Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:00,720 --> 00:00:04,553
Interview: Fernand Denis
Beeld: Hichame Alaouié
2
00:00:04,759 --> 00:00:08,592
Grootmoeder
3
00:00:08,798 --> 00:00:12,757
Het is een ondenNerp
dat me altijd geïnteresseerd heeft
4
00:00:12,958 --> 00:00:16,155
en waarmee ik in feite ben opgegroeid.
5
00:00:16,358 --> 00:00:19,589
Want mijn ouders waren gek genoeg
6
00:00:19,798 --> 00:00:23,029
om me naar de Steinerschool
te sturen in Parijs.
7
00:00:23,238 --> 00:00:24,990
En in die school, of in mijn klas,
8
00:00:25,198 --> 00:00:29,111
zaten meerdere kinderen met een
geestelijke of psychotische afwijking.
9
00:00:29,557 --> 00:00:32,708
Ik besteedde het grootste deel
van mijn tijd aan hen.
10
00:00:33,197 --> 00:00:35,586
Elkjaar wou m'n vader
me van die school halen
11
00:00:35,797 --> 00:00:39,472
want ik leerde er niet de belangrijke
zaken zoals lezen en schrijven.
12
00:00:39,677 --> 00:00:42,669
En m'n moeder zei altijd:
Ze leert andere zaken
13
00:00:42,877 --> 00:00:44,310
die net zo belangrijk zijn.
14
00:00:44,717 --> 00:00:47,310
Ze leert het verschil te zien.
15
00:00:47,836 --> 00:00:50,987
En elke zomer
gingen we naar Vestmannaeyjar,
16
00:00:51,196 --> 00:00:54,825
het eiland waarvan
m'n moeder afkomstig is.
17
00:00:55,036 --> 00:00:56,947
M'n zus en m'n moeder zijn er geboren.
18
00:00:57,156 --> 00:01:00,193
Mijn grootouders zijn van daar
en hadden er een huis.
19
00:01:00,876 --> 00:01:04,425
De deur van m'n grootmoeder
stond altijd open.
20
00:01:04,636 --> 00:01:06,831
's Middags maakte ze eten klaar
21
00:01:07,556 --> 00:01:13,313
en kwamen er vaak
mensen met een drankprobleem eten.
22
00:01:14,076 --> 00:01:19,434
Iemand met een geestelijke handicap,
die intussen dood is en Pudley heette.
23
00:01:19,716 --> 00:01:23,595
Heel wat bizarre mensen
voor wie ze kookte.
24
00:01:23,796 --> 00:01:26,674
In IJsland doe je je schoenen uit
als je binnenkomt,
25
00:01:27,436 --> 00:01:30,189
en mijn taak was
hun schoenen verbergen.
26
00:01:30,676 --> 00:01:36,114
M'n grootmoeder zei dat ze dan lang
naar hun schoenen zouden zoeken
27
00:01:36,316 --> 00:01:40,912
en dat ze dus lang bij haarzouden
blijven, ver van de alcohol.
28
00:01:41,916 --> 00:01:43,792
En daarna… Voor ik…
29
00:01:43,995 --> 00:01:46,828
Ik wou altijd al films maken.
Ik wou naar het Idec.
30
00:01:47,035 --> 00:01:49,628
Maar ik was nog jong
en had niet veel te vertellen
31
00:01:49,834 --> 00:01:51,984
en dus lieten ze me niet toe.
32
00:01:52,554 --> 00:01:55,990
En daarna kwam iktot het besef
dat de films die me interesseerden
33
00:01:56,194 --> 00:02:00,551
allemaal over relaties
tussen mensen gingen.
34
00:02:00,994 --> 00:02:03,827
En dus studeerde ik
filosofie en psychologie.
35
00:02:04,234 --> 00:02:09,433
En ik werkte in kinderpoliklinieken
in Frankrijk en IJsland.
36
00:02:09,754 --> 00:02:14,623
Daarna deed ik opnieuw toelatings-
examen voor het FEMIS intussen
37
00:02:14,834 --> 00:02:17,553
en heb ik cinematografie gestudeerd.
38
00:02:17,874 --> 00:02:23,949
Maar het is iets
dat me altijd heeft beziggehouden.
39
00:02:25,554 --> 00:02:30,423
Ook omdat mijn familie, mijn vader
werd geboren in Duitsland en is jood...
40
00:02:30,634 --> 00:02:34,991
Mijn afkomst is heel gevarieerd
41
00:02:35,194 --> 00:02:39,312
en die problematiek van de andere
is iets dat mij aangaat.
42
00:02:39,514 --> 00:02:43,393
Een krantenberichtje
43
00:02:43,594 --> 00:02:47,223
Een hele tijd terug
las ik een berichtje.
44
00:02:47,434 --> 00:02:49,152
Nog voor Haut les caeurs
45
00:02:49,354 --> 00:02:53,233
las ik het verhaal van een vrouw
die ze hadden gevonden in Parijs
46
00:02:53,434 --> 00:02:55,743
die daar ronddoolde zonder papieren.
47
00:02:55,954 --> 00:03:00,709
Ze had niks bij zich, en men dacht
dat ze doofstom was en licht gestoord.
48
00:03:00,913 --> 00:03:03,188
Ze belandde in een instelling
49
00:03:03,553 --> 00:03:08,866
en men probeerde vergeefs
te achterhalen waar ze vandaan kwam.
50
00:03:09,313 --> 00:03:14,262
En tegelijkertijd werd ze gevolgd
door een psychiater
51
00:03:14,473 --> 00:03:18,751
en maakte ze Uitgebreide tekeningen
die ze signeerde met 'Daniëlle'.
52
00:03:19,153 --> 00:03:22,941
Ze schreef heel wat woorden op:
poes, hond, huis...
53
00:03:23,473 --> 00:03:26,909
En uiteindelijk werd er
een zoekactie opgezet via Interpol,
54
00:03:27,113 --> 00:03:29,343
want misschien kwam ze
uit een ander land.
55
00:03:30,033 --> 00:03:34,823
En ze bleek uit lerland te komen
en was niet doofstom maar schizofreen.
56
00:03:35,113 --> 00:03:39,345
Af en toe trok ze er op uit
en dacht ze dat ze iemand anders was.
57
00:03:39,593 --> 00:03:44,268
Ze dacht dus dat ze Daniëlle heette,
en ze sprak nauwelijks Frans.
58
00:03:44,592 --> 00:03:47,948
En ze brachten 'r dus terug
naar waar ze vandaan kwam.
59
00:03:48,712 --> 00:03:51,863
Ik had de hoofdpsychiater
van de instelling ontmoet
60
00:03:52,272 --> 00:03:54,911
en het personeel
was gefascineerd door haar
61
00:03:55,112 --> 00:04:01,631
want ze had een heel intense blik
en ze versloeg hen bij het schaken.
62
00:04:01,832 --> 00:04:05,347
Ze was een mysterie
en ze vroegen zich af waarom ze zweeg.
63
00:04:05,792 --> 00:04:08,147
En wat haar probleem was.
64
00:04:08,592 --> 00:04:12,665
En indertijd had ik die vrouw
een brief gestuurd in Ierland.
65
00:04:12,872 --> 00:04:18,629
Ze antwoordde me dat ze liever
geen documentaire wou maken.
66
00:04:19,232 --> 00:04:21,268
Ze wou die zaak vergeten.
67
00:04:21,471 --> 00:04:26,226
En dus liet ik het zo,
want ik respecteerde haar wens.
68
00:04:26,830 --> 00:04:31,028
Maar het bleef me wel bij, ik maakte
Haut les caeurs en Made in the USA,
69
00:04:31,230 --> 00:04:33,869
en toen het dan tijd was
voor een nieuwe film
70
00:04:34,710 --> 00:04:37,941
speelde dat verhaal
nog door m'n hoofd.
71
00:04:38,550 --> 00:04:41,063
De rest moest ik
natuurlijk nog uitvinden.
72
00:04:41,349 --> 00:04:45,228
Fictie in de realiteit
73
00:04:45,429 --> 00:04:50,025
De basis moest realistisch zijn,
want ik wilde erin geloven.
74
00:04:50,469 --> 00:04:54,781
Het probleem
dat ik vaak heb met fictie
75
00:04:54,989 --> 00:05:00,666
is dat ik er niet in geloof en dat ik
als het ware niet op de trein spring.
76
00:05:01,069 --> 00:05:05,779
Dus wou ik in een echt Ziekenhuis
filmen en in een echte visfabriek.
77
00:05:06,309 --> 00:05:09,426
Maar voor de rest
is het wel fictie, want…
78
00:05:09,869 --> 00:05:14,067
Al is het maar doordat er
heel wat sequenties inzitten.
79
00:05:14,829 --> 00:05:17,548
Dat moet je voorbereiden,
het wordt herhaald.
80
00:05:17,749 --> 00:05:20,627
Het is geen documentaire
die je in één keer filmt.
81
00:05:20,829 --> 00:05:23,389
Het is toch tamelijk goed voorbereid.
82
00:05:24,109 --> 00:05:29,308
Maar we hebben dus gefilmd in een
Luiks ziekenhuis, Le petit Bourgogne.
83
00:05:29,949 --> 00:05:32,827
We hebben
de patiënten erop voorbereid,
84
00:05:33,349 --> 00:05:38,787
samen met Philippe Groff,
die de regie deed in België.
85
00:05:39,269 --> 00:05:42,659
Dat vergde dus voorbereiding,
ook met het personeel
86
00:05:42,869 --> 00:05:47,385
want we hebben twee weken gefilmd
ten/vijl het Ziekenhuis functioneerde.
87
00:05:47,909 --> 00:05:50,787
Dat was toch niet niks
voor zo'n instelling.
88
00:05:51,229 --> 00:05:55,904
Gisteren heb ik hen de film laten zien
en dat was heel ontroerend.
89
00:05:56,108 --> 00:05:59,623
Ze hebben geen vragen gesteld.
Ze hebben gepraat.
90
00:06:00,788 --> 00:06:04,019
En ze zeiden verrassende zaken,
91
00:06:04,228 --> 00:06:10,144
bijvoorbeeld dat ze blij waren
dat Cora medicijnen nodig heeft.
92
00:06:10,348 --> 00:06:17,106
Ze geven 'r medicijnen en ze vraagt
zich af of ze er niet te veel krijgt.
93
00:06:18,028 --> 00:06:23,227
Ze vonden het goed dat ze
een beetje de kluts kwijt raakt.
94
00:06:23,428 --> 00:06:26,864
Dat ze zich op haar beurt
een vreemde voelt in haar omgeving.
95
00:06:27,428 --> 00:06:30,545
En op het einde
sprak er een jonge vrouw.
96
00:06:30,748 --> 00:06:35,663
En ze bracht me tot tranen
want ze sprak over de slotscène,
97
00:06:35,868 --> 00:06:37,665
over wat ze gevoeld had.
98
00:06:38,708 --> 00:06:42,303
En het was precies
wat ik had willen duidelijk maken.
99
00:06:42,788 --> 00:06:48,067
Bij de montage was ik vaak bang dat
de mensen het niet zouden begrijpen.
100
00:06:48,268 --> 00:06:51,658
Ik wou dat de film
zo weinig mogelijk uitlegde
101
00:06:51,868 --> 00:06:55,827
maar dat men wel zou blijven kijken
en dat men het ook begreep.
102
00:06:56,268 --> 00:06:58,702
Want als je niks begrijpt, haakje af.
103
00:06:59,308 --> 00:07:04,541
Zij had het in elk geval begrepen,
en op een heel intense manier.
104
00:07:04,908 --> 00:07:08,696
Loa en Didda
105
00:07:08,988 --> 00:07:15,063
Ik wist dat als ik me zou vergissen
bij de casting voor Loa,
106
00:07:15,268 --> 00:07:17,702
dat de film dan waardeloos zou zijn.
107
00:07:17,988 --> 00:07:22,379
Dus dat baarde me zorgen
toen we de casting deden in IJsland.
108
00:07:22,588 --> 00:07:26,740
Vooral omdat ik heel wat
talentvolle actrices ontmoette,
109
00:07:27,108 --> 00:07:29,542
maar telkens zei ik: Dat is geen Loa.
110
00:07:29,828 --> 00:07:32,103
Misschien zou ik 'r wel nooit Vinden.
111
00:07:32,308 --> 00:07:37,541
Ik moest ervan overtuigd zijn
dat ik de juiste persoon te pakken had.
112
00:07:37,868 --> 00:07:41,463
En dat is heel moeilijk
uit te leggen of te beschrijven.
113
00:07:41,668 --> 00:07:43,180
Het was niet rationeel.
114
00:07:43,387 --> 00:07:47,346
En de persoon die Loa speelt...
Ze heet Didda
115
00:07:48,067 --> 00:07:50,376
en ik heb 'r
volkomen toevallig ontmoet.
116
00:07:50,587 --> 00:07:53,499
Maar ik voelde me meteen
sterk tot 'r aangetrokken,
117
00:07:53,707 --> 00:07:56,062
een beetje zoals Cora
en Loa in de film.
118
00:07:56,267 --> 00:07:57,859
Ik kon het niet verklaren.
119
00:07:58,066 --> 00:08:01,979
Maar het klikte, en ik wist
heel snel dat zij het zou worden.
120
00:08:02,465 --> 00:08:07,858
Daarna bleek dat ze niet iemand was…
121
00:08:08,065 --> 00:08:10,818
Ze had helemaal
geen ervaring als actrice.
122
00:08:11,065 --> 00:08:14,262
Als het iemand was met acteerervaring
123
00:08:14,465 --> 00:08:19,061
dan moest ze tenminste
iets heel intens beleefd hebben...
124
00:08:20,025 --> 00:08:23,938
iets dat als het ware
pijnlijk genoeg was.
125
00:08:26,104 --> 00:08:28,857
Maar aan Didda
hoefde ik dat niet vragen,
126
00:08:29,064 --> 00:08:34,900
want ik zag in haar blik en in haar
gelaatstrekken iets heel krachtigs.
127
00:08:35,104 --> 00:08:42,339
Ik vroeg haar wat ze deed
in het leven en ze zei me dat ze…
128
00:08:42,583 --> 00:08:47,532
Ze zei me heel overtuigd
dat ze dichteres was.
129
00:08:48,103 --> 00:08:51,015
En dat heeft me geraakt.
130
00:08:51,223 --> 00:08:56,058
Ze zei niet dat ze gedichtjes schreef,
of dat ze artiest was of zo.
131
00:08:56,262 --> 00:08:59,937
Het klonk heel beslist, en het is
niet niks om dat zo op te eisen.
132
00:09:00,142 --> 00:09:05,170
Ook al heb je in IJsland veel mensen
die dichter zijn of in proza spreken.
133
00:09:05,382 --> 00:09:09,853
Door de sagen en de Vikings en zo,
staan de mensen dicht bij de poëzie.
134
00:09:10,342 --> 00:09:13,015
Maar het vraagt lef
om dat te zeggen.
135
00:09:13,981 --> 00:09:17,610
Ikzelf zeg ook niet zo makkelijk
dat ik cineaste ben.
136
00:09:18,061 --> 00:09:19,892
Wat zegt u dan?
-Nu zeg ik het.
137
00:09:20,101 --> 00:09:24,014
Nu doe ik het, maar vroeger
zei ik dat ik met film bezig was,
138
00:09:24,300 --> 00:09:27,372
dat ik probeerde
om films te maken of iets in die stijl.
139
00:09:28,100 --> 00:09:31,854
En toen ik 'r vroeg
of ze screentests wilde doen,
140
00:09:33,019 --> 00:09:34,577
zei ze meteen ja.
141
00:09:34,779 --> 00:09:37,498
En ze zei dat ze
zelfs naakt wilde gaan.
142
00:09:37,699 --> 00:09:42,056
Ik zei 'r dat er geen naaktscènes waren
en dat ze veel kleren aan moest.
143
00:09:42,699 --> 00:09:44,974
En ze deed tests
die niet makkelijk waren,
144
00:09:45,179 --> 00:09:50,014
want het was een scène
waarin ze bijvoorbeeld moest huilen.
145
00:09:50,218 --> 00:09:52,209
Maar ze deed het onmiddellijk.
146
00:09:52,858 --> 00:09:57,852
Dus ik ging terug naar Parijs
en ik sprak erover met mijn scenarist,
147
00:09:59,057 --> 00:10:03,050
en die drang om naakt te gaan,
was in m'n hoofd blijven hangen.
148
00:10:03,496 --> 00:10:07,887
We dachten toen na
over die scène in de visfabriek
149
00:10:08,096 --> 00:10:14,569
waarin ze zich moest bezeren.
En ik vroeg me af hoe.
150
00:10:14,776 --> 00:10:20,567
Ze kon haar hoofd tegen de muur stoten,
maar dat is intussen een cliché.
151
00:10:20,776 --> 00:10:24,086
Ze kon zich kwetsen met het mes
waarmee ze de vis fileerde.
152
00:10:25,495 --> 00:10:29,328
Maar ik vond dat zo…
- Dejavu.
153
00:10:29,534 --> 00:10:31,604
Dejavu en veel te bloederig en zo.
154
00:10:31,814 --> 00:10:37,491
En toen dacht ik eraan dat ze daar
zeker een vriesruimte moesten hebben.
155
00:10:37,894 --> 00:10:41,773
Dus ik belde naar de fabriek en ze
zeiden dat ze een vrieszaal hadden.
156
00:10:42,214 --> 00:10:43,647
Het was er min dertig.
157
00:10:43,854 --> 00:10:47,164
Ik vroeg of je daarin kon sterven.
158
00:10:48,014 --> 00:10:49,049
Ze zeiden van wel.
159
00:10:49,294 --> 00:10:52,013
En dus schreven we die scène
160
00:10:52,214 --> 00:10:56,765
en Didda wou 't absoluut
daar ter plaatse opnemen.
161
00:10:56,974 --> 00:10:58,453
Wij hadden 't berekoud.
162
00:10:58,654 --> 00:11:06,572
Ik kijk naar de camera omdat Hichame
ook heeft meegewerkt aan de film.
163
00:11:06,774 --> 00:11:09,766
Dus hij was erbij,
en we hadden veel kleren aan,
164
00:11:09,974 --> 00:11:14,684
maar we waren toch bevroren. Ik zag er
wat tegen op om die scène te draaien.
165
00:11:15,134 --> 00:11:17,887
Maar ze wou het daar doen,
en zo is het gebeurd.
166
00:11:18,094 --> 00:11:20,369
En telkens...
Er was ook een dokter.
167
00:11:20,774 --> 00:11:24,528
Benoît Dervaux vond terecht
dat er een dokter moest zijn.
168
00:11:24,734 --> 00:11:28,932
En na elke opname
stopten ze haar in een soort bak
169
00:11:29,334 --> 00:11:32,087
waar ze normaal de vis in deden,
maar die was eruit.
170
00:11:32,294 --> 00:11:35,889
Er zat warm water in, dus we wachtten
tot ze weer op temperatuur was
171
00:11:36,094 --> 00:11:37,083
en dan begon ze weer.
172
00:11:37,294 --> 00:11:40,445
Doordat ze geen actrice was,
wou ze alles echt doen.
173
00:11:40,654 --> 00:11:46,012
Een acteur zou gelijkaardige
sensaties kunnen oproepen.
174
00:11:46,414 --> 00:11:49,486
Die zou het
op een andere manier kunnen spelen.
175
00:11:49,694 --> 00:11:50,968
Zij deed alles echt.
176
00:11:51,174 --> 00:11:54,849
Maar geleidelijk leerde ze…
We namen eerst het deel in leland op
177
00:11:55,374 --> 00:11:57,205
omdat er niet veel licht meer was.
178
00:11:57,414 --> 00:12:01,009
We filmden in november,
dus er was steeds minder licht.
179
00:12:01,214 --> 00:12:04,331
En we deden het deel in Luik daarna.
180
00:12:05,334 --> 00:12:06,972
En ze heeft heel veel geleerd.
181
00:12:07,174 --> 00:12:12,851
Er is bijvoorbeeld een scène in het bos
die we de laatste dag hebben opgenomen.
182
00:12:13,174 --> 00:12:18,328
Ze moest een kreet slaken
en iets zeggen.
183
00:12:18,854 --> 00:12:22,813
En ik zei haar dat ze het moest
proberen te doen als iemand
184
00:12:23,014 --> 00:12:24,242
die geen woorden vond.
185
00:12:24,453 --> 00:12:29,004
Die lang had rondgetrokken
en nog maar moeilijk z'n woorden vond.
186
00:12:29,413 --> 00:12:31,005
Dat moest allemaal blijken.
187
00:12:31,492 --> 00:12:34,882
En we monteerden de eerste opname,
wat toch heel sterk is.
188
00:12:35,612 --> 00:12:38,843
Van allebei trouwens,
van Elodie en Didda.
189
00:12:39,132 --> 00:12:42,522
Daarna vroeg ik aan Didda
waaraan ze gedacht had.
190
00:12:44,772 --> 00:12:49,607
En ze zei dat ze al drie weken
haar zoons niet had gezien.
191
00:12:49,971 --> 00:12:53,441
Het was de laatste dag,
we hebben drie weken in Luik gefilmd.
192
00:12:54,011 --> 00:12:58,163
Ik heb aan m'n zoons gedacht
en deed alsof ik hun namen riep.
193
00:12:58,371 --> 00:13:00,726
Ik wou dat ze me hoorden
tot in IJsland.
194
00:13:01,131 --> 00:13:07,525
Dat is mooi, maar ook het antwoord van
iemand die geleerd heeft te acteren.
195
00:13:08,811 --> 00:13:14,283
Die andere manieren heeft gevonden.
En dat vond ik heel interessant.
196
00:13:14,491 --> 00:13:18,324
De broers Dardenne
197
00:13:18,530 --> 00:13:20,406
De montage was niet makkelijk,
198
00:13:20,609 --> 00:13:24,966
wellicht omdat
het verhaal heel minimalistisch is.
199
00:13:25,489 --> 00:13:29,960
Je zit met twee hoofdpersonages,
waarvan eentje niks zegt.
200
00:13:31,688 --> 00:13:35,442
Na Haut les caeurs
was ik een beetje bang
201
00:13:35,648 --> 00:13:42,838
dat ze me geld zouden toestoppen,
ook als het project niet deugde.
202
00:13:43,048 --> 00:13:48,964
Daar was ik bang voor,
maar het is allerminst zo verlopen.
203
00:13:49,288 --> 00:13:53,361
Het is allerminst vanzelf gegaan,
en het toeval wou…
204
00:13:53,888 --> 00:13:58,166
Uiteraard bewonder ik
de broers Dardenne en hun werk.
205
00:13:58,368 --> 00:14:01,280
Ik had La devinière gezien
toen ik m'n script schreef,
206
00:14:01,488 --> 00:14:04,207
dus ik kende het werk
van Benoît Dervaux.
207
00:14:05,248 --> 00:14:09,036
La devinière speelde door m'n hoofd
toen ik mijn scenario schreef.
208
00:14:11,608 --> 00:14:15,283
Maar blijkbaar
hadden de broers Dardenne
209
00:14:15,488 --> 00:14:18,081
Haut les caeurs gezien
en Made in the USA,
210
00:14:18,287 --> 00:14:19,845
dus ze kenden m'n werk.
211
00:14:20,287 --> 00:14:24,075
En toen ze hoorden dat we
moeilijkheden hadden met de montage,
212
00:14:24,967 --> 00:14:29,882
hebben ze gebeld naar mijn producer,
naar Patrick Sobelman.
213
00:14:30,087 --> 00:14:32,521
En ze vroegen
of ze het script mochten lezen.
214
00:14:32,727 --> 00:14:36,197
Maar aangezien het
heel fijngevoelige mensen zijn,
215
00:14:36,607 --> 00:14:40,043
vroegen ze Patrick
om me niks te zeggen.
216
00:14:40,247 --> 00:14:44,126
Want als ze het niet goed vonden,
kon ik dat maar beter niet weten.
217
00:14:44,327 --> 00:14:45,680
Ik had vast andere zorgen.
218
00:14:46,167 --> 00:14:50,126
Dus ze lazen het en zeiden
dat ze Wilden meewerken aan de film,
219
00:14:50,327 --> 00:14:53,876
en dat ze geldschieters zouden zoeken.
220
00:14:54,687 --> 00:14:58,202
En uiteindelijk kregen we meer geld
in België dan in Frankrijk.
221
00:14:58,607 --> 00:15:01,758
Ze hebben me voorgesteld
aan Benoît Dervaux.
222
00:15:02,167 --> 00:15:04,476
Het was een heel fijne ontmoeting.
223
00:15:04,687 --> 00:15:06,837
Het was kort voor de opnames
224
00:15:07,047 --> 00:15:10,562
en Benoît is gekomen
met een deel van z'n team.
225
00:15:10,767 --> 00:15:18,037
Niet z'n hele team, we moesten het
met 14 doen om financiële redenen.
226
00:15:18,767 --> 00:15:24,478
Maar hij is gekomen
met Hichame, met Antoine...
227
00:15:24,687 --> 00:15:29,841
En hij liet nog iemand komen
met wie hij vaak werkt, Amaury,
228
00:15:30,967 --> 00:15:33,401
omdat we niet met genoeg waren.
229
00:15:33,647 --> 00:15:37,526
tijdsdruk
230
00:15:37,847 --> 00:15:40,360
Tijdsdruk is voor mij een drijfveer.
231
00:15:40,966 --> 00:15:44,402
Niet alleen tijdsdruk,
maar ook de moeilijkheden.
232
00:15:44,726 --> 00:15:48,844
Ik heb het geluk
dat ze me vaak scenario’s voorstellen.
233
00:15:49,646 --> 00:15:52,399
En vaak stond ik
op het punt om te tekenen.
234
00:15:52,646 --> 00:15:56,639
Het geld was er, de acteurs ook,
er moest alleen nog gefilmd worden.
235
00:15:56,845 --> 00:15:58,756
En dan raak ik volledig in de knoop.
236
00:15:58,965 --> 00:16:01,718
Dan denk ik
dat ik het niet voor elkaar krijg.
237
00:16:02,365 --> 00:16:04,481
Dat het ver van me af staat.
238
00:16:04,685 --> 00:16:07,882
Dat ik geen reden heb
om die film te maken.
239
00:16:08,085 --> 00:16:11,714
Dat ik geen echte reden heb
om 'm te maken. En dus…
240
00:16:11,925 --> 00:16:17,477
Wat me uiteindelijk tot actie aanzet,
ook in m'n gewone leven,
241
00:16:17,685 --> 00:16:19,801
in m'n relaties met andere mensen,
242
00:16:20,005 --> 00:16:25,841
is wanneer het moeilijk
of ingewikkeld wordt, of dringend ook.
243
00:16:27,085 --> 00:16:29,235
Het is ook heel vermoeiend.
244
00:16:29,445 --> 00:16:34,519
Ik zou graag 's lekker gaan liggen
met een goed boek,
245
00:16:34,725 --> 00:16:38,479
en erdoor aangesproken worden,
en geloven dat het me wel zal lukken
246
00:16:38,965 --> 00:16:40,398
en ervan genieten.
247
00:16:40,725 --> 00:16:44,558
opsluiting
248
00:16:44,764 --> 00:16:48,074
Bij Made in the USA heb je
de opsluiting in de gevangenis,
249
00:16:49,124 --> 00:16:54,437
bij Stormy Weather heb je
het ziekenhuis, maar ook het eiland.
250
00:16:54,644 --> 00:16:56,760
Het gevoel op een eiland te zitten
251
00:16:56,964 --> 00:17:00,195
dat je niet kunt verlaten
en waar je niet altijd naar toe kunt.
252
00:17:01,683 --> 00:17:04,072
Ik weet niet goed hoe dat komt.
253
00:17:04,283 --> 00:17:09,516
Maar ik herinner me nog
hoe ik als kind naar Reykjavik ging,
254
00:17:09,843 --> 00:17:12,880
want je moest via Reykjavik
naar Vestmannaeyjar.
255
00:17:13,083 --> 00:17:16,519
Ik woonde bij m'n oom en tante
die heel lief voor me waren
256
00:17:16,883 --> 00:17:18,874
en in een heel mooi huis woonden.
257
00:17:19,483 --> 00:17:24,193
Maar ikwas nukkig en verstopte me
omdat het stormde of mistte
258
00:17:24,403 --> 00:17:28,157
en we dan niet naar Vestmannaeyjar
konden, en daar wou ik naar toe.
259
00:17:28,563 --> 00:17:31,680
Ik wou met niemand praten
en ik sloot me volledig af.
260
00:17:32,243 --> 00:17:37,920
Ik wou alleen maar horen
dat er die dag Vluchten zouden zijn.
261
00:17:38,563 --> 00:17:41,475
Daarop wachtte ik:
Er zijn vluchten, vandaag kan het.
262
00:17:41,963 --> 00:17:45,876
En als ik dan terug naar Frankrijk
moest, naar m'n ouders
263
00:17:46,082 --> 00:17:49,154
hoopte ik
dat er geen Vluchten zouden zijn.
264
00:17:49,362 --> 00:17:51,000
We kunnen niet van het eiland.
265
00:17:52,042 --> 00:17:56,513
En de film kwam
een paar dagen geleden uit in IJsland.
266
00:17:56,962 --> 00:18:02,116
Het gekke is dat wij tijdens de opnames
vaak bang waren voor een storm,
267
00:18:02,602 --> 00:18:06,834
en er was een gigantische storm
toen de film uit kwam.
268
00:18:07,042 --> 00:18:11,991
Het was zo erg dat de regering
de mensen vroeg om binnen te blijven,
269
00:18:12,202 --> 00:18:15,956
wat uiteraard niet goed was
voor de film, maar het had ook iets,
270
00:18:16,162 --> 00:18:20,758
want zo'n gevaarlijke storm
komt in de stad maar heel zelden voor.
271
00:18:21,082 --> 00:18:24,870
Afkomst
272
00:18:25,282 --> 00:18:32,791
Made in the USA is een film die ergens
met mijn vader te maken heeft.
273
00:18:33,002 --> 00:18:35,470
Met zijn kant in iedergeval.
274
00:18:35,682 --> 00:18:39,311
Mijn vader is Amerikaan,
maar hij is jood
275
00:18:39,522 --> 00:18:42,992
en werd geboren in Berlijn als kind
van Duitse en Roemeense ouders.
276
00:18:43,202 --> 00:18:48,117
Voor hen was Amerika het beloofde land.
277
00:18:48,642 --> 00:18:52,317
Ik kom ook uit een familie
waar iedereen vrij militant is.
278
00:18:53,202 --> 00:18:55,636
Mijn vader was communist,
zijn broer ook.
279
00:18:55,842 --> 00:18:58,561
Door het McCarthyisme
trokken ze naar Frankrijk.
280
00:18:59,002 --> 00:19:03,473
Hij zei me altijd dat als ik
met onrecht geconfronteerd werd,
281
00:19:04,242 --> 00:19:06,995
ik dan moest laten blijken
dat ik er niet akkoord mee ging,
282
00:19:07,202 --> 00:19:09,318
want als je niks zegt,
ga je ermee akkoord.
283
00:19:10,082 --> 00:19:16,032
En dus wou ik deze film ook maken
om dat Amerika te problematiseren
284
00:19:16,242 --> 00:19:19,359
waarvan m'n vader
en zijn ouders hadden gedroomd.
285
00:19:21,202 --> 00:19:27,596
En tegelijk ook iets zeggen
over de doodstraf.
286
00:19:28,562 --> 00:19:33,078
En met Stormy Weather
richt ik me wat meer
287
00:19:33,282 --> 00:19:38,481
op de kant van mijn moeder
en mijn grootmoeder,
288
00:19:38,802 --> 00:19:41,111
die trouwens nog leeft, ze is 98 jaar.
289
00:19:41,762 --> 00:19:47,917
Op die tak dus. Met die films breng ik
als het ware mijn wortels samen
290
00:19:48,122 --> 00:19:52,195
om te kunnen groeien,
om vertrouwen te krijgen.
291
00:19:53,282 --> 00:19:56,319
Je haalt je voeding
als het ware uit de bodem.
292
00:19:57,722 --> 00:20:02,591
In Stormy zegt Cora op een bepaald
moment dat ze van de bomen houdt
293
00:20:02,802 --> 00:20:06,635
en ze kijkt naar de wortels
boven de grond
294
00:20:06,841 --> 00:20:09,230
maar ze richten zich toch omhoog.
295
00:20:09,641 --> 00:20:14,840
En ik denk dat ik dat ook
zou kunnen zeggen van mijn familie.
296
00:20:15,401 --> 00:20:19,440
Als kind vroeg ik vaak aan mijn ouders:
Maar waar kom ik eigenlijk vandaan '?
297
00:20:19,921 --> 00:20:24,551
En dan zeiden ze: Je bent een kind
van de aarde, dat volstaat.
298
00:20:24,761 --> 00:20:28,549
Reis naar het middelpunt van de geest
299
00:20:28,841 --> 00:20:34,438
Het alludeert op Reis naar het
middelpunt der aarde van Jules Verne
300
00:20:35,681 --> 00:20:40,197
waarin ze naar het middelpunt
van de aarde gaan via een ijsvulkaan
301
00:20:40,401 --> 00:20:45,839
die Snaefellsjökull heet,
en die in het westen van het land ligt.
302
00:20:46,281 --> 00:20:51,639
Op Vestmannaeyjar zijn er veel vulkanen
en dat leeft dus bij de mensen.
303
00:20:52,121 --> 00:20:57,798
En Cora belandt dus op een plek
waar ze geïmmobiliseerd wordt
304
00:20:58,001 --> 00:21:01,755
door de kracht van de natuur
en door de omstandigheden.
305
00:21:02,241 --> 00:21:05,677
En daardoor gaat ze op zoek in zichzelf
306
00:21:06,441 --> 00:21:09,080
naarzaken
die toch niet zo duidelijk zijn.
307
00:21:09,401 --> 00:21:13,280
Ze begrijpt niet waarom ze
tot die vrouw aangetrokken wordt.
308
00:21:13,641 --> 00:21:15,757
Dat wordt in de film
ook niet uitgelegd,
309
00:21:15,961 --> 00:21:17,997
maar ze gaat naar
het einde van de wereld
310
00:21:18,440 --> 00:21:21,796
al is leland niet echt
het einde van de wereld.
311
00:21:22,000 --> 00:21:26,596
En die weg die ze aflegt in zichzelf,
leidt uiteindelijk tot een slotscène
312
00:21:26,800 --> 00:21:31,430
waarin ze de stilte deelt
waarvoor die vrouw gekozen heeft.
313
00:21:31,760 --> 00:21:33,910
En dat is een beginpunt.
314
00:21:35,560 --> 00:21:38,358
Het is een begin voor haar latere werk.
315
00:21:39,200 --> 00:21:42,670
Ze leert naar de stilte luisteren.
En daarom is in de film...
316
00:21:42,880 --> 00:21:46,668
We hebben met Alexandre Desplat
aan de muziek gesleuteld
317
00:21:47,080 --> 00:21:52,712
en het idee was dat Cora iemand was
die moeilijk stilte verdraagt.
318
00:21:53,840 --> 00:21:56,479
Misschien fascineert
die vrouw haar daarom,
319
00:21:56,680 --> 00:21:59,069
maarze kan dus niet
naar muziek luisteren.
320
00:21:59,640 --> 00:22:02,632
Daarvoor moet je eerst
de stilte begrijpen.
321
00:22:02,840 --> 00:22:04,796
En het idee dat…
322
00:22:06,599 --> 00:22:12,196
Het idee was dus dat er flarden muziek
zouden zijn, flarden van noten,
323
00:22:12,399 --> 00:22:15,630
en dat ze pas na de stilte
te hebben gedeeld van Loa
324
00:22:16,039 --> 00:22:18,712
echt in staat zou zijn
om de muziek te horen.
325
00:22:19,478 --> 00:22:23,596
Vandaar dat einde met al die muziek
waarin je alle noten terugvindt
326
00:22:24,158 --> 00:22:26,797
die we tot dusver al hadden gehoord.
327
00:22:26,998 --> 00:22:30,070
Die slotscène,
het idee van die gedeelde stilte,
328
00:22:30,878 --> 00:22:32,834
kregen we pas tijdens de montage.
329
00:22:33,037 --> 00:22:38,714
In het scenario en tijdens
de opnames sprak Cora tegen Loa
330
00:22:38,917 --> 00:22:42,830
om de stilte op te vullen.
Ze zei allerlei banale zaken.
331
00:22:43,436 --> 00:22:46,189
Maar ze bleef de stilte opvullen.
332
00:22:46,796 --> 00:22:50,755
En tijdens het opnemen van die scène
had ik geen goed gevoel.
333
00:22:50,956 --> 00:22:56,235
Ik vond het niet goed,
maar ik kon hen ook niet helpen
334
00:22:56,436 --> 00:22:58,188
want ik wist niet wat ik wou.
335
00:22:58,396 --> 00:23:01,752
Ik luisterde naar de dialogen,
naar wat Elodie zei.
336
00:23:02,156 --> 00:23:05,466
Ik liet het haar op allerlei manieren
zeggen en maakte me druk.
337
00:23:06,116 --> 00:23:08,835
Ik vond het niet goed,
het zat niet lekker.
338
00:23:09,716 --> 00:23:14,312
En het was tijdens de montage met Anne
Riegel, met wie ik al tien jaar werk...
339
00:23:15,116 --> 00:23:19,314
We kennen elkaar heel goed,
ook al praten we nauwelijks.
340
00:23:19,596 --> 00:23:21,826
Het monteren gebeurt in stilte.
341
00:23:22,516 --> 00:23:24,905
En ze is zelf ook
een heel stil iemand.
342
00:23:26,436 --> 00:23:31,066
En ze zei tegen me:
Wat je eigenlijk wilt zeggen, is…
343
00:23:31,436 --> 00:23:33,996
Aangezien wat ze zegt
nergens op slaat,
344
00:23:34,676 --> 00:23:36,746
kan ze maar beter zwijgen.
345
00:23:37,316 --> 00:23:40,194
En toen dacht ik: Als dat zou lukken…
346
00:23:40,396 --> 00:23:45,709
We moesten dus snel op zoek
naar genoeg stukken waarin Elodie zweeg
347
00:23:45,916 --> 00:23:48,066
om dat te kunnen monteren.
348
00:23:48,276 --> 00:23:52,872
En we waren heel blij dat het ons
gelukt is, het was niet vanzelf gegaan.
349
00:23:53,396 --> 00:23:57,912
Dus we toonden het aan Patrick
en aan de broers Dardenne en zo,
350
00:23:58,596 --> 00:24:02,111
en die laatste waren erdoor geraakt.
351
00:24:03,956 --> 00:24:07,869
En dus dachten we dat het kon werken
en hebben we het zo gelaten.
352
00:24:08,155 --> 00:24:11,943
Het Björk-effect
353
00:24:12,275 --> 00:24:16,348
De IJslanders
hebben vrij veel complexen
354
00:24:16,715 --> 00:24:21,231
want ze voelen zich
heel geïsoleerd van de wereld.
355
00:24:21,435 --> 00:24:25,906
En dus doen ze ongewoon hard hun best
om alles te volgen.
356
00:24:26,155 --> 00:24:30,034
Er is overconsumptie:
ze hebben twee mobieltjes, drie jeeps,
357
00:24:30,235 --> 00:24:32,351
vier kinderen op hun drieëntwintigste.
358
00:24:33,635 --> 00:24:36,672
En Björk heeft hen
van hun complexen verlost.
359
00:24:36,915 --> 00:24:38,871
Ze is wereldwijd beroemd.
360
00:24:39,714 --> 00:24:43,468
Zelfs als de mensen niet weten
waar ze vandaan komt, kennen ze haar.
361
00:24:43,874 --> 00:24:47,549
En dat heeft hen bevrijd. Plotseling
speelt iedereen in een groepje,
362
00:24:47,754 --> 00:24:50,791
iedereen zingt,
iedereen maakt video’s of films.
363
00:24:51,514 --> 00:24:52,913
Ik bedoel maar…
364
00:24:54,233 --> 00:24:57,828
Ze hebben de indruk... Ik maakte er
een documentaire over jongeren
365
00:24:58,033 --> 00:25:03,232
en het viel me op hoezeer ze
de indruk hebben dat ze alles kunnen.
366
00:25:03,713 --> 00:25:06,102
Dat ze kunnen schilderen, alles.
367
00:25:07,073 --> 00:25:09,951
En dat is volgens mij
te danken aan Björk.
368
00:25:10,353 --> 00:25:12,583
Ze is sterk, reken maar.
369
00:25:12,793 --> 00:25:16,945
En het interessante is dat Didda
een goede vriendin is van Björk.
370
00:25:17,233 --> 00:25:20,908
Als het niet goed met 'r gaat,
stuurt Björk haar soms een ticket op
371
00:25:21,553 --> 00:25:25,262
vanuit Mexico of waar dan ook,
en Didda Vliegt dan even heen en weer.
372
00:25:27,953 --> 00:25:32,231
En ik denk dat Didda... Ze is trots
op haar prestaties in de film.
373
00:25:32,793 --> 00:25:36,786
En in de pers werd haar prestatie
vaak vergeleken
374
00:25:36,992 --> 00:25:40,382
met die van Björk
in de film van Lars von Trier…
375
00:25:40,792 --> 00:25:45,104
Ze zeiden dat er
tussen de prestatie van Björk en Didda
376
00:25:45,312 --> 00:25:50,022
geen andere sterke vrouwenrollen
waren geweest in de IJslandse film.
377
00:25:50,272 --> 00:25:54,060
Regisseren
378
00:25:54,272 --> 00:25:57,070
Ik vind datje als…
Nee, dat is niet waar.
379
00:25:57,272 --> 00:26:01,060
Ik ging zeggen 'als regisseur’,
maar elke regisseur is anders.
380
00:26:01,552 --> 00:26:05,545
Maar ik vind dat
als je met mensen werkt,
381
00:26:06,871 --> 00:26:11,183
en je een groep mensen
probeert te leiden...
382
00:26:11,631 --> 00:26:15,829
Al speel ik niet graag de leider,
ik vind het veeleer teamwerk.
383
00:26:16,311 --> 00:26:19,269
Je moet een omgeving creëren
384
00:26:19,471 --> 00:26:22,031
waarin iedereen
het beste van zichzelf kan geven
385
00:26:22,311 --> 00:26:24,586
voor het verhaal en voor de film.
386
00:26:25,031 --> 00:26:29,263
En elke acteur
heeft zo z'n eigen manier.
387
00:26:29,911 --> 00:26:30,980
Dat is altijd anders.
388
00:26:31,191 --> 00:26:35,389
En als Didda me zegt dat ze
die scène in de vriesruimte wil doen,
389
00:26:36,191 --> 00:26:41,470
dan ga ik 'r niet vragen of ze zich
niet iets anders kan indenken.
390
00:26:41,671 --> 00:26:46,665
Nee, ze wil het zo. Dan is het aan mij
om dat mogelijkte maken.
391
00:26:48,630 --> 00:26:52,623
En ik denk… Zo zie ik mijn werk.
392
00:26:52,829 --> 00:26:59,348
Ik probeer een ruimte te scheppen
waarin iedereen inbreng heeft.
393
00:26:59,709 --> 00:27:02,826
Daarna moet je uiteraard
selecteren en keuzes maken
394
00:27:03,029 --> 00:27:04,826
maar je moet 't mogelijk maken…
395
00:27:05,029 --> 00:27:09,659
Ik heb bijvoorbeeld gemerkt
dat de geluidstechnici door hun werk
396
00:27:10,269 --> 00:27:13,579
heel goed de acteurs
en de dialogen horen.
397
00:27:13,949 --> 00:27:17,737
Soms stappen ze dan op de regisseur af,
bij mij kan dat in elk geval,
398
00:27:17,949 --> 00:27:22,704
om te zeggen dat er iets niet goed zit
of het de vorige keer beter was.
399
00:27:23,028 --> 00:27:25,462
En al ga ik niet akkoord,
wat ik wil vermijden,
400
00:27:26,388 --> 00:27:28,663
is dat ze niet meer durven terugkomen.
401
00:27:29,148 --> 00:27:32,140
Soms wordt het te veel
en kan je niet meer nadenken,
402
00:27:32,348 --> 00:27:34,816
je moet de juiste middenweg zoeken.
403
00:27:35,708 --> 00:27:42,784
Ik heb in elk geval zoiets dat de
wereld een betere plek zou kunnen zijn.
404
00:27:44,028 --> 00:27:48,943
Dat het soms verkeerd loopt,
dat er onrechtvaardigheid is.
405
00:27:50,987 --> 00:27:55,458
En als ik daaraan iets kan doen, of
de mensen aan het nadenken kan zetten,
406
00:27:55,667 --> 00:27:59,740
dan is m'n leven toch niet nutteloos.
407
00:28:00,387 --> 00:28:02,423
En dat kunnen heel kleine dingen zijn.
408
00:28:02,986 --> 00:28:05,022
Heel alledaagse dingen.
409
00:28:05,545 --> 00:28:09,538
In het café op de hoek,
bij de bakker, bij de buren…
410
00:28:09,984 --> 00:28:13,693
Het toeval wil dat ikfilms maak,
al weet ik niet goed waarom.
411
00:28:13,904 --> 00:28:16,372
Als men mij dat vraagt,
weet ik het niet.
412
00:28:16,984 --> 00:28:19,577
Misschien omdat ik wou
dat m'n vader van me hield.
413
00:28:19,783 --> 00:28:22,900
Hij was een groot cinefiel,
en ik wou z'n aandacht.
414
00:28:23,103 --> 00:28:26,220
En omdat hij zei
dat vrouwen geen films maken,
415
00:28:26,543 --> 00:28:31,901
ten/vijl m'n moeder zei van wel, maar
dat ze er harder voor moeten vechten.
416
00:28:32,103 --> 00:28:36,016
Misschien is het wel
door zulke anekdotische redenen
417
00:28:36,222 --> 00:28:42,536
maar ik maak uiteindelijk toch films,
en dus kan ik het daarover hebben.
418
00:28:42,862 --> 00:28:48,937
Maar ik wil best ook 's een grappige
film maken, of een politiefilm of zo.
419
00:28:49,302 --> 00:28:51,497
Ik wil best wel 's een genrefilm maken.
420
00:28:51,742 --> 00:28:56,179
Maar ik zou de mensen hoe dan ook
op een bepaalde manier filmen...
421
00:28:57,022 --> 00:29:00,901
Ik hou wel van die ietwat brute
en documentaireachtige stijl.
422
00:29:01,142 --> 00:29:05,021
Ik wil best wel 's het verhaal
van een politievrouw vertellen
423
00:29:05,222 --> 00:29:08,373
maar dan haar leven van elke dag.
424
00:29:08,582 --> 00:29:14,498
Ze gaat werken, en houdt zich bezig
met een misdrijf of zo,
425
00:29:14,702 --> 00:29:18,695
maar op een ietwat intieme
en documentaireachtige manier.
426
00:29:19,061 --> 00:29:22,894
Ik ben Cora
427
00:29:23,140 --> 00:29:24,129
Zoveel is zeker.
428
00:29:25,620 --> 00:29:28,532
Dat is zo, en soms zeggen de mensen me
429
00:29:28,740 --> 00:29:33,655
dat ze niet goed begrijpen
wat haar drijft en zo.
430
00:29:33,860 --> 00:29:37,296
Maar ik ben…
Ik ben wel wat rustiger geworden,
431
00:29:37,500 --> 00:29:43,097
ik heb er wat aan gewerkt,
maar ikwas net zoals Cora in de film.
432
00:29:43,500 --> 00:29:47,095
Ik raakte altijd verzeild
in surrealistische situaties.
433
00:29:48,100 --> 00:29:53,254
Ver van huis, me bemoeiend
met het leven van anderen…
434
00:29:53,460 --> 00:29:57,851
En toen ik stage liep bij autistische
en geestelijk gestoorde kinderen
435
00:29:58,220 --> 00:30:04,090
ben ik vaak in moeilijke situaties
verzeild geraakt door m'n eigen schuld.
436
00:30:04,460 --> 00:30:08,738
Door me te bemoeien met zaken
die me niet echt aangingen.
437
00:30:08,940 --> 00:30:11,898
Maar de film zegt niet
dat je dat beter niet kunt doen.
438
00:30:12,100 --> 00:30:14,409
Ik vind het goed dat te doen
439
00:30:14,620 --> 00:30:19,489
maar je moet toch goed nadenken
over je beweegredenen
440
00:30:19,700 --> 00:30:24,535
en waarom je de wereld wilt verbeteren
en denkt alles aan te kunnen.
441
00:30:24,979 --> 00:30:28,686
Dat moet je proberen te begrijpen,
anders kan je mensen kwetsen.
37643
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof