Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:44,560 --> 00:00:46,869
De Kwai in Thailand.
2
00:00:47,000 --> 00:00:51,630
Ooit gewoon een rivier.
Een film maakte 'm legendarisch.
3
00:01:00,800 --> 00:01:07,035
In de film wordt 'n Britse officier
krijgsgevangen gemaakt door Japan.
4
00:01:07,160 --> 00:01:11,438
Hij collaboreert met de vijand
en bouwt 'n spoorbrug over de Kwai.
5
00:01:11,600 --> 00:01:13,955
Wij gaan 't bataljon opbouwen.
6
00:01:14,120 --> 00:01:19,399
Dat wordt niet eenvoudig,
maar dankzij de brug kan het.
7
00:01:19,560 --> 00:01:21,949
De brug?
- Ja.
8
00:01:24,200 --> 00:01:26,668
Volgens de makers was het fictie.
9
00:01:26,840 --> 00:01:30,515
Maar er was wel degelijk
een brug over de Kwai...
10
00:01:30,680 --> 00:01:36,596
...gebouwd door Britse krijgsgevangenen.
Hij bestaat nog steeds.
11
00:01:42,120 --> 00:01:46,272
De Japanse sergeant
die de gevangenen bewaakte...
12
00:01:46,440 --> 00:01:49,989
...had dezelfde naam
als de commandant in de film.
13
00:01:50,120 --> 00:01:52,190
Ik ben kolonel Saitoh.
14
00:01:54,360 --> 00:02:00,071
Er was ook een Britse kolonel
die voor arbeidskracht moest zorgen.
15
00:02:00,240 --> 00:02:03,118
Maar degenen
die de echte Toosey kenden...
16
00:02:03,280 --> 00:02:07,637
...vonden het personage in de film
een belediging.
17
00:02:07,800 --> 00:02:11,588
Hij was echt totaal anders.
18
00:02:11,760 --> 00:02:15,958
De kolonel in de film
is een volslagen idioot.
19
00:02:16,120 --> 00:02:20,318
Jammer dat we de brug niet gebruikt
kunnen zien worden.
20
00:02:20,480 --> 00:02:25,998
Zo'n idioot dat zo'n man onmogelijk
kolonel had kunnen worden.
21
00:02:26,200 --> 00:02:33,754
En hij had het nooit lang uitgehouden
in een krijgsgevangenkamp.
22
00:02:35,040 --> 00:02:40,034
Het idee dat hij gecollaboreerd
zou hebben is waanzin.
23
00:02:40,200 --> 00:02:45,115
Dat Toosey de brug gebouwd zou hebben
ter meerdere glorie van zichzelf...
24
00:02:45,280 --> 00:02:48,875
...en om 't moreel van de mannen
op te vijzelen is nonsens.
25
00:02:49,040 --> 00:02:54,273
Ledereen vond de film geweldig.
Daar is geen discussie over.
26
00:02:54,440 --> 00:03:00,834
Maar heel veel mensen dachten
dat het echt zo gegaan was.
27
00:03:01,000 --> 00:03:02,991
Dat idee hadden ze.
28
00:03:03,160 --> 00:03:04,559
Wat heb ik gedaan?
29
00:03:13,040 --> 00:03:17,079
In de hoop dat het echte verhaal
ooit naar buiten zou komen...
30
00:03:17,240 --> 00:03:21,119
...liet de commandant
48 uur aan bandmateriaal na...
31
00:03:21,280 --> 00:03:25,637
...waarop hij 't leven in gevangenschap
tot in detail beschrijft.
32
00:03:25,800 --> 00:03:31,158
Dankzij deze banden en zijn brieven
aan een Japanse officier na de oorlog...
33
00:03:31,360 --> 00:03:38,277
...kunnen we 't ware verhaal van de brug
over de Kwai voor het eerst vertellen.
34
00:03:58,520 --> 00:04:02,308
De keizerlijke troepen in Malaya...
35
00:04:02,480 --> 00:04:05,358
...die lange tijd hadden moeten
wachten...
36
00:04:05,560 --> 00:04:09,633
...mochten eindelijk 't zuidelijk
luchtruim veroveren...
37
00:04:09,800 --> 00:04:14,669
...en een begin maken
met de bevrijding van Azi�.
38
00:04:14,840 --> 00:04:21,359
In hun oren weerklonken nog steeds
de woorden van hun commandant:
39
00:04:21,560 --> 00:04:27,556
Jullie zijn gestuurd door de hemel en
gaan sterven met 'n lach op het gezicht.
40
00:04:27,720 --> 00:04:33,829
Voor de bevrijding van
de onderdrukte bevolking van Oost-Azi�.
41
00:04:36,520 --> 00:04:42,311
Toen Japan Zuid-Oost Azi� binnenviel
na de aanval op Pearl Harbor 1941...
42
00:04:42,520 --> 00:04:46,354
...leek het Westen
daar tegen opgewassen.
43
00:04:47,640 --> 00:04:50,438
Vanwege de dreiging
in het Verre Oosten...
44
00:04:50,600 --> 00:04:54,229
...komen meer troepen aan in Singapore.
45
00:04:54,400 --> 00:05:00,077
De Britten dachten dat hun stellingen
in Singapore onneembaar waren.
46
00:05:01,520 --> 00:05:05,957
Singapore is klaar voor de aanval.
47
00:05:11,120 --> 00:05:15,671
De slag om Singapore
duurde slechts 16 dagen.
48
00:05:18,040 --> 00:05:23,353
In de rampzalige operatie wisten slechts
weinig Britten zich te onderscheiden.
49
00:05:23,520 --> 00:05:28,275
E�n daarvan
was luitenant-kolonel Toosey.
50
00:05:28,440 --> 00:05:30,670
Hij kreeg een onderscheiding.
51
00:05:31,400 --> 00:05:35,678
Zijn meerderen waren onder de indruk
en bevolen zijn evacuatie.
52
00:05:35,840 --> 00:05:37,796
Maar hij weigerde te vertrekken.
53
00:05:37,920 --> 00:05:41,356
Ze zeiden dat ik naar huis moest gaan...
54
00:05:41,560 --> 00:05:44,711
...maar ik zei: Sorry, ik ga niet.
55
00:05:44,880 --> 00:05:50,079
Ik kon de mannen
die zo hard gevochten hadden...
56
00:05:50,240 --> 00:05:53,630
...niet aan hun lot overlaten.
57
00:05:55,040 --> 00:05:58,077
Op 15 februari 1942...
58
00:05:58,240 --> 00:06:03,712
...gaf de Britse commandant in Singapore
generaal Percival zich over.
59
00:06:04,840 --> 00:06:07,957
De grootste nederlaag
in de Britse geschiedenis.
60
00:06:08,120 --> 00:06:11,954
130.000 troepen
werden krijgsgevangen genomen.
61
00:06:14,960 --> 00:06:18,316
Voor Japanners was dit onbegrijpelijk.
62
00:06:19,560 --> 00:06:23,314
Rond 1880 werd sjint�
de staatsgodsdienst...
63
00:06:23,480 --> 00:06:31,398
...omdat krijgsheren sterven voor
de keizer genadevol wilde maken.
64
00:06:31,560 --> 00:06:38,238
8 januari 1941 riep de legerleiding
een code in het leven...
65
00:06:38,400 --> 00:06:41,995
...die het Japanners verbood
zich over te geven.
66
00:06:42,160 --> 00:06:48,030
Japanse soldaten zijn opgeleid
om te geloven in de overwinning.
67
00:06:48,120 --> 00:06:52,398
Al kostte je dat je leven.
68
00:06:52,440 --> 00:06:56,752
Het verbaasde me
hoe anders de Britten waren.
69
00:07:04,720 --> 00:07:11,068
Ik denk dat het komt
door een andere manier van denken.
70
00:07:11,160 --> 00:07:17,508
Het Britse leger
had meer respect voor het leven.
71
00:07:20,560 --> 00:07:25,475
Japan had niet verwacht dat
zoveel troepen zich over zouden geven.
72
00:07:27,840 --> 00:07:30,752
Ze waren er niet op voorbereid.
73
00:07:30,800 --> 00:07:33,872
Ze zaten met een probleem...
74
00:07:33,920 --> 00:07:39,119
...toen ze ontdekten
hoeveel gevangenen er waren.
75
00:07:39,160 --> 00:07:41,674
Ik had het idee...
76
00:07:41,720 --> 00:07:46,316
...dat het leger geen idee had
wat ze ermee aan moest.
77
00:07:48,000 --> 00:07:52,949
Eerst lieten ze de gevangenen
herstelwerkzaamheden uitvoeren.
78
00:07:54,000 --> 00:07:57,310
Toen kwamen ze
met een ambitieuzer project.
79
00:07:58,240 --> 00:08:04,270
Een spoorlijn over 415 kilometer van
Bangkok Thailand, naar Rangoon Birma...
80
00:08:04,440 --> 00:08:08,956
...door dichte jungles
om de invasie van India te bevoorraden.
81
00:08:09,120 --> 00:08:12,351
De krijgsgevangenen
leverden de arbeidskracht.
82
00:08:12,520 --> 00:08:16,559
Toosey's eerste stop was Banpong.
83
00:08:19,240 --> 00:08:24,075
In oktober 1942 begonnen hij
en z'n mannen aan de reis.
84
00:08:34,400 --> 00:08:38,313
Het was een zware reis
van Singapore naar Banpong.
85
00:08:38,520 --> 00:08:44,629
We zaten in stalen wagons
waar normaal rubber in vervoerd werd.
86
00:08:44,760 --> 00:08:47,433
31 man per wagon.
87
00:08:48,440 --> 00:08:54,117
Het was vooral erg omdat een
aantal mannen chronische diarree had.
88
00:08:54,280 --> 00:08:57,909
En er waren geen latrines en dergelijke.
89
00:08:58,080 --> 00:09:05,668
Dus als je moest, kon je alleen maar
over de rand gaan hangen.
90
00:09:07,400 --> 00:09:11,996
De Japanners zeiden dat we
naar een land van overvloed gingen.
91
00:09:12,160 --> 00:09:16,790
Ze beloofden ons goed voedsel
en licht werk.
92
00:09:20,080 --> 00:09:25,712
Banpong was het smerigste
wat ik ooit gezien heb.
93
00:09:25,880 --> 00:09:28,394
Het was een moerasgebied.
94
00:09:28,520 --> 00:09:34,277
En het water liep
onder een kwart van de hutten door.
95
00:09:34,480 --> 00:09:41,113
Daardoor kwam de drek van de latrines
in het kamp terecht.
96
00:09:41,280 --> 00:09:44,158
Het was vreselijk.
97
00:09:45,600 --> 00:09:50,390
Toosey ging naar de kampcommandant...
98
00:09:50,560 --> 00:09:57,750
...en zei dat hij ervoor moest zorgen
dat de Japanners het kamp verbeterden.
99
00:09:57,880 --> 00:09:59,836
De commandant zei: M'n beste...
100
00:10:00,000 --> 00:10:04,994
Toosey stampvoette en zei: Waag het
niet om mij m'n beste te noemen.
101
00:10:05,200 --> 00:10:09,990
Dit kamp is vreselijk
en als je niks zegt, gebeurt er niks.
102
00:10:11,680 --> 00:10:15,116
Banpong was een doorgangskamp.
103
00:10:15,280 --> 00:10:21,958
Al snel kwam Toosey op z'n bestemming.
Tamarkan aan de grote Kwai.
104
00:10:23,120 --> 00:10:26,476
Hier kreeg de kolonel te horen
wat zijn taak was:
105
00:10:26,640 --> 00:10:30,110
Arbeiders leveren
om twee bruggen te bouwen.
106
00:10:30,280 --> 00:10:35,912
Een van hout en een van staal
over de rivier de Kwai.
107
00:10:37,160 --> 00:10:42,792
Werken voor de vijand
was tegen de Geneevse conventie.
108
00:10:42,960 --> 00:10:48,990
Het kon zelfs beschouwd worden als
collaboratie, zoals in de film gebeurt.
109
00:10:51,440 --> 00:10:55,672
Wat we doen, kan gezien worden als...
110
00:10:55,840 --> 00:10:59,958
...collaboratie en zelfs als verraad.
111
00:11:00,120 --> 00:11:01,712
Gaat het wel?
112
00:11:03,440 --> 00:11:06,477
Toosey verzette zich wel
tegen de Japanners.
113
00:11:06,640 --> 00:11:10,269
Al wist hij wat het gevolg kon zijn.
114
00:11:10,440 --> 00:11:15,230
Stel dat u en uw mannen
geweigerd hadden?
115
00:11:16,920 --> 00:11:20,674
Dan waren we onmiddellijk
doodgeschoten.
116
00:11:20,840 --> 00:11:27,473
In Singapore was het al gebeurd...
117
00:11:27,640 --> 00:11:31,189
...dat we onder bedreiging
gedwongen werden...
118
00:11:31,360 --> 00:11:35,876
...om een papier te tekenen
dat we niet zouden vluchten.
119
00:11:36,040 --> 00:11:42,798
Toen de Britten op 30 augustus 1942
in Singapore weigerden te tekenen...
120
00:11:42,960 --> 00:11:48,717
...werd 15.000 man in de brandende zon
op een plein gezet.
121
00:11:48,840 --> 00:11:51,229
Tot ze toegaven.
122
00:11:51,640 --> 00:11:59,513
Verder verzet was zinloos en zou leiden
tot de dood van duizenden mannen.
123
00:11:59,720 --> 00:12:03,679
Ze hadden ze zonder aarzelen
doodgeschoten.
124
00:12:03,840 --> 00:12:09,790
En dat hadden ze ook gedaan als we
geweigerd hadden om te werken.
125
00:12:10,640 --> 00:12:16,476
Uit deze opleidingsfilm blijkt dat kamp-
leiders leerden discipline te handhaven.
126
00:12:16,640 --> 00:12:18,596
En verder niks.
127
00:12:24,320 --> 00:12:29,633
De kampwacht waar Toosey het meest
mee te maken had was Saitoh.
128
00:12:29,800 --> 00:12:32,678
De tweede man van Tamarkan.
129
00:12:39,440 --> 00:12:42,352
Saitoh geloofde in discipline.
130
00:12:42,400 --> 00:12:47,076
Sommige dingen waren toegestaan
en andere niet.
131
00:12:47,120 --> 00:12:50,908
Voor hem was alles zwart-wit.
132
00:12:51,760 --> 00:12:56,231
We hadden tot twee uur 's nachts
gewerkt.
133
00:12:56,400 --> 00:12:59,710
En toen we terugkwamen...
134
00:12:59,880 --> 00:13:06,149
...dachten we dat we de volgende dag
niet om zes uur hoefden op te staan.
135
00:13:06,320 --> 00:13:13,192
Saitoh liet Toosey komen
en toen die buiten was...
136
00:13:13,360 --> 00:13:17,876
...gaf Saitoh hem een pak slaag.
137
00:13:18,040 --> 00:13:23,068
Toen Toosey het wilde uitleggen,
werd hij in het gezicht geslagen.
138
00:13:23,240 --> 00:13:27,074
Je kon de klappen horen.
139
00:13:28,080 --> 00:13:34,428
Meestal ging het om een misverstand.
140
00:13:34,560 --> 00:13:38,792
Hij draaide in feite op...
141
00:13:38,960 --> 00:13:43,317
...voor de fouten
van de mannen onder hem.
142
00:13:43,480 --> 00:13:47,519
Als je verantwoordelijkheid op je nam
zoals ik dat deed...
143
00:13:47,680 --> 00:13:51,195
...had je ongetwijfeld
veel meer te lijden.
144
00:13:51,360 --> 00:13:57,356
Op een gegeven moment wilde ik die
hut niet meer in om geslagen te worden.
145
00:13:57,520 --> 00:13:59,795
De grens was echt bereikt.
146
00:13:59,960 --> 00:14:04,954
Maar de mannen rekenen op je
en dan ga je toch maar weer.
147
00:14:07,320 --> 00:14:12,713
Phil Toosey verzette zich tegen
de Japanners en dat bewonderden ze.
148
00:14:12,880 --> 00:14:18,955
Hij benaderde ze op een manier...
149
00:14:19,120 --> 00:14:23,477
Als hij het tegen de commandant had
zei hij:
150
00:14:23,640 --> 00:14:26,712
We doen allebei onze plicht.
151
00:14:26,880 --> 00:14:31,954
We zijn goede soldaten
en we moeten elkaar respecteren.
152
00:14:32,120 --> 00:14:38,798
Als we maar kunnen uitleggen waarom
we dingen doen, gaat het prima.
153
00:14:39,000 --> 00:14:42,436
Dat was zijn houding
en dat had vaak resultaat.
154
00:14:43,040 --> 00:14:47,989
In het begin moesten we elke dag
werken. We hadden nooit rust.
155
00:14:48,600 --> 00:14:53,628
Toosey overtuigde Saitoh ervan
dat hij meer resultaat zou hebben...
156
00:14:53,800 --> 00:14:58,590
...als ze af en toe rust zouden krijgen
en minder lang moesten werken.
157
00:14:58,760 --> 00:15:05,393
Dat gebeurde ook
en die vrije dag was een godsgeschenk.
158
00:15:05,560 --> 00:15:09,917
Dan kon je wat anders doen
en even uitrusten.
159
00:15:11,720 --> 00:15:17,556
Toosey pakte ook zijn eigen mannen hard
aan als ze over de schreef gingen.
160
00:15:17,720 --> 00:15:22,555
Een man had gestolen
van een ernstig zieke man...
161
00:15:22,680 --> 00:15:24,910
...en de spullen doorverkocht.
162
00:15:25,080 --> 00:15:30,234
Toen die man overleed
liet ik de dief bij me komen en zei:
163
00:15:30,400 --> 00:15:34,712
Als je nog ��n keer een misstap begaat,
laat ik je verhongeren.
164
00:15:34,880 --> 00:15:39,396
Je weet dat ik dat kan,
want ik ga over het voedsel.
165
00:15:39,520 --> 00:15:43,718
Voor straf word je nu geslagen.
166
00:15:43,880 --> 00:15:45,313
Hij hield van discipline.
167
00:15:45,480 --> 00:15:51,510
Hij vond dat we de militaire discipline
moesten handhaven.
168
00:15:51,680 --> 00:15:56,595
Alleen dan kon het moreel hoog blijven.
169
00:15:56,720 --> 00:16:00,633
Zijn doel was om te overleven.
170
00:16:00,800 --> 00:16:06,830
Hij wilde zoveel mogelijk
van zijn mannen veilig thuis krijgen.
171
00:16:07,960 --> 00:16:11,032
Ze gedroegen zich
niet als verslagen soldaten.
172
00:16:11,080 --> 00:16:16,757
Ze trommelden met hun gereedschap
en floten.
173
00:16:16,840 --> 00:16:23,518
Ze marcheerden opgewekt
naar het werkterrein.
174
00:16:29,440 --> 00:16:33,353
Het ging zoals in de film.
175
00:16:33,400 --> 00:16:37,916
Ik hield me bezig met mijn taken...
176
00:16:38,000 --> 00:16:42,869
...om een reprimande
van mijn meerderen te voorkomen.
177
00:16:42,920 --> 00:16:45,388
Ik was niet zo opgewekt.
178
00:16:45,440 --> 00:16:50,230
Maar de Britten trommelden
er vrolijk op los.
179
00:16:52,600 --> 00:16:56,673
Naarmate de deadline van de brug
naderde, werd 't werk zwaarder.
180
00:16:56,840 --> 00:17:01,595
In de film is het aan
de superieure Britten te danken...
181
00:17:01,760 --> 00:17:05,389
...dat het project op tijd af komt.
182
00:17:05,560 --> 00:17:10,190
Deze brug is nogal een onderneming.
183
00:17:10,320 --> 00:17:14,313
Eerlijk gezegd betwijfel ik
of die luitenant...
184
00:17:14,440 --> 00:17:16,510
Miura.
- Inderdaad.
185
00:17:16,680 --> 00:17:20,878
...of hij zo'n grote klus wel aankan.
186
00:17:21,440 --> 00:17:25,956
Er wordt gedaan
of de Japanners te dom waren.
187
00:17:26,120 --> 00:17:28,270
Niets is minder waar.
188
00:17:28,440 --> 00:17:32,433
In werkelijkheid was het zo...
189
00:17:32,600 --> 00:17:38,436
...dat ze de bruggen vijf keer sneller
bouwden dan verwacht werd.
190
00:17:38,600 --> 00:17:41,558
Ze hadden zeer capabele ingenieurs.
191
00:17:41,720 --> 00:17:46,350
Zij kwamen met de plannen.
Wij deden wat ons opgedragen werd.
192
00:17:48,200 --> 00:17:54,435
We bouwden volgens
de lyonhyakkora-methode.
193
00:17:54,480 --> 00:17:58,268
Net als bij een huis
worden er palen geslagen.
194
00:17:58,320 --> 00:18:02,279
Daar komen stenen op
en daarop komen de pijlers.
195
00:18:02,320 --> 00:18:08,919
Tijdens het heien zongen we 1,2,3,4.
Als we het blok optakelden.
196
00:18:10,760 --> 00:18:13,558
En dan lieten we
het heiblok neerkomen.
197
00:18:13,600 --> 00:18:17,832
Zo zakten de palen de rivierbodem in.
198
00:18:18,960 --> 00:18:23,590
Het was lastig om precies tegelijk
los te laten.
199
00:18:23,640 --> 00:18:27,599
De Japanners zongen dus 1,2,3,4.
200
00:18:27,640 --> 00:18:34,113
De Britten waren wel sterk,
maar lieten niet tegelijk los.
201
00:18:34,160 --> 00:18:37,391
En dat hield op.
202
00:18:38,200 --> 00:18:42,671
De kolonel in de film verbood de mannen
te traineren en te saboteren.
203
00:18:42,840 --> 00:18:45,479
Toosey gaf hele andere instructies.
204
00:18:45,680 --> 00:18:49,958
We deden onze uiterste best
om de boel te saboteren.
205
00:18:50,120 --> 00:18:57,390
We verzamelden termieten
en zetten die bij de houten brug.
206
00:18:57,560 --> 00:19:00,154
En ze deden hun werk.
207
00:19:00,320 --> 00:19:02,834
En we moesten het cement mengen.
208
00:19:03,000 --> 00:19:09,519
Als je dat niet in de juiste verhouding
doet, wordt cement heel broos.
209
00:19:09,680 --> 00:19:15,516
En dat deden we ook.
Daardoor duurde alles veel langer.
210
00:19:15,680 --> 00:19:20,913
Maar als ze ontdekten dat we
achterliepen, was het 'speedo'.
211
00:19:21,120 --> 00:19:26,877
Dan kregen we het bevel speedo
en ging de zweep erover.
212
00:19:27,240 --> 00:19:32,109
Voor de Japanners was het belangrijk
dat de brug snel af zou zijn...
213
00:19:32,280 --> 00:19:35,272
...dus werden we ziek.
214
00:19:35,400 --> 00:19:39,552
Uiteindelijk werden we toch ziek
omdat we daar langer zaten...
215
00:19:39,720 --> 00:19:46,159
...en omdat we last kregen van malaria
en ander plaatselijke ziektes.
216
00:19:46,360 --> 00:19:51,957
Maar steeds harder moeten werken
terwijl je steeds zieker wordt...
217
00:19:52,120 --> 00:19:54,873
...was rampzalig.
218
00:19:56,480 --> 00:20:03,238
Het kwam door het tempo
omdat de brug op tijd af moest zijn.
219
00:20:03,400 --> 00:20:10,590
Ze kwamen langs de ziekenboeg
en dwongen de zieken om te werken.
220
00:20:10,760 --> 00:20:13,558
Dat hadden ze niet moeten doen.
221
00:20:14,480 --> 00:20:18,951
Ze zien ziekte
als een belediging van de keizer.
222
00:20:19,120 --> 00:20:23,272
Dus is er geen sympathie voor zieken
en al helemaal niet voor ons.
223
00:20:23,440 --> 00:20:26,910
Wij moesten de mooie spoorwegbrug
bouwen...
224
00:20:27,080 --> 00:20:31,790
...en niet de keizer beledigen
door ziek te worden.
225
00:20:31,960 --> 00:20:37,592
Dus sloegen ze rustig
een zieke in elkaar.
226
00:20:39,120 --> 00:20:45,593
Het vreemde was dat je nooit wist
hoe ze zouden reageren.
227
00:20:45,760 --> 00:20:50,709
Ze konden bij het minste of geringste
uit hun vel springen.
228
00:20:50,880 --> 00:20:57,194
Daarmee bedoel ik
dat ze begonnen te slaan...
229
00:20:57,360 --> 00:21:00,716
...en je moest naar de wachtpost.
230
00:21:01,520 --> 00:21:07,629
Kwartiermeester Ginzo Sakano was een
van de mannen die de gevangenen sloeg.
231
00:21:07,800 --> 00:21:11,031
Hij was net als de rest.
232
00:21:11,200 --> 00:21:15,318
Om het gezichtsverlies
dat hij vaak leed te compenseren...
233
00:21:15,480 --> 00:21:18,074
...moest hij gevangenen slaan.
234
00:21:19,360 --> 00:21:22,158
Hij sloeg altijd.
235
00:21:22,280 --> 00:21:28,549
Ik geloof niet dat er een dag
voorbij ging dat dit niet gebeurde.
236
00:21:28,720 --> 00:21:39,472
Ze zeggen dat u
de gevangenen vaak sloeg.
237
00:21:46,040 --> 00:21:49,589
'S Even denken.
238
00:21:52,160 --> 00:21:56,711
Er was maar ��n voorval.
239
00:22:03,200 --> 00:22:07,512
Een gevangene haalde me onderuit.
240
00:22:07,560 --> 00:22:15,672
Ik weet niet waarom, maar hij stormde
op me af en begon te vechten.
241
00:22:15,720 --> 00:22:20,430
En toen schopte ik hem.
242
00:22:21,200 --> 00:22:25,398
Maar Sakano's dossier
vertelt een ander verhaal.
243
00:22:25,560 --> 00:22:29,758
Hij is veroordeeld tot vijf jaar
wegens 't slaan van gevangenen.
244
00:22:29,960 --> 00:22:32,679
E�n man werd 19 keer door hem slagen.
245
00:22:32,840 --> 00:22:38,119
Een ander sloeg hij voor
acht maanden in het ziekenhuis in.
246
00:22:39,840 --> 00:22:46,234
Naarmate de wreedheden verergerden
groeide de verleiding om te vluchten.
247
00:22:46,440 --> 00:22:49,477
Toosey weigerde te vluchten
uit Singapore.
248
00:22:49,640 --> 00:22:53,872
En had zijn mannen ook verboden
te vluchten.
249
00:22:54,040 --> 00:23:00,991
Maar in Tamarkan was hij heel anders
dan Britse officier uit de film.
250
00:23:02,000 --> 00:23:04,753
Verder nog wat?
- Als u mij toestaat.
251
00:23:04,920 --> 00:23:08,117
Over 't ontsnappingscomit�.
Shears...
252
00:23:08,240 --> 00:23:10,435
Er komt geen ontsnappingscomit�.
253
00:23:12,520 --> 00:23:18,789
Toen op 28 januari 1943 twee
officieren uit Tamarkan ontsnapten...
254
00:23:18,960 --> 00:23:24,671
...hielp Toosey ze door de Japanners
pas na 48 uur in te lichten.
255
00:23:24,840 --> 00:23:30,949
Hij gaf ze rantsoen mee voor een maand,
maar hij moest het melden.
256
00:23:31,160 --> 00:23:39,431
Want niemand wist wanneer de
Japanners een telling zouden houden.
257
00:23:39,600 --> 00:23:43,559
Dan konden ze elk moment doen.
258
00:23:43,720 --> 00:23:47,679
Dan werd alle gevangenen geteld.
259
00:23:47,840 --> 00:23:50,593
Daarom meldde hij het.
260
00:23:50,760 --> 00:23:57,074
Dat was eigenlijk heel slim, want zo
leek het alsof hij aan hun kant stond.
261
00:23:57,800 --> 00:24:04,353
Drie weken lang hebben we gebeden.
We hadden goede hoop.
262
00:24:04,520 --> 00:24:09,878
Elke dag zeiden we: Ze moeten nu
bij de grens zijn. Het is ze gelukt.
263
00:24:24,880 --> 00:24:30,398
Ik was in de ziekenboeg...
264
00:24:30,560 --> 00:24:38,035
...op de dag dat ze de twee officieren
per wagen terugbrachten naar het kamp.
265
00:24:41,080 --> 00:24:49,112
Het ging er niet om dat ze er verwilderd
uitzagen met baarden en zo...
266
00:24:49,280 --> 00:24:52,590
Daar ging het niet om.
Het was de blik in hun ogen.
267
00:24:52,760 --> 00:24:55,991
Er was geen hoop in hun ogen.
268
00:24:56,160 --> 00:25:00,119
Dat raakte me.
Ze wisten dat het afgelopen was.
269
00:25:00,280 --> 00:25:05,877
Ze werden verhoord door het Japanse
equivalent van de Gestapo.
270
00:25:06,080 --> 00:25:12,713
En ze stonden drie dagen lang
in de houding voor de wachtpost.
271
00:25:12,880 --> 00:25:15,917
We kwamen erlangs
als we aan het werk gingen.
272
00:25:16,040 --> 00:25:19,157
Ze waren erg mishandeld.
273
00:25:19,320 --> 00:25:24,348
Uiteindelijk zijn ze ge�xecuteerd.
Waarschijnlijk doodgestoken.
274
00:25:24,520 --> 00:25:27,876
Ze werden weggevoerd in een wagen
met wat bewakers.
275
00:25:28,040 --> 00:25:33,990
En toen de bewakers terugkwamen
veegden ze het bloed van hun bajonet.
276
00:25:34,160 --> 00:25:37,709
Ze wilden dat we wisten
dat ze ge�xecuteerd waren.
277
00:25:37,880 --> 00:25:41,156
Dat zou ons afschrikken
om ook te vluchten.
278
00:25:42,920 --> 00:25:50,952
Saitoh was laaiend. Ik moest komen
en hij zette me 24 uur in de zon.
279
00:25:51,160 --> 00:25:55,870
Maar ik nam het 'm niet kwalijk. Door
mij had hij gezichtsverlies geleden.
280
00:25:56,080 --> 00:26:01,074
Dat reageerde hij op mij af. Terecht.
Ik had de straf verdiend.
281
00:26:01,240 --> 00:26:07,998
Daarna deed hij zoveel mogelijk
z'n best om ons te helpen.
282
00:26:08,160 --> 00:26:11,516
Volgens mij kon je Saitoh
vertrouwen op z'n woord.
283
00:26:11,680 --> 00:26:16,196
En hij leek vriendelijker dan de rest.
284
00:26:17,720 --> 00:26:24,398
Hij was een cavalerist.
En hij had zes paarden in het kamp.
285
00:26:24,560 --> 00:26:32,148
Ledere officier die met hem wilde
gaan rijden mocht dat doen.
286
00:26:32,320 --> 00:26:35,198
En dat waren prima ritten.
287
00:26:37,520 --> 00:26:40,876
Zij die in Tamarkan bleven
hadden eigenlijk geluk.
288
00:26:41,040 --> 00:26:46,831
De mannen die naar Birma gestuurd
werden, waren veel slechter af.
289
00:26:48,520 --> 00:26:52,957
Gevangenen moesten
de hele nacht in de rots hakken...
290
00:26:53,120 --> 00:26:57,511
...om een doorgang
met een diepte van vijf meter te maken.
291
00:26:57,680 --> 00:27:01,912
Er kwam niks mechanisch aan te pas.
292
00:27:02,080 --> 00:27:04,469
Het werd allemaal met de hand gedaan.
293
00:27:04,600 --> 00:27:07,637
We hadden een beitel en een hamer...
294
00:27:07,800 --> 00:27:13,511
...en daarmee hakte je gaten
in de granieten rots.
295
00:27:13,680 --> 00:27:17,958
Het was net Dante's Inferno.
Het was een hel.
296
00:27:26,000 --> 00:27:29,754
Het Wangpo-viaduct is helemaal
met de hand gebouwd...
297
00:27:29,920 --> 00:27:33,230
...in 17 dagen tijd.
298
00:27:36,680 --> 00:27:41,435
Krijgsgevangenen moesten fatsoenlijk
behandeld worden.
299
00:27:41,480 --> 00:27:47,669
Maar er waren geen richtlijnen
voor die behandeling.
300
00:27:47,720 --> 00:27:54,990
We hadden alleen de opdracht
om ze nuttig te gebruiken.
301
00:28:04,440 --> 00:28:09,594
Ledereen zei: Het maakt niet uit
als krijgsgevangenen doodgaan.
302
00:28:09,640 --> 00:28:14,111
Of: Er mogen er net zoveel sterven
als er dwarsliggers zijn.
303
00:28:15,160 --> 00:28:22,271
In Tamarkan zag Toosey de gevolgen
van het verhoogde tempo op de zieken.
304
00:28:23,160 --> 00:28:30,316
De mannen die terugkwamen
zagen er echt verschrikkelijk uit.
305
00:28:31,280 --> 00:28:38,356
De eerste wagen die binnenkwam
zat zo vol dat niemand kon zitten.
306
00:28:38,560 --> 00:28:43,031
En toen we de wagen uitlaadden
zagen we dat er een man dood was.
307
00:28:43,200 --> 00:28:46,317
Hij was staand overleden.
308
00:28:48,600 --> 00:28:51,319
Toen de cholera toesloeg...
309
00:28:51,480 --> 00:28:56,349
...wisten de Japanners niet
hoe ze de lijken moesten afvoeren.
310
00:28:58,160 --> 00:29:08,354
Er was duidelijk niet genoeg ruimte
om de lijken te begraven.
311
00:29:08,440 --> 00:29:12,558
Om de lijken te verbranden
was er brandstof nodig.
312
00:29:12,640 --> 00:29:18,988
En daar was moeilijk aan te komen.
313
00:29:19,120 --> 00:29:27,357
De lijken die niet verbrand werden,
werden aan de kant van de weg gelegd.
314
00:29:28,800 --> 00:29:38,232
Van de 1200 krijgsgevangenen waar ik
mee te maken had zijn er 900 gestorven.
315
00:29:43,440 --> 00:29:49,709
Sommige Japanners zeggen nog niet
te snappen waarom er zo veel stierven.
316
00:29:51,960 --> 00:29:56,351
Ze zaten in dezelfde omstandigheden
als de Japanse soldaten.
317
00:29:56,400 --> 00:29:59,551
Ik snap niet waarom zoveel
Britse soldaten stierven.
318
00:29:59,600 --> 00:30:05,072
De Japanse soldaten werkten
onder dezelfde omstandigheden...
319
00:30:05,120 --> 00:30:11,673
...en ze hadden dezelfde
hoeveelheid eten.
320
00:30:11,920 --> 00:30:15,629
Dat is niet waar.
De Japanners hadden het veel beter.
321
00:30:15,800 --> 00:30:19,429
Wij moesten te hard werken,
kregen te weinig te eten...
322
00:30:19,600 --> 00:30:23,195
...we hadden geen kleding
en kregen geen medicijnen.
323
00:30:23,360 --> 00:30:25,920
We waren wanhopig.
324
00:30:26,040 --> 00:30:29,191
Dan wordt het een psychologisch verhaal.
325
00:30:29,360 --> 00:30:36,232
Als je geen enkele hoop hebt
en de situatie uitzichtloos lijkt...
326
00:30:36,400 --> 00:30:40,757
...word je wanhopig en sterf je.
327
00:30:45,040 --> 00:30:48,828
In mei 1943
waren beide bruggen voltooid.
328
00:30:48,960 --> 00:30:52,350
In slechts zeven maanden tijd.
329
00:30:55,040 --> 00:31:00,990
Vijf maanden later, op 17 oktober 1943
was de spoorlijn af.
330
00:31:03,280 --> 00:31:08,559
De spoorlijn van 415 km was aangelegd
met 'n tempo van een kilometer per dag.
331
00:31:08,760 --> 00:31:15,359
In ruim een jaar tijd. De geallieerden
hadden op minstens vijf jaar gerekend.
332
00:31:17,120 --> 00:31:21,591
In tegenstelling tot de film
werd hij niet opgeblazen bij de opening.
333
00:31:21,760 --> 00:31:26,834
Hij is twee jaar lang gebruikt
om Japanse troepen te bevoorraden.
334
00:31:27,480 --> 00:31:31,189
Dag in, dag uit vervoerden
ze 1000 ton...
335
00:31:31,320 --> 00:31:36,189
...aan munitie, voorraden en voedsel
naar Birma.
336
00:31:36,320 --> 00:31:39,312
Precies zoals
het Japanse leger gepland had.
337
00:31:39,480 --> 00:31:43,314
Bovendien werden er
enorm veel manschappen...
338
00:31:43,480 --> 00:31:48,679
...die anders 800 kilometer
te voet hadden moeten afleggen...
339
00:31:48,800 --> 00:31:50,870
...per trein vervoerd.
340
00:31:51,040 --> 00:31:55,477
Het was dus een enorme aanwinst
voor de Japanners.
341
00:31:56,400 --> 00:32:01,554
In maart 1944 kwam het moment
waar de spoorlijn voor was aangelegd.
342
00:32:01,720 --> 00:32:03,836
De invasie van India.
343
00:32:03,960 --> 00:32:08,954
Maar twee jaar na Singapore was
het Britse leger in Azi� veranderd...
344
00:32:09,160 --> 00:32:14,280
...in een formidabel leger
onder leiding van generaal Slim.
345
00:32:14,440 --> 00:32:18,672
Maar weer waren ze verrast
door de snelheid...
346
00:32:18,880 --> 00:32:25,115
...waarmee de Japanners de grensposten
in Kohima en lmphal insloten.
347
00:32:27,760 --> 00:32:30,957
Deze keer gaven ze zich niet over.
348
00:32:31,120 --> 00:32:36,035
De Indiaase en Britse troepen
weerstonden de aanvallen heldhaftig.
349
00:32:36,200 --> 00:32:41,797
Na vier maanden kwam de aflossing
en werden de Japanners teruggedreven.
350
00:32:46,840 --> 00:32:50,310
Ze lieten 36.000 doden achter.
351
00:32:50,480 --> 00:32:54,871
Slims leger
achtervolgde ze tot in Birma.
352
00:32:57,480 --> 00:33:01,155
Toen ik de soldaten zag terugkeren
van het front...
353
00:33:01,200 --> 00:33:08,595
...in vodden en zonder wapen,
dacht ik: Dat was het.
354
00:33:09,440 --> 00:33:17,677
Op dat moment wist ik
wie de oorlog zou winnen.
355
00:33:21,920 --> 00:33:28,234
In 1945 kon het Japanse leger zich
dankzij de spoorlijn terugtrekken.
356
00:33:28,400 --> 00:33:32,871
Ze reisden 's nachts
om luchtaanvallen te vermijden.
357
00:33:34,600 --> 00:33:38,036
De bommenwerpers hadden 't gemunt
op Toosey's brug.
358
00:33:38,320 --> 00:33:42,871
Een van de weinige metalen
bouwwerken over de Kwai.
359
00:33:44,200 --> 00:33:51,675
Zeven aanvallen van
de Amerikaanse luchtmacht mislukten.
360
00:33:53,760 --> 00:33:57,196
In de film wordt de brug verwoest
door commando's.
361
00:34:05,640 --> 00:34:08,279
De werkelijkheid was anders.
362
00:34:09,400 --> 00:34:15,191
Op 24 juni 1945 leidde Les Evans
een RAF-eskader...
363
00:34:15,360 --> 00:34:19,638
...van Canadese, Australische
Nieuw-Zeelandse en Britse piloten...
364
00:34:19,840 --> 00:34:22,479
...in een aanval op de bruggen
over de Kwai.
365
00:34:24,640 --> 00:34:32,035
Het werd van belang door
de film Brldge On The Rlver Kwal.
366
00:34:32,240 --> 00:34:37,473
Voor ons was het gewoon een doel.
367
00:34:39,840 --> 00:34:44,118
Je belandt altijd in de wolken,
zeker tijdens de moesson.
368
00:34:44,280 --> 00:34:46,794
En het was moessontijd.
369
00:34:46,960 --> 00:34:52,353
Maar toen we in het doelgebied kwamen,
was het helder.
370
00:34:52,520 --> 00:34:57,469
Aan weerszijden van de bruggen
stond afweergeschut.
371
00:34:57,640 --> 00:35:05,149
Ze schoten op de vliegtuigen, maar onze
boordschutters beantwoordden 't vuur.
372
00:35:05,320 --> 00:35:11,998
We moesten onder een hoek aanvallen
anders zouden we 'm missen.
373
00:35:12,160 --> 00:35:17,632
Dus je valt aan onder een hoek
van zo'n twee, drie graden...
374
00:35:17,840 --> 00:35:22,436
...zodat minstens ��n bom
een voltreffer zou zijn.
375
00:35:22,600 --> 00:35:26,229
En de rest zou de fundering beschadigen.
376
00:35:29,760 --> 00:35:34,436
We zagen de vliegtuigen overkomen
en de rookwolken van de explosies.
377
00:35:34,600 --> 00:35:37,717
En we begonnen te juichen.
378
00:35:37,880 --> 00:35:43,512
Maar niet al te enthousiast,
want de Jappen werden gek.
379
00:35:44,640 --> 00:35:47,996
Drie delen van de metalen brug
werden verwoest.
380
00:35:48,160 --> 00:35:50,993
De houten brug stortte in
en spoelde weg.
381
00:35:51,120 --> 00:35:54,317
Ze waren allebei onbruikbaar.
382
00:35:54,440 --> 00:35:57,432
Ik had wel gemengde gevoelens.
383
00:35:57,600 --> 00:36:01,832
Ik dacht: Het kostte negen maanden
om 'm te bouwen...
384
00:36:01,960 --> 00:36:05,669
...en in een paar seconden was ie weg.
385
00:36:07,840 --> 00:36:11,230
De geallieerden waren
aan de winnende hand in Birma.
386
00:36:11,400 --> 00:36:15,393
En de gevangenen werden
een interne bedreiging.
387
00:36:15,560 --> 00:36:20,634
Uit angst voor een opstand werden
officieren gescheiden van hun mannen.
388
00:36:20,840 --> 00:36:27,313
Toosey's mannen werden naar Ubon
aan de Cambodjaanse grens gebracht.
389
00:36:27,520 --> 00:36:33,197
Toosey en andere officieren
gingen naar een kamp bij Bangkok.
390
00:36:35,280 --> 00:36:42,038
Er werd openlijk gezegd: Als de Britten
binnenvallen worden jullie ge�xecuteerd.
391
00:36:42,200 --> 00:36:46,830
We waren omringd door bergen...
392
00:36:47,000 --> 00:36:53,997
...en in die bergen zat een
Japanse divisie met een duidelijke doel.
