subtitlecat.com

All language subtitles for The.Commandants.Shadow.2024.NL

Afrikaans

Akan

Albanian

Amharic

Arabic

Armenian

Azerbaijani

Basque

Belarusian

Bemba

Bengali

Bihari

Bosnian

Breton

Bulgarian

Cambodian

Catalan

Cebuano

Cherokee

Chichewa

Chinese (Simplified)

Chinese (Traditional)

Corsican

Croatian

Czech

Danish

Dutch Download

English

Esperanto

Estonian

Ewe

Faroese

Filipino

Finnish Download

French

Frisian

Galician

Georgian

German Download

Greek

Guarani

Gujarati

Haitian Creole

Hausa

Hawaiian

Hebrew

Hindi

Hmong

Hungarian

Icelandic

Igbo

Indonesian

Interlingua

Irish

Italian

Japanese

Javanese

Kannada

Kazakh

Kinyarwanda

Kirundi

Kongo

Korean

Krio (Sierra Leone)

Kurdish

Kurdish (Soranî)

Kyrgyz

Laothian

Latin

Latvian

Lingala

Lithuanian

Lozi

Luganda

Luo

Luxembourgish

Macedonian

Malagasy

Malay

Malayalam

Maltese

Maori

Marathi

Mauritian Creole

Moldavian

Mongolian

Myanmar (Burmese)

Montenegrin

Nepali

Nigerian Pidgin

Northern Sotho

Norwegian

Norwegian (Nynorsk)

Occitan

Oriya

Oromo

Pashto

Persian

Polish

Portuguese (Brazil)

Portuguese (Portugal)

Punjabi

Quechua

Romanian

Romansh

Runyakitara

Russian

Samoan

Scots Gaelic

Serbian

Serbo-Croatian

Sesotho

Setswana

Seychellois Creole

Shona

Sindhi

Sinhalese

Slovak

Slovenian

Somali

Spanish

Spanish (Latin American)

Sundanese

Swahili

Swedish

Tajik

Tamil

Tatar

Telugu

Thai

Tigrinya

Tonga

Tshiluba

Tumbuka

Turkish

Turkmen

Twi

Uighur

Ukrainian

Urdu

Uzbek

Vietnamese

Welsh

Wolof

Xhosa

Yiddish

Yoruba

Zulu

Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated: 1 00:00:55,055 --> 00:00:59,309 Het voelt vreemd om hier met mijn vader in de woestijn van Judea te zijn... 2 00:00:59,309 --> 00:01:04,022 ...die zijn eigen vader in 1917 overstak, tijdens de Eerste Wereldoorlog... 3 00:01:04,356 --> 00:01:07,859 ...toen hij de jongste onderofficier in het Duitse leger was. 4 00:01:12,197 --> 00:01:15,909 Dertig jaar later, toen hij bijna zijn dood naderde, schreef hij: 5 00:01:17,077 --> 00:01:22,624 'Het leven en de dood van de Joden is een raadsel dat ik niet kon oplossen.' 6 00:01:26,628 --> 00:01:31,216 Tegen die tijd had hij meer mensen gedood dan enig ander mens in de geschiedenis. 7 00:02:11,631 --> 00:02:16,803 Oświęcim, polen 8 00:02:27,397 --> 00:02:30,358 Ik herinner het me groter. 9 00:02:31,693 --> 00:02:36,406 Mijn geboortedatum, het huis lijkt te zijn gebouwd in 1937. 10 00:02:38,450 --> 00:02:40,827 Hier beneden... 11 00:02:41,411 --> 00:02:43,997 Dit was jouw koninkrijkje als kind. 12 00:02:44,831 --> 00:02:47,083 Dit was onze zitkamer. 13 00:02:49,502 --> 00:02:52,255 Hier stonden een paar leren banken... 14 00:02:52,630 --> 00:02:54,215 ...bruine fauteuils. 15 00:02:55,633 --> 00:02:59,346 Het was altijd speciaal als we in de zitkamer waren. 16 00:02:59,679 --> 00:03:02,515 Kerstmis, verjaardagen... 17 00:03:03,058 --> 00:03:05,310 ...als de familie bij elkaar was. 18 00:03:05,643 --> 00:03:09,439 Mijn vader was niet in uniform... 19 00:03:10,231 --> 00:03:13,318 ...hij droeg een wit overhemd met een vlinderdas... 20 00:03:13,985 --> 00:03:16,529 ...en rookte zijn sigaar. 21 00:03:17,447 --> 00:03:19,240 Dit heb ik van oma gekregen. 22 00:03:19,657 --> 00:03:20,658 Kijk. 23 00:03:22,035 --> 00:03:25,497 Dat was na de geboorte van mijn jongste zusje. 24 00:03:25,663 --> 00:03:27,123 Tachtig jaar later. 25 00:03:30,502 --> 00:03:32,754 Mijn vader was Rudolf Höss... 26 00:03:34,172 --> 00:03:36,633 ...commandant van Auschwitz. 27 00:03:45,392 --> 00:03:50,313 Mijn familie verhuisde naar Auschwitz. 28 00:03:51,690 --> 00:03:57,529 Toen ik drie of vier jaar oud was. 29 00:03:57,654 --> 00:04:02,659 We woonden in de directe omgeving van zijn werkplek. 30 00:04:07,205 --> 00:04:10,917 Als kinderen dachten we dat dit een gevangenis was... 31 00:04:11,042 --> 00:04:13,128 ...en dat hij de baas was. 32 00:04:17,966 --> 00:04:21,011 Achter de muur werden meer dan een miljoen mensen vermoord. 33 00:04:21,011 --> 00:04:23,972 Voornamelijk joden. 34 00:04:37,110 --> 00:04:38,695 Gruwelijk en sensationeel... 35 00:04:39,029 --> 00:04:41,781 ...was de uitspraak van de voormalige commandant... 36 00:04:41,781 --> 00:04:44,659 ...van het concentratiekamp Auschwitz, Rudolf Höss. 37 00:04:45,243 --> 00:04:46,327 Rudolf höss, neurenbergprocessen, 1946 38 00:04:46,327 --> 00:04:49,831 In de zomer van 1941... 39 00:04:49,956 --> 00:04:53,668 ...werd ik naar Berlijn geroepen om orders te ontvangen... 40 00:04:53,835 --> 00:04:58,506 ...en dat persoonlijk van Reichsführer SS Himmler. 41 00:04:59,132 --> 00:05:04,804 Hij zei tegen me: 'De Führer heeft het bevel gegeven... 42 00:05:05,388 --> 00:05:08,058 ...voor de "Eindoplossing voor het Joodse vraagstuk." 43 00:05:08,683 --> 00:05:14,522 Wij, de SS, moeten dit bevel uitvoeren. 44 00:05:15,440 --> 00:05:17,901 Als het nu niet wordt uitgevoerd... 45 00:05:18,443 --> 00:05:21,071 ...op dit specifieke moment... 46 00:05:21,321 --> 00:05:27,202 ...dan zullen de Joden later het Duitse volk vernietigen.' 47 00:05:30,121 --> 00:05:31,623 Oké. 48 00:05:34,459 --> 00:05:35,460 Kijk. 49 00:05:37,212 --> 00:05:38,630 Mijn bommenwerper. 50 00:05:38,880 --> 00:05:40,882 Wie maakte het? Waar komt het vandaan? 51 00:05:40,882 --> 00:05:42,759 Dit koop je niet in een speelgoedwinkel. 52 00:05:42,884 --> 00:05:44,094 Nee. 53 00:05:44,094 --> 00:05:48,682 Een van de gevangenen bouwde het met zijn troepen. 54 00:05:48,973 --> 00:05:51,309 Hebben ze het voor jou gebouwd? - Ja. 55 00:05:51,685 --> 00:05:53,269 Voor mijn verjaardag. 56 00:05:53,269 --> 00:05:57,148 Joodse gevangenen? - Ik weet niet of het Joden waren. 57 00:05:57,273 --> 00:05:59,818 Het waren waarschijnlijk geen Joden maar Polen. 58 00:06:06,074 --> 00:06:11,496 Ik had echt een mooie en idyllische jeugd in Auschwitz. 59 00:06:13,707 --> 00:06:18,628 Mijn zus Püppi en ik waren altijd samen. 60 00:06:20,088 --> 00:06:24,467 We peddelden op de rivier met mijn vader... 61 00:06:25,218 --> 00:06:29,264 ...of speelden met de honden in de tuin. 62 00:06:37,981 --> 00:06:41,151 Dit was de weg naar onze slaapkamers. 63 00:06:45,530 --> 00:06:48,116 Hier konden we naar buiten kijken. 64 00:06:48,533 --> 00:06:51,036 Er was een groot grasveld... 65 00:06:51,578 --> 00:06:54,122 ...en aan het einde was het crematorium. 66 00:06:54,414 --> 00:06:56,541 Kon je het crematorium vanaf hier zien? - Ja. 67 00:06:56,708 --> 00:06:58,585 Toen waren er nog geen bomen. 68 00:07:02,756 --> 00:07:06,634 Als kind ben ik er nooit achter gekomen wat daar echt aan de hand was. 69 00:07:06,843 --> 00:07:08,136 Nee, niets. 70 00:07:11,723 --> 00:07:14,267 Op het vliegveld van Warschau arriveert een vliegtuig... 71 00:07:14,392 --> 00:07:17,103 ...met voormalige hoge Nazi-functionarissen... 72 00:07:17,270 --> 00:07:21,149 ...die tijdens de Duitse bezetting belangrijke posten in Polen bekleedden. 73 00:07:21,483 --> 00:07:25,904 Ze worden beschuldigd van talloze misdaden tegen de menselijkheid. 74 00:07:27,739 --> 00:07:30,825 Beckmann, voormalig baas van de Gestapo in Krakau. 75 00:07:32,243 --> 00:07:35,997 Daume, gemachtigd vertegenwoordiger van de Duitse regering in Polen. 76 00:07:36,915 --> 00:07:39,918 Höss, de commandant van het concentratiekamp Auschwitz. 77 00:07:40,168 --> 00:07:43,797 Dit is de man die de ongekende bekentenis deed... 78 00:07:43,922 --> 00:07:46,007 ...dat hij achter de gewelddadige dood stond... 79 00:07:46,132 --> 00:07:47,509 ...van miljoenen mensen. 80 00:07:48,385 --> 00:07:53,223 De rechtbank in Warschau zal beslissen over de schuld van elke man. 81 00:07:55,642 --> 00:08:04,859 Zijn proces afwachtend, schreef rudolf höss zijn autobiografie. 82 00:08:12,033 --> 00:08:13,368 Ik ben geen schrijver. 83 00:08:14,327 --> 00:08:16,329 Schrijven was nooit mijn sterkste kant. 84 00:08:18,540 --> 00:08:21,167 Ik heb alles opgenomen zoals ik het me herinner. 85 00:08:22,669 --> 00:08:25,422 Mijn leven is kleurrijk en gevarieerd geweest. 86 00:08:27,674 --> 00:08:32,387 Palestina, eerste wereldoorlog 87 00:08:32,554 --> 00:08:36,391 Mijn lot heeft me door alle hoogte- en dieptepunten van het leven geleid. 88 00:08:37,392 --> 00:08:41,146 Ik had twee leidende sterren sinds ik als man terugkwam... 89 00:08:41,146 --> 00:08:43,732 ...uit de oorlog waaraan ik als schooljongen meedeed. 90 00:08:44,024 --> 00:08:47,360 Mijn vaderland en mijn familie. 91 00:08:50,822 --> 00:08:54,534 Mijn vader heeft ons nooit iets verteld over zijn werk. 92 00:08:54,659 --> 00:08:56,327 Helemaal niets. 93 00:08:56,703 --> 00:09:03,501 Ik denk dat hij papierwerk deed, dingen gedaan kreeg... 94 00:09:03,668 --> 00:09:05,211 ...en meer niet. 95 00:09:07,047 --> 00:09:08,590 Ik denk niet dat hij... 96 00:09:09,716 --> 00:09:12,761 ...er persoonlijk mee te maken had. Ik kan het me niet voorstellen. 97 00:09:13,803 --> 00:09:16,473 Met massamoord? - Ja. 98 00:09:25,648 --> 00:09:29,486 Ik werd commandant van een nieuw kamp, Auschwitz. 99 00:09:30,904 --> 00:09:34,991 Ik had niet verwacht zo snel gepromoveerd te worden tot commandant. 100 00:09:36,117 --> 00:09:37,869 En het was geen gemakkelijke taak. 101 00:09:39,329 --> 00:09:44,793 Höss maakte het grootste concentratiekamp. 102 00:09:44,793 --> 00:09:48,505 Een beperkt gebied van 40 vierkante meter... 103 00:09:48,630 --> 00:09:52,550 ...dat 'de belangenzone' werd genoemd. 104 00:09:56,638 --> 00:09:59,599 Uit het niets en zonder middelen... 105 00:09:59,599 --> 00:10:03,353 ...moest ik zo snel mogelijk iets enorms bouwen. 106 00:10:08,942 --> 00:10:11,778 Russische krijgsgevangenen waren bedoeld om het kamp te bouwen. 107 00:10:13,697 --> 00:10:16,282 Ze arriveerden in een totaal vervallen staat. 108 00:10:18,326 --> 00:10:22,038 We gaven ze voortdurend extra rantsoenen, maar zonder succes. 109 00:10:22,706 --> 00:10:24,249 Ze stierven als vliegen. 110 00:10:26,251 --> 00:10:28,670 Gevallen van kannibalisme waren niet ongewoon. 111 00:10:30,255 --> 00:10:32,674 Van meer dan 10.000 Russische krijgsgevangenen... 112 00:10:32,674 --> 00:10:35,135 ...die de belangrijkste arbeidskrachten moesten zijn... 113 00:10:35,677 --> 00:10:39,889 ...waren er tegen de zomer van 1942 nog maar een paar honderd in leven. 114 00:10:48,940 --> 00:10:52,569 Himmler bezocht Auschwitz en bekeek alles grondig. 115 00:10:54,571 --> 00:10:56,906 We reden door de hele Belangenzone. 116 00:10:57,365 --> 00:11:01,786 Ik wees hem voortdurend op de tekorten. Ook hij zag ze. 117 00:11:04,539 --> 00:11:08,626 Hij schreeuwde tegen me toen ik het had over de afschuwelijke omstandigheden. 118 00:11:09,919 --> 00:11:12,714 'Ik wil niets meer horen over moeilijkheden. 119 00:11:13,673 --> 00:11:16,259 Voor een SS-leider zijn er geen moeilijkheden. 120 00:11:16,384 --> 00:11:18,094 Het is zijn taak ze op te lossen.' 121 00:11:22,849 --> 00:11:24,267 De enormiteit... 122 00:11:25,268 --> 00:11:27,896 ...van wat hij deed, wat hij bedacht. 123 00:11:27,896 --> 00:11:32,275 Jarenlang plannen, waardoor dit concentratiekamp... 124 00:11:32,275 --> 00:11:37,614 ...de meest efficiënte uitroeiingsmachine werd die ooit heeft bestaan, toch? 125 00:11:37,947 --> 00:11:41,576 Ik bedoel, dit is zijn plan. Auschwitz was een soort geesteskind van hem. 126 00:11:41,701 --> 00:11:44,329 Drie kilometer van het huis van höss... 127 00:11:44,329 --> 00:11:47,040 Auschwitz-birkenau. 128 00:11:47,040 --> 00:11:52,504 Er konden 10.000 mensen per dag sterven en worden verbrand. 129 00:11:59,135 --> 00:12:01,221 Auschwitz werd een Jodenkamp. 130 00:12:01,221 --> 00:12:04,808 Een verzamelkamp voor Joden in een ongekende omvang. 131 00:12:07,102 --> 00:12:10,438 Voor de Joden van Auschwitz was er geen hoop meer. 132 00:12:10,563 --> 00:12:14,401 Ze wisten dat ze zonder uitzondering ter dood veroordeeld waren. 133 00:12:27,080 --> 00:12:31,918 Commandant van auschwitz de autobiografie van rudolf hoess 134 00:12:33,670 --> 00:12:37,424 Zyklon B werd constant gebruikt voor ongediertebestrijding in Auschwitz. 135 00:12:39,384 --> 00:12:42,679 We besloten om dit gas te gebruiken voor de massale uitroeiing. 136 00:12:46,057 --> 00:12:51,021 'Ik heb zelf een moord gezien, beschermd door een gasmasker. 137 00:12:52,897 --> 00:12:56,943 De deur werd gesloten en het gas ging door de openingen naar binnen. 138 00:12:59,112 --> 00:13:01,990 Sommigen schreeuwden: "Gas." En een machtig geschreeuw... 139 00:13:01,990 --> 00:13:05,118 ...geschreeuw en geduw naar beide deuren was het gevolg. 140 00:13:05,535 --> 00:13:07,287 Maar ze weerstonden de druk. 141 00:13:09,998 --> 00:13:13,918 Ze werden pas na een paar uur geopend als de kamer werd gelucht. 142 00:13:16,838 --> 00:13:19,758 Hoelang deze moord duurde, weet ik niet zeker... 143 00:13:19,966 --> 00:13:23,178 ...maar je kon nog lange tijd een zoemend geluid horen. 144 00:13:24,763 --> 00:13:28,892 Toen zag ik voor het eerst gaslijken op een hoop liggen. 145 00:13:30,226 --> 00:13:33,271 Ik heb niet nagedacht over het doden zelf. 146 00:13:33,730 --> 00:13:36,649 Het was bevolen en ik moest het uitvoeren. 147 00:13:37,692 --> 00:13:40,403 Toen ik voor het eerst de memoires van mijn opa las... 148 00:13:40,403 --> 00:13:43,490 ...viel me op dat hij een soort klinische waarnemer was... 149 00:13:43,615 --> 00:13:45,825 ...die naar zichzelf keek, naar wat hij aan het doen was. 150 00:13:45,825 --> 00:13:51,456 Hij was klinisch, als een wetenschapper die naar een levenloos experiment kijkt. 151 00:13:51,623 --> 00:13:54,834 En dat liet me een soort kilte van zijn ziel zien. 152 00:13:58,713 --> 00:14:08,473 Zuid-duitsland 153 00:14:35,458 --> 00:14:38,920 Er werd in mijn familie niet veel gepraat over Auschwitz. 154 00:14:39,254 --> 00:14:41,464 Mijn vader was er altijd vrij stil over. 155 00:14:41,589 --> 00:14:44,050 Dat is gewoon de stille generatie, toch? 156 00:14:44,175 --> 00:14:47,053 Ze praten niet echt niet zo veel over dingen, en... 157 00:14:47,595 --> 00:14:51,016 ...hij is nu ook geen grote prater, dus het is moeilijk. 158 00:14:51,766 --> 00:14:54,811 Opa, wat deed u toen u een kind was? 159 00:14:54,811 --> 00:14:56,271 Ik wil dit al heel lang vragen. 160 00:14:56,271 --> 00:14:59,315 Heeft iemand in onze familie een instrument bespeeld? 161 00:14:59,315 --> 00:15:02,110 Ik kreeg ooit een recorder... 162 00:15:02,235 --> 00:15:03,903 ...maar dat was niets voor mij. 163 00:15:03,903 --> 00:15:09,576 Ik blokkeerde de gaten en stopte er erwten in... 164 00:15:09,909 --> 00:15:12,454 ...en gebruikte het als erwtenschieter. 165 00:15:16,791 --> 00:15:17,876 Ja. 166 00:15:18,376 --> 00:15:20,253 We hebben een hoop onzin uitgehaald. 167 00:15:21,129 --> 00:15:23,715 We hadden alles, een zwembad. 168 00:15:24,924 --> 00:15:28,386 Ik bedoel, het maakt me bang als je eraan denkt dat... 169 00:15:29,596 --> 00:15:32,807 ...dit vreugdevolle gezinsleven doorgaat met... 170 00:15:32,807 --> 00:15:37,771 ...mooie cadeaus en vreugde, plezier... 171 00:15:37,771 --> 00:15:42,317 ...speelgoed hebben en genieten. En dan een paar honderd meter verder... 172 00:15:43,610 --> 00:15:44,903 ...achter de muren... 173 00:15:44,903 --> 00:15:50,200 ...met prikkeldraad, zouden er mensen vermoord worden. 174 00:15:52,077 --> 00:15:54,954 Dat is gewoon verbijsterend als je erover nadenkt. 175 00:15:55,789 --> 00:15:58,500 Wist je wat er achter de muren gebeurde? 176 00:15:58,625 --> 00:15:59,668 Nee, dat wisten we niet. 177 00:16:00,251 --> 00:16:04,297 Eén keer zag ik dat iemand werd doodgeschoten bij het hek... 178 00:16:04,798 --> 00:16:06,174 ...hij wilde ontsnappen... 179 00:16:06,758 --> 00:16:12,597 ...en mijn broers en zussen en ik hebben hier een tijdje over gepraat. 180 00:16:13,682 --> 00:16:16,810 Maar verder waren we ons nergens van bewust. 181 00:16:16,810 --> 00:16:18,395 Geen rook. 182 00:16:18,395 --> 00:16:20,563 Ik kan me nog goed herinneren als kind... 183 00:16:20,772 --> 00:16:23,316 ...dat als iets een penetrante geur had of brandde... 184 00:16:23,525 --> 00:16:25,610 ...je je ervan bewust was. 185 00:16:26,319 --> 00:16:30,365 Rook en asvlokken... 186 00:16:30,490 --> 00:16:35,995 Nee, geen asregens of rookwolken. 187 00:16:36,121 --> 00:16:37,664 Die waren er niet. 188 00:16:38,456 --> 00:16:39,958 Kan het zo zijn dat je... 189 00:16:40,375 --> 00:16:44,629 ...aan het onderdrukken was waar je je bewust van was? 190 00:16:45,046 --> 00:16:49,175 Als er iets niet goed was geweest en was er rook geweest... 191 00:16:49,300 --> 00:16:51,678 ...dan had ik het gezien, het geweten... 192 00:16:52,012 --> 00:16:56,433 ...en dan had ik vragen gesteld, want... 193 00:16:58,309 --> 00:17:01,980 ...het kwam niet bij me op dat ze mensen aan het verbranden waren. 194 00:17:04,941 --> 00:17:07,652 Voor mij is het best moeilijk om voor te stellen... 195 00:17:07,652 --> 00:17:11,865 ...dat ze echt niets hebben geroken, gehoord of gezien. 196 00:17:17,078 --> 00:17:19,622 Ik denk dat mijn vader waarschijnlijk onbewust... 197 00:17:19,622 --> 00:17:21,791 ...sommige ervaringen die hij heeft gehad onderdrukt. 198 00:17:25,045 --> 00:17:27,339 Hij stopt het in diepe lagen van zijn geweten... 199 00:17:27,339 --> 00:17:29,132 ...waar hij het echt niet meer weet. 200 00:17:29,549 --> 00:17:31,426 Alsof hij zichzelf en zijn geest beschermt. 201 00:17:41,811 --> 00:17:45,315 Dit is Anita Lasker, een Duitse Jodin. 202 00:17:46,024 --> 00:17:51,571 In Auschwitz werden gezonde, levende mensen levend in het vuur gegooid. 203 00:17:52,906 --> 00:17:55,033 De anderen werden vergast. 204 00:17:56,368 --> 00:18:03,083 Mijn barak stond ongeveer 20 meter van een van de vijf schoorstenen. 205 00:18:03,625 --> 00:18:06,419 Ik heb het allemaal met eigen ogen gezien. 206 00:18:07,921 --> 00:18:11,758 De hele tijd was er begeleidende muziek. Ik zat zelf in het orkest. 207 00:18:12,717 --> 00:18:17,639 Londen, verenigd koninkrijk 208 00:18:25,063 --> 00:18:28,566 In Auschwitz werd je op de meest geraffineerde manier vermoord. 209 00:18:28,775 --> 00:18:32,487 Mensen worden vergast in een gaskamer. 210 00:18:33,071 --> 00:18:37,367 De plaats hangt vol zwarte rook, vreselijke stank. De hel. 211 00:18:37,992 --> 00:18:41,121 'De hel op aarde' is Auschwitz. 212 00:18:43,415 --> 00:18:45,041 Toen ik in Auschwitz aankwam... 213 00:18:45,458 --> 00:18:49,087 ...bleek er een band te zijn... 214 00:18:49,337 --> 00:18:52,716 ...die een cellist nodig had. Ze hadden geen cellist. 215 00:18:53,675 --> 00:18:58,555 Dus mijn aankomst leek een grote gebeurtenis. 216 00:19:02,684 --> 00:19:07,313 Ik werd de enige cellist in het kamporkest... 217 00:19:07,313 --> 00:19:10,692 ...wat een zeer gelukkige positie was om te hebben. 218 00:19:11,317 --> 00:19:12,819 Het heeft zeker mijn leven gered. 219 00:19:20,994 --> 00:19:25,957 Mijn moeder overleefde de moord op haar ouders... 220 00:19:27,042 --> 00:19:33,048 ...was getuige van de moord van miljoenen anderen, werd uitgehongerd. 221 00:19:36,009 --> 00:19:37,844 Elke denkbare horror. 222 00:19:40,221 --> 00:19:46,311 We hadden de taak om marsen te spelen voor de duizenden... 223 00:19:46,644 --> 00:19:52,108 ...mensen die in de fabrieken werkten die Auschwitz omringden. 224 00:19:52,734 --> 00:19:55,153 Omdat de Duitsers van mooi en netjes hielden... 225 00:19:55,153 --> 00:19:59,699 ...moesten we marsen spelen, zodat de werkende mensen op de muziek... 226 00:20:00,116 --> 00:20:03,787 ...naar buiten konden lopen. 227 00:20:04,871 --> 00:20:09,959 Maar dit was ook bedoeld als een soort entertainment voor de bewakers. 228 00:20:10,669 --> 00:20:15,215 Het was een saaie plek voor soldaten om bewaker te zijn in Auschwitz. 229 00:20:15,465 --> 00:20:20,470 Dat waren tijden lang voor de televisie of entertainment. 230 00:20:21,012 --> 00:20:26,142 Na de oorlog ontdekte ik dat er in elk kamp orkesten waren. 231 00:20:26,726 --> 00:20:32,148 En de kampcommandant van Birkenau, waar ik was, dacht plotseling: 232 00:20:32,524 --> 00:20:35,443 zij hebben allemaal muziek, ik wil ook muziek. 233 00:20:36,111 --> 00:20:38,446 We speelden, hopelijk leven we de volgende dag nog. 234 00:20:38,613 --> 00:20:40,490 Zo was het, weet je? 235 00:20:44,869 --> 00:20:48,081 Mam, ik keek net naar je cellokoffer. 236 00:20:49,416 --> 00:20:51,167 Het is zo'n... 237 00:20:52,544 --> 00:20:54,129 ...monument, nietwaar? 238 00:20:54,129 --> 00:20:57,590 Ja. - Een symbool voor je leven als cellist. 239 00:20:57,590 --> 00:20:58,675 Weet ik. 240 00:21:00,552 --> 00:21:07,100 Anita lasker-wallfisch, celliste engels kamerorkest 241 00:21:17,027 --> 00:21:21,489 De manier waarop mijn moeder een soort manier vond... 242 00:21:21,489 --> 00:21:27,245 ...om in de wereld te zijn na de Holocaust was door niet te spreken. 243 00:21:28,580 --> 00:21:32,208 Ze was in een soort stilte verzonken. 244 00:21:41,634 --> 00:21:44,471 Ik had maar één gedachte toen ik hier kwam. 245 00:21:44,471 --> 00:21:47,390 Om mijn verloren leven en jeugd in te halen. 246 00:21:50,268 --> 00:21:54,981 Toen ik in Engeland aankwam, stelde niemand vragen over Auschwitz. 247 00:21:55,607 --> 00:21:59,444 Dus besloten we: 'Wat is hier het nut van?' 248 00:22:00,487 --> 00:22:05,075 Dus spraken we er niet over. Het duurde bijna 50 jaar. 249 00:22:05,784 --> 00:22:07,660 En toen zeiden mijn kinderen tegen me: 250 00:22:07,786 --> 00:22:10,330 'Mam, je hebt ons eigenlijk nooit iets verteld.' 251 00:22:13,333 --> 00:22:19,381 Als kind was ik me er erg van bewust dat er verboden gebieden waren. 252 00:22:20,256 --> 00:22:22,884 Alles wat Duits was, was slecht. 253 00:22:23,009 --> 00:22:27,847 Dus, je nestelt je in het ongewisse van het niet weten... 254 00:22:28,056 --> 00:22:32,310 ...geen feiten kennen, maar een gevoel van weten... 255 00:22:32,477 --> 00:22:37,023 ...dat er echt iets vreselijks is in het achterland. 256 00:22:39,901 --> 00:22:45,865 Ik weet nu, als psychotherapeut, dat de overlevenden van de Holocaust... 257 00:22:45,990 --> 00:22:49,911 ...zoals ik, een traumatisering kunnen erven... 258 00:22:50,245 --> 00:22:53,206 ...die als het ware in de psyche zit... 259 00:22:53,331 --> 00:22:57,043 ...en geen gestalte, geen vorm, geen woorden heeft, omdat woorden... 260 00:22:57,168 --> 00:22:59,045 Het heeft geen context gekregen. 261 00:22:59,170 --> 00:23:02,298 En ik voelde dit al toen ik een klein kind was. 262 00:23:04,134 --> 00:23:08,471 Maar niemand in die tijd begreep de impact van de Holocaust... 263 00:23:08,596 --> 00:23:11,683 ...op de tweede generatie. 264 00:23:12,434 --> 00:23:13,977 En dit was mijn kamer. 265 00:23:15,353 --> 00:23:17,564 Het was mijn eerste eigen kamer... 266 00:23:18,064 --> 00:23:20,900 ...maar het was geen gelukkige plek. 267 00:23:28,158 --> 00:23:33,413 Als ik naar de foto's van mezelf kijk, waarschijnlijk jonger dan twee jaar... 268 00:23:33,705 --> 00:23:35,999 ...word ik overweldigd door verdriet. 269 00:23:39,169 --> 00:23:41,963 Dit zijn kiekjes van een kind in diepe wanhoop. 270 00:23:42,088 --> 00:23:45,717 Een kind dat niet schattig mollig is... 271 00:23:46,259 --> 00:23:48,219 ...maar misvormd is. 272 00:23:49,054 --> 00:23:55,935 Mijn strijd door het leven wordt in deze vroege foto's gesymboliseerd. 273 00:23:57,520 --> 00:23:58,938 Mijn moeder was er niet. 274 00:24:02,859 --> 00:24:05,236 Het zijn beelden van een onvermogen... 275 00:24:05,528 --> 00:24:09,282 ...om voor me te zorgen op de manier die ik nodig had. 276 00:24:09,991 --> 00:24:12,660 En dat was, zeker voor mij... 277 00:24:12,911 --> 00:24:18,208 ...een gevolg van mijn moeders ervaringen in de Holocaust. 278 00:24:28,259 --> 00:24:30,470 Ik ben de verkeerde moeder voor mijn dochter. 279 00:24:31,805 --> 00:24:33,348 Ik ben erg simpel. 280 00:24:33,807 --> 00:24:36,601 Getraumatiseerd. Vergeet het. Ga verder met je leven. 281 00:24:48,029 --> 00:24:51,825 Als je de ongelooflijke horror hebt meegemaakt... 282 00:24:51,825 --> 00:24:55,787 ...die ik heb meegemaakt, is het heel moeilijk om... 283 00:24:55,787 --> 00:24:57,956 ...mee te voelen of je in te leven. 284 00:25:00,000 --> 00:25:02,210 Je weet dat ik niets nodig heb. 285 00:25:02,544 --> 00:25:04,879 Ik snap nooit waarom je alles nodig had. 286 00:25:06,047 --> 00:25:07,507 Ik vind het helemaal niks. 287 00:25:08,174 --> 00:25:09,801 En dat vind ik nog steeds. 288 00:25:10,301 --> 00:25:12,721 Wat ik nodig had, was er gewoon niet. 289 00:25:13,430 --> 00:25:15,890 Ik denk dat je je moeder thuis nodig had. 290 00:25:15,890 --> 00:25:16,975 Juist. 291 00:25:16,975 --> 00:25:18,309 Dat dacht ik. - Ja. 292 00:25:18,309 --> 00:25:20,895 Je moeder was er niet omdat we brood op tafel moesten brengen. 293 00:25:21,021 --> 00:25:23,606 Ja. - Maar hoe kan een kind dat begrijpen? 294 00:25:23,606 --> 00:25:24,691 Ja. Natuurlijk. - Ja. 295 00:25:24,858 --> 00:25:29,612 Ik denk dat jij denkt dat jij en ik heel verschillend zijn. 296 00:25:32,741 --> 00:25:36,286 Denk je dat er overeenkomsten zijn? 297 00:25:37,871 --> 00:25:39,664 Ik zou ver moeten zoeken. 298 00:25:41,458 --> 00:25:43,752 Ik zou ver moeten zoeken. - Echt? 299 00:25:46,171 --> 00:25:50,008 Het is echt interessant, nietwaar, dat mijn hele leven waarvan... 300 00:25:50,592 --> 00:25:55,180 ...stukken over het gevoel van er niet bij te horen gingen... 301 00:25:58,266 --> 00:26:01,728 ...in de Britse samenleving of... 302 00:26:02,729 --> 00:26:04,105 ...er gewoon niet bij horen... 303 00:26:04,439 --> 00:26:07,692 ...en dat alles altijd een grote strijd is. 304 00:26:07,692 --> 00:26:08,902 Maar ik had geluk... 305 00:26:09,027 --> 00:26:13,239 ...omdat ik een zeer vervuld leven had in Engeland... 306 00:26:14,741 --> 00:26:16,201 ...wat jou niet lukte. 307 00:26:16,910 --> 00:26:21,706 Voor jou was dit een toevluchtsoord. - Ja. 308 00:26:23,667 --> 00:26:28,046 Men moet zich ook realiseren, terugkijkend, hoe het in Duitsland was. 309 00:26:28,254 --> 00:26:33,009 Veel werkloosheid, en dan verschijnt die lieve meneer Hitler. 310 00:26:33,009 --> 00:26:35,887 Plotseling zijn we weer iemand. 311 00:26:36,763 --> 00:26:40,767 Dus ja, het nationaalsocialisme werd een groot succes. 312 00:26:52,862 --> 00:26:55,824 Ik beschouwde het nationaalsocialistische wereldbeeld... 313 00:26:55,949 --> 00:26:59,035 ...als het enige juiste voor het Duitse volk. 314 00:27:05,166 --> 00:27:07,293 Antisemitisme is niets nieuws. 315 00:27:10,964 --> 00:27:13,425 Het heeft altijd overal ter wereld bestaan. 316 00:27:14,467 --> 00:27:18,221 Het wordt duidelijker wanneer de Joden zichzelf te veel naar voren duwen... 317 00:27:18,221 --> 00:27:20,348 ...in hun zoektocht naar macht. 318 00:27:23,059 --> 00:27:26,896 Ik wil graag benadrukken dat ik persoonlijk nooit Joden heb gehaat... 319 00:27:27,230 --> 00:27:29,899 ...maar ik beschouwde hen als de vijand van ons volk. 320 00:27:32,819 --> 00:27:33,903 Mag ik je iets vragen? 321 00:27:33,903 --> 00:27:37,907 Dit boek bestaat al vele jaren. 322 00:27:38,158 --> 00:27:39,784 Waarom heb je dit nooit gelezen? 323 00:27:39,909 --> 00:27:42,704 Ik realiseer me nu pas dat er een boek van hem is. 324 00:27:42,871 --> 00:27:45,707 Ik wist er niet van. 325 00:27:46,833 --> 00:27:49,377 Niemand heeft me dat verteld. 326 00:27:50,003 --> 00:27:53,631 Ik weet dat we een Duits exemplaar van het boek thuis hadden. 327 00:27:53,757 --> 00:27:56,134 Dat had je. 328 00:27:56,301 --> 00:28:01,723 Misschien heb je het niet gelezen, maar het boek, Commandant van Auschwitz... 329 00:28:02,015 --> 00:28:04,392 ...lag jarenlang bij ons thuis. 330 00:28:04,684 --> 00:28:07,604 Ik las het daar voor het eerst in het Duits. 331 00:28:07,604 --> 00:28:08,813 Het was van oma. 332 00:28:09,356 --> 00:28:15,653 Mama heeft me nooit verteld dat er een biografie was... 333 00:28:15,653 --> 00:28:18,573 ...maar als het er was geweest, had ik het geweten... 334 00:28:18,698 --> 00:28:21,910 ...en zou ik het gelezen hebben, dat kan niet kloppen. 335 00:28:21,910 --> 00:28:23,244 Geen idee. 336 00:28:25,038 --> 00:28:30,168 Waarom heb je de confrontatie met je familieverleden vermeden? 337 00:28:32,462 --> 00:28:37,133 Nou, de Holocaust is zo'n verschrikkelijke zaak... 338 00:28:38,468 --> 00:28:40,512 Ik wilde gewoon niet meer... 339 00:28:43,682 --> 00:28:45,392 ...mezelf ermee belasten. 340 00:28:53,525 --> 00:28:59,114 Noord-duitsland 341 00:29:08,123 --> 00:29:11,376 Commandant van auschwitz 342 00:29:12,210 --> 00:29:16,089 'De gevangenen van het Sonderkommando zorgden ervoor... 343 00:29:16,756 --> 00:29:20,010 ...dat het proces van uitkleden snel verliep... 344 00:29:20,635 --> 00:29:24,931 ...en dus hadden de slachtoffers niet veel tijd om na te denken.' 345 00:29:26,391 --> 00:29:30,270 Op een dag gingen twee kleine kinderen zo op in hun spel... 346 00:29:30,395 --> 00:29:34,733 ...dat ze niet wilden dat hun moeder hen daarvan zou afhouden. 347 00:29:34,733 --> 00:29:38,862 Geselecteerd voor vergassing 348 00:29:38,862 --> 00:29:42,949 Zelfs de Joden van het Sonderkommando wilden de kinderen niet meenemen. 349 00:29:48,538 --> 00:29:51,583 Ik zal nooit de uitdrukking in de ogen van de moeder vergeten... 350 00:29:51,583 --> 00:29:54,878 ...smekend om genade omdat ze zeker wist wat er gebeurde. 351 00:29:54,878 --> 00:29:57,672 Wachtend om de gaskamer in te gaan 352 00:29:57,839 --> 00:30:00,884 Degenen in de gaskamer werden al onrustig. 353 00:30:02,344 --> 00:30:05,930 Ik moest iets doen. Iedereen keek naar me. 354 00:30:07,640 --> 00:30:09,934 Ik gaf de onderofficier een knikje... 355 00:30:09,934 --> 00:30:12,645 ...en hij nam de kinderen, die een hevige strijd leverden... 356 00:30:12,645 --> 00:30:15,940 ...in zijn armen en stopte ze in de gaskamer met de moeder... 357 00:30:15,940 --> 00:30:18,109 ...wiens geschreeuw hartverscheurend was. 358 00:30:23,740 --> 00:30:27,535 Ik zag ook een vrouw die haar kinderen uit de gaskamer probeerde te duwen... 359 00:30:27,660 --> 00:30:29,579 ...terwijl de deur werd gesloten. 360 00:30:30,038 --> 00:30:34,542 Huilend riep ze uit: 'Laat tenminste mijn dierbare kinderen leven.' 361 00:30:37,045 --> 00:30:40,256 Toen ik vrouwen met kinderen de gaskamers in zag lopen... 362 00:30:40,465 --> 00:30:42,967 ...moest ik vaak aan mijn eigen familie denken. 363 00:30:59,984 --> 00:31:03,238 Toen ik las dat hij daar was... 364 00:31:03,405 --> 00:31:08,660 ...en toekeek hoe kinderen en vrouwen de gaskamer in werden geleid... 365 00:31:10,370 --> 00:31:14,332 ...en aan ons dacht, aan zijn kinderen en zijn vrouw... 366 00:31:15,583 --> 00:31:19,504 Ik wou dat ik het niet had gelezen. 367 00:31:19,879 --> 00:31:21,297 Het is verschrikkelijk. 368 00:31:32,976 --> 00:31:35,186 Ik geloofde het niet echt. 369 00:31:37,063 --> 00:31:38,231 Maar... 370 00:31:40,400 --> 00:31:44,738 ...dit waren zijn woorden, dus het moet wel waar zijn. 371 00:31:50,243 --> 00:31:57,167 Londen, verenigd koninkrijk 372 00:32:05,633 --> 00:32:11,890 Ik kom uit een volledig geassimileerde Duits-Joodse familie. 373 00:32:12,307 --> 00:32:16,227 Mijn vader was soldaat in de Eerste Wereldoorlog... 374 00:32:16,353 --> 00:32:20,690 ...met het IJzeren Kruis en al die... Ja, we waren Duitsers... 375 00:32:22,067 --> 00:32:25,403 ...en Joods, maar we praktiseerden het Joodse geloof niet. 376 00:32:25,612 --> 00:32:28,490 Mijn vader 377 00:32:28,615 --> 00:32:30,992 Mijn vader was helaas een optimist. 378 00:32:30,992 --> 00:32:33,620 Hij zei: 'Zo dom kunnen de Duitsers niet zijn.' 379 00:32:33,620 --> 00:32:38,208 En toen realiseerde hij zich dat de Duitsers zo dom zijn. 380 00:32:40,001 --> 00:32:45,548 In de jaren 1930 werd de nationaliteit van alle Joden in Duitsland afgenomen. 381 00:32:46,633 --> 00:32:49,177 Mijn moeder en vader waren overigens... 382 00:32:49,177 --> 00:32:53,431 ...nooit geïnteresseerd in het terugwinnen van het Duitse staatsburgerschap... 383 00:32:53,431 --> 00:32:55,433 ...hoewel ze er recht op zouden hebben gehad. 384 00:33:00,480 --> 00:33:03,566 Duitsland was klaar voor mij. Ik hoor daar niet thuis. 385 00:33:04,109 --> 00:33:07,195 Ik kon niet wachten om genaturaliseerd Brits te worden. 386 00:33:08,029 --> 00:33:11,533 Leven zonder paspoort is erg ingewikkeld. 387 00:33:17,706 --> 00:33:22,168 Maar ik besloot dat het tijd was om mijn staatsburgerschap te krijgen. 388 00:33:23,670 --> 00:33:27,507 Toen mijn Duitse paspoort bij mij thuis werd afgeleverd... 389 00:33:27,632 --> 00:33:31,219 ...herinner ik me een enorm gevoel van opgetogenheid. 390 00:33:31,469 --> 00:33:33,013 Ik voelde me triomfantelijk. 391 00:33:48,361 --> 00:33:49,571 Wil je dit niet? 392 00:33:53,074 --> 00:33:56,536 Verhuis je binnen de komende 28 dagen? 393 00:33:56,661 --> 00:33:57,704 Ja. 394 00:34:01,332 --> 00:34:05,170 Verhuis je binnen de komende 28 dagen? 395 00:34:06,254 --> 00:34:07,464 Ja. 396 00:34:07,797 --> 00:34:11,343 Dus nu begin ik aan een nieuw leven. 397 00:34:11,801 --> 00:34:14,346 Ik heb besloten in Duitsland te gaan wonen... 398 00:34:14,637 --> 00:34:19,893 ...een land waar ik nooit heb gewoond en niet eens de taal spreek. 399 00:34:20,477 --> 00:34:23,938 Maar mijn botten horen daar thuis. 400 00:34:24,189 --> 00:34:29,110 Ik had hier nooit geboren moeten worden. Ik had in Duitsland geboren moeten worden. 401 00:34:29,694 --> 00:34:30,945 Hoi, mam. 402 00:34:31,196 --> 00:34:33,448 Het laden zal even duren. 403 00:34:33,573 --> 00:34:35,241 Kun je iets verderop gaan staan? 404 00:34:37,869 --> 00:34:38,953 Nee, stop. 405 00:34:42,499 --> 00:34:44,167 Wil je deze lampjes? 406 00:34:44,167 --> 00:34:46,252 Nou, breng het maar gewoon. - Oké. 407 00:34:47,087 --> 00:34:48,421 Ik doe mijn best, mam. 408 00:35:00,350 --> 00:35:08,733 Berlijn, duitsland 409 00:35:18,910 --> 00:35:25,250 Emigreren naar Duitsland werd beantwoord met wat ongelovige reacties... 410 00:35:25,959 --> 00:35:29,629 ...want per slot van rekening was dit het land waarin mijn grootouders... 411 00:35:29,754 --> 00:35:33,091 ...waren vermoord, zoals zoveel Joden waren... 412 00:35:33,341 --> 00:35:37,470 ...en het was het land waaruit mijn ouders waren gevlucht. 413 00:35:38,388 --> 00:35:42,892 Mijn moeder heeft inderdaad vele, vele jaren geen voet in Duitsland gezet. 414 00:35:45,520 --> 00:35:46,521 Mam. 415 00:35:46,521 --> 00:35:49,274 Nou, nou, dus hier woon je? 416 00:35:49,274 --> 00:35:50,817 Dit is het. 417 00:35:51,776 --> 00:35:54,863 Nou. Mijn god. 418 00:36:01,661 --> 00:36:03,747 Dit ziet er prachtig uit. 419 00:36:03,872 --> 00:36:05,999 Ga zitten en rook een sigaretje. - Ja. 420 00:36:06,833 --> 00:36:09,085 O, ja, een hele galerie daar. Ja. 421 00:36:09,919 --> 00:36:13,465 Heel, heel indrukwekkend. 422 00:36:14,090 --> 00:36:19,179 Nu moet je al deze schnuckis weghalen zodat je de boeken kunt zien. 423 00:36:19,763 --> 00:36:22,599 Is het een tentoonstellingsruimte of een boekenplank? 424 00:36:23,224 --> 00:36:25,185 Nee, ik hou van mijn schnuckis. 425 00:36:26,269 --> 00:36:30,273 Ik denk dat op een bepaalde manier, dit hier thuis maken... 426 00:36:30,732 --> 00:36:37,155 ...iets te maken heeft met het idee om gestolen levens terug te vorderen... 427 00:36:37,655 --> 00:36:40,200 ...maar ook mijn ongeleefde leven. 428 00:36:42,077 --> 00:36:43,661 En laat ook zien wat had kunnen zijn... 429 00:36:43,661 --> 00:36:47,791 ...en werd vernietigd zonder reden anders dan domheid. 430 00:36:53,546 --> 00:36:57,884 Maar helaas, de domheid lijkt zich voort te zetten. 431 00:36:58,843 --> 00:37:01,471 Het is duidelijk dat mensen een zondebok nodig hebben... 432 00:37:01,596 --> 00:37:03,973 ...en denken dat de wereld op dit moment zo'n puinhoop is. 433 00:37:03,973 --> 00:37:05,725 Dat is typisch. 434 00:37:06,267 --> 00:37:08,603 Het was weer de schuld van de Joden. 435 00:37:08,603 --> 00:37:14,859 Ik bleef ervaren dat ik hier was, deze verschrikkelijke culturele dissonantie. 436 00:37:15,026 --> 00:37:20,281 En ik werd geconfronteerd met onbewust antisemitisme. 437 00:37:20,490 --> 00:37:23,159 Weet je zeker dat je je dat niet inbeeldt? - Nee, dat niet. 438 00:37:23,576 --> 00:37:27,872 En soms is het moeilijk om je niet om te draaien en weg te rennen. 439 00:37:28,081 --> 00:37:30,000 Maar waarheen? - Precies. 440 00:37:30,125 --> 00:37:33,086 Dat is het Joodse lot. - Dat is het Joodse lot. 441 00:37:33,336 --> 00:37:34,504 Je hoort nergens thuis. - Ja. 442 00:37:34,629 --> 00:37:38,925 En waar je dat doet, waar je thuishoort, heb je het grootste probleem. 443 00:37:46,099 --> 00:37:49,936 Het selectieproces op de helling zat vol met incidenten. 444 00:37:50,603 --> 00:37:52,439 Toen gezinnen uit elkaar werden gerukt... 445 00:37:52,439 --> 00:37:55,066 ...de mannen gescheiden werden van de vrouwen en kinderen... 446 00:37:55,233 --> 00:37:58,903 ...veroorzaakte dat grote onrust en beroering in het transport. 447 00:37:59,279 --> 00:38:02,741 En de scheiding van degenen die geschikt zijn om te werken. 448 00:38:03,658 --> 00:38:06,661 Omdat de families hoe dan ook bij elkaar wilden blijven. 449 00:38:11,291 --> 00:38:14,252 Joden hebben een sterk ontwikkeld familiegevoel. 450 00:38:14,711 --> 00:38:17,297 Ze klampen zich aan elkaar vast als slapjanussen. 451 00:38:19,466 --> 00:38:24,262 Dit gaf iedereen die dit monsterlijke werk moest doen veel om over na te denken. 452 00:38:25,055 --> 00:38:26,973 Het liet blijvende indrukken achter. 453 00:38:29,267 --> 00:38:33,646 De meeste betrokkenen kwamen vaak naar me toe tijdens mijn inspectieronde. 454 00:38:33,980 --> 00:38:36,733 Ik hoorde steeds weer dezelfde vraag. 455 00:38:38,610 --> 00:38:41,237 'Is het nodig dat honderdduizenden vrouwen... 456 00:38:41,237 --> 00:38:43,782 ...en kinderen moeten worden uitgeroeid?' 457 00:38:46,076 --> 00:38:49,204 En ik, die mezelf dezelfde vraag had gesteld... 458 00:38:49,204 --> 00:38:51,122 ...ontelbare keren diep van binnen... 459 00:38:51,456 --> 00:38:55,877 ...moest ze afschepen met een Führer-bevel, hen ermee troosten. 460 00:38:57,295 --> 00:39:00,173 Ik moest ze vertellen dat de uitroeiing van de Joden... 461 00:39:00,382 --> 00:39:03,426 ...nodig was om Duitsland en onze nakomelingen te bevrijden... 462 00:39:03,593 --> 00:39:06,262 ...van onze tegenstanders, voor eens en altijd. 463 00:39:15,021 --> 00:39:18,108 Mijn grootvader slikte natuurlijk... 464 00:39:18,525 --> 00:39:20,568 ...op de een of andere manier de nazi-ideologie. 465 00:39:20,568 --> 00:39:24,280 Sociaal Darwinisme in zekere zin, hij slikte dat zonder twijfel. 466 00:39:24,948 --> 00:39:28,535 Hij vond het op dat moment logisch, het meesterras. 467 00:39:29,577 --> 00:39:35,542 Auschwitz werd hem gegeven, en hoe hij als mens in elkaar zat... 468 00:39:35,542 --> 00:39:38,712 ...en zijn karakter lieten hem uitstekend werk leveren. 469 00:39:40,171 --> 00:39:46,052 Zuid-duitsland 470 00:39:50,724 --> 00:39:53,768 Vader, bedankt, Heer, voor uw woord. 471 00:39:53,893 --> 00:39:57,897 Bedankt voor uw liefde voor ons, Heer. Uw geduld met ons, Heer. 472 00:39:58,314 --> 00:40:00,316 U zorgt voor ons alsof we uw kinderen zijn, God. 473 00:40:00,316 --> 00:40:02,527 En bedankt dat u ons op deze manier zegent. 474 00:40:02,736 --> 00:40:04,946 Ik bid dit alles in Jezus' naam. Amen. 475 00:40:05,655 --> 00:40:08,033 Oké, instoppen, jongens. Het is goed. - Dames eerst. 476 00:40:08,158 --> 00:40:09,367 Neem gerust. 477 00:40:11,119 --> 00:40:13,496 Ik ben pastoor van de Bible Church of Stuttgart. 478 00:40:13,621 --> 00:40:15,665 En we dienen een internationale gemeenschap... 479 00:40:15,665 --> 00:40:20,295 ...waaronder personeel van Amerikaanse militaire bases en andere expats. 480 00:40:20,503 --> 00:40:23,340 We houden ons maandelijkse mannenontbijt. 481 00:40:23,757 --> 00:40:26,634 Gewoon de mannen van de kerk die samen een gezonde... 482 00:40:26,760 --> 00:40:28,511 ...godvruchtige, goede tijd hebben, meer niet. 483 00:40:28,678 --> 00:40:30,805 Jongens, hebben jullie daar genoeg ruimte? 484 00:40:30,805 --> 00:40:35,018 Als ze studeren, denkt hij alleen maar aan de mens hier vandaag, man... 485 00:40:35,018 --> 00:40:36,770 ...Christelijke man en elke man. 486 00:40:37,354 --> 00:40:41,733 De mens in het algemeen in de 21e eeuw, toch? Wat is onze missie? 487 00:40:42,233 --> 00:40:45,070 De Bijbel roept mannen op om leiders te zijn. 488 00:40:45,236 --> 00:40:47,864 Met leiderschap komt grote verantwoordelijkheid... 489 00:40:48,281 --> 00:40:49,991 ...niet alleen in wat we thuis leren... 490 00:40:49,991 --> 00:40:53,286 ...maar ook hoe we elke dag handelen en wandelen met God, dus... 491 00:40:53,286 --> 00:40:54,371 Juist. 492 00:40:54,371 --> 00:40:57,123 Toen ik christen werd en ik het Oude Testament las... 493 00:40:57,123 --> 00:40:59,626 ...het gaat over de zonden van de vaders... 494 00:40:59,918 --> 00:41:03,630 ...dat God deze, tot de derde of vierde generatie zou terugzien. 495 00:41:03,630 --> 00:41:05,048 En ik dacht: wow. 496 00:41:06,007 --> 00:41:11,638 Mijn grootvader, hij was een doorzetter, een ambitieuze man, een nauwgezette man. 497 00:41:12,347 --> 00:41:16,184 Maar tot het punt waarop hij in een monster veranderde... 498 00:41:16,184 --> 00:41:22,148 ...een meedogenloze moordenaar. En ja, hij was niet waakzaam. 499 00:41:22,315 --> 00:41:24,275 We kunnen geen massamoordenaars worden... 500 00:41:24,401 --> 00:41:26,528 ...maar ik denk dat ieder mens, wij allemaal... 501 00:41:26,820 --> 00:41:31,074 ...de neiging hebben om een richting in te slaan die helemaal verkeerd is. 502 00:41:31,574 --> 00:41:33,618 Heel erg bedankt. Laten we bidden. 503 00:41:34,828 --> 00:41:36,996 Als ik nadenk over de nalatenschap van mijn grootvader... 504 00:41:37,956 --> 00:41:40,417 ...kleeft er bloed aan de handen van de familie Höss. 505 00:41:40,917 --> 00:41:43,962 Mensen lijden nu nog steeds, zelfs in mijn familie... 506 00:41:44,254 --> 00:41:46,006 ...bijna 80 jaar later. 507 00:41:49,884 --> 00:41:56,808 Oostkust, vs 508 00:42:01,855 --> 00:42:06,609 Ik heb mijn zus 55 jaar niet gezien... 509 00:42:08,611 --> 00:42:11,322 ...en kijk ernaar uit om haar te zien. 510 00:42:12,073 --> 00:42:16,369 Misschien lukt het ons om een beetje te praten over ons... 511 00:42:16,870 --> 00:42:20,373 ...verleden en onze jeugd. 512 00:42:22,459 --> 00:42:25,837 Ik heb een verrassing meegenomen... 513 00:42:26,546 --> 00:42:31,676 ...omdat we als kinderen De Kikkerkoning speelden. 514 00:42:32,302 --> 00:42:35,889 Ik was de kikkerkoning en ik moest de gouden bal... 515 00:42:37,098 --> 00:42:40,810 ...van de prinses halen... 516 00:42:40,810 --> 00:42:44,397 ...die in de vijver was gevallen... 517 00:42:45,357 --> 00:42:47,359 ...en dat wilde ik eigenlijk niet. 518 00:43:22,769 --> 00:43:24,771 Hoi, kikkerkoning. 519 00:43:25,063 --> 00:43:26,481 Hoi, kikkerkoning. 520 00:43:26,481 --> 00:43:27,857 Prinses. 521 00:43:29,442 --> 00:43:34,489 Zoals je kunt zien, ben ik de kikkerkoning met de kroon. 522 00:43:34,739 --> 00:43:37,867 O, mijn god. Kijk naar de kikkerkoning. 523 00:43:37,992 --> 00:43:43,832 Ongeveer 80 jaar geleden viel je gouden bal in de vijver. 524 00:43:43,998 --> 00:43:45,000 God. 525 00:43:45,000 --> 00:43:47,460 Je zei dat ik ernaar moest zoeken. 526 00:43:48,128 --> 00:43:51,589 Het heeft 80 jaar geduurd om 'm te vinden. 527 00:43:53,383 --> 00:43:56,177 Mijn god. Kom binnen. 528 00:43:56,886 --> 00:43:58,221 Ik moet verder... 529 00:43:58,346 --> 00:44:03,393 Ik voel me een beetje ongemakkelijk zonder de stok, weet je? 530 00:44:08,982 --> 00:44:10,025 Jeetje. 531 00:44:23,496 --> 00:44:27,292 Je was vroeger een Balenciaga model... 532 00:44:27,459 --> 00:44:28,460 Ja. 533 00:44:29,669 --> 00:44:32,255 We zijn allebei een beetje ouder geworden. 534 00:44:33,840 --> 00:44:35,467 Hoe gaat het? 535 00:44:36,217 --> 00:44:38,011 Niet goed... 536 00:44:39,054 --> 00:44:44,184 ...omdat de kanker dingen met mijn lichaam doet. 537 00:44:44,184 --> 00:44:45,727 Dat is niet best. 538 00:44:45,852 --> 00:44:48,480 Er kan niets aan worden gedaan. 539 00:44:49,189 --> 00:44:51,024 Ik ben blij dat je er nu bent. 540 00:44:52,317 --> 00:44:54,444 Je bent goed gekleed, mooie schoenen. 541 00:44:54,652 --> 00:44:56,488 Alleen het beste volstaat. 542 00:44:59,657 --> 00:45:00,909 Daar zijn mama en papa. 543 00:45:01,034 --> 00:45:02,035 Ja. 544 00:45:02,035 --> 00:45:03,620 Hun trouwfoto. 545 00:45:07,916 --> 00:45:08,917 Kijk. 546 00:45:10,001 --> 00:45:12,337 Jij en ik bij het zwembad. 547 00:45:12,462 --> 00:45:13,421 Leuk. 548 00:45:19,469 --> 00:45:22,222 Mijn familie had een geweldige tijd in Auschwitz. 549 00:45:23,765 --> 00:45:26,017 Mijn vrouw had haar bloemenparadijs. 550 00:45:28,478 --> 00:45:31,815 De kinderen konden een zorgeloos en aangenaam leven leiden. 551 00:45:33,983 --> 00:45:37,278 In de zomer plonsden ze in het pierenbadje in de tuin. 552 00:45:38,154 --> 00:45:41,282 Maar hun grootste vreugde was wanneer papa met hen in bad ging. 553 00:45:42,033 --> 00:45:44,869 Thuis gebeurde het vaak dat mijn gedachten plotseling... 554 00:45:45,078 --> 00:45:47,747 ...naar een van de uitroeiingsprocessen gingen. 555 00:45:50,417 --> 00:45:53,712 Vaak als ik onze kinderen gelukkig zag spelen... 556 00:45:53,920 --> 00:45:56,589 ...mijn vrouw dolgelukkig met de jongste... 557 00:45:56,715 --> 00:46:01,219 ...dacht ik: hoe lang zal ons geluk nog duren? 558 00:46:03,847 --> 00:46:06,558 Ik vroeg me af... 559 00:46:07,600 --> 00:46:11,896 ...als je papa's boek leest... 560 00:46:12,605 --> 00:46:18,361 ...heb je erover nagedacht? 561 00:46:19,320 --> 00:46:20,321 Nee. 562 00:46:20,321 --> 00:46:24,701 Herinnerde je je er iets door? 563 00:46:26,828 --> 00:46:28,580 Ik heb goede herinneringen. 564 00:46:28,747 --> 00:46:31,541 We hadden een prachtige moeder en vader. 565 00:46:31,833 --> 00:46:33,501 Ja. - Prachtig. 566 00:46:35,754 --> 00:46:37,714 Veel mensen hebben niet zo'n goed... 567 00:46:38,590 --> 00:46:39,883 Ja. - ...leven gehad. 568 00:46:40,008 --> 00:46:42,218 Ja, dat klopt. 569 00:46:42,886 --> 00:46:46,348 In zijn boek vertelt hij dat hij buiten de gaskamers stond... 570 00:46:46,348 --> 00:46:48,767 ...toen vrouwen en kinderen naar binnen werden gedreven. 571 00:46:48,892 --> 00:46:51,269 Hoe voelt dat als je erover nadenkt? 572 00:46:51,269 --> 00:46:55,023 Ik was erg verdrietig en soms heb ik nachtmerries... 573 00:46:55,023 --> 00:47:01,237 ...omdat hij de enige was die zei wat daar werd gedaan. 574 00:47:02,072 --> 00:47:03,615 Hij was een goed mens. 575 00:47:04,199 --> 00:47:07,535 Bedoel je dat hij eerlijk was over zijn rol in massale uitroeiing? 576 00:47:07,660 --> 00:47:11,247 Ja, maar hij raakte erin verzeild en hij kon er niet meer uit. 577 00:47:11,748 --> 00:47:14,501 En hoe zit het met je moeder, Hedwig? 578 00:47:15,043 --> 00:47:21,966 Denk je dat mama meer wist... 579 00:47:22,258 --> 00:47:25,470 ...en meer betrokken was bij het hele verhaal? 580 00:47:25,804 --> 00:47:28,056 Ik denk het niet. 581 00:47:28,640 --> 00:47:30,392 Ik kan het me niet voorstellen. 582 00:47:30,558 --> 00:47:31,601 Als dat zo was... 583 00:47:32,602 --> 00:47:36,606 ...zou papa het zeker vermeld hebben in zijn boek. 584 00:47:36,606 --> 00:47:41,986 Ja. We hebben nooit over deze dingen gesproken. 585 00:47:41,986 --> 00:47:48,535 Mama ging overal in mee. 586 00:47:48,743 --> 00:47:49,786 Ja. 587 00:47:51,246 --> 00:47:53,456 Ze beschermde ons tegen alles... 588 00:47:53,581 --> 00:47:56,084 ...en maakte alles prachtig voor ons. 589 00:47:57,752 --> 00:48:00,088 Mama heeft veel meegemaakt. 590 00:48:00,755 --> 00:48:02,215 En ze was altijd aardig. 591 00:48:02,924 --> 00:48:06,177 Ik heb nooit iets slechts gezien in Auschwitz. 592 00:48:06,386 --> 00:48:08,263 Alles was altijd mooi. 593 00:48:08,638 --> 00:48:14,477 Toen eindigde de oorlog en toen viel alles in duigen. 594 00:48:16,229 --> 00:48:19,607 Jammer dat we zo ver uit elkaar liggen. 595 00:48:21,109 --> 00:48:24,738 We hadden over dit alles kunnen praten... 596 00:48:25,739 --> 00:48:27,824 ...om er beter mee om te gaan. 597 00:48:28,700 --> 00:48:32,996 Ja. In het leven gaat niet alles zoals je wilt. 598 00:48:33,121 --> 00:48:34,831 Klopt. 599 00:49:09,282 --> 00:49:11,242 Eind 1942... 600 00:49:12,869 --> 00:49:18,416 ...werd mijn vrouw op de hoogte gebracht door de toenmalige regionale leider... 601 00:49:19,084 --> 00:49:22,420 ...van Opper-Silezië... 602 00:49:22,879 --> 00:49:27,175 ...van wat er in mijn kamp gebeurde. 603 00:49:34,891 --> 00:49:41,815 Mijn vrouw vroeg me of dit waar was... 604 00:49:43,900 --> 00:49:45,610 ...en ik gaf toe dat dat zo was. 605 00:49:46,236 --> 00:49:49,364 Dat was mijn enige verbroken belofte aan de Reichsführer. 606 00:49:49,531 --> 00:49:52,909 Voor de rest heb ik er nooit met iemand over gesproken. 607 00:49:54,452 --> 00:49:58,123 Ik denk niet dat mijn moeder echt op de hoogte was. 608 00:49:59,541 --> 00:50:04,045 Ze had waarschijnlijk wat vage kennis... 609 00:50:04,629 --> 00:50:06,756 ...maar ik weet zeker dat ze geen details kende. 610 00:50:09,134 --> 00:50:11,094 Ik wil er niet meer over praten. 611 00:50:11,636 --> 00:50:13,513 Vind je het... Vind je dat je... 612 00:50:13,513 --> 00:50:14,848 Deprimerend. 613 00:50:15,390 --> 00:50:17,350 Is het deprimerend? - Ja. 614 00:50:22,564 --> 00:50:24,149 Soms dacht ik zelfs: 615 00:50:24,441 --> 00:50:29,904 waarom moet ik lijden... 616 00:50:30,155 --> 00:50:32,907 ...fysiek gezien, zo enorm? 617 00:50:34,868 --> 00:50:36,953 En ik zei zelfs zoiets als: 618 00:50:37,245 --> 00:50:43,752 'Is deze God boos op mij omdat mijn vader dingen heeft gedaan?' 619 00:50:44,586 --> 00:50:47,839 Maar ik zei: 'Ik zal nooit boos zijn op mijn vader.' 620 00:50:56,139 --> 00:50:59,225 Hij moet een heel sterk persoon zijn geweest... 621 00:50:59,684 --> 00:51:02,437 ...om zo te leven en te doen wat hij moest doen. 622 00:51:04,439 --> 00:51:05,440 Dus... 623 00:51:10,862 --> 00:51:15,200 Wat hij moest doen was in feite meer dan een miljoen mensen vermoorden... 624 00:51:15,200 --> 00:51:17,243 Ik denk niet op die manier. 625 00:51:17,952 --> 00:51:21,873 En kijk naar alle mensen waarvan ze zeggen dat ze stierven in het kamp... 626 00:51:21,873 --> 00:51:26,378 ...maar alle overlevenden, waarom zijn zij niet gestorven? 627 00:51:26,836 --> 00:51:28,713 Ze wonen nog steeds in... 628 00:51:28,880 --> 00:51:34,969 Ze krijgen nu geld van Duitsland of van het Joodse volk. 629 00:51:35,595 --> 00:51:36,930 En, weet je... 630 00:51:37,764 --> 00:51:42,519 Dus, gewoon... Wat je ook wilt geloven, dat doe je. 631 00:51:43,812 --> 00:51:45,772 Denk je dat je in ontkenning zit? 632 00:51:45,980 --> 00:51:47,816 Nee. Waarom? 633 00:51:48,942 --> 00:51:51,319 Ik bedoel, het was zoals het was. 634 00:51:54,656 --> 00:51:56,616 Het was het Derde Rijk. 635 00:51:59,369 --> 00:52:00,829 Het is lang geleden. 636 00:52:08,920 --> 00:52:13,633 Dat is allemaal verleden tijd, denk ik. Wat kan ik doen? Wat kan ik zeggen? 637 00:52:21,099 --> 00:52:22,767 Londen, verenigd koninkrijk 638 00:52:41,661 --> 00:52:44,289 Er is niets mis met je ademhaling of zuurstoftoevoer. 639 00:52:44,289 --> 00:52:45,373 Goed zo. 640 00:52:45,957 --> 00:52:50,170 Ik ben bijna 100 jaar oud. Ik weet niet waarom ik zo oud zou moeten worden. 641 00:52:50,712 --> 00:52:52,630 Er moet toch een reden zijn. 642 00:52:52,756 --> 00:52:59,637 Ik bedoel, sommigen van ons, Godzijdank, die in die tijd leefden, leven nog. 643 00:53:01,222 --> 00:53:04,267 Maar als we weg zijn... Afgelopen. 644 00:53:04,684 --> 00:53:09,481 Mam zegt altijd dat ze verjaardagen haat, ze haat gedoe... 645 00:53:10,065 --> 00:53:13,193 ...laat haar met rust, enzovoort. 646 00:53:13,693 --> 00:53:18,782 Maar vandaag vierde ze haar... Ze viert haar 98e verjaardag... 647 00:53:19,074 --> 00:53:22,202 ...en wordt omringd door hele lieve mensen. 648 00:53:22,577 --> 00:53:26,623 Het is ongelooflijk, Anita, om te bedenken dat je ouders... 649 00:53:26,623 --> 00:53:29,042 ...zulke goede vrienden van mijn grootouders waren. 650 00:53:29,042 --> 00:53:31,586 Ja, we waren geweldige vrienden. 651 00:53:31,586 --> 00:53:33,797 Mijn verhaal is het typische Joodse verhaal... 652 00:53:33,922 --> 00:53:39,469 ...omdat Judy's grootvader en mijn vader heel gelukkig waren in Duitsland. 653 00:53:39,761 --> 00:53:41,554 En toen de problemen begonnen... 654 00:53:41,680 --> 00:53:44,766 ...was Judy's familie zo slim om te vertrekken. 655 00:53:45,892 --> 00:53:47,852 En ze moedigden mijn vader aan om ook te vertrekken. 656 00:53:47,977 --> 00:53:51,314 Mijn vader ging naar Palestina en hij kwam terug en zei: 657 00:53:51,731 --> 00:53:53,942 'Ik wil niet in de woestijn wonen.' 658 00:53:57,278 --> 00:54:00,490 Maar Judy's familie overleefde en mijn vader niet. 659 00:54:17,966 --> 00:54:21,803 Wroclaw, polen 660 00:54:21,928 --> 00:54:25,557 En dit is de plaats waar mijn familie vandaan kwam. 661 00:54:30,603 --> 00:54:33,606 Nu heet het Wroclaw en het is Polen. 662 00:54:34,357 --> 00:54:38,111 Hoewel het geen Breslau meer is, zal dat het voor mij altijd blijven. 663 00:54:40,155 --> 00:54:42,657 Ik wil, ik moet... 664 00:54:42,782 --> 00:54:45,618 ...de delen van onze familiegeschiedenis met elkaar verbinden... 665 00:54:45,910 --> 00:54:50,290 ...tot een verhaal dat voortleeft. 666 00:54:51,875 --> 00:54:54,544 En dus moet ik hier zijn... 667 00:54:55,628 --> 00:54:58,506 ...omdat het allemaal deel uitmaakt van één verhaal. 668 00:55:15,231 --> 00:55:18,568 De herinnering aan mijn jeugd is erg gelukkig. 669 00:55:20,820 --> 00:55:23,782 Ik had twee zussen, Marianne en Renate. 670 00:55:26,076 --> 00:55:32,123 Mijn vader was advocaat en mijn moeder was een zeer, zeer volleerde violiste. 671 00:55:34,292 --> 00:55:37,629 Ik bedoel, 'cultuur' stond met grote letters in ons huis. 672 00:55:44,219 --> 00:55:48,390 We hebben een grote collectie van Breslau foto's... 673 00:55:48,890 --> 00:55:53,353 ...en het huis waar mijn moeder woonde, wat een woonhuis was. 674 00:55:53,687 --> 00:55:59,067 Een mooi, uitgaand appartementenhuis met een prachtig terras. 675 00:55:59,359 --> 00:56:01,903 Ik wist dat dat niet meer bestond... 676 00:56:02,153 --> 00:56:06,574 ...maar ik had me niet voorgesteld wat ervoor in de plaats zou komen. 677 00:56:13,623 --> 00:56:16,459 We waren eigenlijk gewoon een normaal gezin. 678 00:56:16,710 --> 00:56:19,796 We werden abnormaal met de komst van Hitler. 679 00:56:29,556 --> 00:56:30,932 Het front ging net dicht... 680 00:56:32,642 --> 00:56:35,145 ...en het was te laat voor de familie om weg te komen. 681 00:56:38,064 --> 00:56:39,816 En toen brak de oorlog uit... 682 00:56:39,816 --> 00:56:43,069 ...en dat was duidelijk het einde van alles. 683 00:56:46,364 --> 00:56:50,618 En in 1942 begon de deportatie. 684 00:56:57,959 --> 00:57:01,504 En mijn ouders werden gedeporteerd naar het oosten. 685 00:57:21,983 --> 00:57:24,736 Mijn grootouders kregen... 686 00:57:25,320 --> 00:57:28,907 ...vierentwintig uur waarschuwing van de Gestapo... 687 00:57:29,783 --> 00:57:32,535 ...dat ze zich de volgende dag moesten melden... 688 00:57:32,660 --> 00:57:36,247 ...op de plaats waar de Joden werden opgepakt. 689 00:57:39,250 --> 00:57:42,295 Dus mijn moeder bracht die laatste nacht door met inpakken... 690 00:57:43,046 --> 00:57:47,676 ...en mijn oma zat in een andere kamer te huilen. 691 00:57:49,511 --> 00:57:53,014 En ik weet dat mijn opa's haar die nacht grijs werd. 692 00:57:55,975 --> 00:58:02,065 Mijn moeder wilde met haar ouders mee, maar mijn opa zei: 693 00:58:02,273 --> 00:58:07,362 'Nee, waar we naartoe gaan, daar kom je snel genoeg.' 694 00:58:20,834 --> 00:58:22,210 Izbica, polen 695 00:58:22,210 --> 00:58:27,841 Mijn grootouders werden gedeporteerd naar een plaats genaamd Izbica. 696 00:58:35,473 --> 00:58:38,101 Ik moet iets symbolisch achterlaten... 697 00:58:38,935 --> 00:58:45,275 ...om te laten weten dat de cello van uw dochter, mijn moeder, haar leven redde. 698 00:58:53,199 --> 00:58:58,788 Wonder boven wonder kon mijn opa twee briefjes... 699 00:58:59,080 --> 00:59:02,625 ...naar mijn moeder en haar zus smokkelen. 700 00:59:03,752 --> 00:59:06,838 De laatste is de Psalm: 701 00:59:07,005 --> 00:59:13,345 'Ik hef mijn ogen op vanwaar mijn hulp komt, een hulp die van de Heer komt.' 702 00:59:13,803 --> 00:59:18,683 'Stuur eten, Mutti kan niet schrijven, ze is niet in orde.' 703 00:59:19,225 --> 00:59:22,354 Waarvan ik altijd heb begrepen dat ze al dood was. 704 00:59:24,564 --> 00:59:26,941 Ik werd gedreven door de behoefte om... 705 00:59:26,941 --> 00:59:31,571 ...een soort van eeuwigdurende plek voor mijn grootouders te creëren. 706 00:59:31,780 --> 00:59:34,699 Dit gebeurde, deze mensen bestonden... 707 00:59:34,866 --> 00:59:38,620 ...en deze mensen waren toevallig mijn grootouders... 708 00:59:39,162 --> 00:59:42,123 ...en de miljoenen anderen die geen graf hebben. 709 00:59:48,797 --> 00:59:50,799 Ik denk dat ik mijn moeder wil bellen. 710 00:59:51,925 --> 00:59:54,511 Hallo, mam. - Hoi, waar ben je? 711 00:59:54,886 --> 00:59:55,887 Kun je het zien? 712 00:59:57,639 --> 00:59:58,723 Zie je het? 713 00:59:58,932 --> 00:59:59,933 Wat is dat? 714 00:59:59,933 --> 01:00:01,851 Je ouders. - Wat? 715 01:00:02,811 --> 01:00:06,606 Foto's van je ouders en de kaarsen die ik heb aangestoken. 716 01:00:08,483 --> 01:00:11,027 Ja, ik herken het niet echt. Heel mooi. 717 01:00:11,778 --> 01:00:14,114 Maar ik wil graag... 718 01:00:14,364 --> 01:00:16,533 O, ja. Ik zie het nu. 719 01:00:16,658 --> 01:00:21,996 Ik rookte waar mijn grootouders bij waren en ik voelde me schuldig. 720 01:00:26,918 --> 01:00:28,837 Waar ben je nu precies? 721 01:00:29,504 --> 01:00:31,673 Midden in Izbica. 722 01:00:31,965 --> 01:00:33,842 Wat, het is toch maar een dorp? 723 01:00:33,967 --> 01:00:38,054 Nee, ik ben in een groot bos. 724 01:00:43,977 --> 01:00:44,978 Wat is dat? 725 01:00:44,978 --> 01:00:46,354 Nog een gedenkteken. 726 01:00:46,646 --> 01:00:47,897 Wat staat er? 727 01:00:48,231 --> 01:00:51,860 Ik kan geen Hebreeuws of Pools lezen... 728 01:00:52,569 --> 01:00:55,530 ...maar ik deed waar ik voor kwam. 729 01:00:56,865 --> 01:00:57,866 Goed, goed. 730 01:00:58,116 --> 01:00:59,117 Doei. 731 01:00:59,325 --> 01:01:00,410 Doei. 732 01:01:02,829 --> 01:01:09,836 Oostkust, vs 733 01:01:33,068 --> 01:01:36,696 Het graf van mijn moeder voor het eerst zien... 734 01:01:40,617 --> 01:01:47,040 ...is iets overweldigends, om aan het verleden te denken. 735 01:01:49,042 --> 01:01:50,043 Ja. 736 01:01:50,835 --> 01:01:56,466 Alle herinneringen komen weer boven. 737 01:01:58,718 --> 01:02:03,306 Het was niet gemakkelijk voor haar na de oorlog met vijf kinderen. 738 01:02:04,724 --> 01:02:05,892 Geen geld... 739 01:02:08,061 --> 01:02:11,231 Mama 740 01:02:11,773 --> 01:02:17,195 Mijn zus heeft het juiste gedaan. 741 01:02:17,362 --> 01:02:19,614 Het is anoniem. 742 01:02:21,157 --> 01:02:25,078 We weten wie hier ligt en wie mama is... 743 01:02:26,079 --> 01:02:28,498 ...en niemand anders hoeft het te weten. 744 01:02:31,751 --> 01:02:37,966 Hedwig höss bleef onder de radar tot 1964. 745 01:02:37,966 --> 01:02:44,723 Ze getuigde tijdens het proces tegen voormalig auschwitz personeel. 746 01:02:47,559 --> 01:02:51,855 Getuige Hedwig Höss, huisvrouw, Duitsland. 747 01:02:52,105 --> 01:02:53,189 Hoe oud bent u? 748 01:02:54,065 --> 01:02:55,066 57. 749 01:02:55,191 --> 01:02:57,527 57 jaar oud. U bent weduwe. 750 01:02:57,819 --> 01:03:00,905 Ja. - En waar woont u? 751 01:03:01,072 --> 01:03:03,074 Ludwigsburg. - Heeft u werk? 752 01:03:03,324 --> 01:03:04,617 Nee. - Nee. 753 01:03:04,743 --> 01:03:10,081 Ik zou graag willen weten waar de getuige van leeft als ze gesteund wordt door... 754 01:03:11,249 --> 01:03:13,418 ...organisaties waar... 755 01:03:15,378 --> 01:03:20,675 ...haar man ooit toe behoorde? 756 01:03:26,222 --> 01:03:30,894 Had je moeder contact met andere nazi's of voormalige nazi's? 757 01:03:31,644 --> 01:03:32,645 Nee. 758 01:03:32,645 --> 01:03:37,192 We kregen niet veel hulp. 759 01:03:37,650 --> 01:03:43,531 Twee keer kregen we een pakje uit Zuid-Amerika. 760 01:03:47,160 --> 01:03:50,872 En één keer kregen we bezoek van mensen... 761 01:03:51,247 --> 01:03:55,543 ...die vroeger zaken deden... 762 01:03:58,129 --> 01:04:03,677 ...met mijn vader, om leveringen te doen. 763 01:04:07,222 --> 01:04:11,559 Mijn moeder kreeg geen weduwepensioen of iets dergelijks. 764 01:04:11,726 --> 01:04:13,728 Omdat je vader een oorlogsmisdadiger was? 765 01:04:13,937 --> 01:04:14,938 Ja. 766 01:04:21,903 --> 01:04:25,240 Ik heb herinneringen aan mijn oma, Hedwig. 767 01:04:25,490 --> 01:04:27,826 Ze kwam soms op bezoek toen we klein waren. 768 01:04:28,284 --> 01:04:30,161 Ze was als de dame van het landhuis. 769 01:04:30,286 --> 01:04:32,622 Mijn moeder voelde zich altijd geïntimideerd door haar. 770 01:04:33,081 --> 01:04:35,792 Ze droeg een wit schort, haar haar in een knot. 771 01:04:38,461 --> 01:04:40,588 Ze was ook nogal star in haar opvattingen. 772 01:04:40,964 --> 01:04:44,050 Ik heb als kind nooit met haar over de Holocaust gesproken. 773 01:04:45,010 --> 01:04:46,344 Wat mijn moeder me vertelde... 774 01:04:47,178 --> 01:04:51,266 ...was dat er een soort terughoudendheid was om het toe te geven. 775 01:04:51,725 --> 01:04:54,978 Om het te noemen zoals het was, massamoord, Holocaust. 776 01:04:54,978 --> 01:04:59,566 Zeker, ik keek naar miljoenen mensen die gedood zijn door haar man. 777 01:05:02,652 --> 01:05:04,529 Mijn grootmoeder, Hedwig Höss... 778 01:05:04,779 --> 01:05:07,657 ...kreeg een enkele reis om tante Püppi te bezoeken. 779 01:05:08,450 --> 01:05:11,703 Maar het gerucht gaat dat ze een cyanidepil heeft genomen... 780 01:05:11,911 --> 01:05:15,248 ...die ze jaren eerder aan familieleden had laten zien. 781 01:05:15,790 --> 01:05:19,044 En ze was nog steeds in het bezit van dit zelfmoordapparaat... 782 01:05:19,044 --> 01:05:21,963 ...uit de Tweede Wereldoorlog dat ze allemaal overhandigd kregen... 783 01:05:21,963 --> 01:05:23,298 ...om zelfmoord te plegen... 784 01:05:23,423 --> 01:05:25,800 ...als ze gevangen werden genomen door de vijand of zoiets. 785 01:05:27,510 --> 01:05:31,389 Wat vind je van de geruchten dat ze zelfmoord heeft gepleegd... 786 01:05:31,389 --> 01:05:33,975 ...door een cyanidepil te nemen? 787 01:05:34,225 --> 01:05:35,226 Wie? 788 01:05:35,226 --> 01:05:36,644 Je moeder. - Echt niet. 789 01:05:37,562 --> 01:05:38,772 Echt niet. 790 01:05:39,939 --> 01:05:41,066 Wie zegt dat? 791 01:05:42,692 --> 01:05:43,902 Dat is niet zo. 792 01:05:47,155 --> 01:05:54,037 Ik zou graag sterven zoals zij stierf, gewoon gaan slapen en niet wakker worden. 793 01:05:58,041 --> 01:06:00,835 Ze had ideeën dat het gewoon allemaal verkeerd ging... 794 01:06:00,835 --> 01:06:03,797 ...maar het had zo goed kunnen zijn, als ze de kans had gekregen. 795 01:06:04,714 --> 01:06:08,093 Zoals ze zei, we stonden op met die ster en we vielen met die ster. 796 01:06:15,058 --> 01:06:16,601 De Führer was dood. 797 01:06:19,771 --> 01:06:23,066 Mijn vrouw en ik hadden dezelfde gedachte op hetzelfde moment. 798 01:06:23,983 --> 01:06:25,819 Nu moeten ook wij gaan. 799 01:06:28,113 --> 01:06:30,824 Onze wereld was ten onder gegaan met de Führer. 800 01:06:32,992 --> 01:06:35,453 Had het enige zin voor ons om verder te leven? 801 01:06:37,455 --> 01:06:40,542 Er zou op ons gejaagd worden. Ze zouden ons overal zoeken. 802 01:06:53,304 --> 01:06:54,723 We wilden vergif innemen. 803 01:06:56,558 --> 01:06:59,269 We hebben het niet gedaan omwille van onze kinderen. 804 01:07:00,687 --> 01:07:03,398 Later had ik er steeds weer spijt van. 805 01:07:05,358 --> 01:07:07,444 We waren gebonden en geketend aan die wereld. 806 01:07:08,695 --> 01:07:10,155 We hadden mee ten onder moeten gaan. 807 01:07:14,117 --> 01:07:17,746 Ik wist dat de Engelse veldpolitie me zocht... 808 01:07:18,079 --> 01:07:20,623 ...en ook dat mijn familie streng in de gaten werd gehouden... 809 01:07:21,332 --> 01:07:23,626 ...en dat er constant doorzoekingen waren van hun kamers. 810 01:07:26,921 --> 01:07:32,218 De Engelsen doken op met vrachtwagens vol soldaten. 811 01:07:32,594 --> 01:07:36,681 Ze kwamen aanrijden, sprongen eruit met machinegeweren... 812 01:07:37,974 --> 01:07:44,022 ...vielen ons aan alsof we een stel criminelen waren. 813 01:07:44,564 --> 01:07:50,945 En ze schreeuwden: 'Handen omhoog!' En we stonden tegen de muur. 814 01:07:56,868 --> 01:08:02,624 Ons was verteld dat onze vader op de vlucht was voor de Russen... 815 01:08:02,874 --> 01:08:06,878 ...iets in die trant. 816 01:08:08,254 --> 01:08:11,466 Later kwamen we erachter dat mijn vader... 817 01:08:11,591 --> 01:08:17,806 ...op een grote boerderij aan de Deense grens woonde. 818 01:08:21,309 --> 01:08:23,853 Op 11 maart werd ik gearresteerd. 819 01:08:24,729 --> 01:08:27,816 Mijn gifampul was twee dagen eerder gebroken. 820 01:08:28,775 --> 01:08:32,195 Ik werd heel slecht behandeld door de veiligheidspolitie. 821 01:08:33,405 --> 01:08:37,367 Ik werd rondgeleid als een bijzonder interessant dier. 822 01:08:38,618 --> 01:08:41,204 De ondervragingen waren niet erg prettig. 823 01:08:42,622 --> 01:08:46,835 Ik kan de ondervragers niets kwalijk nemen. Het waren allemaal Joden. 824 01:08:57,595 --> 01:08:59,806 Ik ga nu naar mama en ik ga haar... 825 01:08:59,931 --> 01:09:05,770 ...opmerkelijke papieren die ik 48 uur geleden heb ontvangen laten zien... 826 01:09:05,770 --> 01:09:09,733 ...en ik denk dat ze nogal verbaasd zal zijn. 827 01:09:16,948 --> 01:09:22,120 'Ik, Rudolf Franz Ferdinand Höss... 828 01:09:22,370 --> 01:09:27,000 ...alias Franz Lang, naar behoren gewaarschuwd... 829 01:09:27,292 --> 01:09:31,755 ...verklaar hierbij dat de volgende verklaringen waar zijn.' 830 01:09:32,130 --> 01:09:38,178 Dit zijn blijkbaar de eerste ondervragingsdocumenten... 831 01:09:38,428 --> 01:09:42,098 ...toen Rudolf Höss werd gearresteerd... 832 01:09:42,557 --> 01:09:45,352 ...toen hij op de vlucht werd gevonden. - Mijn god. 833 01:09:45,935 --> 01:09:47,187 Wie heeft je dat gestuurd? 834 01:09:47,520 --> 01:09:52,192 Iemand die me schreef en zei: 'Mijn oom die onlangs is overleden... 835 01:09:52,192 --> 01:09:56,363 ...ze werden gevonden op zijn zolder en ik weet niet wat ik ermee moet doen. 836 01:09:56,488 --> 01:09:58,198 Kan ik ze naar jou sturen?' 837 01:09:58,740 --> 01:10:01,201 Wat een vondst. 838 01:10:01,201 --> 01:10:07,290 Hij zegt: 'Ik werd bevolen om me in juni 1941 bij Himmler in Berlijn te melden... 839 01:10:07,916 --> 01:10:12,420 ...waar hij me ongeveer het volgende vertelde. 840 01:10:12,837 --> 01:10:15,715 Hij wilde dat ik binnen vier weken... 841 01:10:16,216 --> 01:10:20,261 ...bouwtekeningen in overeenstemming met deze aanwijzingen maakte. 842 01:10:20,553 --> 01:10:27,018 Hij voegde eraan toe dat de taak zo lastig was dat hij alleen mij kon vertrouwen. 843 01:10:28,478 --> 01:10:33,858 Gevangenen moesten worden vergast, daarna werden de deuren dichtgeschroefd... 844 01:10:34,067 --> 01:10:39,239 ...en twee bussen Zyklon B werden door kleine gaten naar binnen gegooid. 845 01:10:39,447 --> 01:10:41,991 Mensen stierven binnen drie en tien minuten. 846 01:10:42,701 --> 01:10:45,578 Na een half uur werden de deuren geopend... 847 01:10:45,704 --> 01:10:51,042 ...en de lichamen werden weggehaald door een speciale groep gevangenen... 848 01:10:51,334 --> 01:10:54,170 ...die permanent in dienst waren voor deze baan.' 849 01:10:57,549 --> 01:10:58,591 Wat een vondst. 850 01:10:59,759 --> 01:11:01,261 Probeer dat maar te ontkennen. 851 01:11:05,473 --> 01:11:10,770 Höss gaf als eerste details over het nazi-vernietigingsprogramma. 852 01:11:10,895 --> 01:11:14,149 Hij werd opgeroepen om te getuigen tijdens de processen van neurenberg 853 01:11:14,149 --> 01:11:18,653 Die vier maanden voor zijn arrestatie waren begonnen. 854 01:11:19,654 --> 01:11:22,782 Wisten de slachtoffers wat hen te wachten stond? 855 01:11:24,159 --> 01:11:28,621 De meeste niet omdat er stappen werden ondernomen... 856 01:11:29,289 --> 01:11:33,043 ...om ze in het ongewisse te laten... 857 01:11:33,501 --> 01:11:36,296 ...zodat ze niet zouden vermoeden... 858 01:11:37,047 --> 01:11:41,843 ...dat ze hun dood tegemoet gingen. 859 01:11:46,348 --> 01:11:52,020 Höss werd naar polen gestuurd om berecht te worden voor zijn misdaden. 860 01:11:55,023 --> 01:11:58,193 Fürth, duitsland, 1946 861 01:11:58,193 --> 01:12:02,864 Op 25 mei, uitgerekend op onze trouwdag... 862 01:12:03,239 --> 01:12:07,702 ...werd ik naar het vliegveld gereden en overgedragen aan Poolse officieren. 863 01:12:11,498 --> 01:12:13,958 Een Amerikaans vliegtuig bracht ons naar Warschau. 864 01:12:36,022 --> 01:12:40,110 Lief klein ventje, moge je je aanhankelijke aard behouden. 865 01:12:40,985 --> 01:12:45,490 Het leven, mijn jongen, zal je te snel uit de wereld van de kindertijd rukken. 866 01:12:45,824 --> 01:12:49,619 Nu, arme jongen, heb je alleen nog je lieve, goede mama. 867 01:12:49,619 --> 01:12:54,332 'Je zult altijd papa's lieveling zijn.' 868 01:12:55,667 --> 01:12:59,796 Dit was de laatste brief die ik van mijn vader kreeg. 869 01:13:02,048 --> 01:13:07,095 Ik denk dat mijn situatie vrij uniek is. 870 01:13:07,303 --> 01:13:10,015 Ik draag een enorme last. 871 01:13:13,727 --> 01:13:19,399 Zuid-duitsland 872 01:13:22,610 --> 01:13:27,449 Weet je, in de jaren dat ik heb gediend, heb ik met een aantal mensen gesproken. 873 01:13:28,241 --> 01:13:29,909 De vloek van de generatie doorbreken 874 01:13:29,909 --> 01:13:32,620 Mensen wiens leven werd gekenmerkt door beproevingen, ontberingen... 875 01:13:34,748 --> 01:13:35,749 ...calamiteit. 876 01:13:37,459 --> 01:13:40,795 En sommigen van hen vroegen zich af of hun benarde situatie, hun lijden... 877 01:13:40,962 --> 01:13:46,259 ...te wijten was aan een generatievloek over hen gebracht door een voorouder. 878 01:13:47,093 --> 01:13:50,221 Dit raakt vooral mijn eigen leven. 879 01:13:52,098 --> 01:13:55,018 Ik bedoel, als kleinzoon van Rudolf Höss... 880 01:13:58,146 --> 01:14:02,567 ...de beruchte meedogenloze SS-commandant van het concentratiekamp Auschwitz. 881 01:14:03,610 --> 01:14:08,448 Stel je voor dat je zo iemand als je grootvader hebt. 882 01:14:09,491 --> 01:14:12,327 Ik bedoel, je hebt mensen horen zeggen: 'Zo vader, zo zoon.' 883 01:14:13,119 --> 01:14:15,705 En toen ik mijn eigen manieren overwoog, dacht ik: 884 01:14:15,705 --> 01:14:17,332 ben ik zoals mijn grootvader? 885 01:14:18,416 --> 01:14:20,585 Lijk ik tot op zekere hoogte op hem? 886 01:14:21,086 --> 01:14:23,922 Toen ik Exodus hoofdstuk 20, vers 5 voor het eerst las... 887 01:14:24,589 --> 01:14:27,217 ...gruwde ik bij de gedachte dat ik geboren was... 888 01:14:27,342 --> 01:14:30,136 ...in de tweede generatie na Rudolf Höss. 889 01:14:30,512 --> 01:14:32,806 Dat Gods toorn op mij was... 890 01:14:35,433 --> 01:14:37,394 ...vanwege het goddeloze, koelbloedige kwaad... 891 01:14:37,519 --> 01:14:41,773 ...dat mijn grootvader de Joden had aangedaan... 892 01:14:43,400 --> 01:14:45,944 ...Gods volk, het volk van Israël... 893 01:14:47,028 --> 01:14:48,405 ...en natuurlijk vele anderen. 894 01:14:51,366 --> 01:14:54,536 Laat me het nog eens voorlezen, wat God hier zegt in vers 5. 895 01:14:55,328 --> 01:14:58,957 'Ik zal de ongerechtigheid bezoeken, de zonden der vaderen... 896 01:14:59,249 --> 01:15:01,876 ...op de kinderen en de kinderen van de kinderen... 897 01:15:02,627 --> 01:15:05,422 ...tot de derde en vierde generatie.' 898 01:15:06,006 --> 01:15:08,675 Maar God zegt dat elke generatievloek... 899 01:15:08,800 --> 01:15:11,761 ...en de schuld en het lijden en de pijn die ermee gepaard gaan... 900 01:15:12,012 --> 01:15:15,390 ...ongedaan kan worden gemaakt door oprecht berouw. 901 01:15:15,932 --> 01:15:18,935 Met andere woorden, wat de vloek van de zonde verbreekt... 902 01:15:19,060 --> 01:15:22,939 ...is het bloed van Gods vlekkeloze Lam, en Hij is Jezus Christus. 903 01:15:23,898 --> 01:15:26,776 Geloof en je zult gered worden. 904 01:16:21,706 --> 01:16:23,750 De Holocaust werpt een lange schaduw. 905 01:16:24,417 --> 01:16:28,630 Het trauma zit niet alleen aan de kant van de overlevende. 906 01:16:28,922 --> 01:16:32,092 Hoeveel Duitse families zijn getraumatiseerd... 907 01:16:32,342 --> 01:16:37,430 ...die weten of niet weten wat hun grootvaders hebben gedaan? 908 01:16:51,069 --> 01:16:54,864 Met een heel kleine 'A' zie ik mezelf als een activist. 909 01:16:55,699 --> 01:17:00,870 En een van de belangrijkste onderdelen is te werken met en het begrijpen van... 910 01:17:00,995 --> 01:17:04,916 ...de ervaring van kinderen van daders. 911 01:17:07,961 --> 01:17:11,923 Deze reis naar Londen is vooral bedoeld om mijn moeder te zien. 912 01:17:12,090 --> 01:17:16,594 En ik kom deze keer met een heel groot verzoek... 913 01:17:17,721 --> 01:17:19,931 ...wat mij enigszins bezorgd maakt. 914 01:17:27,230 --> 01:17:28,231 Hoi mam. 915 01:17:28,648 --> 01:17:30,859 O, Maya. - Ik ben er. 916 01:17:32,360 --> 01:17:35,822 Ik heb het gered. - Goed. Goede reis gehad? 917 01:17:36,114 --> 01:17:39,367 Ja, niet slecht, zoals soms. 918 01:17:40,744 --> 01:17:43,079 Hoe gaat het met je? - Met mij gaat het goed. 919 01:17:43,705 --> 01:17:44,956 Wat is er voor nieuws? 920 01:17:46,124 --> 01:17:49,961 Het nieuws is dat ik niet meer kan rijden en ik me een gevangen dier voel... 921 01:17:50,086 --> 01:17:51,254 ...maar ik wen er wel aan. 922 01:17:51,755 --> 01:17:54,466 Maar goed, zo is het nu eenmaal. Er is niets aan te doen. 923 01:18:01,306 --> 01:18:02,307 Dus, mam... 924 01:18:03,266 --> 01:18:07,395 Ik ga de zoon van de commandant ontmoeten... 925 01:18:07,395 --> 01:18:10,940 ...en kleinzoon van de commandant in Auschwitz. 926 01:18:13,318 --> 01:18:14,319 Ja. 927 01:18:14,611 --> 01:18:18,156 Gedeeltelijk gemotiveerd, of ik zou eigenlijk zeggen... 928 01:18:18,156 --> 01:18:24,788 ...vooral gemotiveerd door wat ik leerde van jou en de dingen die je hebt gezegd. 929 01:18:25,413 --> 01:18:31,086 En wat vind je daarvan? - Nou, ik vind het fantastisch. 930 01:18:31,586 --> 01:18:37,592 Omdat de haat doorgaat en antisemitisme absoluut floreert... 931 01:18:38,134 --> 01:18:40,303 ...is het heel belangrijk om over deze dingen te praten. 932 01:18:41,179 --> 01:18:46,226 Ik wilde je vragen of je wilt overwegen om met mij mee te gaan naar Auschwitz. 933 01:18:48,937 --> 01:18:53,233 Niet echt, nee. Weet je, mijn Auschwitz is heel anders dan jouw Auschwitz. 934 01:18:53,483 --> 01:18:57,237 Je bent er niet echt in geweest. Ik bedoel, dat is wat ik bedoel. 935 01:18:57,862 --> 01:19:01,825 Je bent niet echt in die situatie geweest waarin je niet wist... 936 01:19:01,825 --> 01:19:04,035 ...of je nog een uur zult leven of niet. 937 01:19:04,869 --> 01:19:07,038 Je weet niet wat mijn Auschwitz is. 938 01:19:09,082 --> 01:19:12,752 En ik wil dat het met rust gelaten wordt. Ik wil dat het met rust gelaten wordt. 939 01:19:13,128 --> 01:19:17,007 Ik heb er niets op tegen om de zoon van Höss te ontmoeten... 940 01:19:17,173 --> 01:19:18,508 ...maar ik ga niet naar Auschwitz. 941 01:19:18,675 --> 01:19:21,720 Jullie zouden hierheen moeten komen. Weet je, ik ben behoorlijk gehandicapt. 942 01:19:21,970 --> 01:19:23,930 Iedereen die iets wil moet hierheen komen. 943 01:19:25,015 --> 01:19:26,474 Dat is nogal een gedachte. 944 01:19:27,183 --> 01:19:30,645 Wat? - Kaffee und Kuchen bij jou thuis. 945 01:19:30,854 --> 01:19:32,856 Ja, waarom niet? Als jij de Küche in gaat. 946 01:19:40,155 --> 01:19:46,703 Oświęcim, polen 947 01:20:00,550 --> 01:20:02,385 Dit is dus Oświęcim. 948 01:20:03,303 --> 01:20:07,682 Berucht en voor altijd herinnerd als Auschwitz. 949 01:20:11,728 --> 01:20:15,065 Het is heel vreemd dat er een stad is... 950 01:20:15,190 --> 01:20:18,777 ...zo dichtbij het eigenlijke concentratiekamp. 951 01:20:32,040 --> 01:20:37,921 Toen de mogelijkheid zich voordeed dat ik de zoon van de commandant... 952 01:20:38,129 --> 01:20:43,551 ...van Auschwitz, die nog nooit in het kamp was geweest, kon vergezellen... 953 01:20:44,844 --> 01:20:49,974 ...en zijn zoon, mijn tijdgenoot, dat ik er getuige van kon zijn... 954 01:20:50,183 --> 01:20:53,603 ...getuige van wat ze nog nooit eerder hadden gezien... 955 01:20:54,312 --> 01:20:58,024 ...dat was op de een of andere perverse manier een geschenk. 956 01:21:02,404 --> 01:21:08,702 Ik heb nooit naar het concentratiekamp in Auschwitz willen gaan. 957 01:21:09,160 --> 01:21:15,834 We kunnen de tijd niet terugdraaien, we moeten omgaan met het heden. 958 01:21:17,210 --> 01:21:22,841 Kai vroeg me om erheen te gaan en het te zien. 959 01:21:23,258 --> 01:21:27,554 Hij dacht dat het misschien iets goeds was. 960 01:21:34,477 --> 01:21:37,814 De Hössen en ik ontmoetten elkaar voor het eerst in het café... 961 01:21:38,023 --> 01:21:41,568 ...de laatst overgebleven synagoge van Oświęcim... 962 01:21:41,568 --> 01:21:44,988 ...die vroeger een bloeiende Joodse gemeenschap had. 963 01:21:47,198 --> 01:21:52,328 Het was alsof de tijd stilstond. Alsof we buiten adem waren. 964 01:21:58,043 --> 01:22:01,796 Hallo. - Hallo. Lastig om woorden te vinden. 965 01:22:03,840 --> 01:22:05,925 Ja, ik weet het. Ja. 966 01:22:07,302 --> 01:22:09,721 Het was zwaar in mijn hart, weet je, gewoon... 967 01:22:09,721 --> 01:22:10,805 Ja. 968 01:22:10,805 --> 01:22:15,852 En ik kan alleen maar om vergeving vragen. Dat is alles. 969 01:22:16,936 --> 01:22:19,731 Voor mij zal het heel moeilijk zijn om er morgen heen te gaan... 970 01:22:20,774 --> 01:22:24,152 ...en met mijn eigen ogen te zien... 971 01:22:25,528 --> 01:22:27,238 ...waar ik over heb gelezen. 972 01:22:30,241 --> 01:22:32,660 Ja, dat begrijp ik. 973 01:23:05,276 --> 01:23:08,238 Door de wil van de Reichsführer SS Himmler... 974 01:23:08,613 --> 01:23:13,159 ...werd het de grootste menselijke vernietigingsfaciliteit aller tijden. 975 01:23:20,041 --> 01:23:21,835 Toen hij me persoonlijk het bevel gaf... 976 01:23:21,835 --> 01:23:25,338 ...om een plaats voor te bereiden voor massavernietiging in Auschwitz... 977 01:23:25,714 --> 01:23:28,383 ...en deze uitroeiing persoonlijk uit te voeren... 978 01:23:28,591 --> 01:23:33,096 ...had ik geen flauw idee van de omvang en de gevolgen. 979 01:23:39,936 --> 01:23:43,773 Dit bevel was ongewoon, zelfs monsterlijk. 980 01:23:44,733 --> 01:23:49,362 Maar door de rechtvaardiging leek het uitroeiingsproces me juist. 981 01:23:57,454 --> 01:24:01,624 Een dokter en een commandant waren bij de transporten aanwezig... 982 01:24:02,083 --> 01:24:04,461 ...en selectie gebeurde voor onze ogen. 983 01:24:07,756 --> 01:24:10,175 Rechts, links, rechts, links. 984 01:24:11,676 --> 01:24:14,137 Rechts betekent leven, links is de schoorsteen. 985 01:24:41,831 --> 01:24:44,209 Dit is dus het crematorium. 986 01:24:45,293 --> 01:24:47,295 De gaskamer. - Rechts. 987 01:24:48,630 --> 01:24:49,631 Wat... 988 01:24:50,548 --> 01:24:54,302 ...geloof het of niet, misschien honderd stappen... 989 01:24:54,469 --> 01:24:58,515 ...van waar mijn moeder en het vrouwenorkest speelden was. 990 01:25:01,726 --> 01:25:05,939 Transport na transport zou deze kant op lopen... 991 01:25:06,856 --> 01:25:09,693 ...en muziek horen, en mensen... 992 01:25:11,027 --> 01:25:13,488 ...die hun dood tegemoet gingen... 993 01:25:14,489 --> 01:25:16,366 ...naar dit gebouw zouden komen... 994 01:25:18,076 --> 01:25:22,956 ...gevraagd werden om zich uit te kleden, denkend dat ze gingen douchen... 995 01:25:24,040 --> 01:25:28,628 ...en hun schoenen en kleren netjes moesten uittrekken... 996 01:25:28,837 --> 01:25:31,715 ...zodat ze ze gemakkelijk terug konden vinden. 997 01:25:34,718 --> 01:25:39,097 En binnen de volgende 30 minuten werden ze vergast. 998 01:25:50,400 --> 01:25:53,069 Het is gewoon schokkend hoe er dit kwaadaardige bedrog was... 999 01:25:53,361 --> 01:25:56,489 ...dat werd bijgehouden om deze mensen te laten geloven dat er iets was. 1000 01:25:56,948 --> 01:26:01,244 Dat er ergens een lichtpuntje voor ze was, veiligheid misschien, zelfs het hebben... 1001 01:26:01,411 --> 01:26:05,331 Toen je zei dat ze hun kleren moesten opvouwen en ze gingen douchen... 1002 01:26:05,582 --> 01:26:08,543 ...en misschien om te voorkomen dat mensen in paniek raken... 1003 01:26:08,710 --> 01:26:11,171 ...want als al die duizenden mensen in paniek waren geraakt... 1004 01:26:11,171 --> 01:26:12,881 Ja. - ...was het erg moeilijk geweest... 1005 01:26:12,881 --> 01:26:16,217 ...om dat in te dammen. Ik vind dit zo verschrikkelijk. 1006 01:26:17,677 --> 01:26:21,389 Schrecklich, zoals ze in het Duits zeggen. Het is een horror. 1007 01:26:21,890 --> 01:26:26,811 En dan dringt het besef door. 'Wie heeft dit gedaan?' 1008 01:26:28,438 --> 01:26:32,067 En het is eigenlijk niemand anders dan mijn grootvader. 1009 01:26:33,068 --> 01:26:35,779 Het is afschuwelijk om te zien... 1010 01:26:37,489 --> 01:26:39,157 ...wat hij hier deed. 1011 01:26:40,450 --> 01:26:45,246 Het is moeilijk te geloven en voor mij is het een grote schok. 1012 01:26:45,914 --> 01:26:46,915 Ja. 1013 01:26:47,374 --> 01:26:48,375 Omdat... 1014 01:26:49,959 --> 01:26:51,711 ...we hem als een ander persoon kenden. 1015 01:27:03,848 --> 01:27:10,980 170 meter van het huis van de familie höss 1016 01:27:13,733 --> 01:27:18,863 Ik moest getuige zijn van de dood zelf door het kijkgat van de gaskamer. 1017 01:27:34,754 --> 01:27:36,965 Ik moest getuige zijn van alle processen. 1018 01:27:41,803 --> 01:27:44,139 Ik moest dag en nacht kijken... 1019 01:27:44,597 --> 01:27:46,808 ...naar het slepen en het verbranden van de lichamen... 1020 01:27:51,980 --> 01:27:53,732 ...het verwijderen van de tanden... 1021 01:27:55,150 --> 01:28:00,405 ...het afknippen van het haar, urenlang al deze narigheid. 1022 01:28:10,457 --> 01:28:13,626 Ik moest dit allemaal doen omdat ik iedereen moest laten zien... 1023 01:28:13,626 --> 01:28:16,713 ...dat ik bereid was om zelf overal aanwezig te zijn... 1024 01:28:16,880 --> 01:28:19,507 ...zoals ik moest eisen van degenen die ik commandeerde. 1025 01:28:21,885 --> 01:28:25,138 De geur van het branden werd vele kilometers ver gedragen... 1026 01:28:25,305 --> 01:28:29,059 ...en leidde ertoe dat de hele bevolking over het verbranden van de Joden praatte. 1027 01:28:33,229 --> 01:28:36,608 Ik denk dat er niemand anders is die dit op zo'n grote schaal deed. 1028 01:28:37,817 --> 01:28:38,943 Het is een feit. 1029 01:28:39,819 --> 01:28:44,407 Een onmiskenbaar feit, dat mijn grootvader echt de grootste... 1030 01:28:46,076 --> 01:28:48,161 ...massamoordenaar in de menselijke geschiedenis is. 1031 01:28:58,713 --> 01:29:00,507 Ik ben sprakeloos. 1032 01:29:05,220 --> 01:29:06,680 Ik weet niet wat ik moet zeggen. 1033 01:29:09,265 --> 01:29:10,558 Ik vind het vreselijk. 1034 01:29:13,269 --> 01:29:17,023 Is dit onverwacht? Is dit wat je je had voorgesteld? 1035 01:29:17,816 --> 01:29:18,817 Nee. 1036 01:29:20,610 --> 01:29:22,654 Dit is onvoorstelbaar. 1037 01:29:28,743 --> 01:29:29,744 Nein. 1038 01:29:36,793 --> 01:29:39,796 We kunnen alleen maar hopen dat dit niet weer ergens gebeurt... 1039 01:29:43,550 --> 01:29:45,760 ...en dat we ervan geleerd hebben. 1040 01:29:52,058 --> 01:29:53,059 Ik denk het niet. 1041 01:29:54,728 --> 01:29:58,732 Anders zou er geen antisemitisme meer zijn zoals nu. 1042 01:30:16,374 --> 01:30:21,087 Moge het publiek in mij het bloeddorstige beest zien... 1043 01:30:21,880 --> 01:30:23,631 ...de wrede sadist... 1044 01:30:24,966 --> 01:30:26,885 ...de moordenaar van miljoenen. 1045 01:30:27,969 --> 01:30:30,597 Omdat de massa van de mensen zich niet kan voorstellen... 1046 01:30:30,722 --> 01:30:34,142 ...dat de commandant van Auschwitz iets anders is. 1047 01:30:36,478 --> 01:30:40,398 Ze zouden nooit begrijpen dat hij ook een hart had. 1048 01:30:41,649 --> 01:30:42,650 Rudolf Höss. 1049 01:30:49,532 --> 01:30:52,702 Ik denk dat hij zijn imago een beetje aan het oppoetsen was. 1050 01:30:53,328 --> 01:30:56,623 Hij was aan het einde van de lijn gekomen. De dood was onvermijdelijk. 1051 01:30:56,956 --> 01:30:59,000 Hoess veroordeeld 1052 01:30:59,000 --> 01:31:03,004 Rudolf Höss, trouwe dienaar van het misdadige naziregime... 1053 01:31:03,129 --> 01:31:07,175 ...is door het Hooggerechtshof ter dood veroordeeld. 1054 01:31:08,968 --> 01:31:11,763 Rudolf Höss, de oprichter van het grootste vernietigingskamp ooit... 1055 01:31:11,763 --> 01:31:15,225 ...is een typische vertegenwoordiger van de Duitse natie. 1056 01:31:15,517 --> 01:31:19,562 Blinde discipline, enorme wreedheid, de hebzucht van de machthebbers. 1057 01:31:19,771 --> 01:31:22,399 Wat is een doodstraf gezien de enormiteit van zijn misdaden? 1058 01:31:29,864 --> 01:31:34,411 Ik weet nu wat mijn vader had gedaan in Auschwitz... 1059 01:31:38,581 --> 01:31:44,087 ...en daar moest een prijs voor betaald worden. 1060 01:31:46,589 --> 01:31:50,385 En dat was dood door ophanging. 1061 01:31:58,560 --> 01:32:02,731 Dit is de laatste verklaring die Rudolf Höss, mijn opa, voor zijn executie gaf. 1062 01:32:04,024 --> 01:32:07,360 'Mijn geweten dwingt me de volgende verklaring af te leggen. 1063 01:32:08,194 --> 01:32:11,698 In de eenzaamheid van mijn gevangeniscel ben ik tot de bittere erkenning gekomen... 1064 01:32:12,198 --> 01:32:14,701 ...dat ik ernstig gezondigd heb tegen de mensheid.' 1065 01:32:21,666 --> 01:32:26,004 Als commandant van Auschwitz voerde ik een deel van de wrede plannen uit... 1066 01:32:26,129 --> 01:32:28,631 ...van het Derde Rijk voor de uitroeiing van mensen. 1067 01:32:31,843 --> 01:32:38,016 Daarmee heb ik mensen en de mensheid grote schade toegebracht. 1068 01:32:44,397 --> 01:32:47,817 Ik moet betalen met mijn leven voor waar ik verantwoordelijk voor ben. 1069 01:32:48,735 --> 01:32:49,778 Ik begrijp je. 1070 01:32:53,156 --> 01:32:56,743 Moge de Heer God mij op een dag vergeven voor wat ik heb gedaan. 1071 01:33:05,710 --> 01:33:09,339 Denk je dat we iets zoals de Holocaust opnieuw kunnen zien gebeuren? 1072 01:33:09,673 --> 01:33:12,926 Het zou weer kunnen gebeuren, iets zoals de Holocaust kan weer gebeuren. 1073 01:33:12,926 --> 01:33:16,346 Ik bedoel, kijk naar de wereld nu. Het ziet er anders uit. 1074 01:33:16,846 --> 01:33:22,519 Ja, het kan weer gebeuren, want ik denk dat wij mensen ons heel slecht gedragen. 1075 01:33:26,356 --> 01:33:32,112 Londen, verenigd koninkrijk 1076 01:33:52,549 --> 01:33:57,762 Ik heb nog nooit een overlevende van een concentratiekamp ontmoet. 1077 01:34:01,391 --> 01:34:04,811 Ik kreeg kippenvel. 1078 01:34:05,395 --> 01:34:07,147 Mijn haar stond recht overeind. 1079 01:34:13,862 --> 01:34:19,576 We zagen en beleefden Auschwitz vanuit verschillende perspectieven. 1080 01:34:20,660 --> 01:34:25,040 Ik voelde bloedschuld. 1081 01:34:36,176 --> 01:34:37,886 Danke. - Kom binnen. 1082 01:34:43,683 --> 01:34:46,269 Mijn moeder, Anita Lasker Wallfisch. 1083 01:34:50,315 --> 01:34:54,110 Een historisch moment. - Ja, wie had dat gedacht? 1084 01:34:54,235 --> 01:34:55,403 Onvoorstelbaar. 1085 01:35:01,618 --> 01:35:03,953 Prachtig. Fantastisch. 1086 01:35:08,541 --> 01:35:14,506 De zoon van de commandant van Auschwitz zit in het huis van Anita Lasker. 1087 01:35:15,131 --> 01:35:16,341 Hoe is dit mogelijk? 1088 01:35:17,175 --> 01:35:18,426 Ja. 1089 01:35:20,762 --> 01:35:22,514 Was je voor het eerst in Auschwitz? 1090 01:35:22,972 --> 01:35:23,973 Ja. 1091 01:35:24,557 --> 01:35:27,018 Het was moedig van je om dit te doen. 1092 01:35:27,268 --> 01:35:31,606 Het is een stap om te zetten... 1093 01:35:33,066 --> 01:35:36,361 ...maar ik kan er niets aan veranderen. 1094 01:35:37,195 --> 01:35:38,196 Niemand kan dat. 1095 01:35:38,905 --> 01:35:41,783 Mijn vader was hartstochtelijk Duits. 1096 01:35:43,576 --> 01:35:44,911 IJzeren kruis. 1097 01:35:45,829 --> 01:35:46,955 We waren Duits. 1098 01:35:49,290 --> 01:35:50,458 Het is krankzinnig. 1099 01:35:52,043 --> 01:35:53,795 We leven met schuld. 1100 01:35:53,795 --> 01:35:55,088 Ja. - Ja. 1101 01:35:55,296 --> 01:35:58,842 Er is je niet gevraagd wiens zoon je wilt zijn. 1102 01:35:59,426 --> 01:36:00,844 Mij ook niet. 1103 01:36:02,429 --> 01:36:07,851 Haat je je grootvader nu? Wat is je gevoel? 1104 01:36:08,018 --> 01:36:09,978 Ik zou hem haten, ja. Dat zou ik kunnen zeggen. 1105 01:36:10,103 --> 01:36:11,521 Ik haat hem, ja. - En jij? 1106 01:36:13,106 --> 01:36:18,528 Als je terugkijkt, haat je je vader dan of is hij nog steeds de aardige vader? 1107 01:36:21,573 --> 01:36:22,866 Nein... 1108 01:36:24,325 --> 01:36:27,620 Geen van beide. - Geen van beide. Je bent nu neutraal. 1109 01:36:28,788 --> 01:36:30,707 Anders zou het ondraaglijk zijn. 1110 01:36:30,999 --> 01:36:32,000 Ja. - Ja. 1111 01:36:32,584 --> 01:36:35,712 Zeer eigenaardige situatie dat we hier samen zitten... 1112 01:36:35,879 --> 01:36:39,424 ...en praten over deze verschrikkelijke dagen, ja. 1113 01:36:40,050 --> 01:36:43,720 En er zijn jullie die er niets vanaf wisten... 1114 01:36:44,137 --> 01:36:48,725 ...omdat er een hek was tussen de horror en het normale leven, ja. 1115 01:36:50,060 --> 01:36:56,441 Voor iemand als je vader leken deze Joden vast ongedierte. 1116 01:36:56,900 --> 01:36:59,069 Geen mensen, ongedierte. - Ja. Ja. 1117 01:36:59,277 --> 01:37:04,783 Je hebt de Joden nodig om je eigen tekortkomingen op af te reageren... 1118 01:37:05,033 --> 01:37:06,034 ...weet je wel. - Ja. 1119 01:37:06,034 --> 01:37:08,745 De Joden zijn allemaal rijk en zo, het zijn gewoon mensen. 1120 01:37:09,120 --> 01:37:13,833 En het is tijd om te stoppen met die stomme Jodenhaat. 1121 01:37:15,377 --> 01:37:17,212 De Joden zijn Gods uitverkoren volk. 1122 01:37:17,754 --> 01:37:22,092 Alleen waarvoor zijn we uitverkoren? Ken je het beroemde gebed van de Joden... 1123 01:37:24,511 --> 01:37:26,638 Waarom kies je voor de verandering niet iemand anders... 1124 01:37:26,638 --> 01:37:29,391 ...als een uitverkoren volk, weet je? Wat hebben we gedaan? 1125 01:37:31,184 --> 01:37:32,519 Wat hebben we gedaan? 1126 01:37:34,854 --> 01:37:40,819 Ik bedoel, vandaag is een jongen met een keppel op zijn hoofd niet buiten gevaar. 1127 01:37:41,403 --> 01:37:43,488 Dus we hebben nog niet echt veel vooruitgang geboekt. 1128 01:37:43,488 --> 01:37:45,573 We hebben dus nog veel te doen. 1129 01:37:46,074 --> 01:37:49,411 We hebben een verantwoordelijkheid, de tweede generatie... 1130 01:37:49,911 --> 01:37:52,455 ...om te blijven communiceren... 1131 01:37:53,164 --> 01:37:57,794 ...en te spreken over menselijkheid en de afwezigheid ervan. 1132 01:37:57,961 --> 01:38:00,130 En zorg dat je het niet vergeet, ga verder. 1133 01:38:02,048 --> 01:38:03,842 Je kunt niet vergeven wat er is gebeurd. 1134 01:38:04,092 --> 01:38:07,345 Maar het belangrijkste is dat we met elkaar praten... 1135 01:38:08,555 --> 01:38:09,931 ...en elkaar begrijpen. 1136 01:38:14,602 --> 01:38:18,189 Dit gaat naar de volgende fase. Niet wat we gedaan hebben... 1137 01:38:18,398 --> 01:38:21,484 ...maar wat we nu doen. Dat is belangrijk. 1138 01:38:24,320 --> 01:38:27,449 Ja, het was zeker een uniek moment... 1139 01:38:27,449 --> 01:38:31,578 ...van de zoon van de commandant van Auschwitz die mijn huis binnenloopt... 1140 01:38:31,703 --> 01:38:36,624 ...in een stoel tegenover me zit, en we drinken samen een kop koffie. 1141 01:38:37,167 --> 01:38:40,211 Ik bedoel, op een bepaalde manier was dat prachtig. 1142 01:39:08,239 --> 01:39:09,949 Mijn grootvader, Rudolf Höss... 1143 01:39:10,367 --> 01:39:15,288 ...was behulpzaam bij de vernietiging van tweederde van de Joden in Europa. 1144 01:39:28,968 --> 01:39:32,222 30 jaar nadat hij de woestijn van Judea had doorkruist... 1145 01:39:32,222 --> 01:39:36,309 ...tijdens de Eerste Wereldoorlog, werd hier een Joodse staat uitgeroepen... 1146 01:39:37,727 --> 01:39:40,605 ...in de hoop dat het toekomstige generaties zou beschermen. 1147 01:41:55,824 --> 01:41:58,535 Ter nagedachtenis aan Dennis Blair 96713