Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:05,588 --> 00:00:07,892
Notre Dame de Paris...
2
00:00:07,976 --> 00:00:09,432
een geliefd icoon van de gotische architectuur
3
00:00:09,442 --> 00:00:13,129
en middeleeuwse techniek,
4
00:00:13,214 --> 00:00:14,050
opgebouwd uit glas,
5
00:00:14,134 --> 00:00:16,565
steen,
6
00:00:16,649 --> 00:00:17,277
en hout in de loop
7
00:00:17,361 --> 00:00:19,750
van twee eeuwen.
8
00:00:19,833 --> 00:00:24,945
Al 850 jaar lang staat deze 70 meter hoge kathedraal
9
00:00:25,028 --> 00:00:29,135
is een blijvend symbool in het hart geweest
10
00:00:29,219 --> 00:00:31,146
van de Franse cultuur, en meer...
11
00:00:31,230 --> 00:00:34,623
De Notre Dame is een van de grootste van de mensheid
12
00:00:34,707 --> 00:00:36,341
artistieke en architectonische prestaties.
13
00:00:36,425 --> 00:00:38,479
De Notre Dame is niet alleen Parijs.
14
00:00:38,561 --> 00:00:39,567
Het is Frankrijk.
15
00:00:39,652 --> 00:00:40,531
En buiten Frankrijk,
16
00:00:40,615 --> 00:00:41,997
het is de wereld.
17
00:00:42,081 --> 00:00:45,936
Maar op 15 april 2019,
18
00:00:46,019 --> 00:00:48,743
een ramp die dreigt
om het allemaal te vernietigen.
19
00:00:50,922 --> 00:00:55,949
Een enorme brand die uit de hand loopt...
20
00:00:57,206 --> 00:00:58,590
O, mijn God!
21
00:00:58,673 --> 00:01:02,108
...laat de kathedraal in puin achter.
22
00:01:03,742 --> 00:01:06,424
Nu, een eliteteam van ingenieurs,
23
00:01:06,508 --> 00:01:07,430
wetenschappers,
24
00:01:07,514 --> 00:01:10,070
en meestervakmensen,
25
00:01:10,153 --> 00:01:11,830
strijd om dit kwetsbare bouwwerk te redden
26
00:01:11,913 --> 00:01:14,678
van een catastrofale ineenstorting.
27
00:01:20,920 --> 00:01:23,561
Uit een tragedie wordt een kans geboren...
28
00:01:23,644 --> 00:01:25,572
Oh!
29
00:01:25,655 --> 00:01:27,625
Dit is een daterend fossiel.
30
00:01:27,708 --> 00:01:31,143
...om archeologische mysteries op te lossen
31
00:01:31,226 --> 00:01:32,432
en de stof zelf begrijpen
32
00:01:32,442 --> 00:01:35,334
van deze middeleeuwse megastructuur
33
00:01:35,416 --> 00:01:36,716
als nooit tevoren.
34
00:01:36,801 --> 00:01:38,518
We kunnen elk chemisch element identificeren.
35
00:01:40,823 --> 00:01:42,330
Kan aanwijzingen uit het verleden bevatten
36
00:01:42,414 --> 00:01:47,693
helpen dit monument te redden en opnieuw op te bouwen?
37
00:01:47,777 --> 00:01:49,076
En kan baanbrekende technologie bieden
38
00:01:49,160 --> 00:01:50,836
een nieuwe ramp voorkomen?
39
00:01:53,684 --> 00:01:55,236
Wat we vandaag de dag produceren
40
00:01:55,320 --> 00:01:59,341
zal de informatie zijn
bruikbaar voor de volgende generaties.
41
00:01:59,425 --> 00:02:01,814
"De Notre Dame redden"...
42
00:02:01,897 --> 00:02:03,825
nu op "NOVA."
43
00:02:09,690 --> 00:02:11,861
Grote financiering voor "NOVA"
wordt geleverd door het volgende:
44
00:02:16,561 --> 00:02:19,871
De kathedraal Notre Dame de Paris...
45
00:02:19,955 --> 00:02:23,433
een 850 jaar oud gotisch wonder.
46
00:02:23,516 --> 00:02:24,900
Het is het hart van Frankrijk.
47
00:02:24,982 --> 00:02:28,460
De afstand van Parijs naar alle andere plaatsen
48
00:02:28,544 --> 00:02:31,854
wordt traditioneel gemeten
van dit iconische bouwwerk.
49
00:02:31,939 --> 00:02:33,153
Er is een vervolg,
50
00:02:33,237 --> 00:02:36,129
een historische voortzetting,
51
00:02:36,211 --> 00:02:38,265
vanaf de middeleeuwen tot nu.
52
00:02:38,348 --> 00:02:44,046
En het is heel belangrijk
om een soort identiteit op te bouwen.
53
00:02:44,131 --> 00:02:46,728
Notre Dame is een van de monumenten
54
00:02:46,811 --> 00:02:51,421
die deze identiteit heeft bereikt.
55
00:02:51,505 --> 00:02:52,751
Voor christenen is het a
plaats van aanbidding, toch?
56
00:02:52,761 --> 00:02:54,469
En, en voor degenen van
wij met verschillende overtuigingen,
57
00:02:54,479 --> 00:02:57,832
het is een van deze ongelooflijke
artistiek en historisch monument.
58
00:02:57,915 --> 00:02:58,953
Je hebt daar kroningen gehad,
59
00:02:58,963 --> 00:03:02,398
waar jij de kroning van hebt gehad
Napoleon en koning Hendrik.
60
00:03:02,481 --> 00:03:03,907
Er zit gewoon zoveel aan vast
61
00:03:03,991 --> 00:03:05,373
naar de kathedraal.
62
00:03:05,457 --> 00:03:06,911
Maar de Notre Dame is veel meer dan dat.
63
00:03:06,921 --> 00:03:10,694
Het is ook een hoogtepunt van middeleeuwse techniek.
64
00:03:13,041 --> 00:03:15,470
De kathedraal biedt plaats aan 9.000 gelovigen,
65
00:03:15,554 --> 00:03:18,068
en zijn 30 meter hoge muren
66
00:03:18,151 --> 00:03:23,892
bevatten er ruim 32.000
vierkante meter glas-in-lood.
67
00:03:23,975 --> 00:03:27,620
Het plafond is een serie
van koepelvormige gotische gewelven
68
00:03:27,704 --> 00:03:31,642
die de kathedraal van binnenuit ondersteunen.
69
00:03:31,726 --> 00:03:35,791
Een complex houtweb van 550 ton
70
00:03:35,875 --> 00:03:38,180
vormt een kruisvormig dak,
71
00:03:38,263 --> 00:03:41,531
bedekt met 1.300 loden tegels
72
00:03:41,615 --> 00:03:44,128
en een 90 meter hoge centrale torenspits.
73
00:03:48,150 --> 00:03:52,172
Rondom de kerk gewikkeld
zijn 28 luchtbogen,
74
00:03:52,257 --> 00:03:55,945
kalkstenen bogen die schoren
de muren van buitenaf.
75
00:03:56,028 --> 00:03:59,003
En aan de voorkant twee machtige torens,
76
00:03:59,086 --> 00:04:03,988
met tien massieve bronzen klokken erin,
77
00:04:04,071 --> 00:04:09,016
zweef meer dan 70 meter de lucht in boven Parijs.
78
00:04:10,651 --> 00:04:13,500
De bouw duurde vele generaties.
79
00:04:13,583 --> 00:04:16,347
Architectuur was dat niet
geleerd aan de universiteit,
80
00:04:16,432 --> 00:04:21,501
dus de architecten en zo
werknemers leerden meestal ter plaatse.
81
00:04:21,585 --> 00:04:26,111
Onderweg waren er veel tegenslagen.
82
00:04:26,194 --> 00:04:28,791
In 1789, op het hoogtepunt
van de Franse Revolutie,
83
00:04:28,876 --> 00:04:30,007
anti-katholieke krachten
84
00:04:30,092 --> 00:04:34,659
delen van de kathedraal vernietigen.
85
00:04:34,742 --> 00:04:37,004
Een nieuw seculier Frankrijk verlaat de Notre Dame
86
00:04:37,089 --> 00:04:39,477
in een staat van verwaarlozing.
87
00:04:39,560 --> 00:04:43,709
Maar als Victor Hugo schrijft
"De klokkenluider van de Notre Dame"
88
00:04:43,792 --> 00:04:48,275
in 1831 leidt het tot een restauratie van $60 miljoen,
89
00:04:48,359 --> 00:04:52,381
dat bekroont de kathedraal met een nieuw dak
90
00:04:52,465 --> 00:04:55,941
en een torenspits van hout en lood van 750 ton.
91
00:04:59,546 --> 00:05:05,159
Periodieke renovaties gaan tot op de dag van vandaag door.
92
00:05:05,243 --> 00:05:07,590
Op 15 april 2019,
93
00:05:07,674 --> 00:05:12,198
De Notre Dame is ingepakt
in 550 ton steigers,
94
00:05:12,283 --> 00:05:13,665
zoals de arbeiders beginnen
95
00:05:13,749 --> 00:05:18,316
een operatie van $ 6 miljoen
verstevig de torenspits van de kathedraal.
96
00:05:23,302 --> 00:05:24,391
De rector van de Notre Dame,
97
00:05:24,476 --> 00:05:26,236
Pater Patrick Chauvet,
98
00:05:26,319 --> 00:05:27,785
heeft de avondaanbidding beëindigd.
99
00:05:27,868 --> 00:05:33,314
Zijn wereld staat op het punt op zijn kop te staan.
100
00:05:33,399 --> 00:05:34,782
Ik stopte hier omdat
101
00:05:34,865 --> 00:05:37,128
Ik vind Mado echt leuk.
102
00:05:37,212 --> 00:05:41,108
Ze bood me een drankje aan, en
Toen ze terugkwam, zei ze:
103
00:05:41,192 --> 00:05:45,717
‘Vader, er is rook boven
de torenspits van de kathedraal."
104
00:05:45,800 --> 00:05:50,954
Dus ik liet mijn drankje achter en ging
terug om te controleren of er niemand was
105
00:05:51,038 --> 00:05:54,265
in de kathedraal.
106
00:05:54,349 --> 00:05:58,455
Om 18.18 uur detecteert een sensor rook
107
00:05:58,539 --> 00:06:01,052
in de middeleeuwse dakconstructie.
108
00:06:01,137 --> 00:06:05,159
Het systeem verzendt een gecodeerd bericht
brandalarm aan het beveiligingsteam.
109
00:06:05,242 --> 00:06:07,463
In plaats van direct naar het dak te gaan,
110
00:06:07,546 --> 00:06:10,605
er wordt een bewaker naartoe gestuurd
het nabijgelegen sacristiegebouw,
111
00:06:10,688 --> 00:06:12,574
om te controleren of er brand is.
112
00:06:12,658 --> 00:06:13,830
Maar hij vindt niets.
113
00:06:13,915 --> 00:06:17,309
Hij klimt naar de kerkzolder.
114
00:06:17,392 --> 00:06:21,750
Maar tegen de tijd dat hij daar aankomt, is hij te laat.
115
00:06:21,834 --> 00:06:23,761
Het vuur is aan het branden
gedurende bijna 30 minuten
116
00:06:23,845 --> 00:06:27,951
en heeft zich over het dak verspreid.
117
00:06:32,057 --> 00:06:33,648
En er was dit op gruwelijke wijze
118
00:06:33,732 --> 00:06:37,295
er kwam een grote rookpluim uit.
119
00:06:37,378 --> 00:06:38,467
Het was surrealistisch.
120
00:06:38,551 --> 00:06:40,199
Ik had nog nooit zoiets gezien.
121
00:06:40,897 --> 00:06:43,160
Je zag de brandweerwagens aankomen
122
00:06:43,243 --> 00:06:44,324
langs de kathedraal en ladders gingen omhoog,
123
00:06:44,334 --> 00:06:47,139
en de slangen kwamen eruit,
je kon zien dat de ladders
124
00:06:47,223 --> 00:06:50,073
waren er gewoon te klein voor
een gebouw van deze omvang
125
00:06:50,156 --> 00:06:52,293
en de slangen waren lang niet groot genoeg
126
00:06:52,377 --> 00:06:53,425
voor dit soort brand.
