Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:03,045 --> 00:00:09,668
Wat zou er gebeuren
als elk mens op aarde zou verdwijnen?
2
00:00:11,375 --> 00:00:14,302
Dit is niet het verhaal
over hoe de mens zal uitsterven...
3
00:00:15,458 --> 00:00:20,624
maar wat er daarna
met de aarde gebeurt.
4
00:00:23,080 --> 00:00:26,458
In deze aflevering
van 'Life after people'...
5
00:00:26,497 --> 00:00:32,124
bekijken we de wereld onder ons
die normaal onverstoord verborgen ligt.
6
00:00:32,745 --> 00:00:37,544
Als we daar een kijkje nemen,
zien we grotten van kristal...
7
00:00:37,577 --> 00:00:41,119
mysterieuze overblijfselen
en vreemde dieren.
8
00:00:41,159 --> 00:00:44,120
Onder de modder
van Midden-Amerika...
9
00:00:44,158 --> 00:00:48,459
liggen de schatten
van de Titanic van 't westen begraven.
10
00:00:48,491 --> 00:00:52,744
Welkom op aarde.
Aantal inwoners: nul.
11
00:01:06,277 --> 00:01:09,784
De mens was van nature
een oppervlaktedier.
12
00:01:10,485 --> 00:01:14,110
Het leefgebied van de mens
ging echter twee richtingen op...
13
00:01:14,983 --> 00:01:19,071
in de lucht en onder de grond.
14
00:01:19,607 --> 00:01:24,441
Ze bouwden complexe mijnen,
tunnels en ondergrondse steden.
15
00:01:24,481 --> 00:01:28,070
Hoe verder je afdaalt,
hoe vreemder de omgeving...
16
00:01:28,104 --> 00:01:30,521
in het leven na de mens.
17
00:01:36,269 --> 00:01:38,851
Een uur na de mens.
18
00:01:40,517 --> 00:01:45,565
Boven de grond is het stil
in de luchthaven van Seattle.
19
00:01:48,182 --> 00:01:50,101
Maar zes meter onder de grond...
20
00:01:52,139 --> 00:01:55,267
is er volop aankomst en vertrek.
21
00:01:58,179 --> 00:02:04,637
Deze computergestuurde treinen
werken zonder mankracht.
22
00:02:05,719 --> 00:02:09,345
De hoofdcontrolekamer
zendt radiosignalen uit...
23
00:02:09,384 --> 00:02:12,310
die ervoor zorgen
dat de treinen niet botsen.
24
00:02:12,342 --> 00:02:15,766
De treinen glijden
een station binnen...
25
00:02:15,799 --> 00:02:18,643
de deuren gaan open...
26
00:02:18,673 --> 00:02:21,256
en weer dicht.
27
00:02:21,589 --> 00:02:24,385
De trein vertrekt naar het volgende station.
28
00:02:24,838 --> 00:02:28,676
Het is onheilspellend
en ironisch tegelijk.
29
00:02:28,712 --> 00:02:33,049
De trein is het enige wat beweegt
op een luchthaven.
30
00:02:39,834 --> 00:02:41,635
Een dag na de mens.
31
00:02:42,750 --> 00:02:46,507
In de bergen, ruim 110 km
ten noorden van San Francisco...
32
00:02:46,541 --> 00:02:50,333
hangt een sterk ruikende mist in de lucht.
33
00:02:51,331 --> 00:02:56,841
Bij het grootste geothermische
complex ter wereld gaat het fout.
34
00:02:57,455 --> 00:03:01,293
Dat komt omdat er onder dit complex
van 104 vierkante km...
35
00:03:01,329 --> 00:03:08,082
de hitte van de aardkern het water
in gloeiend hete stoom veranderd.
36
00:03:08,118 --> 00:03:14,077
Het wordt met 235 graden Celsius
omhoog gespuwd.
37
00:03:15,574 --> 00:03:19,117
De mens heeft hier meer dan
20 energiecentrales gebouwd.
38
00:03:19,157 --> 00:03:23,908
Zij moesten deze enorme
natuurkracht opvangen.
39
00:03:24,697 --> 00:03:27,161
We produceren natuurlijke stoom
vanuit de grond.
40
00:03:27,195 --> 00:03:30,739
Enkele kilometers onder de grond
boren we putten.
41
00:03:31,361 --> 00:03:34,123
We verzamelen de stoom
via leidingen...
42
00:03:34,153 --> 00:03:36,830
die over het land
naar energiecentrales lopen.
43
00:03:36,860 --> 00:03:42,571
Achter me zie je 'n centrale
die stoomenergie omzet in elektriciteit.
44
00:03:43,525 --> 00:03:47,281
Veertig procent van al het
geothermisch vermogen in de VS...
45
00:03:47,316 --> 00:03:49,862
werd hier geproduceerd.
46
00:03:49,898 --> 00:03:53,903
Genoeg om meer dan 'n miljoen
huizen van elektriciteit te voorzien.
47
00:03:54,439 --> 00:03:57,069
Die huizen staan nu leeg...
48
00:03:57,104 --> 00:04:02,614
en dit precies uitgebalanceerde
systeem staat op instorten.
49
00:04:03,060 --> 00:04:06,154
Zo ook andere energiecentrales.
50
00:04:06,184 --> 00:04:09,728
Als niemand de elektriciteit gebruikt...
51
00:04:09,767 --> 00:04:12,444
gaat de centrale vanzelf dicht.
52
00:04:16,599 --> 00:04:23,352
Nu kan de gloeiend hete stoom
nergens meer heen...
53
00:04:24,597 --> 00:04:29,099
en loopt de druk langzaam op.
54
00:04:35,510 --> 00:04:37,348
Twee dagen na de mens.
55
00:04:41,259 --> 00:04:44,801
Diep in deze berg in Colorado...
56
00:04:44,841 --> 00:04:49,225
bewaarde de mens het vermogen
om de aarde te vernietigen.
57
00:04:49,423 --> 00:04:54,056
Cheyenne Mountain is in feite
een grote blok massief graniet.
58
00:04:54,088 --> 00:04:56,719
Er werd een tunnel doorheen geboord.
59
00:04:56,754 --> 00:05:00,178
Daarna werden er
andere delen uitgegraven.
60
00:05:00,211 --> 00:05:02,972
Een van de muren
heeft 'n grote, stalen deur...
61
00:05:03,003 --> 00:05:07,008
en daarachter ligt als 't ware een stad.
62
00:05:08,543 --> 00:05:14,170
In deze berg ligt een enorm complex
dat ooit de basis van NORAD was...
63
00:05:14,207 --> 00:05:18,343
de North American
Aerospace Defence Command.
64
00:05:18,373 --> 00:05:23,883
In de Koude Oorlog coördineerden
de Amerikaanse bevelhebbers...
65
00:05:23,913 --> 00:05:27,006
hier een antwoord
op 'n mogelijke kernaanval.
66
00:05:27,037 --> 00:05:30,462
Het werd met slechts één doel gebouwd.
67
00:05:30,494 --> 00:05:36,704
Het Cheyenne Mountain-complex is
ontworpen om 'n kernaanval te weerstaan...
68
00:05:36,743 --> 00:05:42,620
of een explosie van 'n paar
megaton in de nabije omgeving.
69
00:05:44,741 --> 00:05:50,866
Als er vlakbij het complex
'n atoombom zou ontploffen...
70
00:05:50,905 --> 00:05:54,827
zou het van binnen nauwelijks bewegen.
71
00:05:55,280 --> 00:05:59,995
Het complex werd speciaal
ontworpen om ervoor te zorgen...
72
00:06:00,028 --> 00:06:03,073
dat alles stil bleef staan
als de berg zou bewegen.
73
00:06:03,111 --> 00:06:06,322
Elk gebouw rust op 'n schokdemping.
74
00:06:06,360 --> 00:06:09,204
Het zijn in feite enorme veren.
75
00:06:09,234 --> 00:06:15,324
Ze sluiten de gebouwen af
voor schokgolven van buiten.
76
00:06:16,482 --> 00:06:20,072
Cheyenne Mountain
moest 'n kernaanval weerstaan...
77
00:06:20,106 --> 00:06:24,774
maar zit nu voor altijd
in de laagste staat van paraatheid.
78
00:06:25,479 --> 00:06:28,821
De vernietiging
van dit ooit geheime complex...
79
00:06:28,854 --> 00:06:31,400
zal van binnenuit gebeuren.
80
00:06:36,851 --> 00:06:38,901
Drie dagen na de mens.
81
00:06:40,225 --> 00:06:44,775
Ruim 440 kilometer
ten zuiden van El Paso, Texas.
82
00:06:44,807 --> 00:06:49,890
In deze berg in de Chihuahua-woestijn
in Mexico ligt 'n geheim verborgen.
83
00:06:50,431 --> 00:06:54,388
Enorme kristalgrotten
en 'n helse omgeving.
84
00:06:56,221 --> 00:07:00,521
De temperatuur kan hier oplopen
tot 54 graden Celsius...
85
00:07:00,553 --> 00:07:04,061
en de vochtigheidsgraad tot bijna 100%.
86
00:07:04,094 --> 00:07:07,683
De mens zou hier
slechts 15 minuten overleven...
87
00:07:07,718 --> 00:07:13,014
zonder deze speciale koelingspakken
die op 'n astronautenpak lijken.
88
00:07:15,173 --> 00:07:19,972
Maar voor deze enorme kristallen
was dit de perfecte omgeving.
89
00:07:20,006 --> 00:07:25,717
Veel van deze kristallen zijn ruim negen
meter lang en 'n half miljoen jaar oud.
90
00:07:25,754 --> 00:07:28,883
Sommige wegen meer dan 55.000 kilo.
91
00:07:31,003 --> 00:07:33,964
De kristallen bestaan uit gips...
92
00:07:34,002 --> 00:07:39,547
een vuurbestendig mineraal
dankzij zijn lage warmtegeleiding.
93
00:07:39,584 --> 00:07:45,211
Het wordt dan ook als isolatiemateriaal
gebruikt in gipsplaten en pleisterwerk.
94
00:07:45,249 --> 00:07:51,374
Deze kristallen lagen onder water
tot mijnwerkers de grotten leegpompten.
95
00:07:53,496 --> 00:07:56,707
Om het water uit de grot te houden...
96
00:07:56,745 --> 00:08:01,911
werd er ruim 83.000 liter
water weggepompt...
97
00:08:01,952 --> 00:08:04,250
en dat de hele dag door.
98
00:08:05,577 --> 00:08:09,202
Nu de pompen zijn uitgevallen...
99
00:08:09,242 --> 00:08:13,199
neemt het water
de grotten weer in.
100
00:08:14,283 --> 00:08:21,451
Zullen deze natuurwonderen
oplossen in het stijgende water?
101
00:08:27,320 --> 00:08:30,081
Tien dagen na de mens.
102
00:08:30,944 --> 00:08:33,527
Onder de stad Lubbock in Texas...
103
00:08:33,569 --> 00:08:39,079
is er nog volop leven
met duizenden bewoners.
104
00:08:41,358 --> 00:08:46,606
Sommige geleerden beweren
dat de ondergrondse bewoners...
105
00:08:46,648 --> 00:08:50,700
het in een leven na de mens
nog steeds over ons zullen hebben.
106
00:08:54,229 --> 00:08:56,232
Dit zijn prairiehonden.
107
00:08:56,271 --> 00:09:02,396
Ze bouwen ondergrondse steden die
de helft van Nederland zouden omvatten.
108
00:09:02,935 --> 00:09:06,443
De prairiehond is geen hond
maar 'n knaagdier.
109
00:09:06,934 --> 00:09:12,562
Hun naaste verwanten zijn eekhoorns,
marmotten en boomeekhoorns.
110
00:09:13,057 --> 00:09:16,766
Bewijzen hebben aangetoond
dat ze 'n eigen taal hebben...
111
00:09:16,807 --> 00:09:20,645
met verschillende woorden
voor verschillende roofdieren.
112
00:09:21,555 --> 00:09:24,647
Zoals hun meest efficiënte roofdier...
113
00:09:24,679 --> 00:09:26,267
de mens.
114
00:09:27,720 --> 00:09:34,521
Geblaf en 'n knikkende beweging
geven aan dat er 'n roofdier aankomt.
115
00:09:36,759 --> 00:09:40,515
Volgens biologen was hun populatie
op zijn hoogtepunt...
116
00:09:40,550 --> 00:09:46,675
in de achttiende eeuw,
met zo'n vijf miljard prairiehonden.
117
00:09:46,714 --> 00:09:51,181
Naarmate er meer
mensen kwamen...
118
00:09:51,213 --> 00:09:54,922
kwamen er ook technieken
om de prairiehond te bestrijden.
119
00:09:54,963 --> 00:10:00,425
Van 'n langzame,
stille dood met giftig gas...
120
00:10:00,461 --> 00:10:04,964
tot 'n brute, snelle dood
met 'n schot van veraf.
121
00:10:07,334 --> 00:10:13,590
In 2010 was 98% van de
prairiehondenpopulatie verloren gegaan.
122
00:10:15,790 --> 00:10:18,503
Na de mens hoeft de prairiehond hier...
123
00:10:18,539 --> 00:10:20,837
niet bang te zijn
om neergeschoten te worden.
124
00:10:20,871 --> 00:10:26,085
Ze hoeven niet op hun hoede te zijn
voor iemand met 'n geweer.
125
00:10:26,121 --> 00:10:29,462
Ze hoeven zich ook
geen zorgen te maken om vergif.
126
00:10:30,036 --> 00:10:33,377
Geen kogels of gas meer.
127
00:10:33,410 --> 00:10:39,335
Hoe groot kan deze kolonie worden
nu hun grootste vijand er niet meer is?
128
00:10:45,906 --> 00:10:49,248
Een maand na de mens.
129
00:10:49,280 --> 00:10:53,119
In de tunnels onder
de luchthaven van Seattle...
130
00:10:53,154 --> 00:10:58,534
is een vervoerssysteem
dat volledig geautomatiseerd was...
131
00:10:58,569 --> 00:11:01,449
stil komen te liggen.
132
00:11:01,485 --> 00:11:06,533
Ook de laatste noodverlichting gaat uit.
133
00:11:06,567 --> 00:11:08,735
De laatste accu geeft 't op.
134
00:11:08,775 --> 00:11:14,818
In de halfdonkere
en onheilspellende wagons...
135
00:11:14,856 --> 00:11:16,527
gaat 't licht nu helemaal uit.
136
00:11:17,773 --> 00:11:24,775
Alle elektriciteit in deze treinen
is uitgevallen, op één ding na...
137
00:11:24,813 --> 00:11:26,897
de noodaccu's.
138
00:11:26,937 --> 00:11:30,065
Zij houden
het omroepsysteem in werking.
139
00:11:37,350 --> 00:11:40,609
Een trein naar de vergetelheid.
140
00:11:40,641 --> 00:11:44,776
In het leven na de mens
stapt er niemand meer in.
141
00:11:48,722 --> 00:11:51,851
Bij de kust
van het Caraïbische Grenada...
142
00:11:51,888 --> 00:11:58,097
ligt op zes meter diepte
een kring betonnen en stalen kinderen.
143
00:11:58,136 --> 00:12:01,395
Zijn dit standbeelden
uit een eeuwenoude beschaving...
144
00:12:01,427 --> 00:12:03,264
of nog iets veel vreemders?
145
00:12:03,301 --> 00:12:09,060
Met welk geheim komen deze
beeltenissen van de mens tot leven?
146
00:12:15,965 --> 00:12:18,974
Een maand na de mens.
147
00:12:22,463 --> 00:12:27,843
Onder 'n historisch gebouw
in Hollywood ligt 'n geheim verborgen.
148
00:12:28,419 --> 00:12:32,045
Het kantoor van Capitol Records
is een icoon.
149
00:12:32,085 --> 00:12:37,630
Het was het eerste
ronde kantoorgebouw ter wereld.
150
00:12:38,250 --> 00:12:43,167
Veel mensen in Los Angeles vonden...
151
00:12:43,207 --> 00:12:48,717
dat dit gebouw van 'n platenmaatschappij
eruitzag als 'n stapel platen.
152
00:12:48,747 --> 00:12:55,465
In de oorspronkelijke persberichten
en de informatie voor gidsen...
153
00:12:55,495 --> 00:12:59,085
stond echter dat dat niet klopte.
Dat was gewoon toeval.
154
00:13:00,494 --> 00:13:04,581
Het gebouw telde drie opnamestudio's
op de begane grond...
155
00:13:04,618 --> 00:13:09,286
en verborg ook
een schatkamer onder de grond.
156
00:13:10,366 --> 00:13:17,451
Negen meter onder de grond ligt
een echokamer met perfecte akoestiek.
157
00:13:18,113 --> 00:13:21,740
De betonnen muren zijn hier 25 cm dik...
158
00:13:21,780 --> 00:13:24,955
en het betonnen plafond wel 30 cm.
159
00:13:25,737 --> 00:13:29,694
Hierdoor komen er geen trillingen
en geluiden van buitenaf binnen.
160
00:13:30,527 --> 00:13:33,288
Dankzij de trapezoïde vorm...
161
00:13:33,318 --> 00:13:38,236
kan men in de kamer een echo
van wel vijf seconden produceren.
162
00:13:41,899 --> 00:13:46,365
De kamer werd ontworpen
door gitaarlegende Les Paul...
163
00:13:46,397 --> 00:13:52,855
en gebruikt bij opnames
door supersterren als Frank Sinatra...
164
00:13:52,896 --> 00:13:54,779
en Nat King Cole.
165
00:13:56,645 --> 00:14:02,404
Een maand na de mens
is het stil in deze kamer.
166
00:14:03,851 --> 00:14:06,528
Dat zal niet eeuwig duren.
167
00:14:13,099 --> 00:14:16,476
Een jaar na de mens.
168
00:14:17,014 --> 00:14:19,312
Onder de Mexicaanse woestijn...
169
00:14:19,347 --> 00:14:24,429
zijn de kristalgrotten volgelopen
met stomend, mineraalrijk water.
170
00:14:26,428 --> 00:14:30,682
Voor sommige kristallen
is water de grootste vijand, zoals zout.
171
00:14:32,384 --> 00:14:37,385
Maar hier zorgen hitte
en het mineraal anhydriet ervoor...
172
00:14:37,425 --> 00:14:42,721
dat deze kristallen van 55.000 ton
alleen maar in water kunnen groeien.
173
00:14:43,590 --> 00:14:46,138
Als de pompen
na de mens uit zouden vallen...
174
00:14:46,173 --> 00:14:49,881
en geen water weg zouden pompen,
zouden de mijnen weer vollopen.
175
00:14:49,922 --> 00:14:54,258
Als er dezelfde concentraties
aan mineralen waren...
176
00:14:54,295 --> 00:14:58,003
en dezelfde temperaturen
om ze perfect in stand te houden...
177
00:14:58,044 --> 00:15:00,971
zouden ze blijven groeien.
178
00:15:01,002 --> 00:15:03,253
Ze kunnen wel 30 meter lang worden.
179
00:15:04,126 --> 00:15:07,585
Met bijna 30 meter lengte...
180
00:15:08,291 --> 00:15:13,256
worden ze al gauw 'n verschijnsel
dat nooit eerder op aarde gezien is.
181
00:15:22,080 --> 00:15:25,586
Twee jaar na de mens.
182
00:15:25,620 --> 00:15:30,454
Bij het eiland Grenada
staren vreemde beelden van mensen...
183
00:15:30,494 --> 00:15:35,541
op de zeebodem
omhoog in de eindeloze zee.
184
00:15:36,533 --> 00:15:40,408
Een man van beton
zit aan een schrijfmachine...
185
00:15:40,449 --> 00:15:42,783
maar zal nooit een letter intikken.
186
00:15:44,573 --> 00:15:48,365
Deze fietser zal geen millimeter bewegen.
187
00:15:49,197 --> 00:15:52,455
Dit traditionele stilleven...
188
00:15:52,488 --> 00:15:55,911
is allesbehalve levenloos.
189
00:15:58,152 --> 00:16:01,280
De kunstenaar
Jason DeCaires Taylor...
190
00:16:01,318 --> 00:16:04,826
heeft hen zodanig ontworpen
dat hun leven nu pas begint.
191
00:16:06,650 --> 00:16:12,740
De onderwatersculpturen zijn ontworpen
om koraalriffen te doen ontstaan.
192
00:16:13,231 --> 00:16:17,817
Ze werden dus van materiaal gemaakt
waar koraal graag op groeit.
193
00:16:18,939 --> 00:16:24,484
Toen er nog mensen waren,
werden er op de zeebodem...
194
00:16:24,520 --> 00:16:27,695
vaak Romeinse
of Griekse beelden gevonden.
195
00:16:28,436 --> 00:16:33,069
Die beelden waren van marmer,
dat zacht genoeg is om te houwen...
196
00:16:33,101 --> 00:16:36,893
maar duurzaam genoeg
om eeuwen onder water te weerstaan.
197
00:16:36,934 --> 00:16:40,642
Na 'n schoonmaakbeurt
zagen ze er weer als nieuw uit.
198
00:16:42,681 --> 00:16:47,599
In dit geval koos de kunstenaar
voor beton gemaakt van cement...
199
00:16:47,639 --> 00:16:51,857
zand, microsilica en glasvezel.
200
00:16:52,803 --> 00:16:55,766
Dit zijn perfecte aanhechtingsmaterialen...
201
00:16:55,802 --> 00:17:01,100
voor de vloeibare kalkskeletten
die door koraal worden aangemaakt.
202
00:17:02,259 --> 00:17:08,018
Miljoenen zeediertjes veranderen
deze ooit menselijke vormen...
203
00:17:08,050 --> 00:17:09,601
voor altijd.
204
00:17:09,633 --> 00:17:12,808
Duizenden koralen
hechten zich eraan vast...
205
00:17:12,840 --> 00:17:17,887
en sommige beelden
zijn binnen 'n jaar al volledig bedekt.
206
00:17:17,922 --> 00:17:21,797
Het is interessant
om die beelden nu al te bekijken.
207
00:17:21,837 --> 00:17:26,671
Ze leiden als het ware
al 'n leven na de mens.
208
00:17:26,711 --> 00:17:28,678
Na slechts een paar jaar...
209
00:17:28,710 --> 00:17:34,338
lijken deze beelden
al niet meer op mensen.
210
00:17:41,415 --> 00:17:43,832
Vier jaar na de mens.
211
00:17:44,789 --> 00:17:50,915
Diep in Cheyenne Mountain
is het oude hoofdkwartier van NORAD...
212
00:17:50,954 --> 00:17:52,791
nog altijd intact.
213
00:17:53,661 --> 00:17:57,500
Hier kon het leger met 12 miljoen
regels aan computercode...
214
00:17:57,535 --> 00:18:01,079
in 27 verschillende programmeertalen...
215
00:18:01,118 --> 00:18:07,541
bepalen of er een raket
of 'n zwerm vogels aankwam.
216
00:18:08,657 --> 00:18:12,828
Nu er geen gevaar meer is
voor 'n kernoorlog...
217
00:18:13,615 --> 00:18:17,915
gaat de aandacht uit
naar een indringer van binnen.
218
00:18:19,071 --> 00:18:20,493
Water.
219
00:18:21,904 --> 00:18:26,702
In het complex bevindt zich
een reservoir van 17 miljoen liter...
220
00:18:26,736 --> 00:18:31,451
dat door het leger werd aangelegd
om de temperatuur op peil te houden.
221
00:18:31,485 --> 00:18:34,446
Dit was drinkwater,
maar het was ook bedoeld...
222
00:18:34,484 --> 00:18:37,908
om al die elektrische
apparatuur koel te houden.
223
00:18:37,941 --> 00:18:42,905
Die lag daar te wachten voor het geval
de VS aangevallen zouden worden.
224
00:18:42,939 --> 00:18:50,321
Nu staan de ruim 1300 veren
die het gebouw beschermen, onder druk.
225
00:18:52,520 --> 00:18:55,530
Het water uit het reservoir lekt weg...
226
00:18:55,561 --> 00:18:58,689
door het gebrek aan onderhoud.
227
00:19:00,018 --> 00:19:02,565
Als de veren het begeven...
228
00:19:02,601 --> 00:19:07,897
zou dat het einde kunnen betekenen voor
een van de stevigste gebouwen in de VS.
229
00:19:08,849 --> 00:19:12,771
Wat er met het graniet gebeurt,
gebeurt ook met de rest.
230
00:19:12,806 --> 00:19:15,484
Bij een aardbeving
of landverschuiving...
231
00:19:15,513 --> 00:19:17,895
of iets anders
wat de berg doet bewegen...
232
00:19:17,929 --> 00:19:20,892
dan ervaart het gebouw
die beweging ook...
233
00:19:20,929 --> 00:19:22,729
waardoor het gebouw het begeeft.
234
00:19:24,762 --> 00:19:28,138
Een plek die tegen
kernwapens bestand was...
235
00:19:28,177 --> 00:19:33,936
verliest door water langzaamaan
zijn structurele stevigheid.
236
00:19:40,257 --> 00:19:43,053
Vijf jaar na de mens.
237
00:19:47,796 --> 00:19:53,673
In het hart van een van de mooiste
natuurparken van de VS...
238
00:19:53,712 --> 00:19:58,215
druppelt een antivriesregen
gestaag naar binnen.
239
00:20:01,168 --> 00:20:04,924
Hier, in Carlsbad Caverns
in New Mexico...
240
00:20:04,958 --> 00:20:10,586
is natuurlijk zwavelzuur
de kalksteen binnengedrongen...
241
00:20:10,624 --> 00:20:14,840
en heeft 't een van de grootste grotten
in Noord-Amerika uitgehold.
242
00:20:15,497 --> 00:20:22,085
Toen er nog mensen waren, trokken
de grotten 350.000 bezoekers per jaar...
243
00:20:22,120 --> 00:20:26,421
die met de bus of de auto kwamen.
244
00:20:26,952 --> 00:20:31,371
We hebben drie grote parkeerplaatsen
gebouwd bovenop de grot.
245
00:20:31,409 --> 00:20:35,117
Vergelijk het met
een oude auto op de oprit.
246
00:20:35,158 --> 00:20:39,957
Die lekt plekken olie
en koelvloeistof op de grond.
247
00:20:39,990 --> 00:20:43,865
Vermenigvuldig dat maar 's
met 350.000 bezoekers per jaar.
248
00:20:43,905 --> 00:20:50,872
Tussen de parkeerplaats en de grot
zit bijna 230 meter kalksteen.
249
00:20:50,904 --> 00:20:57,196
Maar zelfs toen de mens er nog was,
lekte daar vloeistof uit de auto doorheen.
250
00:20:59,943 --> 00:21:04,493
Geleerden schatten dat er ruim
drie miljard liter vervuild water per jaar...
251
00:21:04,525 --> 00:21:08,151
door de grotten lekte.
252
00:21:09,024 --> 00:21:14,072
Vijf jaar na de mens
druppelt het nog steeds.
253
00:21:14,106 --> 00:21:17,151
Als de parkeerplaats
na de mens nog vol stond...
254
00:21:17,188 --> 00:21:23,397
kreeg je nu een lange, constante stroom
met vervuilende vloeistof te zien.
255
00:21:24,270 --> 00:21:29,020
Als de bliksem inslaat,
kunnen die zelfs in brand vliegen...
256
00:21:29,059 --> 00:21:36,311
waardoor ook gesmolten plastic en de
bijhorende chemicaliën in de grot lekken.
257
00:21:36,932 --> 00:21:43,271
Het zou dus nog tientallen jaren duren
voor de auto's genoeg vergaan waren...
258
00:21:43,306 --> 00:21:46,600
om geen vloeistoffen
meer de grond in te lekken.
259
00:21:46,638 --> 00:21:50,228
Daarna duurt het nog zo'n 50 tot 100 jaar...
260
00:21:50,262 --> 00:21:54,053
voor al dat spul uit de rotsen
boven de grot gespoeld is.
261
00:21:55,510 --> 00:22:01,186
De invloed van de mens
zal hier nog heel lang merkbaar zijn.
262
00:22:03,633 --> 00:22:06,311
Kan dat echter voorkomen dat dit diertje...
263
00:22:06,341 --> 00:22:09,800
terugkeert naar z'n oude stek?
264
00:22:14,464 --> 00:22:16,431
Zes jaar na de mens.
265
00:22:19,254 --> 00:22:26,837
In Californië verzamelen zich groepen
herten bij de geothermische centrale.
266
00:22:28,127 --> 00:22:32,961
Ze komen af op de hitte
van de 130 km lange stoomleidingen...
267
00:22:33,000 --> 00:22:35,927
die de mens heeft achtergelaten.
268
00:22:35,958 --> 00:22:41,668
Hoewel de koeltorens
en elektriciteit al lang uitgevallen zijn...
269
00:22:41,706 --> 00:22:47,049
blijft er ruim 18.000 kilo stoom
per uur door de leidingen gaan.
270
00:22:47,788 --> 00:22:53,215
Nu staat de herten een
onaangename verrassing te wachten.
271
00:22:53,245 --> 00:22:56,254
Als de leidingen
niet meer onderhouden worden...
272
00:22:56,286 --> 00:23:00,124
ontstaan er lekkages door corrosie
en ontsnapt er stoom...
273
00:23:00,160 --> 00:23:03,252
wat steeds heviger en luider wordt.
274
00:23:03,284 --> 00:23:06,329
Zo luid als de motor
van een straaljager.
275
00:23:06,366 --> 00:23:09,459
Dat zou vele jaren aanhouden.
276
00:23:09,490 --> 00:23:13,577
Nadat de druk jarenlang
op is gelopen, volgt de ontlading.
277
00:23:14,156 --> 00:23:18,373
Diep in de aardkern
komt water in aanraking met magma.
278
00:23:18,404 --> 00:23:23,072
Uit die botsing ontstaat de vernietigende
kracht van superheet stoom.
279
00:23:23,111 --> 00:23:27,696
De verroeste leidingen
kunnen die druk niet meer aan.
280
00:23:32,151 --> 00:23:34,153
In het leven na de mens...
281
00:23:34,191 --> 00:23:38,244
verandert er veel
in de ondergrondse wereld.
282
00:23:39,565 --> 00:23:44,732
Maar sommige ondergrondse plaatsen
hebben 't overleefd door te verdrinken.
283
00:23:45,771 --> 00:23:51,980
Dit weten we omdat het ergens
in Amerika al voorgekomen is.
284
00:23:59,226 --> 00:24:01,940
Veertig jaar na de mens.
285
00:24:02,850 --> 00:24:08,395
Verroeste aandenkens aan de mens
vergaan verder onder de grond.
286
00:24:10,265 --> 00:24:16,723
Sommige plaatsen zijn echter ontsnapt
aan de ondergrondse vernietiging.
287
00:24:18,929 --> 00:24:24,391
Tientallen jaren lang haalde de mens
miljoenen dollars aan mineralen...
288
00:24:24,428 --> 00:24:28,681
uit de Bonne Terre-mijn,
bij St Louis, Missouri.
289
00:24:28,718 --> 00:24:31,762
Het lood uit de mijn
werd gebruikt voor accu's...
290
00:24:31,800 --> 00:24:34,680
verf en kogels.
291
00:24:34,717 --> 00:24:39,799
Munitie die van WO I
tot de Vietnam-oorlog werd gebruikt.
292
00:24:39,840 --> 00:24:43,347
De Bonne Terre-mijn
ging hier in 1860 open.
293
00:24:43,380 --> 00:24:45,880
De diamantboor werd hier ontwikkeld.
294
00:24:45,921 --> 00:24:52,344
Ook de stoomboor en vele andere boren
die tegenwoordig gebruikt worden...
295
00:24:52,378 --> 00:24:55,174
werden hier ontwikkeld.
296
00:24:55,210 --> 00:25:00,672
In de jaren '60
werd Bonne Terre 'leeg' verklaard...
297
00:25:00,709 --> 00:25:02,960
en uiteindelijk verlaten.
298
00:25:04,250 --> 00:25:06,548
Toen de pompen het begaven...
299
00:25:06,583 --> 00:25:10,374
begon het natuurlijke
grondwater te stijgen.
300
00:25:10,415 --> 00:25:14,253
Hierdoor ontstonden
dubbele, ondergrondse werelden.
301
00:25:14,997 --> 00:25:18,622
Het is alsof je 'n
andere wereld binnentreedt.
302
00:25:18,662 --> 00:25:22,500
Het is allereerst
totaal niet wat je verwacht...
303
00:25:22,536 --> 00:25:25,001
want het is 'n stuk groter dan je denkt...
304
00:25:25,035 --> 00:25:30,497
maar het is ook 'n compleet andere wereld
waar je zintuigen niet lijken te werken.
305
00:25:31,617 --> 00:25:37,742
Enorme pilaren reiken
tot 90 meter omhoog vanaf de grond.
306
00:25:37,782 --> 00:25:42,118
Om op die grond te staan,
is echter een zuurstoftank nodig...
307
00:25:42,155 --> 00:25:48,908
omdat 'n groot deel van Bonne Terre
nu onder water ligt.
308
00:25:49,653 --> 00:25:56,027
Wat ik fascinerend vind,
is hoe de tijd hier stil is blijven staan.
309
00:25:56,068 --> 00:26:01,152
In de natuur worden zoveel dingen
aangedreven door zuurstof.
310
00:26:01,192 --> 00:26:04,485
Zuurstof is de grote motor...
311
00:26:04,524 --> 00:26:08,659
die dingen opbouwt
en ook afbreekt.
312
00:26:11,147 --> 00:26:17,321
In deze omgeving,
die onder water is komen te staan...
313
00:26:17,354 --> 00:26:21,276
is alle zuurstof weggevoerd.
314
00:26:21,311 --> 00:26:25,861
De natuurlijke processen vinden
nog plaats, maar dan heel langzaam.
315
00:26:25,893 --> 00:26:28,441
Het leven in slow motion.
316
00:26:30,392 --> 00:26:35,025
In de diepten van dit
miljarden liters tellende meer...
317
00:26:35,057 --> 00:26:39,062
ligt een oude, intacte mijnkar verborgen.
318
00:26:39,098 --> 00:26:40,982
Het is 'n soort tijdcapsule.
319
00:26:41,014 --> 00:26:44,473
Je bent net Superman.
Je reist terug in de tijd...
320
00:26:44,513 --> 00:26:47,310
want je duikt in kristalhelder water...
321
00:26:47,346 --> 00:26:51,303
en het is één van de weinige plaatsen
waar het lijkt alsof de duiker...
322
00:26:51,344 --> 00:26:54,189
als 't ware door het water vliegt.
323
00:26:55,760 --> 00:27:00,429
Ooit werden deze treden
begaan door mijnwerkers...
324
00:27:00,467 --> 00:27:02,968
die in de mijnen afdaalden.
325
00:27:05,382 --> 00:27:08,392
Materialen als schoppen en boren...
326
00:27:08,424 --> 00:27:12,132
liggen nog precies zoals
op de dag dat de mijn gesloten werd.
327
00:27:13,547 --> 00:27:19,057
Ze lieten 'n boor
gewoon in de muur steken.
328
00:27:19,087 --> 00:27:23,387
In de komende 20 tot 40 jaar...
329
00:27:23,419 --> 00:27:30,588
zal die uiteindelijk loslaten
en verder wegroesten op de grond.
330
00:27:32,625 --> 00:27:36,795
Zelfs de locomotief
die looderts omhoog bracht...
331
00:27:36,832 --> 00:27:42,128
is niet meer dan 'n spookachtig aandenken
aan de zware arbeid van weleer...
332
00:27:42,163 --> 00:27:45,090
die op precies deze plek
werd uitgevoerd.
333
00:27:45,122 --> 00:27:49,624
Vlak onder ons ligt een van
de kleine tempels uit de mijn...
334
00:27:49,662 --> 00:27:53,619
waar de ertswagen zijn erts uitkieperde.
335
00:27:53,661 --> 00:27:58,127
Die was gemaakt van goedkoop staal...
336
00:27:58,159 --> 00:28:03,042
en dient nu als energiebron
voor 't biologisch leven hier.
337
00:28:03,075 --> 00:28:06,950
Na verloop van tijd
zijn alle voedingsstoffen eruit...
338
00:28:06,990 --> 00:28:09,870
waardoor het ijzer verroest
en tot slot verdwijnt.
339
00:28:11,114 --> 00:28:14,206
Alle materialen
die nodig waren in de mijn...
340
00:28:14,238 --> 00:28:16,571
lagen onder de grond.
341
00:28:16,612 --> 00:28:20,997
Ze bouwden ingenieurskantoren
tegen die pilaren op...
342
00:28:21,028 --> 00:28:25,032
met deuren, ramen
en zelfs airco voor de luchtvochtigheid.
343
00:28:25,068 --> 00:28:31,656
Er lag dus 'n eenvoudig
kantoorgebouw diep onder de grond...
344
00:28:31,692 --> 00:28:33,990
en nu diep onder water.
345
00:28:35,357 --> 00:28:39,906
Tijdens de pauze
gingen de mijnwerkers niet naar boven...
346
00:28:39,939 --> 00:28:42,901
maar bleven ze beneden.
347
00:28:42,938 --> 00:28:47,192
Ze gingen naar 'n drinkfontein
die nu volledig overstroomt.
348
00:28:48,395 --> 00:28:55,113
Een kleedkamer waar ooit geklets
van de mijnwerkers te horen was...
349
00:28:55,143 --> 00:28:57,276
is nu akelig stil.
350
00:28:58,476 --> 00:29:01,769
Waarom werd deze mijn gesloten?
351
00:29:04,099 --> 00:29:08,767
Alles werd hier achtergelaten
onder het mom van vooruitgang.
352
00:29:08,806 --> 00:29:12,016
Dat gereedschap was niet meer nodig.
353
00:29:12,055 --> 00:29:17,103
Men gebruikte geen
schoppen of houwelen meer.
354
00:29:17,137 --> 00:29:24,352
Wat moest zo'n mijnwerker ermee?
Dan werd ie thuis aan het werk gezet.
355
00:29:24,385 --> 00:29:27,477
Het had dus geen nut meer.
356
00:29:30,259 --> 00:29:33,553
De Bonne Terre-mijn
heeft volop voorbeelden...
357
00:29:33,591 --> 00:29:38,260
van hoe omgevingen
op verschillende tempo's vergaan.
358
00:29:39,297 --> 00:29:43,634
Hier gaat het bijvoorbeeld snel.
359
00:29:43,672 --> 00:29:46,254
Deze dwarsligger is weg aan 't rotten.
360
00:29:47,337 --> 00:29:52,136
Er woont 'n hele kolonie organismen in,
die er stof van maken.
361
00:29:52,169 --> 00:29:57,927
Dat komt doordat de zuurstof
hier als oxidant werkt...
362
00:29:57,959 --> 00:30:01,253
in tegenstelling tot onder water,
waar geen zuurstof is.
363
00:30:01,291 --> 00:30:04,253
Over 'n paar jaar
is hier niks meer van over...
364
00:30:04,290 --> 00:30:08,082
terwijl de spullen onder water
er nog als bijna nieuw uitzien.
365
00:30:08,122 --> 00:30:10,339
Het is 'n behoorlijk verschil.
366
00:30:12,829 --> 00:30:17,913
De mijn wordt tegenwoordig
gebruikt als duiklocatie.
367
00:30:17,954 --> 00:30:22,088
Duikers van over de hele wereld
komen hier met eigen ogen...
368
00:30:22,118 --> 00:30:27,368
de processen aanschouwen die van
grote invloed zijn op 't leven na de mens.
369
00:30:27,409 --> 00:30:31,331
We kunnen kleine deeltjes ijzer
gewoon zien afbladderen.
370
00:30:31,367 --> 00:30:37,326
Dat proces gaat hier
veel langzamer dan in de bovenwereld...
371
00:30:37,365 --> 00:30:41,749
waar grote stukken ijzer
verroesten en naar beneden vallen.
372
00:30:41,780 --> 00:30:45,488
Hier zijn 't telkens kleine stukjes
over 'n lange periode.
373
00:30:46,779 --> 00:30:50,570
De Bonne Terre-mijn
werd door de mens uitgehouwen...
374
00:30:50,611 --> 00:30:52,862
als een gat in de aarde.
375
00:30:53,944 --> 00:30:59,618
In het leven na de mens is het
een eeuwige tijdcapsule onder water.
376
00:31:00,316 --> 00:31:04,653
Elders worden delen
van 'n gezonken schip opgedoken.
377
00:31:04,690 --> 00:31:08,743
Niet uit de zee,
maar uit 'n akker.
378
00:31:08,773 --> 00:31:12,399
Hoe kwam de Titanic van het westen
onder de modder terecht...
379
00:31:12,438 --> 00:31:15,448
en bleef ie daar
150 jaar lang begraven?
380
00:31:20,228 --> 00:31:22,905
50 jaar na de mens.
381
00:31:23,227 --> 00:31:27,646
In de ondergrondse mijn
zijn er weliswaar geen mensen meer...
382
00:31:27,683 --> 00:31:30,398
maar hun invloed
is nog altijd merkbaar.
383
00:31:30,433 --> 00:31:33,692
Onderzoeken door mensen...
384
00:31:33,724 --> 00:31:37,775
hadden aangetoond
dat het minstens 50 jaar zou duren...
385
00:31:37,806 --> 00:31:40,981
voordat de laatste druppels
olie en koelvloeistof...
386
00:31:41,013 --> 00:31:45,812
door de 230 meter dikke steenlaag
van deze grot zouden zijn gesijpeld.
387
00:31:46,804 --> 00:31:52,680
De grot krijgt nu langzaam
zijn natuurlijke vorm terug...
388
00:31:52,718 --> 00:31:58,595
en die vorm
ligt vol met vleermuizenkeutels.
389
00:31:58,634 --> 00:32:03,597
Na de mens zou de vleermuizenpopulatie
waarschijnlijk groeien...
390
00:32:03,632 --> 00:32:07,969
vooral omdat ze onder minder
stress komen te leven.
391
00:32:09,506 --> 00:32:13,381
Ze vliegen naar buiten,
naar de rivier...
392
00:32:13,421 --> 00:32:15,304
en eten duizenden insecten.
393
00:32:17,003 --> 00:32:20,262
Die nemen ze allemaal
mee terug de grot in.
394
00:32:21,752 --> 00:32:27,297
Ze laten hun uitwerpselen
al hangende op de grond vallen.
395
00:32:27,334 --> 00:32:33,957
Die berg uitwerpselen
is ontzettend rijk aan organismen.
396
00:32:34,499 --> 00:32:38,456
Deze organische grond
blijkt zeer vruchtbaar te zijn...
397
00:32:38,498 --> 00:32:40,416
voor miljoenen insecten.
398
00:32:40,455 --> 00:32:42,375
Miljoenpoten, duizendpoten...
399
00:32:42,413 --> 00:32:44,380
en kakkerlakken.
400
00:32:45,496 --> 00:32:48,209
Het zou zo uit 'Indiana Jones'
kunnen komen.
401
00:32:50,119 --> 00:32:54,503
Het is 'n gekrioel van jewelste.
Houd je voeten er maar ver vandaan...
402
00:32:54,534 --> 00:32:58,160
zodat die beestjes
niet langs je benen omhoog kruipen.
403
00:32:58,200 --> 00:33:02,750
Er is niks zo akelig
als gillen met 'n zuurstofmasker op.
404
00:33:04,573 --> 00:33:10,829
Na de mens zal uiteindelijk de hele ruimte
vol liggen met hun uitwerpselen.
405
00:33:10,863 --> 00:33:16,159
Er is geen natuurlijk systeem
dat 't allemaal schoonspoelt.
406
00:33:16,195 --> 00:33:20,247
We weten dat de laag
uitwerpselen in deze grot...
407
00:33:20,277 --> 00:33:22,327
ooit meer dan 18 m dik was.
408
00:33:24,026 --> 00:33:29,240
Terwijl deze beestjes
hun oude terrein weer innemen...
409
00:33:29,275 --> 00:33:34,239
wordt deze grot langzaam
maar zeker een mestgrot.
410
00:33:39,772 --> 00:33:42,865
150 jaar na de mens.
411
00:33:43,687 --> 00:33:48,522
Sommige voorwerpen uit de mensentijd
blijven perfect bewaard.
412
00:33:49,478 --> 00:33:54,477
In Midden-Amerika is er
zelfs 'n plek waar het al zover is.
413
00:33:55,559 --> 00:34:01,602
In 1865 vervoerde de stoomboot Arabia
kolonisten en vracht...
414
00:34:01,641 --> 00:34:04,058
over de rivier de Missouri
naar het westen.
415
00:34:05,140 --> 00:34:09,524
Bij Kansas City raakte de boot
'n boom die half onder water lag...
416
00:34:09,555 --> 00:34:11,688
waardoor de romp open werd gereten.
417
00:34:11,721 --> 00:34:14,814
De Arabia zonk
en alle passagiers overleefden...
418
00:34:14,845 --> 00:34:18,554
maar 200 ton aan vracht
ging met het schip ten onder.
419
00:34:20,011 --> 00:34:24,844
Een eeuw later was
de stroom van de rivier veranderd...
420
00:34:24,884 --> 00:34:28,095
door snelle perioden
van overstromingen en erosie.
421
00:34:28,133 --> 00:34:30,266
De rivier veranderde zo sterk...
422
00:34:30,299 --> 00:34:34,256
dat de Arabia bijna 'n kilometer
van de oever kwam te liggen...
423
00:34:34,298 --> 00:34:38,220
vergeten en begraven onder 'n akker.
424
00:34:38,839 --> 00:34:44,431
Eind jaren '80 leidde schatzoeker
David Hawley 'n team onderzoekers...
425
00:34:44,462 --> 00:34:46,050
om de Arabia te bergen.
426
00:34:46,836 --> 00:34:49,218
Ze deden 'n verbazingwekkende vondst.
427
00:34:49,960 --> 00:34:53,799
Een portaal naar een perfect
bewaard gebleven leven...
428
00:34:53,834 --> 00:34:56,927
van omstreeks 1856.
429
00:34:56,958 --> 00:35:01,176
Toen wij 't in het najaar
van 1988 ontdekten...
430
00:35:01,208 --> 00:35:05,082
vonden we 'n grote ton
die nog vol boter zat...
431
00:35:05,123 --> 00:35:07,753
en tonnen met melasse
die nog zoet was.
432
00:35:07,788 --> 00:35:10,999
Men vervoerde kisten vol
augurken naar 't westen...
433
00:35:11,038 --> 00:35:16,205
en die waren prachtig groen.
Je kon ze nog eten.
434
00:35:16,661 --> 00:35:20,749
Taartvulling was nog eetbaar.
435
00:35:20,785 --> 00:35:25,454
Zelfs het ijzer. Je kon zakmessen
nog prima openklappen...
436
00:35:25,493 --> 00:35:29,580
en sloten openmaken,
zelfs na al die jaren onder water.
437
00:35:30,116 --> 00:35:33,042
Deze en nog vele andere voorwerpen...
438
00:35:33,073 --> 00:35:36,166
hadden drie geheimen
om te overleven.
439
00:35:36,198 --> 00:35:38,366
Geen blootstelling aan zonlicht...
440
00:35:38,405 --> 00:35:40,822
een constante temperatuur...
441
00:35:40,863 --> 00:35:43,197
en een gebrek aan zuurstof.
442
00:35:43,237 --> 00:35:46,163
Het komt allemaal
door het gebrek aan lucht.
443
00:35:46,195 --> 00:35:48,956
Op die diepte
is er geen zuurstof.
444
00:35:48,986 --> 00:35:52,244
Als je zo'n voorwerp
boven op de grond zou leggen...
445
00:35:52,276 --> 00:35:54,954
zou het na 'n paar jaar
weggeroest zijn.
446
00:35:54,984 --> 00:35:58,859
De modder en het water
hielden vele dingen intact...
447
00:35:58,900 --> 00:36:01,116
maar vernietigden ook voorwerpen.
448
00:36:01,149 --> 00:36:04,657
Niet alles op de Arabia
is bewaard gebleven.
449
00:36:04,690 --> 00:36:07,367
Voor sommige voorwerpen
was het water dodelijk.
450
00:36:07,397 --> 00:36:09,530
Katoen loste bijvoorbeeld op...
451
00:36:09,563 --> 00:36:11,731
maar wol niet.
452
00:36:11,771 --> 00:36:14,485
Katoen was namelijk plantaardig...
453
00:36:14,520 --> 00:36:19,319
terwijl wol en zijde van dieren
komen en dus intact bleven.
454
00:36:20,560 --> 00:36:25,774
Voor de spullen die bewaard waren
gebleven, was 't een race tegen de klok.
455
00:36:26,725 --> 00:36:31,524
De Arabia werd in de winter opgegraven,
en dat duurde vier maanden.
456
00:36:31,557 --> 00:36:35,349
In die korte tijd werd 200 ton
aan materiaal geborgen.
457
00:36:35,389 --> 00:36:38,434
Sommigen vroegen zich af
waarom 't zo snel moest.
458
00:36:38,472 --> 00:36:42,180
Als je de collectie
blootstelt aan zuurstof...
459
00:36:42,220 --> 00:36:44,224
rot het snel weg.
460
00:36:44,262 --> 00:36:49,096
Het is 'n race tegen de klok om 't
uit de grond en lucht te halen...
461
00:36:49,136 --> 00:36:51,055
en in 'n stabiele omgeving te krijgen.
462
00:36:52,343 --> 00:36:54,973
Om bepaalde voorwerpen
te stabiliseren...
463
00:36:55,009 --> 00:36:58,102
moesten ze bevroren worden.
464
00:36:58,133 --> 00:37:00,764
Op 'n dag vonden we veel deegrollers.
465
00:37:00,799 --> 00:37:05,183
We maakten ze schoon
en bevroren ze, zoals altijd.
466
00:37:05,214 --> 00:37:08,887
Er was er eentje onopgemerkt weggerold.
467
00:37:08,921 --> 00:37:11,504
We vonden 'm drie dagen later.
468
00:37:11,546 --> 00:37:15,682
Die roller die eerst
rond en helemaal intact was...
469
00:37:15,712 --> 00:37:21,755
was twee keer zo plat geworden,
met lange scheuren erin.
470
00:37:21,793 --> 00:37:24,969
Op dat punt was ie
onherstelbaar beschadigd.
471
00:37:28,499 --> 00:37:33,215
De Arabia heeft
haar bestemming nooit bereikt...
472
00:37:33,248 --> 00:37:38,461
maar 200 ton aan geschiedenis
uit de diepten van de rivier...
473
00:37:38,496 --> 00:37:42,087
biedt ons nu 'n kijkje op wat
onze voorwerpen te wachten staat...
474
00:37:42,121 --> 00:37:44,881
in een leven na de mens.
475
00:37:46,120 --> 00:37:50,504
Ondertussen proberen miljoenen
prairiehonden onder de grond...
476
00:37:50,535 --> 00:37:53,497
hun oorspronkelijke
leefgebied weer in te nemen.
477
00:37:53,534 --> 00:37:56,248
Maar er is 'n nieuw roofdier opgestaan.
478
00:37:56,284 --> 00:37:58,665
Welk dier zal 't redden?
479
00:38:06,364 --> 00:38:09,823
175 jaar na de mens.
480
00:38:13,154 --> 00:38:19,244
In hartje Hollywood is 't kantoor
van Capitol Records groen geworden.
481
00:38:20,485 --> 00:38:26,528
Onder de grond vormen de echokamers
een sonische tijdcapsule.
482
00:38:28,150 --> 00:38:34,867
In heel Los Angeles
staat een ding vast.
483
00:38:34,898 --> 00:38:40,987
Die echokamers zullen een van de
langst overlevende voorwerpen zijn...
484
00:38:41,021 --> 00:38:43,402
die door de mens worden achtergelaten.
485
00:38:43,437 --> 00:38:49,148
Ze zijn er misschien na
5000 of 10.000 jaar nog.
486
00:38:50,894 --> 00:38:55,857
Voor een consistent en
gemakkelijk te bewerken geluid...
487
00:38:55,892 --> 00:38:58,736
waren de kamers van beton gemaakt.
488
00:38:59,474 --> 00:39:02,684
In tegenstelling tot de moderne
betonnen gebouwen...
489
00:39:02,723 --> 00:39:07,060
werden ze zonder
wapening gebouwd.
490
00:39:07,555 --> 00:39:09,972
Zoals bij de Romeinen...
491
00:39:10,013 --> 00:39:12,560
die geen wapening gebruikten...
492
00:39:12,596 --> 00:39:17,181
was 't beton in de echokamers
niet gewapend en eigenlijk puur beton.
493
00:39:20,260 --> 00:39:24,098
Zelfs als het gebouw zelf instort...
494
00:39:24,134 --> 00:39:29,513
zal deze geluidstempel zonder
een roestend stalen geraamte...
495
00:39:29,549 --> 00:39:34,182
nog heel lang overeind blijven.
496
00:39:40,088 --> 00:39:43,050
500 jaar na de mens.
497
00:39:46,336 --> 00:39:50,211
Het landschap in Texas
is in beweging...
498
00:39:50,252 --> 00:39:52,834
dankzij de prairiehond.
499
00:39:53,542 --> 00:39:57,962
Nu hun grootste vijand,
de mens, verdwenen is...
500
00:39:58,000 --> 00:40:00,795
is de prairiehond
terug van weggeweest.
501
00:40:00,832 --> 00:40:06,424
Hun aantallen zijn weer zo hoog
als eind 18e eeuw.
502
00:40:07,455 --> 00:40:13,829
Een kolonie in Texas is
bijna 400 kilometer lang...
503
00:40:13,870 --> 00:40:20,125
en in die ene kolonie leven er volgens
biologen zo'n 400 miljoen prairiehonden.
504
00:40:20,577 --> 00:40:22,377
Dat zijn er heel wat.
505
00:40:25,033 --> 00:40:27,913
De blafgeluiden van de prairiehond...
506
00:40:27,949 --> 00:40:31,705
en de geluiden
als begroeting of in gevechten...
507
00:40:31,740 --> 00:40:35,034
verbreken de stilte
op het Texaanse platteland.
508
00:40:35,905 --> 00:40:38,620
Maar er is een oud geluid teruggekeerd.
509
00:40:38,655 --> 00:40:41,581
Geblaf met 'n ernstige waarschuwing.
510
00:40:41,612 --> 00:40:45,747
Er is namelijk
een nieuw roofdier opgestaan.
511
00:40:47,986 --> 00:40:52,405
Het enorm gegroeide aantal
prairiehonden is goed nieuws...
512
00:40:52,443 --> 00:40:57,076
voor een van de zeldzaamste
zoogdieren in Noord-Amerika...
513
00:40:57,899 --> 00:41:00,151
de zwartvoetbunzing.
514
00:41:03,523 --> 00:41:08,026
De zwartvoetbunzing
jaagt met name op prairiehonden.
515
00:41:08,063 --> 00:41:11,025
Honderd per jaar
om 'n volwassen mannetje te voeden...
516
00:41:11,062 --> 00:41:14,404
en 250 per jaar
voor 'n gezin van vier.
517
00:41:15,186 --> 00:41:21,857
In de mensentijd werd deze verwant
van de wezel met uitsterven bedreigd.
518
00:41:21,892 --> 00:41:23,860
Nu de mens er niet meer is...
519
00:41:23,892 --> 00:41:30,349
staat deze bunzing vooraan
bij het prairiehondenbuffet.
520
00:41:36,513 --> 00:41:39,227
Duizend jaar na de mens.
521
00:41:40,512 --> 00:41:43,474
Het waren ooit beelden...
522
00:41:45,469 --> 00:41:47,934
maar nu niet meer.
523
00:41:48,677 --> 00:41:52,019
Ze zijn volledig bedekt
met zeeplanten...
524
00:41:52,050 --> 00:41:55,640
en zijn bijna
niet meer te onderscheiden...
525
00:41:56,633 --> 00:42:00,140
van het levendige
en kleurrijke koraalrif.
526
00:42:01,382 --> 00:42:05,469
Vissen en andere zeedieren
zwemmen in en rond het nieuwe rif.
527
00:42:07,088 --> 00:42:11,508
Het grootste bewijs
dat dit ooit 'n kunstwerk was...
528
00:42:11,546 --> 00:42:13,926
is voor eeuwig verloren.
529
00:42:14,628 --> 00:42:17,969
Precies zoals de kunstenaar
het bedoeld had.
530
00:42:22,834 --> 00:42:26,009
2000 jaar na de mens.
531
00:42:28,790 --> 00:42:34,087
De militaire gebouwen van NORAD
in Cheyenne Mountain...
532
00:42:34,123 --> 00:42:36,539
staan nog overeind.
533
00:42:37,830 --> 00:42:41,787
De gebouwen zullen
vrij hevig aangevreten zijn.
534
00:42:41,829 --> 00:42:49,661
Het geraamte van de bureaus,
de monitors en de computers...
535
00:42:49,702 --> 00:42:53,919
zal bedekt zijn met poeder
en aan het roesten zijn.
536
00:42:53,950 --> 00:42:56,367
Maar het is nog wel herkenbaar.
537
00:42:56,408 --> 00:43:03,624
Het is een levende graftombe
van menselijke technologie en kennis.
538
00:43:03,656 --> 00:43:07,079
Het complex
kon 'n kernaanval weerstaan...
539
00:43:07,113 --> 00:43:14,578
maar overleeft zelfs
nu het een eeuwige graftombe is.
540
00:43:16,443 --> 00:43:18,861
Kunst komt tot leven.
541
00:43:19,526 --> 00:43:21,824
Dieren zijn weer vrij.
542
00:43:22,484 --> 00:43:26,406
Explosieve krachten
uit de diepten van de aarde...
543
00:43:26,441 --> 00:43:28,609
verbreken de stilte in de bovenwereld.
544
00:43:29,274 --> 00:43:33,859
In het leven na de mens
is 't slechts een kwestie van tijd...
545
00:43:33,897 --> 00:43:40,070
voordat de ondergrondse wereld
nieuwe diepten van vernietiging bereikt.
47642
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof