Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:15,890 --> 00:00:18,830
Stel je een wereld voor waar geld niet meer alleen
2
00:00:18,830 --> 00:00:20,890
papier is in je broekzak of nummers
3
00:00:20,890 --> 00:00:24,150
op je scherm, maar een volledig digitaal bezit,
4
00:00:24,530 --> 00:00:27,530
gecontroleerd en beveiligd door de centrale bank van jou land.
5
00:00:28,190 --> 00:00:31,990
Centraal-bank-digitale valuta's, beloven een revolutie teweeg te brengen
6
00:00:31,990 --> 00:00:34,490
in hoe we betalen, sparen en investeren.
7
00:00:35,210 --> 00:00:38,810
Met CBDC's is de potentie voor efficiëntie ongekend
8
00:00:39,610 --> 00:00:41,090
Transacties zijn direct.
9
00:00:41,090 --> 00:00:43,230
Geen meer wachttijden totdat betalingen zijn verwerkt.
10
00:00:44,350 --> 00:00:47,750
Securiteit wordt versterkt, vermindering van fraude en verzekering
11
00:00:47,750 --> 00:00:49,070
van elke digitale munt wordt verantwoord.
12
00:00:50,490 --> 00:00:54,110
Inclusie wordt een realiteit, toegevoegd aan financiële access
13
00:00:54,110 --> 00:00:56,390
naar de on- en onderbankers over de
14
00:00:56,390 --> 00:00:56,810
hele wereld.
15
00:00:57,630 --> 00:01:01,110
Overheden krijgen de mogelijkheid om gerichte financiële hulp
16
00:01:01,110 --> 00:01:03,450
rechtstreeks te leveren aan degenen die het het,
17
00:01:03,450 --> 00:01:03,810
meest nodig hebben.
18
00:01:04,670 --> 00:01:07,110
zonder bureaucratische vertragingen of verspilling.
19
00:01:07,990 --> 00:01:11,410
Maar onder deze utopische belofte schuilt een complexere
20
00:01:11,410 --> 00:01:11,830
realiteit.
21
00:01:12,490 --> 00:01:14,690
Wat gebeurt er als elke transactie wordt gevolgd,
22
00:01:14,830 --> 00:01:15,930
Vastgelegd en gecontroleerd?
23
00:01:16,810 --> 00:01:19,930
Hoeveel controle zijn we bereid op te geven in ruil
24
00:01:19,930 --> 00:01:20,450
voor gemak?
25
00:01:21,530 --> 00:01:25,350
Privacy, een hoeksteen van financiële vrijheid, kan een
26
00:01:25,350 --> 00:01:26,510
relikwie van het verleden worden.
27
00:01:26,870 --> 00:01:30,130
En in de verkeerde handen, kan dit krachtige hulpmiddel
28
00:01:30,130 --> 00:01:32,370
veranderen van ondersteuning naar toezicht.
29
00:01:34,250 --> 00:01:36,950
CBDC's, innovatie of inbreuk.
30
00:01:37,410 --> 00:01:40,710
De toekomst van geld wordt geschreven, maar wie
31
00:01:40,710 --> 00:01:41,590
houdt de pen vast?
32
00:01:59,890 --> 00:02:02,770
Welkom iedereen, het is geweldig om jullie hier
33
00:02:02,770 --> 00:02:02,870
te hebben.
34
00:02:03,250 --> 00:02:05,030
Mijn naam is Neha Narula en ik ben
35
00:02:05,030 --> 00:02:07,949
de directeur van de Digital Currency Initiative bij
36
00:02:07,949 --> 00:02:08,410
MIT.
37
00:02:09,789 --> 00:02:14,450
Central Bank Digital Currency, of CBDC, is top
38
00:02:14,450 --> 00:02:16,790
of mind met meer dan 100 centrale banken
39
00:02:16,790 --> 00:02:20,130
rond de wereld zijn betrokken bij onderzoekpilots
40
00:02:20,130 --> 00:02:20,950
en verkenningen.
41
00:02:21,330 --> 00:02:23,650
Maar in 2023 bevinden we ons in een context die gekenmerkt
42
00:02:23,650 --> 00:02:29,170
wordt door geopolitieke kwetsbaarheid, financiële instabiliteit en wantrouwen
43
00:02:29,170 --> 00:02:30,390
Van de markt in instellingen.
44
00:02:31,050 --> 00:02:33,130
Aangezien we nog steeds aan het begin staan,
45
00:02:33,470 --> 00:02:37,290
Valt nog te bezien wat voor resultaten CBDC's zullen hebben
46
00:02:37,290 --> 00:02:39,230
als ze eenmaal geïmplementeerd zijn.
47
00:02:39,760 --> 00:02:42,300
Zullen ze helpen bij het oplossen van financiële inclusie
48
00:02:42,760 --> 00:02:45,300
of zouden ze de digitale kloof verdiepen.
49
00:02:45,760 --> 00:02:47,300
Kunnen CBDC's de geopolitiek en technische fragmentatie
50
00:02:47,760 --> 00:02:50,300
In betalings- en economische systemen verenigen of,
51
00:02:50,760 --> 00:02:55,300
zouden ze het juist kunnen verergeren...
48
00:03:33,690 --> 00:03:35,370
Nou, nachtje geslapen.
49
00:03:35,610 --> 00:03:36,690
Hotel in België.
50
00:03:37,150 --> 00:03:39,990
Klaar voor ons gesprek met Jan Longeval.
51
00:03:41,070 --> 00:03:43,810
Het is een brede kijker naar de wereld,
52
00:03:43,990 --> 00:03:46,710
de economie en als onderdeel daarvan geldt.
53
00:03:46,770 --> 00:03:48,870
En ik ben heel benieuwd in welke inzichten
54
00:03:48,870 --> 00:03:51,430
hij komt die de anderen nog niet benoemd
55
00:03:51,430 --> 00:03:51,650
hebben.
56
00:03:52,670 --> 00:03:54,070
Wat ik prettig vind aan Jan is dat
57
00:03:54,070 --> 00:03:56,510
hij altijd heel goed zijn huiswerk doet.
58
00:04:39,710 --> 00:04:43,310
Wat hoop jij nou te leren van deze
59
00:04:43,310 --> 00:04:43,730
gozer?
60
00:04:45,270 --> 00:04:49,790
Nou, ik ben wel gewoon benieuwd en het
61
00:04:49,790 --> 00:04:51,790
onderwerp is eigenlijk nog niet echt langs geweest.
62
00:04:51,910 --> 00:04:55,130
Ook hoe Jan kijkt naar de schulden.
63
00:04:55,870 --> 00:05:00,250
Die zijn natuurlijk enorm opgelopen de laatste jaren,
64
00:05:00,450 --> 00:05:01,150
wereldwijd.
65
00:05:01,150 --> 00:05:04,470
En ik ben heel benieuwd hoe hij een
66
00:05:04,470 --> 00:05:05,450
oplossing ziet.
67
00:05:05,930 --> 00:05:10,850
Hoe we dat kunnen oplossen, die schuldenproblematiek.
68
00:05:11,530 --> 00:05:13,350
En daarnaast ben ik ook benieuwd hoe hij
69
00:05:13,350 --> 00:05:16,830
naar de nieuwe ontwikkelingen, zoals bijvoorbeeld crypto kijkt
70
00:05:16,830 --> 00:05:18,530
en die CBDC.
71
00:05:19,530 --> 00:05:20,990
Wat zijn visie daarop is.
72
00:05:28,700 --> 00:05:29,900
Dag Pieter.
73
00:05:30,420 --> 00:05:30,900
Alles goed?
74
00:05:31,120 --> 00:05:31,640
Alles goed.
75
00:05:32,100 --> 00:05:32,440
Goeiemorgen.
76
00:05:32,440 --> 00:05:32,540
Goedemorgen.
77
00:05:46,960 --> 00:05:53,480
Jan Longeval, auteur, denker, belegger, adviseur.
78
00:05:55,000 --> 00:05:57,840
Hoe is de huidige stand van het geldsysteem?
79
00:05:58,380 --> 00:06:00,500
Laten we even kijken naar Europa.
80
00:06:01,740 --> 00:06:03,440
Wel, ik denk dat de huidige stand van
81
00:06:03,440 --> 00:06:05,540
het geldsysteem er op zich niks verkeerd mee
82
00:06:05,540 --> 00:06:05,720
is.
83
00:06:05,720 --> 00:06:07,640
Het is een systeem dat we nu al
84
00:06:07,640 --> 00:06:12,140
een paar honderd jaar kennen.
85
00:06:12,900 --> 00:06:16,880
En dat met tegenstaande alle ongelukken die we
86
00:06:16,880 --> 00:06:19,540
af en toe krijgen, op zich wel goed
87
00:06:19,540 --> 00:06:20,260
functioneert.
88
00:06:20,720 --> 00:06:23,780
Het monetair systeem, aan het wezen bestaat uit
89
00:06:23,780 --> 00:06:27,860
de commerciële banken, die een eigen bank hebben.
90
00:06:28,060 --> 00:06:31,680
Dat zijn de centrale banken, die tussenkomt wanneer
91
00:06:31,680 --> 00:06:33,400
de commerciële banken in de problemen komen.
92
00:06:33,400 --> 00:06:37,460
Een centrale bank die als hoofdrol heeft om
93
00:06:37,460 --> 00:06:38,780
inflatie in te tonen.
94
00:06:39,260 --> 00:06:42,580
En om het monetair stelsel banksysteem vlot te
95
00:06:42,580 --> 00:06:43,260
laten lopen.
96
00:06:44,140 --> 00:06:47,100
Er zijn altijd wel wat financiële crises geweest,
97
00:06:47,460 --> 00:06:50,640
maar de economische groei, die je kent over
98
00:06:50,640 --> 00:06:53,040
de voorbije paar honderd jaar, al behalve dat
99
00:06:53,040 --> 00:06:55,020
systeem, toch heel goed te werken.
100
00:06:56,220 --> 00:07:00,240
2007, 2008 en 2009, was dat een kleintje?
101
00:07:00,240 --> 00:07:07,700
Dat is een soort schot voor de boeg.
102
00:07:08,320 --> 00:07:11,440
Ik vergelijk het in mijn eerste boek met
103
00:07:11,440 --> 00:07:14,280
een zandkorrel die zich vormt.
104
00:07:15,960 --> 00:07:19,240
Indien je elke euro of dollar schuld een
105
00:07:19,240 --> 00:07:25,860
zandkorrel is, wat gebeurt er in de fysica,
106
00:07:25,920 --> 00:07:31,520
wordt dat beschreven, naarmate je meer zandkorrels laat
107
00:07:31,520 --> 00:07:33,620
vallen, dus meer schulden maakt, ga je zien
108
00:07:33,620 --> 00:07:37,400
dat zich een bepaalde zandvorm begint, een zandduin
109
00:07:37,400 --> 00:07:38,520
begint te vormen.
110
00:07:39,040 --> 00:07:43,140
En naarmate die zandhoop groeit, ga je zien
111
00:07:43,140 --> 00:07:46,520
dat er links en rechts op dat zandhoopje,
112
00:07:46,580 --> 00:07:48,980
krijg je kleine zandlabines.
113
00:07:49,480 --> 00:07:52,320
Dan moet je dat vergelijken met kleine financiële
114
00:07:52,320 --> 00:07:52,620
crises.
115
00:07:52,620 --> 00:07:56,080
Maar zolang we in die fase zitten van
116
00:07:56,080 --> 00:07:58,440
de opbouw van de zandhoop, ga je zien
117
00:07:58,440 --> 00:08:03,260
dat die kleine zandlabines niet met elkaar verbonden
118
00:08:03,260 --> 00:08:03,580
zijn.
119
00:08:04,120 --> 00:08:07,200
Maar dan komt het, er komt een moment
120
00:08:07,200 --> 00:08:12,180
bij de opbouw van die zandberg, die schuldenberg,
121
00:08:12,760 --> 00:08:15,500
dat op een bepaald moment, dat wordt met
122
00:08:15,500 --> 00:08:19,780
een heel moeilijk woord, self-organized criticality genoemd
123
00:08:19,780 --> 00:08:23,620
in de fysica, dat al die kleine zandlabines
124
00:08:23,620 --> 00:08:28,000
gaan samenspannen om een grote zandlabine te vormen.
125
00:08:28,720 --> 00:08:30,860
Hetzelfde fenomeen zie je met een druktank, die
126
00:08:30,860 --> 00:08:33,919
wordt gebruikt in de raketten die we lanceren,
127
00:08:34,380 --> 00:08:36,840
is als je die druk verhoogt, dus schulden
128
00:08:36,840 --> 00:08:40,140
opbouwt in een systeem, dan krijg je overal
129
00:08:40,140 --> 00:08:43,200
microscheurtjes in die druktank.
130
00:08:43,200 --> 00:08:45,820
Maar er komt ook daar een moment dat
131
00:08:45,820 --> 00:08:50,660
al die kleine microscheurtjes samenspannen om een grote
132
00:08:50,660 --> 00:08:52,560
scheur te vormen en dan ontploft die.
133
00:08:53,220 --> 00:08:56,260
Het probleem, lang antwoord op jouw vraag, is
134
00:08:56,260 --> 00:08:59,820
dat het uitermate moeilijk is om in te
135
00:08:59,820 --> 00:09:02,460
schatten waar dat kritische punt ligt.
136
00:09:02,840 --> 00:09:04,620
We weten wel dat er een kritisch punt
137
00:09:04,620 --> 00:09:07,280
is in die schuldenberg, maar vandaag is het
138
00:09:07,280 --> 00:09:11,500
onmogelijk om te voorspellen op welk concreet moment
139
00:09:11,500 --> 00:09:12,620
dat zou gebeuren.
140
00:09:12,620 --> 00:09:14,880
Het is veel groter dat kan ooit gebeuren.
141
00:09:15,320 --> 00:09:16,820
Ik wil niet in de hoek worden geduwd
142
00:09:16,820 --> 00:09:18,140
van de onheilsprofeten.
143
00:09:18,600 --> 00:09:20,620
Ik denk ook dat zelfs wanneer we ooit
144
00:09:20,620 --> 00:09:24,320
zo'n enorme crisis gaan krijgen, we er
145
00:09:24,320 --> 00:09:25,400
ook bovenop gaan komen.
146
00:09:25,500 --> 00:09:27,200
De mens komt er altijd bovenop.
147
00:09:27,220 --> 00:09:28,340
Ik ben uiteindelijk een optimist.
148
00:09:29,320 --> 00:09:30,640
Ik denk dat het wel goed is om
149
00:09:30,640 --> 00:09:33,260
te zeggen, je bent een optimist, alhoewel deze
150
00:09:33,260 --> 00:09:33,800
boodschap...
151
00:09:33,800 --> 00:09:34,620
Maar ook een realist.
152
00:09:35,800 --> 00:09:37,900
Een pessimist is een optimist met ervaring, wordt
153
00:09:37,900 --> 00:09:38,500
er soms gezegd.
154
00:09:38,500 --> 00:09:40,460
Ik ben zo ergens in het midden.
155
00:09:40,820 --> 00:09:41,960
Je moet ook een realist zijn.
156
00:09:42,920 --> 00:09:45,800
Je weet dat wanneer we op deze manier
157
00:09:45,800 --> 00:09:49,280
blijven doorgaan, met het feit dat opstaatelijk we
158
00:09:49,280 --> 00:09:53,500
eerst zijn van onproductieve schulden, dan komt dat
159
00:09:53,500 --> 00:09:56,440
moment van de waarheid dat die zandberg in
160
00:09:56,440 --> 00:09:57,060
elkaar stort.
161
00:09:57,360 --> 00:09:59,620
Dat zal voor ons een heel moeilijk moment
162
00:09:59,620 --> 00:10:01,440
zijn, maar we geraken er wel door.
163
00:10:01,800 --> 00:10:03,360
Maar weet gewoon dat dat vroeg of laat
164
00:10:03,360 --> 00:10:08,200
gaat gebeuren, tenzij we ingrijpend onze huidige aanpak
165
00:10:08,200 --> 00:10:08,480
veranderen.
166
00:10:09,500 --> 00:10:10,480
Dat is een hele, hele moeilijke.
167
00:10:14,240 --> 00:10:16,600
Ik word niet blij van het antwoord, maar
168
00:10:16,600 --> 00:10:18,760
dit is hoe jij er naar kijkt.
169
00:10:20,860 --> 00:10:23,260
Er zijn nu twee nieuwe ontwikkelingen waar ik
170
00:10:23,260 --> 00:10:24,240
het met je over wil hebben.
171
00:10:24,480 --> 00:10:28,920
Dat is de CBDC, de Central Bank Digital
172
00:10:28,920 --> 00:10:29,420
Currency.
173
00:10:30,440 --> 00:10:33,640
En er is de crypto, valuta.
174
00:10:34,320 --> 00:10:38,040
Hoe die past in dit plaatje van het
175
00:10:38,040 --> 00:10:39,320
geldsysteem zoals we dat nu kennen?
176
00:10:40,100 --> 00:10:44,400
In een wereld van fiat geld, waarbij geld
177
00:10:44,400 --> 00:10:47,760
van de overen niet meer is gewaarborgd door
178
00:10:47,760 --> 00:10:51,280
een actief zoals goud of zilver, gaan ze
179
00:10:51,280 --> 00:10:57,160
maar door, onttrekt dat fiat geld, dat eurobiljet,
180
00:10:57,240 --> 00:10:59,640
dat dollarbiljet, een groot stuk van zijn waarde
181
00:10:59,640 --> 00:11:03,660
aan de eigenschap dat het een wettig betaalmiddel
182
00:11:03,660 --> 00:11:03,920
is.
183
00:11:04,420 --> 00:11:06,800
Dus denk ik, goed, een wettig betaalmiddel, en
184
00:11:06,800 --> 00:11:09,260
we zeggen dat heel snel, dat wettig, dat
185
00:11:09,260 --> 00:11:10,780
heeft consequenties.
186
00:11:11,640 --> 00:11:15,540
Ik heb een verwezen op YouTube over een
187
00:11:15,540 --> 00:11:19,240
Engelse gentleman die wil afrekenen in een supermarkt
188
00:11:19,240 --> 00:11:21,860
met een aantal kopermuntjes.
189
00:11:22,040 --> 00:11:24,340
Dat werd geweigerd door de cassière.
190
00:11:24,340 --> 00:11:25,940
En dan wordt die man heel boos.
191
00:11:26,060 --> 00:11:29,520
En hij zegt, this is legal tender, and
192
00:11:29,520 --> 00:11:31,200
you are obliged to accept it.
193
00:11:31,780 --> 00:11:35,060
I'm gonna buy some strawberries, and I'm offering
194
00:11:35,060 --> 00:11:37,580
exactly the right amount of money here on
195
00:11:37,580 --> 00:11:38,260
the help desk.
196
00:11:38,680 --> 00:11:42,760
So you people take that money, 1 pound
197
00:11:42,760 --> 00:11:46,820
19, and I will take my strawberries outside.
198
00:11:47,200 --> 00:11:48,380
You can't take that.
199
00:11:48,660 --> 00:11:51,940
You can't take that.
200
00:11:51,940 --> 00:11:56,860
I have paid, I have paid, I paid
201
00:11:56,860 --> 00:11:57,940
by legal tender.
202
00:11:58,120 --> 00:12:00,660
No, no, no, don't break the door.
203
00:12:00,940 --> 00:12:04,360
I paid by legal tender, and I'm going
204
00:12:04,360 --> 00:12:05,960
out with my strawberries.
205
00:12:06,480 --> 00:12:07,420
And I'm gonna let them.
206
00:12:08,520 --> 00:12:10,180
I'm gonna make my strawberries.
207
00:12:10,620 --> 00:12:14,660
I paid by legal tender in this dystopian
208
00:12:14,660 --> 00:12:15,080
place.
209
00:12:15,960 --> 00:12:18,900
Dus iemand die zegt, je mag enkel digitaal
210
00:12:18,900 --> 00:12:22,280
betalen in de winkel, dat festival is illegaal.
211
00:12:22,720 --> 00:12:27,660
Niemand kan u tegenhouden om jouw verplichting te
212
00:12:27,660 --> 00:12:29,520
vereffigen met een wettig betaalmiddel.
213
00:12:30,060 --> 00:12:32,180
En dus dat is ook waar dat fiat
214
00:12:32,180 --> 00:12:34,360
geld zijn waard aan onttrekt.
215
00:12:34,740 --> 00:12:35,940
Het is een wettig betaalmiddel.
216
00:12:36,320 --> 00:12:38,820
En dezelfde tijd moet je ook daarmee je
217
00:12:38,820 --> 00:12:40,980
belastingen en je boetes betalen.
218
00:12:41,240 --> 00:12:44,120
Dus je wordt gemotiveerd om te werken, om
219
00:12:44,120 --> 00:12:47,400
dat wettig betaalmiddel te kunnen vergaren, om daarmee
220
00:12:47,400 --> 00:12:49,000
aan die verplichtingen tegemoet te komen.
221
00:12:49,000 --> 00:12:53,280
Maar er zou dus heel veel kunnen veranderen
222
00:12:53,280 --> 00:12:58,180
als een aantal landen zouden zeggen, nou ja,
223
00:12:58,780 --> 00:13:01,380
je kunt hier ook je belasting betalen met
224
00:13:01,380 --> 00:13:01,640
crypto.
225
00:13:01,960 --> 00:13:06,260
Ik denk dat dat een hele domme beslissing
226
00:13:06,260 --> 00:13:08,760
zou zijn vanuit een perspectief bekeken, behalve een
227
00:13:08,760 --> 00:13:10,020
bepaalde failed states.
228
00:13:10,800 --> 00:13:15,520
Die hebben landen die totaal in chaos zijn.
229
00:13:15,520 --> 00:13:19,560
En hun eigen monetair systeem hebben kapot gereden.
230
00:13:19,880 --> 00:13:22,520
Kan op dat moment gedurende enige tijd zo
231
00:13:22,520 --> 00:13:27,520
een cryptocurrency wel dienen als het naast beste
232
00:13:27,520 --> 00:13:28,340
alternatief.
233
00:13:29,000 --> 00:13:33,540
Maar omdat de overheid een groot stuk van
234
00:13:33,540 --> 00:13:37,700
haar macht onttrekt aan het feit dat zij
235
00:13:37,700 --> 00:13:41,040
monopolie heeft op het uitgeven van een wettig
236
00:13:41,040 --> 00:13:44,440
betaalmiddel, om dat monopolie en die controle te
237
00:13:44,440 --> 00:13:49,680
gaan uithollen door ook private vormen van geld
238
00:13:49,680 --> 00:13:53,160
te aanvaarden, is een heel vreemd idee.
239
00:13:53,860 --> 00:13:57,480
Trump heeft gezegd dat die feitoplossing is bekeerd
240
00:13:57,480 --> 00:13:59,340
en pro-bitcoin is geworden.
241
00:13:59,880 --> 00:14:02,060
Dat vind ik bijna onbegrijpelijk, omdat je op
242
00:14:02,060 --> 00:14:05,300
die manier als overheid, het standpunt van de
243
00:14:05,300 --> 00:14:07,700
burgers is misschien helemaal anders, maar het standpunt
244
00:14:07,700 --> 00:14:10,000
van de overheid is dat roekeloos.
245
00:14:10,520 --> 00:14:12,540
Je haalt je eigen macht onderuit.
246
00:14:13,220 --> 00:14:14,500
Kijken naar die CBDC.
247
00:14:18,540 --> 00:14:21,260
Bijna alle centrale banken wereldwijd zijn ermee bezig,
248
00:14:21,420 --> 00:14:22,940
in de vorm van pilots.
249
00:14:23,300 --> 00:14:24,820
Een aantal is ook al wat verder, heeft
250
00:14:24,820 --> 00:14:26,500
dingen al uitgerold.
251
00:14:28,280 --> 00:14:29,600
Hoe kijk jij daarnaar?
252
00:14:29,600 --> 00:14:33,560
Ik zal antwoorden als burger, niet vanuit het
253
00:14:33,560 --> 00:14:34,680
standpunt van de overheid.
254
00:14:35,420 --> 00:14:39,040
Ik vind dat wellicht een van de allerslechtste
255
00:14:39,040 --> 00:14:42,460
en gevaarlijkste ideeën die ik ooit heb gehoord.
256
00:14:43,620 --> 00:14:47,600
Indien dit erdoor komt, is het op termijn,
257
00:14:47,620 --> 00:14:50,000
ik wil het ook niet overdramatiseren, maar toch
258
00:14:50,000 --> 00:14:53,600
een van de grootste bedreigingen voor democratie.
259
00:14:56,620 --> 00:15:01,740
Democratie komt van het oud-Grieks demos kraten.
260
00:15:01,820 --> 00:15:03,500
Dan zeggen de demos het volk.
261
00:15:03,780 --> 00:15:04,880
Kraten, de macht hebben.
262
00:15:05,320 --> 00:15:07,400
Dan zeggen, geef de macht aan het volk.
263
00:15:09,500 --> 00:15:11,720
CBDC op zich al een hele vreemde naam.
264
00:15:12,900 --> 00:15:16,380
Dat wordt waarschijnlijk zo genoemd door centrale banken
265
00:15:16,380 --> 00:15:20,340
om het valselijk aantrekkelijk voor te stellen.
266
00:15:20,340 --> 00:15:23,860
Digital currencies, mensen gaan altijd dromen, denken aan
267
00:15:23,860 --> 00:15:24,280
crypto.
268
00:15:25,060 --> 00:15:28,820
Vandaag is onze commerciële bank ook een digital
269
00:15:28,820 --> 00:15:29,320
currency.
270
00:15:30,100 --> 00:15:34,780
Vandaag gebruiken we geen CBDC's, maar BDC's.
271
00:15:35,320 --> 00:15:39,460
Ik verwijs trouwens graag naar mijn guru, professor
272
00:15:39,460 --> 00:15:43,400
Richard Werner, die daar heel erudit op ingaat.
273
00:15:43,840 --> 00:15:47,080
Vandaag hebben we al bankdigital currencies.
274
00:15:47,080 --> 00:15:49,760
En nu komt daar of zou daar een
275
00:15:49,760 --> 00:15:51,600
CBDC bij komen.
276
00:15:52,060 --> 00:15:54,660
Een uitermate gevaarlijk idee.
277
00:15:55,420 --> 00:15:55,760
Waarom?
278
00:15:56,600 --> 00:16:00,940
Omdat het systeem waarover we hebben gesproken, dat
279
00:16:00,940 --> 00:16:02,720
toch op zich vrij goed of heel goed
280
00:16:02,720 --> 00:16:08,200
werkt, alle bepaalde tekorten, maar goed, waarbij je
281
00:16:08,200 --> 00:16:12,620
zelf, aan de commerciële bank en die commerciële
282
00:16:12,620 --> 00:16:15,560
bank, je hebt de rekening bij de centrale
283
00:16:15,560 --> 00:16:15,880
bank.
284
00:16:15,880 --> 00:16:20,120
Centrale banken hebben als rol om de commerciële
285
00:16:20,120 --> 00:16:24,940
banken te controleren en als een partij op
286
00:16:24,940 --> 00:16:28,380
te treden die de commerciële banken te hulp
287
00:16:28,380 --> 00:16:30,980
snelt als het fout gaat in het monetair
288
00:16:30,980 --> 00:16:31,620
systeem.
289
00:16:31,900 --> 00:16:34,660
Als je dit nu gaat opgeven, door te
290
00:16:34,660 --> 00:16:37,500
zeggen, kijk, in feite gaan we die commerciële
291
00:16:37,500 --> 00:16:41,020
banken niet meer gebruiken om de rekeningen aan
292
00:16:41,020 --> 00:16:42,380
te houden van de burger.
293
00:16:42,380 --> 00:16:46,040
De burger kan nu rechtstreeks, of ja, soms
294
00:16:46,040 --> 00:16:48,620
wel onweg, bij de centrale bank de rekening
295
00:16:48,620 --> 00:16:49,180
aanhouden.
296
00:16:49,460 --> 00:16:52,900
Dan gooi je heel dat systeem overhoop.
297
00:16:53,380 --> 00:16:56,900
En op dat moment, één keer, dat je
298
00:16:56,900 --> 00:17:01,160
de facto een rekening hebt bij de centrale
299
00:17:01,160 --> 00:17:04,440
bank als burger, je bent rechtstreeks, je bent
300
00:17:04,440 --> 00:17:07,980
onweg van de commerciële banken, dan ben je
301
00:17:07,980 --> 00:17:09,160
het paard van Troy.
302
00:17:09,160 --> 00:17:12,240
Oké, in die zin, moest ik u vragen,
303
00:17:12,420 --> 00:17:14,579
Peter, zou u mij een volmacht geven op
304
00:17:14,579 --> 00:17:15,420
uw bankrekening?
305
00:17:16,359 --> 00:17:18,020
Uw antwoord zou zijn, nee.
306
00:17:18,400 --> 00:17:18,740
Precies.
307
00:17:18,920 --> 00:17:21,359
Zou u uw beste vriend een volmacht op
308
00:17:21,359 --> 00:17:22,220
uw bankrekening geven?
309
00:17:24,400 --> 00:17:25,400
Nee, ook niet.
310
00:17:26,280 --> 00:17:29,140
Waarom zou je dan een volmacht geven op
311
00:17:29,140 --> 00:17:32,260
je bankrekening aan de centrale bank, die per
312
00:17:32,260 --> 00:17:33,720
uitbreidende overheid is?
313
00:17:33,720 --> 00:17:36,640
Want dat hele idee, dat centrale banken in
314
00:17:36,640 --> 00:17:40,800
de moderne constellatie perfect onafhankelijk zijn van de
315
00:17:40,800 --> 00:17:43,900
overheid, is ook een heel naïef idee.
316
00:17:44,940 --> 00:17:47,100
CBDC's worden verkocht.
317
00:17:48,160 --> 00:17:51,940
Het idee om het systeem veiliger te maken.
318
00:17:52,400 --> 00:17:55,520
Inderdaad, een commerciële bank kan failliet gaan.
319
00:17:56,100 --> 00:17:59,160
Uw deposito staat in de balans van de
320
00:17:59,160 --> 00:17:59,860
commerciële bank.
321
00:17:59,860 --> 00:18:02,740
Dus indien die bank overstach gaat, dan kan
322
00:18:02,740 --> 00:18:03,840
u al uw geld bevriezen.
323
00:18:04,420 --> 00:18:08,440
Indien u zelf als burger uw rekening aanhoudt
324
00:18:08,440 --> 00:18:11,500
bij de centrale bank, een centrale bank, een
325
00:18:11,500 --> 00:18:15,300
ontwikkeld land, kan per definitie niet failliet gaan,
326
00:18:15,660 --> 00:18:19,220
want ze kan steeds zelf geld bijmaken.
327
00:18:19,720 --> 00:18:23,940
En vanuit die invalshoek bekeken, kan je zeggen
328
00:18:23,940 --> 00:18:28,320
dat een CBDC uw deposito bij een centrale
329
00:18:28,320 --> 00:18:31,880
bank veiliger is dan bij een commerciële bank.
330
00:18:32,180 --> 00:18:36,060
Maar er is een enorme schaduwzijde aan dat
331
00:18:36,060 --> 00:18:39,760
verhaal, is dat je de deur wagenwijd openzet,
332
00:18:40,040 --> 00:18:44,400
opdat de overheid, centrale bank en de regering,
333
00:18:44,840 --> 00:18:48,740
op die manier een volledige inzage krijgen op
334
00:18:48,740 --> 00:18:52,720
alles wat u koopt, op uw hele consumentengedrag,
335
00:18:52,720 --> 00:18:55,660
en ook een volledige controle op de rekening
336
00:18:55,660 --> 00:18:56,380
kan krijgen.
337
00:18:57,120 --> 00:18:59,580
En ik kan verwijzen naar wat is gebeurd
338
00:18:59,580 --> 00:19:02,660
in Canada, toch geen bananenrepubliek.
339
00:19:02,780 --> 00:19:03,420
Zeker niet.
340
00:19:04,020 --> 00:19:07,100
Tijdens de Covid-crisis waren er die hele
341
00:19:07,100 --> 00:19:13,640
gemedialiseerde protesten van de truckers, van de vrachtwagenchauffeurs.
342
00:19:14,280 --> 00:19:17,100
Dat vond Trudeau niet zo fijn, en heeft
343
00:19:17,100 --> 00:19:20,220
dan het parlement een wet laten stemmen om
344
00:19:20,220 --> 00:19:25,400
de bankaire rekening met de commerciële banken te
345
00:19:25,400 --> 00:19:25,880
bevriezen.
346
00:19:26,420 --> 00:19:28,760
Dat vind ik al bijzonder.
347
00:19:28,880 --> 00:19:31,260
Ja, dat is op zich al zeer extreem.
348
00:19:32,000 --> 00:19:33,500
Daarnaast zijn er trouwens ook voor de crypto
349
00:19:33,500 --> 00:19:37,460
-lovers onder de kijkers meer dan 200 crypto
350
00:19:37,460 --> 00:19:41,460
-rekeningen met crypto-platformen geblokkeerd door Canada's overheid.
351
00:19:41,920 --> 00:19:44,780
Die truckers hadden maar een beetje cash in
352
00:19:44,780 --> 00:19:47,040
portefeuille, en na twee dagen waren de protesten
353
00:19:47,040 --> 00:19:47,300
gedaan.
354
00:19:47,300 --> 00:19:52,340
En zijzelf waren geïdentificeerd door gelaatsherkenningstechnieken onder meer.
355
00:19:52,920 --> 00:19:54,300
Dat is nu al gebeurd.
356
00:19:55,420 --> 00:19:57,900
Nog voor de sprake is van een central
357
00:19:57,900 --> 00:19:58,940
bank digital currency.
358
00:19:59,480 --> 00:20:03,080
Stel je voor dat die truckers rekening hadden
359
00:20:03,080 --> 00:20:05,660
gehad bij de Canadese centrale bank, dan had
360
00:20:05,660 --> 00:20:08,600
het zelfs geen wet nodig geweest, wijsansprekend, om
361
00:20:08,600 --> 00:20:09,900
dat geld te blokkeren.
362
00:20:10,540 --> 00:20:12,580
Je kan allerlei vormen aannemen.
363
00:20:12,580 --> 00:20:16,760
Men spreekt over programmeerbare cbdc's.
364
00:20:17,500 --> 00:20:19,960
Dat kan allemaal via de blockchain, hou ze
365
00:20:19,960 --> 00:20:20,420
maar door.
366
00:20:21,020 --> 00:20:25,040
Kijk, wij overheid wensen, er is een recessie,
367
00:20:25,380 --> 00:20:29,220
de consumptie te bevorderen, dus uw saldo op
368
00:20:29,220 --> 00:20:33,300
uw cbdc zal binnen drie maanden uitdoven, en
369
00:20:33,300 --> 00:20:35,600
u het geld niet zal consumeren.
370
00:20:36,340 --> 00:20:38,120
Men kan een zicht krijgen, er wordt ook
371
00:20:38,120 --> 00:20:41,840
over gesproken vandaag trouwens, over uw CO2-voetafdruk
372
00:20:41,840 --> 00:20:45,260
door uw consumptie uitgaven, die worden gevolgd via die
373
00:20:45,260 --> 00:20:49,760
cbdc, en dan uw bepaalde belastingen opleggen, of
374
00:20:49,760 --> 00:20:53,440
limieten opleggen, je mag geen vliegtuigtickets meer kopen,
375
00:20:53,760 --> 00:20:54,900
allemaal dingen die mogelijk zijn.
376
00:20:55,220 --> 00:20:59,500
Ik denk, als burger gesproken, het idee dat
377
00:20:59,500 --> 00:21:05,460
ik voortdaan een toelaat dat de overheid een
378
00:21:05,460 --> 00:21:09,420
volledig zicht krijgt op alles wat ik digitaal
379
00:21:09,420 --> 00:21:13,160
betaal, en in wezen en de facto een
380
00:21:13,160 --> 00:21:17,380
volledige controle geeft over mijn financiële vermogen, vind
381
00:21:17,380 --> 00:21:19,380
ik een beangstigend idee.
49
00:21:19,320 --> 00:21:22,400
Banken kunnen nu hun persoonlijke rekeningen bevriezen,
50
00:21:22,400 --> 00:21:24,580
verhalen van mensen die banden hadden met Freedom Convoy.
51
00:21:25,220 --> 00:21:27,040
Grady Trimble is vanmorgen live in Ottawa
52
00:21:27,040 --> 00:21:28,760
met meer over wat de vrachtwagenchauffeurs
53
00:21:28,760 --> 00:21:29,340
hierover te zeggen hebben.
54
00:21:29,760 --> 00:21:31,900
Grady, een buitengewone maatregel van Trudeau.
55
00:21:32,540 --> 00:21:35,320
Door een beroep te doen op deze Noodwet, die nooit eerder is
56
00:21:35,320 --> 00:21:37,960
is eerder in de huidige vorm van de wet gebruikt,
57
00:21:38,300 --> 00:21:41,300
het geeft de federale overheid verregaande bevoegdheden, waaronder
58
00:21:41,300 --> 00:21:45,140
het ter beschikking stellen van federale wetshandhavingsmiddelen aan de lokale politie.
59
00:21:45,560 --> 00:21:47,100
Bovendien kun je de
60
00:21:47,100 --> 00:21:48,520
Er zijn nog steeds vrachtwagenchauffeurs.
61
00:21:48,880 --> 00:21:52,520
Het geeft de Canadese banken ook de mogelijkheid
62
00:21:52,520 --> 00:21:55,180
bankrekeningen te bevriezen zonder bevel van
63
00:21:55,180 --> 00:21:59,140
iedereen die deelneemt aan deze wegblokkade,
64
00:21:59,140 --> 00:22:00,440
aan iedereen die het financiert.
65
00:22:00,660 --> 00:22:03,320
En vrachtwagens die de weg blokkeren,
66
00:22:03,320 --> 00:22:06,240
kunnen de verzekering van die vrachtwagenchauffeurs opschorten.
67
00:22:16,080 --> 00:22:18,980
Jan Longeval heeft een grimmig beeld geschetst van
68
00:22:18,980 --> 00:22:22,240
de risico's die verbonden zijn aan digitale valuta's van centrale banken,
69
00:22:22,880 --> 00:22:26,740
het potentieel voor regeringen om ongekende controle te verwerven
70
00:22:26,740 --> 00:22:28,800
over het financiële leven van burgers.
71
00:22:29,520 --> 00:22:33,080
Van programmeerbare limieten tot bevroren rekeningen, zijn waarschuwingen
72
00:22:33,080 --> 00:22:36,740
echo voorbeelden uit de echte wereld van hoe financiële instrumenten
73
00:22:36,740 --> 00:22:38,380
kunnen instrumenten van macht worden.
74
00:22:39,400 --> 00:22:41,080
Maar wat betekent dit voor de toekomst?
75
00:22:41,080 --> 00:22:43,700
van persoonlijke vrijheid en financiële zekerheid?
76
00:22:44,560 --> 00:22:47,500
Om deze vragen verder te onderzoeken, wenden we ons tot
77
00:22:47,500 --> 00:22:49,160
Paul Buitinck van Holland Gold.
78
00:22:50,220 --> 00:22:53,540
Paul gaat dieper in op de implicaties van programmeerbare
79
00:22:53,540 --> 00:22:56,200
geld en wat het voor individuen zou kunnen betekenen
80
00:22:56,200 --> 00:22:56,820
autonomie.
400
00:23:15,920 --> 00:23:18,360
Als het eenmaal momentum heeft en vaart, zal
401
00:23:18,360 --> 00:23:19,880
dat niet gestopt worden.
402
00:23:19,960 --> 00:23:22,100
Er zit al te veel politiek kapitaal in
403
00:23:22,100 --> 00:23:23,760
om dat nog te stoppen, die trein.
404
00:23:24,360 --> 00:23:26,480
Van der Leij is ook weer herkozen binnen
405
00:23:26,480 --> 00:23:27,200
Brussel.
406
00:23:27,640 --> 00:23:29,520
Er zijn nog steeds veel mensen aan de
407
00:23:29,520 --> 00:23:31,600
macht die dit soort projecten graag zien, want
408
00:23:31,600 --> 00:23:33,400
dat betekent eigenlijk gewoon weer meer macht naar
409
00:23:33,400 --> 00:23:34,260
Brussel en Frankvoort.
410
00:23:34,840 --> 00:23:36,100
Dus ik ga er wel van uit dat
411
00:23:36,100 --> 00:23:38,480
die komt in Europa, die digitale euro.
412
00:23:38,900 --> 00:23:40,200
Alleen ja, het zal een onding worden.
413
00:23:40,500 --> 00:23:43,440
Want A, wordt er gelimiteerd hoeveel je ermee
414
00:23:43,440 --> 00:23:44,180
mag hebben?
415
00:23:44,180 --> 00:23:45,440
Je mag er maar dan een paar duizend
416
00:23:45,440 --> 00:23:45,720
euro op hebben.
417
00:23:45,720 --> 00:23:46,260
Waar zijn die?
418
00:23:46,380 --> 00:23:47,640
Want wat ik ook begrijp is dat ze
419
00:23:47,640 --> 00:23:48,960
echt nog wel aan het kijken.
420
00:23:49,080 --> 00:23:52,940
Wat zijn nou de eigenschappen van die CBDC?
421
00:23:53,160 --> 00:23:55,820
Dat is volgens mij nog niet in beton
422
00:23:55,820 --> 00:23:56,320
gegoten.
423
00:23:56,780 --> 00:23:58,360
Nee, maar voor nu is het een oplossing
424
00:23:58,360 --> 00:23:59,120
op zoek naar een probleem.
425
00:23:59,420 --> 00:24:01,240
Dus we zijn in Nederland met name hebben
426
00:24:01,240 --> 00:24:03,140
we inderdaad een goede betaalinfrastructuur.
427
00:24:03,240 --> 00:24:04,660
We hebben allemaal een bankrekening, we hebben Tiki,
428
00:24:04,840 --> 00:24:05,920
we hebben Ideal.
429
00:24:05,960 --> 00:24:07,400
We hebben nu Ideal 2.0 straks, wat
430
00:24:07,400 --> 00:24:08,560
in Europa ook wordt uitgerold.
431
00:24:09,200 --> 00:24:11,420
Dus mensen hebben eigenlijk helemaal geen behoefte aan
432
00:24:11,420 --> 00:24:13,380
een extra centrale bankrekening.
433
00:24:13,380 --> 00:24:16,160
Met name niet omdat het bedrag straks gelimiteerd
434
00:24:16,160 --> 00:24:16,340
wordt.
435
00:24:16,700 --> 00:24:17,700
Je krijgt er geen rente op.
436
00:24:18,020 --> 00:24:19,520
Dus er is eigenlijk helemaal geen reden om
437
00:24:19,520 --> 00:24:20,300
hem te gaan gebruiken.
438
00:24:20,380 --> 00:24:22,060
Tenzij je wordt gedwongen om hem te gebruiken.
439
00:24:22,160 --> 00:24:25,220
Stel dat straks alle toeslagen en subsidies en
440
00:24:25,220 --> 00:24:26,720
dergelijke op zo'n rekening worden gestort.
441
00:24:26,800 --> 00:24:28,000
Ja, dan ga je hem natuurlijk wel gebruiken.
442
00:24:28,140 --> 00:24:29,340
Want ja, dat is nou eenmaal de enige
443
00:24:29,340 --> 00:24:30,400
manier om dan aan je geld te komen.
444
00:24:30,660 --> 00:24:34,540
Maar puur commercieel gezien is er eigenlijk geen
445
00:24:34,540 --> 00:24:35,020
vraag naar.
446
00:24:35,080 --> 00:24:38,260
Ook nog worden die rekeningen straks bediend via
447
00:24:38,260 --> 00:24:38,960
de bank.
448
00:24:39,080 --> 00:24:40,680
Dus straks krijg je in je commerciële bank
449
00:24:40,680 --> 00:24:42,040
app een rekening erbij.
450
00:24:42,040 --> 00:24:43,240
Dus dat is helemaal verwarrend.
451
00:24:43,620 --> 00:24:45,540
En ook, waarom voert de overheid dit in?
452
00:24:45,880 --> 00:24:47,940
Willen ze daarmee aangeven dat die commerciële banken
453
00:24:47,940 --> 00:24:48,760
niet veilig genoeg zijn?
454
00:24:48,940 --> 00:24:50,700
En dat er daarom dus een veilige rekening
455
00:24:50,700 --> 00:24:50,980
moet komen?
456
00:24:51,040 --> 00:24:52,240
Wat is precies het argument om die?
457
00:24:52,540 --> 00:24:53,440
En dan zijn ze heel vaag.
458
00:24:53,540 --> 00:24:55,580
De ECB, Brussel zijn heel vaag in hun
459
00:24:55,580 --> 00:24:58,240
argumenten over waarom dit nou precies moet komen.
460
00:24:58,780 --> 00:25:01,020
Wat zie jij daar als het voornaamste risico?
461
00:25:01,160 --> 00:25:03,180
Of wat zijn voor jou een aantal risico's
462
00:25:03,180 --> 00:25:04,820
of dingen die het eigenlijk in de weg
463
00:25:04,820 --> 00:25:05,020
staan?
464
00:25:06,120 --> 00:25:09,280
Ik denk dat CBDC zoals het nu is
465
00:25:09,280 --> 00:25:12,020
vormgegeven uiteindelijk een doodgeboren kindje komt.
466
00:25:12,020 --> 00:25:12,520
Kan zijn.
467
00:25:12,860 --> 00:25:13,960
Maar het zou zomaar kunnen zijn dat ze
468
00:25:13,960 --> 00:25:16,020
het bewust heel erg slap hebben vormgegeven.
469
00:25:16,760 --> 00:25:18,180
Maar dat het straks wel bestaat.
470
00:25:18,760 --> 00:25:19,440
En dat het dan op een gegeven moment
471
00:25:19,440 --> 00:25:21,100
kan worden ingezet in een crisissituatie.
472
00:25:21,240 --> 00:25:23,440
Om het ineens heel anders in te richten.
473
00:25:23,580 --> 00:25:25,300
En uiteindelijk wel op een bepaalde manier worden
474
00:25:25,300 --> 00:25:27,760
ingezet die schadelijk kan zijn voor de burger.
475
00:25:27,860 --> 00:25:28,780
Dus ik kan me zo voorstellen dat je
476
00:25:28,780 --> 00:25:29,100
straks allemaal...
477
00:25:29,660 --> 00:25:30,300
Hebben we die rekening.
478
00:25:30,380 --> 00:25:31,140
De CBDC rekening.
479
00:25:31,220 --> 00:25:32,900
Die automatisch wordt geopend op basis van je
480
00:25:32,900 --> 00:25:33,680
burgerservice nummer.
481
00:25:33,880 --> 00:25:37,060
Die dan automatisch beschikbaar wordt in je bankrekening
482
00:25:37,060 --> 00:25:37,280
app.
483
00:25:37,780 --> 00:25:38,920
En waar je vervolgens niks mee doet.
484
00:25:39,020 --> 00:25:40,360
Omdat je krijgt er geen rente voor.
485
00:25:40,360 --> 00:25:42,000
Het is gelimiteerd tot 3000 euro.
486
00:25:42,660 --> 00:25:43,740
Dus mensen gebruiken het dan niet.
487
00:25:44,200 --> 00:25:44,840
Maar het is er wel.
488
00:25:45,040 --> 00:25:45,980
En als we dan op een gegeven moment
489
00:25:45,980 --> 00:25:47,140
weer in een situatie komen.
490
00:25:47,360 --> 00:25:48,300
Kan een virus zijn.
491
00:25:48,520 --> 00:25:50,940
Kan klimaatverandering zijn.
492
00:25:51,160 --> 00:25:52,000
Kan oorlog zijn.
493
00:25:52,140 --> 00:25:54,840
Dat de overheid de burger op een bepaalde
494
00:25:54,840 --> 00:25:55,820
manier wil beïnvloeden.
495
00:25:55,980 --> 00:25:57,780
Met hoe ze het geld uitgeven.
496
00:25:57,920 --> 00:25:59,240
Of als een bank omvalt.
497
00:25:59,420 --> 00:26:02,000
Dat ze dan direct ook die CBDC rekening
498
00:26:02,000 --> 00:26:03,500
zouden kunnen gebruiken als backup.
499
00:26:04,180 --> 00:26:05,360
Dus het kan zijn dat het een soort
500
00:26:05,360 --> 00:26:07,020
van trojaans paard is.
501
00:26:07,220 --> 00:26:07,880
In zekere zin.
502
00:26:08,240 --> 00:26:10,060
Dat is wel een beetje wantrouwen.
503
00:26:10,660 --> 00:26:13,300
Ja, maar ik denk dat het goed is
504
00:26:13,300 --> 00:26:15,620
om licht wantrouwig te zijn richting de overheid.
505
00:26:15,760 --> 00:26:19,140
Ook als je ziet hoe we met name
506
00:26:19,140 --> 00:26:21,820
financieel gezien bestuurd zijn de afgelopen decennia.
507
00:26:21,920 --> 00:26:23,420
Hoe de euro er doorheen gedrukt is.
508
00:26:24,000 --> 00:26:25,860
Ondanks de adviezen van economen om het niet
509
00:26:25,860 --> 00:26:26,140
te doen.
510
00:26:26,700 --> 00:26:28,380
We zijn er ook niet over geraadpleegd.
511
00:26:28,480 --> 00:26:29,560
We hadden gewoon net als de Denen een
512
00:26:29,560 --> 00:26:30,880
Opt-out moeten bedingen.
513
00:26:32,500 --> 00:26:34,180
En keer op keer worden we als Nederlands
514
00:26:34,180 --> 00:26:35,880
volk benadeeld.
515
00:26:36,320 --> 00:26:38,560
Benadeeld in de verdere ontwikkeling van die eurozone.
516
00:26:38,680 --> 00:26:40,280
Of het dan gaat om nieuwe steunfondsen of
517
00:26:40,280 --> 00:26:40,860
bailouts.
518
00:26:41,540 --> 00:26:44,460
De Nederlander heeft daar helemaal geen belang bij.
519
00:26:44,560 --> 00:26:46,260
Als wij een goede sterke eigen munt hadden
520
00:26:46,260 --> 00:26:46,500
gehad.
521
00:26:46,860 --> 00:26:48,420
Hadden we ons hoop ellende kunnen besparen.
522
00:26:49,020 --> 00:26:50,900
Maar we moeten waakzaam blijven met elkaar.
523
00:26:51,340 --> 00:26:54,140
Maar met name die programmeerbare varianten.
524
00:26:54,320 --> 00:26:56,940
Die ligt natuurlijk politiek heel gevoelig.
525
00:26:57,180 --> 00:27:00,340
Want je kunt beginnen met een onderverdeling waar
526
00:27:00,340 --> 00:27:01,540
iedereen het mee eens is.
527
00:27:02,280 --> 00:27:03,540
Maar ja dan kun je er ook wel
528
00:27:03,540 --> 00:27:05,220
weer net één ijsje bij zetten.
529
00:27:05,220 --> 00:27:07,520
Of nog, dit zou ook wel handig zijn.
530
00:27:07,860 --> 00:27:11,180
De kokende kikker, dat voorbeeld wordt vaak gebruikt.
531
00:27:11,280 --> 00:27:11,900
Maar zo is het wel.
532
00:27:12,260 --> 00:27:16,400
En als je straks wellicht teveel CO2 uitstoot.
533
00:27:16,580 --> 00:27:17,620
Kun je een schip gekoord worden.
534
00:27:18,620 --> 00:27:20,820
Het is een hele enge variant.
535
00:27:20,980 --> 00:27:23,360
Maar tegelijkertijd, de soep wordt niet zo heet
536
00:27:23,360 --> 00:27:24,200
gegeten als ze wordt opgediend.
537
00:27:24,300 --> 00:27:25,460
Ik denk ook niet dat we ons moeten
538
00:27:25,460 --> 00:27:27,280
gaan vergalopperen in allerlei doemverhalen.
539
00:27:27,360 --> 00:27:28,860
Maar tegelijkertijd is het wel zaken om hierover
540
00:27:28,860 --> 00:27:29,520
uit te spreken.
541
00:27:30,320 --> 00:27:31,060
Scherp te blijven.
542
00:27:31,380 --> 00:27:33,480
En gelukkig is er nu toegezegd door het
543
00:27:33,480 --> 00:27:34,060
vorige kabinet.
544
00:27:34,060 --> 00:27:35,380
Het wordt niet programmeerbaar.
545
00:27:35,620 --> 00:27:37,300
Maar goed, het is makkelijk te programmeren.
546
00:27:37,360 --> 00:27:37,980
Als het eenmaal staat.
547
00:27:38,200 --> 00:27:40,740
Het is natuurlijk een programmatuur die je ook
548
00:27:40,740 --> 00:27:41,580
makkelijk kunt aanpassen.
549
00:27:43,220 --> 00:27:46,380
En ongemerkt sluipen we dan toch op een
550
00:27:46,380 --> 00:27:48,660
gegeven moment zo'n digitale gevangenis in.
551
00:27:49,400 --> 00:27:51,320
En ik denk dat we dat moeten voorkomen
552
00:27:51,320 --> 00:27:51,920
uiteindelijk.
553
00:28:02,740 --> 00:28:03,700
Die zonnegesprek.
554
00:28:04,640 --> 00:28:07,940
Ik vond hem heel uitgesproken over de CBDC.
555
00:28:10,260 --> 00:28:12,800
Hij voorziet daar gewoon grote risico's.
556
00:28:12,800 --> 00:28:16,980
Zelfs een aanval op de democratie.
557
00:28:18,540 --> 00:28:21,340
En hij ziet het meer als het neerzetten
558
00:28:21,340 --> 00:28:27,120
van een infrastructuur die gebruikt kan worden als
559
00:28:27,120 --> 00:28:29,740
de shit hits the van.
560
00:28:30,660 --> 00:28:34,940
En hij vindt de ontwikkelingen die hij daar
561
00:28:34,940 --> 00:28:35,220
ziet heel gevaarlijk.
81
00:29:18,880 --> 00:29:22,540
Om dieper in te gaan op dit cruciale debat,
82
00:29:22,540 --> 00:29:24,200
Ga zitten met de Slagter-broers.
83
00:29:25,000 --> 00:29:28,040
In onze discussie over CBDC's lag de focus op
84
00:29:28,040 --> 00:29:28,460
duidelijk.
85
00:29:29,080 --> 00:29:32,420
Terwijl overheden voordelen als snelheid, veiligheid en
86
00:29:32,420 --> 00:29:35,040
efficiëntie, zijn de risico's groot.
87
00:29:35,800 --> 00:29:39,420
Privacy, ooit een hoeksteen van persoonlijke vrijheid, zou
88
00:29:39,420 --> 00:29:41,520
gemakkelijk plaatsmaken voor totale controle.
89
00:29:42,300 --> 00:29:43,740
Maar hoe verschilt crypto?
90
00:29:44,220 --> 00:29:47,580
Als gedecentraliseerd alternatief daagt het de zeer
91
00:29:47,580 --> 00:29:51,200
fundament van centralisatie dat CBDC's vertegenwoordigen.
92
00:29:51,940 --> 00:29:54,480
Kan het werkelijk de privacy en vrijheid in
93
00:29:54,480 --> 00:29:55,520
een digitaal tijdperk bewaken?
94
00:29:56,040 --> 00:29:58,000
Of is heeft het zijn eigen limieten met een
95
00:29:58,000 --> 00:29:58,700
reeks risico's?
575
00:30:33,680 --> 00:30:36,940
En dan komen jullie met een potentiële oplossing
576
00:30:36,940 --> 00:30:37,880
aan, de bitcoin.
577
00:30:38,120 --> 00:30:40,140
En die belichten jullie van zoveel mogelijk kanten.
578
00:30:41,180 --> 00:30:43,020
Maar laten we eerst even kijken, we hoeven
579
00:30:43,020 --> 00:30:44,960
niet naar de geschiedenis te kijken, wat jullie
580
00:30:44,960 --> 00:30:46,080
wel in jullie boek doen.
581
00:30:47,800 --> 00:30:51,100
Het huidige systeem van geld.
582
00:30:52,140 --> 00:30:55,120
Hoe moet ik daar als leek naar kijken?
583
00:30:55,560 --> 00:30:57,060
Als je het over geld hebt, dan heb
584
00:30:57,060 --> 00:30:59,960
je eigenlijk twee manieren om het te belichten.
585
00:30:59,960 --> 00:31:03,080
Je hebt een heel economische wijze, dan gaat
586
00:31:03,080 --> 00:31:04,920
het over wat is de definitie van geld.
587
00:31:05,780 --> 00:31:07,480
Dan hebben economen het vaak over een middel
588
00:31:07,480 --> 00:31:09,480
waar je mee kunt betalen, waar je mee
589
00:31:09,480 --> 00:31:11,440
kunt sparen, waar je mee kunt rekenen.
590
00:31:11,860 --> 00:31:13,180
En vaak moet dat middel dan ook heel
591
00:31:13,180 --> 00:31:14,480
breed geaccepteerd zijn.
592
00:31:14,740 --> 00:31:17,640
Dat betekent dat waar je ook komt, iedereen
593
00:31:17,640 --> 00:31:18,840
weet waar je het over hebt en die
594
00:31:18,840 --> 00:31:19,760
accepteert dat ook.
595
00:31:20,600 --> 00:31:23,160
Dat is de euro bijvoorbeeld, in Nederland en
596
00:31:23,160 --> 00:31:23,460
Europa.
597
00:31:26,840 --> 00:31:28,460
Officieel zit dat dan niet in die economische
598
00:31:28,460 --> 00:31:30,020
definitie, maar die wordt er soms wel bij
599
00:31:30,020 --> 00:31:30,880
gehaald inderdaad.
600
00:31:31,280 --> 00:31:33,260
Dat is op het algemeen wel met een
601
00:31:33,260 --> 00:31:35,120
wettig betaalmiddel en dan betaal je daar ook
602
00:31:35,120 --> 00:31:36,160
je belasting in enzovoort.
603
00:31:36,820 --> 00:31:39,720
Dan heb je nog de variant waar de
604
00:31:39,720 --> 00:31:41,440
meeste mensen aan denken als ze het over
605
00:31:41,440 --> 00:31:41,960
geld hebben.
606
00:31:42,120 --> 00:31:43,840
Dat je gewoon geld moet rollen, kan je
607
00:31:43,840 --> 00:31:44,960
mee betalen, betaalmiddel.
608
00:31:45,200 --> 00:31:47,740
Voor heel veel mensen is geld gelijk gesteld
609
00:31:47,740 --> 00:31:48,880
aan betaalmiddel.
610
00:31:49,520 --> 00:31:52,180
En dan heb je dat ding waarmee je
611
00:31:52,180 --> 00:31:55,700
betaalt, de euro, die bestaat in de context
612
00:31:55,700 --> 00:31:57,200
van een systeem.
613
00:31:57,700 --> 00:32:00,680
In Europa met de euro wordt dat systeem
614
00:32:00,680 --> 00:32:04,360
gevormd vanuit een politiek mandaat en beheerd door
615
00:32:04,360 --> 00:32:06,320
een centrale bank, de Europese Centrale Bank.
616
00:32:06,320 --> 00:32:11,200
En die beslist hoe die euro werkt en
617
00:32:11,200 --> 00:32:16,820
die beslist over een aantal zaken rondom hoe
618
00:32:16,820 --> 00:32:18,620
dat geld functioneert in het gebied waar het
619
00:32:18,620 --> 00:32:19,460
op van toepassing is.
620
00:32:19,540 --> 00:32:22,460
En daar komen termen vandaan als beleidsrente en
621
00:32:22,460 --> 00:32:23,820
inflatie en dan wordt het al heel snel
622
00:32:23,820 --> 00:32:24,580
heel technisch.
623
00:32:26,000 --> 00:32:27,300
Ik denk dat je op die manier naar
624
00:32:27,300 --> 00:32:27,700
kunt kijken.
625
00:32:27,820 --> 00:32:28,920
Dus je hebt iets waar je wat mee
626
00:32:28,920 --> 00:32:30,140
kunt, dat is geld.
627
00:32:30,800 --> 00:32:33,180
En dat bestaat in de context van een
628
00:32:33,180 --> 00:32:34,000
bepaald systeem.
629
00:32:34,000 --> 00:32:38,180
En soms wordt dat ook wel een reals
630
00:32:38,180 --> 00:32:39,760
genoemd, een payment reals bijvoorbeeld.
631
00:32:40,820 --> 00:32:43,240
Het is ook complexer geworden dan het vroeger
632
00:32:43,240 --> 00:32:43,560
was.
633
00:32:43,740 --> 00:32:46,080
Vroeger was geld gewoon het muntje of het
634
00:32:46,080 --> 00:32:47,160
biljetje, dat was het.
635
00:32:47,540 --> 00:32:49,620
En we hebben nu zoveel verschillende vormen van
636
00:32:49,620 --> 00:32:52,640
geld gekregen, zoveel verschijningsvormen zou je kunnen zeggen.
637
00:32:53,040 --> 00:32:54,920
Je hebt natuurlijk nog steeds munten en biljetten,
638
00:32:54,960 --> 00:32:56,120
maar je hebt ook het saldo op je
639
00:32:56,120 --> 00:32:58,240
bankrekening, dat is een vordering op de bank.
640
00:32:58,700 --> 00:32:59,920
De bank is jou iets schuldig.
641
00:32:59,920 --> 00:33:05,620
Je kunt ook denken aan een saldo bij
642
00:33:05,620 --> 00:33:10,620
Paypal of een andere fintech of app waar
643
00:33:10,620 --> 00:33:11,420
je iets in kunt hebben.
644
00:33:11,780 --> 00:33:14,740
Maar zelfs een casinochip is eigenlijk een soort
645
00:33:14,740 --> 00:33:16,020
verschijningsvorm van een euro.
646
00:33:17,760 --> 00:33:20,780
Banken kunnen onderling afrekeningen met banktengoeden, kunnen wij
647
00:33:20,780 --> 00:33:23,460
als normale particulieren helemaal niet bij.
648
00:33:23,560 --> 00:33:25,840
Maar het zijn allemaal verschijningsvormen van de euro
649
00:33:25,840 --> 00:33:27,320
of de dollar heeft dat ook.
650
00:33:27,320 --> 00:33:30,680
En daar zijn er ook dingen aan bijgekomen.
651
00:33:30,800 --> 00:33:32,880
Je hebt nu stable coins in de crypto
652
00:33:32,880 --> 00:33:33,260
wereld.
653
00:33:33,420 --> 00:33:35,840
Je hebt crypto dollars, crypto euro's, die kun
654
00:33:35,840 --> 00:33:36,880
je ook naar elkaar versturen.
655
00:33:37,220 --> 00:33:40,180
Maar het zijn allemaal verschijningsvormen van de euro.
656
00:33:40,800 --> 00:33:42,080
Het zullen toch verschillende dingen zijn.
657
00:33:42,540 --> 00:33:46,880
Dus je hebt eigenlijk twee dingen, de munteenheid
658
00:33:46,880 --> 00:33:49,380
en de verschijningsvorm daarvan.
659
00:33:50,180 --> 00:33:54,120
Die zijn eigenlijk twee aspecten ervan geworden.
660
00:33:54,120 --> 00:33:56,600
Je zou kunnen zeggen, de trein en de
661
00:33:56,600 --> 00:33:59,340
rails, het woord payment rails kwam al langs.
662
00:33:59,780 --> 00:34:01,520
De trein is dan de euro en de
663
00:34:01,520 --> 00:34:03,200
rails is hoe je hem kunt verplaatsen.
664
00:34:03,280 --> 00:34:04,640
Doe je dat in de fysieke wereld door
665
00:34:04,640 --> 00:34:05,680
jou een tientje te geven?
666
00:34:05,760 --> 00:34:07,460
Of doe je dat via de Rabobank of
667
00:34:07,460 --> 00:34:07,880
de ABN?
668
00:34:08,040 --> 00:34:08,460
Allemaal app.
669
00:34:08,980 --> 00:34:11,360
Of doe je dat via een crypto ding
670
00:34:11,360 --> 00:34:13,880
of misschien wel een central bank digital currency,
671
00:34:14,040 --> 00:34:14,940
de digitale euro.
672
00:34:15,440 --> 00:34:18,199
En dat zijn eigenlijk allemaal verschillende infrastructuren.
673
00:34:19,580 --> 00:34:22,900
De CBDC voor dummies in jullie fysie.
674
00:34:23,159 --> 00:34:24,840
Laten we even beginnen bij wat het is.
675
00:34:25,280 --> 00:34:29,260
Central bank digital currency is digitaal geld uitgegeven
676
00:34:29,260 --> 00:34:30,239
door de centrale bank.
677
00:34:30,760 --> 00:34:33,159
We hebben al fysiek geld uitgegeven door de
678
00:34:33,159 --> 00:34:33,739
centrale bank.
679
00:34:33,920 --> 00:34:36,639
Dat zijn de biljetten en de munten.
680
00:34:37,179 --> 00:34:39,120
En we hebben al digitaal geld wat niet
681
00:34:39,120 --> 00:34:40,739
uitgegeven is door de centrale bank.
682
00:34:40,860 --> 00:34:43,860
Dat is bijvoorbeeld je saldo bij een commerciële
683
00:34:43,860 --> 00:34:46,360
bank of bij een techbedrijf zoals Paypal.
684
00:34:46,360 --> 00:34:47,320
Dat hebben we al.
685
00:34:47,360 --> 00:34:49,320
Wat we niet hebben is precies dat stuk
686
00:34:49,320 --> 00:34:49,719
ertussen.
687
00:34:50,000 --> 00:34:52,080
Dus digitaal geld wat door de centrale bank
688
00:34:52,080 --> 00:34:53,420
rechtstreeks wordt uitgegeven.
689
00:34:53,679 --> 00:34:56,220
Dat zou wel prettig zijn, is de gedachte.
690
00:34:56,440 --> 00:34:59,020
Want digitaal geld wat wij nu gebruiken, dat
691
00:34:59,020 --> 00:35:00,140
is een vordering op een bank.
692
00:35:00,300 --> 00:35:02,120
Er zit een bepaalde kwetsbaarheid in, een bepaalde
693
00:35:02,120 --> 00:35:03,160
afhankelijkheid in.
694
00:35:03,460 --> 00:35:05,860
Als het gaat om banken die omvallen, maar
695
00:35:05,860 --> 00:35:08,100
ook als het gaat om betaalinfrastructuur.
696
00:35:08,200 --> 00:35:11,000
Wat dan vooral in Amerikaanse handen is bijvoorbeeld.
697
00:35:11,160 --> 00:35:13,900
Dus dat zijn argumenten waardoor men destijds zei,
698
00:35:13,980 --> 00:35:14,500
weet je wat?
699
00:35:14,500 --> 00:35:16,980
We moeten ook vanuit de centrale bank rechtstreeks
700
00:35:16,980 --> 00:35:18,220
digitaal geld gaan maken.
701
00:35:18,980 --> 00:35:21,860
En meer dan dat is een CBDC nog
702
00:35:21,860 --> 00:35:22,160
niet.
703
00:35:22,340 --> 00:35:24,180
Dan als je besluit dat te gaan doen,
704
00:35:24,280 --> 00:35:26,020
dan moet je erna gaan nadenken over.
705
00:35:26,320 --> 00:35:28,780
Oké, hoe gaan we dat dan ontwerpen?
706
00:35:29,260 --> 00:35:31,520
Wat voor eigenschappen gaan we die munt dan...
707
00:35:31,520 --> 00:35:33,760
Of ja, dat munt, het systeem.
708
00:35:34,380 --> 00:35:36,720
Het is natuurlijk een stukje technologie wat je
709
00:35:36,720 --> 00:35:37,460
dan gaat bouwen.
710
00:35:37,920 --> 00:35:39,540
Wat voor eigenschappen gaan we hem geven?
711
00:35:41,840 --> 00:35:44,180
Je kunt dus ook niet zomaar zeggen een
712
00:35:44,180 --> 00:35:45,520
CBDC is goed of slecht.
713
00:35:45,660 --> 00:35:46,820
Dat hangt helemaal van af.
714
00:35:47,500 --> 00:35:49,180
Welke centrale bank geeft hem uit?
715
00:35:49,720 --> 00:35:51,760
En wat voor eigenschappen geeft de centrale bank
716
00:35:51,760 --> 00:35:51,900
hem?
717
00:35:52,160 --> 00:35:54,140
Het is de CBDC van Nigeria of die
718
00:35:54,140 --> 00:35:54,700
van Europa.
719
00:35:54,800 --> 00:35:57,380
Die gaan heel verschillende eigenschappen hebben waarschijnlijk.
720
00:35:59,320 --> 00:36:01,720
En dat is waar de discussie vaak over
721
00:36:01,720 --> 00:36:01,960
gaat.
722
00:36:02,080 --> 00:36:03,700
We hebben het over de digitale euro.
723
00:36:03,860 --> 00:36:05,520
Dat is dan de CBDC van Europa.
724
00:36:07,520 --> 00:36:10,000
Maar eigenlijk zeg je volgens mij, die bestaat
725
00:36:10,000 --> 00:36:11,140
gewoon nog niet.
726
00:36:11,400 --> 00:36:12,020
Nee, die is er nog niet.
727
00:36:12,180 --> 00:36:14,180
Dus we kunnen helemaal niet zeggen het is
728
00:36:14,180 --> 00:36:14,960
goed of slecht.
729
00:36:15,060 --> 00:36:16,900
Want we weten gewoon de eigenschappen er niet
730
00:36:16,900 --> 00:36:18,460
en hoe die inzet gaat worden.
731
00:36:18,680 --> 00:36:20,260
Dat is de discussie op dat moment.
732
00:36:20,320 --> 00:36:23,160
Een aantal jaar geleden is vanuit de ECB
733
00:36:23,160 --> 00:36:24,920
men begonnen met een eigen studie.
734
00:36:25,280 --> 00:36:27,040
Hoe zouden we hem kunnen maken?
735
00:36:29,300 --> 00:36:32,620
En na het, laten we zeggen, inventariserende gedeelte...
736
00:36:32,620 --> 00:36:35,280
zou er ook een stuk van het project
737
00:36:35,280 --> 00:36:37,140
komen waarin ze hem daadwerkelijk gaan bouwen.
738
00:36:37,740 --> 00:36:39,300
Daar zijn we nu ongeveer aangekomen.
739
00:36:39,780 --> 00:36:41,500
En daartussen zit dan ook nog een beslissing
740
00:36:41,500 --> 00:36:42,500
van de politiek...
741
00:36:42,500 --> 00:36:44,540
dat er opdracht gegeven wordt om hem daadwerkelijk
742
00:36:44,540 --> 00:36:45,020
te bouwen.
743
00:36:46,000 --> 00:36:47,680
Die wet is nog niet getekend.
744
00:36:48,120 --> 00:36:49,300
Dus we zitten daar nog voor.
745
00:36:49,380 --> 00:36:50,600
We zitten nu nog eigenlijk midden in het
746
00:36:50,600 --> 00:36:51,600
proces van...
747
00:36:51,600 --> 00:36:53,600
hoe gaan we hem dan ontwerpen?
748
00:36:53,700 --> 00:36:54,940
Wat voor eigenschappen geven we hem?
749
00:36:55,660 --> 00:36:57,500
En als je het mij zou vragen...
750
00:36:57,500 --> 00:36:59,140
dan zou ik best wat kunnen ontwerpen waar
751
00:36:59,140 --> 00:37:00,620
ik heel blij mee ben.
752
00:37:00,620 --> 00:37:02,000
En jij denk ik ook.
753
00:37:02,620 --> 00:37:04,340
Maar wij zijn niet de enige twee die
754
00:37:04,340 --> 00:37:05,060
belangen hebben.
755
00:37:05,740 --> 00:37:09,740
Er zijn ook de commerciële banken, de centrale
756
00:37:09,740 --> 00:37:10,240
banken...
757
00:37:10,240 --> 00:37:12,000
de opsporingsdiensten, de politiek.
758
00:37:12,140 --> 00:37:13,060
Het zijn allemaal tegenbedrijven.
759
00:37:13,240 --> 00:37:16,460
Allemaal partijen die hebben belangen, die hebben wensen...
760
00:37:16,460 --> 00:37:18,820
die hebben eisen soms vanuit de wet.
761
00:37:19,500 --> 00:37:21,260
En als je dat allemaal dan bij elkaar
762
00:37:21,260 --> 00:37:21,640
gooit...
763
00:37:21,640 --> 00:37:23,740
dan krijg je dus een heel langdurig ingewikkeld
764
00:37:23,740 --> 00:37:24,240
proces...
765
00:37:24,240 --> 00:37:26,040
van ja, hoe moet die dan worden?
766
00:37:26,100 --> 00:37:27,060
En daar zijn we eigenlijk nog niet uit.
767
00:37:27,060 --> 00:37:28,620
Het is ook niet zo gek dat nu
768
00:37:28,620 --> 00:37:29,660
juist allerlei mensen...
769
00:37:29,660 --> 00:37:31,160
over elkaar heen buiten met hun mening.
770
00:37:31,280 --> 00:37:33,060
Want we zitten immers in de ontwerpfase.
771
00:37:33,780 --> 00:37:36,200
En er is dan nog geen besluit genomen...
772
00:37:36,700 --> 00:37:39,080
of er een ontwerp daadwerkelijk tot stand gebracht
773
00:37:39,080 --> 00:37:39,600
gaat worden.
774
00:37:40,180 --> 00:37:42,200
Maar als je invloed wilt hebben op die
775
00:37:42,200 --> 00:37:43,180
eigenschappen...
776
00:37:43,180 --> 00:37:45,180
dan is nu het moment om daar invloed
777
00:37:45,180 --> 00:37:45,960
op uit te oefenen.
778
00:37:46,720 --> 00:37:49,600
Want gedurende die ontwerpfase wordt nu gewoon door...
779
00:37:49,600 --> 00:37:53,280
de Europese Centrale Bank worden wel suggesties gedaan...
780
00:37:53,280 --> 00:37:55,760
en al richtingen gekozen voor die eigenschappen...
781
00:37:55,760 --> 00:37:57,180
wat wel en wat niet zou werken, wat
782
00:37:57,180 --> 00:37:58,900
wel niet nuttig zou zijn...
783
00:37:58,900 --> 00:38:00,320
wat grenzen zijn enzovoorts.
784
00:38:01,120 --> 00:38:04,320
Dus ik begrijp ook dat juist nu erover
785
00:38:04,320 --> 00:38:05,300
gesproken wordt...
786
00:38:05,300 --> 00:38:06,840
ondanks dat die er nog niet is.
787
00:38:07,400 --> 00:38:09,000
En de gedachte van die mensen en die
788
00:38:09,000 --> 00:38:09,760
groepen en die bedrijven...
789
00:38:10,580 --> 00:38:12,640
en politici die er dan mening over hebben...
790
00:38:12,640 --> 00:38:14,220
is van ja, als je er nu niets
791
00:38:14,220 --> 00:38:14,760
van vindt...
792
00:38:15,460 --> 00:38:16,740
pas als die er is, dan ben je
793
00:38:16,740 --> 00:38:17,280
eigenlijk te laat.
794
00:38:17,680 --> 00:38:19,180
Er ligt ook wel een voorstel inmiddels.
795
00:38:19,380 --> 00:38:21,020
Dus er is ook wel iets inmiddels om
796
00:38:21,020 --> 00:38:22,040
wat van te vinden.
797
00:38:22,040 --> 00:38:25,680
En er zitten ook best wel wat eigenschappen
798
00:38:25,680 --> 00:38:27,220
nu in, in het ontwerp...
799
00:38:27,220 --> 00:38:28,720
waarvan ik denk dat is wel mooi.
800
00:38:29,160 --> 00:38:32,420
Ik bedoel dat je er heel goed online
801
00:38:32,420 --> 00:38:33,560
mee kunt betalen straks.
802
00:38:33,680 --> 00:38:34,940
Dat is voor Nederlanders misschien niet zo'n
803
00:38:34,940 --> 00:38:35,340
probleem...
804
00:38:35,340 --> 00:38:36,160
want wij hebben Ideal.
805
00:38:36,560 --> 00:38:38,380
Maar in Italië bijvoorbeeld is er eigenlijk helemaal
806
00:38:38,380 --> 00:38:39,340
geen goede manier...
807
00:38:39,340 --> 00:38:40,560
om in webshops te betalen.
808
00:38:40,940 --> 00:38:42,520
Dus daar zou het echt een vooruitgang zijn.
809
00:38:43,600 --> 00:38:47,480
Maar er zitten ook dingen in die op
810
00:38:47,480 --> 00:38:48,740
z'n minst twijfelachtig zijn.
811
00:38:48,840 --> 00:38:51,000
Er is namelijk één belanghebbende die eigenlijk heel
812
00:38:51,000 --> 00:38:52,020
weinig stem krijgt.
813
00:38:52,020 --> 00:38:54,380
En dat is degene die opkomt voor de
814
00:38:54,380 --> 00:38:55,100
privacy...
815
00:38:55,100 --> 00:38:56,880
of de soevereiniteit van de burgers.
816
00:38:56,980 --> 00:38:58,680
Dat is eigenlijk een ondergeschoven kindje.
817
00:38:59,300 --> 00:39:01,220
Er wordt wel lippendienst aan bewegen.
818
00:39:01,300 --> 00:39:02,500
Er wordt gezegd, ja, we gaan heel erg
819
00:39:02,500 --> 00:39:03,620
veel privacy doen.
820
00:39:04,320 --> 00:39:07,980
Maar, en eigenlijk alles voor de maar moet
821
00:39:07,980 --> 00:39:08,640
je vergeten...
822
00:39:08,640 --> 00:39:10,400
want dan komt de maar, we moeten wel
823
00:39:10,400 --> 00:39:11,500
allerlei...
824
00:39:11,500 --> 00:39:13,160
en dan komen er allerlei redenen waarom er
825
00:39:13,160 --> 00:39:14,740
wel heel veel surveillance nodig is.
826
00:39:14,800 --> 00:39:16,220
We moeten wel dit en dit kunnen zien,
827
00:39:16,360 --> 00:39:17,260
we moeten wel zo en zo.
828
00:39:17,780 --> 00:39:21,060
Dus daar zitten, het heeft wel gevaren.
829
00:39:21,060 --> 00:39:23,720
Ik denk dat je in het ontwerp van
830
00:39:23,720 --> 00:39:25,340
de digitale euro...
831
00:39:25,880 --> 00:39:28,780
het huidige politieke sentiment terugziet.
832
00:39:29,760 --> 00:39:31,520
En dat is dat we op dit moment,
833
00:39:32,180 --> 00:39:33,220
in de huidige tijdsgeest...
834
00:39:33,680 --> 00:39:35,860
met de huidige bestuurders waar die zitten en
835
00:39:35,860 --> 00:39:38,120
hoe zij naar de wereld kijken...
836
00:39:38,120 --> 00:39:43,380
dat privacy en de vrijheid van het individu...
837
00:39:43,380 --> 00:39:47,340
dat die op dit moment ondergeschikt zijn aan
838
00:39:47,340 --> 00:39:49,060
de mogelijkheid...
839
00:39:49,060 --> 00:39:51,300
voor een toezichthouder of een staat of een
840
00:39:51,300 --> 00:39:52,060
opsporingsdienst...
841
00:39:52,800 --> 00:39:54,940
om in de smiezen te krijgen wat er
842
00:39:54,940 --> 00:39:55,660
allemaal gebeurt.
843
00:39:55,940 --> 00:39:58,780
Onder het mom van het kunnen opsporen van
844
00:39:58,780 --> 00:40:00,060
bijvoorbeeld terrorismefinanciering...
845
00:40:02,420 --> 00:40:03,460
of witwasgelden.
846
00:40:04,040 --> 00:40:05,660
Want jij bent toch ook tegen terrorisme?
847
00:40:06,360 --> 00:40:11,040
En het grote probleem wat ons betreft, wat
848
00:40:11,040 --> 00:40:12,200
mij betreft, is dat...
849
00:40:13,680 --> 00:40:16,340
als die er eenmaal is, zo'n central
850
00:40:16,340 --> 00:40:18,360
bank digital currency, de digitale euro...
851
00:40:18,360 --> 00:40:21,620
dan kun je achteraf altijd nog het eigenschappen
852
00:40:21,620 --> 00:40:22,720
en het gedrag veranderen.
853
00:40:22,840 --> 00:40:26,000
Het is immers een centraal gestuurd project.
854
00:40:27,240 --> 00:40:29,720
Dus je kunt nu wel zeggen, we gaan
855
00:40:29,720 --> 00:40:31,140
niet dit en we gaan niet dat...
856
00:40:31,140 --> 00:40:32,700
we gaan wel zorgen voor zus en zo.
857
00:40:33,080 --> 00:40:36,360
Maar je kunt op elk later tijdstip besluiten...
858
00:40:37,940 --> 00:40:40,920
bijvoorbeeld als er weer een grote crisis is,
859
00:40:41,120 --> 00:40:43,640
om maar eens wat te noemen...
860
00:40:43,640 --> 00:40:48,100
we gaan nu toch de bestedingsvoorwaarden aanpassen.
861
00:40:48,100 --> 00:40:49,740
We gaan hem toch een bepaald gedrag geven.
862
00:40:49,840 --> 00:40:51,300
We gaan er toch voor zorgen dat je
863
00:40:51,300 --> 00:40:51,940
hem...
864
00:40:51,940 --> 00:40:54,060
je kunt alleen maar besteden aan dit, of
865
00:40:54,060 --> 00:40:55,860
je moet het binnen zoveel dagen besteden...
866
00:40:55,860 --> 00:40:57,080
of je kunt niet daarkopen.
867
00:40:57,400 --> 00:40:59,020
Of we gaan toch kijken naar iedereen die
868
00:40:59,020 --> 00:41:01,100
ooit gedoneerd heeft aan een politieke partij...
869
00:41:01,100 --> 00:41:02,180
gaan we er toch wat van vinden.
870
00:41:03,360 --> 00:41:04,500
Nu gaan we dat niet doen.
871
00:41:04,760 --> 00:41:06,400
Nu hebben we natuurlijk allerlei waarborgen.
872
00:41:06,520 --> 00:41:07,620
En er zijn landen waar dat nu ook
873
00:41:07,620 --> 00:41:08,360
al gebeurt.
874
00:41:08,940 --> 00:41:11,400
Dus het is niet ver gezocht.
875
00:41:11,680 --> 00:41:12,460
Technisch kan het.
876
00:41:13,160 --> 00:41:14,440
En de enige reden dat het niet zou
877
00:41:14,440 --> 00:41:15,020
gebeuren...
878
00:41:15,020 --> 00:41:16,480
dat is omdat men besluit om het niet
879
00:41:16,480 --> 00:41:16,780
te doen.
880
00:41:16,780 --> 00:41:17,820
En dat is natuurlijk best wel dun.
881
00:41:18,060 --> 00:41:20,680
Want in tijden van crisis blijken er natuurlijk
882
00:41:20,680 --> 00:41:23,960
altijd wel argumenten te zijn om...
883
00:41:23,960 --> 00:41:27,980
Er zijn ook een paar mensen die we
884
00:41:27,980 --> 00:41:29,000
gesproken hebben...
885
00:41:29,000 --> 00:41:31,160
die durfden het zelfs een paard van Troje
886
00:41:31,160 --> 00:41:31,540
te noemen.
887
00:41:31,720 --> 00:41:34,300
Die zeiden echt van ja, je fietst een
888
00:41:34,300 --> 00:41:37,580
infrastructuur binnen de bestaande infrastructuur...
889
00:41:37,580 --> 00:41:40,320
en die kan heel zacht geïntroduceerd worden.
890
00:41:41,120 --> 00:41:43,040
Maar als het een keer nodig is, dan
891
00:41:43,040 --> 00:41:44,780
kan er aan een paar knoppen gedraaid worden...
892
00:41:44,780 --> 00:41:46,560
en dan heb je het wat je gewoon
893
00:41:46,560 --> 00:41:46,860
wilt.
894
00:41:47,420 --> 00:41:50,040
Ik ben ervan overtuigd dat de huidige overheid
895
00:41:50,040 --> 00:41:53,280
niet van plan is om dit te misbruiken.
896
00:41:53,520 --> 00:41:55,120
Alleen je weet nooit wat de overheid is
897
00:41:55,120 --> 00:41:55,880
die hierna komt.
898
00:41:56,340 --> 00:41:58,660
Bij elke dictator was er daarvoor ook een
899
00:41:58,660 --> 00:41:59,780
keer een goed aardige koning.
900
00:42:02,140 --> 00:42:04,800
Ja, dat is inderdaad denk ik een mooi
901
00:42:04,800 --> 00:42:06,040
beeld van het paard van Troje.
902
00:42:06,120 --> 00:42:07,040
Er is ook helemaal niks mis met het
903
00:42:07,040 --> 00:42:08,400
paard van Troje tot die mensen uit die
904
00:42:08,400 --> 00:42:09,000
bui komen.
905
00:42:13,170 --> 00:42:15,910
Daarnaast hebben we natuurlijk nog de andere kant.
906
00:42:16,550 --> 00:42:19,150
We zouden misschien moeten zeggen privaat geld.
907
00:42:19,650 --> 00:42:20,810
Ik weet niet hoe jullie het noemen.
908
00:42:22,310 --> 00:42:24,830
Dan hebben we het over bijvoorbeeld Bitcoin.
909
00:42:25,510 --> 00:42:26,750
Dat is de bekendste waarschijningsvorm.
910
00:42:27,670 --> 00:42:29,210
Dat is niet centraal gestuurd.
911
00:42:29,950 --> 00:42:31,970
De toezichthouders vinden het ook lastig.
912
00:42:32,250 --> 00:42:33,790
Die krijgen een lastig grip op.
913
00:42:36,150 --> 00:42:37,690
Hoe zien jullie die rol?
914
00:42:38,610 --> 00:42:40,550
Ja, crypto netwerken.
915
00:42:41,150 --> 00:42:43,670
Dan heb je het over Bitcoin, Ethereum, Solana.
916
00:42:43,970 --> 00:42:48,550
Die vormen samen een wereldwijde onafhankelijke infrastructuur.
917
00:42:49,730 --> 00:42:55,030
Een onafhankelijke rails waarop je allerlei digitale bezittingen
918
00:42:55,030 --> 00:42:55,910
kunt vastleggen.
919
00:42:56,130 --> 00:42:57,950
Kunt uitbrengen, kunt vastleggen, kunt versturen.
920
00:42:58,510 --> 00:43:02,710
En zo'n bezitting kan bijvoorbeeld zijn digitaal
921
00:43:02,710 --> 00:43:02,970
geld.
922
00:43:03,130 --> 00:43:05,450
Dus een crypto euro of crypto dollar noemen
923
00:43:05,450 --> 00:43:06,430
we vaak stable coins.
924
00:43:06,430 --> 00:43:07,870
Maar het kan ook een aandeel of een
925
00:43:07,870 --> 00:43:08,790
obligatie zijn.
926
00:43:08,990 --> 00:43:11,330
Of een auteursrecht of een identiteitsgegeven.
927
00:43:11,390 --> 00:43:13,750
Je kunt allerlei soorten creatief werken.
928
00:43:13,910 --> 00:43:14,610
We noemen het NFT's.
929
00:43:14,810 --> 00:43:16,510
Je kunt allerlei soorten dingen vastleggen op die
930
00:43:16,510 --> 00:43:17,170
infrastructuur.
931
00:43:17,670 --> 00:43:21,270
En het aardige is dat je dan zonder
932
00:43:21,270 --> 00:43:24,490
afhankelijkheid van een tussenpartij, van een autoriteit.
933
00:43:25,090 --> 00:43:27,250
Die dat kan tegenhouden of terugdraaien of iemand
934
00:43:27,250 --> 00:43:28,030
kan voortrekken.
935
00:43:28,510 --> 00:43:30,170
Kun je dat in je bezitten hebben, maar
936
00:43:30,170 --> 00:43:31,690
je kunt het ook versturen wereldwijd.
937
00:43:32,670 --> 00:43:34,470
24x7 binnen fractie van een seconde.
938
00:43:34,470 --> 00:43:37,690
Een heel interessante infrastructuur.
939
00:43:38,410 --> 00:43:40,730
Met hele interessante eigenschappen.
940
00:43:42,470 --> 00:43:44,950
Die eigenschappen zijn het gevolg van het feit
941
00:43:44,950 --> 00:43:46,250
dat het gedecentraliseerd is.
942
00:43:46,470 --> 00:43:48,610
Dat er dus niet één centrale partij de
943
00:43:48,610 --> 00:43:50,510
basis en de regels kan bepalen.
944
00:43:51,370 --> 00:43:52,790
Dat is die crypto-infrastructuur.
945
00:43:53,490 --> 00:43:56,190
En zo'n crypto-netwerk zoals Ethereum.
946
00:43:56,530 --> 00:43:59,090
Die werkt alleen maar omdat daar een munt
947
00:43:59,090 --> 00:44:00,610
een rol in speelt.
948
00:44:00,770 --> 00:44:01,890
In het geval van Ethereum heet die munt
949
00:44:01,890 --> 00:44:02,230
Ether.
950
00:44:03,770 --> 00:44:06,630
En doordat die munt er is, kunnen al
951
00:44:06,630 --> 00:44:08,570
die partijen die samen in dat netwerk zitten,
952
00:44:08,790 --> 00:44:10,450
elkaar eerlijk houden.
953
00:44:11,090 --> 00:44:12,690
Als je het over crypto hebt, heb je
954
00:44:12,690 --> 00:44:13,290
twee dingen.
955
00:44:13,450 --> 00:44:15,050
Je hebt het netwerk, daar kun je allerlei
956
00:44:15,050 --> 00:44:15,910
dingen op vastleggen.
957
00:44:16,290 --> 00:44:18,750
En je hebt voor elk netwerk een bepaalde
958
00:44:18,750 --> 00:44:20,290
munt die nodig is om het netwerk te
959
00:44:20,290 --> 00:44:20,910
laten bestaan.
960
00:44:21,010 --> 00:44:21,830
Om het te laten werken.
961
00:44:22,650 --> 00:44:23,950
En als je het hebt over Bitcoin of
962
00:44:23,950 --> 00:44:25,810
over Ethereum of over Solana.
963
00:44:27,130 --> 00:44:30,130
Vanuit het perspectief van geldsystemen van de toekomst.
964
00:44:30,130 --> 00:44:32,210
Dan kan je over twee dingen praten.
965
00:44:32,350 --> 00:44:36,590
Namelijk over het digitale geld dat je uitbrengt
966
00:44:36,590 --> 00:44:37,370
op zo'n netwerk.
967
00:44:38,670 --> 00:44:40,790
Bijvoorbeeld een crypto dollar of crypto euro.
968
00:44:41,290 --> 00:44:43,250
En die netwerken zelf en de munten die
969
00:44:43,250 --> 00:44:43,890
erbij horen.
970
00:44:44,290 --> 00:44:46,570
Dus Bitcoin de munt en Bitcoin het netwerk.
971
00:44:47,150 --> 00:44:49,070
Ether de munt, Ethereum het netwerk.
972
00:44:49,470 --> 00:44:50,670
Het zijn eigenlijk twee verschillende dingen.
973
00:44:50,910 --> 00:44:52,930
En als we het over Bitcoin hebben in
974
00:44:52,930 --> 00:44:55,230
de context van geld van de toekomst.
975
00:44:55,310 --> 00:44:59,630
Dan kun je het over twee rollen hebben.
976
00:44:59,630 --> 00:45:03,310
Namelijk Bitcoin de munt in de rol van
977
00:45:03,310 --> 00:45:04,510
belegging.
978
00:45:05,430 --> 00:45:07,050
Digitaal goud, weet je zoiets.
979
00:45:07,230 --> 00:45:08,770
Iets wat in je portefeuille zit.
980
00:45:10,010 --> 00:45:11,470
Wat je dus ook als je dat wil
981
00:45:11,470 --> 00:45:12,810
kunt gebruiken om mee te betalen.
982
00:45:12,930 --> 00:45:15,170
Net als met dollars en euro's en aandelen
983
00:45:15,170 --> 00:45:15,430
Apple.
984
00:45:18,030 --> 00:45:21,310
En het cryptonetwerk van Bitcoin of van Ethereum.
985
00:45:21,790 --> 00:45:25,970
Waarop straks of nu al allerlei overheidsmunten bewegen.
986
00:45:25,970 --> 00:45:28,530
Er is op dit moment 160 miljard dollar
987
00:45:28,530 --> 00:45:31,430
aan dollars op die crypto infrastructuur uitgebracht.
988
00:45:31,530 --> 00:45:33,590
Die wordt gewoon gebruikt wereldwijd door mensen om
989
00:45:33,590 --> 00:45:34,870
te betalen en te sparen.
990
00:45:35,710 --> 00:45:37,550
Dat zijn eigenlijk twee verschillende dingen.
991
00:45:37,690 --> 00:45:39,790
En het aardige van een dollar of een
992
00:45:39,790 --> 00:45:42,150
euro uitgebracht op die crypto netwerken is.
993
00:45:42,970 --> 00:45:45,590
Dat die centrale bank niet zomaar het gedrag
994
00:45:45,590 --> 00:45:46,250
kan aanpassen.
995
00:45:47,490 --> 00:45:49,490
Want het is een decentraal netwerk waar niemand
996
00:45:49,490 --> 00:45:50,150
de baas is.
997
00:45:51,350 --> 00:45:52,990
Onder dat beleggingsgeweld.
998
00:45:52,990 --> 00:45:56,210
Want de financiële economie is gewoon vele malen
999
00:45:56,210 --> 00:45:57,110
groter dan de reële.
1000
00:45:57,410 --> 00:45:59,370
Het is ook helemaal niet gek dat er
1001
00:45:59,370 --> 00:46:01,690
veel meer belegd wordt dan betaald op dit
1002
00:46:01,690 --> 00:46:02,430
moment met Bitcoin.
1003
00:46:03,330 --> 00:46:04,990
Wat mij betreft is het ook geen disqualificatie.
1004
00:46:05,630 --> 00:46:06,630
Dat vind ik volstrekt logisch.
1005
00:46:08,270 --> 00:46:10,390
Dat geweld van die financiële economie.
1006
00:46:11,410 --> 00:46:14,270
Daarachter zie je wel een ontwikkeling gaande.
1007
00:46:14,830 --> 00:46:16,490
En dat is dat er steeds meer mensen.
1008
00:46:16,590 --> 00:46:17,950
Dan hebben we het nu al over tientallen
1009
00:46:17,950 --> 00:46:18,410
miljoenen.
1010
00:46:18,410 --> 00:46:23,610
Er daadwerkelijk wel wekelijkse, maandelijkse, minder dagelijks gewoon
1011
00:46:23,610 --> 00:46:26,350
Bitcoin gebruiken als betaalmiddel.
1012
00:46:26,610 --> 00:46:29,470
En dat zie je niet vanuit onze ivoren
1013
00:46:29,470 --> 00:46:30,230
toren in Nederland.
1014
00:46:30,490 --> 00:46:32,490
Want laten we wel wezen.
1015
00:46:32,590 --> 00:46:36,170
Wij hebben een redelijk welgezinde overheid.
1016
00:46:36,290 --> 00:46:38,990
We hebben de beste betaalinfrastructuur ter wereld.
1017
00:46:39,630 --> 00:46:41,690
We hebben ongelooflijk goede vangnetten.
1018
00:46:42,470 --> 00:46:47,250
En een relatief stabiel betaalmiddel, stabiele munten, euro.
1019
00:46:47,910 --> 00:46:49,730
Als je hier naar buiten kijkt, naar de
1020
00:46:49,730 --> 00:46:50,330
wereld kijkt.
1021
00:46:51,270 --> 00:46:53,190
Waarom zou ik Bitcoin gebruiken als betaalmiddel?
1022
00:46:54,030 --> 00:46:55,090
Dat heb ik helemaal niet nodig.
1023
00:46:55,230 --> 00:46:56,310
Dat functioneert eigenlijk wel prima.
1024
00:46:57,290 --> 00:47:00,130
Maar als je gaat kijken naar buiten Nederland.
1025
00:47:00,310 --> 00:47:02,630
Als je de grens overgaat, wordt de betaalinfrastructuur
1026
00:47:02,630 --> 00:47:04,710
al best wel snel veel slechter.
1027
00:47:04,830 --> 00:47:06,210
Maar als je buiten Europa gaat kijken.
1028
00:47:06,310 --> 00:47:07,990
Dan heb ik het over Afrika, Zuid-Amerika,
1029
00:47:08,130 --> 00:47:09,030
delen van Azië.
1030
00:47:09,550 --> 00:47:11,470
Dan is het daarmee echt beroerd gesteld.
1031
00:47:11,630 --> 00:47:13,610
En niet alleen met de betaalinfrastructuur.
1032
00:47:13,990 --> 00:47:15,670
Maar ook met het geld dat zij gebruiken.
1033
00:47:16,730 --> 00:47:19,070
Neem een land als Venezuela of Turkije.
1034
00:47:19,170 --> 00:47:21,810
Waar je gewoon met tientallen procenten inflatie te
1035
00:47:21,810 --> 00:47:22,330
maken hebt.
1036
00:47:22,870 --> 00:47:26,950
Dus dat wat je nu hebt, een kopzorg
1037
00:47:26,950 --> 00:47:27,150
is.
1038
00:47:27,270 --> 00:47:28,710
Wat kan ik daar aan het eind van
1039
00:47:28,710 --> 00:47:29,610
de maand nog van kopen?
1040
00:47:30,110 --> 00:47:32,750
En daar zie je dat mensen de optie
1041
00:47:32,750 --> 00:47:33,830
die Bitcoin biedt.
1042
00:47:33,830 --> 00:47:35,790
Je kunt er gebruik van maken en niemand
1043
00:47:35,790 --> 00:47:36,510
kan je tegenhouden.
1044
00:47:36,610 --> 00:47:37,730
Dat ze die aangrijpen.
1045
00:47:38,050 --> 00:47:40,470
Dat ze hem aangrijpen om het te gebruiken
1046
00:47:40,470 --> 00:47:40,820
als oplotmiddel.
1047
00:47:41,310 --> 00:47:43,010
Dus om hun koopkracht te bewaren.
1048
00:47:43,010 --> 00:47:44,930
Maar ook omdat ze dat doen.
1049
00:47:45,090 --> 00:47:46,770
Er onderling mee gaan betalen.
1050
00:47:46,950 --> 00:47:48,730
En steeds meer winkels het accepteren.
1051
00:47:49,090 --> 00:47:49,470
Enzovoort.
1052
00:47:49,510 --> 00:47:51,190
En zo groeit het eigenlijk van onderaf.
1053
00:47:51,770 --> 00:47:53,390
En dat het niet zo snel gaat als
1054
00:47:53,390 --> 00:47:57,950
de situatie waarin een staat zegt.
1055
00:47:58,050 --> 00:47:59,490
Jongens, vanaf nu gebruiken we alleen nog maar
1056
00:47:59,490 --> 00:48:00,210
Bitcoin om te betalen.
1057
00:48:00,310 --> 00:48:01,470
Natuurlijk, dat gaat veel sneller.
1058
00:48:02,030 --> 00:48:03,390
En dan verplicht je mensen min of meer
1059
00:48:03,390 --> 00:48:04,190
om dat te gebruiken.
1060
00:48:04,570 --> 00:48:08,030
En dat disciplineert die centrale partijen weer.
1061
00:48:08,610 --> 00:48:10,070
Stel dat jij een overheid bent.
1062
00:48:10,130 --> 00:48:11,050
Een centrale bank bent.
1063
00:48:11,050 --> 00:48:13,330
En jij bent van plan om een digitale
1064
00:48:13,330 --> 00:48:14,210
euro uit te geven.
1065
00:48:14,350 --> 00:48:15,050
Een digitale munt.
1066
00:48:15,110 --> 00:48:16,770
Met hele lelijke eigenschappen.
1067
00:48:17,150 --> 00:48:18,010
Met surveillancen.
1068
00:48:18,130 --> 00:48:19,290
Met ingebouwd gedrag.
1069
00:48:20,170 --> 00:48:23,290
En die hele bevolking heeft de optie om
1070
00:48:23,290 --> 00:48:25,750
naar zo'n onafhankelijk decentraal netwerk te gaan.
1071
00:48:26,170 --> 00:48:27,310
Dan denk je nog wel even twee keer
1072
00:48:27,310 --> 00:48:30,110
na over hoe lelijk je je geld maakt.
1073
00:48:30,310 --> 00:48:31,850
Want mensen hebben de optie om het anders
1074
00:48:31,850 --> 00:48:32,370
te gebruiken.
1075
00:48:32,490 --> 00:48:35,510
Dus het bestaan van een alternatief disciplineert ook
1076
00:48:35,510 --> 00:48:38,150
de centrale partijen.
1077
00:48:38,250 --> 00:48:40,150
Dus alleen al daarom is het belangrijk dat
1078
00:48:40,150 --> 00:48:40,470
hij er is.
1079
00:48:47,670 --> 00:48:50,910
Het huidige financiële systeem is een halve job.
1080
00:48:51,270 --> 00:48:52,450
Om een betaling te doen.
1081
00:48:52,990 --> 00:48:54,310
En tegen de prijzen die wij er op
1082
00:48:54,310 --> 00:48:55,390
dit ogenblik voor vragen.
1083
00:48:57,070 --> 00:48:58,030
Consumenten is gratis.
1084
00:48:58,250 --> 00:48:59,390
En bedrijven moeten er iets doen.
1085
00:48:59,610 --> 00:49:02,130
Is het een zwaar verliesgevende business.
1086
00:49:07,170 --> 00:49:08,770
En alles wat je ermee wil doen.
1087
00:49:08,950 --> 00:49:09,870
Bijvoorbeeld controleren.
1088
00:49:09,910 --> 00:49:11,030
Is dit witwassen?
1089
00:49:11,270 --> 00:49:11,830
Of is dat terroristfinanciering?
1090
00:49:12,650 --> 00:49:13,710
Of nog twintig andere dingen.
1091
00:49:14,110 --> 00:49:15,890
Is onvoorstelbaar ingewikkeld.
1092
00:49:16,390 --> 00:49:18,430
Want je weet niet waar het geld vandaan
1093
00:49:18,430 --> 00:49:18,570
komt.
1094
00:49:18,630 --> 00:49:19,410
Je weet niet waar het heen gaat.
1095
00:49:19,410 --> 00:49:21,270
Het is gewoon een digitale euro.
1096
00:49:21,350 --> 00:49:22,890
Die kun je niet volgen door het systeem.
1097
00:49:22,970 --> 00:49:23,930
Dat is echt heel ingewikkeld.
1098
00:49:23,970 --> 00:49:25,050
Als je naar een andere bank gaat.
1099
00:49:25,410 --> 00:49:26,550
Moet je weer toestemming vragen.
1100
00:49:26,650 --> 00:49:27,950
Mag ik in jouw gegevens kijken?
1101
00:49:28,650 --> 00:49:31,510
En straks met een central bank digital currency.
1102
00:49:31,690 --> 00:49:32,870
Is het weer heel makkelijk.
1103
00:49:33,430 --> 00:49:34,430
Bij mij verdwijnt het.
1104
00:49:34,550 --> 00:49:36,330
En bij jou komt het binnen.
1105
00:49:36,650 --> 00:49:38,470
Dat kan zelfs ook afhankelijk van hoe ze
1106
00:49:38,470 --> 00:49:39,670
dat opzetten.
1107
00:49:39,710 --> 00:49:40,670
Kan dat ook offline.
1108
00:49:40,950 --> 00:49:42,370
Er zijn ook systemen voor.
1109
00:49:42,750 --> 00:49:44,190
Dat ik het naar jou kan overmaken.
1110
00:49:44,310 --> 00:49:45,590
Met alleen maar bluetooth bijvoorbeeld.
1111
00:49:45,990 --> 00:49:46,390
A.
1112
00:49:47,070 --> 00:49:50,090
Is het een veel simpelere, eenvoudigere manier om
1113
00:49:50,090 --> 00:49:50,430
het te doen.
1114
00:49:50,810 --> 00:49:51,810
En dus daarom goedkoper.
1115
00:49:52,210 --> 00:49:52,450
B.
1116
00:49:52,570 --> 00:49:53,590
Alle controlewerkzaamheden.
1117
00:49:54,570 --> 00:49:56,130
Dat is een goed ding en een slecht
1118
00:49:56,130 --> 00:49:56,330
ding.
1119
00:49:56,470 --> 00:49:56,870
Je kunt zeggen.
1120
00:49:57,450 --> 00:49:58,790
Witwas en terroristfinanciering.
1121
00:49:59,130 --> 00:50:00,930
Is veel makkelijker te controleren.
1122
00:50:01,150 --> 00:50:02,250
En voor banken in te stellen.
1123
00:50:02,690 --> 00:50:03,350
Op die nieuwe manier.
1124
00:50:03,830 --> 00:50:04,730
Maar je zou ook.
1125
00:50:05,130 --> 00:50:06,590
Als jij gewoon Iran bent.
1126
00:50:06,730 --> 00:50:07,670
Of een andere staat.
1127
00:50:08,290 --> 00:50:09,430
Dan kunnen ze ook nog gewoon zeggen.
1128
00:50:10,290 --> 00:50:11,990
Dit soort betalingen willen wij volgen.
1129
00:50:12,130 --> 00:50:14,130
Je kunt op een gegeven moment flaggen.
1130
00:50:14,130 --> 00:50:15,670
Van soorten betalingen.
1131
00:50:15,870 --> 00:50:17,610
En dan kun je daar beter controle op
1132
00:50:17,610 --> 00:50:18,030
uitoefenen.
1133
00:50:18,150 --> 00:50:20,750
Dus die controle kan uitermate onaangenaam zijn.
1134
00:50:20,890 --> 00:50:22,890
Of die kan juist heel makkelijk worden.
1135
00:50:23,010 --> 00:50:25,410
Dat is afhankelijk van je view.
1136
00:50:25,550 --> 00:50:27,690
En ook hoe jij de politieke omgeving ziet.
1137
00:50:27,810 --> 00:50:29,470
Wat zie jij de rol van de staat?
1138
00:50:30,270 --> 00:50:32,130
Ik denk dat dat de essentiële vraag is.
1139
00:50:32,870 --> 00:50:34,910
Bij de invoering van de CMEDC.
1140
00:50:35,870 --> 00:50:39,570
Wil je de staat inzagen in heel veel
1141
00:50:39,570 --> 00:50:39,970
geven?
1142
00:50:40,370 --> 00:50:41,670
Of zeggen ik wil dat liever niet?
1143
00:50:42,530 --> 00:50:43,310
Maar goed.
1144
00:50:45,410 --> 00:50:46,910
Dus A is dat zo.
1145
00:50:47,170 --> 00:50:49,870
Als jij wantrouwend bent tegenover de overheid.
1146
00:50:50,290 --> 00:50:52,570
En zegt de controle van de overheid.
1147
00:50:52,790 --> 00:50:55,250
Mensen die met Covid daar helemaal enthousiast over
1148
00:50:55,250 --> 00:50:55,690
zijn geworden.
1149
00:50:55,810 --> 00:50:57,410
Hoe machtig de staat is.
1150
00:50:57,570 --> 00:50:58,670
Waren ze even vergeten.
1151
00:50:59,270 --> 00:51:00,690
Maar de staat is nogal machtig.
1152
00:51:01,190 --> 00:51:02,510
En als je daar op een gegeven moment
1153
00:51:02,510 --> 00:51:04,910
gechoqueerd door bent.
1154
00:51:05,070 --> 00:51:06,630
Dat de overheid heel machtig is.
1155
00:51:07,070 --> 00:51:09,650
Dan kan dat ook op financieel gebied kunnen.
1156
00:51:09,810 --> 00:51:10,610
Die heel machtig zijn.
1157
00:51:10,610 --> 00:51:12,330
En die kunnen heel machtig zijn op een
1158
00:51:12,330 --> 00:51:12,890
soepele manier.
1159
00:51:13,030 --> 00:51:15,150
En die kunnen heel aangenaam machtig zijn.
1160
00:51:15,650 --> 00:51:17,910
Maar op dit ogenblik heeft de overheid al
1161
00:51:17,910 --> 00:51:19,030
overal toegang toe.
1162
00:51:19,590 --> 00:51:20,030
Dus wat dat betreft.
1163
00:51:20,490 --> 00:51:23,130
Ook in dit hele complexe financiële systeem wat
1164
00:51:23,130 --> 00:51:23,570
we nu hebben.
1165
00:51:24,030 --> 00:51:27,770
Kan de belastingdienst jouw bankrekening checken.
1166
00:51:27,850 --> 00:51:30,810
En die kijkt gewoon naar 3000 databases.
1167
00:51:31,010 --> 00:51:32,370
En haalt alle verschillen eruit.
1168
00:51:32,710 --> 00:51:36,130
En die komt al met allemaal dingen die
1169
00:51:36,130 --> 00:51:36,570
niet kloppen.
1170
00:51:36,650 --> 00:51:38,490
En gaat daarop verder.
1171
00:51:38,490 --> 00:51:41,610
Dus die controle is al gewoon steeds verder
1172
00:51:41,610 --> 00:51:42,230
aan het gaan.
1173
00:51:42,650 --> 00:51:45,910
En met CDBC zal die controle makkelijker uit
1174
00:51:45,910 --> 00:51:46,550
te voeren zijn.
1175
00:51:47,530 --> 00:51:48,670
Maar daardoor ook misschien.
1176
00:51:49,330 --> 00:51:52,650
Die wetgeving kan daar een limit aan stellen.
1177
00:51:52,770 --> 00:51:54,050
Dat ze dat alleen maar mogen doen dan
1178
00:51:54,050 --> 00:51:54,290
of niet.
1179
00:51:54,370 --> 00:51:56,790
Dat hangt af hoe nou zo'n CDBC
1180
00:51:56,790 --> 00:51:57,410
wordt ingesteld.
1181
00:51:57,750 --> 00:51:59,550
Als China een CDBC doet.
1182
00:52:00,190 --> 00:52:01,790
Dan zullen ze daar op een andere manier
1183
00:52:01,790 --> 00:52:02,330
mee omgaan.
1184
00:52:02,370 --> 00:52:03,230
Kan ik je garanderen.
1185
00:52:03,330 --> 00:52:04,570
Dan als Europa dat doet.
1186
00:52:04,570 --> 00:52:07,760
Europa zal het zo volbouwen met regelgeving.
1187
00:52:08,410 --> 00:52:09,710
Dat het daardoor weer complexer wordt.
1188
00:52:09,850 --> 00:52:11,310
En dat het burgergroep beschermd is.
1189
00:52:11,750 --> 00:52:13,630
Amerika zal wat pragmatischer zijn.
1190
00:52:14,050 --> 00:52:15,130
Misschien zelfs wel niet.
1191
00:52:15,990 --> 00:52:17,070
Misschien zelfs wel niet.
1192
00:52:17,810 --> 00:52:19,150
Maar ik denk het eigenlijk wel.
1193
00:52:19,250 --> 00:52:21,270
Ik denk dat iedereen dat gaat doen.
1194
00:52:21,810 --> 00:52:23,230
En China doet dat weer anders.
1195
00:52:23,630 --> 00:52:24,950
En dan dat is een ene manier.
1196
00:52:25,250 --> 00:52:26,810
Simpeler, makkelijker, eenvoudiger.
1197
00:52:28,010 --> 00:52:29,590
En veel mogelijkheden.
1198
00:52:30,090 --> 00:52:31,390
Aan de andere kant zijn er ook nog
1199
00:52:31,390 --> 00:52:32,370
hier in Nederland.
1200
00:52:32,370 --> 00:52:34,410
Burgers die ook processen hebben aangezet.
1201
00:52:34,650 --> 00:52:35,310
En die zeggen.
1202
00:52:35,650 --> 00:52:39,330
Op dit ogenblik is 95% van de
1203
00:52:39,330 --> 00:52:40,370
geldcreatie.
1204
00:52:40,470 --> 00:52:41,370
Die wordt gedaan door.
1205
00:52:41,810 --> 00:52:42,370
Commerciële banken.
1206
00:52:42,370 --> 00:52:42,830
Banken.
1207
00:52:42,930 --> 00:52:46,390
En wij vinden dat gewoon eigenlijk niet acceptabel.
1208
00:52:46,550 --> 00:52:48,750
Dat een commerciële bank geld mag creëren.
1209
00:52:48,850 --> 00:52:50,610
Die mag gewoon geld een lening geven.
1210
00:52:50,730 --> 00:52:51,630
En dan wordt geld creëerd.
1211
00:52:52,110 --> 00:52:53,650
En dat moet eigenlijk door de overheid gedaan
1212
00:52:53,650 --> 00:52:53,870
worden.
1213
00:52:54,030 --> 00:52:56,430
Ik vind daar helemaal niks van.
1214
00:52:56,730 --> 00:52:59,650
Want dat is heel complex om daar nou
1215
00:52:59,650 --> 00:53:00,090
te zeggen.
1216
00:53:00,170 --> 00:53:01,610
Wat zou dat voor gevolgen zijn voor de
1217
00:53:01,610 --> 00:53:01,990
economie.
1218
00:53:01,990 --> 00:53:04,370
Maar dat zijn voor andere groep mensen.
1219
00:53:04,550 --> 00:53:05,250
Weer een berekening van.
1220
00:53:05,510 --> 00:53:09,530
Ik wil graag een niet-commerciële geldcreator wil
1221
00:53:09,530 --> 00:53:09,810
ik hebben.
1222
00:53:10,390 --> 00:53:11,590
Ik denk dat dat een hele kleine groep
1223
00:53:11,590 --> 00:53:11,970
is hoor.
1224
00:53:12,410 --> 00:53:13,890
Maar dat geldt voor de meeste mensen.
1225
00:53:13,970 --> 00:53:15,370
De meeste mensen gaan gewoon mee.
1226
00:53:15,510 --> 00:53:17,050
Met whatever systems er zijn.
1227
00:53:17,590 --> 00:53:18,810
En die accepteren alles gewoon.
1228
00:53:19,250 --> 00:53:20,350
En er zijn maar een kleine groep mensen.
1229
00:53:20,490 --> 00:53:21,590
Die het ene vinden of het andere.
1230
00:53:21,890 --> 00:53:23,430
En die daar ook fanatiek over zijn.
1231
00:53:23,850 --> 00:53:24,530
Maar als je dat nou.
1232
00:53:24,790 --> 00:53:25,670
Ik vind het interessant.
1233
00:53:25,770 --> 00:53:26,070
Dat je zegt.
1234
00:53:26,130 --> 00:53:26,770
Er zijn extreme.
1235
00:53:27,510 --> 00:53:28,310
Voorstanders, tegenstanders.
1236
00:53:28,590 --> 00:53:29,590
Bijvoorbeeld die CWDC.
1237
00:53:30,130 --> 00:53:32,290
Maar waarschijnlijk wordt de soep wat minder heet
1238
00:53:32,290 --> 00:53:32,710
gegeten.
1239
00:53:32,810 --> 00:53:33,630
Dan wordt het opgediend.
1240
00:53:34,030 --> 00:53:35,170
En dan kom je eigenlijk toch een beetje
1241
00:53:35,170 --> 00:53:35,910
in het midden uit.
1242
00:53:36,050 --> 00:53:38,410
En dan is gewoon hoe de politieke wind
1243
00:53:38,410 --> 00:53:38,870
waait.
1244
00:53:39,530 --> 00:53:41,290
Dat zal de lijn worden.
1245
00:53:42,870 --> 00:53:45,530
En als je dat zou vertalen naar geld.
1246
00:53:45,890 --> 00:53:48,250
Dan zal die CWDC er waarschijnlijk wel komen.
1247
00:53:48,810 --> 00:53:50,210
Misschien niet dat er hele grote...
1248
00:53:50,210 --> 00:53:51,150
In Europa komt die door.
1249
00:53:51,350 --> 00:53:53,350
Dat is al gewoon echt aangekondigd.
1250
00:53:53,410 --> 00:53:54,070
En stap voor stap.
1251
00:53:54,210 --> 00:53:56,410
Er was altijd nooit enige interesse in.
1252
00:53:56,770 --> 00:53:58,150
De CWDC was toen op een gegeven moment
1253
00:53:58,150 --> 00:53:58,770
besloten.
1254
00:53:58,770 --> 00:54:01,370
Eerst was het op een gegeven moment onderzoeken.
1255
00:54:01,530 --> 00:54:02,190
Wat gebeurt ermee?
1256
00:54:02,730 --> 00:54:03,530
Wat zou het kunnen zijn?
1257
00:54:03,950 --> 00:54:04,330
Blablabla.
1258
00:54:04,670 --> 00:54:06,970
En op een gegeven moment zijn ze dat
1259
00:54:06,970 --> 00:54:07,730
aan het invoeren.
1260
00:54:08,350 --> 00:54:12,150
En pas nu, sinds Covid.
1261
00:54:13,550 --> 00:54:15,470
Zitten er niet drie mensen in de zaal.
1262
00:54:15,530 --> 00:54:16,850
Als er op een gegeven moment een persconferentie
1263
00:54:16,850 --> 00:54:17,050
zit.
1264
00:54:17,170 --> 00:54:19,030
Maar zitten er honderd mensen in de zaal.
1265
00:54:19,110 --> 00:54:21,470
En die gaan zich helemaal druk maken.
1266
00:54:21,590 --> 00:54:22,010
En die zeggen van.
1267
00:54:22,250 --> 00:54:24,930
Dit is de laatste stap naar een ultieme
1268
00:54:24,930 --> 00:54:25,810
dictatuur.
1269
00:54:27,190 --> 00:54:29,130
Dat is ook meer het mensbeeld.
1270
00:54:29,250 --> 00:54:31,070
Het mensbeeld en het regeringsbeeld.
1271
00:54:31,410 --> 00:54:31,830
Wat je hebt.
1272
00:54:32,370 --> 00:54:33,090
Als jij zegt van.
1273
00:54:35,930 --> 00:54:38,850
Dankzij Covid zijn mij alle schellen van de
1274
00:54:38,850 --> 00:54:39,390
ogen gevallen.
1275
00:54:39,530 --> 00:54:43,450
En nu zie ik hoe controlerend een regering
1276
00:54:43,450 --> 00:54:43,710
is.
1277
00:54:43,790 --> 00:54:44,570
En dat kan ook.
1278
00:54:44,630 --> 00:54:45,490
En dat is ook zo.
1279
00:54:45,690 --> 00:54:47,290
En we zitten ook op dit ogenblik.
1280
00:54:47,670 --> 00:54:50,330
Dankzij de digitalisering kan de overheid ook veel
1281
00:54:50,330 --> 00:54:50,990
meer controleren.
1282
00:54:51,110 --> 00:54:51,690
Niet alleen maar geld.
1283
00:54:51,810 --> 00:54:52,470
Maar overal.
1284
00:54:53,770 --> 00:54:56,530
En dan ben je daar gewoon moordekes tegen.
1285
00:54:56,950 --> 00:54:57,710
En aan de andere kant.
1286
00:54:57,850 --> 00:54:59,210
Als je in het geldsysteem zit.
1287
00:54:59,270 --> 00:55:00,350
En je ziet hoe ingewikkeld het is.
1288
00:55:00,450 --> 00:55:01,110
Hoe moeilijk het is.
1289
00:55:01,530 --> 00:55:03,690
En hoe daar dertigduizend mensen bezig zijn.
1290
00:55:03,810 --> 00:55:05,550
Om de meest simpele domme controles uit te
1291
00:55:05,550 --> 00:55:05,890
voeren.
1292
00:55:06,110 --> 00:55:06,510
Dan zeg je.
1293
00:55:06,550 --> 00:55:07,970
Dat moet echt wel anders kunnen.
1294
00:55:08,090 --> 00:55:09,710
Dat moet beter, sneller, efficiënter.
1295
00:55:10,030 --> 00:55:11,490
En we moeten ook op een intelligentere manier
1296
00:55:11,490 --> 00:55:12,470
met geld omgaan.
1297
00:55:13,250 --> 00:55:15,370
En dat kan dan dankzij CDBC.
1298
00:55:15,850 --> 00:55:17,870
En überhaupt dankzij de blockchain kan dat gewoon
1299
00:55:17,870 --> 00:55:18,430
gebeuren.
1300
00:55:19,710 --> 00:55:21,110
Die dat ding ingaan.
1302
00:55:24,810 --> 00:55:26,250
Maar die lopen we voorbij.
1303
00:55:26,950 --> 00:55:29,570
Wat hier besloten gaat worden de komende jaren.
1304
00:55:30,030 --> 00:55:31,890
Over bijvoorbeeld de CBDC.
1305
00:55:32,570 --> 00:55:34,270
Zal heel bepalend zijn,
1306
00:55:34,730 --> 00:55:37,450
Hoe ons financiële stelsel eruit zal zien de
1307
00:55:37,450 --> 00:55:38,170
komende jaren.
96
00:55:39,750 --> 00:55:40,870
Het digitale tijdperk is hier.
98
00:55:41,730 --> 00:55:44,270
En daarmee de opkomst van de centrale bank
99
00:55:44,270 --> 00:55:46,510
digitale valuta lijken onvermijdelijk.
100
00:55:47,350 --> 00:55:50,710
Maar naarmate deze gecentraliseerde systemen vorm krijgen, kunnen
101
00:55:50,710 --> 00:55:53,510
crypto creëert zijn eigen ruimte als een
102
00:55:53,510 --> 00:55:55,210
parallelle valuta van de toekomst?
103
00:55:56,310 --> 00:56:00,070
Beide innovaties beloven transformatie, maar ze roepen kritische vragen op.
104
00:56:00,070 --> 00:56:03,690
vragen over privacy, controle en vrijheid.
105
00:56:04,410 --> 00:56:08,250
Dit zijn niet alleen technologische veranderingen, het zijn maatschappelijke veranderingen.
106
00:56:08,250 --> 00:56:09,110
kruispunt.
107
00:56:09,410 --> 00:56:11,750
Eén ding is duidelijk: we moeten de
108
00:56:11,750 --> 00:56:13,010
gesprek levendig.
109
00:56:13,470 --> 00:56:15,930
De toekomst van geld gaat niet alleen over code,
110
00:56:16,110 --> 00:56:18,230
het gaat om de waarden die we kiezen om erin te bouwen.
94280
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Tatar
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof