Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:56,220 --> 00:00:58,143
DE MAN DIE VOOROVERGEBOGEN
OP ZIJN MOTOR ZIT,
2
00:00:58,300 --> 00:00:59,267
RICHT ZICH OP HET NU
3
00:00:59,420 --> 00:01:02,708
HIJ MIST ELK TIJDSBESEF,
EN IS IN EEN STAAT VAN EXTASE
4
00:01:02,940 --> 00:01:05,910
HIJ KENT GEEN ANGST, WANT DE BRON
DAAR VAN LIGT IN DE TOEKOMST
5
00:01:06,060 --> 00:01:08,950
EN IEMAND DIE VRIJ IS VAN DE TOEKOMST
HEEFT NIETS TE VREZEN
6
00:01:09,100 --> 00:01:10,784
Milan Kundera
7
00:01:22,820 --> 00:01:26,541
Ze worden 'wegracers' genoemd.
8
00:01:28,180 --> 00:01:34,461
Mannen die motorracen
op doorsnee Ierse wegen.
9
00:01:35,740 --> 00:01:38,789
Wegen die doorgaans
het decor zijn...
10
00:01:38,940 --> 00:01:44,265
...voor personenwagens,
bussen, tractors.
11
00:01:46,380 --> 00:01:49,748
Wegen die omzoomd
worden door bomen...
12
00:01:50,460 --> 00:01:52,349
...lantaarnpalen...
13
00:01:52,700 --> 00:01:54,065
...stenen muren.
14
00:01:55,940 --> 00:02:01,947
Onbarmhartige obstakels als ze
botsen met het menselijk lichaam.
15
00:02:04,540 --> 00:02:10,309
Wegracers strijden tegen elkaar
en tegen de weg zélf.
16
00:02:40,220 --> 00:02:43,906
Voor de racers
is het een passie...
17
00:02:44,060 --> 00:02:48,429
...een verslaving aan snelheid waar
ze geen weerstand aan kunnen bieden.
18
00:02:49,340 --> 00:02:53,948
Voor sommigen, zoals de gebroeders
Michael en William Dunlop...
19
00:02:54,100 --> 00:02:56,546
...is het ook een baan.
20
00:02:58,260 --> 00:03:03,141
Een levenswijze die ze erfden
van een voorgaande generatie.
21
00:03:05,340 --> 00:03:09,743
Van hun vader Robert,
en diens broer Joey...
22
00:03:09,900 --> 00:03:13,700
...twee van 's werelds
succesvolste wegracers.
23
00:03:16,060 --> 00:03:21,066
Twee mannen die alles
riskeerden om te winnen.
24
00:03:54,460 --> 00:03:58,749
Dit is het verhaal
van tweemaal twee broers...
25
00:03:59,220 --> 00:04:02,906
...twee generaties
van één familie.
26
00:04:04,460 --> 00:04:07,031
Verenigd in succes.
27
00:04:09,220 --> 00:04:12,224
Verenigd in verlies...
28
00:04:12,500 --> 00:04:14,343
...op de wegen.
29
00:05:43,660 --> 00:05:49,269
Er zijn maar weinig plekken op aarde
waar nog op deze manier wordt gereden.
30
00:05:50,220 --> 00:05:54,020
Ierland en Isle of Man
zijn uitzonderingen.
31
00:05:54,540 --> 00:05:58,511
Deze plekken vormen het hart
van het wegracen.
32
00:06:06,980 --> 00:06:11,144
En op elk willekeurig weekend
van april tot september...
33
00:06:11,300 --> 00:06:17,831
...trekt de reizende karavaan van
coureurs en fans naar het circuit.
34
00:06:31,780 --> 00:06:37,583
Het maakt deel uit van ons erfgoed;
de races vinden plaats op het platteland.
35
00:06:37,740 --> 00:06:39,663
Op wegen waar we zelf ook op rijden.
36
00:06:39,820 --> 00:06:44,667
Het past naadloos
in ons dagelijks leven.
37
00:06:44,820 --> 00:06:51,465
Strobalen neer, speakers, lijnen op de
weg en dan gaan we gewoon racen.
38
00:06:52,500 --> 00:06:54,946
DE COOKSTOWN 100 / NOORD-IERLAND
39
00:06:55,100 --> 00:07:00,027
Het begin van een nieuw raceseizoen voor
de gebroeders William & Michael Dunlop
40
00:07:01,740 --> 00:07:07,031
We gebruiken een
andere race, als test...
41
00:07:07,180 --> 00:07:10,946
...we rijden de motor in,
en dan klopt uiteindelijk alles wel.
42
00:07:11,740 --> 00:07:15,825
WILLIAM DUNLOP
Robert Dunlops Oudste Zoon
43
00:07:16,620 --> 00:07:20,306
Als motorracen totaal
ongevaarlijk zou zijn...
44
00:07:20,540 --> 00:07:24,181
...denk ik dat de meesten
van hen het niet zouden doen.
45
00:07:24,340 --> 00:07:29,221
Het is de uitdaging van
het trotseren van gevaar...
46
00:07:29,700 --> 00:07:33,182
...het overwinnen.
Dat trekt hen aan.
47
00:07:33,980 --> 00:07:36,551
Maak de baan vrij!
48
00:07:37,220 --> 00:07:39,222
Als ie verkeerd reageert,
improviseer dan wat.
49
00:07:39,380 --> 00:07:41,826
Probeer de voorkant
wat aan te passen.
50
00:07:41,980 --> 00:07:49,148
Ze lijken een enorme geestelijke
bevrediging te putten...
51
00:07:49,300 --> 00:07:54,830
...uit de controle over
een krachtige machine...
52
00:07:54,980 --> 00:07:59,463
...op de dunne scheidslijn
tussen veiligheid en rampzaligheid.
53
00:07:59,980 --> 00:08:01,266
Wachten!
54
00:08:02,860 --> 00:08:03,941
START MOTOR
55
00:08:04,100 --> 00:08:05,067
LET OP DE VLAG
56
00:08:13,020 --> 00:08:17,150
Het is pure kunst, weet je. Maar als
't mis gaat, raak je gewond, of erger.
57
00:08:20,700 --> 00:08:26,025
Van buitenaf bekeken lijkt het compleet
gestoord. Wat doen die gasten nou?
58
00:08:26,180 --> 00:08:28,421
Maar op de motor
voel je de macht.
59
00:08:29,060 --> 00:08:30,983
Hoe staan de wielen afgesteld?
60
00:08:32,980 --> 00:08:34,823
Hoe is jouw motor afgesteld?
61
00:08:34,980 --> 00:08:37,745
Ik ging twee keer bijna onderuit.
62
00:08:37,900 --> 00:08:41,791
Het is nog linker als je de heuvel
óp moet rijden.
63
00:08:41,940 --> 00:08:47,583
Vaak krijg je harde kritiek van mensen;
'Geef je niet om jezelf dan?'
64
00:08:47,740 --> 00:08:52,268
Maar het is een prachtleven,
en je bent altijd scherp...
65
00:08:52,500 --> 00:08:57,745
...je hebt geen zorgen
en je doet wat je wil.
66
00:08:57,900 --> 00:09:00,301
En mocht er wat gebeuren...
67
00:09:00,540 --> 00:09:04,784
...dat laat me koud;
het zij zo.
68
00:09:05,500 --> 00:09:09,186
Schakelt ie snel genoeg,
als je het gas loslaat?
69
00:09:09,340 --> 00:09:13,425
En houden we achterop
wel genoeg grip?
70
00:09:13,980 --> 00:09:19,783
Met het normale leven houd je je niet
bezig. Je denkt voornamelijk aan jezelf.
71
00:09:19,940 --> 00:09:23,661
Niet aardig natuurlijk, maar een leven
buiten het racen gaat niet...
72
00:09:23,820 --> 00:09:29,543
...want als iemand bij je thuis komt,
gaat 't over motoren, altijd weer.
73
00:09:29,700 --> 00:09:35,264
Je neemt veel dingen voor normaal aan,
en je bent feitelijk heel egoïstisch.
74
00:09:39,460 --> 00:09:45,866
Je kunt wegracen veiliger maken,
maar nooit echt 100% veilig...
75
00:09:46,020 --> 00:09:50,548
...vanwege dat wat de coureurs
de 'meubels' noemen:
76
00:09:50,700 --> 00:09:56,389
...de heggen, de stoepranden,
diverse soorten palen, stenen muren.
77
00:09:56,540 --> 00:09:58,907
Die dingen zijn niet te verplaatsen.
78
00:10:00,860 --> 00:10:07,186
Al die dingen moeten ze buitensluiten
en vertrouwen op hun talent...
79
00:10:07,940 --> 00:10:12,707
...maar ook op een portie mazzel...
80
00:10:12,860 --> 00:10:19,903
...en dat zal ze erdoor brengen, want
elk race aspect vereist een dosis geluk.
81
00:10:20,260 --> 00:10:21,227
Thrasher!
82
00:10:23,180 --> 00:10:24,830
Er zit geen leven meer in.
83
00:10:24,980 --> 00:10:29,588
Alles is aanwezig; je zit dicht op de
actie, je maakt deel uit van het gebeuren.
84
00:10:32,940 --> 00:10:34,544
Probeer eens!
85
00:10:34,700 --> 00:10:38,421
De versnelling luistert
niet nauw genoeg!
86
00:10:38,860 --> 00:10:42,387
Je voelt de hitte van uitlaat,
de motor, je hoort het lawaai.
87
00:10:42,540 --> 00:10:45,225
De geur. Alles is springlevend.
88
00:10:47,860 --> 00:10:49,624
Let op de voorkant!
89
00:10:50,180 --> 00:10:52,069
Houd de lijn in de gaten!
90
00:10:59,180 --> 00:11:02,104
Als je je bedenkt
hoe het is om te bekijken...
91
00:11:02,260 --> 00:11:06,265
...hoe is 't dan
om op zo'n motor te zitten?
92
00:12:08,860 --> 00:12:10,464
Joey Dunlop!
93
00:12:10,620 --> 00:12:14,830
Voorbestemd om meervoudig
wereldkampioen te worden.
94
00:12:15,780 --> 00:12:23,107
Maar in de jaren '70 begon het
wegracen als grap voor Joey Dunlop...
95
00:12:23,260 --> 00:12:27,185
...de oom van William
en Michael Dunlop.
96
00:12:27,340 --> 00:12:30,981
Hij deelde de opwinding
met zijn broer Jim...
97
00:12:31,140 --> 00:12:34,110
...zwager Mervyn Robinson...
98
00:12:34,620 --> 00:12:38,466
...en boezemvriend
Frank Kennedy.
99
00:12:40,140 --> 00:12:44,941
Ze verzamelden zich
in het Noord-Ierse dorpje Armoy.
100
00:12:45,780 --> 00:12:48,750
Jongemannen die
al hun tijd staken...
101
00:12:48,900 --> 00:12:55,021
...in het optimaal afstellen van
hun woeste tweetakt machines...
102
00:12:55,380 --> 00:12:58,031
...om ermee te racen
in de weekends.
103
00:13:00,100 --> 00:13:04,310
Niet voor het geld,
niet voor trofeeën...
104
00:13:04,540 --> 00:13:07,942
...maar voor de opwinding
van het racen.
105
00:13:25,860 --> 00:13:30,229
Dergelijke machines afstellen
was 'n delicaat werkje...
106
00:13:30,380 --> 00:13:32,667
...om ze topsnelheid
te laten halen...
107
00:13:32,820 --> 00:13:35,790
...en niemand was daar
beter in dan de Dunlops.
108
00:13:37,940 --> 00:13:44,346
Ze hadden hun motoren dusdanig
afgesteld dat het raketten leken.
109
00:13:44,580 --> 00:13:51,111
Als je een motor als een raket hebt,
en een talentvolle coureur als Dunlop...
110
00:13:51,260 --> 00:13:53,228
...heb je een succesformule
in handen.
111
00:13:53,380 --> 00:13:57,829
Als ze wegrijden van de startlijn, neemt
nummer 17, Joey Dunlop de leiding...
112
00:13:57,980 --> 00:14:01,951
...voor het eerst in de race met nummer 1,
Mervyn Robinson. Joey Dunlop, nr. 17!
113
00:14:02,100 --> 00:14:06,025
Gaandeweg ontwikkelden
deze jongemannen hun vaardigheden.
114
00:14:06,180 --> 00:14:12,347
Mervyn Robinson en Joey Dunlop
bleken zeer getalenteerde coureurs.
115
00:14:12,580 --> 00:14:15,629
Het racen werd nu serieus.
116
00:14:21,900 --> 00:14:25,586
Het lijkt erop dat 't weer
hard gaat regenen.
117
00:14:27,540 --> 00:14:29,542
Kleddernat.
118
00:14:30,340 --> 00:14:33,583
Zeiknat. Maar we leven
een droomleven.
119
00:14:33,740 --> 00:14:35,663
Nat, inderdaad,
maar het droogt nog wel op.
120
00:14:35,820 --> 00:14:37,868
Is het de gok waard?
- Nee.
121
00:14:39,660 --> 00:14:41,901
Monteer 'm maar in het blok.
122
00:14:48,980 --> 00:14:51,950
Laat de trolley maar komen.
Haal de motoren maar.
123
00:14:59,940 --> 00:15:03,786
Ik heb 'm wat aangepast
om stabieler te worden.
124
00:15:07,780 --> 00:15:09,862
MOTOREN KLAAR
125
00:15:36,500 --> 00:15:43,031
In de late jaren '70 was Joey Dunlop één
van Ierlands beste wegracers geworden.
126
00:15:43,820 --> 00:15:48,667
Maar de keiharde realiteit
zou al snel toeslaan.
127
00:15:49,060 --> 00:15:54,908
Tijdens de 1979 North West 200,
'n belangrijke race vlakbij zijn woonplaats...
128
00:15:55,060 --> 00:15:59,110
...die jaarlijks meer dan
100. 000 toeschouwers trekt..
129
00:16:00,220 --> 00:16:05,784
...kostte een vreselijk ongeluk
Frank Kennedy zijn leven.
130
00:16:06,780 --> 00:16:13,504
Die dag stierven er nog twee coureurs.
Meer tragedies zouden volgen.
131
00:16:14,780 --> 00:16:19,820
Bij de North West 200, het daaropvolgende
jaar, kwam Mervyn Robinson om het leven.
132
00:16:24,060 --> 00:16:30,830
Joey was zijn beste vriend kwijt.
Zijn zusje verloor haar echtgenoot.
133
00:16:30,980 --> 00:16:37,067
Voor het eerst zette hij vraagtekens
bijzijn toekomst in de sport
134
00:16:37,740 --> 00:16:43,031
Ik dacht er diep over na, en daarom blijf
ik voorlopig thuis, om alles te overzien.
135
00:16:43,180 --> 00:16:45,387
Ik weet nog niet wat ik wil doen.
136
00:16:45,540 --> 00:16:47,588
Moeilijke vraag.
137
00:16:48,660 --> 00:16:52,062
Ik twijfel nog en sta in dubio...
138
00:16:59,780 --> 00:17:02,624
Het verlies van zijn zwager,
Mervyn Robinson...
139
00:17:02,780 --> 00:17:07,229
...en ook zijn goede vriend
Frank Kennedy...
140
00:17:07,380 --> 00:17:11,021
...maakte deel uit van
het groeiproces voor Joey.
141
00:17:12,220 --> 00:17:15,508
Ze waren er kapot van,
maar gingen toch door.
142
00:17:20,220 --> 00:17:25,670
Twee weken na Mervyns dood,
zat Joey weer op de motor.
143
00:17:25,820 --> 00:17:31,384
Tijdens de Isle of Man TT,
de beroemdste wegrace van allemaal.
144
00:17:31,540 --> 00:17:38,344
Een 60 km circuit door stadjes,
dorpjes en over een berg.
145
00:17:40,940 --> 00:17:46,868
Een circuit dat al 126 levens
had geëist...
146
00:17:47,020 --> 00:17:50,547
...maar waar Joey triomfen
zou vieren.
147
00:17:50,700 --> 00:17:54,466
Besefte je dat je alle snelheidsrecords
brak in de laatste 2 ronden?
148
00:17:54,620 --> 00:17:58,227
Dat wist ik niet. En zo ja, dan
was ik vast langzamer gegaan.
149
00:18:00,020 --> 00:18:05,584
Joey Dunlop dacht nu niet meer
aan een vervroegd pensioen.
150
00:18:06,060 --> 00:18:09,906
Voor Joey, die destijds
een centraal figuur was...
151
00:18:10,060 --> 00:18:11,903
...begon het nu pas
echt goed allemaal.
152
00:18:12,060 --> 00:18:13,585
Ik moet op reis.
153
00:18:13,740 --> 00:18:17,222
Hij pakte zijn koffers
om in Engeland te racen.
154
00:18:17,460 --> 00:18:23,547
Het was een teken aan de wand en
deze grote kans deed zich zomaar voor.
155
00:18:24,580 --> 00:18:30,189
Ongetwijfeld maakt dat deel uit
van het gevaar trotseren...
156
00:18:30,340 --> 00:18:36,063
...van het trotseren van de reële
risico's die zich voordoen.
157
00:18:37,460 --> 00:18:41,863
Uiteindelijk beroepen ze zich
op de ultieme verdediging:
158
00:18:42,020 --> 00:18:45,103
'Mij zal dat niet overkomen.'
159
00:18:48,140 --> 00:18:55,103
In de daaropvolgende jaren werd Joey
één van 's werelds beste wegracers.
160
00:18:55,260 --> 00:19:00,630
Hij werd professional,
voor het Japanse Honda team...
161
00:19:00,780 --> 00:19:06,708
...en hij werd wereldkampioen,
5 jaar op rij.
162
00:19:12,820 --> 00:19:16,586
Joey was destijds de beste,
en die volgde je dus uiteraard.
163
00:19:16,740 --> 00:19:19,789
Ik had een Joey Dunlop ding
thuis, in mijn slaapkamer.
164
00:19:19,940 --> 00:19:25,310
Ik had de letters van zijn naam uitgeknipt
en er een triomfboog ervan gemaakt.
165
00:19:25,540 --> 00:19:28,271
En overal hingen zijn foto's.
166
00:19:32,380 --> 00:19:36,021
Je ziet die foto's waarbij hij
zelf aan de motor sleutelt.
167
00:19:36,180 --> 00:19:40,822
Hij leek heel eenvoudig en hij leek
me niet zo'n competitieve coureur.
168
00:19:40,980 --> 00:19:43,904
Hij had ook vrachtwagenchauffeur
kunnen zijn.
169
00:19:47,220 --> 00:19:53,227
Hij was een simpele jongen uit
hetzelfde milieu als dat van ons.
170
00:19:54,060 --> 00:20:00,944
Het feit dat één van ons de hele
wereld aankon en ook versloeg...
171
00:20:01,100 --> 00:20:03,910
...daar konden wij
veel trots uit putten.
172
00:20:05,580 --> 00:20:11,587
Hij schepte niet graag op, en hij was
ook niet bepaald dol op complimentjes.
173
00:20:13,820 --> 00:20:18,508
Hij was feitelijk erg rechtlijnig;
zwart is zwart en wit is wit.
174
00:20:18,660 --> 00:20:25,111
Ik geloof niet dat er iemand gaat
wegracen om snel geld te verdienen.
175
00:20:25,260 --> 00:20:26,944
Dat risico nemen ze niet.
176
00:20:27,100 --> 00:20:31,708
Hij hield niet van interviews.
De pers vond ie maar niks...
177
00:20:31,860 --> 00:20:38,345
...dat was niks voor hem.
Hij wilde motorrijden en verder niks.
178
00:20:47,260 --> 00:20:53,745
Hij was gewoon aardig en iedereen had
ontzag voor 'm. Dat gold voor mij ook.
179
00:20:57,180 --> 00:20:59,660
Geen overdreven ego.
180
00:20:59,820 --> 00:21:02,664
Hij pakte je gewoon in.
181
00:21:05,500 --> 00:21:08,982
Gaandeweg moest je gewoon
wel van 'm houden.
182
00:21:41,300 --> 00:21:47,660
We zeggen altijd dat de North West 200
niks zou zijn zonder de Dunlop naam...
183
00:21:47,820 --> 00:21:50,903
...en dus ben je vast trots dat
je de familietraditie voortzet.
184
00:21:51,060 --> 00:21:54,860
Ik ben heel blij met de winst.
Alle lof voor het team.
185
00:21:56,500 --> 00:21:58,025
Dank je.
186
00:22:06,620 --> 00:22:10,909
We gaan wat anders proberen;
dat is altijd leuk en we zien wel.
187
00:23:27,620 --> 00:23:29,190
William, gaat 't?
188
00:23:29,340 --> 00:23:33,106
Super. Mijn andere been
doet 't nog.
189
00:23:45,620 --> 00:23:50,103
Terwijl Joey Dunlop
een internationale ster werd...
190
00:23:50,260 --> 00:23:54,743
...bleek zijn invloed nergens
groter dan thuis.
191
00:23:54,900 --> 00:23:58,188
Robert, de jongste telg
in de familie Dunlop...
192
00:23:58,340 --> 00:24:03,790
...besloot zijn eerste stappen
in deze sport te zetten.
193
00:24:03,940 --> 00:24:09,470
Een jongeman die geïnspireerd
werd door zijn grote broer.
194
00:24:10,860 --> 00:24:16,264
Hij zat op een kolenberg
in Joey's schuur in Armoy.
195
00:24:16,500 --> 00:24:20,983
Je moest over die berg klimmen
om in de werkplaats te komen.
196
00:24:21,140 --> 00:24:27,227
Robert zat daar en bekeek Joey
die aan zijn motor sleutelde.
197
00:24:27,380 --> 00:24:30,111
Hij prepareerde 'm zodat
Robert er op kon rijden.
198
00:24:30,260 --> 00:24:36,302
Hij zei dat Robert ooit
een topcoureur zou zijn.
199
00:24:37,260 --> 00:24:40,025
Heb je veel tips gekregen
van je grote broer?
200
00:24:40,180 --> 00:24:42,182
Genoeg.
201
00:24:42,980 --> 00:24:47,781
Ik denk dat Robert dol was
op alle publiciteit.
202
00:24:47,940 --> 00:24:55,028
Hij hield van de schijnwerpers,
hij is extravert en hij praat graag.
203
00:24:56,500 --> 00:24:59,982
Robert verschilde enorm van Joey
omdat ie daar echt lol in had.
204
00:25:00,140 --> 00:25:05,226
Robert was een jonge hond,
die voor z'n lol racete...
205
00:25:05,460 --> 00:25:08,543
...en zag zichzelf nooit als prof.
206
00:25:08,700 --> 00:25:13,501
Hij kreeg de aandacht en was afhankelijk
van de weggevertjes van Joey.
207
00:25:13,660 --> 00:25:18,222
Nogal druk, ja.
En de banden vlogen in 't rond.
208
00:25:18,380 --> 00:25:20,303
Alles vloog in 't rond.
209
00:25:20,540 --> 00:25:25,546
Tijdens interviews leek ie
teveel zelfvertrouwen te hebben.
210
00:25:25,700 --> 00:25:31,469
Maar het was maar een façade.
Want zodra die microfoon verdween...
211
00:25:31,620 --> 00:25:34,749
...bleek Robert weinig geloof
in zichzelf te hebben.
212
00:25:35,740 --> 00:25:36,946
Kin omhoog, Robert!
213
00:25:37,100 --> 00:25:41,150
Joey was de eerste
en hij was uniek...
214
00:25:41,300 --> 00:25:44,702
...en daar had Robert
het moeilijk mee.
215
00:25:45,860 --> 00:25:52,584
Robert besloot dat hij toch niet in de
schaduw kon leven en óp moest staan...
216
00:25:52,740 --> 00:25:57,621
...en hij paste zijn voorkomen
en optreden aan.
217
00:25:57,780 --> 00:26:02,820
Hij bleek een prima PR man te zijn
en zag in wat het beste voor hem was:
218
00:26:02,980 --> 00:26:06,268
Een verantwoordelijke
en professionele houding.
219
00:26:06,820 --> 00:26:11,906
Het was een langzaam proces
om Robert om te turnen...
220
00:26:12,060 --> 00:26:15,746
...in iemand anders dan Joey.
221
00:26:15,900 --> 00:26:20,349
Het moet ook er ook goed uit zien.
222
00:26:20,580 --> 00:26:26,030
Het gaat niet alleen om het motorrijden,
en alles is heel anders nu.
223
00:26:26,180 --> 00:26:28,945
Het is minder grappig.
224
00:26:29,100 --> 00:26:33,071
Het is geen geintje meer.
225
00:26:38,900 --> 00:26:44,942
Hier komt de winnaar, Robert Dunlop,
over de streep en de finishvlag.
226
00:26:47,300 --> 00:26:53,069
Ondanks de druk van het racen,
genoot Robert veelsucces.
227
00:26:53,820 --> 00:26:59,862
Hij werd professional, en voelde
zich thuis in wegraces, zoals de TT...
228
00:27:00,020 --> 00:27:05,345
...maar ook op de Engelse circuits
waar hij Brits kampioen werd.
229
00:27:06,500 --> 00:27:09,106
Ik houd me maar bij motorracen,
mannen.
230
00:27:11,660 --> 00:27:16,029
Hij was een motorcoureur
in de bloei van zijn leven.
231
00:27:21,940 --> 00:27:26,309
Ik ben reëel, en dus race ik
niet mijn hele leven.
232
00:27:27,900 --> 00:27:32,667
Ik zou graag nog
5 of 6 jaar racen...
233
00:27:32,820 --> 00:27:35,551
...en hopelijk loopt alles
dan op rolletjes...
234
00:27:35,700 --> 00:27:39,307
...en is het een familiebedrijf.
235
00:27:39,540 --> 00:27:43,909
Met mijn zonen als opvolgers,
als ik oud en grijs ben.
236
00:27:48,380 --> 00:27:52,146
Je wordt een beetje te groot
om op te tillen.
237
00:29:37,140 --> 00:29:40,861
Voor een wegracer
zijn succes en tragedie...
238
00:29:41,020 --> 00:29:44,706
...slechts gescheiden
door de kleinste marges.
239
00:29:44,860 --> 00:29:47,545
Gevaar is alom aanwezig...
240
00:29:47,700 --> 00:29:52,262
...de dood slechts een duizendste
seconde verwijderd.
241
00:29:54,700 --> 00:30:02,027
Voor Robert Dunlop werd de acceptatie
van deze waarheid deel van zijn leven.
242
00:30:02,700 --> 00:30:06,227
Bij het begin van een wegrace...
243
00:30:06,380 --> 00:30:09,304
...dacht ik vaker aan God...
244
00:30:09,540 --> 00:30:17,664
...maar bij een circuitrace was ik
me minder bewust van, eh...
245
00:30:17,820 --> 00:30:21,029
...de serieuze gevaren
die er opdoemen.
246
00:30:21,180 --> 00:30:26,220
Bij wegraces ben ik me daar
bewuster van en word ik ernstiger...
247
00:30:26,460 --> 00:30:28,701
...en scherper.
248
00:30:30,020 --> 00:30:35,265
Als een man die zijn angst trotseert,
stond Robert voor zijn grootste uitdaging:
249
00:30:35,500 --> 00:30:38,265
De Isle of Man TT...
250
00:30:38,500 --> 00:30:44,507
...de twee zomerweken die voor elke
coureur 't hoogtepunt van 't seizoen zijn.
251
00:30:47,020 --> 00:30:53,107
Maar Robert wist heel goed dat
dit het meest gevaarlijke circuit was.
252
00:30:54,300 --> 00:30:59,909
Ik herinner me dat ik Robert in de pits
zag staan, en dat z'n knieën knikten.
253
00:31:00,060 --> 00:31:02,461
Ik weet nog dat ik
hem 's avonds zei:
254
00:31:02,620 --> 00:31:05,703
'Je was wat nerveus vanmorgen.'
255
00:31:05,860 --> 00:31:08,704
'Werkt deze plek jou
ook zo op de zenuwen?'
256
00:31:08,860 --> 00:31:13,024
Hij zei: 'Inderdaad.'
257
00:31:13,500 --> 00:31:16,470
'Waarom rij je hier dan?'
258
00:31:16,620 --> 00:31:19,590
Zijn antwoord was:
259
00:31:19,740 --> 00:31:24,507
'De opwinding om hier te racen
en weer veilig thuis te komen...
260
00:31:24,660 --> 00:31:27,982
...weegt zwaarder
dan de angst en niet racen.'
261
00:31:31,900 --> 00:31:38,021
In mei 1994 keerde Robert
terug naar de Isle of Man TT...
262
00:31:38,180 --> 00:31:41,024
...zoals hij elk jaar deed.
263
00:31:41,180 --> 00:31:44,821
Wederom was hij een favoriet
voor de zege.
264
00:31:44,980 --> 00:31:48,029
Maar toen hij vertrok
voor de eerste race die wee ..
265
00:31:48,180 --> 00:31:52,344
...zou alles veranderen.
266
00:32:01,780 --> 00:32:06,183
We kregen het bericht
dat Robert 'vermist' werd...
267
00:32:06,340 --> 00:32:11,340
...en de omroeper vroeg of Liam
Beckett zich kon melden bij Calamiteiten.
268
00:32:20,500 --> 00:32:24,027
Ik zag het meteen aan
haar gezicht toen ze zei:
269
00:32:24,180 --> 00:32:29,789
'...Liam, hij is van de baan geraakt.'
270
00:32:33,540 --> 00:32:35,986
'En het is ernstig.'
271
00:32:43,220 --> 00:32:49,705
Ze brachten me naar Dr. Stephens kamer,
wat ze de traumaruimte noemen.
272
00:32:52,780 --> 00:32:57,069
En hij zei me: 'Liam, Robert
is er ernstig aan toe...'
273
00:32:57,220 --> 00:32:59,791
'...heel ernstig.'
274
00:32:59,940 --> 00:33:05,549
'De volgende 48 uur
zullen er om spannen.'
275
00:33:10,060 --> 00:33:15,100
Robert lag daar in zijn leren motorpak,
met 'n zuurstofmasker, en zoveel bloed...
276
00:33:15,260 --> 00:33:19,982
...overal op de vloer,
dik bloed...
277
00:33:20,140 --> 00:33:23,030
...het deed me bijna denken
aan kwik.
278
00:33:28,460 --> 00:33:32,670
Hij was nog net bij bewustzijn
en ik weet nog dat hij zei:
279
00:33:33,100 --> 00:33:37,981
'Het wiel schoot los, LB...
gewoon los.'
280
00:33:38,140 --> 00:33:40,871
En ik dacht: 'Godallemachtig...'
281
00:33:49,260 --> 00:33:53,424
Nu is het algemeen bekend dat
het achterwiel defect was geraakt...
282
00:33:53,580 --> 00:33:57,346
...dat was de oorzaak. Het was eerder
uiteengerukt dan losgeschoten.
283
00:33:57,580 --> 00:34:01,346
En hij was tegen een dikke,
stenen muur geknald.
284
00:34:01,580 --> 00:34:04,789
Zijn hele rechterzijde
was gemangeld...
285
00:34:04,940 --> 00:34:06,942
...zijn arm en zijn been...
286
00:34:07,100 --> 00:34:11,185
...en al snel zag men in dat ze
eerst zijn been moesten opereren.
287
00:34:11,340 --> 00:34:15,106
Dat werd zwart
en men dacht al aan amputatie.
288
00:34:17,380 --> 00:34:23,661
Men zei: 'We krijgen 'm wellicht
weer op de been, als ie dit doorstaat...'
289
00:34:23,820 --> 00:34:26,346
'...maar hij zal nooit meer
op de motor zitten.'
290
00:35:14,780 --> 00:35:18,785
Het leek nogal glibberig, maar
de weg bleek echt nat te zijn...
291
00:35:18,940 --> 00:35:23,343
...en 3 kwartier geleden was ie
kleddernat, grotendeels.
292
00:35:25,860 --> 00:35:30,502
Met snelheden die soms
oplopen tot 300 km/u...
293
00:35:30,660 --> 00:35:35,507
...moet een coureur absoluut
kunnen vertrouwen op zijn motor...
294
00:35:36,220 --> 00:35:39,190
...onwrikbaar vertrouwen.
295
00:35:43,380 --> 00:35:51,265
Robert Dunlops vertrouwen was wreed
geschaad, na zijn crash in de TT van '94.
296
00:35:54,540 --> 00:36:00,343
Hij had 't er levend afgebracht,
ternauwernood.
297
00:36:01,740 --> 00:36:08,225
Het leek of zijn dagen als wegracer
voortijdig waren beëindigd.
298
00:36:08,980 --> 00:36:12,985
Het dreigde zijn carrière
te dwarsbomen... dat been...
299
00:36:13,140 --> 00:36:18,431
Het was volkomen verbrijzeld,
en alles was aan elkaar geschroefd...
300
00:36:18,580 --> 00:36:20,742
...en dat bleef lange tijd zo.
301
00:36:28,700 --> 00:36:33,308
Maar zijn arm was het echte probleem,
omdat er zenuwen beschadigd waren...
302
00:36:33,540 --> 00:36:37,670
...en zijn pols was
volkomen onbruikbaar.
303
00:36:37,820 --> 00:36:43,429
Er zat geen beweging meer in.
304
00:36:43,700 --> 00:36:47,830
Robert kon niet meer lopen
of iets oppakken...
305
00:36:47,980 --> 00:36:54,864
...en omdat de zenuwen uiteengereten
waren, was de kans op herstel nul.
306
00:36:55,020 --> 00:36:56,943
Volkomen vernietigd.
307
00:36:59,820 --> 00:37:03,984
Wat ging er gebeuren?
Zijn verwondingen waren afschuwelijk.
308
00:37:04,140 --> 00:37:08,782
Zijn beroep was motorracen,
maar na het ongeluk...
309
00:37:08,940 --> 00:37:12,626
...kwam alles tot stilstand.
310
00:37:12,780 --> 00:37:19,061
Zijn enige broodwinning was in
een oogwenk tot 'n halt gebracht.
311
00:37:23,220 --> 00:37:28,943
Terwijl Robert aan 'n traag herstelproces
begon, zo goed en kwaad als 't ging..
312
00:37:29,100 --> 00:37:32,070
...ging zijn broer Joey
door met racen.
313
00:37:35,020 --> 00:37:37,751
Maar hij was al in de veertig.
314
00:37:38,100 --> 00:37:41,707
Een oudere man
in een sport voor jongemannen.
315
00:37:42,980 --> 00:37:45,221
Winnen werd moeilijker.
316
00:37:45,380 --> 00:37:49,226
Wat een geweldig TT record
heeft Joey Dunlop...
317
00:37:49,460 --> 00:37:52,669
...maar naar zijn maatstaven
waren de voorbije 3 jaar wat mager.
318
00:37:52,820 --> 00:37:57,951
Maar in een race als deze
is een 3e plek geen schande.
319
00:37:59,140 --> 00:38:03,065
Blijkbaar werd Joey gedreven
door een wil om te racen...
320
00:38:03,220 --> 00:38:05,587
...niet zozeer om te winnen.
321
00:38:06,820 --> 00:38:11,064
De geruchten over zijn pensioen
deden altijd de ronde.
322
00:38:11,620 --> 00:38:15,784
Als Joey eindelijk stopt,
zal er minder publiek komen.
323
00:38:15,940 --> 00:38:21,344
Iedereen kwam om hém te zien,
en zonder hem zal 't niet hetzelfde zijn.
324
00:38:23,060 --> 00:38:27,270
Behalve racen, kreeg Joey
ook andere interesses.
325
00:38:28,860 --> 00:38:35,061
Ontroerd door beelden uit de Bosnische
oorlog en Roemeense weeshuizen...
326
00:38:35,220 --> 00:38:39,987
...laadde hij zijn wagen vol met eten,
als het raceseizoen voorbij was...
327
00:38:40,140 --> 00:38:45,146
...en ondernam hij een rondreis door
Europa, van duizenden kilometers...
328
00:38:45,300 --> 00:38:52,946
...waarbij hij altijd at en sliep in
zijn bus, en hij reisde altijd alleen.
329
00:38:53,260 --> 00:39:00,508
Als er al 'n droevige tijd was, moet dat
de periode vóór Joey's aankomst zijn.
330
00:39:00,660 --> 00:39:05,871
En als we dan de bus
uitpakten, al die dozen...
331
00:39:06,020 --> 00:39:08,421
...elk met een eigen boodschap...
332
00:39:08,580 --> 00:39:11,789
...iedereen kon meeprofiteren
van wat daarin zat.
333
00:39:11,940 --> 00:39:15,740
Die bus van hem was een goudmijn.
334
00:39:17,940 --> 00:39:25,267
Hij was nooit bezig om gefotografeerd
te worden, met wie of wat dan ook.
335
00:39:26,220 --> 00:39:27,870
Het was geen vrolijke plek.
336
00:39:28,380 --> 00:39:31,463
Heel zwaar zelfs,
zeker als je zelf vader bent...
337
00:39:31,620 --> 00:39:36,228
...en dan kinderen in zulke
omstandigheden moet zien.
338
00:39:38,380 --> 00:39:42,908
Dergelijk liefdadigheidswerk
brengt verschillende mensen voort...
339
00:39:43,060 --> 00:39:47,668
...mensen met verschillende
beweegredenen...
340
00:39:48,140 --> 00:39:51,747
...maar hij was zonder meer
echt en oprecht.
341
00:39:54,500 --> 00:39:58,027
Ondanks zijn groeiende
interesse buiten de sport..
342
00:39:58,180 --> 00:40:00,182
...ondanks zijn leeftijd...
343
00:40:00,340 --> 00:40:04,982
...zocht Joey nog steeds de opwinding
van het racen, waar dan ook.
344
00:40:11,340 --> 00:40:18,428
Maar in 1996 crashte hij
in Oost-Europa, in Letland...
345
00:40:18,580 --> 00:40:26,431
...waarbij hij zijn schouder blesseerde.
Weer begon men over zijn toekomst.
346
00:40:27,460 --> 00:40:31,784
Als dit soort dingen gebeuren, denk je
dan wel eens: 'Nu is het genoeg?'
347
00:40:31,940 --> 00:40:34,671
Daar denk ik vaak genoeg aan.
348
00:40:34,820 --> 00:40:38,541
Maar als je weer beter bent,
is alles weer anders.
349
00:40:53,140 --> 00:40:56,781
Charlie, hou jij dat even vast.
Ik ben zo terug.
350
00:40:57,820 --> 00:40:59,310
Neem me niet kwalijk, mensen!
351
00:41:13,300 --> 00:41:14,506
Waar is mijn meisje?
352
00:41:15,220 --> 00:41:17,666
Neem wat te drinken.
- Rustig, tijger.
353
00:41:17,940 --> 00:41:19,783
Geef hier dat beest.
354
00:41:26,260 --> 00:41:27,910
Wat een power!
355
00:42:12,940 --> 00:42:18,026
De wil om zijn verwondingen
te overwinnen en om weer te racen...
356
00:42:18,540 --> 00:42:21,749
...was allesbepalend
voor Robert Dunlop.
357
00:42:23,940 --> 00:42:31,028
Slechts 2 jaar na de bijna fatale crash,
was hij weer klaar om te racen...
358
00:42:31,180 --> 00:42:37,222
...en was hij van plan om weer aan
de TT op het Isle of Man mee te doen.
359
00:42:37,940 --> 00:42:39,669
Kun je weer net zo goed worden?
360
00:42:39,820 --> 00:42:43,905
Ik denk het wel, en veel
andere mensen denken dat ook.
361
00:42:44,620 --> 00:42:48,591
Maar zijn verwondingen
van weleer bleken blijvend.
362
00:42:48,980 --> 00:42:55,625
Hij kreeg een aangepaste motor waarbij
de voorrem van rechts naar links ging
363
00:42:57,740 --> 00:43:02,780
En hij reed alleen nog maar
lichtgewicht 125cc motoren.
364
00:43:02,940 --> 00:43:07,423
Hij had de kracht niet meer
voor een krachtiger motor.
365
00:43:08,620 --> 00:43:12,466
Als je Roberts verwondingen beschouwt,
en hoe hij toch terugkwam...
366
00:43:12,620 --> 00:43:17,831
...en waarom hij eigenlijk terug
wilde komen. Ik weet het niet.
367
00:43:17,980 --> 00:43:25,546
Ik heb er vaak aan teruggedacht
en ik vroeg hem er nooit naar.
368
00:43:26,020 --> 00:43:28,421
Hij kon er gewoon niet buiten.
369
00:43:29,940 --> 00:43:34,184
Maar Roberts terugkeer
was niet zonder controverse.
370
00:43:34,340 --> 00:43:38,902
Bij de North West 200, die hij
alzo vaak had gedomineerd...
371
00:43:39,060 --> 00:43:46,581
...werd hij ongeschikt bevonden, als
gevaar voor zichzelf en andere coureurs.
372
00:43:49,300 --> 00:43:53,988
Ik kende Robert goed en was bij
'm thuis, toen het eten op tafel kwam.
373
00:43:54,140 --> 00:43:58,031
Hij had een vork in zijn hand, maar
het vlees kon hij niet goed snijden...
374
00:43:58,180 --> 00:44:04,984
...en dus moest hij dat met links doen.
Waarna hij mes en vork weer verwisselde.
375
00:44:05,140 --> 00:44:07,461
Ik keek toe, en dacht:
376
00:44:07,620 --> 00:44:12,865
'Deze gast gaat over 3 weken
de North West rijden, met 30 anderen.'
377
00:44:13,020 --> 00:44:16,229
'Maar hij kan z'n rechterhand
niet eens gebruiken.'
378
00:44:16,380 --> 00:44:19,782
Ik zei niks, ging naar huis
en dacht erover na.
379
00:44:19,940 --> 00:44:24,741
Op een ochtend werd ik vroeg wakker
en dacht ineens: 'Robert rijdt niet.'
380
00:44:27,140 --> 00:44:32,590
Maar Robert liet zijn verwondingen
zijn carrière niet in de weg staan.
381
00:44:32,740 --> 00:44:38,304
Twee jaar later, in 1998,
werd zijn schorsing opgeheven...
382
00:44:38,540 --> 00:44:41,749
...en was hij weer terug
in de North West 200.
383
00:44:41,900 --> 00:44:46,940
Kijk Robert Dunlop nou toch, vanaf de
3e rij! Die heeft een missie dit weekend!
384
00:44:47,100 --> 00:44:54,222
Maar binnen enkele minuten ondervond
Robert de harde realiteit van wegracen.
385
00:45:05,700 --> 00:45:10,740
Robert liep een gebroken sleutelbeen op
en een hersenschudding.
386
00:45:10,900 --> 00:45:15,303
Slechts een metalen pen
die hij in 1994 ingezet kreeg..
387
00:45:15,540 --> 00:45:18,908
...voorkwam dat zijn been brak.
388
00:45:25,220 --> 00:45:28,941
Maar ondanks zijn blessures,
oude en nieuwe...
389
00:45:29,100 --> 00:45:34,186
...was Robert 2 weken later
terug bij de Isle of Man TT...
390
00:45:34,340 --> 00:45:37,184
...en stond hij weer op 't podium.
391
00:45:43,620 --> 00:45:46,703
Die keer moest ik wel even
een brok wegslikken...
392
00:45:46,860 --> 00:45:49,670
...toen hij weer een TT won.
393
00:45:49,820 --> 00:45:53,791
En de dokter had nog wel gezegd:
'Hij zal nooit meer motorrijden...'
394
00:45:53,940 --> 00:46:00,505
Dus hij wón niet alleen, maar ook nog
op de plek waar hij bijna was gestorven.
395
00:46:01,220 --> 00:46:04,747
Hij bewees het ongelijk
van veel mensen.
396
00:46:05,900 --> 00:46:11,145
Er waren tijden dat ik echt
wanhopig was, weet je.
397
00:46:12,100 --> 00:46:16,310
Maar ik zag toch licht
aan het einde van de tunnel.
398
00:46:20,220 --> 00:46:24,305
Niemand die ik ooit
tegenkwam in de racewereld...
399
00:46:24,540 --> 00:46:29,546
...was zo taai en keihard
als Robert Dunlop.
400
00:46:31,140 --> 00:46:32,904
Het was een enorme
opgave voor hem...
401
00:46:33,060 --> 00:46:35,825
...want zo'n berg van een kerel
was hij sowieso niet...
402
00:46:35,980 --> 00:46:40,542
...maar zijn pijngrens lag
enorm hoog. Fantastisch.
403
00:46:40,700 --> 00:46:42,782
Een ongelofelijke prestatie.
404
00:46:43,460 --> 00:46:46,907
Hij kwam het podium op
voor de prijsuitreiking.
405
00:46:47,060 --> 00:46:51,987
Hij draaide zich om en gooide zijn
kruk in het publiek... niet meer nodig.
406
00:47:22,100 --> 00:47:27,504
Als je daar nog aan toe komt...
- Die gladde band, hè?
407
00:47:27,660 --> 00:47:29,662
Net als bij de Mallory.
408
00:47:29,820 --> 00:47:30,981
Zo ongeveer.
409
00:49:08,020 --> 00:49:13,743
Terwijl Joey en Robert nog steeds
in de race waren, vaak tégen elkaar...
410
00:49:13,900 --> 00:49:19,191
...leek het, einde jaren '90,
dat hun carrières op hun einde liepen.
411
00:49:19,940 --> 00:49:25,788
Joey was achter in de 40
en racete al bijna 30 jaar.
412
00:49:26,700 --> 00:49:33,106
Robert was 8 jaar jonger, maar was
zwaar getekend door zijn verwondingen.
413
00:49:36,500 --> 00:49:42,826
Maar in mei2000 keerden ze
wederom terug naar de Isle of Man TT...
414
00:49:42,980 --> 00:49:48,862
...als concurrenten, maar ook
als broers die samenwerkten.
415
00:49:50,060 --> 00:49:56,420
Joey wilde nog een keer
vlammen bij de TT...
416
00:49:56,580 --> 00:50:01,950
...dus moest ie weer fitter worden,
ook al werd ie dan ouder.
417
00:50:02,100 --> 00:50:07,584
Robert zei dat hij
met Joey mee zou gaan...
418
00:50:07,740 --> 00:50:13,986
...samen in de voorbereiding
en Joey zou de race rijden.
419
00:50:18,340 --> 00:50:21,503
Ik weet niet zeker of Robert zich
aanbood of dat mijn vader 'm vroeg...
420
00:50:21,660 --> 00:50:26,791
...maar Robert deed wat ie
prima kon, behalve racen...
421
00:50:26,940 --> 00:50:30,422
...namelijk manager zijn,
voor een paar maandjes.
422
00:50:31,740 --> 00:50:34,710
Ze zijn klaar voor Joey in de pits.
Daar is zijn broer Robert
423
00:50:34,860 --> 00:50:38,262
Ik had Robert nog niet
in zo'n rol gezien.
424
00:50:39,140 --> 00:50:42,223
Als een soort manager.
425
00:50:42,380 --> 00:50:48,422
Hij lette goed op zijn broer, en wilde
'm de beste kans bezorgen om te winnen.
426
00:50:49,020 --> 00:50:55,551
Het team heeft de pitstops geoefend
en alles moet rimpelloos verlopen.
427
00:50:56,500 --> 00:50:58,980
Het was inmiddels 10 jaar geleden...
428
00:50:59,140 --> 00:51:06,467
...dat hij zo'n grote race had gewonnen.
Niemand gaf 'm enige kans.
429
00:51:06,620 --> 00:51:10,830
Alles ging die ochtend zoals normaal.
Je sprak niet met hem van te voren.
430
00:51:10,980 --> 00:51:14,063
Je bleef maar bij 'm weg
en gaf hem de ruimte.
431
00:51:14,220 --> 00:51:17,269
We namen onze plaatsen in
en daar gingen ze.
432
00:51:17,500 --> 00:51:22,631
En vanaf de eerste ronde
gingen ze er echt keihard voor.
433
00:51:23,700 --> 00:51:26,624
Joey Dunlop ligt
nog steeds aan kop...
434
00:51:26,780 --> 00:51:30,990
...en presteert weer eens
ongelofelijk.
435
00:51:32,380 --> 00:51:38,501
Je wist gewoon dat je die dag
getuige was van iets heel speciaals.
436
00:51:38,900 --> 00:51:44,589
John McGuinness, op jacht naar Joey
Dunlop, die ruim 18 minuten onderweg is.
437
00:51:50,220 --> 00:51:53,269
Ik was de winnaar het jaar
daarvóór, in 1999.
438
00:51:53,500 --> 00:51:59,781
Ik lag 10 seconden achter en ik zou
'm pakken. Daar was ik zeker van.
439
00:51:59,940 --> 00:52:05,106
Ik ben de kampioen, ik ben de man.
En die ouwe gaat eraan.
440
00:52:05,260 --> 00:52:10,869
Ik heb 'm nooit meer teruggezien,
en ik reed écht hard. Hij vermorzelde me.
441
00:52:17,260 --> 00:52:22,107
Alles leek zo heerlijk relaxt
en je voelde het gewoon aan:
442
00:52:22,260 --> 00:52:27,141
Dit was de zwanenzang,
het allerlaatste jaar.
443
00:52:31,740 --> 00:52:36,780
Iedereen klapt zijn handen stuk
voor hem, het publiek gaat uit z'n dak...
444
00:52:36,940 --> 00:52:43,425
...en hier gaat hij over de finishlijn,
Joey Dunlop wint!
445
00:52:47,660 --> 00:52:49,981
Ik weet nog dat
we er allemaal waren.
446
00:52:50,140 --> 00:52:54,543
En een grote afvaardiging
van de Ierse pers.
447
00:52:55,940 --> 00:53:00,468
Hoewel we geharde
journalisten waren...
448
00:53:00,620 --> 00:53:03,624
...die veel hadden meegemaakt,
nieuws en sport...
449
00:53:03,780 --> 00:53:09,549
...konden we onze ogen niet
geloven... wat was hier gebeurd?
450
00:53:09,700 --> 00:53:14,467
Ik heb 'm, vlak na die race,
nooit gelukkiger meegemaakt.
451
00:53:16,980 --> 00:53:19,984
Hij was zó gelukkig.
452
00:53:20,140 --> 00:53:25,783
Zo heb ik 'm nooit meer gezien; hij had
z'n zinnen helemaal op die race gezet.
453
00:53:31,260 --> 00:53:35,743
Die week won Joey
nog twee races op het Isle of Man...
454
00:53:35,900 --> 00:53:41,191
...en na zijn laatste zege
stond hij weer op het podium...
455
00:53:41,340 --> 00:53:43,911
...met de coureur die 3e werd.
456
00:53:44,060 --> 00:53:47,542
Zijn broer Robert
457
00:53:47,940 --> 00:53:52,946
Je denkt haast dat 't voorbestemd was,
gezien Roberts rol dat jaar...
458
00:53:53,100 --> 00:53:57,150
...ervoor zorgend dat
alles perfect geregeld was.
459
00:53:57,740 --> 00:54:04,225
Mensen dachten dat ze aartsvijanden
waren, maar dat was nooit het geval.
460
00:54:04,460 --> 00:54:09,785
Ze waren juist heel close, en als ze
iets nodig hadden van elkaar, geen punt.
461
00:54:13,580 --> 00:54:16,663
Joey Dunlop was 48 jaar oud.
462
00:54:16,820 --> 00:54:21,144
23 jaar geleden had hij
zijn eerste TT gewonnen...
463
00:54:21,300 --> 00:54:26,466
...30 jaar sinds hij ging racen met
zijn vrienden op de Ierse buitenwegen.
464
00:54:26,900 --> 00:54:30,746
Nu zijn carrière ten einde liep,
vestigde hij een record.
465
00:54:30,900 --> 00:54:35,349
De succesvolste TT coureur ooit.
466
00:54:47,460 --> 00:54:53,786
De winnaar van de Aer Lingus
Supersport: nummer 6, William Dunlop!
467
00:55:08,300 --> 00:55:10,268
Mooi gedaan, William.
468
00:55:10,940 --> 00:55:15,104
Ik kwam wat achter te liggen
en ik ging forceren...
469
00:55:15,260 --> 00:55:18,309
...ik maakte een kleine stuurfout.
Niks ernstigs.
470
00:55:18,540 --> 00:55:22,829
Heel dom van mezelf.
Zo gaan die dingen.
471
00:55:22,980 --> 00:55:25,631
Maar dat gebeurt niet meer.
472
00:55:25,780 --> 00:55:27,623
Mannen, we gaan!
473
00:55:56,460 --> 00:56:00,909
En Michael Dunlop wint!
Guy Martin wordt tweede.
474
00:56:04,900 --> 00:56:06,743
Als je eerst die trap
maar opkomt.
475
00:56:06,900 --> 00:56:10,586
En daar is ie, Michael Dunlop!
476
00:56:23,300 --> 00:56:30,309
Joey Dunlops prestaties in juni 2000
waren aanleiding voor een speciaal feest.
477
00:56:32,260 --> 00:56:36,868
In zijn thuisland werd hij
als een held onthaald.
478
00:56:38,500 --> 00:56:41,982
Maar wederom zou
de tragedie weer toeslaan.
479
00:56:44,260 --> 00:56:46,945
Terwijl Joey en Robert feestvierden...
480
00:56:47,100 --> 00:56:55,224
...hoorde hij dat zijn vriend en sponsor,
Andy McMenemy, zelfmoord had gepleegd.
481
00:56:57,180 --> 00:57:00,343
Hij was er compleet gebroken door.
482
00:57:00,580 --> 00:57:04,471
Andy was een levensgroot
karakter, een gentleman...
483
00:57:04,620 --> 00:57:11,504
...een komiek en het middelpunt van
elk feest. En 100% loyaal aan mijn vader.
484
00:57:15,540 --> 00:57:21,024
We spraken er nooit over met pa.
Ook niet over zijn oude vrienden.
485
00:57:21,180 --> 00:57:28,143
Het kwam nooit ter sprake. Pa besliste
hoe hij alles wilde verwerken. Punt uit.
486
00:57:33,820 --> 00:57:39,224
Om te ontsnappen aan alle
gebeurtenissen van de voorbije weken...
487
00:57:39,380 --> 00:57:43,863
...deed Joey wat hij al zo
vaak eerder had gedaan.
488
00:57:44,460 --> 00:57:46,622
Hij ging racen.
489
00:57:47,140 --> 00:57:54,627
Hij vertrok in z'n eentje voor een
kleine race in Estland, Oost-Europa.
490
00:58:00,220 --> 00:58:04,464
Het was hem volkomen helder.
Hij wilde gewoon weg zijn.
491
00:58:04,620 --> 00:58:10,741
Daar ging ie, in zijn eigen bus,
naar Tallinn... verbazingwekkend.
492
00:58:13,140 --> 00:58:18,544
Hij was dol op racen. Hij gaf me nog
een geschiedenisles over Estland.
493
00:58:20,220 --> 00:58:22,666
Hij ging goed om
met de bewoners.
494
00:58:24,100 --> 00:58:25,909
Hij vond het er heerlijk.
495
00:58:30,540 --> 00:58:34,226
Zware omstandigheden, 4 km lang.
496
00:58:34,380 --> 00:58:37,304
Overal bomenrijen...
497
00:58:38,380 --> 00:58:41,623
...behalve in het kustgedeelte...
498
00:58:42,820 --> 00:58:45,471
...maar een zwaar beboste
omgeving.
499
00:58:54,340 --> 00:58:59,710
Hij reed een proefronde
en besloot het voorwiel te vervangen.
500
00:59:02,700 --> 00:59:08,070
Hij knikte me toe.
Het leek hem een goed idee.
501
00:59:13,180 --> 00:59:17,583
Plotseling begon het te regenen.
502
00:59:31,140 --> 00:59:33,871
De vlag ging naar beneden
en daar ging ie.
503
00:59:39,140 --> 00:59:44,465
Bij het begin van de tweede ronde,
was het een ware stortbui.
504
00:59:44,620 --> 00:59:49,751
Dus de omstandigheden
van die laatste bocht...
505
00:59:50,380 --> 00:59:53,509
...waren dramatisch
veranderd...
506
00:59:53,660 --> 00:59:57,506
...en toen hij die bocht naderde...
507
01:00:00,020 --> 01:00:02,910
...was die volledig ondergelopen.
508
01:00:07,300 --> 01:00:13,546
Ik ging naar de start-en finish zone.
De baancommissaris stond daar ook.
509
01:00:14,540 --> 01:00:20,502
'Is er al nieuws over Mr Dunlop?'
510
01:00:20,980 --> 01:00:24,905
'Die heeft een ongeluk gehad.'
511
01:00:25,620 --> 01:00:29,147
'Loop er maar heen,
dat mag wel.'
512
01:00:29,300 --> 01:00:36,263
Dus ik liep richting die laatste bocht.
Ik zag al mensen staan in de verte.
513
01:00:38,700 --> 01:00:46,221
Toen ik de plek naderde waar
Joey was, ging de menigte uiteen.
514
01:00:47,300 --> 01:00:53,785
En daar was hij... hij lag daar...
515
01:00:55,220 --> 01:01:00,943
Ik ging naar hem toe en knuffelde
hem, maar hij was al heengegaan.
516
01:01:10,300 --> 01:01:13,190
Het is bijna niet te bevatten...
517
01:01:14,060 --> 01:01:15,869
...maar hij maakte een vergissing.
518
01:01:17,580 --> 01:01:21,062
De boom die hij raakte,
lag vlak naast de weg.
519
01:01:21,220 --> 01:01:25,544
Een boom, zoals je die al jaren
voorbij zag gaan, 31 seizoenen lang...
520
01:01:25,700 --> 01:01:29,307
...al die race seizoenen...
521
01:01:29,540 --> 01:01:32,111
...al die races die je won
of verloor...
522
01:01:32,260 --> 01:01:36,231
...tijdens alle proefrondes,
de trainingsessies...
523
01:01:36,460 --> 01:01:41,182
En al die keren gooide hij zijn been
over de motor en dééd 't gewoon...
524
01:01:41,340 --> 01:01:44,503
...steeds weer opnieuw,
honderdduizenden keren.
525
01:01:44,660 --> 01:01:47,186
Maar in één duizendste seconde...
526
01:01:58,340 --> 01:02:01,867
Toen we naar Estland gingen,
na één jaar, kwamen we in 'n hotel...
527
01:02:02,020 --> 01:02:05,069
...met prachtig uitzicht
over het strand van Tallinn.
528
01:02:05,220 --> 01:02:10,101
En er was een Joey Dunlop Suite,
met een groot bord.
529
01:02:10,260 --> 01:02:13,582
Die suite was voor hem bedoeld.
530
01:02:19,260 --> 01:02:27,224
Maar tijdens zijn laatste nacht op aarde,
sliep hij op de voorbank van zijn bus.
531
01:02:29,020 --> 01:02:30,909
Sorry...
532
01:02:35,180 --> 01:02:40,664
Dat vond ik altijd zó symbolisch,
en lastig te accepteren...
533
01:02:41,060 --> 01:02:49,502
...maar meteen ook zó gepast, na alles
wat er al die jaren was gebeurd.
534
01:02:54,820 --> 01:03:00,031
Zo'n luxe hotelsuite
die hij links liet liggen.
535
01:03:00,180 --> 01:03:05,186
De dingen gebeurden gewoon
op de ouderwetse manier.
536
01:03:05,580 --> 01:03:10,222
Zoveel bereikt, 5 wereldtitels
en wat niet meer...
537
01:03:10,380 --> 01:03:15,261
...maar Joey als mens
veranderde nooit.
538
01:03:24,540 --> 01:03:27,703
Zelfs in de gevaarlijkste
motorsport..
539
01:03:27,860 --> 01:03:33,026
...waar een mogelijke tragedie
altijd nabij en waarschijnlijk lijkt..
540
01:03:33,180 --> 01:03:38,584
...kwam de dood van Joey Dunlop
toch als een schok.
541
01:03:40,820 --> 01:03:46,224
Thuis, in Ierland, was de impact
enorm en diepgaand.
542
01:03:53,940 --> 01:03:56,944
Het ergste telefoontje van mijn leven.
543
01:03:57,380 --> 01:03:59,781
Simpel.
544
01:04:01,260 --> 01:04:04,184
Het telefoontje dat niemand
wil ontvangen.
545
01:04:04,340 --> 01:04:11,428
En dat niemand ook denkt te ontvangen.
Maar ons overkwam het helaas.
546
01:04:14,980 --> 01:04:17,631
IK BEN NOG TE JONG,
MAAR PAPA ZAL HET ME UITLEGGEN
547
01:04:17,780 --> 01:04:25,585
Niemand van ons kon 't geloven, omdat
Robert destijds de grotere risico's nam...
548
01:04:25,740 --> 01:04:31,224
...en we van Joey wisten dat winst
of verlies niet meer belangrijk was.
549
01:04:31,380 --> 01:04:37,228
Hij nam geen risico's meer, en dat
deed hij die bewuste dag ook niet.
550
01:04:37,380 --> 01:04:40,509
Het was het Lot
en ik weet niet waarom.
551
01:04:46,180 --> 01:04:52,586
Veel mensen waren echt van streek,
omdat ze het bij Joey nooit verwachtten.
552
01:04:52,740 --> 01:04:58,668
Het was vreselijk, want je moest
het pa en ma ook vertellen.
553
01:05:07,060 --> 01:05:10,303
Het achtervolgt je een leven lang.
554
01:05:14,780 --> 01:05:18,785
Ik wist het zodra ik
de keuken inkwam...
555
01:05:18,940 --> 01:05:25,903
...ik zag Helen en Linda, ze waren er
allemaal, en ik zag het aan hun gezicht.
556
01:05:30,980 --> 01:05:38,148
Het duurt even voordat 't je echt raakt.
Na afloop ga je zitten en nadenken.
557
01:05:38,500 --> 01:05:42,903
En ik denk dat 't voor iedereen
hetzelfde was.
558
01:05:46,820 --> 01:05:52,702
Nadat Joey stierf, drong
het plotseling tot je door...
559
01:05:52,860 --> 01:05:54,749
...dat iederéén kon sterven.
560
01:05:54,900 --> 01:06:00,669
Zoals ik al zei, ik had nooit gedacht
dat Joey dit zou overkomen.
561
01:06:03,140 --> 01:06:08,465
Ik kon het gewoon niet geloven.
Nog steeds niet.
562
01:06:10,660 --> 01:06:13,584
Het is een wrede sport.
563
01:06:19,940 --> 01:06:24,150
Pas op dat moment zagen we in
hoeveel mensen aan hem dachten.
564
01:06:24,300 --> 01:06:27,747
We gaven de fans de kans
om hun respect te betuigen...
565
01:06:27,900 --> 01:06:32,144
...want zoiets is heel speciaal
in 't leven van een coureur.
566
01:06:32,300 --> 01:06:38,182
Maar de opkomst was ongelofelijk,
dus dat voelde heel erg goed.
567
01:06:39,500 --> 01:06:45,667
Ik weet nog dat ik in de verte
keek en overal mensen zag staan.
568
01:06:45,820 --> 01:06:51,941
Ik denk wel...
men sprak van 50.000 mensen.
569
01:06:53,340 --> 01:06:58,471
Dat was typerend voor hem.
Iedereen hield van hem.
570
01:06:58,620 --> 01:07:02,022
Dat bleek wel die dag.
571
01:07:03,660 --> 01:07:08,348
Terwijl duizenden mensen om hem
heen de geliefde sportman betreurden...
572
01:07:08,500 --> 01:07:12,903
...moest Robert zijn persoonlijke
verlies verwerken.
573
01:07:17,100 --> 01:07:22,345
Het is zwaar om over de begrafenis
van je broer te praten.
574
01:07:23,300 --> 01:07:28,431
Hij stortte volledig in en huilde zoals
ik hem nooit eerder had zien doen.
575
01:07:29,460 --> 01:07:32,225
En hij was volkomen van de kaart.
576
01:07:33,220 --> 01:07:40,502
Joey was Roberts idool,
en Robert was Joey's grootste fan.
577
01:07:40,940 --> 01:07:48,711
En toen dit allemaal gebeurde, zag
ik Robert absoluut nooit meer racen.
578
01:07:49,820 --> 01:07:57,705
Robert worstelde met zoveel gevoelens,
als broer en als concurrent.
579
01:07:58,060 --> 01:08:04,102
Hij moest heel diep nadenken, over
wat hij nu verder moest gaan doen...
580
01:08:04,260 --> 01:08:06,501
...het was heel moeilijk voor hem...
581
01:08:06,660 --> 01:08:11,109
...want ze hadden altijd samen gereden
en nu moest hij alleen verder.
582
01:08:14,300 --> 01:08:16,701
Het zat in hun bloed.
583
01:08:16,860 --> 01:08:19,511
Hij was een motorcoureur.
584
01:08:21,540 --> 01:08:23,907
Ondanks het verlies
van zijn broer...
585
01:08:24,060 --> 01:08:27,621
...en de speculaties
over zijn eigen carrière...
586
01:08:27,780 --> 01:08:33,503
...zat Robert, 6 weken na Joey's
dood, weer op de motor.
587
01:08:33,860 --> 01:08:37,785
Nadat hij de volgende jaren
wedstrijden bleef rijden...
588
01:08:37,940 --> 01:08:41,786
...werd duidelijk dat hij
een besluit had genomen...
589
01:08:41,940 --> 01:08:48,061
...over Joey, over het wegracen
en zijn eigen toekomst.
590
01:08:50,980 --> 01:08:54,348
Ik was uiteraard bedroefd
om Joey...
591
01:08:54,580 --> 01:09:01,225
...maar ik vond het erger voor pa en ma
en Joey's gezin, dan voor Joey zélf.
592
01:09:01,380 --> 01:09:06,227
Joey en ik hadden
het zelfde standpunt:
593
01:09:06,460 --> 01:09:09,225
Beter dood op de motor...
594
01:09:09,380 --> 01:09:13,908
...dan 6 maanden ziek op bed
liggen, en dán doodgaan.
595
01:09:18,100 --> 01:09:23,664
Hij maakte heel duidelijk
wat zijn mening was...
596
01:09:23,820 --> 01:09:27,711
...vooral door zijn grote verlies.
597
01:09:27,860 --> 01:09:32,787
Hij verloor zijn broer,
en vele goede vrienden.
598
01:09:36,580 --> 01:09:38,901
Maar hij ging door.
599
01:09:39,740 --> 01:09:47,670
En uiteindelijk is de grootste
vraag, of uitdaging, voor iedereen...
600
01:09:47,820 --> 01:09:52,667
...als er risico, gevaar
of dreiging bij komt kijken...
601
01:09:52,820 --> 01:09:55,903
...zou jij je kinderen toestaan
hetzelfde te doen?
602
01:10:06,020 --> 01:10:10,901
In 2004 waren twee
van Roberts drie kinderen...
603
01:10:11,060 --> 01:10:15,941
...William en Michael,
inmiddels ook wegracers geworden.
604
01:10:16,100 --> 01:10:18,944
Maar eventuele gedachten
om met pensioen te gaan...
605
01:10:19,100 --> 01:10:25,824
...ten faveure van de nieuwe generatie,
werden niet gedeeld door Robert zelf.
606
01:10:26,260 --> 01:10:31,187
Ik wist dat William en Michael gretig
waren en ik probeerde met 'm te praten...
607
01:10:31,340 --> 01:10:37,268
'...Je hebt alles al bereikt, je hoeft
niet meer, leid een leuk gezinsleven.'
608
01:10:37,500 --> 01:10:43,746
Maar dan onderschat je een wegracer,
want die zitten héél anders in elkaar.
609
01:10:49,140 --> 01:10:53,748
Ik wil de eerste worden.
Niet tweede of derde.
610
01:10:53,980 --> 01:10:57,666
Er telt maar één plek.
De eerste plek.
611
01:10:57,820 --> 01:11:00,426
De tweede is de eerste verliezer.
612
01:11:02,340 --> 01:11:07,471
Het was waarschijnlijk zijn manier
om te ontsnappen, aan het leven...
613
01:11:07,620 --> 01:11:09,190
...zodat ie zijn gang kon gaan.
614
01:11:09,340 --> 01:11:14,301
Wat zou ie anders moeten doen?
Met z'n ziel onder zijn arm lopen?
615
01:11:15,060 --> 01:11:20,464
Als je voor dit leven kiest, heb je
niets anders om op terug te vallen.
616
01:11:20,620 --> 01:11:27,629
Je hebt geen ander beroep geleerd,
je bent een coureur en racen is alles.
617
01:11:29,140 --> 01:11:31,620
En de winnaar is Robert Dunlop!
618
01:11:36,460 --> 01:11:41,227
Hij zag 't niet zitten, zoals vele vaders,
om de kinderen voor te laten gaan.
619
01:11:41,380 --> 01:11:45,271
Hij wilde erbij horen.
Pensioen kwam niet in hem op.
620
01:11:45,500 --> 01:11:51,223
Of de gedachte, 'Mijn gezin komt op
de 1ste plaats.' Hoewel ie dol op ons was.
621
01:11:51,460 --> 01:11:56,182
Maar die context kwam niet
in hem op; 'ik doe dit voor het gezin.'
622
01:11:56,340 --> 01:12:00,743
Want hij leefde nog steeds
in een droom.
623
01:12:01,620 --> 01:12:03,622
Zijn droom.
624
01:12:07,300 --> 01:12:09,780
Robert was altijd
doorgegaan met racen...
625
01:12:09,940 --> 01:12:15,549
...en bij het begin van het
seizoen 2008 was hij 47 jaar oud.
626
01:12:15,700 --> 01:12:22,231
Het leek er nu op dat de carrières
van zijn zoons nu de prioriteit kregen.
627
01:12:25,260 --> 01:12:31,586
Het was een vreemd jaar want m'n pa
leek geen interesse meer te hebben.
628
01:12:31,740 --> 01:12:34,949
Hij leek anders te zijn.
'n Raar gevoel.
629
01:12:36,860 --> 01:12:42,503
Hij leek zich alleen om mij en Michael
te bekommeren, totdat ik tegen hem zei:
630
01:12:43,020 --> 01:12:47,184
'Ik heb liever dat jezelf weer gaat
rijden.' North West kwam er weer aan.
631
01:12:47,340 --> 01:12:50,901
Toen dat ter sprake kwam,
leek hij onder druk te staan...
632
01:12:51,060 --> 01:12:56,271
...alsof dat het allerbelangrijkste
sluitstuk was.
633
01:12:58,940 --> 01:13:05,027
Dat seizoen was anders dan andere;
het was gewoon vreemd.
634
01:13:05,180 --> 01:13:10,550
Ik heb de meeste kans in de 125cc,
hoewel 250 ook nog kan.
635
01:13:11,220 --> 01:13:16,624
Maar mijn zoon William is op die race
gebrand, en hij heeft de motor ervoor.
636
01:13:16,780 --> 01:13:22,071
Michael heeft ook een goede motor,
iets minder als die van William, maar...
637
01:13:22,220 --> 01:13:28,944
Ik hoop vooral dat er een Dunlop wint
op zaterdag en ik heb er vertrouwen in.
638
01:13:29,100 --> 01:13:31,671
Robert, heb je even?
Is alles oké?
639
01:13:32,180 --> 01:13:33,989
Gaat alles goed?
640
01:13:34,940 --> 01:13:42,108
Hij gaat van start op zijn 250cc en hij
heeft weinig tijd, dus we laten 'm gaan.
641
01:13:56,340 --> 01:14:02,268
Die avond kwamen we uit de pits,
door de tunnel en op de weg...
642
01:14:02,500 --> 01:14:09,224
...en het was altijd een heel gedrang,
mensen willen altijd vooraan staan.
643
01:14:09,380 --> 01:14:13,180
Het was bitter koud die avond...
644
01:14:14,260 --> 01:14:18,948
...mijn herinneringen komen
weer terug; we kwamen de baan op...
645
01:14:19,100 --> 01:14:23,867
...we hoorden dat Robert toch
de 250cc reed, en ik was bezorgd.
646
01:14:24,020 --> 01:14:27,945
Gezien de verwondingen aan zijn
hand, was ik bezorgd door die 250cc.
647
01:14:28,100 --> 01:14:30,228
Het verhaal deed
al snel de ronde...
648
01:14:30,380 --> 01:14:34,180
...en Robert draaide zich om
en gaf me een knipoog...
649
01:14:34,460 --> 01:14:38,943
...naar later bleek zijn laatste
glimlach en knipoog.
650
01:14:48,060 --> 01:14:55,182
Ik stond achter William, pa stond naast
William en ze waren startklaar.
651
01:14:55,340 --> 01:15:00,824
Ik was er ook klaar voor en ik weet
nog dat ik pa en William zag wegrijden.
652
01:15:03,140 --> 01:15:08,226
De rook uit de motor was
niet blauw, maar wit.
653
01:15:08,380 --> 01:15:12,544
Er kwam een gore lucht vanaf,
net als bij Williams motor.
654
01:15:23,020 --> 01:15:26,229
Dat klopt niet, weet je...
655
01:15:26,380 --> 01:15:28,906
...er klopte gewoon iets niet.
656
01:15:32,820 --> 01:15:36,302
Ik deed het vooralsnog kalm aan,
gewoon een beetje warm draaien...
657
01:15:36,540 --> 01:15:41,421
...maar pa vloog me werkelijk voorbij,
maar ik zag rook uit de motor komen.
658
01:15:43,780 --> 01:15:47,751
Ik probeerde bij hem te komen,
maar hij ging ongelofelijk hard...
659
01:15:47,900 --> 01:15:51,143
...er was iets duidelijk mis.
660
01:17:23,820 --> 01:17:30,021
Roberts motor hield er plotseling
mee op en het achterwiel blokkeerde.
661
01:17:30,180 --> 01:17:37,029
Robert werd van de motor geslingerd
met een snelheid van 240 km/u.
662
01:17:45,700 --> 01:17:50,262
Ik zag het voor me opdoemen,
brokstukken.
663
01:17:50,500 --> 01:17:53,185
Ik zag mensen rennen.
664
01:17:53,340 --> 01:17:57,709
Ik zei tegen mezelf:
'Alsjeblieft niet...'
665
01:18:03,700 --> 01:18:06,624
Ik ging naast hem zitten...
666
01:18:09,180 --> 01:18:12,582
...ik hield zijn hand vast...
667
01:18:17,860 --> 01:18:22,184
...hij had zijn helm niet meer op...
668
01:18:22,340 --> 01:18:24,627
...en ik herinner me...
669
01:18:29,940 --> 01:18:33,262
...alleen dat ik zijn hand vasthield.
670
01:18:34,460 --> 01:18:39,626
De dokter kwam bij 'm
en ik bad dat hij 't zou redden.
671
01:18:47,020 --> 01:18:51,105
Iemand zei 'Hij redt 't wel' en op
dat moment kreeg ik zo'n voorgevoel.
672
01:18:51,260 --> 01:18:55,902
'Nee, ik denk het niet.' Ik weet
niet waarom, maar het was zo raar.
673
01:18:56,660 --> 01:19:01,541
En slechts een minuutje later
kreeg ik het slechte nieuws.
674
01:19:06,380 --> 01:19:13,070
Ik ging naar het ziekenhuis
en er waren massa's mensen...
675
01:19:14,100 --> 01:19:21,222
Ik ging via de achterdeur en daar zei men:
'Sorry, we konden hem niet redden.'
676
01:19:21,380 --> 01:19:25,829
Ik dacht eerst:
'Dat is onmogelijk... nee...'
677
01:19:30,140 --> 01:19:34,543
We gingen er snel heen met
de auto en we zagen Michael.
678
01:19:34,700 --> 01:19:41,310
Ik was al vlak bij Michael, maar
andere mensen vingen hem op...
679
01:19:42,020 --> 01:19:51,111
...en hij had een fles water
in zijn handen, die hij weggooide...
680
01:19:51,260 --> 01:19:54,104
...toen wist ik het meteen.
681
01:19:56,020 --> 01:19:59,741
De medische staf had
keihard gewerkt...
682
01:19:59,900 --> 01:20:05,669
...al het mogelijke gedaan om
'm te redden, maar hij was weg.
683
01:20:05,820 --> 01:20:10,223
Hij lag daar in zijn leren pak,
en dit vergeet ik nooit meer...
684
01:20:10,380 --> 01:20:13,862
...met een grijns
en een stoppelbaardje...
685
01:20:14,020 --> 01:20:20,471
...en met slechts een paar
schaafwondjes op zijn knokkels...
686
01:20:20,620 --> 01:20:25,182
Hij had voornamelijk
interne verwondingen.
687
01:20:25,940 --> 01:20:29,467
En ik kon zien waar ze
met 'm bezig waren geweest.
688
01:20:29,620 --> 01:20:34,023
Ik hield zijn hand vast,
bij zijn geschaafde knokkels...
689
01:20:34,260 --> 01:20:38,868
...en hij voelde warm,
net als jij en ik.
690
01:20:39,260 --> 01:20:46,189
Ik verwachtte elk moment een knipoog
van 'm, zoals ie wel vaker had gedaan.
691
01:20:46,340 --> 01:20:50,231
Maar deze keer niet.
692
01:20:50,380 --> 01:20:54,908
En die dag stierf er ook
een stukje van mij.
693
01:21:04,140 --> 01:21:10,307
Het was een race ongeluk, met de
tragische gevolgen die daarbij komen...
694
01:21:10,460 --> 01:21:14,829
...waarbij je altijd zegt:
'Als dit, als dat...'
695
01:21:14,980 --> 01:21:17,631
'Had ie die 250cc
maar niet gereden...'
696
01:21:17,780 --> 01:21:21,102
Maar het gevolg was
hetzelfde als bij Joey.
697
01:21:21,260 --> 01:21:25,151
Er was een crash en bij
een wegrace zit je dan in een loterij.
698
01:21:25,300 --> 01:21:28,509
Of je crasht met 60 of met 220 km/u.
699
01:21:28,660 --> 01:21:32,870
In een wegrace is het een loterij
of je ooit weer opstaat.
700
01:21:33,020 --> 01:21:36,263
En geen van beiden stond nog op.
701
01:22:08,940 --> 01:22:14,151
Een dag na het ongeluk was Roberts
lichaam terug in het familiehuis...
702
01:22:14,300 --> 01:22:18,942
...slechts enkele kilometers verwijderd
van de plek waar hij stierf
703
01:22:21,220 --> 01:22:24,906
Het circuit waar de volgende
ochtend weer werd gereden...
704
01:22:25,060 --> 01:22:30,908
...met of zonder William
en Michael Dunlop.
705
01:22:34,100 --> 01:22:37,309
Michael had geen enkele
behoefte om te racen...
706
01:22:37,540 --> 01:22:41,590
...maar op de vrijdag was William
de grootste zorg.
707
01:22:43,380 --> 01:22:49,990
Hij sloot zich volkomen af in de garage,
waar hij aan z'n motoren sleutelde.
708
01:22:50,140 --> 01:22:53,667
Toen zijn moeder informeerde
wat hij aan 't doen was...
709
01:22:53,820 --> 01:22:57,711
...zei hij dat hij bezig was
voor de race van zaterdag.
710
01:23:03,580 --> 01:23:05,981
Ik ging met hem praten,
wat moeilijk was...
711
01:23:06,140 --> 01:23:12,341
...want deze jongen verwerkte
de emotie anders dan ik zou doen.
712
01:23:14,860 --> 01:23:17,830
Hij was niet toeschietelijk,
de jonge William.
713
01:23:18,140 --> 01:23:22,543
Ik legde mijn arm om hem
heen en kneep 'n beetje...
714
01:23:22,700 --> 01:23:27,501
...en dacht: 'Dat doet ie niet,
zo verwerkt ie het gewoon...
715
01:23:27,660 --> 01:23:31,949
...door te sleutelen aan de motor.
Hij wil niet binnen zitten.'
716
01:23:34,940 --> 01:23:38,911
Die vrijdag wilde ik bezig zijn in
de garage; ik wilde niet naar binnen...
717
01:23:39,180 --> 01:23:43,310
...met al die mensen
die ik niet wilde spreken.
718
01:23:43,540 --> 01:23:46,942
Niet dat je ze niet mag.
Maar je wilde alleen zijn.
719
01:23:47,100 --> 01:23:50,627
In de garage lieten ze me met rust.
720
01:23:50,780 --> 01:23:55,627
Een paar mensen hielpen ons, en zo
probeerde ik 't maar te verwerken.
721
01:24:01,900 --> 01:24:05,029
Er was iemand die de jongens
hielp met de motoren.
722
01:24:05,180 --> 01:24:07,786
Die zei tegen me:
'Wat denk je daarvan?'
723
01:24:07,940 --> 01:24:11,865
Ik keek naar de werkplaats
waar ze altijd sleutelden.
724
01:24:12,020 --> 01:24:20,826
En de bus stond al klaar, dat ding
waar William in reed, bij de deur.
725
01:24:20,980 --> 01:24:26,020
Die gast zegt: 'William is aan
't sleutelen, hij rijdt morgen.'
726
01:24:27,980 --> 01:24:35,262
Ach, die hele toestand...
ik wist dat 't zo zou gaan...
727
01:24:35,500 --> 01:24:37,946
...typisch iets voor de Dunlops.
728
01:24:47,940 --> 01:24:55,347
De volgende ochtend verlieten William en
Michael hun huis en gingen naar 't circuit.
729
01:24:55,660 --> 01:25:00,666
Slechts twee dagen na de dood van
hun vader, de dag vóór de uitvaart..
730
01:25:00,820 --> 01:25:03,664
...hadden ze besloten te racen.
731
01:25:03,820 --> 01:25:09,145
Maar de organisatoren waren
niet onverdeeld gelukkig
732
01:25:09,300 --> 01:25:11,268
Er vond een vergadering plaats...
733
01:25:11,500 --> 01:25:17,109
...en drie mensen waren
tegen en twee waren vóór.
734
01:25:17,740 --> 01:25:21,870
Men zei dat ik mentaal
niet geschikt was.
735
01:25:22,140 --> 01:25:26,668
Toen we weggingen,
trof het ons keihard...
736
01:25:26,820 --> 01:25:31,064
...normaal had pa dat wel
even geregeld...
737
01:25:31,620 --> 01:25:35,261
...maar nu kon ik niks doen.
Alsof je de mond werd gesnoerd.
738
01:25:37,660 --> 01:25:41,790
Ik was bang, gezien hun vaders
dood, dat ze onstabiel waren.
739
01:25:41,940 --> 01:25:46,628
Ik was bang dat er weer iets
zou gebeuren. Snap je?
740
01:25:48,940 --> 01:25:53,582
Ik heb ze toegesproken maar
ze waren vastbesloten om te racen.
741
01:25:57,580 --> 01:26:04,031
Tijdens de 1 minuut stilte, ter ere van
Robert, ging William naar zijn team...
742
01:26:04,180 --> 01:26:12,747
...vastbesloten om op de baan te komen,
als persoonlijk eerbetoon aan zijn vader.
743
01:26:15,980 --> 01:26:20,941
William kwam langs de startrij
met zijn 250, voor de warming-up...
744
01:26:21,100 --> 01:26:25,185
...en het was een gekkenhuis.
745
01:26:28,380 --> 01:26:32,863
William zou gaan racen en Michael
rende weg, naar hun onderkomen...
746
01:26:33,020 --> 01:26:37,150
...en verscheen even later,
in leer gekleed, op de motor.
747
01:26:37,500 --> 01:26:39,980
Maar ze waren afgewezen.
748
01:26:41,820 --> 01:26:48,783
Nu beide zoons toch op de baan waren
verschenen, minuten voor de start..
749
01:26:48,940 --> 01:26:53,662
...verkeerde de organisatie
in een onmogelijke situatie.
750
01:26:56,740 --> 01:27:00,222
Ik kreeg al snel een telefoontje.
751
01:27:01,220 --> 01:27:05,305
'LB, kom snel hierheen.
Ze zijn beiden gestart.'
752
01:27:07,940 --> 01:27:13,902
Ik kon niet meer nadenken. Niet alleen
William ging racen, maar Michael óók.
753
01:27:17,020 --> 01:27:23,266
Ik weet nog dat ik daar was, met al die
mensen, en dat meisje had een paraplu.
754
01:27:23,500 --> 01:27:28,950
Ik vroeg of ze me af wilde schermen
van de mensen en de camera's.
755
01:27:29,380 --> 01:27:32,589
Zo wachtte ik het begin
van de race af.
756
01:27:35,060 --> 01:27:40,191
Als ik er nu op terugkijk, had
ik 't waarschijnlijk niet gedaan.
757
01:27:40,340 --> 01:27:43,503
Maar ja, ik wist niet beter.
758
01:27:49,380 --> 01:27:52,270
De stewards zeiden:
'We moeten iets doen.'
759
01:27:52,500 --> 01:27:56,585
Ik zei: 'We kunnen niks doen,
die jongens staan er al.'
760
01:27:56,740 --> 01:28:02,190
'Je kunt Michael en William Dunlop
absoluut niet van de baan verwijderen.'
761
01:28:04,940 --> 01:28:09,707
Als ze ons hadden verwijderd,
was de dag een aanfluiting geworden.
762
01:28:09,860 --> 01:28:15,822
De mensen waren gek geworden.
Punt uit, ze hadden geen andere optie.
763
01:28:16,180 --> 01:28:19,150
Ze moesten ons laten starten.
764
01:28:20,460 --> 01:28:23,304
Maar voor William Dunlop
zou het anders lopen.
765
01:28:23,540 --> 01:28:28,910
Zijn wil om zijn vader eer te bewijzen
op de baan, liep op niks uit.
766
01:28:30,660 --> 01:28:34,142
Dankzij de grilligheid
van een machine.
767
01:28:35,660 --> 01:28:41,906
Nu lag alle verantwoordelijkheid op
de schouders van zijn broer Michael.
768
01:28:42,060 --> 01:28:48,750
Slechts 4 dagen eerder, sprak Robert
zijn hoop uit dat een Dunlop zou winnen.
769
01:28:48,900 --> 01:28:53,827
Zijn jongste zoon hield
die hoop nu in leven.
770
01:29:12,340 --> 01:29:15,344
Ik weet nog dat ik
in de auto sprong...
771
01:29:15,580 --> 01:29:18,789
...en vol gas gaf
richting North West.
772
01:29:18,940 --> 01:29:24,470
Maar als je er niet vroeg bent, is het
'n nachtmerrie om 't circuit te bereiken.
773
01:29:24,620 --> 01:29:28,830
Ik stapte bij Portstewart uit
en ben gaan rennen.
774
01:29:28,980 --> 01:29:33,542
Maar al rennende, hoorde ik het
commentaar al. De race was begonnen.
775
01:29:33,900 --> 01:29:36,710
Schitterend! Hier gaat 't
om bij de North West!
776
01:29:36,860 --> 01:29:41,900
Dunlop gaat binnendoor en McGuinness
lijkt Elkin te pakken. Fantastisch!
777
01:29:42,060 --> 01:29:44,791
Deze drie mannen zijn de top 3!
778
01:29:44,940 --> 01:29:46,829
Dunlop binnendoor? Wellicht!
779
01:29:46,980 --> 01:29:50,826
Dunlop kijkt en kijkt..
En remt hard af!
780
01:29:50,980 --> 01:29:56,271
Als ie hier goed doorkomt...
fantastische stijl van Michael Dunlop.
781
01:29:56,940 --> 01:29:58,942
Je vraagt je steeds af:
'Hoe doet die jongen dat?'
782
01:29:59,100 --> 01:30:01,944
Hij was 19 of zo, destijds.
783
01:30:06,700 --> 01:30:09,943
Opkomend binnendoor...
lukt het Michael Dunlop?
784
01:30:10,100 --> 01:30:12,182
...remmen!...
785
01:30:12,340 --> 01:30:14,820
iets zei me...
786
01:30:15,740 --> 01:30:21,304
...dat hij deze race ten koste
van alles moest winnen.
787
01:30:22,540 --> 01:30:25,783
In de buitenbaan... vlakbij
Christian Elkin... Dunlop! Kijk dan!
788
01:30:25,940 --> 01:30:30,787
Elkin gaat er weer langs, maar dit was
waanzinnig en Michael Dunlop dreigt.
789
01:30:31,300 --> 01:30:35,544
Hij zou dwars door iedereen heenrijden
die 'm de zege zou betwisten.
790
01:30:41,820 --> 01:30:44,300
Iedereen zat die dag met Michael
op de motor.
791
01:30:44,460 --> 01:30:48,829
Duizenden mensen
wilden per se dat hij zou winnen.
792
01:30:52,700 --> 01:30:58,503
Michael lag aan kop en de menigte
werd wild, en ik kwam er niet bij...
793
01:30:58,660 --> 01:31:07,546
...en ik weet nog dat de massa me echt
over het hek duwde, op het circuit.
794
01:31:08,780 --> 01:31:15,026
En op het moment dat ik bij de start en
finish kwam, ging Michael over de streep.
795
01:31:22,700 --> 01:31:29,470
Absoluut ongelofelijk! Er zullen tranen
vloeien, maar ook vreugdetranen.
796
01:31:29,620 --> 01:31:34,626
En kijk naar Michael Dunlop;
dit is wat iedereen wilde.
797
01:31:34,860 --> 01:31:40,788
Een 'last-minute' start, misschien,
maar wel volkomen begrijpelijk.
798
01:31:40,940 --> 01:31:44,911
Wat zal er nu door
die jongeman heengaan?
799
01:32:16,180 --> 01:32:24,065
Er is geen sportgebeurtenis die hiermee
vergeleken kan worden, qua emotie...
800
01:32:24,940 --> 01:32:29,343
...wat er die dag gebeurde...
801
01:32:29,580 --> 01:32:34,029
...wat er in de naam van
wegracen gebeurde die dag.
802
01:32:36,460 --> 01:32:41,307
Voor Michael en William Dunlop,
en voor velen die hen voorgingen...
803
01:32:41,540 --> 01:32:47,229
...werd de pijn van het verlies verzacht
door de extase van de overwinning.
804
01:32:49,500 --> 01:32:52,788
AI was het maar voor even.
805
01:33:11,020 --> 01:33:17,551
Dat zit in het wezen van het wegracen,
waar de tragedie onvermijdelijk is.
806
01:33:25,580 --> 01:33:29,505
Maar altijd is er de mogelijkheid...
807
01:33:30,220 --> 01:33:32,109
...de hoop...
808
01:33:32,260 --> 01:33:34,866
...op euforie.
809
01:34:21,020 --> 01:34:27,824
Dat bevestigde de Dunlop naam en
hun autoriteit in de racewereld. Die zege.
810
01:34:28,180 --> 01:34:33,220
De jongen werd een man,
binnen een half uur.
811
01:34:39,580 --> 01:34:42,390
Het was heel egoïstisch...
812
01:34:42,540 --> 01:34:47,865
...maar het was de enige manier
die ik kon verzinnen...
813
01:34:48,020 --> 01:34:51,229
...om ermee om te gaan.
814
01:34:51,380 --> 01:34:56,705
Ik was blij, maar vieren kon ik
het niet; ik wilde naar huis...
815
01:34:56,860 --> 01:34:59,943
...dat was alles.
816
01:35:07,220 --> 01:35:12,306
Wat een passend eerbetoon aan
hun vader. Hij zou trots zijn geweest.
817
01:35:12,540 --> 01:35:15,669
Hij was sowieso trots
op zijn jongens...
818
01:35:15,820 --> 01:35:19,905
...dat zou een lach op zijn
gezicht hebben getoverd.
819
01:35:20,820 --> 01:35:27,829
En uiteraard was de race
meteen voorbij voor hem.
820
01:35:27,980 --> 01:35:31,701
Hij bleef niet voor de prijsuitreiking;
Mervyn bracht ze naar huis.
821
01:35:31,860 --> 01:35:38,266
Ze hadden hun punt gemaakt, en nu
moesten ze weer rouwen om hun vader.
822
01:35:45,540 --> 01:35:52,264
De volgende dag verzamelde de familie
Dunlop zich om één van hen te begraven...
823
01:35:52,500 --> 01:35:54,707
...wederom.
824
01:35:58,140 --> 01:36:01,861
De racewereld had weer
één van zijn sterren verloren...
825
01:36:02,020 --> 01:36:06,070
...maar de familie had
weer een broer verloren...
826
01:36:06,220 --> 01:36:08,791
...weer een echtgenoot...
827
01:36:08,940 --> 01:36:11,181
...weer een vader...
828
01:36:11,540 --> 01:36:13,941
...weer een zoon.
829
01:36:15,300 --> 01:36:18,270
Wat me vooral bij zal blijven...
830
01:36:19,700 --> 01:36:23,341
...de rest van mijn leven...
831
01:36:24,700 --> 01:36:28,466
...is mijn grootmoeder.
832
01:36:31,100 --> 01:36:34,547
De blik in haar ogen.
833
01:36:38,860 --> 01:36:41,864
Die vergeet ik nooit meer.
834
01:36:45,580 --> 01:36:50,142
Zoveel medelijden voor iemand
had ik nog nooit gehad.
835
01:36:54,020 --> 01:36:58,787
Toen Joey stierf, toen was
je leven eigenlijk voorbij.
836
01:36:58,940 --> 01:37:04,231
Er was altijd iets dat er
niet meer was.
837
01:37:04,700 --> 01:37:11,788
Maar toen Robert stierf,
had je helemaal geen leven meer.
838
01:37:12,260 --> 01:37:16,948
Ik moet er niet aan denken dat
William en Michael iets overkomt.
839
01:37:19,940 --> 01:37:24,150
Maar ik denk dat ze
toch niet stoppen...
840
01:37:24,300 --> 01:37:29,227
Zoals ik al zei,
vroeger was het leven goed...
841
01:37:29,460 --> 01:37:34,307
...maar toen hield je leven
eigenlijk op.
842
01:37:34,900 --> 01:37:38,825
Het zal nooit meer hetzelfde zijn.
843
01:37:41,220 --> 01:37:44,906
Ik heb geen slechte gedachten
bij het gebeuren.
844
01:37:45,060 --> 01:37:50,703
Hij had een fantastische carrière en
anderen mogen het dan droevig vinden...
845
01:37:50,860 --> 01:37:54,023
...maar wij zijn erg trots
op zijn prestaties.
846
01:37:54,180 --> 01:38:01,223
Iedereen praat over de goeie, ouwe
tijd, maar hij maakte er deel van uit.
847
01:38:01,540 --> 01:38:08,867
En als wij racen, krijgen we alleen
al respect omdat we Roberts zonen zijn.
848
01:38:09,020 --> 01:38:13,309
Dan weet je dat je deel
uitmaakt van iets groots.
849
01:39:23,100 --> 01:39:27,503
Joey en Robert Dunlop liggen naast elkaar
begraven in Ballymoney, Noord-Ierland
850
01:39:27,660 --> 01:39:32,302
Sinds 2008 rijden William en Michael Dunlop
nog steeds wedstrijden
851
01:39:32,460 --> 01:39:37,182
Ze behoren tot de beste wegracers ter wereld.
852
01:39:26,940 --> 01:39:30,706
Vertaling:
FRED & ERIC KARREMAN - NN1
73526
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.