393
00:36:54,160 --> 00:36:57,197
Ze moesten ons vermoorden.
394
00:36:57,320 --> 00:37:01,757
Gelukkig ging het allemaal zo snel
dat daar geen tijd voor was.
395
00:37:05,840 --> 00:37:12,075
Er kwam 'n wapenstilstand en Toosey die
na drie jaar nog maar 47,5 kilo woog...
396
00:37:12,280 --> 00:37:18,958
...reisde onmiddellijk naar Ubon om
te zien of zijn mannen in orde waren.
397
00:37:27,680 --> 00:37:30,877
Maar daar waren de geallieerden al.
398
00:37:31,000 --> 00:37:35,152
Ze waren achter de linies gedropt.
399
00:37:36,840 --> 00:37:41,675
Ik zat boven in mijn kamer
toen ik een auto hoorde aankomen.
400
00:37:41,880 --> 00:37:46,317
Ik keek uit het raam en er stapten
een heleboel Britse officieren uit.
401
00:37:46,480 --> 00:37:55,309
Goed gekleed, met sjerpen om
en ze droegen allemaal een wapen.
402
00:37:55,480 --> 00:38:03,034
Ik was stomverbaasd. Dit was tijdens
de wapenstilstand, dus v��r de overgave.
403
00:38:03,200 --> 00:38:08,718
Ik ging naar beneden om ze
te begroeten. Toosey was de oudste.
404
00:38:08,880 --> 00:38:11,678
We schudden elkaars hand
en praatten wat.
405
00:38:11,840 --> 00:38:14,912
En toen zei Toosey: Lk ga naar het kamp.
406
00:38:15,720 --> 00:38:22,432
In Ubon werden we geweldig ontvangen
door de mannen. Echt fantastisch.
407
00:38:22,640 --> 00:38:25,916
De Japanse officier was er nog
en ik zei:
408
00:38:26,080 --> 00:38:31,154
Zie maar wat je doet.
Ik ben hier nu de baas.
409
00:38:31,960 --> 00:38:36,192
Toosey vroeg of ik om elf uur
wilde komen.
410
00:38:36,360 --> 00:38:40,956
Er zou een parade zijn
en ik mocht het defil� afnemen.
411
00:38:43,720 --> 00:38:46,393
Het was ontzettend indrukwekkend.
412
00:38:46,560 --> 00:38:54,035
4000 man in rechte lijn die 't volkslied
zongen terwijl de vlag gehesen werd.
413
00:38:54,200 --> 00:38:58,159
Terwijl ze drie�nhalf jaar
gevangen gezeten hadden.
414
00:39:05,200 --> 00:39:09,034
Ik heb niet gehuild,
maar het scheelde niet veel.
415
00:39:09,200 --> 00:39:11,919
Het was heel emotioneel.
416
00:39:22,080 --> 00:39:27,757
In heel Thailand en Zuid-Oost Azi�
werden krijgsgevangenen bevrijd.
417
00:39:28,800 --> 00:39:33,715
Maar 12.000 man die aan de spoorlijn
gewerkt hadden kwamen niet thuis.
418
00:39:33,880 --> 00:39:37,714
Toen de overlevenden,
waaronder Toosey, terugkwamen...
419
00:39:37,920 --> 00:39:41,993
...was iedereen geschokt
door hun verhalen.
420
00:39:42,160 --> 00:39:46,233
Voor de krijgsgevangenen
was de beproeving voorbij.
421
00:39:46,400 --> 00:39:49,915
Voor hun vijand begon die net.
422
00:39:50,080 --> 00:39:53,595
Ze werden doorgelicht op
oorlogsmisdaden.
423
00:39:55,120 --> 00:40:03,676
De maand voor het proces
kreeg ik erg weinig te eten.
424
00:40:03,720 --> 00:40:08,919
Dat was de eerste keer
dat ik echt honger had.
425
00:40:13,320 --> 00:40:16,153
Ik begon te beseffen
dat we verloren hadden.
426
00:40:16,200 --> 00:40:20,830
En ik dacht aan de krijgsgevangenen
die ook echt honger hadden gehad.
427
00:40:25,880 --> 00:40:31,159
In 1946 begon het oorlogstribunaal
in Singapore.
428
00:40:31,280 --> 00:40:37,913
Abe werd aangeklaagd voor zijn aandeel
in de dood van 1200 gevangenen.
429
00:40:38,080 --> 00:40:44,315
Hij zou zieke gevangenen
gedwongen hebben om te werken.
430
00:40:44,480 --> 00:40:49,031
En hij had z'n mannen toegestaan
gevangenen te slaan.
431
00:40:54,480 --> 00:40:58,678
Mensen legden valse verklaringen af
over mij.
432
00:40:58,720 --> 00:41:05,558
Dat was het ergste van verliezen.
433
00:41:05,600 --> 00:41:08,831
Dat ik beschuldigd werd
van iets wat ik niet gedaan had.
434
00:41:10,480 --> 00:41:14,871
Maar de verklaringen
lieten weinig twijfel bestaan.
435
00:41:15,040 --> 00:41:19,431
Hij werd veroordeeld
en zat elf jaar in de gevangenis.
436
00:41:19,600 --> 00:41:22,319
Veel van z'n collega's
hadden minder geluk.
437
00:41:22,480 --> 00:41:27,873
265 Japanse oorlogsmisdadigers
werden door de Britten opgehangen.
438
00:41:34,680 --> 00:41:39,310
Saitoh was niet aanwezig
bij het tribunaal.
439
00:41:39,480 --> 00:41:44,600
30 jaar later vertelde hij zijn verhaal
aan Toosey's zoon.
440
00:41:44,800 --> 00:41:48,475
Saitoh vond dat mijn vader
zijn leven gered had.
441
00:41:48,640 --> 00:41:53,031
Aan het eind van de oorlog
hoefde hij niet...
442
00:41:53,200 --> 00:41:58,115
...voor het oorlogstribunaal
te verschijnen.
443
00:41:58,280 --> 00:42:03,035
Daar zal Saitoh wel bang
voor geweest zijn.
444
00:42:03,200 --> 00:42:09,992
Mijn vader nam het voor hem op
en zei tegen hem: Je mag naar huis.
445
00:42:10,160 --> 00:42:13,709
Daar was Saitoh hem
eeuwig dankbaar voor.
446
00:42:17,960 --> 00:42:23,114
Nu de oorlog afgelopen was,
werd Toosey gewoon bankier.
447
00:42:23,920 --> 00:42:29,153
In 1957 kwam de film
The Brldge On The Rlver Kwal uit.
448
00:42:33,400 --> 00:42:40,272
Zijn medekrijgsgevangenen waren bang
dat de mythe uit de film...
449
00:42:40,440 --> 00:42:42,510
...werkelijkheid zou worden.
450
00:42:42,680 --> 00:42:49,392
De krijgsgevangenen konden
de publieke opinie niet be�i�nvloeden.
451
00:42:49,560 --> 00:42:58,275
Dat zou alleen gebeuren als een
van de leiders zijn verhaal vertelde.
452
00:42:58,640 --> 00:43:05,591
Ik zei tegen kolonel Toosey:
Lk neem het op en rangschik alles.
453
00:43:05,760 --> 00:43:11,630
En als u mocht overlijden,
is alles bewaard voor het nageslacht.
454
00:43:14,160 --> 00:43:20,030
Maar in 1975 overleed Toosey. Voor
veel mensen bleef de mythe bestaan.
455
00:43:20,200 --> 00:43:23,112
Maar Toosey werd niet vergeten.
456
00:43:27,120 --> 00:43:33,753
Ver weg, in Japan, zat een man die
al 30 jaar zijn herinneringen koesterde.
457
00:43:33,920 --> 00:43:37,310
Hij had hem geschreven voor hij stierf.
458
00:43:39,160 --> 00:43:45,679
Ik wil u al heel lang ontmoeten
om u te bedanken.
459
00:43:45,840 --> 00:43:51,631
In WO II hebben wij elkaar ontmoet
in het concentratiekamp Tamarkan.
460
00:43:51,800 --> 00:43:54,394
Daar zaten we drie jaar.
461
00:43:54,560 --> 00:43:58,030
Ik kan me 1955 nog goed herinneren.
462
00:43:58,200 --> 00:44:03,149
Toen eindigde de oorlog
en werden de rollen omgedraaid.
463
00:44:03,320 --> 00:44:08,838
Ik was verbaasd en verrast
toen u me de hand schudde.
464
00:44:09,000 --> 00:44:13,118
Een dag eerder was u nog gevangene.
465
00:44:13,280 --> 00:44:19,594
U sprak vriendelijke woorden
en ik zag wat een groot man u was.
466
00:44:19,760 --> 00:44:24,356
U had gewonnen,
maar was niet arrogant of trots.
467
00:44:24,560 --> 00:44:30,317
U bent iemand die een brug slaat
over het slagveld.
468
00:44:30,480 --> 00:44:34,109
Was getekend - Saitoh.
469
00:44:35,440 --> 00:44:38,637
Het dodenfestival in Tokio.
470
00:44:38,800 --> 00:44:43,191
De zielen van voorouders worden
getroost met drijvende lampionnen.
471
00:44:43,360 --> 00:44:49,117
Voor Japanners is plicht
de steunpilaar van de maatschappij.
472
00:44:49,320 --> 00:44:56,431
Saitoh voelde dat hij een grote plicht
had tegenover Toosey.
473
00:44:56,600 --> 00:45:01,628
Hij wilde niet sterven
voor hij die vervuld had.
474
00:45:02,320 --> 00:45:07,348
Saitoh geloofde
dat Toosey zijn leven gered had.
475
00:45:07,520 --> 00:45:11,991
Dat betekende
dat hij hem moest bedanken.
476
00:45:13,480 --> 00:45:19,953
Hij zei altijd dat hij mijn vader zeer
dankbaar was en dat hij 'm wilde zien.
477
00:45:20,120 --> 00:45:28,118
En toen m'n vader stierf, wilde hij zijn
graf bezoeken en dat heeft ie gedaan.
478
00:45:28,280 --> 00:45:32,398
Voor hem was het
een soort pelgrimstocht.
479
00:45:43,120 --> 00:45:48,148
Hij had groot ontzag voor hem.
Hij was erg stil.
480
00:45:49,400 --> 00:45:55,953
Hij wilde even alleen zijn
om te bidden bij het graf.
481
00:45:58,840 --> 00:46:07,270
Toen zei hij tegen me: De laatste keer
dat ik hem gesproken heb, zei hij:
482
00:46:07,440 --> 00:46:12,036
God weet wie juist gehandeld heeft.
483
00:46:12,920 --> 00:46:15,753
Dat heeft hij 40 jaar lang onthouden.
484
00:46:17,000 --> 00:46:24,759
Aan Mr Patrick Toosey en Mr Davies.
Ik ben blij dat mijn plicht vervuld is.
485
00:46:24,920 --> 00:46:31,758
Maar ik betreur het dat ik Mr Philip
Toosey niet in levende lijve gezien heb.
486
00:46:31,920 --> 00:46:35,196
Hij liet me zien hoe een mens
zou moeten zijn.
487
00:46:35,360 --> 00:46:39,592
Hij heeft de filosofie van mijn leven
veranderd.
488
00:46:41,760 --> 00:46:46,675
Zijn plicht aan Toosey was vervuld
en Saitoh stierf in 1990.
489
00:46:46,840 --> 00:46:51,914
Na zijn dood ontdekten zijn kameraden
zijn laatste geheim.
490
00:46:52,320 --> 00:46:55,915
Ik vroeg zijn vrouw naar de begrafenis.
491
00:46:55,960 --> 00:46:59,953
En zijn vrouw zei dat het tijd was
voor de waarheid.
492
00:47:00,000 --> 00:47:07,554
Ze zei dat hij christen was. Ik kon niet
naar 'n christelijke begrafenis...
493
00:47:07,600 --> 00:47:10,717
...dus zei ze
dat ik niet hoefde te komen.
494
00:47:10,760 --> 00:47:15,151
Ik had er geen idee van
dat hij christen was.
495
00:47:16,120 --> 00:47:19,749
Ik geloof niet in
een fysieke wederopstanding.
496
00:47:19,920 --> 00:47:23,674
Dan zou het wel erg vol worden.
497
00:47:23,840 --> 00:47:29,915
Maar ik geloof wel
dat een schaduw van ons leven...
498
00:47:30,080 --> 00:47:34,790
...op een bepaalde manier
blijft voortbestaan...
499
00:47:34,960 --> 00:47:40,193
...en hele generaties kan bijstaan.
500
00:47:40,320 --> 00:47:43,710
In het kamp hield ik er rekening mee...
501
00:47:43,880 --> 00:47:50,831
...dat niks deed
wat slecht zou zijn voor mijn geest.
502
00:47:58,800 --> 00:48:02,713
Vertaling: The Site
503
00:48:52,200 --> 00:48:55,988
Het filmpubliek kent 'm
als de brug over de rivier de Kwai.
504
00:48:58,600 --> 00:49:05,312
De film laat zien hoe zwaar het was voor
krijgsgevangenen om de brug te bouwen.
505
00:49:08,680 --> 00:49:12,434
Het werken aan de echte brug
was ook zwaar en gevaarlijk.
506
00:49:12,600 --> 00:49:18,391
Maar voor de krijgsgevangenen
was dat halfjaar een makkie...
507
00:49:18,560 --> 00:49:21,028
...vergeleken met wat volgde.
508
00:49:21,160 --> 00:49:23,833
Het is een mythe...
509
00:49:24,000 --> 00:49:28,391
...dat de bouw van de brug bij Tamarkan
zo veel levens eiste.
510
00:49:28,560 --> 00:49:35,159
Tijdens de bouw van de bruggen
stierven negen van de 3500 mannen...
511
00:49:35,360 --> 00:49:38,272
...in een periode van zes maanden.
512
00:49:38,440 --> 00:49:43,275
De mannen die hier de jungle introkken
om de spoorlijn aan te leggen...
513
00:49:43,440 --> 00:49:45,158
...liepen recht in de hel.
514
00:49:45,280 --> 00:49:50,195
Wat toen gebeurd is, zijn dingen die
een mens niet zou mogen overkomen.
515
00:49:51,600 --> 00:49:54,990
Na de brug liep de spoorlijn
naar het noorden...
516
00:49:55,160 --> 00:49:59,836
...tot ie aansluiting vond
met de spoorlijn uit Birma.
517
00:50:01,360 --> 00:50:05,433
Daarna lieten de spoorlijnen
de vlaktes achter zich...
518
00:50:05,600 --> 00:50:08,876
...en gingen de dichte jungle in.
519
00:50:09,000 --> 00:50:12,310
Wegen waren niet meer dan bospaden.
520
00:50:13,480 --> 00:50:17,109
De meeste tijd van het jaar
was de rivier onbegaanbaar.
521
00:50:17,280 --> 00:50:21,239
De beperkte voorraden
begonnen op te raken.
522
00:50:21,960 --> 00:50:25,839
Vanaf het begin was er
weinig anders geweest dan rijst.
523
00:50:26,040 --> 00:50:30,989
Nu leden de mannen niet alleen aan
ondervoeding, maar verhongerden ze.
524
00:50:31,520 --> 00:50:35,195
Gevangenen zochten in de jungle
naar iets eetbaars.
525
00:50:35,360 --> 00:50:40,070
Alles wat er eruitzag alsof je
het kon eten, ging de pot in.
526
00:50:40,240 --> 00:50:43,755
Soms kwamen we een python tegen.
527
00:50:43,920 --> 00:50:46,992
Met de eerste die ik zag...
528
00:50:47,160 --> 00:50:54,840
...gingen we naar onze arts.
En vroegen of die eetbaar was.
529
00:50:55,000 --> 00:50:57,753
Hij zei: Ja.
Dus hebben we 'm opgegeten.
530
00:50:58,720 --> 00:51:04,113
We brachten alles wat je kon bedenken
naar de kok voor in de stoofpot.
531
00:51:04,280 --> 00:51:09,832
Dat betekende slangen, ratten,
hagedissen enzovoort.
532
00:51:10,000 --> 00:51:11,353
Allemaal prote�i�ne.
533
00:51:13,080 --> 00:51:18,916
Gebrek aan eten sloopte het lichaam. De
wreedheid van de Japanners was erger.
534
00:51:19,080 --> 00:51:21,389
Die sloopte de geest.
535
00:51:22,040 --> 00:51:28,354
Ik wist niet dat mensen,
of wezens die voor mensen doorgaan...
536
00:51:28,520 --> 00:51:31,796
...zo wreed konden zijn.
537
00:51:31,960 --> 00:51:37,432
Je kunt ze geen beesten noemen, want
een beest doet dat soort dingen niet.
538
00:51:38,880 --> 00:51:42,350
De gevangenen stonden
onder twee groepen leiders.
539
00:51:42,560 --> 00:51:46,075
De ingenieurs die de spoorlijn
planden en bouwden...
540
00:51:46,240 --> 00:51:52,793
...waren erop gebrand de lijn snel af
te maken om indruk te maken op Tokio.
541
00:51:52,960 --> 00:51:55,269
Dan waren er nog de bewakers...
542
00:51:55,400 --> 00:51:59,154
...die graag geweld gebruikten
tegen de gevangenen.
543
00:51:59,320 --> 00:52:02,551
Voor de wreedsten hadden
de gevangenen bijnamen.
544
00:52:02,720 --> 00:52:07,748
Dr Dood. De Hagedis.
Of de Begrafenisondernemer.
545
00:52:08,120 --> 00:52:13,592
Slaan of een tik met bamboe
of een geweerkolf was de lichtste straf.
546
00:52:13,760 --> 00:52:17,036
Als je de regels overtrad,
werd het erger.
547
00:52:17,200 --> 00:52:20,670
Tom Collins vergat te buigen.
548
00:52:20,840 --> 00:52:25,118
Ze hingen me op aan mijn vingers
en lieten me tien uur hangen.
549
00:52:25,320 --> 00:52:30,997
Elke keer als de bewaker langskwam
werd je geslagen of geschopt.
550
00:52:32,400 --> 00:52:38,839
Soms lieten bewakers een gevangene
een grote steen boven zijn hoofd houden.
551
00:52:39,000 --> 00:52:45,075
Zodra je je armen liet zakken,
staken ze je met een bajonet.
552
00:52:45,240 --> 00:52:48,073
Niet hard, het was meer een prik.
553
00:52:48,240 --> 00:52:52,153
En als je de steen liet zakken...
554
00:52:52,320 --> 00:52:55,835
...begonnen ze te lachen.
Dat vonden ze heel grappig.
555
00:52:57,040 --> 00:53:01,431
Gevangenen konden niks doen.
Vluchten kon niet.
556
00:53:01,600 --> 00:53:05,388
De jungle was effectiever
dan prikkeldraad.
557
00:53:05,560 --> 00:53:09,758
Slechts een paar die er niet
meer tegen konden, verzetten zich.
558
00:53:09,920 --> 00:53:14,550
Een van onze jongens
viel een vent aan met een bijl.
559
00:53:14,680 --> 00:53:17,148
Helaas kon hij 'm niet vermoorden.
560
00:53:17,320 --> 00:53:21,438
Ze bonden 'm vast en lieten hem staan.
561
00:53:21,600 --> 00:53:23,670
We hoorden hem 's nachts huilen.
562
00:53:23,840 --> 00:53:27,674
Hij werd helemaal hysterisch.
563
00:53:27,840 --> 00:53:30,718
Zijn hele leven trok aan hem voorbij.
564
00:53:30,880 --> 00:53:35,078
In het hele kamp was het doodstil.
565
00:53:35,240 --> 00:53:37,310
Het was vreselijk om te horen.
566
00:53:37,440 --> 00:53:41,353
We konden hem niet helpen.
We konden niet in zijn buurt komen.
567
00:53:41,520 --> 00:53:42,999
Dus ging hij dood.
568
00:53:44,680 --> 00:53:49,356
Gevangenen moesten miljoenen kuub
aarde met de hand verplaatsen.
569
00:53:49,520 --> 00:53:53,991
Ze bouwden per dag
meer dan tien meter brug.
570
00:53:54,920 --> 00:54:01,996
Ondanks de ontberingen waren
de bouwprestaties wonderbaarlijk.
571
00:54:02,360 --> 00:54:05,352
Dit hier is Wangpo.
572
00:54:05,520 --> 00:54:10,719
Een van de grootste projecten
van de Birma-spoorlijn.
573
00:54:10,880 --> 00:54:15,237
Hier liep de berg
rechtstreeks de rivier in.
574
00:54:15,400 --> 00:54:23,114
Halfnaakte, uitgehongerde mannen
hingen aan touwen aan die bergwand...
575
00:54:23,280 --> 00:54:26,795
...om met explosieven
een doorgang te maken.
576
00:54:26,960 --> 00:54:32,398
Terwijl 30 meter beneden mannen
die enorme balken omhoog tilden...
577
00:54:32,600 --> 00:54:40,712
...om dit bouwwerk van 18 meter hoog
en 120 meter lang te bouwen.
578
00:54:42,400 --> 00:54:47,428
Lage officieren en dienstplichtigen
verrichtten de arbeid.
579
00:54:47,600 --> 00:54:53,232
Hoge officieren gingen over de
organisatie en 't bestuur van het kamp.
580
00:54:53,400 --> 00:54:58,633
Er was veel te doen want de Japanners
hadden weinig oog voor detail.
581
00:54:58,800 --> 00:55:03,271
Sanitair, hygi�ne, voedselbereiding
en medicijnverstrekking...
582
00:55:03,440 --> 00:55:09,834
...moest allemaal geregeld worden.
Zeker omdat er zo weinig was.
583
00:55:15,000 --> 00:55:21,235
In januari 1943 begonnen de Japanners
de strijd en mensen te verliezen.
584
00:55:21,400 --> 00:55:25,951
15.000 bij Guada Canal
en 12.000 in Nieuw-Guinea.
585
00:55:26,120 --> 00:55:29,351
Op zee ging het nog slechter.
586
00:55:30,960 --> 00:55:37,149
Dus besloot Tokio om de Britten
in Birma meer onder druk te zetten.
587
00:55:37,320 --> 00:55:44,908
De ingenieurs kregen het bevel om de
spoorlijn maanden eerder te voltooien.
588
00:55:45,080 --> 00:55:49,517
De krijgsgevangenenraad
zei dat het onmogelijk was.
589
00:55:49,680 --> 00:55:53,719
Maar voor de ingenieurs
was het een re�le uitdaging.
590
00:55:53,880 --> 00:55:58,556
Ze gingen aan de slag
om het bevel uit te voeren.
591
00:55:59,600 --> 00:56:04,515
Maar het werd steeds moeilijker
om het waar te maken.
592
00:56:04,680 --> 00:56:09,515
Toen ze op moeilijker terrein kwamen,
waren ze al verzwakt.
593
00:56:09,680 --> 00:56:13,514
En daardoor raakten ze
steeds verder achter op schema.
594
00:56:13,680 --> 00:56:20,552
Toen de ingenieurs dat merkten
schroefden ze in paniek het tempo op.
595
00:56:20,760 --> 00:56:26,073
In hun gebrekkige Engels riepen
de Japanners en Koreanen 'Speedo'...
596
00:56:26,240 --> 00:56:29,152
...als gevangenen harder
moesten werken.
597
00:56:29,320 --> 00:56:35,111
De vreselijke periode die volgde
werd ook aangeduid met die term.
598
00:56:35,280 --> 00:56:39,637
Als je gevangenen zich dood laat werken
ben je van je overschot af.
599
00:56:39,800 --> 00:56:46,672
We beseften dat we geluk hadden
als we het zouden overleven.
600
00:56:46,840 --> 00:56:53,313
Er waren veel doden. Als je wakker
werd, lag je vaak naast een lijk.
601
00:56:54,560 --> 00:56:58,917
De speedo-tijd veranderde
de boze droom voor de gevangenen...
602
00:56:59,040 --> 00:57:01,474
...in een echte nachtmerrie.
603
00:57:05,360 --> 00:57:08,272
Naarmate de spoorlijn vorderde...
604
00:57:08,440 --> 00:57:11,477
...eiste het straffe schema zijn tol.
605
00:57:11,640 --> 00:57:15,349
In het voorjaar van 1943
kreeg Singapore het bevel...
606
00:57:15,480 --> 00:57:19,234
...om meer gevangenen te sturen.
607
00:57:19,400 --> 00:57:26,351
Daaronder was een groep van 7000
Australi�rs en Britten genaamd F-force.
608
00:57:27,000 --> 00:57:30,913
Weer zeiden de Japanners
dat ze alles mochten meenemen.
609
00:57:31,080 --> 00:57:34,868
Een regimentsband nam een piano mee.
610
00:57:35,600 --> 00:57:40,037
Maar al snel kwam ook F-force
tot de ontdekking...
611
00:57:40,200 --> 00:57:42,919
...dat muziek er niet in zat.
612
00:57:43,240 --> 00:57:50,749
Ze werden bevolen te gaan lopen.
Het werd een tocht van 240 kilometer.
613
00:57:50,920 --> 00:57:54,037
Ik herinner me niet veel meer.
614
00:57:54,200 --> 00:57:58,591
Na de tweede dag
werd het een nachtmerrie.
615
00:57:58,760 --> 00:58:00,751
Sommigen konden niet meer.
616
00:58:00,880 --> 00:58:04,350
En er werd ons te verstaan gegeven...
617
00:58:04,480 --> 00:58:08,712
...dat je dan doodgeschoten
of achtergelaten werd.
618
00:58:08,880 --> 00:58:12,190
Het waren in feite zieke mannen.
619
00:58:12,360 --> 00:58:17,434
Het was geen mars,
maar een beproeving.
620
00:58:19,080 --> 00:58:22,709
Een beproeving van 17 dagen.
621
00:58:24,640 --> 00:58:28,428
De weg bestond uit een pad
door de jungle.
622
00:58:28,600 --> 00:58:32,479
Als het begon te regenen
spoelden hele stukken weg.
623
00:58:32,640 --> 00:58:38,476
Het was geen vrolijke boel.
Er wordt gezegd dat mensen zongen...
624
00:58:38,640 --> 00:58:44,829
...maar op de tweede dag
kon niemand meer zingen.
625
00:58:46,400 --> 00:58:49,870
Er werd gerust op open plekken.
626
00:58:50,040 --> 00:58:55,068
De mannen lagen in de regen
en probeerden wat te slapen.
627
00:58:55,240 --> 00:58:59,392
Voor de zieken was de mars gruwelijk.
628
00:58:59,520 --> 00:59:05,311
We liepen 's nachts.
Zo'n 25 of 30 kilometer.
629
00:59:05,480 --> 00:59:08,916
Het was vreselijk
omdat er zieken bij waren.
630
00:59:09,080 --> 00:59:11,992
Ledereen hielp elkaar.
631
00:59:12,160 --> 00:59:16,073
Als er iemand viel, werd ie geslagen.
632
00:59:16,240 --> 00:59:18,993
De Japanners waren echt meedogenloos.
633
00:59:20,200 --> 00:59:24,557
Voor sommige zieken was de hulp
van hun kameraden niet genoeg.
634
00:59:24,720 --> 00:59:29,555
Na verloop van tijd
hoorden we een schot.
635
00:59:29,720 --> 00:59:36,114
We begrepen dat iemand niet meer
verder kon en doodgeschoten was.
636
00:59:38,360 --> 00:59:42,512
Eindelijk kwam F-force aan
in kampen langs de grens van Birma.
637
00:59:42,680 --> 00:59:47,151
Het waren de allerergste kampen.
638
00:59:47,920 --> 00:59:55,190
Van de 7000 man in F-Force,
kwamen er 3000 nooit meer thuis.
639
00:59:55,360 --> 01:00:02,436
Tijdens speedo werd het arbeidstempo
nog verder opgevoerd.
640
01:00:02,600 --> 01:00:05,956
Werken tot 10 uur 's avonds.
641
01:00:06,120 --> 01:00:12,958
Kruipend terug naar het kamp om twee
uur te slapen op een bed van bamboe.
642
01:00:13,120 --> 01:00:16,112
En dan weer aan het werk.
643
01:00:16,240 --> 01:00:18,037
En dat steeds weer.
644
01:00:18,160 --> 01:00:23,871
Dag in, dag uit
dezelfde verschrikkingen.
645
01:00:25,120 --> 01:00:29,716
Met de speedo-periode begon
een nieuwe marteling. De moesson.
646
01:00:32,120 --> 01:00:36,750
Op de grens tussen Thailand en Birma
begint de regentijd in april...
647
01:00:36,920 --> 01:00:40,799
...en houdt zes maanden
bijna onafgebroken aan.
648
01:00:40,920 --> 01:00:44,595
Het is de zwaarste regenval ter wereld.
649
01:00:44,720 --> 01:00:47,757
We hadden geen idee
wat een moesson inhield.
650
01:00:47,920 --> 01:00:49,990
Het regende aan een stuk door.
651
01:00:50,120 --> 01:00:53,510
Het kwam met bakken uit de lucht.
Het hield niet op.
652
01:00:53,680 --> 01:00:56,194
Alles was modder.
653
01:00:57,080 --> 01:01:00,595
De voortdurende regen
bemoeilijkte 't werk nog meer.
654
01:01:00,760 --> 01:01:04,992
Graven en sjouwen werd
bijna onmogelijk door glijpartijen...
655
01:01:05,160 --> 01:01:07,196
...en aardverschuivingen.
656
01:01:07,360 --> 01:01:10,636
En de bewakers
werden nog opvliegender.
657
01:01:10,800 --> 01:01:14,873
Door de regen en de modderstromen...
658
01:01:15,040 --> 01:01:21,752
...werd er meer aarde weggespoeld
dan aangebracht.
659
01:01:21,920 --> 01:01:28,758
Ze sloegen ons als we langskwamen,
want zij wilden ook droog zitten.
660
01:01:29,920 --> 01:01:34,391
De honger nam toe. De mannen
kregen 1000 kilocalorie�n per dag.
661
01:01:34,560 --> 01:01:37,233
Dat is amper genoeg om te overleven.
662
01:01:37,400 --> 01:01:41,871
Voor mannen die urenlang
zware fysieke arbeid moesten leveren...
663
01:01:42,000 --> 01:01:44,958
...betekende het de doodstraf.
664
01:01:46,480 --> 01:01:51,679
De arbeid die ze moesten verrichten
was onvoorstelbaar.
665
01:01:52,440 --> 01:01:55,318
Een groep van 5000 man,
de D- en H-force...
666
01:01:55,480 --> 01:01:59,553
...werd op een
van de zwaarste projecten gezet.
667
01:01:59,720 --> 01:02:05,238
Dit is de Hellfire-pas. Een enorme
uitgehakte kloof in de berg...
668
01:02:05,400 --> 01:02:10,190
...gemaakt door een groep Australi�rs
die hier in april 1943 begon.
669
01:02:10,360 --> 01:02:14,751
Hij is ruim vijf meter diep
en 60 meter lang.
670
01:02:14,920 --> 01:02:20,790
Naakte, uitgehongerde mannen
hebben dit met de hand uitgehakt.
671
01:02:21,480 --> 01:02:25,837
Hier zie je nog een boorgat.
672
01:02:25,960 --> 01:02:32,308
Gemaakt door twee man. Een hield de
boor vast, een ander sloeg met 'n moker.
673
01:02:32,480 --> 01:02:35,074
Zo sloegen ze 'm in de rots.
674
01:02:35,240 --> 01:02:38,789
Dan ging er dynamiet in
en werd ie opgeblazen.
675
01:02:40,560 --> 01:02:43,950
Vijf maanden lang
werd er onafgebroken gewerkt.
676
01:02:44,400 --> 01:02:49,190
'S Nachts verlichtten bamboe-vuren
en lantaarns gruwelijke taferelen.
677
01:02:49,400 --> 01:02:54,997
Levende skeletten wroetend
in de berg in de onophoudende regen.
678
01:02:55,960 --> 01:03:00,192
Honderden stierven
door ziekte en uitputting.
679
01:03:00,960 --> 01:03:04,236
69 mannen werden doodgeslagen.
680
01:03:06,800 --> 01:03:09,519
Geen enkele andere plek illustreert...
681
01:03:09,680 --> 01:03:15,357
...de passie, de ambitie en de wreedheid
van de Japanse ingenieurs...
682
01:03:15,520 --> 01:03:18,239
...beter dan Hellfire-pas.
683
01:03:20,200 --> 01:03:25,069
Dit was ook 'n slagveld
net als Anzio en Stalingrad.
684
01:03:25,240 --> 01:03:28,357
Los van de Holocaust
is er geen plek denkbaar...
685
01:03:28,520 --> 01:03:34,834
...waar mensen fysiek en geestelijk
zo tot het uiterste gedreven werden.
686
01:03:35,560 --> 01:03:39,872
Er werkten nu 65.000 krijgsgevangenen
aan de spoorlijn.
687
01:03:40,040 --> 01:03:45,194
Ze probeerden allemaal de kracht
te vinden om te overleven.
688
01:03:46,800 --> 01:03:53,876
Je was de hele tijd bezig met de vraag:
Wat kan ik doen om in leven te blijven?
689
01:03:54,960 --> 01:03:58,748
Lk heb nooit gedacht
dat ik het niet zou halen.
690
01:03:58,960 --> 01:04:02,839
Ik had altijd twee enveloppen bij me...
691
01:04:03,000 --> 01:04:08,199
...met de lipafdrukken van mijn vrouw.
692
01:04:09,800 --> 01:04:14,555
Als ik daarnaar keek,
kon ik er weer tegen.
693
01:04:14,720 --> 01:04:19,748
Elke ochtend als ik wakker werd zei ik:
Dit is weer een dag.
694
01:04:19,920 --> 01:04:24,675
En ze krijgen me vandaag niet.
695
01:04:24,840 --> 01:04:30,437
Niemand wist zeker
of hij het zou halen.
696
01:04:30,600 --> 01:04:35,435
Het is alsof je drie�nhalf jaar
in de dodencel zit.
697
01:04:37,160 --> 01:04:45,352
De meeste overlevenden zeggen
dat een ding ze erdoor gesleept heeft.
698
01:04:46,240 --> 01:04:49,118
Je moest een
of meerdere maten hebben.
699
01:04:49,280 --> 01:04:53,353
Als je het alleen moest doen,
had je geen kans.
700
01:04:53,520 --> 01:04:57,433
Zonder maten kwam je niet thuis.
Zo simpel was het.
701
01:04:58,960 --> 01:05:04,990
Ze zochten instinctief iemand of
een groepje op die ze maten noemden.
702
01:05:05,240 --> 01:05:09,711
De mannen waren vaak ziek,
dan was een maat van levensbelang.
703
01:05:09,880 --> 01:05:15,273
Maar het was vooral het idee
dat er iemand was die om je gaf.
704
01:05:15,400 --> 01:05:19,393
Het was bijna meer familie dan vriend.
705
01:05:19,560 --> 01:05:25,192
Als hij ziek werd, zorgde jij voor hem.
706
01:05:25,400 --> 01:05:30,428
Dan haalde je zijn eten en zo.
En hij deed hetzelfde voor jou.
707
01:05:31,200 --> 01:05:35,637
Het toppunt van vertrouwen.
708
01:05:35,840 --> 01:05:44,077
Als jij doodging, zou hij je redden.
Als hij doodging, redde je hem.
709
01:05:45,520 --> 01:05:50,674
Een maat hield de bewakers op afstand
en verschoonde je verband.
710
01:05:50,840 --> 01:05:54,799
Hij gaf je een broek
en haalde de luizen van je hoofd.
711
01:05:55,160 --> 01:05:59,039
Maar als je een maat verloor,
kwam dat hard aan.
712
01:05:59,240 --> 01:06:04,268
Het was een geweldige vent.
We waren al heel lang bevriend.
713
01:06:04,440 --> 01:06:11,710
Het is bijna alsof je je vrouw verliest.
Een familielid.
714
01:06:13,160 --> 01:06:16,391
Het is ironisch
dat met alle wreedheden...
715
01:06:16,560 --> 01:06:21,634
...mensen in staat zijn
tot zulk mededogen.
716
01:06:23,080 --> 01:06:29,679
Tijdens de speedo van 1943
werd er veel van de mannen gevergd.
717
01:06:29,840 --> 01:06:33,276
Er stonden ook veel helden op.
718
01:06:34,200 --> 01:06:37,988
Misschien waren de artsen wel
de grootste helden.
719
01:06:47,400 --> 01:06:55,239
Voor elke soldaat die in Birma gewond
raakte, stierven er 143 aan ziektes.
720
01:06:56,520 --> 01:07:01,116
En dat terwijl het leger
voldoende voedsel en medicijnen had.
721
01:07:02,120 --> 01:07:07,752
Dan is het niet vreemd dat in de kampen
waar amper eten en medicijnen waren...
722
01:07:07,960 --> 01:07:11,714
...duizenden mensen ten prooi
vielen aan ziektes.
723
01:07:11,880 --> 01:07:16,396
Nadat er 'n jaar aan de spoorlijn
gewerkt was, in de zomer van 1943...
724
01:07:16,560 --> 01:07:20,075
...steeg het aantal zieken
tot een recordhoogte.
725
01:07:20,240 --> 01:07:23,516
Bij de aanvang van de speedo...
726
01:07:23,640 --> 01:07:28,760
...werden de medische problemen
onhoudbaar.
727
01:07:28,960 --> 01:07:35,195
De mannen waren al zwaar ondervoed
en hadden weinig weerstand.
728
01:07:37,080 --> 01:07:40,390
Er waren al veel
besmettelijke ziektes...
729
01:07:40,560 --> 01:07:43,313
...maar nu de mannen
zo uitgeput waren...
730
01:07:43,480 --> 01:07:47,632
...waren ze nog veel vatbaarder.
731
01:07:48,240 --> 01:07:50,913
Dorstige mannen dronken besmet water.
732
01:07:51,080 --> 01:07:54,675
Vliegen bedekten het voedsel
en de latrines.
733
01:07:55,520 --> 01:08:00,196
Muskieten staken mannen die urenlang
gedwongen in de houding stonden.
734
01:08:01,040 --> 01:08:06,034
Ze waren een plaag
in ziekenhuizen en hutten.
735
01:08:06,960 --> 01:08:11,476
Hoewel er genoeg artsen en verplegers
waren, was er geen apparatuur.
736
01:08:11,640 --> 01:08:18,830
En ten tijde van de speedo waren
de meegebrachte medicijnen al lang op.
737
01:08:19,000 --> 01:08:21,878
De meeste mannen leden aan malaria.
738
01:08:22,040 --> 01:08:26,431
De meesten werden geveld
door malaria.
739
01:08:26,600 --> 01:08:29,194
Bijna iedereen had malaria.
740
01:08:29,360 --> 01:08:35,037
Het probleem met malaria was dat
hoewel we prima artsen hadden...
741
01:08:35,200 --> 01:08:39,876
...we geen medicijnen hadden.
742
01:08:40,760 --> 01:08:43,991
Het enige middel tegen malaria
was kinine.
743
01:08:44,160 --> 01:08:49,996
Met de invasie van Oost-lndi�
had Japan 85% van de kinine in handen.
744
01:08:50,160 --> 01:08:54,756
Maar de gevangenen kregen bijna niks
van dit waardevolle medicijn.
745
01:08:54,920 --> 01:08:59,675
Terwijl de Japanners elke dag
hun dosis kregen.
746
01:09:00,600 --> 01:09:06,470
Japanse medici verkochten grote
hoeveelheden kinine op de zwarte markt.
747
01:09:06,640 --> 01:09:10,428
Prostituees werden zelfs betaald
met kinine.
748
01:09:11,360 --> 01:09:14,830
Dysenterie was vanaf het begin
een probleem...
749
01:09:14,960 --> 01:09:18,953
...en eiste meer levens
dan welke andere ziekte ook.
750
01:09:19,120 --> 01:09:22,112
Medici pleitten voor betere hygi�ne...
751
01:09:22,280 --> 01:09:27,195
...maar in een jungle-kamp
kon je niet veel doen.
752
01:09:27,840 --> 01:09:31,515
Door ondervoeding
sloegen andere ziektes toe.
753
01:09:31,680 --> 01:09:36,310
Door gebrek aan nicotine-zuur
ontstond de huidaandoening pellagra.
754
01:09:36,480 --> 01:09:39,677
Door tekort aan vitamine B
ontstond beriberi.
755
01:09:39,840 --> 01:09:46,234
Een ziekte waardoor de buik
en de genitali�n opzwellen.
756
01:09:46,400 --> 01:09:48,391
Beriberi was het ergst.
757
01:09:48,560 --> 01:09:54,157
Je onderstel wordt zo groot
als een voetbal en je kunt niks.
758
01:09:54,320 --> 01:09:58,359
Je ogen, oren, je gezicht...
Je hele lichaam is opgezwollen.
759
01:09:59,360 --> 01:10:03,831
Tijdens de speedo hadden de mannen
geen broeken of schoenen meer.
760
01:10:04,000 --> 01:10:08,471
Ze liepen door struiken, over rotsen
en werkten met ruw hout.
761
01:10:08,640 --> 01:10:11,677
Ze kregen overal schrammen
en snee�n.
762
01:10:11,840 --> 01:10:16,197
Met goede ontsmettingsmiddelen
was er niks aan de hand geweest...
763
01:10:16,400 --> 01:10:22,111
...maar door ondervoeding
en slechte hygi�ne werden het zweren.
764
01:10:22,280 --> 01:10:26,319
John Hamilton was verpleger.
765
01:10:26,480 --> 01:10:32,237
Wij, als medici, kregen vooral
veel te maken met zweren.
766
01:10:32,400 --> 01:10:36,075
Het begon als speldenprikjes...
767
01:10:36,240 --> 01:10:43,794
...maar ze werden steeds groter en
groter tot ze het hele been bedekten.
768
01:10:43,960 --> 01:10:48,351
Dat kon in een dag of drie gebeuren.
769
01:10:49,240 --> 01:10:54,678
Het vlees en de pezen werden razendsnel
weggevreten tot het bot blootlag.
770
01:10:54,840 --> 01:10:56,876
In een paar weken was 'n man dood.
771
01:10:57,040 --> 01:11:01,318
Met antibiotica of wat alcohol
kon 't proces gestopt worden...
772
01:11:01,440 --> 01:11:03,795
...maar dat was niet beschikbaar.
773
01:11:05,000 --> 01:11:08,959
Mannen gilden terwijl
artsen 't dode vlees wegschraapten...
774
01:11:09,160 --> 01:11:12,869
...met 't enige wat ze hadden.
Geslepen lepels.
775
01:11:13,040 --> 01:11:16,191
Soms werden er maden
in de wond gezet.
776
01:11:16,360 --> 01:11:24,313
Of de gevangene ging in de rivier zitten
en liet vissen 't rottende vlees opeten.
777
01:11:24,880 --> 01:11:28,555
Als we niks meer konden doen,
moesten we amputeren.
778
01:11:28,720 --> 01:11:34,590
Dat was niet makkelijk zonder verdoving
en zonder zaag.
779
01:11:34,760 --> 01:11:39,356
En we hadden pas een zaag
als er een ploeg terugkwam.
780
01:11:39,520 --> 01:11:44,878
E�n man zorgde dat de pati�nt niet beet,
een ander hield het goede been vast...
781
01:11:45,040 --> 01:11:50,160
...terwijl de arts
het ge�i�nfecteerde been afzaagde.
782
01:11:50,320 --> 01:11:54,598
Toch ging het verrassend vaak goed.
783
01:11:59,680 --> 01:12:05,038
In april 1943 sloeg het noodlot toe
voor duizenden spoorwegarbeiders.
784
01:12:05,240 --> 01:12:08,516
Als 'n goddelijke straf
in 'n Griekse tragedie...
785
01:12:08,680 --> 01:12:13,993
...kregen de mannen te maken
met de ziekte die ze het meest vreesden.
786
01:12:14,600 --> 01:12:21,438
De spoorlijn liep langs
de besmettingsbron van cholera.
787
01:12:21,600 --> 01:12:26,151
In dat gebied
breekt elk jaar cholera uit.
788
01:12:26,320 --> 01:12:30,154
Alleen het woord veroorzaakt
al koude rillingen...
789
01:12:30,320 --> 01:12:35,997
...bij de mensen
tegen wie het wordt gezegd.
790
01:12:36,160 --> 01:12:40,039
Omdat cholera zo snel
en dodelijk toeslaat.
791
01:12:42,480 --> 01:12:45,790
Het begon in de kampen
van Aziatische arbeiders.
792
01:12:45,960 --> 01:12:49,714
De moesson bevrijdde
de dodelijke bacterie uit de grond.
793
01:12:49,880 --> 01:12:51,950
Slechte hygi�ne deed de rest.
794
01:12:52,120 --> 01:12:56,113
Binnen enkele weken was het
in de krijgsgevangenkampen.
795
01:12:56,880 --> 01:13:00,953
Cholera is zeer besmettelijk.
796
01:13:01,120 --> 01:13:06,877
In de kampen liep het water via
de latrines naar ziekenhuizen en hutten.
797
01:13:07,640 --> 01:13:13,636
De mannen moesten lopen
en zelfs slapen in het dodelijke water.
798
01:13:13,800 --> 01:13:19,352
De ziekte veroorzaakt diarree waardoor
je binnen enkele uren uitgedroogd bent.
799
01:13:19,520 --> 01:13:22,512
De dood kan ongelooflijk snel toeslaan.
800
01:13:22,680 --> 01:13:27,959
Sommigen kregen 's ochtends de eerste
symptomen en waren 's avonds dood.
801
01:13:28,120 --> 01:13:30,429
In 'n ziekenhuis is cholera te genezen.
802
01:13:30,600 --> 01:13:35,230
Maar hier stapelden de lijken zich
zo snel op, dat begraven zinloos was.
803
01:13:35,400 --> 01:13:39,837
We probeerden ze te begraven.
Zo'n tien per dag.
804
01:13:40,000 --> 01:13:46,394
Maar door de moesson
spoelden ze zo weg.
805
01:13:46,560 --> 01:13:50,872
Dus werd er besloten ze te verbranden.
806
01:13:59,840 --> 01:14:03,753
De eerste was het ergste,
want ik had het nog nooit gedaan.
807
01:14:03,920 --> 01:14:06,150
We gooide een man op het vuur...
808
01:14:06,320 --> 01:14:12,111
...en door het krimpen ging hij rechtop
zitten, hoewel hij dood was.
809
01:14:12,320 --> 01:14:20,034
Het engste was dat hij zich ineens
omdraaide en me aankeek.
810
01:14:20,200 --> 01:14:24,830
Dat zal ik nooit vergeten.
Daarna heb ik er nog heel veel verbrand.
811
01:14:25,600 --> 01:14:30,390
De Japanners waren doodsbang voor
cholera en meden besmette kampen.
812
01:14:30,560 --> 01:14:32,994
Ze boden bitter weinig hulp.
813
01:14:33,160 --> 01:14:37,950
Een kamp kreeg een kwart liter lysol
en twee zakjes ongebluste kalk...
814
01:14:38,120 --> 01:14:42,716
...als ontsmettingsmiddel voor 2500 man.
815
01:14:43,440 --> 01:14:47,433
In de slechtste kampen
stierf 30% aan cholera.
816
01:14:48,320 --> 01:14:51,995
Hintok in Thailand
was een van de ergste.
817
01:14:52,680 --> 01:14:54,557
Dit is Hintok.
818
01:14:54,720 --> 01:15:00,352
Samen met Sonkurai en Kinsayok
een van de ergste kampen.
819
01:15:00,520 --> 01:15:04,672
De mannen uit het hoofdkamp
die cholera kregen...
820
01:15:04,840 --> 01:15:11,029
...werden hier beneden
in een quarantaine-hut gezet.
821
01:15:11,200 --> 01:15:15,876
Zwarte modder, stromende regen
en lekkende hutten.
822
01:15:16,000 --> 01:15:18,309
Een dodenhut.
823
01:15:18,480 --> 01:15:21,597
Daarachter liggen de crematievelden.
824
01:15:21,760 --> 01:15:25,548
Daar zijn meer dan 200 mannen
gecremeerd.
825
01:15:26,520 --> 01:15:31,310
Volgens degenen die in Hintok
gezeten hebben, was het vreselijk.
826
01:15:32,040 --> 01:15:36,716
In de kampen van de Aziatische
arbeiders was het nog veel erger.
827
01:15:36,880 --> 01:15:40,395
Geen hygi�ne, geen medicijnen
en geen artsen.
828
01:15:40,560 --> 01:15:46,237
Stervenden werden in de jungle gelegd.
Ze stierven met duizenden tegelijk.
829
01:15:46,400 --> 01:15:51,679
Niemand zorgde voor ze. Er waren
geen artsen, ze hadden geen vrienden.
830
01:15:51,880 --> 01:15:56,396
Ze werden gewoon achtergelaten
om te sterven.
831
01:15:57,400 --> 01:16:03,396
Volgens sommigen zijn er 130.000
gestorven aan ziektes en ondervoeding.
832
01:16:04,280 --> 01:16:07,238
De meesten zijn nooit teruggevonden.
833
01:16:09,400 --> 01:16:14,918
Ondanks alle ziektes die uitbraken
hield de medische staf vol.
834
01:16:15,080 --> 01:16:18,959
In kleinere kampen
fungeerden verplegers vaak als arts.
835
01:16:19,120 --> 01:16:24,956
Soms deden ze dingen
die tot hun eigen dood leidden.
836
01:16:25,160 --> 01:16:30,917
Die mannen kwamen vrijwillig
uit de kampen naar de dodenhutten.
837
01:16:31,120 --> 01:16:38,151
Zij leegden de steken, ze wasten
de pati�nten met cholera en dysenterie.
838
01:16:38,320 --> 01:16:43,075
Zij zijn de onbejubelde helden
van de spoorlijn.
839
01:16:44,760 --> 01:16:47,320
Artsen waren meesters
in 't improviseren.
840
01:16:47,480 --> 01:16:51,359
Eetgerei werd omgetoverd
in chirurgische instrumenten.
841
01:16:51,560 --> 01:16:58,910
Van bamboe werden steken, naalden,
stoelen en rek-constructies gemaakt.
842
01:16:59,080 --> 01:17:04,279
Flessen en gasbussen
werden gebruikt bij infusen.
843
01:17:06,200 --> 01:17:13,470
Er werden proteses gemaakt van bamboe
bekleed met waterbuffelleer.
844
01:17:14,720 --> 01:17:17,393
Ledereen had veel ontzag voor de artsen.
845
01:17:17,560 --> 01:17:20,518
Dr Albert Coates werd aanbeden.
846
01:17:20,680 --> 01:17:25,470
Net als Dr Jacob Markowitz,
een van de weinige Canadezen.
847
01:17:25,640 --> 01:17:30,998
De Amerikanen waren de Nederlander
Henri Hekking eeuwig dankbaar.
848
01:17:31,160 --> 01:17:34,675
Hij kwam uit Indonesi�.
849
01:17:34,840 --> 01:17:40,233
Zijn oma was een kruidendokter
en hij kende alle kruiden.
850
01:17:40,360 --> 01:17:42,920
Hij was echt onze redder in nood.
851
01:17:43,040 --> 01:17:49,195
Wij hadden het laagste sterftecijfer
van alle kampen langs de lijn.
852
01:17:50,120 --> 01:17:53,476
Maar geen enkele dokter
werd zo vereerd...
853
01:17:53,640 --> 01:17:59,556
...als de Australi�r Edward Dunlop.
Ook wel bekend als Weary.
854
01:17:59,720 --> 01:18:03,759
Weary was een held. Bijna een god.
855
01:18:03,920 --> 01:18:08,391
Hij was niet alleen
een geweldige arts...
856
01:18:08,520 --> 01:18:13,150
...die van niks alles kon maken.
857
01:18:13,320 --> 01:18:16,756
Hij verzette zich ook
tegen de Japanners...
858
01:18:16,920 --> 01:18:21,198
...die zieken wilden laten werken.
859
01:18:21,360 --> 01:18:26,388
Weary greep in en bracht de mannen
terug naar het ziekenhuis...
860
01:18:26,560 --> 01:18:29,950
...en onderging dan de afranseling.
861
01:18:31,080 --> 01:18:33,640
Japanners hadden weinig op met zieken.
862
01:18:33,800 --> 01:18:38,715
Als ze geen bloed zagen, beschouwden
ze de zieken als aanstellers.
863
01:18:38,880 --> 01:18:42,350
Elke dag stelden de ingenieurs
arbeidersquota...
864
01:18:42,520 --> 01:18:45,557
...waar de bewakers
voor moesten zorgen.
865
01:18:45,720 --> 01:18:49,872
Als er te weinig arbeiders waren,
gingen ze naar de ziekenboeg.
866
01:18:50,040 --> 01:18:56,434
Mannen met zware cholera of
gapende zweren moesten zich melden.
867
01:18:56,600 --> 01:19:01,435
De artsen en verplegers verzetten zich
hiertegen, vaak met succes.
868
01:19:01,600 --> 01:19:08,517
Maar vaak reageerde de bewaker
zich vervolgens af op de medicus.
869
01:19:08,680 --> 01:19:14,232
De verpleger werd altijd afgeranseld.
870
01:19:14,360 --> 01:19:18,353
Hoe erg hing af van de Japanner.
871
01:19:19,160 --> 01:19:23,073
Deze mannen, gewone mannen...
872
01:19:23,240 --> 01:19:30,794
...wisten elke ochtend ��n ding zeker:
Dat ze afgeranseld zouden worden.
873
01:19:31,840 --> 01:19:36,197
Zo ging het elke dag
aan de Birma-spoorlijn.
874
01:19:37,360 --> 01:19:43,196
Op open plekken in de jungle stapelden
de duizenden lijken zich op.
875
01:19:43,360 --> 01:19:48,593
Gewone mensen gevangen in een
bizarre situatie van wreedheden en dood.
876
01:19:48,760 --> 01:19:52,469
Ze wisten niet
dat de geallieerden naderden...
877
01:19:52,640 --> 01:19:56,519
...en dat er een einde
aan hun lijden zou komen.
878
01:20:02,600 --> 01:20:06,115
In de herfst van 1943...
879
01:20:06,280 --> 01:20:12,037
...kregen de krijgsgevangenen
te maken met een nieuwe kwelling.
880
01:20:13,920 --> 01:20:17,230
Door de komst van de B-24 in India...
881
01:20:17,400 --> 01:20:22,235
...konden de Britten en Amerikanen
de spoorlijn bombarderen.
882
01:20:22,440 --> 01:20:25,876
De gevangenen mochten hun hut
niet markeren...
883
01:20:26,040 --> 01:20:29,476
...waardoor de piloten niet wisten
dat ze er waren.
884
01:20:29,640 --> 01:20:33,952
Honderden gevangen werden gedood
of raakten gewond.
885
01:20:34,120 --> 01:20:37,908
Beschadigde delen van de spoorlijn
werden gerepareerd...
886
01:20:38,080 --> 01:20:41,072
...en het werk vorderde gestaag.
887
01:20:41,240 --> 01:20:45,028
Uiteindelijk kwamen de twee delen
van de Birmalijn samen.
888
01:20:45,200 --> 01:20:48,556
38 kilometer ten zuiden van Birma.
889
01:20:48,720 --> 01:20:55,193
Op 25 oktober 1943,
na 14 maanden en vele doden...
890
01:20:55,320 --> 01:20:59,154
...werd de laatste spoorspijker
geslagen.
891
01:20:59,920 --> 01:21:04,789
Er kwamen hoge Japanse officieren
en er zouden journalisten komen.
892
01:21:04,960 --> 01:21:09,909
De gevangenen kregen voor het eerst
in twee jaar nieuwe uniforms.
893
01:21:10,080 --> 01:21:13,152
Twee dagen eerder
kregen we broeken.
894
01:21:13,320 --> 01:21:17,916
Ik dacht: De oorlog is voorbij.
We gaan naar huis.
895
01:21:18,960 --> 01:21:21,076
De gevangenen keken toe...
896
01:21:21,240 --> 01:21:27,713
...hoe een Japanse luitenant-kolonel
de spijker erin probeerde te slaan.
897
01:21:27,920 --> 01:21:33,472
Hij probeerde 'm erin te krijgen,
maar het lukte hem niet.
898
01:21:33,640 --> 01:21:39,397
Lemand anders moest het doen.
Hij gaf alleen de laatste klap.
899
01:21:39,560 --> 01:21:44,634
De hoge piefen stapten weer op de trein
en wij gingen terug naar het kamp.
900
01:21:44,800 --> 01:21:50,033
En toen zei de sergeant-majoor
die de leiding had:
901
01:21:50,200 --> 01:21:54,239
Uniformen inleveren.
902
01:21:54,760 --> 01:21:58,912
Je kreeg een nieuwe broek,
een nieuw shirt en wat bananen.
903
01:21:59,080 --> 01:22:02,197
Dan moest je langs de camera lopen.
904
01:22:02,360 --> 01:22:05,477
Zodra je uit beeld was
moest je alles teruggeven.
905
01:22:06,720 --> 01:22:11,396
Met ��n klap van een voorhamer
was de spoorlijn eindelijk af.
906
01:22:11,560 --> 01:22:14,836
De krijgsgevangenen
en de Aziatische arbeiders...
907
01:22:15,000 --> 01:22:18,879
...hadden een geweldige prestatie
geleverd.
908
01:22:19,680 --> 01:22:25,198
Uit dossiers blijkt dat er 3 miljoen m�
aarde met de hand verplaatst is.
909
01:22:25,360 --> 01:22:30,115
Een voetbalveld van 730 meter diep.
910
01:22:31,440 --> 01:22:36,798
Halfnaakte mannen op blote voeten
bouwden 13 kilometer aan bruggen.
911
01:22:36,960 --> 01:22:39,428
Hun enige hulp waren 400 olifanten.
912
01:22:39,600 --> 01:22:45,516
Maar op 't laatst verdwenen ook die
omdat hun oppassers deserteerden.
913
01:22:46,760 --> 01:22:51,675
Veel krijgsgevangenen werden
overgeplaatst naar andere projecten.
914
01:22:51,840 --> 01:22:57,278
Sommigen gingen naar Japan om te
werken in de havens en de kolenmijnen.
915
01:22:59,680 --> 01:23:05,391
Anderen werkten aan wegen en
vliegvelden in Thailand en Indo-China.
916
01:23:07,720 --> 01:23:13,829
Ondanks de bombardementen bleef
de spoorlijn anderhalf jaar in gebruik.
917
01:23:14,480 --> 01:23:18,632
Maar het werd nooit het succes
waar Japan op gehoopt had.
918
01:23:18,800 --> 01:23:22,509
Hij voldeed niet aan
de verwachtingen van Japan.
919
01:23:22,680 --> 01:23:26,673
Eerst wilden ze 3000 ton per dag
vervoeren.
920
01:23:26,880 --> 01:23:31,032
Dat werd bijgesteld tot 1000 ton
en ook dat werd niet gehaald.
921
01:23:32,760 --> 01:23:38,073
Op 13 februari 1945 werden bij
een aanval van Amerikaanse B-24's...
922
01:23:38,240 --> 01:23:44,509
...drie van de elf delen van de brug
over de Kwai verwoest.
923
01:23:47,720 --> 01:23:51,554
De spoorlijn die Japan
de overwinning moest bezorgen...
924
01:23:51,760 --> 01:23:55,958
...werd nu gebruikt voor de aftocht
van het verslagen leger.
925
01:23:58,640 --> 01:24:04,670
Op 15 augustus 1945 besloot Hirohito
om het onverdraagbare te doen...
926
01:24:04,840 --> 01:24:07,115
...en zich over te geven.
927
01:24:08,280 --> 01:24:12,034
Een voor een werden
de krijgsgevangenkampen ingelicht.
928
01:24:12,200 --> 01:24:15,476
Eindelijk was de nachtmerrie voorbij.
929
01:24:15,800 --> 01:24:18,109
Ledereen was door het dolle.
930
01:24:18,280 --> 01:24:23,115
We zongen alle oude liedjes.
We waren dolblij.
931
01:24:23,320 --> 01:24:30,317
De Australi�rs haalden
een Britse vlag te voorschijn...
932
01:24:30,440 --> 01:24:35,673
...en die werd gehesen.
933
01:24:38,400 --> 01:24:42,632
Eindelijk was het langverwachte moment
voor iedereen daar.
934
01:24:42,840 --> 01:24:49,234
Geallieerde troepen liepen de kampen
binnen en de gevangenen waren vrij.
935
01:24:51,520 --> 01:24:53,750
Zeep en warm water.
936
01:24:55,520 --> 01:24:57,795
Een kop koffie.
937
01:24:57,960 --> 01:25:02,431
De eenvoudige geneugten
van het leven waren weergekeerd.
938
01:25:02,640 --> 01:25:08,829
Ik kan niet onder woorden brengen wat
ik voelde toen ik iemand hoorde zeggen:
939
01:25:09,000 --> 01:25:14,597
How are you, mate?
Het is onbeschrijfelijk.
940
01:25:14,760 --> 01:25:20,357
En dan begin je te beseffen
dat je vrij bent.
941
01:25:20,520 --> 01:25:26,834
Dat die rotzakken er niet in geslaagd
zijn om je kapot te maken.
942
01:25:27,000 --> 01:25:29,070
Dat is een overweldigend gevoel.
943
01:25:29,200 --> 01:25:34,513
Het gevoel dat je weer 'nee' kunt zeggen
tegen wie je wilt.
944
01:25:34,640 --> 01:25:39,156
Dan denk je: Het was het waard.
945
01:25:40,320 --> 01:25:44,552
Drie�nhalf jaar na de nederlaag
van generaal Percival...
946
01:25:44,720 --> 01:25:48,156
...tekende Japan de overgave
van Singapore.
947
01:25:48,320 --> 01:25:52,916
Maar het bleef maar een paar jaar
in Britse handen.
948
01:25:54,640 --> 01:25:58,679
Na de oorlog werden 120 Japanners
en Koreanen...
949
01:25:58,840 --> 01:26:02,628
...aangeklaagd wegens
oorlogsmisdaden.
950
01:26:02,800 --> 01:26:07,157
Beruchte bewakers zoals Mr Bloed
en de Begrafenisondernemer...
951
01:26:07,320 --> 01:26:09,914
...werden met 30 anderen opgehangen.
952
01:26:10,080 --> 01:26:15,518
Generaal Yamashita die op de hoogte
moet zijn geweest van de wreedheden...
953
01:26:15,680 --> 01:26:18,672
...werd ook opgehangen op de Filipijnen.
954
01:26:18,840 --> 01:26:22,469
Maar honderden
die betrokken waren bij de spoorlijn...
955
01:26:22,640 --> 01:26:25,359
...keerden terug naar Japan.
956
01:26:25,520 --> 01:26:30,833
Ze herinnerden zich alleen de prestaties
en niet de wreedheden.
957
01:26:31,600 --> 01:26:34,672
Nu is de spoorlijn
grotendeels buiten gebruik.
958
01:26:34,840 --> 01:26:37,673
Veel tragische plekken zijn verdwenen.
959
01:26:38,160 --> 01:26:41,869
Waar zovelen stierven aan cholera
en verbrand werden...
960
01:26:42,040 --> 01:26:45,350
...is het nu vreedzaam.
961
01:26:46,520 --> 01:26:52,197
Waar de laatste nagel geslagen werd en
de gevangenen nieuwe kleding kregen...
962
01:26:52,360 --> 01:26:56,399
...stroomt nu het water.
963
01:27:00,560 --> 01:27:04,473
Maar een vierde van de spoorlijn
wordt nog wel gebruikt.
964
01:27:04,600 --> 01:27:08,195
Passagiers laten zich vervoeren...
965
01:27:08,360 --> 01:27:13,388
...zonder stil te staan bij het leed
dat de spoorlijn veroorzaakt heeft.
966
01:27:14,480 --> 01:27:18,553
De trein rijdt nog steeds
over het Wangpo-viaduct...
967
01:27:18,720 --> 01:27:22,599
...gebouwd boven de rivier
door de gevangenen.
968
01:27:27,440 --> 01:27:33,515
Toeristen lopen in drommen over
de brug die bekend werd door een film.
969
01:27:33,680 --> 01:27:35,671
Ze weten er niet veel van.
970
01:27:35,840 --> 01:27:42,109
Ze weten niet waar Tom Collins door
een bewaker van de brug geslagen werd.
971
01:27:42,280 --> 01:27:47,229
Ze proberen zich niet voor te stellen
waar Toosey zo vaak geslagen werd.
972
01:27:47,400 --> 01:27:50,039
Voor hen is de brug gewoon beroemd.
973
01:27:50,200 --> 01:27:55,752
Zoals de Eiffeltoren
of het Empire State Building.
974
01:27:56,720 --> 01:28:00,349
Ook Japanse toeristen bezoeken de brug.
975
01:28:00,520 --> 01:28:07,710
Maar de meesten weten niet hoeveel
levens de spoorlijn gekost heeft.
976
01:28:09,640 --> 01:28:17,638
De Japanse overheid vertelt niks
over de geschiedenis van de oorlog...
977
01:28:17,800 --> 01:28:20,314
...aan de Japanse bevolking.
978
01:28:20,480 --> 01:28:24,519
Dan heb je ook geen discussie.
979
01:28:27,280 --> 01:28:32,195
Zelfs Japanners die erbij waren
hebben een selectief geheugen.
980
01:28:32,920 --> 01:28:37,038
Het was oorlog.
En dan gebeuren die dingen.
981
01:28:37,200 --> 01:28:41,478
Ik zie niet in
wat wij verkeerd gedaan hebben.
982
01:28:41,640 --> 01:28:47,272
We maakten deel uit van een systeem
en deden wat we moesten doen.
983
01:28:47,440 --> 01:28:53,834
In een oorlog vallen soms slachtoffers.
Dat is niet te vermijden.
984
01:28:55,360 --> 01:28:57,920
Nagase Takashi denkt er anders over.
985
01:28:58,040 --> 01:29:02,591
Hij was vlak bij de brug gelegerd.
986
01:29:02,760 --> 01:29:06,673
Wat hij gezien heeft
veranderde zijn leven.
987
01:29:06,840 --> 01:29:14,428
Deze bittere ervaring heeft me geleerd
dat we niet moeten vergeten...
988
01:29:14,600 --> 01:29:20,118
...welke wreedheden begaan zijn
in oorlogstijd.
989
01:29:20,280 --> 01:29:28,710
En we moeten de mensen die gestorven
zijn in de jungle herdenken.
990
01:29:28,880 --> 01:29:34,591
Die mogen we nooit vergeten.
991
01:29:37,200 --> 01:29:40,636
Voor velen kwam de overwinning te laat.
992
01:29:40,800 --> 01:29:45,032
Meer dan 13.000 Britten, Australi�rs
Nederlanders en Amerikanen...
993
01:29:45,240 --> 01:29:51,031
...meer dan een op de vier, stierven
tijdens de aanleg van de spoorlijn.
994
01:29:51,240 --> 01:29:57,839
F-force, die zo geleden had
tijdens de lange mars, verloor 45%.
995
01:29:58,000 --> 01:30:05,156
H-Force die ingezet werd
bij de Hellfire-pas, verloor 27%.
996
01:30:06,600 --> 01:30:10,752
Overlevenden gaan naar begraafplaatsen
in de regio...
997
01:30:10,920 --> 01:30:15,914
...op zoek naar hun oude vrienden.
Hun maten.
998
01:30:16,480 --> 01:30:20,871
Ik ben dit jaar terug geweest
naar de begraafplaats.
999
01:30:21,040 --> 01:30:24,157
Toen ik langs die graven liep...
1000
01:30:25,000 --> 01:30:32,190
De tranen stromen over mijn wangen als
ik denk aan mijn maten die daar liggen.
1001
01:30:37,120 --> 01:30:42,353
Ze bliezen de Last Post en lazen de ode
voor en dat klopt precies.
1002
01:30:42,520 --> 01:30:45,910
'Zij worden niet oud,
zoals wij oud worden.'
1003
01:30:46,080 --> 01:30:52,235
Als je de graven ziet, denk je aan ze
zoals ze toen waren.
1004
01:30:59,120 --> 01:31:03,238
De jongemannen die het overleefden,
worden oud.
1005
01:31:03,360 --> 01:31:08,992
Samen herdenken ze kameraden
die ze lang geleden ontvallen zijn.
1006
01:31:09,160 --> 01:31:15,793
Zij kunnen het niet vergeten
en heel moeilijk vergeven.
1007
01:31:16,680 --> 01:31:19,717
Hoe ik over de Japanners denk?
1008
01:31:19,880 --> 01:31:27,195
Degenen die de wreedheden
begaan hebben...
1009
01:31:27,360 --> 01:31:34,436
...zullen nooit
eerzame mensen worden...
1010
01:31:34,600 --> 01:31:40,357
...tot ze openlijk toegeven
wat ze gedaan hebben.
1011
01:31:40,520 --> 01:31:46,197
Omdat ik christen ben,
ben ik in staat om te vergeven.
1012
01:31:46,360 --> 01:31:53,038
Ik zou ze kunnen vergeven,
maar ik zou het nooit kunnen vergeten.
1013
01:31:53,160 --> 01:31:55,515
Ik kan het niet vergeten.
1014
01:31:56,800 --> 01:31:59,394
Een film met onjuiste feiten.
1015
01:31:59,520 --> 01:32:04,116
Veel verder reikt de kennis over
de Birmaspoorlijn bij de meesten niet.
1016
01:32:04,280 --> 01:32:09,229
Daar willen de overlevenden wat
aan doen in de tijd die hen nog rest.
1017
01:32:09,440 --> 01:32:13,797
Als ik voor mijn dood, en ik ben 82
dus ik heb niet lang meer...
1018
01:32:13,960 --> 01:32:20,308
Ik wil er zeker van zijn dat iemand
ons verhaal vertelt zoals het echt was.
1019
01:32:20,480 --> 01:32:26,396
Geen fictief verhaal,
maar echt de waarheid.
1020
01:32:27,160 --> 01:32:30,869
Wat ik nog kan doen...
1021
01:32:31,040 --> 01:32:37,639
...is proberen om mensen bewust
te maken van wat er gebeurd is.
1022
01:32:37,800 --> 01:32:45,992
Ik ben er trots op om voor diegenen
te spreken die geen stem meer hebben.
1023
01:32:47,920 --> 01:32:50,832
Want ze verdienen meer.
1024
01:32:53,880 --> 01:32:58,192
De jungle overwoekert
de spoorlijn die zo veel levens eiste...
1025
01:32:58,360 --> 01:33:01,511
...en nu nergens meer heen gaat.
1026
01:33:01,680 --> 01:33:04,399
Misschien herinnert de natuur de mens...
1027
01:33:04,560 --> 01:33:08,633
...aan de waanzin
van politieke en militaire willekeur.
1028
01:33:08,800 --> 01:33:12,156
Als nationale ambitie gaat
voor de dromen van mannen...
1029
01:33:12,320 --> 01:33:15,790
...over een toekomst
die ze nooit zullen hebben.
1030
01:33:15,960 --> 01:33:22,957
Misschien is dat de nalatenschap
van degenen die hier hun leven gaven.
1031
01:33:28,520 --> 01:33:32,115
Vertaling: The Site
93448
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof