Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:12,220 --> 00:00:15,473
25. avgust 1944.
2
00:00:16,140 --> 00:00:19,143
Pariz je oslobo�en.
3
00:00:32,073 --> 00:00:36,036
Istog dana, na istoku,
Rumunija je promijenila stranu,
4
00:00:36,119 --> 00:00:40,164
i njeno odstupanje je ostavilo Hitlera
bez jedinog prirodnog izvora nafte.
5
00:00:40,248 --> 00:00:42,500
Bugarska je ve� napustila Sile osovine,
6
00:00:42,584 --> 00:00:48,714
i Finska tako�e, koja je po�ela pregovore
sa Rusima oko primirja.
7
00:00:50,800 --> 00:00:56,430
General De Gol, lider Slobodne
Francuske, do�ao je u glavni grad,
8
00:00:56,514 --> 00:01:02,227
glavni grad koji je napustio prije �etiri
godine kao relativno nepoznati vojnik.
9
00:01:02,311 --> 00:01:06,649
Sada je do�ekan kao
sama du�a Francuske.
10
00:01:11,738 --> 00:01:16,075
Za Pari�ane, mra�ne godine
njema�ke okupacije su bile gotove.
11
00:01:16,159 --> 00:01:21,038
Ho�e li pro�i jo� mnogo prije nego
ostatak Evrope tako�e ne bude slobodan?
12
00:02:31,401 --> 00:02:34,069
15. avgust, 1944.
13
00:02:34,153 --> 00:02:38,698
Operacija Anvill,
savezni�ka invazija ju�ne Francuske.
14
00:02:48,209 --> 00:02:52,129
Sa probojem sa mostobrana u Normandiji
na sjeveru,
15
00:02:52,213 --> 00:02:54,631
Anvil je zna�io po�etak
stezanja klije�ta
16
00:02:54,715 --> 00:02:56,800
oko Hitlerove Njema�ke sa svih strana -
17
00:02:56,884 --> 00:03:02,097
stezanje klije�ta je trebalo
da ostavi Tre�i rajh na suvom.
18
00:03:04,976 --> 00:03:08,937
Iskrcali smo se blizu San Tropeza i
pomislio sam "Po�e�e da pucaju svakog trenutka,"
19
00:03:09,021 --> 00:03:10,980
i odjednom iz magle
20
00:03:11,066 --> 00:03:14,025
na na�oj pla�i se
pojavio Francuz.
21
00:03:14,110 --> 00:03:17,070
Nosio je poslu�avnik sa �a�ama �ampanjca.
22
00:03:17,155 --> 00:03:18,822
I svi smo stali.
23
00:03:18,907 --> 00:03:21,408
Jasno, ovo je bilo potpuno neo�ekivano.
24
00:03:21,492 --> 00:03:25,205
a on se nasmje�io i rekao,
"Soyez les bienvenus, Monsieur."
25
00:03:25,288 --> 00:03:30,125
"Dobrodo�li. Ali ako mogu biti malo
kriti�an, pomalo kasnite."
26
00:03:30,210 --> 00:03:33,837
Od tada je to me�u trupama bila
"�ampanjska kampanja".
27
00:03:38,093 --> 00:03:42,221
Svugdje, tokom ovih
ludih, divnih nedelja avgusta 1944,
28
00:03:42,305 --> 00:03:44,265
Nijemci su gonjeni nazad
29
00:03:44,349 --> 00:03:47,100
unutar granica
njihove vlastite dr�ave.
30
00:03:54,192 --> 00:03:57,610
Oni Francuzi koji su kolabirali
sa omrznutim Bo�eom
31
00:03:57,696 --> 00:04:00,029
postali su jo� vi�e o�ajni.
32
00:04:12,252 --> 00:04:16,045
Ove Francuskinje koje su se
dru�ile sa svojim osvaja�ima
33
00:04:16,131 --> 00:04:19,382
sada su izdvojene
za poseban tretman.
34
00:04:46,869 --> 00:04:51,331
Hiljade i hiljade sumornih,
zbunjenih Njemaca su zarobljene,
35
00:04:51,415 --> 00:04:54,709
ponekad �itave divizije odjednom.
36
00:04:55,587 --> 00:04:58,755
20,000 njema�kih vojnika
se predalo
37
00:04:58,839 --> 00:05:01,759
predvo�eni njihovim komandantom,
general majorom Erihom Elsterom.
38
00:05:01,843 --> 00:05:07,139
General Elster predaje svoj pi�tolj
kao simbol predaje.
39
00:05:08,308 --> 00:05:10,851
General Elster
je komandovao podru�jem Biaritca
40
00:05:10,935 --> 00:05:13,186
od Pirineja do Biskajskog zaliva.
41
00:05:26,993 --> 00:05:30,746
Sa toliko mnogo njih u logorima
za zarobljenike rat je izgledao skoro gotov.
42
00:05:30,871 --> 00:05:34,499
I zbilja, �irile su se pri�e
o povratku ku�i za Bo�i�.
43
00:05:34,584 --> 00:05:37,085
Ali se glavni komandanti
nisu uvijek slagali
44
00:05:37,170 --> 00:05:39,713
o tome kako do�i
do kona�ne pobjede.
45
00:05:39,798 --> 00:05:42,299
Montgomeri je tvrdio
46
00:05:42,383 --> 00:05:47,012
da su Nijemci imali
te�ak poraz u Normandiji.
47
00:05:47,138 --> 00:05:51,391
Izgubili su oko
500,000 vojnika.
48
00:05:51,475 --> 00:05:56,605
43 divizije su bile uni�tene,
i 2,000 tenkova.
49
00:05:56,689 --> 00:05:59,816
To je bio trenutak da ih stvarno udarimo.
50
00:05:59,901 --> 00:06:05,447
I ono za �ta se on zalagao
je jak udar preko obalske �istine,
51
00:06:05,531 --> 00:06:11,662
sa Ardenima desno i
lijevo vjerovatno obalnom linijom.
52
00:06:11,746 --> 00:06:16,166
Danju i no�u, bez odmora,
ne dati im vremena da se oporave.
53
00:06:16,250 --> 00:06:19,210
I naravno, on bi bio
komandant operacije.
54
00:06:19,295 --> 00:06:22,589
I pro�li bi pravo,
presko�ili preko Rajne,
55
00:06:22,674 --> 00:06:25,008
do�li okolo iza Rura,
odsjekli ih,
56
00:06:25,093 --> 00:06:27,844
i rat bi bio gotov 1944.
57
00:06:27,929 --> 00:06:32,098
Ajzenhauer je rekao, "Ne. Ne svi�a
mi se to. To je potisak klije�ta."
58
00:06:32,183 --> 00:06:34,394
"Ne koristimo ve�inu trupa
59
00:06:34,477 --> 00:06:36,144
koje su u Francuskoj."
60
00:06:36,229 --> 00:06:38,813
"Predla�em da napredujemo na �irokom frontu,
61
00:06:38,898 --> 00:06:40,649
sve do Rajne,
62
00:06:40,733 --> 00:06:43,443
a onda prelazimo Rajnu
63
00:06:43,528 --> 00:06:45,654
i zavr�avamo rat tamo."
64
00:06:45,738 --> 00:06:48,407
Ali... To je mo�da bilo sigurnije,
65
00:06:48,491 --> 00:06:49,991
ali je zna�ilo da rat
66
00:06:50,075 --> 00:06:52,118
ne�e biti zavr�en 1944.
67
00:06:52,787 --> 00:06:55,788
Mislim da su Britanci vrlo polako
68
00:06:55,874 --> 00:06:57,916
shvatali da je glavni napor
69
00:06:58,001 --> 00:07:00,126
za rat u Evropi
70
00:07:00,211 --> 00:07:02,296
le�ao na Amerikancima.
71
00:07:02,380 --> 00:07:06,090
Mislim da je britanska �tampa
bila vjerovatno spora, kao i ostali.
72
00:07:06,175 --> 00:07:09,427
Mislim da ljudi zaboravljaju
73
00:07:09,512 --> 00:07:16,559
da je velika masa divizija
i materijala i tako dalje bila Ameri�ka.
74
00:07:17,186 --> 00:07:19,979
Nakon �to smo se probili sa mostobrana,
75
00:07:20,064 --> 00:07:23,400
snabdijevanje je veoma dugo
moralo da dolazi preko pla�a
76
00:07:23,484 --> 00:07:25,736
ili da se prenosi avionima.
77
00:07:25,861 --> 00:07:29,447
Vojska je �esto bila u situaciji da
ne mogu uraditi ono �to �ele
78
00:07:29,531 --> 00:07:33,284
zbog nedostatka sredstava,
posebno goriva.
79
00:07:47,133 --> 00:07:51,636
Svaki tenk je tro�io
tri litra goriva na kilometar.
80
00:07:52,555 --> 00:07:54,306
Kamioni sa potrep�tinama
81
00:07:54,432 --> 00:07:57,392
su se protezali 400 kilometara
do pla�a Normandije.
82
00:07:59,312 --> 00:08:01,938
Zbog brzine napredovanja
savezni�kog proboja
83
00:08:02,022 --> 00:08:05,066
d�epovi njema�kih trupa
su ostavljeni iza,
84
00:08:05,150 --> 00:08:10,280
i tako su drumski konvoji �esto morali
da trpe �ibanje neprijateljskih snajpera usput.
85
00:08:14,327 --> 00:08:16,786
Voza�i kamiona
su dali ime tom podru�ju
86
00:08:16,871 --> 00:08:20,957
izme�u Pariza i linije fronta
"Zemlja Indijanaca".
87
00:08:34,139 --> 00:08:37,223
Najte�e od svih borbi su
bile du� obale.
88
00:08:37,308 --> 00:08:39,643
Svaka luka je bila utvr�ena od strane Hitlera
89
00:08:39,727 --> 00:08:42,980
sa nare�enjima da se bore
do doslovno zadnjeg trenutka.
90
00:08:43,064 --> 00:08:50,487
Havr, Diep, Boulogne, Kale,
Dankirk, su morali da se osvajaju
91
00:08:50,571 --> 00:08:52,739
u zasebnim bitkama.
92
00:08:55,993 --> 00:08:58,995
Hitler je znao da �e snabdijevanje
biti glavna savezni�ka glavobolja,
93
00:08:59,080 --> 00:09:03,249
odatle njegova odlu�nost da zadr�i
kanalske luke �to je du�e mogu�e,
94
00:09:03,334 --> 00:09:07,629
i kada ih kona�no prepuste,
da ih ostave potpuno uni�tenim.
95
00:09:16,514 --> 00:09:18,974
Jedna tre�ina Montgomerijevih trupa
96
00:09:19,058 --> 00:09:22,269
je bila anga�ovana u �i��enju Nijemaca
iz Kanalskih luka
97
00:09:22,353 --> 00:09:24,979
dok su ostali pritiskali na Belgiju.
98
00:09:31,362 --> 00:09:35,198
Moj stvarno veliki trenutak,
je bio kad smo pre�li granicu,
99
00:09:35,282 --> 00:09:39,786
jer sam, znate,
komandovao za�titnicom
100
00:09:39,870 --> 00:09:41,955
tokom povla�enja u Dankirku.
101
00:09:42,039 --> 00:09:44,624
Bio sam tada komandant bataljona.
102
00:09:44,709 --> 00:09:48,961
I obezbje�ivao sam bok
i pozadinu 3. divizije,
103
00:09:49,047 --> 00:09:53,633
kojom je komandovao izvjesni mar�al
Montgomeri, koji je tada bio general.
104
00:09:53,717 --> 00:09:56,219
I bio sam veoma posramljen.
105
00:09:56,303 --> 00:09:59,848
Napredovali smo uz
radost gra�ana Belgije,
106
00:09:59,932 --> 00:10:05,395
i par dana kasnije, vra�ali smo se i prolazili
kroz iste mase, sada sa pepeljastim izrazima lica,
107
00:10:05,479 --> 00:10:06,980
stra�no utu�eni -
108
00:10:07,064 --> 00:10:10,567
znali su da �e ponovo biti
okupirani od Nijemaca.
109
00:10:10,651 --> 00:10:15,279
I samo sam govorio, "Ne brinite.
Vratit �emo se."
110
00:10:15,364 --> 00:10:19,451
Kad smo pre�li granicu,
vratili smo se nazad.
111
00:10:19,535 --> 00:10:25,123
I jedan mladi� - mislim da
je vidio crveni krug na mom �e�iru -
112
00:10:25,207 --> 00:10:28,752
on je tr�ao do mog tenka.
113
00:10:28,836 --> 00:10:33,798
Suze su mu tekle niz lice.
I podigao je ruku ovako,
114
00:10:33,883 --> 00:10:37,301
i rekao, "Znao sam da �ete se vratiti!
Znao sam da �ete se vratiti!"
115
00:10:50,775 --> 00:10:55,111
Moj prijatelj iz Brisela mi je pri�ao
da je �uo buku tenkova,
116
00:10:55,195 --> 00:10:57,447
ali su bili prili�no navikli na to.
117
00:10:57,531 --> 00:11:00,241
Pogledao je kroz prozor,
i rekao sam sebi:
118
00:11:00,326 --> 00:11:03,244
"Ovi su druga�iji.
Ne izgledaju kao njema�ki."
119
00:11:03,329 --> 00:11:07,499
Onda je otvorio prozor i izvirio,
i neko je mahao.
120
00:11:07,583 --> 00:11:12,337
Rekao je, "To su Britanci!"
I istr�ao je na ulicu,
121
00:11:12,421 --> 00:11:15,632
kao i svi drugi u Briselu.
122
00:11:15,716 --> 00:11:20,511
Nigdje nije bilo takvog prizora kao
kad smo oslobodili Brisel, nikada.
123
00:11:20,597 --> 00:11:23,890
I neki od stvarno tvrdih
starih veterana 30. Korpusa
124
00:11:23,974 --> 00:11:28,270
jo� pocrvene kad pomisle
na stvari koje su se tad de�avale.
125
00:11:49,249 --> 00:11:53,211
Zasada dobro.
Sada po�inju gre�ke.
126
00:11:53,295 --> 00:11:58,800
Nare�eno nam je da se zaustavimo. Razlog
je da smo ostali bez zaliha.
127
00:11:58,885 --> 00:12:01,303
Sad, to nije bilo ta�no,
128
00:12:01,387 --> 00:12:06,891
jer smo imali 100 km goriva
u na�im vozilima,
129
00:12:06,975 --> 00:12:11,479
i jo� 100 kilometara
koje smo mogli dobiti za 24 sata,
130
00:12:11,564 --> 00:12:14,650
i oni su nam trebali, po mom mi�ljenju,
pru�iti �ansu.
131
00:12:14,734 --> 00:12:17,610
Zbog toga, jer je tog dana kad smo zaustavljeni,
132
00:12:17,695 --> 00:12:21,615
jedina stvar koja je stajala izme�u nas i Rajne
133
00:12:21,699 --> 00:12:25,868
bila jedna divizija vrlo stare gospode.
134
00:12:25,953 --> 00:12:29,831
Zvali smo ih "trbu�na divizija",
jer su bili otprilike mojih sada�njih godina,
135
00:12:29,915 --> 00:12:32,417
i imali su stoma�i�e
karakteristi�ne za te godine.
136
00:12:32,501 --> 00:12:34,877
Oni su �titili
obalu Holandije,
137
00:12:34,962 --> 00:12:36,755
nikad nisu ispalili metak u ljutnji,
138
00:12:36,839 --> 00:12:40,633
i bili su spremni da
mirno odu u na�e zarobljeni�ke logore
139
00:12:40,717 --> 00:12:44,971
bez da uzmu u�e��a u ovom stra�nom
ratu - to je ta vrsta mentaliteta.
140
00:12:45,055 --> 00:12:48,224
Plus jedan holandski SS bataljon - ni�ta.
141
00:12:48,308 --> 00:12:52,854
Mogli smo projuriti pravo kroz njih,
presko�iti Rajnu,
142
00:12:52,939 --> 00:12:57,525
odsje�i sve Nijemce u Holandiji
od Rura,
143
00:12:57,610 --> 00:12:59,610
i onda do�i iza Rura.
144
00:12:59,695 --> 00:13:03,197
Neupitno, to je bila, po mom mi�ljenu,
veoma velika gre�ka.
145
00:13:03,282 --> 00:13:05,074
Trebali smo preuzeti rizik.
146
00:13:05,159 --> 00:13:09,454
Kad nam je dozvoljeno da krenemo,
a to je bilo 7 septembra,
147
00:13:09,538 --> 00:13:12,791
napredovali smo 16 km za �etiri dana.
148
00:13:14,001 --> 00:13:19,005
Prije toga smo prelazili
400 km za sedam dana.
149
00:13:19,088 --> 00:13:23,885
Nismo vi�e samo gonili.
Ponovo smo se borili.
150
00:13:29,767 --> 00:13:33,645
Onda, 11 septembra,
151
00:13:33,729 --> 00:13:36,064
dobio sam nare�enja za Arnhem.
152
00:13:36,648 --> 00:13:39,568
Tri glavna vodena toka
delte Rajne
153
00:13:39,652 --> 00:13:42,570
su le�ala izme�u savezni�kih prethodnica
i teritorije Njema�ke:
154
00:13:42,654 --> 00:13:46,490
Mas, Val i Nederijn.
155
00:13:47,576 --> 00:13:52,163
Montgomerijev plan je bio da ubaci
avionski desant preko ovih vodotokova,
156
00:13:52,248 --> 00:13:53,498
zauzme mostove,
157
00:13:53,582 --> 00:13:57,210
i pokrene mobilne snage oko
lijevog krila Zigfridove linije
158
00:13:57,295 --> 00:14:03,299
da bi odsjekao Rur, i da okon�a
njema�ki otpor prije Bo�i�a 1944.
159
00:14:54,477 --> 00:14:56,269
Tu smo.
160
00:15:26,342 --> 00:15:30,261
Mnogi ljudi �e vam re�i
da je taj plan bio pogre�an -
161
00:15:30,346 --> 00:15:33,056
da je bilo previ�e ciljeva,
162
00:15:33,140 --> 00:15:37,226
ili da padobranci nisu spu�teni
na ispravna mjesta i tako dalje.
163
00:15:37,311 --> 00:15:41,022
I vrijeme, naravno,
nije bilo dobro, i prekidali smo.
164
00:15:41,107 --> 00:15:44,358
Ali ja mislim da je
vi�e pa�nje bilo dato
165
00:15:44,443 --> 00:15:47,027
onome �to mo�ete zvati
neprijateljskim rasporedom,
166
00:15:47,113 --> 00:15:50,407
onda mislim da bi plan
bio ispravan,
167
00:16:11,845 --> 00:16:14,806
Padobranci spu�teni
u Arnhemu
168
00:16:14,890 --> 00:16:19,144
iznenada su se na�li suo�eni
sa nekim njema�kim oklopnim jedinicama
169
00:16:19,228 --> 00:16:24,523
koje su se pripremale tamo, i
desilo se da su se na�li upravo na vrijeme.
170
00:16:37,788 --> 00:16:43,459
Kod prvih oficira koji
su se spustili me�u padobrancima,
171
00:16:43,544 --> 00:16:47,672
Nijemci su prona�li
kompletnu kopiju na�eg plana.
172
00:16:48,382 --> 00:16:52,635
I plan je do�ao do njema�kog
komandanta na licu mjesta,
173
00:16:52,719 --> 00:16:55,722
i on je naravno iz njega
imao sve informacije
174
00:16:55,806 --> 00:16:58,516
o onome �ta mi poku�avamo da uradimo.
175
00:17:23,166 --> 00:17:25,835
Na svakom je da zamisli,
176
00:17:25,919 --> 00:17:28,046
je li mogu�e ostvariti mostobran na Rajni,
177
00:17:28,130 --> 00:17:31,091
u to doba godine,
sa svim tim lo�im vremenom,
178
00:17:31,175 --> 00:17:33,593
jesmo li mogli sa�uvati to
179
00:17:33,719 --> 00:17:36,303
nekoliko mjeseci tokom zime.
180
00:17:36,388 --> 00:17:40,558
Jer smo znali iz iskustva
kako fantasti�ni su Nijemci bili
181
00:17:40,641 --> 00:17:43,895
da se povrate iz kriti�nih situacija.
182
00:17:46,982 --> 00:17:50,526
Bitka je potrajala
tri ili �etiri dana,
183
00:17:50,611 --> 00:17:53,946
i mi nismo zbilja
napravili ikakav napredak.
184
00:17:54,865 --> 00:17:59,786
�ak je i Montgomeri odlu�io
da ne mo�emo dalje,
185
00:17:59,870 --> 00:18:04,415
i da se operacija
treba opozvati,
186
00:18:04,499 --> 00:18:08,753
i vratiti �to je mogu�e vi�e ljudi
preko Rajne, �to smo i uradili.
187
00:18:08,837 --> 00:18:12,131
Izgubili smo dosta ljudi. Ali mislim
da neko ko �eli po�teno re�i,
188
00:18:12,215 --> 00:18:16,094
da �e re�i da smo pali na na�im ciljevima.
189
00:18:16,178 --> 00:18:18,888
Postigli smo djelimi�ne uspjehe,
190
00:18:18,973 --> 00:18:21,265
i, uvijek sam mrzio taj izraz
191
00:18:21,350 --> 00:18:22,892
"slavni neuspjesi".
192
00:18:22,976 --> 00:18:25,269
Ne bih to tako nazvao, ali...
193
00:18:25,353 --> 00:18:27,938
to je bio neuspjeh, do odre�ene ta�ke.
194
00:18:28,524 --> 00:18:30,316
Neuspjeh kod Arnhema
195
00:18:30,400 --> 00:18:36,239
je zna�io da rat definitivno
ne�e biti gotov do Bo�i�a 1944.
196
00:18:37,282 --> 00:18:40,535
To je zna�ilo, tako�e, da je inicijativa,
tog trenutka,
197
00:18:40,619 --> 00:18:44,412
izgubljena od Zapadnih saveznika.
198
00:18:44,497 --> 00:18:48,792
Ali na Isto�nom frontu,
to je bila potpuno druga�ija pri�a.
199
00:18:48,919 --> 00:18:51,504
Tamo, Crvena armija
je napredovala svugdje.
200
00:18:51,588 --> 00:18:55,216
U centru, 100,000 Nijemaca
je bilo okru�eno kod Minska.
201
00:18:55,301 --> 00:18:58,594
Na sjeveru, Finci su izba�eni
iz rata,
202
00:18:58,679 --> 00:19:03,557
Estonija je ponovo osvojena, Latvija i Litvanija
o�i��ene od njema�kih trupa,
203
00:19:03,642 --> 00:19:07,435
i dosegnute su granice Isto�ne Pruske.
204
00:19:07,521 --> 00:19:10,981
Na jugu,
Ukrajina je oslobo�ena.
205
00:19:11,067 --> 00:19:13,192
Rumunija je kapitulirala,
206
00:19:13,277 --> 00:19:15,486
Bugarska je prega�ena,
207
00:19:15,570 --> 00:19:17,530
Gr�ka odsje�ena,
208
00:19:17,614 --> 00:19:22,076
a veza sa Titovim
partizanima u Jugoslaviji ostvarena.
209
00:19:22,161 --> 00:19:25,079
To je bila pri�a o gigantskom trijumfu,
210
00:19:25,163 --> 00:19:27,039
izuzetnom uspjehu
211
00:19:27,124 --> 00:19:29,125
svugdje na istoku,
212
00:19:29,209 --> 00:19:31,460
osim u jednom skoro zaboravljenom gradu,
213
00:19:31,545 --> 00:19:35,006
gdje je rat prvo i po�eo
prije pet godina:
214
00:19:35,090 --> 00:19:37,465
Var�avi, glavnom gradu Poljske.
215
00:19:39,386 --> 00:19:43,848
Do jula 1944, Crvena armija
je okupirala isto�nu polovinu Poljske,
216
00:19:43,974 --> 00:19:50,229
onu polovinu koja im je bila dodjeljena
prema paktu Hitler-Staljin iz avgusta 1939.
217
00:19:50,314 --> 00:19:54,066
Izbjegli�ka Poljska vlada u Londonu
je bila nestrpljiva da se nametne
218
00:19:54,151 --> 00:19:56,443
prije nego Rusi pregaze zemlju.
219
00:19:56,529 --> 00:19:58,070
U suprotnom, u njihovim o�ima,
220
00:19:58,197 --> 00:20:03,576
to bi vi�e bila zamjena okupatora
nego oslobo�enje.
221
00:20:03,660 --> 00:20:06,329
Kako se Crvena armija pribli�ava Var�avi,
222
00:20:06,413 --> 00:20:09,457
izgledalo je da je Njema�ki garnizon
bio spreman da napusti grad.
223
00:20:23,512 --> 00:20:28,142
29. jula, ruska radio emisija
je govorila o skorom osloba�anju Var�ave,
224
00:20:28,226 --> 00:20:33,814
i podsticali su pripadnike Pokreta otpora da se
podignu protiv Nijemaca koji su se povla�ili.
225
00:20:33,899 --> 00:20:38,361
1. avgusta, Poljska podzemna
armija unutar Var�ave se podigla na ustanak,
226
00:20:38,445 --> 00:20:41,905
iako nisu imali punu podr�ku
od vlade u Londonu.
227
00:20:41,991 --> 00:20:43,782
Me�utim, cilj onih
koji su dali podr�ku
228
00:20:43,868 --> 00:20:47,245
je da vlada u egzilu doleti kad budu
imali kontrolu
229
00:20:47,329 --> 00:20:52,750
i uspostavi legitiman re�im
prije nego Rusi stignu.
230
00:20:52,833 --> 00:20:57,546
Ali se ustanak poklopio sa
jenjavanjem Ruske ofanzive,
231
00:20:57,631 --> 00:21:00,841
slu�ajnost koja je pogodovala
Staljinovim �eljama.
232
00:21:00,926 --> 00:21:05,179
Staljin je bio vrlo sumnji�av
prema Pokretu otpora,
233
00:21:05,263 --> 00:21:09,100
ali je bilo krajnje surovo da nije ni
poku�ao da dostavi zalihe.
234
00:21:09,184 --> 00:21:13,896
Odbio je da na�i avioni lete i bacaju
pomo� nekoliko nedelja.
235
00:21:13,980 --> 00:21:15,855
I to je bio �ok za sve nas.
236
00:21:15,941 --> 00:21:18,943
Mislim da smo svi smatrali
237
00:21:19,028 --> 00:21:21,861
kako su Rusi bezosje�ajni.
238
00:21:25,367 --> 00:21:28,828
Imali smo vrlo jaku
podzemnu organizaciju,
239
00:21:28,912 --> 00:21:34,625
sa civilnom vla��u
i svim vojnim komandama,
240
00:21:34,709 --> 00:21:40,673
i to je sve organizovano tokom
�etiri godine njema�ke okupacije,
241
00:21:40,757 --> 00:21:43,801
i bilo je dovoljno da iza�emo na povr�inu
i preuzmemo svoje funkcije.
242
00:21:44,803 --> 00:21:47,972
Po�tanska slu�ba,
koji su odr�avali izvi�a�i,
243
00:21:48,098 --> 00:21:52,810
je bila jedini na�in komunikacije
izme�u raznih dijelova Var�ave,
244
00:21:52,893 --> 00:21:55,771
koji su bili kompletno odsje�eni
neprijateljskom vatrom.
245
00:21:55,856 --> 00:21:59,108
Izvi�a�i, da stignu
iz jednog dijela grada u drugi,
246
00:21:59,191 --> 00:22:05,573
morali su ponekad da idu kroz kanalizaciju,
ili kroz neprijateljsku vatru.
247
00:22:10,746 --> 00:22:12,788
Na samom po�etku ustanka
248
00:22:12,873 --> 00:22:15,833
imali smo municije za samo,
mislim 10 ili 12 dana.
249
00:22:15,916 --> 00:22:21,629
A onda smo zavisili od
municije koju smo zarobili od Nijemaca,
250
00:22:21,757 --> 00:22:27,720
ili od proizvodnje municije i oru�ja
od radionica koje su postojale u Var�avi,
251
00:22:27,846 --> 00:22:30,930
i koje su proizvodile svoju
municiju.
252
00:22:45,655 --> 00:22:49,700
Ima ne�to u Poljskom karakteru
�to nas �ini optimistima,
253
00:22:49,785 --> 00:22:51,452
i ne odustajemo tako lako.
254
00:22:51,536 --> 00:22:53,412
Dala bih pola svog �ivota
255
00:22:53,497 --> 00:22:57,083
za privilegiju da u�estvujem
u Var�avskom ustanku.
256
00:22:57,167 --> 00:22:59,794
Postojao je ogroman intenzitet
257
00:22:59,878 --> 00:23:05,174
moralnog �ivota, intelektualnog �ivota,
emocionalnog �ivota,
258
00:23:05,258 --> 00:23:09,428
najbolje od ljudi
je izbijalo na povr�inu.
259
00:23:23,568 --> 00:23:28,822
Imali smo dosta priredbi
za �itavo vrijeme ustanka.
260
00:23:36,164 --> 00:23:43,003
Bilo je ljudi koji su izvodili
samostalne akcije protiv tenkova,
261
00:23:43,088 --> 00:23:48,551
ljudi koji su se sami bacali
na neprijateljske mitraljeze, takvih stvari.
262
00:23:48,635 --> 00:23:51,387
Bilo je puno individualnog herojstva.
263
00:23:51,471 --> 00:23:54,222
Poljaci pod kontrolom Londona
su skoro uspjeli.
264
00:23:54,349 --> 00:23:57,768
Krajem prve nedelje, ustanici su
kontrolisali su ve�i dio grada,
265
00:23:57,853 --> 00:24:02,398
a RAF-u se pripremao da odveze
Poljsku vladu u egzilu.
266
00:24:02,524 --> 00:24:06,860
Ali je onda Hitler, shvativ�i
da Staljin ne�e u�initi ni�ta,
267
00:24:06,945 --> 00:24:09,322
naredio da SS slomije ustanak,
268
00:24:09,406 --> 00:24:13,242
i oni su to u�inili sa velikim
u�ivanjem i nemilosrdno��u.
269
00:24:33,888 --> 00:24:37,724
Bombardovanje je bilo veoma stra�no,
bez prekida prakti�no.
270
00:24:37,809 --> 00:24:40,978
Ne samo bombardovanje,
i artiljerija tako�e.
271
00:24:41,061 --> 00:24:43,606
Pokrili bi na�e mrtve sa listovima iz novina.
272
00:24:43,690 --> 00:24:48,276
To je bila prva stvar odmah,
vidite, prije sahrane,
273
00:24:48,403 --> 00:24:51,197
da se ne bi uru�io moral.
274
00:24:56,286 --> 00:24:59,913
Tokom zadnjih dana
ustanka,
275
00:24:59,998 --> 00:25:03,126
samo jedan kvart je
preostao neokupiran od Nijemaca.
276
00:25:03,210 --> 00:25:06,295
Tamo je bilo tri ili �etiri,
mogu�e i 5,000 ljudi.
277
00:25:06,378 --> 00:25:10,299
Bilo je ponekad 30 ili 40 ljudi koji su
spavali u jednoj sobi.
278
00:25:10,382 --> 00:25:15,679
Sada su nas Nijemci ga�ali sa
njihovim obru�avaju�im bombarderima.
279
00:25:27,359 --> 00:25:30,236
Imali smo sve manje i manje hrane.
280
00:25:30,320 --> 00:25:32,738
Imali smo ne�to skroba,
nismo imali hljeba,
281
00:25:32,822 --> 00:25:34,991
imali smo �pagete, tako neke stvari.
282
00:25:35,075 --> 00:25:41,455
I na kraju smo, znate, ubijali bi konje,
i jeli konjsko meso.
283
00:25:41,539 --> 00:25:44,625
Jeli smo tako�e i pse.
284
00:25:49,421 --> 00:25:53,593
Ustanici su postali izbezumljeni
u svom bezna�u,
285
00:25:53,677 --> 00:25:56,303
i krivili su Britance za svoje nevolje.
286
00:25:56,387 --> 00:25:59,973
Ali RAF nije mogao
ponijeti mnogo materijala
287
00:26:00,058 --> 00:26:04,811
sve dok je Staljin odbijao da im dozvoli
da napune gorivo na njegovoj teritoriji.
288
00:26:04,896 --> 00:26:09,107
Do vremena kada su ga ubijedili
da popusti, vrlo malo je ostalo od Var�ave,
289
00:26:09,192 --> 00:26:14,321
pa je izba�eni materijal padao
�e��e u njema�ke nego u njihove ruke.
290
00:26:14,406 --> 00:26:20,202
Bili smo stra�no razo�arani.
Cijeli svijet je zaboravio na nas.
291
00:26:20,286 --> 00:26:24,790
Osje�am da je Poljska
izdana od strane saveznike.
292
00:26:24,873 --> 00:26:28,502
Bio je to kraj. Osje�ali smo
da nema uop�te nade za nas,
293
00:26:28,587 --> 00:26:31,338
da ne�emo dobiti nikakvu pomo�
od Rusa.
294
00:26:31,423 --> 00:26:35,384
Nijemci su namjeravali
da nas potpuno uni�te,
295
00:26:35,468 --> 00:26:40,472
i tako se nisam brinuo da se saginjem
296
00:26:40,557 --> 00:26:44,810
kada sam bio pod vatrom,
ni�ta tako.
297
00:26:44,893 --> 00:26:51,066
Imao sam samo osje�aj da �u biti
mrtav, prije ili poslije, bolje prije.
298
00:26:54,237 --> 00:26:57,364
Nijemci su dovukli
njihovo najve�e opsadno oru�je,
299
00:26:57,449 --> 00:27:00,326
stra�ni, ogromni minobaca�
kalibra 600 mm sa nadimkom "Thor",
300
00:27:00,410 --> 00:27:04,579
�ija je svaka granata
te�ila vi�e od dvije tone.
301
00:27:06,708 --> 00:27:12,129
To je bila beznadna bitka koja se
vodila deset dugih sedmica,
302
00:27:12,212 --> 00:27:16,758
i koja je ve� odnijela �ivote
vi�e od 200,000 Poljaka.
303
00:27:16,843 --> 00:27:19,595
Do�lo je vrijeme da se prekine.
304
00:27:37,613 --> 00:27:42,242
Iznena�uju�e, Nijemci su dozvolili
Poljacima da se predaju �asno,
305
00:27:42,368 --> 00:27:45,662
i nisu ih tretirali kao
partizane koje �e odmah likvidirati,
306
00:27:45,746 --> 00:27:48,874
nego kao redovne vojnike,
sa svim pravima ratnih zarobljenika
307
00:27:48,958 --> 00:27:51,293
po �enevskoj konvenciji.
308
00:27:51,378 --> 00:27:53,587
Jasno, neki od Njema�kih generala
309
00:27:53,672 --> 00:27:59,009
su ve� mislili na mogu�a su�enja za
ratne zlo�ine nakon rata.
310
00:28:21,700 --> 00:28:25,285
Kad su preostali gra�ani
odvedeni iz grada,
311
00:28:25,370 --> 00:28:28,914
Var�ava je sistematski
sravnjena sa zemljom.
312
00:28:56,234 --> 00:29:00,111
Hitler je odlu�io
da nikad vi�e ne�e postojati.
313
00:29:17,130 --> 00:29:21,508
Ovim je okon�ana jedna
od najtragi�nijih ratnih epizoda.
314
00:29:44,323 --> 00:29:46,825
Uprkos bombardovanju
i oskudicama,
315
00:29:46,910 --> 00:29:51,914
moral njema�kog naroda te jeseni
1944 je bio iznena�uju�e visok.
316
00:29:51,998 --> 00:29:55,667
Odazivali su se dobro
svakom propagandnom pozivu koji je Hitler �inio.
317
00:29:55,793 --> 00:30:00,880
Ovo je jedan za sakupljanje
zimske odje�e za Isto�ni front.
318
00:30:06,888 --> 00:30:10,766
Hitler je smanjio godine za regrutaciju
te jeseni na 16,
319
00:30:10,850 --> 00:30:15,730
i pogrebao je i one koji su se
dotada izvla�ili od bitnog posla.
320
00:30:15,814 --> 00:30:19,232
Nekih 700,000 novih regruta je pokupljeno,
321
00:30:19,317 --> 00:30:22,360
dijelom za Volk�trum,
neku vrstu teritorijalne odbrane,
322
00:30:22,446 --> 00:30:27,324
a dijelom da zamjeni njihove stra�ne
gubitke na istoku i zapadu.
323
00:30:27,407 --> 00:30:32,371
Ali je tako�e imao na umu
i odva�niju ulogu za nove regrute.
324
00:30:33,413 --> 00:30:38,001
Sve od poraza u Normandiji, Hitler je
planirao veliki kontranapad,
325
00:30:38,086 --> 00:30:41,672
nadaju�i se ne samo da �e zaustaviti
Saveznike prije nego stignu do Rajne,
326
00:30:41,756 --> 00:30:45,716
nego da ih odbaci tako jako
da �e �eljeti da mole za mir -
327
00:30:45,802 --> 00:30:49,596
mir koji bi mu dao prostora
da zaustavi rusko napredovanje
328
00:30:49,680 --> 00:30:52,600
prije nego stignu preblizu Berlinu.
329
00:30:54,644 --> 00:30:56,727
Takva su mu bila ma�tanja.
330
00:30:58,065 --> 00:31:01,775
Za tako ne�to, tako�e
je sa�uvao svoje oklopne jedinice,
331
00:31:01,902 --> 00:31:04,986
ponovo ih opremio
nakon njihove katastrofe u Normandiji.
332
00:31:05,071 --> 00:31:06,863
Ali gdje udariti?
333
00:31:09,992 --> 00:31:11,868
Te jeseni 1944,
334
00:31:11,953 --> 00:31:14,913
Saveznici na zapadu
su bili uz njema�ku granicu
335
00:31:14,997 --> 00:31:16,498
uzdu� fronta dugog 1600 km,
336
00:31:16,583 --> 00:31:20,502
i �ak su prodrli kroz
Zigfridovu liniju na jednom ili dva mjesta.
337
00:31:20,587 --> 00:31:25,591
Ali je snabdijevanje ostalo problem,
jer luka u Antverpenu jo� nije bila otvorena.
338
00:31:25,675 --> 00:31:29,094
Sjeverno do Antverpena
je le�ala glavnina britanskih snaga.
339
00:31:29,178 --> 00:31:33,515
Ako, u brzom udaru, Hitler mogne
zauzeti Antverpen i domo�i se mora,
340
00:31:33,599 --> 00:31:36,852
on ne�e samo eliminisati
glavnu savezni�ku luku za snabdijevanje,
341
00:31:36,936 --> 00:31:39,396
on �e tako�e razdvojiti
saveznike na dva dijela,
342
00:31:39,480 --> 00:31:43,859
i Britanci �e mo�da ponovo
morati da razmi�ljaju o Dankirku.
343
00:31:43,943 --> 00:31:47,154
Ajzenhauer,
da bi pokrio njegov 1600 km dug front,
344
00:31:47,238 --> 00:31:49,781
morao je da rasporedi svoje snage
tanko na nekim mjestima.
345
00:31:49,866 --> 00:31:55,412
Jedno takvo mjesto je bilo samo 200 km
od Antverpena - Ardeni,
346
00:31:55,496 --> 00:31:59,666
misti�no mjesto iz 1940 za Hitlera.
347
00:31:59,750 --> 00:32:03,586
Kad bi mu se
samo istorija mogla ponoviti.
348
00:32:08,468 --> 00:32:13,804
Morate zapamtiti da u ratu
ne mo�ete biti jaki svugdje.
349
00:32:13,890 --> 00:32:19,436
12-a armijska grupa, Bredlijeva armijska grupa,
je dobila odre�ene zadatke.
350
00:32:19,519 --> 00:32:21,855
I tako je on morao da odlu�i
351
00:32:21,939 --> 00:32:25,275
gdje �e mu snage biti ja�e,
a gdje �e biti slabije.
352
00:32:25,360 --> 00:32:27,944
I on je procjenio situaciju
353
00:32:28,029 --> 00:32:32,324
i odlu�io je da �e u
Ardenima postaviti slabe snage.
354
00:32:42,960 --> 00:32:45,544
Re�eno nam je od ljudi
355
00:32:45,630 --> 00:32:50,175
koji su bili u ku�ama koje smo preuzeli
356
00:32:50,259 --> 00:32:54,596
da je to veoma miran sektor,
ni�ta se nije doga�alo.
357
00:32:54,680 --> 00:32:57,264
Ponekad bi poslali patrole.
358
00:32:57,350 --> 00:33:02,020
Oni bi �uli samo pucnjavu
artiljerije u daljini,
359
00:33:02,104 --> 00:33:05,316
i... tako, tamo nije bilo ni�ega.
360
00:33:17,537 --> 00:33:22,957
Bio sam... ne ba� neiskusan,
361
00:33:23,043 --> 00:33:25,919
ali ih nije bilo mnogo
u mojoj jedinici
362
00:33:26,003 --> 00:33:30,589
koji su imali ikakvog
borbenog iskustva.
363
00:33:42,769 --> 00:33:44,895
24. oktobra,
364
00:33:44,980 --> 00:33:47,816
nare�eno mi je da se javim Hitleru,
365
00:33:47,900 --> 00:33:52,279
u njegovom �tabu u Isto�noj Pruskoj.
366
00:33:52,363 --> 00:33:56,408
I upoznao je mene i generala Krebsa,
367
00:33:56,492 --> 00:34:01,789
�efa grupe armija u centru,
koji je bio sa mnom,
368
00:34:01,873 --> 00:34:03,540
da �emo dobiti,
369
00:34:03,623 --> 00:34:10,005
krajem novembra ili po�etkom
decembra, sna�na poja�anja.
370
00:34:10,089 --> 00:34:14,508
Naveo je... 20 pje�adijskih divizija,
371
00:34:14,593 --> 00:34:19,848
deset oklopnih divizija,
i dosta drugih specijalnih jedinica,
372
00:34:19,932 --> 00:34:24,770
i obe�ao je da �emo
biti podr�ani sa avijacijom,
373
00:34:24,854 --> 00:34:27,647
sa oko 3,000 aviona.
374
00:34:29,900 --> 00:34:33,361
Ali smo mi bili potpuno iznena�eni.
375
00:34:33,446 --> 00:34:39,200
Objasnio je da su ciljevi,
Antverpen i Brisel,
376
00:34:39,285 --> 00:34:41,870
mo�da pomalo rizi�ni,
377
00:34:41,954 --> 00:34:46,792
i mo�da izgledaju iznad
kapaciteta raspolo�ivih trupa,
378
00:34:46,876 --> 00:34:49,294
i njihovog stanja.
379
00:34:49,378 --> 00:34:54,716
Bez obzira, odlu�io je
da sve stavi na jednu kartu,
380
00:34:54,800 --> 00:34:56,551
jer je Njema�koj potreban
381
00:34:56,636 --> 00:34:58,887
prostor za disanje.
382
00:34:58,971 --> 00:35:00,931
Borba samo u odbrani, rekao je,
383
00:35:01,015 --> 00:35:03,433
mo�e samo odlo�iti ishod,
384
00:35:03,518 --> 00:35:07,062
ali ne�e promijeniti
op�tu situaciju u Njema�koj.
385
00:35:14,028 --> 00:35:17,364
Za ovaj napad,
Hitler je, �to je ostalo nepoznato Saveznicima,
386
00:35:17,448 --> 00:35:20,451
sakupio
vi�e od pola miliona vojnika.
387
00:35:20,535 --> 00:35:25,372
Nasuprot njih bilo je samo 80,000
lo�e opremljenih, neiskusnih Amerikanaca.
388
00:35:25,457 --> 00:35:29,167
Izgledalo je kao da se ponavlja maj 1940.
389
00:35:34,340 --> 00:35:39,802
Moral njema�kih
napadnih snaga je bio veoma visok,
390
00:35:39,886 --> 00:35:42,847
a ovo je nadokna�ivalo, po mom mi�ljenju,
391
00:35:42,932 --> 00:35:47,601
na�u uporednu slabost
u oru�ju i ljudstvu.
392
00:35:48,354 --> 00:35:53,942
Vidjela smo kako se
formira ova sila - tenkovi u velikom broju,
393
00:35:54,025 --> 00:35:58,738
vi�e tenkova nego �to smo vidjeli
u zadnje dvije godine.
394
00:35:58,823 --> 00:36:01,491
Vidjeli smo �ak i avione,
395
00:36:01,576 --> 00:36:07,914
i onda smo vidjeli da se pripreme
dr�e u velikoj tajnosti.
396
00:36:08,833 --> 00:36:11,168
Null Day
-Nulti dan -
397
00:36:11,252 --> 00:36:13,378
16. decembar je stigao.
398
00:36:26,641 --> 00:36:28,393
Pali!
399
00:36:39,530 --> 00:36:42,157
Bara� je potrajao jedan sat,
i dao je Saveznicima
400
00:36:42,242 --> 00:36:46,035
utisak onoga �to su oni sami
radili kod Kasina prije nekoliko mjeseci,
401
00:36:46,120 --> 00:36:49,831
i kod El Alamejna par godina ranije.
402
00:36:53,878 --> 00:36:57,088
Zadnji veliki napad
Nijemaca na zapadu je otpo�eo.
403
00:36:57,214 --> 00:37:00,799
Hiterova najrizi�nija igra je krenula.
404
00:37:06,806 --> 00:37:10,268
Kao obi�ni vojnik,
sve je na cesti,
405
00:37:10,393 --> 00:37:13,605
i mislite da ima vi�e
divizija nego �to jeste tamo.
406
00:37:13,688 --> 00:37:18,318
Zbog toga smo imali osje�aj
da nam ove nagomilane snage
407
00:37:18,402 --> 00:37:24,199
mogu omogu�iti da ostvarimo kona�ni cilj,
a to je bio Antverpen.
408
00:37:24,909 --> 00:37:27,409
Vrijeme je bilo maglovito.
409
00:37:27,495 --> 00:37:35,377
Ameri�ka i britanska zra�na nadmo�
nije bila od zna�aja po ovakvom vremenu,
410
00:37:35,461 --> 00:37:40,422
i tako smo vjerovali
da �e to biti uspje�no.
411
00:37:49,517 --> 00:37:51,393
Iznena�enje je bilo potpuno.
412
00:37:51,477 --> 00:37:54,561
Po�eo je dan
monumentalne konfuzije za Saveznike,
413
00:37:54,647 --> 00:37:59,567
najgore koju su do�ivjeli
u �itavom Evropskom ratu.
414
00:38:06,659 --> 00:38:09,577
�ak i kad su prvi talasi Vermahta
pregazili
415
00:38:09,662 --> 00:38:12,163
ameri�ke polo�aje
uzdu� Ardena,
416
00:38:12,248 --> 00:38:14,916
razgovori u savezni�kom �tabu
u Versaju
417
00:38:15,000 --> 00:38:18,629
su bili vi�e fokusirani na vijesti
o smrti Glena Milera
418
00:38:18,713 --> 00:38:24,384
nego o mogu�nosti za najve�u
njema�ku ofanzivu na zapadu od 1940.
419
00:38:24,467 --> 00:38:28,762
To je bio dan kad je Ajzenhauer
bio promovisan u generala sa pet zvjezdica,
420
00:38:28,847 --> 00:38:31,850
i dan kada se mar�al Montgomeri
prijavio za odsustvo
421
00:38:31,934 --> 00:38:34,768
da ode ku�i u Englesku za Bo�i�.
422
00:38:34,853 --> 00:38:38,439
Ajk je prisustvovao
vjen�anju svog �ofera tog jutra,
423
00:38:38,524 --> 00:38:41,401
dok je Monti igrao golf.
424
00:38:41,484 --> 00:38:46,531
Kako je dan odmicao,
podsje�anja na maj 1940 su rasla.
425
00:38:46,615 --> 00:38:49,868
Ogromna njema�ka mo�,
njihova nemilosrdna brzina,
426
00:38:49,953 --> 00:38:52,371
iznad svega haos u savezni�koj pozadini,
427
00:38:52,455 --> 00:38:55,749
dok su se zbunjene, neiskusne trupe
povla�ile zbog bezbjednosti,
428
00:38:55,833 --> 00:39:00,420
time su zakr�ivali puteve i spre�avali
poja�anja da stignu do fronta.
429
00:39:00,504 --> 00:39:03,673
Ra�irena je pri�a
da �e Amerikanci
430
00:39:03,757 --> 00:39:07,634
predati dio ratnih zarobljenika
Rusima,
431
00:39:07,720 --> 00:39:13,433
i to je pomoglo da se poja�a moral
i volja za borbom.
432
00:39:18,272 --> 00:39:21,106
7,000 Amerikanaca
se predalo odjednom,
433
00:39:21,192 --> 00:39:27,364
najve�a masovna predaja
ameri�ke vojske u Evropskoj kampanji.
434
00:39:32,995 --> 00:39:36,581
Njema�ki snimatelji �urnala
su imali svoj dan.
435
00:39:54,892 --> 00:40:00,105
Magla se podigla malo
u podru�ju gdje smo mi bili,
436
00:40:00,189 --> 00:40:06,568
ali oko 12 sati, shvatili smo
da ne mo�emo i�i dalje,
437
00:40:06,654 --> 00:40:10,407
da je samo predaja
bila mogu�a.
438
00:40:13,868 --> 00:40:16,788
Poru�nik je oti�ao
i sklopio dogovor
439
00:40:16,871 --> 00:40:19,832
sa njema�kim nadle�nim oficirom,
440
00:40:19,917 --> 00:40:23,585
i do�ao je nazad i rekao nam
da imamo jedan sat
441
00:40:23,670 --> 00:40:29,717
da razmontirano i uni�timo na�e oru�je,
442
00:40:29,802 --> 00:40:33,971
ili iskopamo rupe i zakopamo
sve �to bi �eljeli da zakopamo,
443
00:40:34,056 --> 00:40:38,267
i da budemo spremni da iza�emo
na to brdo za jedan sat.
444
00:40:43,065 --> 00:40:47,860
Prvi zarobljeni Amerikanci
nisu znali �ta se dogodilo.
445
00:40:47,945 --> 00:40:51,072
Dolazili su do nas, tra�ili hljeba,
a mi smo imali dovoljno hljeba,
446
00:40:51,156 --> 00:40:55,285
pa smo im davali hljeb
a oni su nam davali �okoladu.
447
00:41:39,622 --> 00:41:43,291
Nakon dva ili tri dana,
448
00:41:43,375 --> 00:41:47,961
vidjeli smo da je
otpor ameri�kih trupa
449
00:41:48,047 --> 00:41:51,632
bio ja�i nego smo mi smatrali da �e biti.
450
00:41:57,139 --> 00:42:00,391
Mogli su se probiti
451
00:42:00,517 --> 00:42:03,185
jer mi nismo mogli dobiti
podr�ku lovaca-bombardera.
452
00:42:03,269 --> 00:42:06,189
Magla je stajala na
vrhovima drve�a,
453
00:42:06,272 --> 00:42:11,486
i mi nismo mogli vidjeti
ni�ta od pokreta trupa iz vazduha.
454
00:42:11,569 --> 00:42:15,989
Ali na Badnji dan, oblaci su se podigli,
455
00:42:17,951 --> 00:42:21,370
i onda su
lovci-bombarderi stigli,
456
00:42:21,455 --> 00:42:25,083
i jednostavno su
uni�tili njema�ki oklop.
457
00:42:40,307 --> 00:42:43,434
Mantefelovi panceri
su ostali bez goriva,
458
00:42:43,519 --> 00:42:46,728
jo� uvijek udaljeni preko 100 km od Antverpena.
459
00:42:46,814 --> 00:42:51,984
Nepokretni, bili su kao nepokretne mete
za savezni�ke avione.
460
00:42:57,741 --> 00:42:59,324
"To je bio veliki pokolj",
461
00:42:59,410 --> 00:43:02,744
zapisao je ameri�ki divizioni komandant
u svom izvje�taju.
462
00:43:02,830 --> 00:43:07,417
Za Hitlera, to je bilo vi�e
od po�etka kraja.
463
00:43:10,838 --> 00:43:14,339
Neuspjeh ofanzive
je uticao na moral,
464
00:43:14,424 --> 00:43:19,262
i tako�e na pona�anje
vojnika i civila.
465
00:43:19,345 --> 00:43:24,725
Tako smo doprinjeli
ubrzavanju kraja rata.
466
00:43:26,229 --> 00:43:28,855
Sa zaustavljenom njema�kom ofanzivom,
467
00:43:28,938 --> 00:43:31,816
Amerikanci sa juga
i Britanci sa sjevera
468
00:43:31,899 --> 00:43:35,695
su pritiskali na izbo�inu koja se
formirala na Ardenskom frontu -
469
00:43:35,779 --> 00:43:40,032
izbo�ina po kojoj je ta
operacija dobila svoje popularno ime.
470
00:43:40,993 --> 00:43:44,287
Sreli su se sredinom januara 1945,
471
00:43:44,413 --> 00:43:48,291
a u to vrijeme su njema�ke armije
bile u totalnom rasulu,
472
00:43:48,374 --> 00:43:52,002
za rusku zimsku ofanzivu
koja je po�ela �etiri dana ranije.
473
00:43:52,087 --> 00:43:57,758
Sada je Hitlerovo kockanje na zapadu
vi�eno kao potpuna glupost,
474
00:43:57,843 --> 00:44:01,971
jer, da bi izvr�io ofanzivu, oslabio
je svoju odbranu na istoku.
475
00:44:09,937 --> 00:44:13,523
Kada su pa�ljivo �uvane rezerve
goriva i opreme
476
00:44:13,609 --> 00:44:16,694
i, naravno, ljudstva, nestale,
477
00:44:16,779 --> 00:44:20,573
njema�ka ratna ma�ina
je po�ela da se raspada.
478
00:45:01,657 --> 00:45:07,328
Rekao bih da je Hitlerov napad
u Ardenima doveo rat do kraja
479
00:45:07,413 --> 00:45:11,708
mo�da �est mjeseci ranije
nego �to bi ina�e bio okon�an.
480
00:45:11,792 --> 00:45:14,502
Nijemci su odba�eni
do Rajne,
481
00:45:14,586 --> 00:45:16,878
koja je bila stvarna prepreka.
482
00:45:17,005 --> 00:45:20,925
Ali nisu imali sa �im da dr�e
Rajnu, jer su bazi�no,
483
00:45:21,009 --> 00:45:25,805
rezerve njema�ke armije,
mobilne trupe i rezerve,
484
00:45:25,888 --> 00:45:28,306
one su uni�tene
u Ardenskoj bitci.
485
00:45:28,391 --> 00:45:31,602
Njema�ki vojnik je bio iscrpljen,
486
00:45:31,687 --> 00:45:36,982
i imao je samo jednu �elju:
da se rat zavr�i.
487
00:45:37,066 --> 00:45:42,487
Ali je imao volje da se bori,
488
00:45:42,573 --> 00:45:46,993
da pokrije Isto�ni front.
489
00:45:48,954 --> 00:45:51,998
20. januara, 1945,
490
00:45:52,081 --> 00:45:55,417
�ukovljevi tenkovi su u�li
prvi put na teritoriju Njema�ke,
491
00:45:55,502 --> 00:45:58,503
jedva 150 kilometara od Berlina,
492
00:45:58,589 --> 00:46:00,590
doga�aj koji je proslavljen
493
00:46:00,674 --> 00:46:05,094
uni�tavanjem svakog sela
u vidokrugu.
494
00:46:18,107 --> 00:46:21,026
Uskoro, hiljade za hiljadama
njema�kih civila
495
00:46:21,110 --> 00:46:24,864
su krenule cestama prema zapadu,
�to dalje od stra�nih Rusa,
496
00:46:24,947 --> 00:46:27,742
stvaraju�i scene koje su podsje�ale
na duga�ke linije
497
00:46:27,825 --> 00:46:31,621
francuskih i belgijskih izbjeglica
pet godina ranije.
498
00:46:49,765 --> 00:46:51,807
Kako se savezni�ko bombardovanje poja�avalo,
499
00:46:51,892 --> 00:46:54,851
sve vi�e i vi�e njema�kih gradova
je svo�eno na ruine.
500
00:46:54,936 --> 00:46:59,565
U "Majn Kampfu", Hitler je zapisao,
"�ak i ako ne uspijemo pobjediti,
501
00:46:59,650 --> 00:47:03,444
trebamo povu�i svijet u uni�tenje sa nama."
502
00:47:16,625 --> 00:47:21,878
�itavog marta, Ruski topovi
su se mogli �uti u Berlinu.
503
00:47:49,950 --> 00:47:53,994
Do�li su do mene i rekli,
"Da li ho�e� da "uradimo" Kliv?"
504
00:47:54,080 --> 00:47:58,748
To "uradimo" je zna�ilo da sve te�ke
bombardere uputimo na Kliv.
505
00:47:58,833 --> 00:48:04,255
Sad, znao sam da je Kliv
bio lijep stari istorijski njema�ki grad.
506
00:48:05,214 --> 00:48:09,593
Ane od Kliva, jedna od
�ena Henrija VII, je bila od tamo.
507
00:48:09,678 --> 00:48:12,470
Znao sam da ima dosta
civila u Klivu,
508
00:48:12,556 --> 00:48:15,307
mu�karaca, �ena i djece.
509
00:48:15,392 --> 00:48:19,103
Ako ka�em ne, oni �e �ivjeti.
Ako ka�em da, oni �e umrijeti.
510
00:48:19,228 --> 00:48:24,942
Stra�na odluka koju trebate donijeti.
Ali je sve zavisilo
511
00:48:25,027 --> 00:48:28,404
od zauzimanja visova kod
Materborna.
512
00:48:28,487 --> 00:48:31,741
Njema�ke rezerve
bi do�le kroz Kliv,
513
00:48:31,825 --> 00:48:35,286
a mi smo morali probiti
Zigfridovu liniju i sti�i tamo.
514
00:48:35,369 --> 00:48:38,331
I va�i sopstveni �ivoti, va�e sopstvene trupe,
moraju sti�i prve,
515
00:48:38,415 --> 00:48:42,585
pa sam rekao da, �elio sam da ga "urade".
516
00:48:42,669 --> 00:48:45,962
Ali kad su svi ti avioni odletjeli
te no�i...
517
00:48:46,048 --> 00:48:49,507
malo prije pono�i,
da bombarduju Kleve,
518
00:48:49,593 --> 00:48:52,011
ja sam se osje�ao kao ubica.
519
00:48:52,094 --> 00:48:57,475
I nakon rata sam imao u�asno puno
no�nih mora. I uvijek je to bio Kliv.
520
00:49:24,835 --> 00:49:28,756
Gradovi zapadno od Rajne
su o�i��eni do njema�kih snaga -
521
00:49:28,840 --> 00:49:33,761
Bon, Koblenc, Majnc
i, naravno Keln.
522
00:50:37,200 --> 00:50:43,205
Od 22. marta, nijedan njema�ki
vojnik se nije borio zapadno od Rajne.
523
00:50:58,555 --> 00:51:01,849
Sada je samo Rajna le�ala
izme�u Zapadnih Saveznika
524
00:51:01,932 --> 00:51:04,977
i srca Hitlerove Njema�ke.
525
00:51:05,062 --> 00:51:08,564
Pripreme za prelazak su
odmah po�ele.
526
00:53:07,349 --> 00:53:12,228
U devet uve�e,
sje�am se �ekanja,
527
00:53:12,314 --> 00:53:15,523
sjedenja na komandnom mjestu.
528
00:53:15,609 --> 00:53:20,820
Onda su stigle vijesti da je
Black Watch pre�ao Rajnu.
529
00:53:20,906 --> 00:53:24,909
Vi�e za istoriju, znate, na neki na�in.
Bili su preko Rajne.
47059
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof