
141
00:09:22,120 --> 00:09:25,200
Ako se dovoljno mase sažme
u jednu tačku,
142
00:09:25,200 --> 00:09:29,840
njena gravitacija bi bila tako jaka
da bi stvorila crnu rupu.
143
00:09:31,960 --> 00:09:36,960
Kako bi bilo divno da nam
Teleskop horizonta događaja pokaže
144
00:09:36,960 --> 00:09:41,640
da, u ekstremnim domenima, Ajnštajn
nije potpuno u pravu?
145
00:09:41,640 --> 00:09:45,520
To bi bilo jedno od najuzbudljivijih
otkrića našeg doba,
146
00:09:45,520 --> 00:09:48,760
i skočićemo velikim skokom unapred
147
00:09:48,760 --> 00:09:50,600
u shvatanju kako svemir funkcioniše.
148
00:09:50,600 --> 00:09:55,960
Izazov Ajnštajnovoj teoriji
i novoj eri astronomije
149
00:09:55,960 --> 00:10:00,120
leži u uspehu tima
Teleskopa horizonta događaja.
150
00:10:09,200 --> 00:10:12,080
Ostaje još samo tri meseca
pre nego što tim pokuša
151
00:10:12,080 --> 00:10:16,360
da osmotri crnu rupu
koristeći mrežu od 8 teleskopa,
152
00:10:16,360 --> 00:10:18,280
ali ima dosta posla.
153
00:10:20,640 --> 00:10:24,720
Šip je došao u Meksiko da nadgleda
krucijalni test
154
00:10:24,720 --> 00:10:28,520
koristeći 4 teleskopa u mreži.
155
00:10:29,920 --> 00:10:31,840
Ono što nas natera da ustanemo iz kreveta,
156
00:10:31,840 --> 00:10:34,040
što nas zaista motiviše,
157
00:10:34,040 --> 00:10:37,520
je izgradnja nove vrste
instrumenta.
158
00:10:37,520 --> 00:10:40,680
Kada razmišljate o izgradnji
teleksopa velikog kao Zemlja,
159
00:10:40,680 --> 00:10:44,400
to samo po sebi je
tako luda ideja.
160
00:10:45,520 --> 00:10:49,040
Kako bi povezao teleskope,
tim će koristiti tehniku
161
00:10:49,040 --> 00:10:53,760
nazvanu "dugobazična
interferometrija" ili VLBI,
162
00:10:53,760 --> 00:10:55,760
ali to predstavlja veliki izazov.
163
00:10:55,760 --> 00:10:57,400
Tokom osmatranja,
164
00:10:57,400 --> 00:11:00,320
neće videti rezultate
u realnom vremenu.
165
00:11:00,320 --> 00:11:05,040
Sama priroda tehnike koju
koristimo je da nećemo
166
00:11:05,040 --> 00:11:09,120
znati da li ova osmatranja rade
dok ne dobijemo sve podatke natrag
167
00:11:09,120 --> 00:11:11,320
u centar za obradu podataka,
168
00:11:11,320 --> 00:11:14,360
tako da smo ovde
da odradimo probu...
169
00:11:15,600 --> 00:11:19,160
..to kako bi se uverili da sve
radi poput sata.
170
00:11:19,160 --> 00:11:20,560
Sken 2...
171
00:11:20,560 --> 00:11:23,840
Ne 0.78, to je 0.078.
172
00:11:23,840 --> 00:11:27,640
Imamo timove fotografa
u Meksiku, Čileu,
173
00:11:27,640 --> 00:11:30,120
na južnom polu, u Španiji,
174
00:11:30,120 --> 00:11:32,480
i oni svi znaju šta rade.
175
00:11:32,480 --> 00:11:34,360
Znaju šta treba da rade.
176
00:11:34,360 --> 00:11:36,880
Proveravaš sve,
i proveravaš ponovo,
177
00:11:36,880 --> 00:11:39,080
i proveravaš tri puta.
178
00:11:39,080 --> 00:11:43,400
Ima mnogo toga što može krenuti
naopako tokom probne observacije.
179
00:11:50,640 --> 00:11:53,360
Radio emisija iz crne rupe
mora biti snimljena
180
00:11:53,360 --> 00:11:54,960
na svakom teleskopu
181
00:11:54,960 --> 00:11:59,000
i podaci snimljeni na hard diskove.
182
00:12:00,200 --> 00:12:04,400
Oblaci mogu omesti signal
i oprema može zakazati...
183
00:12:05,560 --> 00:12:09,080
..izbacujući jedan ili više
teleskopa iz funkcije.
184
00:12:10,320 --> 00:12:14,200
Tako da su timu potrebno vedro vreme
savršeno ispravni teleskopi
185
00:12:14,200 --> 00:12:18,320
na svakoj lokaciji širom globusa
u isto vreme.
186
00:12:20,200 --> 00:12:24,160
Ako samo jedan teleskop zakaže,
možda neće dobiti sliku.
187
00:12:25,240 --> 00:12:26,840
Nakon snimanja podataka,
188
00:12:26,840 --> 00:12:29,200
popunjeni diskovi će biti
isporučeni
189
00:12:29,200 --> 00:12:31,800
u Masačusets i Nemačku
190
00:12:31,800 --> 00:12:34,000
gde se podaci moraju iskombinovati,
191
00:12:34,000 --> 00:12:37,560
i tada će znati da li je njihov
ambicionzni plan urodio plodom.
192
00:12:38,960 --> 00:12:41,000
Da li je sve spremno? Nadam se.
193
00:12:41,000 --> 00:12:46,240
U Meksiku, astronom
Gopal Narajanan je vođa.
194
00:12:46,240 --> 00:12:49,680
Cela svrha testa koji izvodimo
195
00:12:49,680 --> 00:12:52,720
je dodavanje još nekoliko
postrojenja.
196
00:12:52,720 --> 00:12:56,480
Dodaćemo Apeks,
koji je u Čielu,
197
00:12:56,480 --> 00:13:00,520
Piko Vileta u Evropi,
i teleskop na južnom polu.
198
00:13:04,680 --> 00:13:08,040
Južni pol je kritična lokacija
za tim.
199
00:13:08,040 --> 00:13:12,560
Njegova vedra, zaleđena neba
su savršena za osmatranje.
200
00:13:15,040 --> 00:13:17,640
Ali letovi ovamo će se uskoro
završiti zbog zime,
201
00:13:17,640 --> 00:13:22,200
što znači da će podaci sa
južnog pola poslednji stići nazad.
202
00:13:25,280 --> 00:13:28,760
Ekspert za instrumente Den Maron
I njegov tim su doputovali
203
00:13:28,760 --> 00:13:31,720
ovde, na Zemljin kraj,
kako bi učinili teleskop spreminim.
204
00:13:31,720 --> 00:13:33,680
Uključivanjem teleskopa na
južnom polu u projekat,
205
00:13:33,680 --> 00:13:36,600
mi zaista pravimo teleskop veličine Zemlje.
206
00:13:36,600 --> 00:13:39,560
To više nego duplira rezoluciju
teleskopskog niza
207
00:13:39,560 --> 00:13:42,560
I pruža poslednje trunke detalja
koji su nam potrebni
208
00:13:42,560 --> 00:13:44,560
da napravimo sliku crne rupe.
209
00:13:46,400 --> 00:13:48,400
Sada je januar.
210
00:13:48,400 --> 00:13:51,280
Vreme je štipajućih
36 stepeni ispod nule.
211
00:13:51,280 --> 00:13:52,720
Tako da je prilično hladno.
212
00:13:52,720 --> 00:13:55,440
Toplotni indeks je oko minus 70.
213
00:13:57,440 --> 00:14:00,840
Uprkos hladnoći, timovi
moraju da se pripreme
214
00:14:00,840 --> 00:14:02,480
za probno osmatranje.
215
00:14:05,240 --> 00:14:08,240
Moraju instalirati namenski
pravljeno sočivo za teleskop
216
00:14:08,240 --> 00:14:10,160
sa preciznošću manjom od milimetra.
217
00:14:13,360 --> 00:14:15,840
OK, verujem da je tercijalni
instaliran.
218
00:14:15,840 --> 00:14:18,200
Moramo da imamo ovo ovde,
219
00:14:18,200 --> 00:14:21,400
pozicionirano tako da je svetlo
iz gigantskog desetometarnog teleskopa
220
00:14:21,400 --> 00:14:24,080
fokusirano precizno na
naš prijemnik.
221
00:14:24,080 --> 00:14:26,040
Malo je potrajalo,
222
00:14:26,040 --> 00:14:28,240
Ali mislimo da je sada podešeno
kako treba.
223
00:14:28,240 --> 00:14:32,640
Sočivo je postavljeno ali dok
se obzervacija ne završi
224
00:14:32,640 --> 00:14:34,960
neće znati da li je uspelo.
225
00:14:40,200 --> 00:14:44,320
U Meksiku, Gopal I tim se
spremaju za probu
226
00:14:44,320 --> 00:14:47,760
sa četiri teleskopa.
227
00:14:47,760 --> 00:14:51,160
Osmatraće svetle izvore
zvane kvazari
228
00:14:51,160 --> 00:14:52,960
da bi pomogli u testiranju mreže.
229
00:14:55,720 --> 00:15:00,120
Specijalista za podatke Lini Blekburn
je zadužena za snimanje podataka.
230
00:15:00,120 --> 00:15:01,520
Još jedan minut.
231
00:15:01,520 --> 00:15:03,960
Spreman sam.
Da li je Lindi zadovoljna ovime?
232
00:15:06,040 --> 00:15:07,400
Idemo!
233
00:15:07,400 --> 00:15:08,680
Uključeni smo.
234
00:15:09,800 --> 00:15:12,080
Ali, kako probna observacija
počinje...
235
00:15:14,840 --> 00:15:16,400
U redu, snimamo.
236
00:15:16,400 --> 00:15:18,280
..pojavljuje se neočekivani problem.
237
00:15:20,640 --> 00:15:21,960
Šta?
238
00:15:21,960 --> 00:15:25,600
Greška u kodu znači da se
indikator za snimanje ne pojavljuje.
239
00:15:25,600 --> 00:15:29,920
Ne, pokušava da snima...
Oh, pokušava da snima. U redu.
240
00:15:29,920 --> 00:15:33,360
Snimanje podataka,
poslednji korak
241
00:15:33,360 --> 00:15:35,280
u celom procesu,
242
00:15:35,280 --> 00:15:37,680
koji je doduše
veoma bitan koran,
243
00:15:37,680 --> 00:15:40,800
da snimimo podatke koje
smo sakupili kroz lanac teleksopa,
244
00:15:40,800 --> 00:15:42,880
to sada ne funkcioniše.
245
00:15:42,880 --> 00:15:44,720
Bez podataka,
246
00:15:44,720 --> 00:15:47,440
teleskop je izbačen iz mreže.
247
00:15:48,800 --> 00:15:52,720
Lindi radi užurbano
u pronalaženju rešenja
248
00:15:52,720 --> 00:15:55,000
I mislim da ima nade.
249
00:15:55,000 --> 00:15:57,080
Znači IF nivoi deluju u redu?
250
00:15:57,080 --> 00:15:59,520
Da. Reci mi da radi, Lindi.
251
00:16:00,920 --> 00:16:02,600
Ne. Ne!
252
00:16:02,600 --> 00:16:04,040
BLEEP
253
00:16:05,920 --> 00:16:07,400
Isti problem.
254
00:16:07,400 --> 00:16:10,200
Promenio sam redosled kada
sam mislio da je to prvobitni problem...
255
00:16:10,200 --> 00:16:13,440
Nadaš se da ćemo stići sa
snimanjem na vreme, Lindi?
256
00:16:14,600 --> 00:16:16,200
Zaista ne znam.
257
00:16:16,200 --> 00:16:18,080
1 minut... Da li smo spremni?
258
00:16:18,080 --> 00:16:20,200
Još 10 sekundi.
259
00:16:24,720 --> 00:16:26,600
Indikatori! Da!
260
00:16:28,920 --> 00:16:30,520
Dobro obavljeno, Lindi!
261
00:16:30,520 --> 00:16:32,240
Sada je 2:46 izjutra.
262
00:16:33,600 --> 00:16:37,040
Tim je uspeo da snimi
probne podatke.
263
00:16:40,240 --> 00:16:42,440
Ali neće znati
da li je sve uspelo
264
00:16:42,440 --> 00:16:44,480
dok se podaci ne analiziraju.
265
00:16:46,200 --> 00:16:49,520
Tek tada će tim
znati da li imaju šansu
266
00:16:49,520 --> 00:16:51,320
za pravu probu...
267
00:16:52,600 --> 00:16:54,720
..kada će pokušati da snime
268
00:16:54,720 --> 00:16:57,040
sliku crne rupe.
269
00:16:59,600 --> 00:17:01,480
Sliku crne rupe
270
00:17:01,480 --> 00:17:04,360
koja će pružiti nove načine
da se testiraju Ajnštajnove
271
00:17:04,360 --> 00:17:06,840
najekstremnija teorijska
predviđanja.
272
00:17:06,840 --> 00:17:10,520
Ajnštajnove jednačine nam pokazuju
da ukoliko provedemo sat-dva
273
00:17:10,520 --> 00:17:11,800
na ivici crne rupe,
274
00:17:11,800 --> 00:17:13,800
i zatim se vratimo na Zemlju, na primer,
275
00:17:13,800 --> 00:17:18,360
Zemlja će ostariti 10,000,
ili milion, ili milijardu godina.
276
00:17:18,360 --> 00:17:21,800
Tako da kada osmatramo horizont
događaja crne rupe,
277
00:17:21,800 --> 00:17:25,520
osmatramo ono što se može
smatrati vremenskom mašinom.
278
00:17:26,800 --> 00:17:29,400
Ipak, uprkos Ajnštajnovim jednačinama,
279
00:17:29,400 --> 00:17:32,480
čak ni on nije mislio da
crne rupe postoje.
280
00:17:33,720 --> 00:17:36,360
Da im priroda nikada ne
bi dozvolila da postoje.
281
00:17:36,360 --> 00:17:39,120
To je razumna primedba
koju je Ajnštajn imao.
282
00:17:39,120 --> 00:17:42,200
Mislim, posle svega, bilo bi veoma,
veoma, veoma teško,
283
00:17:42,200 --> 00:17:45,720
sabiti masu nečega
u jednu tačku.
284
00:17:45,720 --> 00:17:48,360
Ajnštajn je prirodno I razumno
pretpostavio
285
00:17:48,360 --> 00:17:52,360
da materija prosto neće dozvoliti
sebi da bude toliko sabijena.
286
00:17:55,040 --> 00:17:57,880
Ali dokazi ovog mehanizma
se gomilaju.
287
00:18:02,040 --> 00:18:04,200
Naučnici sada veruju da je crna rupa
288
00:18:04,200 --> 00:18:07,120
zapravo leš džinovske zvezde
koja je dostigla supernovu.
289
00:18:12,080 --> 00:18:16,720
Duboko u ruševinama,
preživelo jezgro kolabrira
290
00:18:16,720 --> 00:18:19,080
u beskrajno malu tačku.
291
00:18:20,360 --> 00:18:22,600
Ovo se naziva singularitet.
292
00:18:24,160 --> 00:18:27,440
Intezivna gravitacija krivi prostor
I vreme tako snažno
293
00:18:27,440 --> 00:18:32,480
da ništa ne može pobeći, formirajući
horizont događaja crne rupe.
294
00:18:34,040 --> 00:18:37,240
Moguće je da su crne rupe
ultimativno izmišljotina
295
00:18:37,240 --> 00:18:40,480
matematičkih jednačina
koje nam je Ajnštajn dao,
296
00:18:40,480 --> 00:18:43,560
ali kako bolje utvrditi ovo
saznanje nego
297
00:18:43,560 --> 00:18:46,080
nego pogledati I videti
šta je zapravo tamo?
298
00:18:46,080 --> 00:18:48,920
I to je obećanje
Teleskopa horizonta događaja.
299
00:18:50,800 --> 00:18:54,400
Tim se nada da testira ove
teorije hvatanjem fotografije
300
00:18:54,400 --> 00:18:57,640
crne rupe u centru
naše galaksije.
301
00:19:00,040 --> 00:19:02,240
Ali imaju još veću metu,
302
00:19:02,240 --> 00:19:05,680
crnu rupu u centru
druge galaksije
303
00:19:05,680 --> 00:19:07,320
nazvane M87.
304
00:19:08,680 --> 00:19:12,640
Postoji samo nekoliko meta
u univerzumu na kojima trenutno
305
00:19:12,640 --> 00:19:15,680
teleskop horizonta događaja
može da se nada hvatanju
306
00:19:15,680 --> 00:19:19,200
siluete crne rupe, da vidi ivicu
horizonta događaja.
307
00:19:19,200 --> 00:19:21,240
M87 je jedna od njih.
308
00:19:21,240 --> 00:19:24,760
Slika M87 je najbliža
slici crne rupe koju
309
00:19:24,760 --> 00:19:26,960
su astronomi videli.
310
00:19:28,120 --> 00:19:31,360
Ali da bi videli njenu ivicu,
Šip mora zumirati mnogo bliže.
311
00:19:32,760 --> 00:19:36,800
Ako želimo da slikamo horizont događaja,
moramo napraviti sliku
312
00:19:36,800 --> 00:19:39,200
onoga što je u maloj kutiji,
ovde
313
00:19:39,200 --> 00:19:41,720
u samom centralnom jezgru
ove galaksije.
314
00:19:41,720 --> 00:19:44,800
Zato smo usmeravali sav
naš trud
315
00:19:44,800 --> 00:19:48,840
preko decenije, kako bi smo
utvrdili šta se događa na ovom mestu
316
00:19:48,840 --> 00:19:52,760
koje nam nije bilo dostupno
od začetaka astronomije.
317
00:19:52,760 --> 00:19:54,080
Ako uspeju,
318
00:19:54,080 --> 00:19:57,880
kompjuterske simulacije pokazuju
da bi trebalo da vide ovo.
319
00:19:59,280 --> 00:20:03,200
Svetlo savijeno u prsten
i senka crne rupe.
320
00:20:05,800 --> 00:20:09,520
Ako možemo da vidimo prsten,
to bi bio najbolji dokaz
321
00:20:09,520 --> 00:20:12,040
postojanja crne rupe.
322
00:20:20,240 --> 00:20:23,640
Ostaju još 2 nedelje do
pokušaja tima
323
00:20:23,640 --> 00:20:25,600
da osmotri crnu rupu
324
00:20:25,600 --> 00:20:28,720
a oni i dalje rešavaju probleme.
325
00:20:31,640 --> 00:20:35,000
U Evropi, holandski astronom
Remo Tilanus je zadužen
326
00:20:35,000 --> 00:20:37,960
za logistiku ovog globalnoj projekta.
327
00:20:39,320 --> 00:20:43,120
Hej, dobro jutro. Dobro jutro.
Momci kako ste? Dobro. Dobro!
328
00:20:43,120 --> 00:20:46,000
Sviđa mi se to što ste uradili momci.
Monitor.
329
00:20:46,000 --> 00:20:48,400
Izgleda veoma dobro. Hvala vam.
330
00:20:50,480 --> 00:20:54,360
Timu je potrebno 2 meseca da obradi
prikupljene podatke,
331
00:20:54,360 --> 00:20:57,000
ali rezulati su napokon stigli.
332
00:20:57,000 --> 00:20:58,640
Cao.
333
00:20:58,640 --> 00:21:02,320
Cao! Cao. Imamo dobre
rezultate.
334
00:21:02,320 --> 00:21:06,160
Podaci pokazuju da su se
teleskopi uspešno povezali.
335
00:21:06,160 --> 00:21:09,840
Iako su razdvojeni
hiljadama milja,
336
00:21:09,840 --> 00:21:13,560
uspeli su da osmotre izvor
u istom trenutku.
337
00:21:13,560 --> 00:21:16,160
Ali imamo problema zbog
teleskopa na južnom polu,
338
00:21:16,160 --> 00:21:19,840
Pomerio se za 20 metara
zato što se ceo ledeni omotač pomerio.
339
00:21:19,840 --> 00:21:22,400
To je veoma neobično.
Mislim da nema drugog
340
00:21:22,400 --> 00:21:24,640
teleskopa koji to radi.
Nadam se!
341
00:21:24,640 --> 00:21:27,640
Zaista se nadam. U problemu smo
ako se to dogodi.
342
00:21:27,640 --> 00:21:29,880
To ne znači da je posto već gotov.
343
00:21:29,880 --> 00:21:32,280
Imamo par tehničkih problema
koje moramo da rešimo,
344
00:21:32,280 --> 00:21:34,600
ali glavni sistemi funkcionišu.
345
00:21:34,600 --> 00:21:37,040
To su dobre vesti za tim.
346
00:21:37,040 --> 00:21:40,800
Ali Heino Falke, jedan od vodećih
fizičara u timu
347
00:21:40,800 --> 00:21:44,600
zna kako će biti teško
povezivanje 8 teleskopa.
348
00:21:44,600 --> 00:21:47,800
Ako se izvode ekstemni eksprimenti,
349
00:21:47,800 --> 00:21:51,000
moraš biti ekstremno precizan
i uzeti sve u obzir.
350
00:21:51,000 --> 00:21:54,960
Moraš znati poziciju u delić milimetra.
351
00:21:54,960 --> 00:21:58,160
Ako pogledate Havaje,
radi se o vulkanskoj regiji.
352
00:21:58,160 --> 00:22:00,400
Tektonske ploče se pomeraju
353
00:22:00,400 --> 00:22:03,320
za 6cm godišnje.
354
00:22:03,320 --> 00:22:05,880
Ali znate, ako odete na južni pol
355
00:22:05,880 --> 00:22:07,840
tu je led i on pluta,
356
00:22:07,840 --> 00:22:11,880
može se pomeriti nekoliko metara -
nekada I desetina metara godišnje.
357
00:22:11,880 --> 00:22:15,920
Tako da je ovo ekvivalent
trke Formule 1
358
00:22:15,920 --> 00:22:18,080
pri pomeranju teleksopa.
359
00:22:18,080 --> 00:22:20,280
I, ne zaboravimo
360
00:22:20,280 --> 00:22:22,040
izvan Zemlje je i Mesec,
361
00:22:22,040 --> 00:22:25,200
i to utiče na ceo globus.
362
00:22:25,200 --> 00:22:28,200
Pojedini teleksopi će
biti privučeni gravitacijom
363
00:22:28,200 --> 00:22:30,320
meseca u jednom pravcu.
364
00:22:30,320 --> 00:22:34,400
Pomeraju se pola metra
gore-dole svakih 6 sati.
365
00:22:34,400 --> 00:22:37,320
Uz potrebu za takvom preciznošću,
366
00:22:37,320 --> 00:22:40,080
tim mora sve izvesti po planu.
367
00:22:40,080 --> 00:22:44,960
Bilo koji izgubljeni teleskop
će uticati na dobijeni rezultat.
368
00:22:44,960 --> 00:22:46,560
I dalje će biti zanimljivo.
369
00:22:46,560 --> 00:22:48,240
Ali nećemo dobiti sliku.
370
00:22:48,240 --> 00:22:50,760
Biće nešto podataka,
i nešto fotografija koje ćemo pokazati
371
00:22:50,760 --> 00:22:52,160
ali neće biti kompletne slike.
372
00:23:01,600 --> 00:23:04,280
Neki su veoma nervozni
a ja verujem
373
00:23:04,280 --> 00:23:06,000
da oni absolutno...
374
00:23:07,200 --> 00:23:09,360
..žele da dobiju sliku ove godine.
375
00:23:09,360 --> 00:23:11,760
Ali ja sam opušteniji.
376
00:23:11,760 --> 00:23:13,280
Nalazim da je uzbudljivo
377
00:23:13,280 --> 00:23:15,960
to što smo u momentu
kada ovo možemo probati.
378
00:23:18,640 --> 00:23:21,960
Remo je došao na Maks Plank
institut radio astronomije
379
00:23:21,960 --> 00:23:24,640
u Bonu da proveri
pripreme tima.
380
00:23:26,960 --> 00:23:30,000
Ovde, specijalista za tehniku
Alan Roj
381
00:23:30,000 --> 00:23:33,600
suočen je sa problemom koji
može ugroziti ceo projekat.
382
00:23:36,440 --> 00:23:37,720
Cao, Alane.
383
00:23:37,720 --> 00:23:40,560
Cao. Drago mi je da te vidim.
Cao! Kako si?
384
00:23:40,560 --> 00:23:43,040
Da li si imao prijatan put?
Imao sam prijatan put, bilo je dobro.
385
00:23:43,040 --> 00:23:45,320
Čoveče. Dešava se ovde.
386
00:23:45,320 --> 00:23:46,880
Dakle još problema.
387
00:23:46,880 --> 00:23:51,160
Mašine koje snimaju podatke
se pregrevaju.
388
00:23:51,160 --> 00:23:54,280
Problem koji imamo sa snimačima
u ovom momentu je da
389
00:23:54,280 --> 00:23:58,200
im se unutrašnjost pregreva
i da se zbog toga isključuju.
390
00:23:58,200 --> 00:24:02,880
Ako se to dogodi pri snimanju,
to će nas potpuno osujetiti.
391
00:24:02,880 --> 00:24:04,640
Osmatranja koja obavljamo
392
00:24:04,640 --> 00:24:07,560
zavise od kompletnog niza.
393
00:24:09,280 --> 00:24:11,200
-GOVORI NA NEMAČKOM-
394
00:24:11,200 --> 00:24:14,520
Problem je visoka
nadmorska visina.
395
00:24:14,520 --> 00:24:16,120
Redak vazduh oko teleskopa
396
00:24:16,120 --> 00:24:19,560
znači da je rashladni sistem
manje efikasan,
397
00:24:19,560 --> 00:24:23,200
tako da Alan mora napravati metalne
ploče kako bi preusmerio više
398
00:24:23,200 --> 00:24:24,640
vazduha preko elektronike.
399
00:24:24,640 --> 00:24:26,040
Ne.
400
00:24:35,400 --> 00:24:37,480
Proverimo da li ovo paše.
401
00:24:37,480 --> 00:24:39,000
Uvek je...
402
00:24:39,000 --> 00:24:42,480
..momenat napetosti,
čak I kod jednostavnih stvari.
403
00:24:42,480 --> 00:24:44,560
I, da, savršeno.
404
00:24:48,040 --> 00:24:52,800
Preko puta, Helga Rotman
je zadužena za preko 500
405
00:24:52,800 --> 00:24:57,760
hard diskova koji mogu da
skladište milione gigabajta podataka.
406
00:24:57,760 --> 00:25:01,400
Moduli hard diskova, oni zapravo
sadrže srž onoga što radimo.
407
00:25:01,400 --> 00:25:05,600
Oni su specijalni,
diskovi ispunjeni helijumom,
408
00:25:05,600 --> 00:25:07,640
sposobni da funkcionišu
na visokoj nadmorskoj visini.
409
00:25:07,640 --> 00:25:11,640
Kada je u pitanju cena,
ovo je bitan faktor,
410
00:25:11,640 --> 00:25:14,000
tako da je kupovina diskova skupa.
411
00:25:14,000 --> 00:25:17,480
Na primer, ne možemo da
priuštimo čuvanje rezerve kopije,
412
00:25:17,480 --> 00:25:19,520
ako se disk ošteti ili izgubi
413
00:25:19,520 --> 00:25:23,120
gubimo sve podatke,
što je katastrofa.
414
00:25:23,120 --> 00:25:26,760
To je noćna mora - imaćemo
celu paletu diskova,
415
00:25:26,760 --> 00:25:29,960
i njima ispadne paleta.
To će biti strašno.
416
00:25:31,960 --> 00:25:35,280
Remo mora poslati diskove
do lokacije svakog teleskopa.
417
00:25:36,360 --> 00:25:40,160
To je samo jedan mali deo
ovog logističkog poduhvata.
418
00:25:40,160 --> 00:25:44,040
Sada je 20 časova i Remo
vrši tele-konferenciju
419
00:25:44,040 --> 00:25:45,600
sa ostatkom tima.
420
00:25:45,600 --> 00:25:48,960
Sledeći problem sa kojim
bih želeo da se uhvatimo u koštac su
421
00:25:48,960 --> 00:25:53,000
kartice koje moramo proći pre
početka osmatranja.
422
00:25:53,000 --> 00:25:55,840
Samo 2 nedelje do osmatranja,
423
00:25:55,840 --> 00:25:59,160
prtisak i tenzija na projektu
raste.
424
00:26:00,280 --> 00:26:05,400
Raspored kreće u 15h
po lokalnom vremenu, u 1 ujutro UTC.
425
00:26:05,400 --> 00:26:07,520
Sada više ništa ne možemo da uradimo.
426
00:26:07,520 --> 00:26:10,520
Diskutovali smo I diskutovali,
427
00:26:10,520 --> 00:26:13,560
rasporedi su takvi kakvi jesu.
428
00:26:13,560 --> 00:26:16,240
Samo pretpostavimo da će biti u redu.
Biće u redu.
429
00:26:16,240 --> 00:26:18,960
Ništa više ne možemo uraditi.
Ne, to shvatam.
430
00:26:18,960 --> 00:26:20,600
U redu, to je to momci, hvala vam.
431
00:26:20,600 --> 00:26:22,000
Bićemo u kontaktu.
432
00:26:22,000 --> 00:26:23,240
U redu, cao, hvala, cao.
433
00:26:24,480 --> 00:26:27,720
Bilo je potrebno 10 godina
da se svi ovi telekopi
434
00:26:27,720 --> 00:26:30,880
povežu u niz, da ih opskrbimo,
435
00:26:30,880 --> 00:26:33,320
svi smo motivisani
istim.
436
00:26:33,320 --> 00:26:37,640
Hoćemo da vidimo tu crnu rupu
i ta želja nas pokreće.
437
00:26:37,640 --> 00:26:40,280
Čaša vina i odlazak u krevet,
438
00:26:40,280 --> 00:26:44,240
to je zapravo ono što želim sada.
439
00:27:02,680 --> 00:27:06,080
Ostaje još samo jedan dan
pre nego što uspemo ili ne
440
00:27:06,080 --> 00:27:08,920
u nameri da uhvatimo
sliku crne rupe.
441
00:27:10,360 --> 00:27:13,040
Pomerite ga ovde.
442
00:27:13,040 --> 00:27:15,680
Zamislite da imamo otvoren...
443
00:27:15,680 --> 00:27:19,640
U Masačusetsu, Šip I fizičar
Demetrijus Soltis
444
00:27:19,640 --> 00:27:22,480
postavljaju centralno
komunikaciono čvorište.
445
00:27:22,480 --> 00:27:27,960
Tako, da imamo prostora okolo.
446
00:27:27,960 --> 00:27:30,240
Šta kažeš? To je to.
447
00:27:30,240 --> 00:27:31,600
To je to.
448
00:27:31,600 --> 00:27:33,680
Ovo će biti kontrola misije.
449
00:27:34,960 --> 00:27:37,520
Komunikacija je presudna
za ceo projekat.
450
00:27:37,520 --> 00:27:40,560
Mislim, sinhronizujemo stvari
do milisekunde.
451
00:27:40,560 --> 00:27:42,840
Moramo biti sigurni da je sve
podešeno.
452
00:27:42,840 --> 00:27:45,240
Moramo biti sigurni da
su svi testovi izvršeni.
453
00:27:48,800 --> 00:27:52,240
Tim mora da umreži 8
svetskih multi-milionskih
454
00:27:52,240 --> 00:27:55,320
observatorija istovremeno
da uhvati fotografiju.
455
00:27:57,080 --> 00:27:58,960
Imamo vedra neba, tako da...
456
00:27:58,960 --> 00:28:01,560
Imaju deset dana na raspolaganju
sa teleskopima,
457
00:28:01,560 --> 00:28:04,760
ali oblaci na bilo kom od njih
mogu omesti signal
458
00:28:04,760 --> 00:28:07,360
od crne rupe I uništiti
podatke.
459
00:28:09,320 --> 00:28:11,920
Svakog dana,
Šip mora da obavi poziv.
460
00:28:11,920 --> 00:28:14,960
Da li je noć “idemo” ili “ne idemo”.
461
00:28:14,960 --> 00:28:19,320
Da li pokrenuiti ili ne
teleskop horizonta događaja
baš te noći
462
00:28:19,320 --> 00:28:21,680
je najveća odluka koju možeš
da napraviš.
463
00:28:21,680 --> 00:28:24,280
Ako odlučiš ispravno,
imaćeš odlične podatke.
464
00:28:24,280 --> 00:28:26,160
Ako odlučiš pogrešno,
465
00:28:26,160 --> 00:28:29,600
utrošio si ogromnu
količinu resursa.
466
00:28:29,600 --> 00:28:34,040
Svako veče osmatranja ne samo
da košta hiljade funti
467
00:28:34,040 --> 00:28:37,320
već takođe jede ograničeni
prostor za skladištenje na diskovima.
468
00:28:37,320 --> 00:28:39,160
Šipu je potrebno 5 noći osmatranja
469
00:28:39,160 --> 00:28:41,760
za najbolju šansu za dobijanje slike.
470
00:28:43,560 --> 00:28:48,040
Procena vremenskih prilika širom
sveta je presudna.
471
00:28:48,040 --> 00:28:50,680
Možda će ići iznad u narednih
par dana.
472
00:28:50,680 --> 00:28:52,400
To izgleda dobro.
473
00:28:52,400 --> 00:28:54,600
Ako učiniš pogrešnu “idemo”
ili “ne idemo” odluku,
474
00:28:54,600 --> 00:28:58,320
možda ćeš ugroziti svoju šansu
da uslikaš sliku crne rupe
475
00:28:58,320 --> 00:29:01,960
i to je ono što nas opseda
dok smo u toj prostoriji.
476
00:29:01,960 --> 00:29:04,520
Hej, Kazu.
477
00:29:04,520 --> 00:29:07,520
Komunikacioni i vremenski
izveštaji su dostupni.
478
00:29:07,520 --> 00:29:10,800
Sada Šip mora da bude siguran
da su teleskopi spremni.
479
00:29:10,800 --> 00:29:13,280
Moramo da se uverimo da znamo
kako stvari stoje
480
00:29:13,280 --> 00:29:15,240
do kraja današenjeg dana,
ako nešto
481
00:29:15,240 --> 00:29:18,000
nije tehnički spremno,
onda imamo problem.
482
00:29:24,280 --> 00:29:29,120
Na Havajima, vulkan Mauna Kea
je dom 2 opservatorije
483
00:29:29,120 --> 00:29:30,640
u mreži.
484
00:29:32,120 --> 00:29:35,160
Džejms Klerk Maksvel
teleskop
485
00:29:35,160 --> 00:29:37,000
i pod-milimetarski niz.
486
00:29:39,920 --> 00:29:44,560
Remo je stigao iz Evrope,
ali oprema još uvek nije spremna.
487
00:29:49,280 --> 00:29:51,120
Ćao Džonatane. O, ćao, Remo.
488
00:29:51,120 --> 00:29:53,080
Kako ide? Nije loše.
489
00:29:53,080 --> 00:29:55,960
Vodeći inžinjer Džonatan Vejntrub
490
00:29:55,960 --> 00:30:00,720
I dalje montira nove komplete za hlađenje
na njegove setove snimača.
491
00:30:00,720 --> 00:30:03,280
Instalirani su u četvrtak
I onda smo bili u fazonu
492
00:30:03,280 --> 00:30:05,640
"Do đavola, nema instalirane
komplete za hlađenje."
493
00:30:05,640 --> 00:30:08,120
Da. Tako da ugrađujemo...
494
00:30:08,120 --> 00:30:11,000
Tako je, taman na vreme,
pretpostavljam.
495
00:30:11,000 --> 00:30:13,800
Pretpostavljam, da.
Ovo je otprilike u zadnji minut.
496
00:30:15,240 --> 00:30:17,320
Ovo je vid preventivnog
održavanja -
497
00:30:17,320 --> 00:30:21,560
ne želimo da se dogodi otkazivanje
zbog pregrevanja
498
00:30:21,560 --> 00:30:23,480
usred rada.
499
00:30:23,480 --> 00:30:27,040
Da. Sada se indikator uključio.
Idemo. Da.
500
00:30:27,040 --> 00:30:30,200
I vazduh duva iz ovih ventilatora,
tako da... Da.
501
00:30:30,200 --> 00:30:31,880
Odlično.
502
00:30:39,080 --> 00:30:42,000
Remo I Džonatan
moraju da instaliraju snimače
503
00:30:42,000 --> 00:30:43,720
I uvere se da svi rade.
504
00:30:43,720 --> 00:30:46,480
U redu. Idemo. Tako je.
505
00:30:48,560 --> 00:30:51,200
Da, svi su u redu.
506
00:30:51,200 --> 00:30:54,000
Sam čin uključivanja i
isključivanja
507
00:30:54,000 --> 00:30:55,760
je u nekoj meri stresan.
508
00:30:57,200 --> 00:31:02,640
Ponekad nešto isključite
I nikada više ne proradi, tako da...
509
00:31:02,640 --> 00:31:04,960
..uvek osetite olakšanje
kada proradi.
510
00:31:09,880 --> 00:31:12,880
Dok su na Havajima stvari pod kontrolom...
511
00:31:14,440 --> 00:31:16,960
..visoko u Atakama
pustinji u Čileu...
512
00:31:19,520 --> 00:31:25,080
..Alan Roj je stigao iz Nemačke
kako bi vodio observaciju na Apeksu.
513
00:31:25,080 --> 00:31:27,960
Kontrolo, šef Apeksa...
514
00:31:27,960 --> 00:31:33,920
Ovde, Alan je odgovoran za
najbitniji deo projekta -
515
00:31:33,920 --> 00:31:35,160
raspored.
516
00:31:35,160 --> 00:31:37,560
Raspored je absolutno
najbitni deo projekta -
517
00:31:37,560 --> 00:31:42,200
absolutno ključan – on je
srce celog eksprimenta.
518
00:31:42,200 --> 00:31:45,520
Ulažeš puno truda,
a puno novca, puno vremena,
519
00:31:45,520 --> 00:31:48,880
a sve visi na dobrom rasporedu.
520
00:31:51,440 --> 00:31:54,320
Mreža teleskopa horizonta događaja
je tako velika,
521
00:31:54,320 --> 00:31:58,160
emisija sa crne rupe će stići
na svaki teleskop
522
00:31:58,160 --> 00:32:00,600
u drugom vremenskom trenutku.
523
00:32:00,600 --> 00:32:03,920
Štaviše, Zemlja rotira.
524
00:32:03,920 --> 00:32:07,520
Dok rotira, pozicija teleskopa
u prostoru
525
00:32:07,520 --> 00:32:09,520
se konstantno menja.
526
00:32:09,520 --> 00:32:13,240
Ako tim ne može da snimi vreme
u koje se signal pojavljuje
527
00:32:13,240 --> 00:32:15,920
do milionitog dela milionitog dela
sekunde,
528
00:32:15,920 --> 00:32:19,560
teleskopi neće uspeti da se
iskombinuju kao jedan.
529
00:32:22,400 --> 00:32:26,320
Da bi sinhronizovali teleskope,
tim je potrošio 2 miliona dolara
530
00:32:26,320 --> 00:32:29,600
na neke od najkupljih atomskih
časovnika na svetu,
531
00:32:29,600 --> 00:32:31,720
nazvani hidrogeni generatori.
532
00:32:32,920 --> 00:32:34,600
Ovo je hidorgeni generator.
533
00:32:34,600 --> 00:32:39,120
Sat može da promaši za jednu sekundu
u deset miliona godina.
534
00:32:39,120 --> 00:32:41,600
Naravno, ne čekamo 10 miliona
godina da ga izmerimo.
535
00:32:41,600 --> 00:32:44,400
Alan mora čuvati satove na
stabilnoj temperaturi
536
00:32:44,400 --> 00:32:46,120
kao bi radili stabilno.
537
00:32:47,440 --> 00:32:49,000
Ali postoji problem.
538
00:32:49,000 --> 00:32:52,120
Kućište korišćeno za hlađenje
je neispravno.
539
00:32:52,120 --> 00:32:55,280
Ležajevi su zaribali
I nemamo hlađenje,
540
00:32:55,280 --> 00:32:57,960
što znači da se kućište pregreva
541
00:32:57,960 --> 00:33:00,400
i sat tada nije srećan.
542
00:33:00,400 --> 00:33:03,160
Neispravan sat može pretstavljati
katastrofu.
543
00:33:06,400 --> 00:33:08,360
U dalekoj Atakama pustinji,
544
00:33:08,360 --> 00:33:10,800
suvište ste daleko da pozovete
majstora.
545
00:33:10,800 --> 00:33:14,160
Alan ima samo jedno
improvizovano rešenje.
546
00:33:14,160 --> 00:33:19,280
Rešenje je da odškrine vrata
kućište kako bi
547
00:33:19,280 --> 00:33:22,320
suvišna toplota iz sata mogla
da izađe.
548
00:33:23,960 --> 00:33:28,560
To me čini malo nervoznim,
ali moramo imati vere
549
00:33:28,560 --> 00:33:30,400
da sat radi kako treba.
550
00:33:30,400 --> 00:33:33,600
Za sada, domišljato rešenje
551
00:33:33,600 --> 00:33:36,040
mora da održi satove u radnom stanju,
552
00:33:36,040 --> 00:33:38,840
ili će ceo ekspriment biti ugrožen.
553
00:33:38,840 --> 00:33:44,720
Skidam kapu ljudima koji izvode
ovakve eksprimente
554
00:33:44,720 --> 00:33:47,080
I osmatranja.
555
00:33:47,080 --> 00:33:48,880
Stvarno je, opipljivo,
556
00:33:48,880 --> 00:33:51,760
ali je ekstremno I abstraktno
u isto vreme.
557
00:33:56,040 --> 00:33:58,760
Uvek postoji rizik sa ovakvim
vidom merenja.
558
00:33:58,760 --> 00:34:00,320
Ovo su komplikovane stvari.
559
00:34:00,320 --> 00:34:03,520
Zahtevaju toliko brige i finese
560
00:34:03,520 --> 00:34:05,280
kako bi se sve uskladilo.
561
00:34:08,440 --> 00:34:12,800
Zapanjujuće, vedro je na svih
osam teleskopa.
562
00:34:12,800 --> 00:34:16,400
Na Havajima, Remo dobija poziv
Iz kontrole misije.
563
00:34:17,760 --> 00:34:20,600
I, dobili smo dobre vesti, spremni smo.
564
00:34:20,600 --> 00:34:24,320
Spremni smo za pokretanje opservacije.
565
00:34:26,720 --> 00:34:28,760
Ovo je ključni momenat
566
00:34:28,760 --> 00:34:32,400
do koga je vodilo preko 10 godina
napornog rada.
567
00:34:32,400 --> 00:34:35,120
Bilo je potrebno puno vremena
da dođemo do ove tačke,
568
00:34:35,120 --> 00:34:38,880
da dobijemo šansu da napravimo
snimak,
569
00:34:38,880 --> 00:34:41,760
I sada, najzad, taj dan je došao.
570
00:34:44,000 --> 00:34:47,440
Remo se mora popeti na 4,000 metara,
571
00:34:47,440 --> 00:34:49,640
na vrh vulkana.
572
00:34:51,040 --> 00:34:52,360
Ovde, dve opservatorije,
573
00:34:52,360 --> 00:34:54,920
Džejms Klerk Maksvel teleskop,
574
00:34:54,920 --> 00:34:57,400
i pod-milimetarski niz,
575
00:34:57,400 --> 00:34:59,360
su deo mreže.
576
00:35:00,800 --> 00:35:02,960
Remo je suprotstavljen satu.
577
00:35:06,320 --> 00:35:07,760
Tako je...
578
00:35:10,600 --> 00:35:13,160
Trebalo bi da počnemo
sa podešavanjem prijemnika.
579
00:35:13,160 --> 00:35:17,880
Ogledalo usmerava radijaciju
u prijemnik koji ćemo koristiti.
580
00:35:17,880 --> 00:35:20,040
Nalik je podešavanju radija.
581
00:35:21,120 --> 00:35:22,560
Ovo ide.
582
00:35:22,560 --> 00:35:24,760
Izgleda dobro.
583
00:35:24,760 --> 00:35:26,480
Na pod-milimetarskom nizu,
584
00:35:26,480 --> 00:35:30,560
inžinjer Džonatan Vejntrub
je zadužen za snimanje podataka.
585
00:35:30,560 --> 00:35:34,000
Imamo 50 minuta da
odradimo provere
586
00:35:34,000 --> 00:35:36,400
pre nego što započnemo snimanje,
587
00:35:36,400 --> 00:35:39,880
a visoka nadmorska visina
ne pomeže da mozak funkcioniše dobro.
588
00:35:39,880 --> 00:35:43,320
Na ovoj visini se obično pravi
više grešaka.
589
00:35:43,320 --> 00:35:47,040
Ali preko planine,
Remo nailazi na greškicu.
590
00:35:47,040 --> 00:35:48,200
Oh!
591
00:35:49,600 --> 00:35:50,800
Šta koj đavo?
592
00:35:50,800 --> 00:35:52,440
Radio se razdesio.
593
00:35:52,440 --> 00:35:55,680
Prijemnik neće da se zaključa
na frekvenciju.
594
00:35:57,440 --> 00:36:01,760
Bez zaključavanja, podaci sa teleskopa
će biti upropašćeni.
595
00:36:06,280 --> 00:36:10,880
Remo nema drugu opciju osim
da ručno podesi frekvenciju.
596
00:36:10,880 --> 00:36:12,320
Odrađeno.
597
00:36:12,320 --> 00:36:14,640
Potrebne su mi naočare za čitanje.
598
00:36:14,640 --> 00:36:16,960
Ne mogu više da vidim
glupe brojčanike!
599
00:36:21,880 --> 00:36:23,640
Da, ostao je zaključan na frekvenciju.
600
00:36:23,640 --> 00:36:25,280
Odlično.
601
00:36:28,760 --> 00:36:29,880
U redu.
602
00:36:29,880 --> 00:36:31,920
Tim je spreman baš na vreme.
603
00:36:31,920 --> 00:36:34,720
Sve je spremno. Dobro je.
604
00:36:35,880 --> 00:36:37,800
Odlično, ima dobar signal.
605
00:36:39,320 --> 00:36:42,600
Pažnja!
Vrata i krov se otvaraju!
606
00:36:42,600 --> 00:36:44,880
Vrata i krov će biti otvoreni.
607
00:36:44,880 --> 00:36:47,840
Stanica 42. Stanica 42.
608
00:36:53,960 --> 00:36:55,840
Otvara se.
609
00:37:01,320 --> 00:37:03,800
Remo usmerava tanjir
na metu.
610
00:37:05,760 --> 00:37:08,600
Džonatan se sprema za snimanje
podataka.
611
00:37:08,600 --> 00:37:12,640
5, 4, 3, 2, 1.
612
00:37:12,640 --> 00:37:14,480
Idemo li?
613
00:37:14,480 --> 00:37:18,040
Teleskop horizonta događaja
je pokrenut.
614
00:37:19,320 --> 00:37:21,520
Posle više od deset godina rada,
615
00:37:21,520 --> 00:37:24,640
timovi u 8 različitih observatorija
616
00:37:24,640 --> 00:37:28,120
najzad usmeravaju svog pogled
na crnu rupu.
617
00:37:36,480 --> 00:37:39,720
Tim osmatara zračenje iz crnih rupa M87
618
00:37:39,720 --> 00:37:43,320
I zvezde A iz sazvežđa Strelac,
snimajući podatke duboko u noć.
619
00:37:44,760 --> 00:37:49,600
Posle 14 sati rada, Remo mora
otići kako bi izbegao visinsku bolest.
620
00:37:49,600 --> 00:37:53,120
Bliži se naših 14 sati na planini.
621
00:37:53,120 --> 00:37:56,560
Umoran, I ja ću sići u bazu dole,
622
00:37:56,560 --> 00:37:57,800
nešto niže,
623
00:37:57,800 --> 00:38:01,360
ali ću nastaviti da sedim I osmatram
satima.
624
00:38:01,360 --> 00:38:06,080
Ali makar će biti više kiseonika
I to će pomoći.
625
00:38:06,080 --> 00:38:08,800
Hvala vam na podršci.
Želim vam srećan ostatak večeri.
626
00:38:08,800 --> 00:38:11,320
Vidmo se sutra.
U redu? Pozdrav.
627
00:38:13,080 --> 00:38:15,040
Tokom prva 2 dana osmatranja,
628
00:38:15,040 --> 00:38:17,320
8 teleskopa širom sveta
629
00:38:17,320 --> 00:38:19,640
snima 2 pune noći materijala.
630
00:38:23,760 --> 00:38:26,080
Ali u ovim ekstremnim lokacijama,
fizički,
631
00:38:26,080 --> 00:38:27,880
kao I mentalni izazovi
632
00:38:27,880 --> 00:38:30,280
ostavljaju danak na timu.
633
00:38:33,360 --> 00:38:34,920
Težak fizički rad svakoga dana,
634
00:38:34,920 --> 00:38:37,040
osećaš ga konstantno na telu,
635
00:38:37,040 --> 00:38:39,720
puls je konstatno povišen
zbog nadmorske visine.
636
00:38:39,720 --> 00:38:41,400
Stalni stres sistema.
637
00:38:44,040 --> 00:38:45,600
Umorni smo.
638
00:38:45,600 --> 00:38:49,640
Znaš kako, zavrišiš budan u razna
doba noći.
639
00:38:49,640 --> 00:38:52,280
Ljudi na visokoj nadmorskoj visini
ne razmišljaju uvek najbolje.
640
00:38:52,280 --> 00:38:54,320
Gde je ovo? Gde je ono?
641
00:38:54,320 --> 00:38:57,040
Oh, tik ispred nosa mi je... Oh.
642
00:38:57,040 --> 00:38:59,200
Imali smo problem na
jednom od teleskopa,
643
00:38:59,200 --> 00:39:02,000
jedan delić elektronike na
koji se oslanjamo
644
00:39:02,000 --> 00:39:03,840
nam je davao neke lude rezultate.
645
00:39:03,840 --> 00:39:05,600
Sada smo kod atomskih časovnika.
646
00:39:05,600 --> 00:39:07,840
Pogledajmo kanal 17.
647
00:39:07,840 --> 00:39:12,680
Na kraju smo ga popravili jer smo u sobi,
radimo.
648
00:39:16,640 --> 00:39:20,040
Do sada, vremenske prilike su
bile savrše širom planete.
649
00:39:20,040 --> 00:39:24,240
Ali trećeg dana, na teleskopu
Veliki milimetar(LMT) u Meksiku,
650
00:39:24,240 --> 00:39:26,720
vidik počinje da se menja.
651
00:39:26,720 --> 00:39:30,560
To je zastašujući video strim.
652
00:39:31,920 --> 00:39:34,920
LMT je u potpunom haosu sada.
653
00:39:34,920 --> 00:39:39,160
Mislim, videli ste sliku sa videa.
Magla je, oblaci se valjaju,
654
00:39:39,160 --> 00:39:42,840
tamo deluje veoma nestabilno.
655
00:39:42,840 --> 00:39:45,080
Očigledno se pogoršava.
656
00:39:54,760 --> 00:39:57,160
Znate, neću zaslađivati situaciju
za vas momci.
657
00:39:57,160 --> 00:40:01,240
Odluka za večeras ostaje na vama,
658
00:40:01,240 --> 00:40:03,600
idemo li ili ne.
659
00:40:03,600 --> 00:40:05,520
Budalaština zar ne?
660
00:40:05,520 --> 00:40:08,600
Ne možete predvideti vreme
za deset sati od sada,
661
00:40:08,600 --> 00:40:10,760
pogotovo ne na vrhu vulkana
662
00:40:10,760 --> 00:40:12,640
sa velikim teleskopom na sebi.
663
00:40:12,640 --> 00:40:17,640
Imamo veoma dobro vreme
at 1, 2, 3, 4, 5,
664
00:40:17,640 --> 00:40:19,360
6 naših lokacija.
665
00:40:19,360 --> 00:40:21,160
Šest od osam.
666
00:40:21,160 --> 00:40:24,520
Ovo su ogromne, ogromne šanse.
667
00:40:24,520 --> 00:40:27,520
Dve ključne lokacije,
one su marginalne.
668
00:40:28,640 --> 00:40:31,120
Teleksop u Meksiku, LMT,
669
00:40:31,120 --> 00:40:33,440
I teleskop u Arizoni,
670
00:40:33,440 --> 00:40:36,040
imaju promenljivo vreme
671
00:40:36,040 --> 00:40:38,240
tako da ćemo morati da sačekamo.
672
00:40:40,760 --> 00:40:43,440
Šip odlaže odluku da li da nastave.
673
00:40:44,440 --> 00:40:46,160
Uskoro će morati da prelomi.
674
00:40:46,160 --> 00:40:50,800
Momci, morate mi objasnti
video fid sa LMT telekopa,
675
00:40:50,800 --> 00:40:53,600
sa jedne strane deluje kao
odmor u raju.
676
00:40:55,040 --> 00:40:56,640
Ali iz drugog ugla,
677
00:40:56,640 --> 00:41:02,000
izgleda kao da idemo ka
vrtložnoj oluji iz pakla,
678
00:41:02,000 --> 00:41:06,440
Ne razumem kako sa 3 kamere
imamo toliko različitu sliku.
679
00:41:07,880 --> 00:41:09,600
Šip mora da odluči.
680
00:41:09,600 --> 00:41:13,400
Ali sada stižu vesti iz
ALMA observatorije u Čileu.
681
00:41:13,400 --> 00:41:14,800
Sačekajte, sačekajte.
682
00:41:14,800 --> 00:41:17,240
Želim da budem siguran
šta mi govorite.
683
00:41:18,560 --> 00:41:20,040
Mislite da postoji šansa
684
00:41:20,040 --> 00:41:23,920
da su sinoćni podatci iz Alme
oštećeni?
685
00:41:25,280 --> 00:41:26,640
Uh, postoji šansa.
686
00:41:29,560 --> 00:41:33,440
Cela druga noć podataka je
možda oštećena.
687
00:41:35,320 --> 00:41:37,880
To je čitav novi nabor za nas.
688
00:41:37,880 --> 00:41:42,160
Da imate više vremena, da li bi ste
mogli da ispeglate ovaj problem?
689
00:41:42,160 --> 00:41:45,080
Peglanje problema nije
verovatno.
690
00:41:46,400 --> 00:41:48,080
Ako su podatci oštećeni,
691
00:41:48,080 --> 00:41:52,000
tim će onda imati samo jednu noć
podataka od 5 koje su im potrebne.
692
00:41:54,400 --> 00:41:58,240
Sa vremenom koje deluje kao da
se pogoršava, Šip mora rizikovati.
693
00:41:58,240 --> 00:42:01,480
Mislim da bi trebali da krenemo
jer nećemo rastavljati sistem
694
00:42:01,480 --> 00:42:05,640
na delove, moramo pretpostaviti
da će ALMA biti u redu.
695
00:42:05,640 --> 00:42:08,400
Tako da ću reći da krećemo
sa osmatranjem.
696
00:42:14,480 --> 00:42:18,120
U toku sledeća 4 dana,
tim propušta oluju da prođe
697
00:42:18,120 --> 00:42:20,560
I osmatra još 2 noći.
698
00:42:21,640 --> 00:42:23,800
Nadziremo podatke.
699
00:42:26,680 --> 00:42:29,680
Hard diskovi se pune
sa preko 6 miliona gigabajta
700
00:42:29,680 --> 00:42:31,120
dragocenih podataka -
701
00:42:31,120 --> 00:42:35,000
više skladištnog prostora nego
12,000 laptop kompjutera.
702
00:42:39,840 --> 00:42:41,720
Ako tim uspe da uhvati sliku,
703
00:42:41,720 --> 00:42:45,160
to može raščinti jednu
od najvećih misterija fizike...
704
00:42:51,680 --> 00:42:54,760
..šta leži u samom centru
crne rupe.
705
00:42:57,320 --> 00:43:00,000
Ajnštajnove jednačine sugerišu
beskrajno malu
706
00:43:00,000 --> 00:43:01,400
I gustu tačku -
707
00:43:01,400 --> 00:43:03,520
takozvani singularitet.
708
00:43:05,080 --> 00:43:07,960
Singularitet je način
na koji fizičari hoće da kažu:
709
00:43:07,960 --> 00:43:10,600
"Nemamo pojma šta se dešava."
710
00:43:10,600 --> 00:43:14,120
U realnosti, u nabijenom jezgru
crne rupe,
711
00:43:14,120 --> 00:43:17,040
Ajnštajnove jednačine
nemaju smisla.
712
00:43:18,480 --> 00:43:21,360
Ako Ajnštajnovu matematiku
shvatimo ozbiljno
713
00:43:21,360 --> 00:43:23,960
I primenimo je na sam centar
crne rupe,
714
00:43:23,960 --> 00:43:26,240
onda imamo beskrajnu gustinu.
715
00:43:26,240 --> 00:43:30,000
ali ne postoji metar
ni vaga na svetu,
716
00:43:30,000 --> 00:43:32,440
na kojoj će pri merenju
rezultat biti "beskonačno!"
717
00:43:35,800 --> 00:43:39,800
Priroda nas povlači za kragnu
718
00:43:39,800 --> 00:43:43,240
I udara nam šamar, "ne razumete
šta radite
719
00:43:43,240 --> 00:43:46,160
ako beskonačnost ostaje
kao odgovor."
720
00:43:46,160 --> 00:43:50,760
Sada, iskreno,
unutrašnjost crne rupe
721
00:43:50,760 --> 00:43:53,280
je divlji zapad teorije
fizičara.
722
00:43:53,280 --> 00:43:54,720
Ali dobre vesti su
723
00:43:54,720 --> 00:43:58,120
ako imate teorije koja predviđa
nešto drugačije od Ajnštajna
724
00:43:58,120 --> 00:44:01,200
za ono što se događa unutra,
dobra je šansa da takođe previđa
725
00:44:01,200 --> 00:44:04,000
i nešto drugačije što se događa
tek izvan nje.
726
00:44:04,000 --> 00:44:08,240
Tako je uzbudljivo da napokon,
nadamo se, dobijamo neke
727
00:44:08,240 --> 00:44:10,640
tragove sa telekospa horizont događaja.
728
00:44:12,320 --> 00:44:16,000
Slika crne rupe će pretočiti
teoriju u realnost.
729
00:44:16,000 --> 00:44:20,320
Može biti najbolji dokaz
koji fizičari imaju
730
00:44:20,320 --> 00:44:23,480
da otkriju unutrašnje misterije
731
00:44:23,480 --> 00:44:27,720
I može popločati put do takozvane
teorije svega.
732
00:44:35,920 --> 00:44:38,400
Sedmi je dan snimanja.
733
00:44:43,200 --> 00:44:45,040
U kontroli misije,
734
00:44:45,040 --> 00:44:48,040
tim mora da se odluči za
735
00:44:48,040 --> 00:44:50,000
poslednju noć observacije.
736
00:44:50,000 --> 00:44:51,480
Ovo će biti naša peta noć.
737
00:44:51,480 --> 00:44:54,400
Ovako, imaćemo Apex i ALMA
738
00:44:54,400 --> 00:44:56,960
na kraju veoma osetljive linije,
739
00:44:56,960 --> 00:45:00,040
sa veoma lepim vremenom na
drugom kraju te linije.
740
00:45:00,040 --> 00:45:02,640
Vremenske prilike svuda
izgledaju dobro.
741
00:45:03,920 --> 00:45:05,520
U redu, večeras snimamo.
742
00:45:05,520 --> 00:45:07,960
Svi dajte sve od sebe.
743
00:45:18,040 --> 00:45:19,400
Poslednji put,
744
00:45:19,400 --> 00:45:22,560
svetlo oko crnih rupa
se snima.
745
00:45:25,760 --> 00:45:28,360
U Čileu, Alan Roj i tim
746
00:45:28,360 --> 00:45:31,160
završavaju uzbudljivih osam dana.
747
00:45:31,160 --> 00:45:33,840
Dolazimo do kraja poslednje ture.
748
00:45:33,840 --> 00:45:35,960
Imamo možda tri minuta.
749
00:45:35,960 --> 00:45:38,040
Osećam se iscrpljeno, ali zadovoljno.
750
00:45:39,200 --> 00:45:42,800
Tim je postigao cilj I snimio
ciljanih 5 večeri podataka,
751
00:45:42,800 --> 00:45:46,080
ali tek kada iskombinuju
podatke sa svih teleskopa
752
00:45:46,080 --> 00:45:49,280
znaće da li se crna rupa vidi.
753
00:45:50,320 --> 00:45:54,600
Ovo je zanimljiv deo,
skoro kao igra blefiranja.
754
00:45:55,800 --> 00:45:58,480
Potrošili smo više od
5 nedelja ovde,
755
00:45:58,480 --> 00:46:00,880
teleksopi su osmatrali kroz noć,
756
00:46:00,880 --> 00:46:03,760
i I dalje ne znamo da li če išta
ispasti od ovoga.
757
00:46:09,880 --> 00:46:13,160
U kontroli misije,
Šip se osvrće na
758
00:46:13,160 --> 00:46:15,440
neverovatno postignuće tima.
759
00:46:15,440 --> 00:46:18,240
Ovo je početak kraja zar ne?
760
00:46:18,240 --> 00:46:22,080
Mislim, ovo nije zapravo kraj
čak ni u mašti.
761
00:46:24,840 --> 00:46:28,600
Iako imamo sve diskove,
mogu se izgubiti u pošti.
762
00:46:28,600 --> 00:46:30,480
Nema rezervnih kopija.
763
00:46:30,480 --> 00:46:32,840
Veoma, veoma je teško iskopirati
sve ove podatke.
764
00:46:32,840 --> 00:46:36,720
Tako da smo veoma nervozni
oko toga.
765
00:46:38,440 --> 00:46:41,600
Znate, imamo puno posla.
Puno posla.
766
00:46:41,600 --> 00:46:44,040
Ali učinili smo ovaj prvi veliki korak.
767
00:46:48,360 --> 00:46:52,600
Mi ljudi volimo da istražujemo
stvari do limita,
768
00:46:52,600 --> 00:46:55,200
i horizont događaja
je krajnji limit.
769
00:46:55,200 --> 00:46:58,840
Posmatram odvažnost
i hrabrost ljudi koji su
770
00:46:58,840 --> 00:47:01,360
došli čak dovde,
771
00:47:01,360 --> 00:47:03,520
da se zaista prihvate ovog izazova
772
00:47:03,520 --> 00:47:07,480
i preokrenu ga u nešto
što mere danas.
773
00:47:07,480 --> 00:47:08,600
To pomućuje um.
774
00:47:19,720 --> 00:47:24,240
Na južnom polu, posle 5 meseci
zimske tame,
775
00:47:24,240 --> 00:47:26,240
letovi ponovo kreću.
776
00:47:31,600 --> 00:47:34,600
Sada tim može poslati
preostale hard diskove
777
00:47:34,600 --> 00:47:36,480
koji čuvaju dragocene podatke
778
00:47:36,480 --> 00:47:38,720
nazad u Masačusets i Nemačku
779
00:47:38,720 --> 00:47:43,560
kako bi se zavrišio proces
sa svih 8 teleskopa.
780
00:47:43,560 --> 00:47:45,960
Ovde je urađen najveći
deo posla
781
00:47:45,960 --> 00:47:49,240
jer su svi diskovi koje ovde vidite
782
00:47:49,240 --> 00:47:51,120
došli širom sveta,
783
00:47:51,120 --> 00:47:54,080
svi su poslali svoje hard diskove
ovde.
784
00:47:54,080 --> 00:47:56,160
Ovaj kolerator obrađuje
785
00:47:56,160 --> 00:47:58,440
sve ove diskove.
786
00:47:58,440 --> 00:48:01,000
5 meseci nakon observacije,
787
00:48:01,000 --> 00:48:05,520
tim može konačno da utvrdi
da li su telekopi uspešno umreženi.
788
00:48:05,520 --> 00:48:07,440
Ovaj je iz Španije.
789
00:48:07,440 --> 00:48:09,360
Ovaj je sa Havaja.
790
00:48:09,360 --> 00:48:10,920
Ovaj je iz Meksika.
791
00:48:10,920 --> 00:48:15,240
Tako da zapravo ovde vidite
Ujedinjene nacije astronomije.
792
00:48:15,240 --> 00:48:19,320
U osnovi, uzimamo svetlost koja
je snimljena na lokacijama
793
00:48:19,320 --> 00:48:21,240
iz zamrzivača,
794
00:48:21,240 --> 00:48:23,800
oživaljavamo je,
I onda je kombiujemo
795
00:48:23,800 --> 00:48:27,680
kao da se kombinuje po
prvi put.
796
00:48:27,680 --> 00:48:31,720
Ali ekspert za podatke Vinsent Fiš
nalazi problem za tajminzima.
797
00:48:32,760 --> 00:48:34,560
Ovo je... Ovo ne može biti tačno.
798
00:48:34,560 --> 00:48:36,360
BLEEP
799
00:48:36,360 --> 00:48:37,840
Ja sam... Ja sam iznenađen da niko nije...
800
00:48:37,840 --> 00:48:40,240
Sačekajte, sačekajte.
801
00:48:40,240 --> 00:48:42,360
O, dragi Isuse.
802
00:48:46,320 --> 00:48:48,960
Otkrili su da jedan časovnik
iz mreže atomskih časovnika
803
00:48:48,960 --> 00:48:51,040
u Spain nije ispravan.
804
00:48:51,040 --> 00:48:53,840
Ovde zapravo samo dobijate
nasumični šum.
805
00:48:53,840 --> 00:48:55,320
Da. U redu.
806
00:48:55,320 --> 00:48:58,920
Mi zaista guramo snimanje,
807
00:48:58,920 --> 00:49:01,040
tehnologiju,
808
00:49:01,040 --> 00:49:03,560
i rezuluciju do
krajnjih granica.
809
00:49:03,560 --> 00:49:06,400
I kada nešto gurate do maksimuma
poput ovoga,
810
00:49:06,400 --> 00:49:08,840
počinjete da otkrivate probleme.
811
00:49:08,840 --> 00:49:10,960
Postoji rešenje za ovo.
812
00:49:10,960 --> 00:49:12,560
Mislim da ga možemo ispraviti
813
00:49:12,560 --> 00:49:14,840
kako se ne bi ponovo suočili sa ovim.
814
00:49:14,840 --> 00:49:18,240
Vauuu, pogledajte ovo.
Ovo je...
815
00:49:19,880 --> 00:49:20,960
..kašnjenje.
816
00:49:22,080 --> 00:49:24,800
Dok tim rešava problemčiće
sa tajmingom...
817
00:49:28,000 --> 00:49:32,160
..u Kembridžu, naučnici iz
Arizone, Evrope i Japana
818
00:49:32,160 --> 00:49:35,880
su došli kako bi testirali
pretvaranje podataka u sliku.
819
00:49:35,880 --> 00:49:37,720
Veliki izazov sa kojim se suočavamo
820
00:49:37,720 --> 00:49:40,400
je tehnika teleskopa
horizonta događaja.
821
00:49:40,400 --> 00:49:43,360
Nemamo sve piksele slike,
ako razumete.
822
00:49:43,360 --> 00:49:44,760
Imamo neke piksele slike.
823
00:49:44,760 --> 00:49:48,760
Tako da je umetnost pokušati
da zamislite celu sliku
824
00:49:48,760 --> 00:49:52,480
bez svih delova koje bi smo
želeli da imamo.
825
00:49:53,800 --> 00:49:56,600
Tim će testirati različite
kompjuterske alogoritme
826
00:49:56,600 --> 00:49:59,640
da provere da li mogu da
kreiraju tačnu sliku
827
00:49:59,640 --> 00:50:03,280
ali ih još uvek neće testirati
na crnim rupama.
828
00:50:04,360 --> 00:50:06,960
Za početak, stavljamo pomoćne
točkove zar ne?
829
00:50:06,960 --> 00:50:08,520
Pravimo dečije korake
830
00:50:08,520 --> 00:50:12,320
I pokušavamo da koristimo algoritme
koje ćemo koristiti za
831
00:50:12,320 --> 00:50:14,640
zvezdu A Strelca i M87,
832
00:50:14,640 --> 00:50:17,760
ali na poznatim izvorima
koji su daleko svetliji.
833
00:50:19,400 --> 00:50:22,680
Svetli izvori dolaze iz materije
koja se vrtloži u ono što verujemo
834
00:50:22,680 --> 00:50:24,560
da je proždiruća crna rupa.
835
00:50:26,840 --> 00:50:30,720
Kako crna rupa ubrzava materiju,
cepa je na deliće…
836
00:50:31,800 --> 00:50:34,400
..i lansira plamenove radijacije
u svemir.
837
00:50:35,840 --> 00:50:37,440
Ovo su kvazari.
838
00:50:38,680 --> 00:50:41,520
Oni mogu da izbace više energije
nego milion zvezda,
839
00:50:41,520 --> 00:50:45,760
ostavljajući potpis u plamenu
vidiljiv širom svemira.
840
00:50:47,840 --> 00:50:52,040
Ako uspemo da dobijemo veoma
dobre slike ovih izvora,
841
00:50:52,040 --> 00:50:55,400
onda znamo da smo spremni
za sledeću fazu.
842
00:50:56,920 --> 00:51:00,080
Fotografski naučnik Kejti Buman
vodi jedan od timova
843
00:51:00,080 --> 00:51:02,200
koji pokušava da napravi
sliku kvazara.
844
00:51:02,200 --> 00:51:03,480
Veoma je uzbudljivo -
845
00:51:03,480 --> 00:51:06,400
Prvi put pokušavamo da napravimo
sliku od podataka.
846
00:51:07,480 --> 00:51:09,080
Ovde je 120...
847
00:51:09,080 --> 00:51:12,840
Kvazar je previše udaljen da
vidimo samu crnu rupu.
848
00:51:14,480 --> 00:51:16,960
Ali tim zna kako plamen
treba da izgleda
849
00:51:16,960 --> 00:51:18,640
iz postojećih teleskopa.
850
00:51:23,080 --> 00:51:25,400
Ali, posle 2 dana u radionici,
851
00:51:25,400 --> 00:51:29,040
algoritimi ne pružaju konzistente
fotografije.
852
00:51:30,560 --> 00:51:34,680
Ja mogu napraviti sliku koja
izgleda tako, I to je smešno.
853
00:51:34,680 --> 00:51:37,280
Dobijamo dosta različitih
struktura iz
854
00:51:37,280 --> 00:51:38,480
istih podataka -
855
00:51:38,480 --> 00:51:42,040
to nije glas poverenja u ove
fotografije.
856
00:51:42,040 --> 00:51:46,480
Fizičar Mareki takođe
ne dobija jasne fotografije.
857
00:51:46,480 --> 00:51:48,240
Ovde je veoma svetla tačka,
858
00:51:48,240 --> 00:51:50,600
tako da verujemo da tu ima nečega.
859
00:51:50,600 --> 00:51:52,000
Ali celo parče,
860
00:51:52,000 --> 00:51:54,640
izgleda samo kao šum.
861
00:52:01,840 --> 00:52:05,400
Ako tim ne može algoritmom
da dobije sliku kvazara,
862
00:52:05,400 --> 00:52:08,200
onda neće moći da naprave
sliku crne rupe.
863
00:52:15,360 --> 00:52:18,520
Tim provodi nedelju dana
korigujući kompjuterski kod.
864
00:52:20,040 --> 00:52:22,920
Napokon algoritmi počinju da rade.
865
00:52:24,080 --> 00:52:28,720
I timovi mogu da vide plamenove
kvazara jasno kao nikada do tada.
866
00:52:28,720 --> 00:52:32,640
Vidim plamenastu strukturu
koja izbija.
867
00:52:32,640 --> 00:52:34,680
To je.. to je neverovatno.
868
00:52:34,680 --> 00:52:36,760
Pogledajte sve strukture.
869
00:52:36,760 --> 00:52:39,120
Tim je dobio fotografije
870
00:52:39,120 --> 00:52:42,840
koje nakon prolaska kroz ceo niz
deluju veoma robusno.
871
00:52:43,960 --> 00:52:45,240
Tako da je to ključ.
872
00:52:45,240 --> 00:52:47,400
Morate imati samopuzdanja
I vere u svoju tehniku,
873
00:52:47,400 --> 00:52:50,680
I vere u svoje baratanje podacima
874
00:52:50,680 --> 00:52:53,360
jer za Strelac A-zvezdu, ili za M87,
875
00:52:53,360 --> 00:52:55,200
nemamo pojma šta ćemo videti.
876
00:52:59,080 --> 00:53:01,080
Posle preko 10 godina planiranja...
877
00:53:01,080 --> 00:53:03,280
Svetla. Da!
878
00:53:04,880 --> 00:53:06,800
...preko 30 milliona funti,
879
00:53:06,800 --> 00:53:11,440
I kombinovane moždane snage
200 internacionalnih naučnika...
880
00:53:11,440 --> 00:53:14,800
Pažnja, pažnja!
Vrata i krov se otvaraju.
881
00:53:16,280 --> 00:53:19,120
Kontrolo, šef Apeksa...
882
00:53:19,120 --> 00:53:24,200
..napokon, dolazi vreme da se
pokuša stvaranje slike crne rupe.
883
00:53:24,200 --> 00:53:28,280
Ovo je bio ogroman proces,
veoma, veoma pažljiv proces,
884
00:53:28,280 --> 00:53:32,360
I foto-tim sada dobija prve
podatke koje može da iskoristi
885
00:53:32,360 --> 00:53:35,400
da napravi sliku crne rupe.
886
00:53:37,720 --> 00:53:39,520
Veoma je uzbudljivo.
887
00:53:39,520 --> 00:53:43,760
Upravo smo dobili podatke, koje
smo znate čekali dugo godina
888
00:53:43,760 --> 00:53:47,280
tako da je veoma uzbudljivo za nas.
889
00:53:49,440 --> 00:53:52,280
Ovo je kada ćemo napokon
moći da vidimo
890
00:53:52,280 --> 00:53:55,400
kako crna rupa može izgledati.
891
00:53:55,400 --> 00:53:57,920
Svaki član tima učitava podatke
892
00:53:57,920 --> 00:54:00,240
I pokreće njihove algoritme.
893
00:54:00,240 --> 00:54:03,000
Hoćemo li...?
Da li radimo ovo?
894
00:54:04,160 --> 00:54:07,160
U redu? Spremi? Spreman, pozor, sad.
895
00:54:07,160 --> 00:54:08,880
Idemo, idemo, idemo!
896
00:54:20,160 --> 00:54:22,880
Algoritimi generišu neke
neverovatne fotografije.
897
00:54:24,360 --> 00:54:26,080
Ovo su rane faze.
898
00:54:26,080 --> 00:54:27,760
Ovo je istraživačka operacija.
899
00:54:27,760 --> 00:54:29,440
Pacijent je na stolu.
900
00:54:29,440 --> 00:54:31,800
Otvorili smo pacijenta,
gledamo unutra,
901
00:54:31,800 --> 00:54:33,480
pokušavamo da shvatimo
šta vidimo.
902
00:54:36,240 --> 00:54:40,440
Svaki član tima mora da napravi
jednu konzistentnu fotografiju.
903
00:54:44,640 --> 00:54:46,280
Ovo je zanimljivo.
904
00:54:47,840 --> 00:54:49,960
Vauuu. Oh!
905
00:54:49,960 --> 00:54:52,240
Dobijam nešto veoma slično.
906
00:54:54,160 --> 00:54:57,160
I, sa podacima sa
crne rupe M87,
907
00:54:57,160 --> 00:54:59,960
jedna slika ubrzo postaje jasna.
908
00:55:03,240 --> 00:55:06,720
Vidim kružni oblik.
909
00:55:11,480 --> 00:55:15,640
Slika kakvu astronomi nikada
nisu videli.
910
00:55:19,320 --> 00:55:22,720
Ono što vidim na ekranu
je zapanjujuće.
911
00:55:22,720 --> 00:55:26,520
U ovom slučaju signal je
tako čist
912
00:55:26,520 --> 00:55:29,200
da vas udara kao čekić u glavu.
913
00:55:29,200 --> 00:55:30,600
Ako ovako nastavi...
914
00:55:32,000 --> 00:55:34,320
..biće te otkriće mog životnog doba,
915
00:55:34,320 --> 00:55:37,680
I mislim mnogih životnih doba, i...
916
00:55:39,080 --> 00:55:42,280
..veoma je otrežnjujuće videti
917
00:55:42,280 --> 00:55:44,960
kako crna rupa izgleda
po prvi put.
918
00:55:46,880 --> 00:55:50,840
Slika prikazuje fotone svetlosti
zakrivljene u prsten
919
00:55:50,840 --> 00:55:52,680
od strane gravitacione sile.
920
00:55:54,120 --> 00:55:58,400
U centru, crna rupa
sa težinom 6 milijardi zvezda
921
00:55:58,400 --> 00:56:01,600
guta svetlost koja zaluta
blizu nje.
922
00:56:01,600 --> 00:56:03,800
To je bezuslovan dokaz
923
00:56:03,800 --> 00:56:06,520
koji potvrđuje
postojanje crnih rupa
924
00:56:06,520 --> 00:56:10,040
koje su prvobitno predviđene
Ajnštajnovom teorijom gravitacije.
925
00:56:11,440 --> 00:56:14,680
Ovo nam pokazuje da su
prostor-vreme na obodu crne
926
00:56:14,680 --> 00:56:19,520
rupe zakrivljeni, kao što je
Ajnštajn očekivao u najeksteremnijoj
927
00:56:19,520 --> 00:56:22,600
sredini u svemiru.
928
00:56:22,600 --> 00:56:27,240
Fotoni se muče da se udalje
od rupe...
929
00:56:28,640 --> 00:56:32,440
..i crna rupa ih vezuje
svojom ogromnom gravitacijom.
930
00:56:33,960 --> 00:56:37,800
I ponekad neki od njih uspeva
da se otrgne gravitaciji
931
00:56:37,800 --> 00:56:39,600
crne rupe I dođe do nas.
932
00:56:39,600 --> 00:56:43,360
Vidimo samu definiciju ove
površine...
933
00:56:44,760 --> 00:56:46,800
..gde se svetlost zauvek gubi.
934
00:56:51,920 --> 00:56:57,760
2019 godine, tim teleskopa
horizont događa je potvrdio
935
00:56:57,760 --> 00:57:00,560
svoje podatke I objavio
ih javnosti.
936
00:57:11,400 --> 00:57:14,280
Ovo je revolucionarni
naučni rezultat.
937
00:57:17,720 --> 00:57:21,280
Ali sa planovima za još teleskopa
I još više podataka
938
00:57:21,280 --> 00:57:24,920
Slika zvezde A Strelca će možda
uskoro biti sledeća.
939
00:57:26,120 --> 00:57:29,640
Kada je Galilej prvi put dokazao
da se teleskopom može videti
940
00:57:29,640 --> 00:57:32,560
slika neba,
to nije okončano astronomiju -
941
00:57:32,560 --> 00:57:34,160
to ju je započelo.
942
00:57:36,080 --> 00:57:39,400
I na isti način, najbitnije
naučno nasledstvo
943
00:57:39,400 --> 00:57:41,600
teleskopa horizont događaja
će biti činjenica
944
00:57:41,600 --> 00:57:44,840
da stvara potpuno novo
polje nauke.
945
00:57:47,160 --> 00:57:49,840
Ako poznajem astronome,
kada je ova stvar urađena,
946
00:57:49,840 --> 00:57:52,560
oni će biti "Uuuu, šta još
možemo sa ovim?"
947
00:57:52,560 --> 00:57:57,160
Sigurno mogu da zamislim
da će 10, 30, 50 godina od sada
948
00:57:57,160 --> 00:57:59,480
naš opis crne rupe
949
00:57:59,480 --> 00:58:01,560
biti kompletno I radikalno drugačiji.
950
00:58:02,880 --> 00:58:05,680
Šip I timt eleskopa
horizonta događaja se
951
00:58:05,680 --> 00:58:08,720
nadaju da je ovo
tek početak.
952
00:58:08,720 --> 00:58:10,600
Nismo završili.
953
00:58:10,600 --> 00:58:15,160
Ne volimo da stvari budu upakovane
mašnom I završene.
954
00:58:16,520 --> 00:58:19,880
Ovo nam pokazuje kako crne
rupe gutaju I kako se hrane
955
00:58:19,880 --> 00:58:22,280
na način koji je do sada bio
nemoguć za nas.
956
00:58:23,520 --> 00:58:28,840
Ovo, najviše od svega,
signalizira novi pravac astronomije -
957
00:58:28,840 --> 00:58:31,280
i to je retkost.
958
00:58:31,280 --> 00:58:33,640
Ovo je...
zaista neverovatno.
75645
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Bulgarian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