127
00:06:53,510 --> 00:06:54,635
Het was tragisch; de middelen
128
00:06:54,682 --> 00:06:56,290
die beschikbaar waren, zouden dat niet zijn
129
00:06:56,357 --> 00:06:58,367
wat er moest worden meegenomen
dit ding onder controle.
130
00:06:59,753 --> 00:07:00,799
Velen van ons beseften het
131
00:07:00,883 --> 00:07:03,103
dat deze brand gewoon aan de gang was
de kathedraal te verwoesten.
132
00:07:03,187 --> 00:07:05,449
Wij zagen wat er gebeurde,
133
00:07:05,533 --> 00:07:06,706
maar wij waren machteloos,
134
00:07:06,791 --> 00:07:08,843
wij konden niets doen.
135
00:07:08,927 --> 00:07:10,551
Het leek echt het einde van de wereld.
136
00:07:10,561 --> 00:07:12,195
Het was zo chaotisch.
137
00:07:12,279 --> 00:07:15,673
Een vertraging in het reageren
voor een brand van deze aard
138
00:07:15,757 --> 00:07:16,804
is absoluut cruciaal.
139
00:07:16,887 --> 00:07:20,702
Lokaal brandt een klein vuur
is iets heel anders
140
00:07:20,785 --> 00:07:23,591
dan tien minuten later
alle houten elementen
141
00:07:23,675 --> 00:07:25,017
zijn betrokken.
142
00:07:25,100 --> 00:07:26,608
Dus in een situatie als deze,
143
00:07:26,692 --> 00:07:28,745
vijf, tien, 30 minuten kan
maken het verschil.
144
00:07:28,829 --> 00:07:34,653
Dit uitstel zal grote gevolgen hebben.
145
00:07:34,736 --> 00:07:35,491
Als de brandweer ter plaatse komt,
146
00:07:35,574 --> 00:07:38,004
dat geldt ook voor een van de belangrijkste architecten van Frankrijk
147
00:07:38,088 --> 00:07:40,015
van historische monumenten,
148
00:07:40,099 --> 00:07:41,943
Rémi Fromont.
149
00:07:42,026 --> 00:07:43,619
Ik slaagde erin de politiecontrole te passeren
150
00:07:43,704 --> 00:07:46,049
en ik sloot me aan bij de brandweer.
151
00:07:46,133 --> 00:07:50,197
Terwijl het inferno woedt
de top van de kathedraal,
152
00:07:50,281 --> 00:07:52,501
Rémi riskeert zijn leven om naar binnen te gaan
153
00:07:52,585 --> 00:07:54,638
met de brandweerlieden.
154
00:07:54,722 --> 00:07:57,445
We hebben verschillende keren een rondleiding door de kathedraal gedaan.
155
00:07:57,528 --> 00:07:59,666
We hebben het schip gecontroleerd.
156
00:07:59,749 --> 00:08:02,389
Ik zag de vlammen en zag de brand.
157
00:08:02,473 --> 00:08:06,245
Ik heb ze alle mogelijke adviezen gegeven.
158
00:08:06,328 --> 00:08:08,967
Binnen enkele minuten waren de brandweerlieden aanwezig
tonnen water pompen
159
00:08:09,050 --> 00:08:11,020
in de dakruimte,
160
00:08:11,104 --> 00:08:13,366
maar het mocht niet baten.
161
00:08:13,449 --> 00:08:15,545
Tot schrik van de groeiende menigte,
162
00:08:15,630 --> 00:08:17,389
het vuur overspoelt de iconische torenspits.
163
00:08:20,992 --> 00:08:22,793
De wereld kijkt hulpeloos toe
164
00:08:22,878 --> 00:08:26,942
als de 750 ton eiken en
Het belangrijkste meesterwerk maakt plaats.
165
00:08:29,832 --> 00:08:31,131
O, mijn God!
166
00:08:31,216 --> 00:08:32,849
O, mijn God...
167
00:08:32,932 --> 00:08:33,937
Dat is verschrikkelijk.
168
00:08:38,673 --> 00:08:39,805
Wanneer de torenspits
169
00:08:39,887 --> 00:08:42,611
viel in het dak, extra ventilatie
170
00:08:42,696 --> 00:08:45,335
zal voor meer zuurstofrijke lucht hebben gezorgd
171
00:08:45,418 --> 00:08:47,974
ingezogen worden bij de
onderkant van het compartiment.
172
00:08:48,059 --> 00:08:49,567
Die toestroom van zuurstof
173
00:08:49,650 --> 00:08:51,442
had kunnen veroorzaken
toename van de ernst van de brand
174
00:08:51,452 --> 00:08:56,271
binnen de Notre Dame.
175
00:08:56,355 --> 00:08:58,617
Ineens, daar
was een enorme vuurbal
176
00:08:58,701 --> 00:09:00,964
die uit de kathedraal oprijst.
177
00:09:01,047 --> 00:09:06,158
Het spuwde as en puin
overal, dus zochten we onderdak.
178
00:09:06,242 --> 00:09:08,420
Het was gewoon verwoestend om te zien.
179
00:09:08,504 --> 00:09:10,935
We waren het ons ineens echt bewust
180
00:09:11,019 --> 00:09:13,910
dat van, van hoe gemakkelijk dit
het hele ding zou kunnen instorten.
181
00:09:16,256 --> 00:09:17,052
90 minuten nadat de brand is begonnen,
182
00:09:17,135 --> 00:09:23,001
het hele dak van de kathedraal staat in brand.
183
00:09:23,085 --> 00:09:25,767
Binnen is het gelijk geworden
gevaarlijker voor Rémi
184
00:09:25,850 --> 00:09:28,615
en de brandweerlieden.
185
00:09:28,700 --> 00:09:32,219
Dit vuur onder de aandacht brengen
Controle lijkt onmogelijk.
186
00:09:32,303 --> 00:09:33,475
Het vuur op de grond,
187
00:09:33,560 --> 00:09:35,168
overal rook, een gat in het plafond.
188
00:09:35,235 --> 00:09:37,247
Dat probeerden we
begrijpen wat er aan de hand was,
189
00:09:37,331 --> 00:09:40,054
waar de problemen waren,
kijk wat er is ingestort
190
00:09:40,138 --> 00:09:42,024
en of er andere risico's waren.
191
00:09:42,107 --> 00:09:45,208
Er steekt een zuidoostenwind op
192
00:09:45,291 --> 00:09:48,225
en duwt de vlam
richting de beroemde klokkentorens.
193
00:09:48,308 --> 00:09:48,727
Als de klokkentorens in brand vliegen,
194
00:09:48,811 --> 00:09:50,948
en de klokken vallen,
195
00:09:51,031 --> 00:09:53,713
dan zullen ze kapot gaan
door alles hieronder.
196
00:09:53,796 --> 00:09:55,641
Binnenin de ingenieus ontworpen
197
00:09:55,724 --> 00:09:58,615
Noordtoren uit de 13e eeuw
198
00:09:58,699 --> 00:10:03,098
op een steiger van houten balken staan acht klokken.
199
00:10:03,182 --> 00:10:06,828
De grootste weegt ruim vier ton.
200
00:10:06,912 --> 00:10:08,881
Als de balken doorbranden,
201
00:10:08,964 --> 00:10:12,358
ze zullen een fatale kettingreactie veroorzaken,
202
00:10:12,441 --> 00:10:15,123
waardoor de klokken luiden
vallen als sloopkogels,
203
00:10:15,207 --> 00:10:20,361
het vernietigen van de houten ruggengraat van de toren.
204
00:10:20,444 --> 00:10:25,765
Als de toren valt, kan dat gebeuren
een dodelijk domino-effect veroorzaken
205
00:10:25,849 --> 00:10:30,793
dat brengt de hele kathedraal naar beneden.
206
00:10:33,725 --> 00:10:35,234
Om deze catastrofale ineenstorting te voorkomen,
207
00:10:35,318 --> 00:10:38,335
De brandweer heeft geen keus
208
00:10:38,418 --> 00:10:41,058
maar om dieper naar binnen te gaan.
209
00:10:41,142 --> 00:10:42,222
President Macron zei: “Ongetwijfeld
210
00:10:42,232 --> 00:10:44,870
We moeten de brandweer naar binnen sturen.
211
00:10:44,954 --> 00:10:46,211
De kathedraal moet gered worden."
212
00:10:47,929 --> 00:10:48,767
We gingen naar de noordelijke toren
213
00:10:48,851 --> 00:10:52,412
net toen de vlammen het belfort hadden bereikt.
214
00:10:55,010 --> 00:10:57,440
De brandweer wist het ook goed.
215
00:10:57,523 --> 00:10:58,782
We waren elkaar aan het begeleiden.
216
00:11:06,658 --> 00:11:09,883
Om het vuur op de
dak, brandweerlieden pompen water
217
00:11:09,968 --> 00:11:12,692
van de rivier de Seine
en voer het aan brandweerwagens
218
00:11:12,775 --> 00:11:14,618
rond de kathedraal.
219
00:11:14,703 --> 00:11:17,970
Maar om de torens tegen te houden
Als ze instorten, moeten ze een team sturen
220
00:11:18,053 --> 00:11:19,647
in de brandende structuur.
221
00:11:19,731 --> 00:11:24,214
Hun missie: slangen laten vallen
tussen de torens
222
00:11:24,297 --> 00:11:28,110
en bestrijd het vuur dat zich vanaf het dak verspreidt.
223
00:11:28,194 --> 00:11:30,581
Maar de aanhoudende wind houdt niet op.
224
00:11:30,666 --> 00:11:32,876
En ondanks hun inspanningen zijn de
houten frame met de klokken
225
00:11:32,886 --> 00:11:36,321
heeft vlam gevat en zou kunnen
de vernietiging veroorzaken
226
00:11:36,406 --> 00:11:39,297
van de kathedraal op elk moment.
227
00:11:39,381 --> 00:11:41,853
Dus het team moet hun slepen
slangen naar de top van de toren
228
00:11:41,936 --> 00:11:45,833
en laat het houten frame weken
om het ondenkbare te voorkomen.
229
00:11:52,494 --> 00:11:54,128
De hele nacht,
230
00:11:54,212 --> 00:11:57,648
het lot van de Notre Dame staat op het spel.
231
00:11:57,731 --> 00:12:00,998
Uiteindelijk de brandweer
de overhand krijgen.
232
00:12:01,083 --> 00:12:05,315
De vlammen zijn geblust
terug en alleen gloeiende sintels
233
00:12:05,399 --> 00:12:07,996
verlicht de nachtelijke hemel.
234
00:12:08,080 --> 00:12:11,139
Niemand weet hoe de brand is ontstaan.
235
00:12:11,222 --> 00:12:13,695
Er begint een onderzoek.
236
00:12:13,779 --> 00:12:16,376
Maar voor nu de dringende vraag:
237
00:12:16,460 --> 00:12:18,722
hoe beschadigd is de structuur
238
00:12:18,807 --> 00:12:21,907
en kan het ooit herbouwd worden?
239
00:12:21,991 --> 00:12:24,505
President Macron belooft
om de kathedraal te restaureren
240
00:12:24,588 --> 00:12:26,599
over vijf jaar.
241
00:12:26,683 --> 00:12:29,282
Vanavond zeg ik je heel plechtig:
242
00:12:29,365 --> 00:12:34,182
we zullen deze kathedraal samen herbouwen.
243
00:12:34,267 --> 00:12:40,174
Ondertussen de wereld
houdt de wacht voor de Notre Dame.
244
00:12:46,291 --> 00:12:48,178
Daglicht onthult de volledige omvang
245
00:12:48,261 --> 00:12:51,948
van de verschrikkelijke verwoesting
veroorzaakt door het vuur.
246
00:12:53,498 --> 00:12:57,144
Het eiken dak en de torenspits
zijn volledig vernield.
247
00:12:57,228 --> 00:13:00,412
Tonnen giftig lood bedekten het dak
248
00:13:00,495 --> 00:13:01,962
zijn in de lucht gespoten,
249
00:13:02,045 --> 00:13:03,177
het vervuilen van de locatie.
250
00:13:03,260 --> 00:13:07,450
Verbrande dakspanten bedekken de gewelven.
251
00:13:07,533 --> 00:13:10,550
Drie gapende gaten in de stenen gewelven
252
00:13:10,635 --> 00:13:12,687
verzwakken de hele structuur.
253
00:13:12,771 --> 00:13:15,956
En de 550 ton verschroeide
karkas van steigers
254
00:13:16,039 --> 00:13:19,266
kan elk moment instorten,
255
00:13:19,350 --> 00:13:23,414
iets ondenkbaars
degenen die belast zijn met het behoud
256
00:13:23,497 --> 00:13:25,634
Het rijke culturele erfgoed van Frankrijk.
257
00:13:25,718 --> 00:13:28,273
Ik sta voor mijn kathedraal,
258
00:13:28,357 --> 00:13:29,573
die zich in deze staat bevindt.
259
00:13:29,656 --> 00:13:31,248
Ik moet werken.
260
00:13:31,333 --> 00:13:32,966
Philippe Villeneuve heeft de leiding
261
00:13:33,050 --> 00:13:35,270
van historische monumenten in Frankrijk.
262
00:13:35,355 --> 00:13:39,125
Dit is de kathedraal die hem inspireerde
263
00:13:39,209 --> 00:13:41,220
architect te worden.
264
00:13:41,304 --> 00:13:44,237
Ik moet vijf geweest zijn
265
00:13:44,321 --> 00:13:45,996
of zes jaar oud.
266
00:13:46,081 --> 00:13:46,960
Mijn ouders brachten mij hier op een dag,
267
00:13:47,044 --> 00:13:50,479
zoals ieder kind uit Parijs.
268
00:13:50,564 --> 00:13:52,993
Ik was gefascineerd door de architectuur.
269
00:13:53,077 --> 00:13:55,633
Het is mij sindsdien bijgebleven.
270
00:13:55,717 --> 00:14:00,577
Sinds 2013 is Phillipe verantwoordelijk
271
00:14:00,661 --> 00:14:03,050
voor het behoud van de Notre Dame.
272
00:14:03,133 --> 00:14:04,473
Het was het hoogtepunt
273
00:14:04,557 --> 00:14:05,816
van een droom.
274
00:14:05,898 --> 00:14:08,328
Een droom die uitkomt.
275
00:14:08,411 --> 00:14:11,303
Vandaag is die droom veranderd in een nachtmerrie.
276
00:14:13,273 --> 00:14:16,248
De getroffen kathedraal
is een gigantisch kaartenhuis.
277
00:14:16,331 --> 00:14:18,971
Als het stenen gewelf instort
278
00:14:19,054 --> 00:14:23,411
het gewicht van de steunberen
zal de 30 meter hoge muren induwen.
279
00:14:23,496 --> 00:14:26,805
En de Notre Dame zal er niet meer zijn.
280
00:14:32,672 --> 00:14:36,902
Dus Phillipe leidt een snellereactieteam...
281
00:14:36,987 --> 00:14:38,327
tientallen ingenieurs,
282
00:14:38,412 --> 00:14:42,183
architecten en wetenschappers.
283
00:14:42,266 --> 00:14:44,863
Hun taak is het voorkomen van a
totale ineenstorting van de kathedraal.
284
00:14:44,947 --> 00:14:46,958
Vanuit het diepst van mijn hart,
285
00:14:47,042 --> 00:14:49,126
Ik wil jullie allemaal bedanken
jouw toewijding, jouw aanpak,
286
00:14:49,137 --> 00:14:50,562
jouw passie.
287
00:14:50,646 --> 00:14:53,117
Je doet een heel
moeilijke taak, die essentieel is
288
00:14:53,202 --> 00:14:54,207
voor de kathedraal.
289
00:14:56,050 --> 00:14:57,265
Het is niet alleen een lastige klus,
290
00:14:57,349 --> 00:15:01,329
het is ook gevaarlijk.
291
00:15:01,414 --> 00:15:03,801
De afbrokkelende stenen gewelven
292
00:15:03,885 --> 00:15:05,980
en gedraaide steigers maken elk bezoek mogelijk
293
00:15:06,063 --> 00:15:09,123
binnen om de zaak te onderzoeken
stabiliteit van de structuur
294
00:15:09,207 --> 00:15:12,139
uiterst gevaarlijk.
295
00:15:12,222 --> 00:15:14,359
Op de kluizen die we hebben
het probleem van de impact
296
00:15:14,444 --> 00:15:17,754
van het vuur, maar dat zullen we wel doen
moet ook evalueren
297
00:15:17,838 --> 00:15:21,272
de impact van het water
gebruikt om de brand te blussen.
298
00:15:21,357 --> 00:15:25,212
En we kunnen vanaf hier de binnenkant zien van...
299
00:15:27,013 --> 00:15:28,018
Ga naar buiten.
300
00:15:28,103 --> 00:15:29,360
De steiger beweegt.
301
00:15:29,443 --> 00:15:31,288
Steiger!
302
00:15:31,371 --> 00:15:33,717
Bewegingssensoren wel
geïnstalleerd in de gesmolten wirwar
303
00:15:33,801 --> 00:15:34,806
van steigers boven het hoofd.
304
00:15:34,889 --> 00:15:37,152
Deze kunnen worden veroorzaakt door windstoten...
305
00:15:37,235 --> 00:15:40,756
een waarschuwing vóór a
mogelijke totale ineenstorting.
306
00:15:46,622 --> 00:15:49,680
Het is het alarm, omdat
de steiger is verplaatst.
307
00:15:49,765 --> 00:15:53,199
Wij moeten vertrekken.
308
00:15:53,283 --> 00:15:56,886
Er zijn evacuaties zoals
dit elke week; nodig,
309
00:15:56,971 --> 00:15:59,693
maar een belemmering voor het dringende werk
310
00:15:59,777 --> 00:16:01,328
van het stabiliseren van de structuur.
311
00:16:05,518 --> 00:16:10,126
Het is heel moeilijk om
jongleren met al deze kwesties.
312
00:16:10,211 --> 00:16:13,730
Het probleem is dat we dat wel hebben
om zeer snel actie te ondernemen.
313
00:16:13,814 --> 00:16:15,699
Maar we moeten erover nadenken
314
00:16:15,783 --> 00:16:17,250
de realiteit van dit gebouw.
315
00:16:17,333 --> 00:16:21,230
Het dreigt nog steeds in te storten.
316
00:16:21,313 --> 00:16:21,858
We bevinden ons nog steeds in de stabilisatiefase
317
00:16:21,943 --> 00:16:25,294
van de kathedraal.
318
00:16:25,377 --> 00:16:27,305
Om een catastrofale ineenstorting te voorkomen,
319
00:16:27,388 --> 00:16:31,201
ingenieurs zouden een
stalen skelet in het schip
320
00:16:31,286 --> 00:16:34,134
om de muren te verstevigen.
321
00:16:34,217 --> 00:16:36,270
Dan, zelfs als het gewelf instort,
322
00:16:36,354 --> 00:16:40,922
de muren van de Notre Dame zouden blijven staan.
323
00:16:41,005 --> 00:16:44,190
Maar het is veel te gevaarlijk
voor arbeiders om staalwerk op te richten
324
00:16:44,273 --> 00:16:47,709
onder de gecompromitteerde structuur.
325
00:16:47,792 --> 00:16:50,391
Wij kunnen niet onder de
kluizen omdat we het niet weten
326
00:16:50,474 --> 00:16:52,234
of ze nu vallen of niet.
327
00:16:52,317 --> 00:16:55,209
Dus in plaats van te verstevigen
de muren van binnenuit,
328
00:16:55,293 --> 00:16:58,142
het team gaat houtskeletbouw bouwen
329
00:16:58,225 --> 00:17:01,283
onder de steunberen buiten.
330
00:17:01,367 --> 00:17:04,510
Nu, als het gewelf valt
naar binnen, de steunberen kunnen niet duwen
331
00:17:04,595 --> 00:17:10,083
op de muren, en zij
zal niet naar beneden vallen.
332
00:17:18,128 --> 00:17:21,144
Ze zijn erg moeilijk omdat
333
00:17:21,228 --> 00:17:22,308
geen enkele luchtboog is identiek aan de andere.
334
00:17:22,318 --> 00:17:26,046
Ze worden op maat gemaakt.
335
00:17:26,128 --> 00:17:28,223
De arbeiders in deze fabriek haasten zich om te bezuinigen
336
00:17:28,308 --> 00:17:31,954
en ongeveer 250 ton hout assembleren
337
00:17:32,038 --> 00:17:35,264
om het massieve te creëren
ondersteunt de teambehoeften van Philippe
338
00:17:35,347 --> 00:17:38,615
om de gewelven te ondersteunen.
339
00:17:38,699 --> 00:17:40,114
Het is van cruciaal belang dat elke steun perfect past
340
00:17:40,124 --> 00:17:41,590
onder elke luchtboog
341
00:17:41,674 --> 00:17:43,309
zijn gewicht te behouden.
342
00:17:47,875 --> 00:17:51,436
Werken rond en in deze ruimte
343
00:17:51,520 --> 00:17:54,496
is een logistieke nachtmerrie.
344
00:17:54,579 --> 00:17:57,930
210 ton loodbekleding
bedekte het dak van de kathedraal.
345
00:17:58,014 --> 00:17:59,817
Dit is grotendeels gesmolten tijdens de brand,
346
00:17:59,900 --> 00:18:06,394
en nu bedekt giftig loodstof elk oppervlak.
347
00:18:06,478 --> 00:18:07,987
De werkplek is sterk verontreinigd.
348
00:18:08,070 --> 00:18:09,746
Totdat de locatie is schoongemaakt,
349
00:18:09,829 --> 00:18:12,553
teamleden moeten
draag volledig beschermende kleding
350
00:18:12,636 --> 00:18:16,408
om de besmette zone binnen te dringen.
351
00:18:16,492 --> 00:18:17,874
Bij het verlaten van de locatie,
352
00:18:17,958 --> 00:18:19,425
zij kleden zich uit,
353
00:18:19,509 --> 00:18:23,446
gooi alle kleding weg,
354
00:18:23,531 --> 00:18:24,452
was apparatuur zorgvuldig,
355
00:18:24,536 --> 00:18:27,092
daarna zelf douchen.
356
00:18:27,176 --> 00:18:31,156
Alleen dan kunnen ze terug naar het schone gebied
357
00:18:31,240 --> 00:18:32,789
zelfs voor een lunchpauze.
358
00:18:35,346 --> 00:18:37,985
Voor de arbeiders is het heel moeilijk om te verdragen
359
00:18:38,069 --> 00:18:41,672
die er mee te maken hebben gehad
deze procedures maandenlang.
360
00:18:41,756 --> 00:18:44,899
Deze regels zijn niet normaal.
361
00:18:44,982 --> 00:18:49,885
Maar deze hele site is niet normaal.
362
00:18:49,968 --> 00:18:52,231
Maar uiteindelijk, vijf maanden later,
363
00:18:52,315 --> 00:18:55,708
alle 28 luchtbogen zijn op hun plaats vergrendeld
364
00:18:55,792 --> 00:18:58,264
en de muren zijn veilig.
365
00:18:58,348 --> 00:19:02,831
Nu kunnen ze zich richten op de volgende uitdaging...
366
00:19:02,914 --> 00:19:04,203
zet de gesmolten massa van steigers vast
367
00:19:04,213 --> 00:19:07,942
die gevaarlijk boven de kathedraal hangt.
368
00:19:10,582 --> 00:19:13,221
Het schavot weegt meer dan een jumbojet,
369
00:19:13,305 --> 00:19:18,458
en rust slechts op vier spichtige poten.
370
00:19:18,543 --> 00:19:22,229
Het team is van plan er drie in te pakken
massieve stalen traliebalken
371
00:19:22,313 --> 00:19:26,253
eromheen om het breekbare vast te binden
bovenste delen samen.
372
00:19:26,336 --> 00:19:30,484
Dan gaan ze er meer bouwen
steigers aan weerszijden
373
00:19:30,568 --> 00:19:32,579
en er stalen balken overheen leggen.
374
00:19:34,883 --> 00:19:38,150
Zo kunnen werknemers terecht
binnen de getroffen steiger
375
00:19:38,234 --> 00:19:42,885
om te helpen de 50.000 stalen palen af te snijden,
376
00:19:42,970 --> 00:19:48,374
een werkelijk Hercules-taak.
377
00:19:48,458 --> 00:19:52,229
Alleen dan kan het team
een tijdelijk dak plaatsen
378
00:19:52,312 --> 00:19:54,072
om ze tegen de elementen te beschermen
379
00:19:54,156 --> 00:19:57,340
terwijl ze de Notre Dame herbouwen.
380
00:19:57,425 --> 00:19:59,436
Het wordt een extreem
gevaarlijke operatie.
381
00:19:59,519 --> 00:20:01,279
De torenspits is verdwenen,
382
00:20:01,362 --> 00:20:03,625
maar de steiger staat er nog.
383
00:20:03,709 --> 00:20:06,517
Het beweegt een beetje, maar het is er nog steeds.
384
00:20:06,600 --> 00:20:09,156
Terwijl ingenieurs zich opmaken
om de steigers te verwijderen,
385
00:20:09,240 --> 00:20:12,801
architect Rémi Fromont
386
00:20:12,885 --> 00:20:13,890
en Livio De Luca
387
00:20:13,933 --> 00:20:16,780
een baanbrekende start maken
project dat zal combineren
388
00:20:16,866 --> 00:20:20,510
het onderzoekswerk
met nieuwe wetenschappelijke analyses.
389
00:20:20,594 --> 00:20:26,418
Hun ambitie is om een
datarijk model van de Notre Dame...
390
00:20:26,501 --> 00:20:28,764
een digitale tweeling.
391
00:20:28,848 --> 00:20:34,127
De digitale tweeling zal worden ingebed
niet alleen de geometrische structuur,
392
00:20:34,211 --> 00:20:37,647
of de visuele verschijning van de kathedraal,
393
00:20:37,730 --> 00:20:42,757
maar ook al het wetenschappelijke
gegevens afkomstig uit de onderzoeken.
394
00:20:42,843 --> 00:20:45,356
Dat kan bijvoorbeeld
klik op een steen in de kluis
395
00:20:45,440 --> 00:20:47,870
en toegang tot alle informatie
396
00:20:47,953 --> 00:20:52,563
over de fysieke eigenschappen ervan
zoals de herkomst,
397
00:20:52,646 --> 00:20:54,448
maar ook het mechanisch gedrag
398
00:20:54,532 --> 00:20:58,889
binnen de gehele structuur.
399
00:20:58,972 --> 00:21:01,403
Gelukkig voor Livio, a
serie zeer gedetailleerd
400
00:21:01,487 --> 00:21:07,226
laserscans van de kathedraal
worden sinds 2006 uitgevoerd.
401
00:21:07,310 --> 00:21:11,123
Deze zijn bij elkaar gebracht
deze onschatbare 3D dynamische kaart
402
00:21:11,206 --> 00:21:14,056
om elke steen, hout,
en ijzeren spijker in de structuur,
403
00:21:14,140 --> 00:21:20,048
door de tijd heen, vanaf de 12e
eeuw tot heden.
404
00:21:20,131 --> 00:21:24,740
Dit is een ongekend project.
405
00:21:24,823 --> 00:21:28,092
De ambitie is om alles te verzamelen
de informatie uit het verleden,
406
00:21:28,175 --> 00:21:30,019
om het door te geven aan de toekomst.
407
00:21:30,103 --> 00:21:32,743
Er is heel weinig informatie uit de eerste hand
408
00:21:32,827 --> 00:21:35,382
over de bouw van de Notre Dame,
409
00:21:35,466 --> 00:21:37,519
of de ambachtslieden die het hebben gebouwd.
410
00:21:37,603 --> 00:21:40,285
In de nasleep van de brand,
411
00:21:40,368 --> 00:21:41,615
nieuwe studies van de materialen van de kathedraal
412
00:21:41,625 --> 00:21:44,893
deze geheimen zou kunnen ontsluiten.
413
00:21:46,066 --> 00:21:49,836
Deze nieuwe gegevens, een keer
opgenomen in de digitale tweeling,
414
00:21:49,921 --> 00:21:54,907
zal hiervoor een blauwdruk opleveren
de restauratie en wederopbouw.
415
00:21:56,792 --> 00:21:59,305
Binnen de Notre Dame,
416
00:21:59,390 --> 00:22:05,549
wetenschappers beginnen zich te verzamelen
gegevens en onderzoek de schade
417
00:22:05,633 --> 00:22:06,429
naar dierbare beelden,
418
00:22:06,512 --> 00:22:07,603
muurschilderingen,
419
00:22:07,686 --> 00:22:09,068
en ramen.
420
00:22:13,090 --> 00:22:17,196
De kathedraal is het meest kwetsbaar
wonder, het glas in lood,
421
00:22:17,279 --> 00:22:20,716
dateert uit de 13e eeuw.
422
00:22:20,800 --> 00:22:23,818
36 ramen omcirkelden het lagere niveau,
423
00:22:23,900 --> 00:22:28,845
42 rond het middelste niveau,
en 43 rond het bovenste niveau.
424
00:22:28,928 --> 00:22:32,489
De drie beroemde Rozenramen
425
00:22:32,574 --> 00:22:35,632
overspanning tot 42 voet in diameter
426
00:22:35,715 --> 00:22:37,977
en bestaan uit meer dan 1.100 panelen
427
00:22:38,062 --> 00:22:40,283
van prachtig glas-in-lood.
428
00:22:40,367 --> 00:22:44,766
Wonder boven wonder overleven ze de brand intact.
429
00:22:44,849 --> 00:22:46,190
Maar de intense hitte die smolt
430
00:22:46,274 --> 00:22:49,290
het met lood bedekte dak van de kathedraal
431
00:22:49,374 --> 00:22:51,343
betekent dat veel van het glaswerk
432
00:22:51,427 --> 00:22:55,241
is nu bedekt met a
laagje giftig loodpoeder.
433
00:22:55,324 --> 00:22:58,424
Als u dit verwijdert, kan het kwetsbare glas beschadigd raken
434
00:22:58,508 --> 00:23:02,572
en schadelijk zijn voor restaurateurs.
435
00:23:02,655 --> 00:23:05,672
Het was echt pijnlijk om te zien
de catastrofe op tv.
436
00:23:05,757 --> 00:23:10,323
Ik keek om te zien wat er is
gebeurt rond de ramen
437
00:23:10,407 --> 00:23:14,010
en het was natuurlijk heel moeilijk
438
00:23:14,094 --> 00:23:16,524
om een goed beeld te krijgen van wat er is gebeurd.
439
00:23:16,608 --> 00:23:19,415
Er is een voor en na 15 april,
440
00:23:19,499 --> 00:23:23,187
voor historische monumenten, dat is zeker.
441
00:23:23,270 --> 00:23:25,449
Glaswetenschapper Claudine Loisel
442
00:23:25,532 --> 00:23:28,591
maakt gebruik van een draagbare digitale microscoop
443
00:23:28,675 --> 00:23:30,174
om de niveaus van loodpoeder te onderzoeken
444
00:23:30,184 --> 00:23:33,577
op het glas in lood.
445
00:23:33,662 --> 00:23:34,865
Vervolgens moet ze een strategie formuleren
446
00:23:34,875 --> 00:23:39,653
om elk afzonderlijk paneel schoon te maken; A
uitgebreid decontaminatieprogramma.
447
00:23:39,736 --> 00:23:42,585
Dit raam bevindt zich aan de achterkant van de kathedraal,
448
00:23:42,670 --> 00:23:47,194
op het lagere niveau,
het verst van het inferno.
449
00:23:47,278 --> 00:23:51,384
Maar het is nog steeds ernstig vervuild.
450
00:23:53,479 --> 00:23:57,376
Gelukkig hebben deze ramen dat wel
al 100 jaar niet schoongemaakt,
451
00:23:57,459 --> 00:24:00,393
dus de voorsprong is bovenaan gebleven
452
00:24:00,476 --> 00:24:04,287
van een stoflaag, niet op het glas zelf.
453
00:24:04,372 --> 00:24:08,477
De eerste dikke laag van
aanbetaling was, kunnen we zeggen
454
00:24:08,563 --> 00:24:10,364
heeft op één manier een kleine bescherming.
455
00:24:10,448 --> 00:24:13,925
Dus we moeten gewoon alle aanbetalingen verwijderen,
456
00:24:14,009 --> 00:24:17,361
om deze ramen uit de 19e eeuw schoon te maken.
457
00:24:17,445 --> 00:24:21,383
Claudine onderzoekt deposito's
uit ramen rondom de kathedraal.
458
00:24:21,467 --> 00:24:24,065
De monsters onthullen essentiële aanwijzingen
459
00:24:24,149 --> 00:24:26,201
over de verspreiding van de loodverontreiniging.
460
00:24:26,286 --> 00:24:27,164
Nadat de torenspits was gevallen,
461
00:24:27,249 --> 00:24:30,769
de wolk van stof, lood,
en ander deeltje,
462
00:24:30,852 --> 00:24:32,947
duw de andere kant op,
463
00:24:33,031 --> 00:24:36,131
dus we zijn nog een beetje meer
beschermd in dit gebied.
464
00:24:36,214 --> 00:24:40,655
De ramen van de bovenste
niveau, in het pad van de leidende wolk,
465
00:24:40,740 --> 00:24:44,344
zijn het meest vervuild.
466
00:24:44,427 --> 00:24:46,857
Het team haalt uit en
vervoert deze panelen
467
00:24:46,940 --> 00:24:49,120
naar dit bijzondere laboratorium
468
00:24:49,204 --> 00:24:54,440
waar ze experimenteren
met manieren om de leiding te verwijderen.
469
00:24:54,525 --> 00:24:58,505
Ten eerste gebruikt Claudine een
precisie stofzuiger
470
00:24:58,588 --> 00:25:00,559
om de honderd jaar stof te verwijderen
471
00:25:00,642 --> 00:25:02,779
en het grootste deel van het loodpoeder erbij.
472
00:25:02,863 --> 00:25:09,859
Dit is dus een goede manier om
bescherm de conservator.
473
00:25:09,943 --> 00:25:14,301
Je kunt de actie besturen,
de druk op het glas
474
00:25:14,383 --> 00:25:16,187
en ook op het schilderij.
475
00:25:16,270 --> 00:25:17,861
Vervolgens gebruikt ze water en wattenbolletjes
476
00:25:17,946 --> 00:25:22,219
om het laatste stukje lood te verwijderen.
477
00:25:22,302 --> 00:25:24,062
Natuurlijk,
478
00:25:24,146 --> 00:25:26,366
je hebt wetenschappelijk nodig
bewijs dat het werkt.
479
00:25:26,450 --> 00:25:29,467
Claudine maakt gebruik van röntgenspectroscopie
480
00:25:29,551 --> 00:25:31,940
om precies te bepalen hoeveel doekjes er nodig zijn
481
00:25:32,024 --> 00:25:35,668
om de voorsprong terug te brengen naar een normaal niveau.
482
00:25:35,752 --> 00:25:41,911
Zo kunnen we elke chemische stof identificeren
element dat we in het materiaal hebben.
483
00:25:41,994 --> 00:25:44,342
Te weinig doekjes en de voorsprong blijft.
484
00:25:44,425 --> 00:25:49,705
Te veel doekjes en restauratie
zal langer duren dan nodig.
485
00:25:49,788 --> 00:25:52,218
Oké,
486
00:25:52,301 --> 00:25:55,654
nu is de analyse voltooid.
487
00:25:55,738 --> 00:25:59,551
Na vijf doekjes kijkt Claudine of ze het ziet
488
00:25:59,634 --> 00:26:02,231
als het glas is ontsmet.
489
00:26:05,082 --> 00:26:09,648
Oké, we hebben verschillende
chemisch element... calcium, ijzer,
490
00:26:09,731 --> 00:26:13,336
en als we de leiding willen zien...
491
00:26:13,419 --> 00:26:16,225
er is geen leiding!
492
00:26:16,309 --> 00:26:18,614
Na negen maanden kunnen we het wel zien
493
00:26:18,698 --> 00:26:21,966
een goede oplossing, een goed
manier van reinigen en conserveren
494
00:26:22,050 --> 00:26:23,738
de glas-in-loodramen van de Notre Dame.
495
00:26:29,173 --> 00:26:31,811
De ramen op de bovenste verdieping
stonden niet alleen op het pad
496
00:26:31,895 --> 00:26:32,985
van de loodwolk,
497
00:26:33,070 --> 00:26:38,055
maar ook het dichtst bij het inferno.
498
00:26:38,138 --> 00:26:41,029
Claudine gaat op zoek naar haarscheurtjes
499
00:26:41,113 --> 00:26:44,005
veroorzaakt door thermische schokken,
500
00:26:44,088 --> 00:26:45,586
het snel opwarmen en afkoelen van het glas.
501
00:26:45,596 --> 00:26:50,038
Deze scheuren zijn het gevolg van de brand.
502
00:26:50,121 --> 00:26:51,715
Dit zijn recente scheuren
503
00:26:51,798 --> 00:26:54,562
en dit is een typische thermische schok.
504
00:26:54,645 --> 00:26:56,741
Het lijkt op het glas-in-lood op de bovenste verdieping
505
00:26:56,824 --> 00:26:59,967
zal nauwgezet moeten gebeuren
weer aan elkaar gelijmd.
506
00:27:00,052 --> 00:27:03,530
Maar binnen de Notre Dame,
507
00:27:03,612 --> 00:27:05,874
het glas-in-lood op het lagere niveau verschijnt
508
00:27:05,959 --> 00:27:07,468
ongeschonden te hebben overleefd.
509
00:27:07,552 --> 00:27:11,449
En hier kunnen we zien dat we een goede stabiliteit hebben,
510
00:27:11,532 --> 00:27:14,842
hechting van het schilderij,
511
00:27:14,925 --> 00:27:18,109
er is dus absoluut geen thermische schok,
512
00:27:18,194 --> 00:27:21,043
dat is goed nieuws voor ons.
513
00:27:21,127 --> 00:27:23,347
Ter plaatse,
514
00:27:23,431 --> 00:27:25,567
de teams van wetenschappers
515
00:27:25,652 --> 00:27:27,704
ontmoet de ingenieurs en architecten
516
00:27:27,788 --> 00:27:29,632
om hun bevindingen te delen.
517
00:27:39,143 --> 00:27:40,892
Zodra Claudine's team dat heeft gedaan
gerestaureerd glaswerk van de Notre Dame
518
00:27:40,902 --> 00:27:44,966
in zijn oude glorie, mogen ze gebruiken
519
00:27:45,051 --> 00:27:47,145
een radicaal nieuwe conserveringstechniek
520
00:27:47,228 --> 00:27:49,156
om het veilig te stellen voor toekomstige generaties.
521
00:27:51,796 --> 00:27:55,777
Het wordt gebruikt op een enorme
schaal hier, in Noord-Engeland.
522
00:27:58,081 --> 00:28:00,259
Dit is York Minster,
523
00:28:00,344 --> 00:28:01,506
een 800 jaar oud gotisch meesterwerk
524
00:28:01,517 --> 00:28:06,838
en de thuisbasis van de grootste
uitgestrektheid van middeleeuwse glas-in-loodramen
525
00:28:06,921 --> 00:28:07,968
in het Verenigd Koninkrijk,
526
00:28:08,052 --> 00:28:11,991
het Grote Oostraam.
527
00:28:12,074 --> 00:28:12,829
Het is een van de grootste ramen ooit gemaakt
528
00:28:12,913 --> 00:28:15,091
overal in de middeleeuwse wereld.
529
00:28:15,175 --> 00:28:17,312
We hebben glas van de 12e tot en met
530
00:28:17,395 --> 00:28:22,215
tot de 18e eeuw
vrij aanzienlijke hoeveelheden.
531
00:28:22,298 --> 00:28:26,906
En het is echt onze nationale
schatkamer van glas-in-lood.
532
00:28:29,002 --> 00:28:33,065
Ingenieurs zijn hier
voltooiing van een project van $ 12 miljoen
533
00:28:33,149 --> 00:28:36,375
om het glas-in-loodraam van York Minster te beschermen
534
00:28:36,460 --> 00:28:40,607
tegen schadelijke UV-stralen en de
corrosieve effecten van vocht.
535
00:28:40,691 --> 00:28:42,367
Bij moderne glas-in-loodconservatie is
536
00:28:42,451 --> 00:28:44,587
we doen er echt alles aan om het te behouden
537
00:28:44,672 --> 00:28:49,028
beide oppervlakken van het historische
glas-in-lood droog en stabiel,
538
00:28:49,112 --> 00:28:51,877
en dat is waar onze geventileerde,
539
00:28:51,962 --> 00:28:54,728
milieubeschermend
beglazing speelt een rol.
540
00:28:58,163 --> 00:29:00,593
Je ziet dat ik bijna binnen ben.
541
00:29:01,514 --> 00:29:04,909
Ik denk dat het alleen dit laatste stukje is.
542
00:29:04,992 --> 00:29:09,937
Matt Nickels is aan het installeren
dit nieuwe conserveringssysteem.
543
00:29:10,020 --> 00:29:13,580
Hij plaatst een bescherming
helder glazen buitenframe
544
00:29:13,665 --> 00:29:15,342
in de raamopening.
545
00:29:15,425 --> 00:29:18,818
Deze gaat in de originele beglazingsgroef,
546
00:29:18,902 --> 00:29:20,872
waar het middeleeuwse glas zou hebben gestaan.
547
00:29:20,955 --> 00:29:25,396
Deze beschermende beglazing
voorkomt corrosieve condensatie
548
00:29:25,479 --> 00:29:28,162
van vorming op de
800 jaar oud glas in lood
549
00:29:28,245 --> 00:29:29,922
die gaat er achter zitten.
550
00:29:30,005 --> 00:29:32,980
De gecreëerde kloof betekent dat
551
00:29:33,065 --> 00:29:33,775
er stroomt lucht doorheen.
552
00:29:33,860 --> 00:29:36,039
En als je luchtcirculatie hebt,
553
00:29:36,122 --> 00:29:38,134
het regelt de temperatuur,
554
00:29:38,217 --> 00:29:40,052
wat betekent dat er
minder vocht op het glas.
555
00:29:40,062 --> 00:29:47,686
Elk kozijn wordt op maat gemaakt
en vereist grote vaardigheid om te passen.
556
00:29:47,770 --> 00:29:48,692
Je wilt het niet te klein maken
557
00:29:48,776 --> 00:29:50,871
omdat het gaat
duidelijk doorheen glijden.
558
00:29:50,954 --> 00:29:53,216
Geen twee ramen zullen hetzelfde zijn.
559
00:29:53,301 --> 00:29:55,899
Als het buitenpaneel is geïnstalleerd,
560
00:29:55,982 --> 00:29:58,454
zij kunnen de
laag middeleeuws glas.
561
00:30:00,633 --> 00:30:04,194
Ze zijn eigenlijk in redelijk goede staat
562
00:30:04,278 --> 00:30:06,666
gezien het feit dat ze begin 13e eeuw zijn.
563
00:30:06,750 --> 00:30:08,090
Er is altijd de zorg, wanneer dan ook
564
00:30:08,174 --> 00:30:09,934
Je gaat zo met glas om,
565
00:30:10,017 --> 00:30:11,055
maar je moet het gewoon zeker weten
566
00:30:11,065 --> 00:30:12,867
dat je heel voorzichtig bent.
567
00:30:15,087 --> 00:30:16,010
Er is niets zoals
568
00:30:16,093 --> 00:30:17,339
het zien met zonlicht erachter.
569
00:30:17,349 --> 00:30:21,163
Wanneer je het zo neerzet
Dit is nogal magisch, nietwaar?
570
00:30:23,719 --> 00:30:25,228
Dit soort technieken
571
00:30:25,311 --> 00:30:29,166
bieden een glimp van hoe
wetenschappers zoals Claudine
572
00:30:29,250 --> 00:30:32,140
kan uiteindelijk het glas van de Notre Dame behouden.
573
00:30:32,225 --> 00:30:36,120
Dit is de beste manier om
bescherm glas-in-loodramen,
574
00:30:36,205 --> 00:30:39,515
dus het zal zeker een optie zijn
575
00:30:39,598 --> 00:30:41,190
om de ramen van de Notre Dame te beschermen.
576
00:30:43,872 --> 00:30:46,510
Als het gewelf was ingestort
577
00:30:46,595 --> 00:30:49,276
naast de ramen,
578
00:30:49,360 --> 00:30:51,917
het glas zou zwaar beschadigd kunnen zijn.
579
00:30:52,000 --> 00:30:54,095
Maar gelukkig is het stenen gewelf,
580
00:30:54,179 --> 00:30:57,279
die er net onder zit
het houten en loden dak,
581
00:30:57,364 --> 00:31:00,505
beschermde de ramen tegen het inferno erboven.
582
00:31:00,589 --> 00:31:02,893
Toen de architecten van de Middeleeuwen
583
00:31:02,977 --> 00:31:04,778
bouwde dit gewelf,
584
00:31:04,863 --> 00:31:08,005
ze gebruikten het om te scheiden
het houten frame van het dak
585
00:31:08,089 --> 00:31:10,016
van de rest van de kathedraal.
586
00:31:10,100 --> 00:31:14,289
Dus het gewelf nam de
schok van het vallende hout
587
00:31:14,373 --> 00:31:17,474
en het vuur en het water van de brandweer.
588
00:31:19,611 --> 00:31:22,293
Het prachtige gewelf
is gebouwd om veerkrachtig te zijn,
589
00:31:22,377 --> 00:31:25,267
dankzij nauwkeurig middeleeuws vakmanschap,
590
00:31:25,351 --> 00:31:30,755
gebruik van meer dan duizend
kubieke meter kalksteen.
591
00:31:34,358 --> 00:31:37,502
De bogen werken samen om het dak te ondersteunen
592
00:31:37,586 --> 00:31:38,792
en stabiliseer de buitenmuren.
593
00:31:41,776 --> 00:31:44,121
Maar de intense hitte van het vuur
594
00:31:44,205 --> 00:31:45,379
en de instortende torenspits
595
00:31:45,462 --> 00:31:48,521
haalde 15% van de stenen gewelven eruit.
596
00:31:55,518 --> 00:31:57,947
Vandaag drie gaten van 12 meter breed
597
00:31:58,032 --> 00:32:01,049
en een aantal kleinere gaten
dat de gewelven zouden kunnen instorten
598
00:32:01,132 --> 00:32:02,599
op elk moment.
599
00:32:05,112 --> 00:32:09,385
Het team verzamelt, slaat op
en catalogiseert de gevallen steen
600
00:32:09,470 --> 00:32:12,236
in deze tent, gelegen
langs de kathedraal.
601
00:32:14,540 --> 00:32:16,802
Misschien kunnen ze een deel van deze steen gebruiken
602
00:32:16,885 --> 00:32:18,394
om de gewelven te reconstrueren.
603
00:32:21,788 --> 00:32:25,936
Maar het is duidelijk dat zij dat ook zullen doen
nieuwe steen nodig hebben.
604
00:32:26,020 --> 00:32:29,917
De Notre Dame bestaat uit
veel verschillende soorten kalksteen.
605
00:32:30,000 --> 00:32:34,022
Middeleeuwse metselaars kozen
harde kalksteen voor de torens,
606
00:32:34,105 --> 00:32:39,804
pilaren en buitenmuren
hoog bouwen en het dak omhoog houden.
607
00:32:39,889 --> 00:32:45,753
Voor de sculpturen kozen ze
dichte, fijnkorrelige kalksteen,
608
00:32:45,837 --> 00:32:49,189
die met veel detail kan worden gesneden.
609
00:32:49,273 --> 00:32:53,170
En voor de kluizen die ze selecteerden
zachtere, meer poreuze kalksteen
610
00:32:53,253 --> 00:32:55,433
dat is licht maar sterk.
611
00:32:55,516 --> 00:32:58,114
Als het team de kluizen herbouwt
612
00:32:58,198 --> 00:33:01,717
kies een kalksteen die te zwaar is,
613
00:33:01,802 --> 00:33:04,524
de nieuwe kluizen misschien niet
gaan zo lang mee als zou moeten.
614
00:33:07,248 --> 00:33:08,462
Geoloog Lise Leroux
615
00:33:08,547 --> 00:33:10,809
onderzoekt welke steengroeve
waar deze steen vandaan kwam.
616
00:33:10,892 --> 00:33:14,705
Er komen wat blokken vandaan
617
00:33:14,789 --> 00:33:17,009
het instorten van de kluis voor studie.
618
00:33:19,188 --> 00:33:21,032
Dit detectivewerk zal de teambron helpen
619
00:33:21,115 --> 00:33:25,264
vervangende steen die deelt
identieke mechanische eigenschappen.
620
00:33:25,892 --> 00:33:30,501
We moeten verifiëren.
621
00:33:30,584 --> 00:33:32,710
De gevallen gewelfsteen
bevat een zeldzaam microfossiel
622
00:33:32,720 --> 00:33:35,403
genaamd orbitolites complanatus,
623
00:33:35,487 --> 00:33:38,671
een soort plankton.
624
00:33:38,755 --> 00:33:42,190
Er worden zulke fossielen gevonden
in slechts één laag gesteente.
625
00:33:42,275 --> 00:33:44,075
Dit maakt het verkrijgen van nieuwe steen mogelijk
626
00:33:44,159 --> 00:33:47,009
van hetzelfde type nog lastiger.
627
00:33:47,092 --> 00:33:49,816
Kunnen ze deze geologische vingerafdruk gebruiken?
628
00:33:49,900 --> 00:33:52,708
om het origineel te ontdekken
bron van de gewelfsteen?
629
00:33:55,891 --> 00:33:59,202
Om erachter te komen, Lise en
collega Notre Dame-wetenschapper
630
00:33:59,285 --> 00:34:04,104
Claudine Loisel waagt zich diep onder Parijs.
631
00:34:04,188 --> 00:34:09,969
Verborgen onder de straten van de stad
is een rijke bron van kalksteen,
632
00:34:10,052 --> 00:34:14,033
een enorm labyrint van steengroevetunnels.
633
00:34:14,116 --> 00:34:16,840
Lise en Claudine betreden dit doolhof
634
00:34:16,924 --> 00:34:22,329
twee mijl ten zuiden van Notre
Dame in de beroemde Catacomben.
635
00:34:22,413 --> 00:34:24,047
Oh!
636
00:34:44,492 --> 00:34:45,414
Aan het einde van de 18e eeuw,
637
00:34:45,498 --> 00:34:50,316
de steengroeven kregen een andere bestemming
638
00:34:50,401 --> 00:34:54,089
en ze herbergden botten van oude begraafplaatsen,
639
00:34:54,171 --> 00:34:58,738
die zich binnen de steden bevonden.
640
00:34:58,822 --> 00:35:02,132
Begraafplaatsen die gesloten waren
aan het einde van de 18e eeuw
641
00:35:02,216 --> 00:35:02,969
om sanitaire redenen.
642
00:35:03,055 --> 00:35:08,374
Tussen de botten,
643
00:35:08,459 --> 00:35:11,644
Lise en Claudine vinden sporen
achtergelaten door de middeleeuwse mijnwerkers.
644
00:35:11,727 --> 00:35:13,655
Hier is het blok verwijderd
645
00:35:13,738 --> 00:35:16,168
en we houden dit spoor over.
646
00:35:16,253 --> 00:35:19,352
Vervolgens maken ze de zijkanten vierkant,
647
00:35:19,435 --> 00:35:21,907
en gebruik het om de Notre Dame te bouwen.
648
00:35:23,877 --> 00:35:28,738
En de hoogte van de strata hier, het
bepaalt de hoogte van het blok
649
00:35:28,821 --> 00:35:30,624
dat eruit gehaald kan worden.
650
00:35:30,707 --> 00:35:33,473
De blokken die we zien
Notre Dame heeft deze hoogte.
651
00:35:33,556 --> 00:35:37,871
De steengroeve zelf legt dus een beperking op
652
00:35:37,956 --> 00:35:40,260
over de bouw van de Notre Dame.
653
00:35:40,343 --> 00:35:41,894
We hebben leven en we hebben de dood.
654
00:35:41,979 --> 00:35:43,318
Nou ja.
655
00:35:43,402 --> 00:35:45,161
Het bovenste niveau van de steengroeve
656
00:35:45,246 --> 00:35:47,173
houdt harde kalksteen vast
657
00:35:47,257 --> 00:35:49,436
grote, goed bewaarde fossielen.
658
00:35:49,519 --> 00:35:50,944
Deze fossielen zijn
659
00:35:51,028 --> 00:35:55,720
meer kenmerkend voor de kalkstenen
660
00:35:55,803 --> 00:35:59,366
gebruikt voor de pilaren, de boog in de Notre Dame.
661
00:35:59,450 --> 00:36:00,580
Maar niet voor de kluis.
662
00:36:00,664 --> 00:36:04,603
Lise en Claudine hopen het te vinden
663
00:36:04,687 --> 00:36:07,451
een match voor de zachte gewelfsteen
664
00:36:07,535 --> 00:36:08,919
op het lagere niveau van de groeve.
665
00:36:10,930 --> 00:36:14,239
Nu kijken of we het kunnen vinden
666
00:36:14,322 --> 00:36:17,131
de specifieke microfossielen.
667
00:36:21,195 --> 00:36:26,054
Ik weet het niet zeker, omdat
het oppervlak is erg ruw
668
00:36:26,138 --> 00:36:30,915
en het is niet zo duidelijk omdat
van de gehele toestand van het oppervlak.
669
00:36:30,998 --> 00:36:34,727
De kalksteen is hier zachter,
670
00:36:34,812 --> 00:36:36,813
maar Lise kan a niet zien
match voor het zeldzame microfossiel
671
00:36:36,823 --> 00:36:39,127
gevonden in het gewelfmonster van de Notre Dame.
672
00:36:42,688 --> 00:36:44,992
Dus, terug in het laboratorium,
673
00:36:45,076 --> 00:36:49,098
ze kijkt nog eens goed
bij een monster kalksteen
674
00:36:49,182 --> 00:36:50,590
vanaf het lagere niveau van de steengroeve.
675
00:36:52,325 --> 00:36:55,090
Deze kleine fossielen...
676
00:36:55,173 --> 00:36:55,424
deze, deze,
677
00:36:55,510 --> 00:36:58,483
deze...
678
00:36:58,567 --> 00:37:02,296
zijn in feite enkele planktonfossielen,
679
00:37:02,380 --> 00:37:04,810
die foraminiferen worden genoemd.
680
00:37:04,894 --> 00:37:09,545
Het is niet het fossiel
handtekening waarnaar ze op zoek is.
681
00:37:09,628 --> 00:37:12,311
Maar dan...
682
00:37:12,394 --> 00:37:13,399
Oh!
683
00:37:15,243 --> 00:37:21,696
Deze hier is orbitolites complanatus.
684
00:37:21,780 --> 00:37:26,304
Dit kleine plankton
fossiel is een daterend fossiel,
685
00:37:26,388 --> 00:37:31,919
die overeenkomen met de
steen die uit het gewelf komt.
686
00:37:32,003 --> 00:37:35,354
Het is een stratigrafische indicator,
687
00:37:35,439 --> 00:37:38,076
kenmerkend uit het Midden-Lutetiaan,
688
00:37:38,162 --> 00:37:42,811
dat is een geologisch tijdperk van afzetting.
689
00:37:42,896 --> 00:37:48,888
Lise bevestigt de oorsprong van
de gewelfsteen van de Notre Dame.
690
00:37:48,972 --> 00:37:50,605
Het wordt uit de diepste naden gewonnen
691
00:37:50,690 --> 00:37:52,239
van kalksteen onder Parijs.
692
00:37:52,322 --> 00:37:53,454
Afsluitend.
693
00:37:53,538 --> 00:37:56,219
Maar hoe zit het met de hardere kalksteen,
694
00:37:56,302 --> 00:37:58,399
gebruikt door middeleeuwse metselaars om te bouwen
695
00:37:58,481 --> 00:38:01,917
De dragende pilaren en bogen van de Notre Dame?
696
00:38:02,002 --> 00:38:05,228
Nog een microfossiel
handtekening bevestigt de herkomst
697
00:38:05,311 --> 00:38:07,071
ook van dit type.
698
00:38:07,155 --> 00:38:11,302
De bogen zijn gebouwd met een harde steen...
699
00:38:11,387 --> 00:38:14,194
met een resistente steen, om het gewelf te ondersteunen.
700
00:38:14,277 --> 00:38:14,989
En de kluis zelf
701
00:38:15,074 --> 00:38:18,509
is logisch opgebouwd
702
00:38:18,593 --> 00:38:21,903
met een lichtere, meer poreuze steen.
703
00:38:21,987 --> 00:38:25,841
En in de steengroeve in Parijs,
704
00:38:25,925 --> 00:38:27,643
we hebben deze twee soorten steen.
705
00:38:27,727 --> 00:38:31,414
Middeleeuwse metselaars wisten precies hoe ze moesten exploiteren
706
00:38:31,497 --> 00:38:32,378
de variërende mechanische eigenschappen
707
00:38:32,462 --> 00:38:33,708
van de kalksteen voor de Notre Dame;
708
00:38:33,718 --> 00:38:38,789
kennis doorgegeven
door de generaties heen.
709
00:38:38,872 --> 00:38:43,313
Meer van de
de juiste steen zal niet gemakkelijk zijn...
710
00:38:43,397 --> 00:38:46,288
de oude steengroeven zijn niet meer actief.
711
00:38:46,371 --> 00:38:47,755
Maar ingenieurs weten het nu
712
00:38:47,839 --> 00:38:49,891
welke kalksteen moet je zoeken...
713
00:38:49,975 --> 00:38:53,912
Dit zal hen helpen bij het vinden van een
match in steengroeven buiten Parijs.
714
00:38:57,517 --> 00:39:00,951
Steen is niet de enige grondstof
715
00:39:01,036 --> 00:39:02,628
dat zal vervangen moeten worden
716
00:39:02,712 --> 00:39:03,792
terwijl ingenieurs de Notre Dame reconstrueren.
717
00:39:03,802 --> 00:39:09,918
Het houten dak was ook een middeleeuws wonder.
718
00:39:10,002 --> 00:39:14,485
Het is opgebouwd uit
25.000 kubieke voet hout,
719
00:39:14,569 --> 00:39:17,670
gesneden uit 52 hectare eikenhout...
720
00:39:17,753 --> 00:39:21,524
dat zijn ongeveer 1.300 bomen.
721
00:39:21,608 --> 00:39:25,463
Om deze reden was dat zo
bekend als ‘het bos’.
722
00:39:25,546 --> 00:39:28,689
Elke eik in het bos van de Notre Dame
723
00:39:28,773 --> 00:39:30,523
werd uitgekozen voor de
fysieke eigenschappen nodig
724
00:39:30,533 --> 00:39:33,634
in de dakconstructie...
725
00:39:33,717 --> 00:39:35,812
van dicht recht eikenhout voor pilaren,
726
00:39:35,896 --> 00:39:38,368
tot gebogen eikenhout voor steunbogen.
727
00:39:42,725 --> 00:39:46,244
Maar het vuur verbrandde elke balk in het bos.
728
00:39:46,328 --> 00:39:52,068
Tegenwoordig is deze ingewikkelde 550-ton
houtpuzzel ligt in puin.
729
00:39:58,521 --> 00:40:02,920
Dit vonden wij subliem
het dak zou hier voor altijd zijn.
730
00:40:03,003 --> 00:40:04,763
Het was een grote puzzel met balken
731
00:40:04,848 --> 00:40:06,606
uit verschillende periodes,
732
00:40:06,690 --> 00:40:08,282
helemaal terug tot de 13e eeuw.
733
00:40:08,366 --> 00:40:08,953
En om het ineens te zien
734
00:40:09,036 --> 00:40:11,718
allemaal verbrand, allemaal door elkaar...
735
00:40:11,802 --> 00:40:14,943
O, het is heel emotioneel.
736
00:40:15,028 --> 00:40:16,997
Het is heel moeilijk.
737
00:40:17,081 --> 00:40:20,350
Bijna 60 ton van het kostbare dakhout
738
00:40:20,433 --> 00:40:23,993
liggen nog steeds gevaarlijk bovenop de gewelven.
739
00:40:24,078 --> 00:40:26,006
Ondanks de vernietiging,
740
00:40:26,090 --> 00:40:28,728
elke afzonderlijke balk houdt stand
de geschiedenis van de Notre Dame.
741
00:40:28,813 --> 00:40:32,752
Het heeft een diepe archeologische waarde.
742
00:40:32,836 --> 00:40:35,390
Het is van vitaal belang dat werknemers forensisch gegevens vastleggen
743
00:40:35,473 --> 00:40:37,694
de positie waar elke straal viel,
744
00:40:37,778 --> 00:40:38,911
voordat ze ze verwijderen.
745
00:40:38,995 --> 00:40:40,293
Dit helpt hen bepalen
746
00:40:40,376 --> 00:40:43,100
waar het oorspronkelijk zat
in de dakconstructie.
747
00:40:44,441 --> 00:40:48,212
Nu, deze zijn hoog opgeleid
technici voor touwtoegang
748
00:40:48,296 --> 00:40:51,019
maak je klaar om te catalogiseren en duidelijk te maken
749
00:40:51,103 --> 00:40:52,430
het verkoolde hout op de gewelven.
750
00:40:58,643 --> 00:41:00,654
Het is niet mogelijk om over de gewelven te lopen,
751
00:41:00,740 --> 00:41:03,253
omdat de structuur zeer precair is.
752
00:41:03,336 --> 00:41:04,427
Dat was nodig
753
00:41:04,510 --> 00:41:07,945
maak een manier om met touwen toegang te krijgen.
754
00:41:09,119 --> 00:41:11,675
We moeten een speciaal masker dragen
755
00:41:11,758 --> 00:41:15,110
vanwege de voorsprong
stof dat we zouden kunnen inademen.
756
00:41:18,965 --> 00:41:21,856
We labelen het hout
757
00:41:21,940 --> 00:41:22,401
en we markeren ze met een code
758
00:41:22,484 --> 00:41:25,333
dat zullen de architecten doen
759
00:41:25,417 --> 00:41:26,968
kunnen identificeren.
760
00:41:31,870 --> 00:41:34,007
Het team heeft werk te doen...
761
00:41:34,090 --> 00:41:36,144
er zijn duizenden afzonderlijke stukken
762
00:41:36,228 --> 00:41:38,448
van hout naar catalogus.
763
00:41:38,531 --> 00:41:40,334
Wij werken dag en nacht.
764
00:41:40,417 --> 00:41:41,590
We hebben veel werk te doen.
765
00:41:46,534 --> 00:41:49,173
Ze zijn al uitgepakt
766
00:41:49,257 --> 00:41:52,442
ongeveer 4.000 stuks.
767
00:41:52,525 --> 00:41:56,212
Houtwetenschapper Catherine Lavier
768
00:41:56,297 --> 00:41:58,559
begint nauwgezet speurwerk om te onthullen
769
00:41:58,642 --> 00:42:01,074
hoe het uitgestrekte bos van de Notre Dame
770
00:42:01,157 --> 00:42:03,084
oorspronkelijk gemonteerd was
771
00:42:03,168 --> 00:42:06,101
en zou vandaag herbouwd kunnen worden.
772
00:42:06,184 --> 00:42:09,578
Sommige stukken waren zeer goed bewaard gebleven
773
00:42:09,662 --> 00:42:13,977
want zoals je hier ziet, met verschillende gezichten
774
00:42:14,061 --> 00:42:17,455
en er komt nog een stuk hout,
775
00:42:17,539 --> 00:42:20,722
met een houten verbinding hier om ze in elkaar te zetten.
776
00:42:20,807 --> 00:42:23,195
En het is nogal typisch
uit de middeleeuwse periode.
777
00:42:23,279 --> 00:42:27,469
En hier,
778
00:42:27,552 --> 00:42:30,862
je hebt een merkteken,
779
00:42:30,946 --> 00:42:32,412
van timmerlieden.
780
00:42:32,497 --> 00:42:36,182
Dus ze zijn er zeker van dat dit
stuk met dit stuk zijn samen.
781
00:42:37,859 --> 00:42:39,619
Het is erg belangrijk voor timmerlieden.
782
00:42:39,704 --> 00:42:41,504
Ze bereiden het hout op de grond voor
783
00:42:41,589 --> 00:42:43,306
en daarna,
784
00:42:43,389 --> 00:42:46,743
ze gaan naar het dak en zetten ze weer in elkaar.
785
00:42:47,873 --> 00:42:51,225
Elke timmerman heeft zijn eigen manier om te markeren,
786
00:42:51,309 --> 00:42:53,027
maar over het algemeen is het gebaseerd op
787
00:42:53,110 --> 00:42:56,378
de Romeinse cijfers,
788
00:42:56,462 --> 00:43:00,820
maar we kunnen enkele verschillen ontdekken
tussen teams van timmerlieden.
789
00:43:03,124 --> 00:43:04,717
We waren erg verrast om dat te ontdekken
790
00:43:04,800 --> 00:43:06,690
omdat ik dacht
alles zal vernietigd worden.
791
00:43:08,318 --> 00:43:10,791
En uiteindelijk ook niet.
792
00:43:10,876 --> 00:43:15,735
De boomringen van de
hout verbergen verdere aanwijzingen.
793
00:43:15,818 --> 00:43:18,794
Elke ring vertegenwoordigt één jaar groei;
794
00:43:18,878 --> 00:43:20,679
een tijdcapsule vol informatie
795
00:43:20,763 --> 00:43:25,288
over het leven van de boom in dat jaar.
796
00:43:25,373 --> 00:43:30,274
Catherine analyseert kernmonsters
van de dakspanten van de Notre Dame.
797
00:43:30,358 --> 00:43:33,123
Ze meet elke ring
om het geheime verhaal te onthullen
798
00:43:33,206 --> 00:43:35,596
van enkele van de oorspronkelijke eikenbomen
799
00:43:35,679 --> 00:43:36,474
waarvan de structuur is gemaakt.
800
00:43:36,559 --> 00:43:38,864
Dit scherm toont de maat
801
00:43:38,947 --> 00:43:42,256
van elke ring die ik heb gemeten.
802
00:43:42,341 --> 00:43:43,849
Aan het begin van zijn leven,
803
00:43:43,934 --> 00:43:45,609
je ziet dat het hele, hele grote ringen heeft,
804
00:43:45,692 --> 00:43:51,181
wat overeenkomt met een zeer snelle groei.
805
00:43:51,264 --> 00:43:52,554
Vervolgens lijkt het erop dat het is ervaren
806
00:43:52,564 --> 00:43:53,025
nog enkele dramatische gebeurtenissen,
807
00:43:53,109 --> 00:43:55,915
enkele moeilijke jaren,
808
00:43:55,999 --> 00:43:57,204
hier, als de ringen erg dun zijn,
809
00:43:57,214 --> 00:43:58,377
Dit kan komen door te veel regen,
810
00:43:58,387 --> 00:44:02,661
niet genoeg zon en niet genoeg voedingsstoffen.
811
00:44:02,746 --> 00:44:03,993
En dan gaat het leven van de boom verder
812
00:44:04,003 --> 00:44:08,108
totdat het wordt gekapt, rond zijn 96e jaar.
813
00:44:08,192 --> 00:44:10,873
Catherine krijgt nieuw inzicht
814
00:44:10,957 --> 00:44:14,100
naar de soorten bomen
het meest geschikt voor wederopbouw
815
00:44:14,183 --> 00:44:16,320
het complexe bos van de Notre Dame.
816
00:44:16,403 --> 00:44:19,756
Deze buitengewone uitdaging zal dit vereisen
817
00:44:19,840 --> 00:44:22,772
ongeveer 1.300 eikenbomen,
818
00:44:22,856 --> 00:44:23,442
ambachtslieden die vertrouwd zijn met de verloren kunst
819
00:44:23,527 --> 00:44:28,177
van middeleeuwse timmerwerkpraktijken,
820
00:44:28,261 --> 00:44:30,632
en een blauwdruk voor evt
het meest geometrisch complex
821
00:44:30,648 --> 00:44:32,870
houtconstructies in Europa.
822
00:44:32,954 --> 00:44:35,844
De enige persoon die kan ontgrendelen
823
00:44:35,930 --> 00:44:38,107
de geometrische geheimen van het verloren bos
824
00:44:38,192 --> 00:44:40,286
is architect Rémi Fromont.
825
00:44:40,370 --> 00:44:45,942
In 2014 bracht Rémi het hele jaar door
826
00:44:46,025 --> 00:44:48,498
elke centimeter van het hout in kaart brengen.
827
00:44:48,581 --> 00:44:50,677
Het was een magische plek
828
00:44:50,760 --> 00:44:52,855
om daar naar binnen te gaan; er was een geur.
829
00:44:52,939 --> 00:44:55,914
Er was een heel bijzondere sfeer van licht.
830
00:44:55,998 --> 00:44:58,847
We hadden de sporen nog
van gereedschap ook in het bos.
831
00:44:58,931 --> 00:45:02,157
Het leek soms
alsof ze pas gisteren zijn vertrokken.
832
00:45:02,240 --> 00:45:04,419
Wij verzamelen foto's,
833
00:45:04,503 --> 00:45:07,771
3D-puntenwolken,
834
00:45:07,855 --> 00:45:09,354
en het fysieke en
chemische karakterisering
835
00:45:09,364 --> 00:45:11,793
van alle materialen.
836
00:45:11,877 --> 00:45:13,595
De brand in de Notre Dame
837
00:45:13,679 --> 00:45:16,989
leidt tot een race door Frankrijk
838
00:45:17,073 --> 00:45:22,855
historisch scannen in 3D
monumenten, zowel binnen als buiten.
839
00:45:22,938 --> 00:45:25,494
Deze vertegenwoordigen een digitale verzekeringspolis
840
00:45:25,578 --> 00:45:27,170
om het Franse erfgoed te behouden.
841
00:45:30,773 --> 00:45:33,371
De laser stuitert terug
elke contour in de kamer.
842
00:45:33,454 --> 00:45:35,047
Vervolgens meet de machine
843
00:45:35,131 --> 00:45:36,754
de tijd die nodig is voordat de laser terugkeert.
844
00:45:36,764 --> 00:45:39,363
Miljoenen metingen
845
00:45:39,446 --> 00:45:40,829
vormen een wolk van gegevens
846
00:45:40,912 --> 00:45:43,008
een ‘puntenwolk’ genoemd.
847
00:45:44,976 --> 00:45:48,538
In 2016, onderzoekers
gebruikte dezelfde technologie
848
00:45:48,623 --> 00:45:51,011
om een volledige puntenwolk te creëren
849
00:45:51,094 --> 00:45:53,189
van de verloren houten dakconstructie van de Notre Dame.
850
00:45:53,273 --> 00:45:58,844
Deze opmerkelijke 3D-scan wel
combineren met Rémi's onderzoek uit 2014,
851
00:45:58,928 --> 00:46:04,124
in Livio's digitale tweelingbroer voor de Notre Dame.
852
00:46:04,209 --> 00:46:05,717
Wat we vandaag de dag produceren
853
00:46:05,800 --> 00:46:08,942
zal waarschijnlijk de nuttige informatie zijn
854
00:46:09,026 --> 00:46:10,452
voor de volgende generaties.
855
00:46:10,535 --> 00:46:13,258
Het team beschikt nu over de gegevens die ze nodig hebben
856
00:46:13,341 --> 00:46:17,909
om het houten dak opnieuw op te bouwen
met exact dezelfde geometrie.
857
00:46:17,993 --> 00:46:18,872
De nieuwe eik nodig
858
00:46:18,956 --> 00:46:22,769
zou uit dit soort bossen kunnen komen.
859
00:46:22,852 --> 00:46:24,319
Bijna een derde van Frankrijk
860
00:46:24,402 --> 00:46:27,713
is bedekt met bos.
861
00:46:27,797 --> 00:46:28,960
Eik is een essentiële strategische hulpbron
862
00:46:28,970 --> 00:46:31,945
door het hele Midden
Eeuwen en de Renaissance.
863
00:46:32,028 --> 00:46:34,360
Daar zijn uitgestrekte bossen voor nodig
steden bouwen en marines uitbreiden.
864
00:46:37,391 --> 00:46:40,031
Dit is het Château de
Beaumesnil in Normandië.
865
00:46:40,114 --> 00:46:44,179
Het is een Nationaal Historisch Monument,
866
00:46:44,262 --> 00:46:45,268
gebouwd op de plaats van
867
00:46:45,352 --> 00:46:48,787
een 1100 jaar oud kasteel.
868
00:46:48,871 --> 00:46:51,092
Het werd in zeven jaar gebouwd.
869
00:46:51,176 --> 00:46:54,403
Het is iets buitengewoons
voor slechts zeven jaar werk.
870
00:46:54,486 --> 00:46:57,084
Het kasteel heeft betere dagen gekend.
871
00:46:57,167 --> 00:47:00,603
De gebogen balken die het dak omhoog houden
872
00:47:00,687 --> 00:47:03,410
staan op instorten en moeten vervangen worden.
873
00:47:07,181 --> 00:47:10,785
De houtnerf is doorgesneden.
874
00:47:10,869 --> 00:47:13,633
Dit verzwakt de steunbalk.
875
00:47:13,716 --> 00:47:18,493
En dan zie je dat de
balk is volledig weggevreten.
876
00:47:18,577 --> 00:47:22,181
Het hout wordt afgebroken en opgegeten door de schimmel.
877
00:47:24,443 --> 00:47:26,915
De restauratiewerkzaamheden hier
878
00:47:26,998 --> 00:47:29,890
vereist veel van dezelfde vaardigheden en kennis
879
00:47:29,973 --> 00:47:32,739
het zal nodig zijn om weer op te bouwen
Het verloren bos van de Notre Dame.
880
00:47:35,504 --> 00:47:37,935
Het hout is gekozen
dus de curve van de korrel
881
00:47:38,019 --> 00:47:41,496
past perfect bij de ronding van de nieuwe balk.
882
00:47:41,579 --> 00:47:43,129
Als je een rechte boom krijgt,
883
00:47:43,213 --> 00:47:45,727
die een rechte draad heeft, en...
884
00:47:45,811 --> 00:47:52,891
als je een gebogen stuk snijdt,
stukje hout erin,
885
00:47:52,976 --> 00:47:56,328
dus hier is de vezel, dus
het kan daar breken.
886
00:47:56,411 --> 00:48:00,728
Maar als je de boom neemt die gebogen is,
887
00:48:00,811 --> 00:48:03,995
de vezel is zo.
888
00:48:04,079 --> 00:48:05,587
Het kan dus niet kapot gaan.
889
00:48:05,670 --> 00:48:08,436
Je bewaart alle
structurele sterkte van de boom.
890
00:48:13,213 --> 00:48:14,470
De timmerlieden gebruiken
891
00:48:14,554 --> 00:48:17,192
een originele balk als sjabloon
892
00:48:17,277 --> 00:48:19,329
om de nieuwe balk op de eik af te tekenen.
893
00:48:23,100 --> 00:48:23,980
De timmerlieden die de Notre Dame bouwden
894
00:48:24,063 --> 00:48:26,201
bekend mee zou zijn
de tools die dit team gebruikt
895
00:48:26,284 --> 00:48:27,710
om het ruwe hout te hakken.
896
00:48:31,354 --> 00:48:33,953
Dus nadat je het grootste deel van het hout hebt gespleten,
897
00:48:34,036 --> 00:48:36,424
je gebruikt een breedbijl.
898
00:48:36,508 --> 00:48:38,980
Ze hebben een enkele afschuining,
899
00:48:39,064 --> 00:48:43,924
lange snijkant en het handvat is verschoven.
900
00:48:44,008 --> 00:48:45,893
Dus...
901
00:48:45,977 --> 00:48:47,612
als je werkt,
902
00:48:47,695 --> 00:48:51,634
terwijl je naar beneden gaat, je hand hier,
903
00:48:51,717 --> 00:48:54,860
Zie je, ik raak deze scherpe rand niet.
904
00:48:58,420 --> 00:48:59,258
Voor ervaren timmerlieden,
905
00:48:59,343 --> 00:49:00,840
het dakhout van de Notre Dame doorhakken met bijlen,
906
00:49:00,850 --> 00:49:04,036
vergeleken met een moderne zagerij,
907
00:49:04,120 --> 00:49:06,801
zal ongeveer twee keer zoveel tijd in beslag nemen;
908
00:49:06,884 --> 00:49:09,105
mogelijk te lang.
909
00:49:09,189 --> 00:49:11,744
Deze gebogen eik wordt dat wel
910
00:49:11,828 --> 00:49:13,200
een van de tien die het team moet installeren
911
00:49:13,210 --> 00:49:17,358
als onderdeel van de restauratie van het kasteeldak.
912
00:49:17,442 --> 00:49:21,507
Deze zit hiernaast
400 jaar oude originele balk.
913
00:49:21,590 --> 00:49:23,182
Deze is afgesneden
914
00:49:23,266 --> 00:49:27,581
waarschijnlijk 1635, '37,
915
00:49:27,665 --> 00:49:29,844
en dan deze 2020.
916
00:49:29,927 --> 00:49:35,081
Ik hoop dat onze voorouders hier blij mee zijn.
917
00:49:35,165 --> 00:49:37,763
Net als de balken van de Notre Dame,
918
00:49:37,847 --> 00:49:40,026
de originele balk van het kasteel blijft behouden
919
00:49:40,109 --> 00:49:43,587
berichten van de oude timmerlieden.
920
00:49:43,670 --> 00:49:47,274
Het is buitengewoon om al deze sporen te vinden.
921
00:49:47,358 --> 00:49:48,111
Het is heel oud en tegelijkertijd
922
00:49:48,196 --> 00:49:51,170
het lijkt alsof het gisteren is gedaan.
923
00:49:51,254 --> 00:49:53,517
Franse ambachtslieden
924
00:49:53,600 --> 00:49:54,648
heb de eik,
925
00:49:54,732 --> 00:49:59,676
ze hebben de vaardigheden, en
ze hebben de benodigde plannen
926
00:49:59,759 --> 00:50:02,567
om de Notre Dame te reconstrueren
uitgestrekt bos van dakspanten.
927
00:50:02,651 --> 00:50:08,014
Het is ruim een jaar geleden dat de brand uitbrak
verwoeste kathedraal Notre Dame,
928
00:50:08,097 --> 00:50:11,113
en de onderzoekers hebben het niet kunnen achterhalen
929
00:50:11,198 --> 00:50:12,455
de oorzaak van de brand.
930
00:50:12,538 --> 00:50:16,813
Grote uitdagingen en
er liggen nog onzekerheden in het verschiet.
931
00:50:16,897 --> 00:50:21,505
Het gebouw is nog niet buiten gevaar.
932
00:50:21,588 --> 00:50:22,510
In de komende twaalf maanden zal
933
00:50:22,593 --> 00:50:25,904
ingenieurs moeten de gesmolten steigers verwijderen
934
00:50:25,988 --> 00:50:28,502
en verzegel de kathedraal
dak om het waterdicht te maken,
935
00:50:28,587 --> 00:50:32,482
stabiliseer vervolgens de verzwakte gewelven.
936
00:50:32,566 --> 00:50:35,164
Het is een monumentale taak.
937
00:50:35,247 --> 00:50:36,410
En de hele kathedraal herbouwen
938
00:50:36,420 --> 00:50:39,437
kan veel langer duren dan
939
00:50:39,520 --> 00:50:42,957
de vijf jaar die president Macron heeft uitgevaardigd.
940
00:50:43,040 --> 00:50:44,256
Geconfronteerd met een dergelijk drama,
941
00:50:44,340 --> 00:50:46,267
Gelukkig is er hoop.
942
00:50:47,732 --> 00:50:51,671
We hebben geloof nodig voor dit project.
943
00:50:51,754 --> 00:50:53,891
Het is dit gebouw zelf
dat genereert dit geloof...
944
00:50:53,975 --> 00:50:58,752
zelfs voor atheïsten... en
dat is iets magisch.
945
00:51:00,471 --> 00:51:01,643
Architecten over de hele wereld
946
00:51:01,727 --> 00:51:04,074
hebben hun fantasie de vrije loop gelaten
947
00:51:04,157 --> 00:51:08,934
om grootse plannen in te dienen waarvoor
de nieuwe torenspits boven de Notre Dame
948
00:51:09,018 --> 00:51:10,232
zou eruit kunnen zien...
949
00:51:10,316 --> 00:51:13,752
van spiegeldaken met
caleidoscopische pieken,
950
00:51:13,836 --> 00:51:18,068
en grote zonnepanelen
nabijgelegen gebouwen van stroom voorzien,
951
00:51:18,152 --> 00:51:23,932
naar glas-in-loodgebouwen
zal de skyline van Parijs verlichten.
952
00:51:24,017 --> 00:51:25,860
Hoe de Notre Dame ook wordt herbouwd,
953
00:51:25,943 --> 00:51:30,051
de unieke samenwerking
van architecten en wetenschappers
954
00:51:30,134 --> 00:51:31,475
herschrijft hoe we het begrijpen
955
00:51:31,559 --> 00:51:35,329
het weefsel hiervan
schitterende kathedraal.
956
00:51:35,412 --> 00:51:37,173
Ik denk dat het vuur in sommige opzichten
957
00:51:37,257 --> 00:51:39,101
heeft veel mensen eraan herinnerd
958
00:51:39,185 --> 00:51:41,447
wat een belangrijk onderdeel van
ons soort gedeelde geschiedenis
959
00:51:41,531 --> 00:51:43,668
en gedeelde cultuur is dit.
960
00:51:43,751 --> 00:51:45,846
Binnenkort een complete digitale tweeling van de Notre Dame
961
00:51:45,930 --> 00:51:49,156
toekomst moet toestaan
generaties ambachtslieden
962
00:51:49,240 --> 00:51:55,524
te behouden, te beschermen en
de Notre Dame getrouw herbouwen,
963
00:51:55,608 --> 00:51:59,044
het behoud van deze wereldschat voor altijd.
964
00:51:59,128 --> 00:52:01,097
Ik heb maar één obsessie...
965
00:52:01,181 --> 00:52:03,150
red de kathedraal, laat hem weer tot leven komen,
966
00:52:03,234 --> 00:52:04,952
en heropen het voor het publiek.
77666
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof