Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:16,159 --> 00:00:22,016
Ana Frank,
je u svom dnevniku 6. juna 1944. zapisala:
2
00:00:22,100 --> 00:00:26,129
"Ho�e li dugo o�ekivana sloboda,
koja izgleda tako predivna,
3
00:00:26,214 --> 00:00:29,619
kao pri�a iz bajke,
ikada sti�i?"
4
00:00:29,704 --> 00:00:33,525
"Ho�e li nam pobjeda sti�i
ove godine, 1944?"
5
00:00:33,608 --> 00:00:37,763
"Ne znamo jo�,
ali se nada probudila u nama."
6
00:00:37,846 --> 00:00:43,828
"Sada vi�e nego ikad moramo
stisnuti zube i ne plakati."
7
00:00:43,913 --> 00:00:50,268
Narod Holandije je �ivio pod
nacisti�kom okupacijom �etiri duge godine.
8
00:01:48,480 --> 00:01:51,968
10. maja 1940,
bez progla�avanja rata,
9
00:01:52,093 --> 00:01:55,666
Njema�ka je napala neutralnu Holandiju.
10
00:01:55,750 --> 00:01:59,322
Padobranci i oklopne jedinice
su nadja�ali mirnodopsku holandsku armiju,
11
00:01:59,407 --> 00:02:01,441
sa njihovim zastarjelim oru�jem.
12
00:02:10,873 --> 00:02:13,033
Koriste�i holandske odli�ne ceste,
13
00:02:13,118 --> 00:02:16,108
Hitlerove kolone su se provezle
preko ravnica
14
00:02:16,191 --> 00:02:18,891
prije nego su Saveznici
mogli sti�i da pomognu.
15
00:02:20,762 --> 00:02:25,539
U podne 14. maja, 50 Hejnkela
je napalo luku u Roterdamu.
16
00:02:26,537 --> 00:02:30,858
Za 15 minuta su izazvali po�are
koji su uni�tili gradski centar
17
00:02:30,940 --> 00:02:34,222
i donijeli strah stanovni�tvu.
18
00:02:37,340 --> 00:02:41,203
Roterdam je kapitulirao,
i samo par sati kasnije
19
00:02:41,287 --> 00:02:45,357
Holandija je odlu�ila da se preda da bi sprije�ili
da ostali gradovi do�ive sli�nu sudbinu.
20
00:02:47,643 --> 00:02:52,421
Te no�i, dok je Roterdam dogorijevao,
narod Holandije je bio bez lidera.
21
00:02:55,662 --> 00:02:58,444
Kraljica, sa njenom vladom,
je pobjegla u Britaniju
22
00:02:58,530 --> 00:03:00,689
da vodi vladu u egzilu.
23
00:03:00,773 --> 00:03:04,886
Suo�eni sa perspektivom nacisti�ke vladavine,
vi�e od 300 Holan�ana, ve�inom Jevreja,
24
00:03:05,010 --> 00:03:06,837
izabrali su da izvr�e samoubistvo.
25
00:03:06,923 --> 00:03:10,410
Ljudi su bili zapanjeni,
zbunjeni, upla�eni.
26
00:03:13,112 --> 00:03:18,679
Holandija nije bila uklju�ena
u rat jo� od vremena Napoleona.
27
00:03:18,763 --> 00:03:22,211
Bili smo potpuno zapanjeni,
28
00:03:22,337 --> 00:03:24,496
i psiholo�ki slomljeni.
29
00:03:25,660 --> 00:03:29,938
�itali smo ono �to je Htler rekao, i...
30
00:03:37,626 --> 00:03:43,525
�to je Jevreja ti�e, �vrsto sam vjerovao
u ono �to je propovijedao.
31
00:03:44,856 --> 00:03:47,596
Stvarno sam vjerovao, da.
32
00:03:48,679 --> 00:03:53,498
On bi nas uklonio.
Da, vjerovao sam u to.
33
00:03:53,580 --> 00:03:58,274
Nismo bili previ�e uznemireni. Nismo
vjerovali u sve te stvari koje govore, ne.
34
00:03:58,359 --> 00:04:02,969
Moj brat - Edi, najstariji brat -
35
00:04:03,054 --> 00:04:06,418
je do�ao u na�u ku�u
36
00:04:06,503 --> 00:04:08,206
u vrijeme kad je rat po�eo,
37
00:04:08,288 --> 00:04:13,066
i rekao je, "Po�ite sa mnom.
Poku�ajmo pobje�i."
38
00:04:13,150 --> 00:04:17,553
I sje�am se da je moja majka
rekla, "Pobje�i? Za�to?"
39
00:04:17,636 --> 00:04:20,419
"Moram sa�ekati �ovjeka
koji donosi ve�."
40
00:04:20,504 --> 00:04:22,497
"Od �ega �eli� da pobjegnem?"
41
00:04:22,583 --> 00:04:26,943
Mo�da su bili na�i neprijatelji,
ali, stvarno, istinski,
42
00:04:27,027 --> 00:04:30,268
oni nas ne vide kao neprijatelje
bar u tom trenutku,
43
00:04:30,350 --> 00:04:35,835
vidite, jer smo bili
samo hotelski uposlenici,
44
00:04:35,918 --> 00:04:39,948
i sve dok ih nismo uznemiravali,
45
00:04:40,032 --> 00:04:42,482
oni su prihvatali sve, vidite.
46
00:04:42,566 --> 00:04:45,723
Kao vratar
koji otvara vrata svakome,
47
00:04:45,807 --> 00:04:49,338
kao �to to radi danas,
kao �to je to radio godinama ranije.
48
00:04:49,422 --> 00:04:52,703
Mislim, nosa� radi
ono �to mora da radi,
49
00:04:52,787 --> 00:04:55,113
portir radi stvari
koje mora da radi.
50
00:04:55,197 --> 00:05:00,555
Svi, od najve�ih do
najmanjih su radili svoj posao kao i ranije.
51
00:05:04,545 --> 00:05:07,286
Nijemci su postavili
novu administraciju
52
00:05:07,371 --> 00:05:09,031
predvo�enu komesarom Rajha
53
00:05:09,116 --> 00:05:13,436
li�no odgovornim Hitleru
i sa ovla��enjem da vlada putem uredbi.
54
00:05:14,850 --> 00:05:19,958
Novi gospodar Holandije
je bio dr Artur Sajs-Inkvart,
55
00:05:20,043 --> 00:05:21,911
advokat iz Be�a.
56
00:05:22,037 --> 00:05:27,354
Pomagao je da se organizuje austrijska
apsorpcija od strane Njema�ke 1938.
57
00:05:27,439 --> 00:05:30,969
U Holu Kraljeva u Hagu,
on se obratio njema�kim zvani�nicima.
58
00:05:31,053 --> 00:05:34,292
12 najvi�ih holandskih civilnih slu�benika
je tako�e bilo prisutno.
59
00:05:35,035 --> 00:05:38,254
Iako je 5000 pripadnika Vermahta i
60
00:05:38,255 --> 00:05:42,792
i vojnika Holandije poginulo,
61
00:05:45,215 --> 00:05:48,668
nema mr�nje u na�im srcima.
62
00:05:49,168 --> 00:05:51,368
Poku�ao je da uvjeri
Holan�ane
63
00:05:51,495 --> 00:05:54,320
izjavljuju�i da nacisti�ka ideologija
ne�e biti nametnuta.
64
00:05:54,403 --> 00:05:57,103
Njema�ka nema imperijalisti�kih
predumi�ljaja prema Holandiji.
65
00:06:01,757 --> 00:06:05,496
Holandski zakoni �e ostati na snazi
dok se ne naredi druga�ije.
66
00:06:05,580 --> 00:06:07,283
Sajs-lnkvart je bio jasan
67
00:06:07,367 --> 00:06:11,645
da �e dr�ava i dalje biti administrirana
od strane holandskih civilnih slu�benika.
68
00:06:11,770 --> 00:06:14,678
Svi koji to �ele mogu dati ostavku.
69
00:06:14,763 --> 00:06:16,879
Nekoliko njih je to i u�inilo.
70
00:06:20,953 --> 00:06:25,065
Pozvao je na saradnju izme�u
dva germanska naroda iste krvi.
71
00:06:27,849 --> 00:06:31,007
Njema�ka himna
72
00:06:47,917 --> 00:06:50,119
Kao �in pomirenja,
73
00:06:50,202 --> 00:06:54,149
Hitler je naredio da se oslobode
svi holandski ratni zarobljenici.
74
00:06:57,723 --> 00:07:00,173
Ljudi su po�eli da se opu�taju.
75
00:07:00,258 --> 00:07:03,124
Nijemci su obe�ali
da �e zadr�ati �ivotni standard
76
00:07:03,207 --> 00:07:05,118
i da �e iskorijeniti nezaposlenost.
77
00:07:05,201 --> 00:07:07,734
Okupacija
mo�da nije bila tako lo�a nakon svega.
78
00:07:16,254 --> 00:07:19,742
Komesar Rajha
Sajs-lnkvart li�no
79
00:07:19,827 --> 00:07:25,518
je ispratio kompoziciju djece koja su i�la
na besplatni vikend u njegovu rodnu Austriju.
80
00:07:37,567 --> 00:07:40,350
Za holandski naci pokret, NSB,
81
00:07:40,435 --> 00:07:44,920
ovo je bio trenutak slavlja kad su
se sakupili da do�ekaju osvaja�e.
82
00:07:45,006 --> 00:07:48,454
NSB je dr�ao mitinge ovdje
u Lunterenu godinama,
83
00:07:48,536 --> 00:07:52,523
ali sad, prvi put, umjesto
da protestuju protiv re�ima,
84
00:07:52,608 --> 00:07:54,643
oni su bili �ampioni.
85
00:07:57,720 --> 00:08:01,207
NSB �lanstvo
se u�etvorostru�ilo na 80,000,
86
00:08:01,333 --> 00:08:04,199
iako je to iznosilo samo
1% populacije.
87
00:08:05,697 --> 00:08:09,892
Kao i Hitlerova nacisti�ka partija, NSB
je ro�en u toku ekonomske depresije,
88
00:08:09,975 --> 00:08:14,627
straha od bolj�evizma,
i obe�anja obnove Evrope.
89
00:08:17,703 --> 00:08:22,854
Zalagali su se za red, disciplinu
i autoritarnu dr�avu.
90
00:08:31,248 --> 00:08:33,033
Patriotski u svom maniru,
91
00:08:33,118 --> 00:08:36,108
holandski nacisti uzdi�u
drevne tradicije,
92
00:08:36,192 --> 00:08:41,135
veli�aju otad�binu
i obe�avaju nacionalno samopo�tovanje.
93
00:08:47,618 --> 00:08:51,980
Holandska nacionalna himna
94
00:08:54,682 --> 00:08:56,218
Pozdrav holandskoj zastavi
95
00:08:56,302 --> 00:08:59,376
i pjevanje nacionalne himne
su bili dio rituala.
96
00:08:59,459 --> 00:09:02,491
Sva podsje�anja na kraljevsku porodicu,
Ku�u Oran�a,
97
00:09:02,576 --> 00:09:05,442
su naravno, izostavljena.
98
00:09:20,566 --> 00:09:22,726
Anton Musert, lider NSB-a,
99
00:09:22,810 --> 00:09:26,548
je bio in�enjer sa izvrsnom karijerom
u civilnoj slu�bi.
100
00:09:26,631 --> 00:09:28,002
On je vidio ovo kao trenutak
101
00:09:28,087 --> 00:09:31,119
za ponovno ra�anje Holandije
kao velike sile.
102
00:09:32,366 --> 00:09:35,107
Musert se ugledao na Musolinija.
103
00:09:35,191 --> 00:09:38,473
Hitler je bio Mesija
poslat da spasi Evropu.
104
00:09:38,920 --> 00:09:42,434
Ljudima moje nacije!
105
00:09:43,001 --> 00:09:44,998
Ostali smo vjerni sebi,
106
00:09:44,999 --> 00:09:51,473
i 1931,...'33,...'35,...'37,...'39.
107
00:09:52,153 --> 00:09:55,966
I dalje moramo ostati takvi!
108
00:09:55,967 --> 00:09:58,169
Moramo ostati vjerni sebi!
109
00:09:58,170 --> 00:10:02,033
Sa na�om ljubavlju za narod
i otad�binu!
110
00:10:06,310 --> 00:10:08,552
Germansko stablo ima
mnoge grane.
111
00:10:08,553 --> 00:10:12,174
Mo�emo biti najja�a grana
112
00:10:12,373 --> 00:10:17,759
ako poka�emo da smo od
pravog drveta ako treba,
113
00:10:17,760 --> 00:10:21,111
i da Holandski narod mo�e
i�i naprijed!
114
00:10:30,243 --> 00:10:33,897
Njema�ki bombarder
leti nisko iznad mase koja pozdravlja.
115
00:10:35,062 --> 00:10:37,013
Pro�lo je samo �est sedmica
116
00:10:37,099 --> 00:10:41,293
kako je Luftvafe posijao
vatru i smrt u Roterdamu.
117
00:10:49,304 --> 00:10:51,382
Da li osje�ate da ste u ratu sa Njema�kom?
118
00:10:51,383 --> 00:10:53,644
Da ili ne?
Ne!
119
00:10:55,166 --> 00:10:58,779
Da li osje�ate da je Engleska saveznik?
Da ili ne?
120
00:10:58,780 --> 00:11:00,702
Ne!
121
00:11:17,690 --> 00:11:19,892
Ali je postojala i jo� jedna Holandija.
122
00:11:20,806 --> 00:11:23,381
Zadivljuju�e,
na ro�endan princa Bernarda,
123
00:11:23,466 --> 00:11:27,204
samo sedmicu nakon �to je Francuska pala,
hiljade obi�nih Holan�ana
124
00:11:27,288 --> 00:11:29,697
su spontano demonstrirali
svoj otpor.
125
00:11:32,357 --> 00:11:35,223
Vojnici su pozdravljali dok
su ljudi pjevali Oran� himnu
126
00:11:35,349 --> 00:11:41,122
i polagali bijele karanfile, Bernardovo
omiljeno cvije�e, na nacionalne spomenike.
127
00:11:49,309 --> 00:11:52,216
Neki nisu vidjeli svrhu u otvorenom otporu.
128
00:11:52,300 --> 00:11:55,042
Nova, od Nijemaca odobrena
politi�ka organizacija,
129
00:11:55,126 --> 00:11:56,953
Holandska unija, je formirana
130
00:11:57,037 --> 00:11:59,820
da ujedini patriote u lojalnosti
okupacionim snagama.
131
00:11:59,903 --> 00:12:02,147
Sa ve�inom ostalih stranaka koje su �utjele,
132
00:12:02,230 --> 00:12:05,761
izgledala je kao respektabilna
alternativa NSB-u.
133
00:12:05,886 --> 00:12:09,002
15% stanovni�tva se pridru�ilo.
134
00:12:13,116 --> 00:12:15,565
Holandija je bila religiozna zemlja.
135
00:12:15,650 --> 00:12:19,263
Uprkos Hitlerovim tvrdnjama da �e
biti spasilac hri��anskog Zapada,
136
00:12:19,348 --> 00:12:24,167
crkve su bile neprijateljski nastrojene prema
nacizmu jer stavlja �ovjeka iznad Boga.
137
00:12:24,251 --> 00:12:28,238
U nekim crkvama, holandskim nacistima
nije dozvoljeno da se pri�este.
138
00:12:34,597 --> 00:12:38,335
Svi su morali da daju otiske prstiju
i da se fotografi�u i registruju.
139
00:12:38,419 --> 00:12:40,745
Holandska vlada
je ostavila instrukcije
140
00:12:40,829 --> 00:12:42,573
civilnim slu�benicima da ostanu na poslu
141
00:12:42,657 --> 00:12:46,021
sve dok misle da je to
u najboljem interesu naroda.
142
00:12:46,105 --> 00:12:50,633
Sada su organizovano izdavali
identifikacione dokumente za svu populaciju.
143
00:12:53,749 --> 00:12:57,031
Nijemci su uveli
ispitivanje o rasi.
144
00:13:00,107 --> 00:13:02,807
Veoma brzo
nakon okupacije,
145
00:13:02,890 --> 00:13:06,090
dva �ovjeka iz tajne policije
su do�li kod mene i pitali,
146
00:13:06,172 --> 00:13:08,872
"Ima li Jevreja
u va�oj op�tini?"
147
00:13:08,957 --> 00:13:13,111
Rekao sam im da je ta�no
da nema Jevreja u mojoj op�tini.
148
00:13:13,195 --> 00:13:16,102
Ali to je bila moja prva gre�ka.
149
00:13:19,303 --> 00:13:23,457
Jer ste odgovaraju�i na to pitanje
prihvatali rasnu diskriminaciju.
150
00:13:23,539 --> 00:13:26,158
A morali ste da popunite i formular.
151
00:13:26,240 --> 00:13:29,190
Jedan pasus je bio o tome da li
imate jevrejske pretke.
152
00:13:29,273 --> 00:13:31,350
Ja nisam imao, pa sam rekao ne.
153
00:13:32,057 --> 00:13:34,841
Onda ste oti�li ku�i i niste shvatili
154
00:13:34,924 --> 00:13:37,541
da ste pomogli u izolaciji Jevreja
155
00:13:37,624 --> 00:13:39,702
i �inili ih ranjivim
156
00:13:39,785 --> 00:13:41,530
i dovodili ih u polo�aj
157
00:13:41,613 --> 00:13:44,564
gdje oni mogu kasnije biti
poslati transportima i ubijeni gasom.
158
00:13:44,646 --> 00:13:46,724
Vi niste to shvatali.
159
00:13:46,807 --> 00:13:51,835
Nakon godine u kojoj ste
politizovani malo bolje,
160
00:13:51,918 --> 00:13:56,239
imate vi�e uzrujanosti na �ta
se takva deklaracija zapravo odnosi.
161
00:13:56,363 --> 00:14:00,684
Ali prvi utisak je:
va�e godine, va�a adresa,
162
00:14:00,767 --> 00:14:04,091
preci jevrejskog porijekla? Ne. U redu.
163
00:14:05,089 --> 00:14:07,829
Vidite? Bilo je tako... Bio je to proces.
164
00:14:07,914 --> 00:14:15,848
Korak po korak proces infiltracije
nacizma u dru�tvo je bio tamo.
165
00:14:19,007 --> 00:14:22,205
Svi Jevreji su otpu�teni
iz javne slu�be.
166
00:14:22,290 --> 00:14:25,861
Nijemci su po�eli da vr�e segregaciju
Jevreja od ostalih Holan�ana.
167
00:14:25,946 --> 00:14:29,227
Zabranjen im je pristup u kafane i parkove.
168
00:14:35,460 --> 00:14:39,656
U Amsterdamu, u crno obu�eni NSB-ovci
su mar�irali u radni�ke �etvrti,
169
00:14:39,740 --> 00:14:44,184
izvla�ili Jevreja iz pabova
i tukli ih na ulicama.
170
00:14:49,961 --> 00:14:52,660
Jevrejske odbrambene grupe su uzvratile.
171
00:14:52,745 --> 00:14:56,400
Holandski nacista je ubijen,
pripadnik Gestapoa povrije�en.
172
00:15:00,722 --> 00:15:03,754
Kao znak odmazde, Nijemci su
oteli 400 mladih Jevreja
173
00:15:03,838 --> 00:15:06,413
nasumice sa ulica, pretukli ih
174
00:15:06,497 --> 00:15:11,689
i poslali ih u Mathauzen,
za koji se ve� znalo da je logor smrti.
175
00:15:13,436 --> 00:15:17,755
Komunista, �ista� ulica, Piet Nak,
slijedio je instrukcije svoje partije,
176
00:15:17,840 --> 00:15:22,451
stajao je na ulici
i pozivao stanovnike Amsterdama na proteste.
177
00:15:26,607 --> 00:15:30,469
�ta me je vodilo li�no,
ali mislim tako�e i druge ljude,
178
00:15:30,554 --> 00:15:32,838
bili smo puni
nesavladive mr�nje.
179
00:15:32,922 --> 00:15:35,538
Nikad nismo vidjeli ni�ta sli�no
u Amsterdamu.
180
00:15:35,623 --> 00:15:38,156
Mnogo ljudi,
samo zato jer su bili Jevreji,
181
00:15:38,240 --> 00:15:42,477
mu�karci, �ene i djeca -
nije bilo nikakvih izuzetaka.
182
00:15:42,560 --> 00:15:45,676
Ljudi su hap�eni i prebijani.
183
00:15:45,760 --> 00:15:50,205
Vidite... �ta bi uradili
da vidite nekoga u vodi?
184
00:15:51,079 --> 00:15:53,363
Naravno, zaronili bi i izvukli bi ga.
185
00:15:53,446 --> 00:15:57,559
Ne pitate da li je voda �ista
ili prljava. Puni ste ljutnje.
186
00:15:57,642 --> 00:16:00,176
Ni�ta nismo mogli uraditi sem
da �trajkujemo.
187
00:16:00,261 --> 00:16:04,581
Nisam znao �ta smo jo� mogli da
uradimo. Nije bilo drugog na�ina.
188
00:16:14,220 --> 00:16:17,044
Hiljade u zgusnutoj koloni
189
00:16:17,130 --> 00:16:19,454
su mar�irale kroz ulice
Amsterdama,
190
00:16:19,540 --> 00:16:22,945
dok su Nijemci kru�ili
oko njih u tenkovima.
191
00:16:25,356 --> 00:16:29,135
Naravno,
demonstranti nisu bili naoru�ani,
192
00:16:29,221 --> 00:16:32,459
iako su na�li oru�je
u mar�evanju i pjevanju.
193
00:16:32,543 --> 00:16:38,318
Pa su mar�irali kroz Rocengraht
pjevaju�i Internacionalu.
194
00:16:39,648 --> 00:16:41,973
Drugog dana �trajka
195
00:16:42,058 --> 00:16:45,049
odr�ali smo sastanak
na odjeljenju �i��enja.
196
00:16:47,501 --> 00:16:51,282
�ef tamo je htio da po�nemo raditi
popodne drugog dana,
197
00:16:51,364 --> 00:16:57,055
ali smo mi ve� odlu�ili
da �emo se vratiti na posao tre�eg dana.
198
00:17:01,502 --> 00:17:02,832
Tramvaji,
199
00:17:02,915 --> 00:17:07,775
koji su signalizirali po�etak
�trajka, ozna�ili su njegov kraj.
200
00:17:07,860 --> 00:17:11,930
Nijemci su ubili devet ljudi.
Nastavak bi zna�io krvoproli�e.
201
00:17:12,014 --> 00:17:15,546
48 sati, radnici,
prodava�i i biznismeni
202
00:17:15,629 --> 00:17:18,619
su odr�ali jedinstveni �trajk
u odbranu Jevreja.
203
00:17:23,025 --> 00:17:25,184
Moja li�no mi�ljenje je,
204
00:17:25,268 --> 00:17:32,247
stavite sebe na mjesto
Jevreja Amsterdama.
205
00:17:32,331 --> 00:17:34,989
Oni su se osje�ali napu�tenim,
ostavljeni da se sami snalaze,
206
00:17:35,075 --> 00:17:38,190
ali zbog ovog �trajka
tamo je moralo biti puno Jevreja,
207
00:17:38,273 --> 00:17:40,224
pa, ne mo�ete zbilja re�i mnogo,
208
00:17:40,308 --> 00:17:43,341
ali ako pitate
je li u tome bilo kakvog dobra, re�i �u ovo:
209
00:17:43,425 --> 00:17:45,418
Ako je samo jedan Jevrej u gasnoj komori
210
00:17:45,503 --> 00:17:48,700
osje�ao da ga radnici Amsterdama
nisu napustili,
211
00:17:48,826 --> 00:17:50,861
onda nije bilo beskorisno.
212
00:17:52,483 --> 00:17:55,057
Suo�eni sa tako jakom opozicijom,
213
00:17:55,142 --> 00:17:58,298
Nijemci sada napu�taju ono
�to je ostalo od pomirenja.
214
00:17:58,382 --> 00:18:01,539
Gradona�elnici tri grada
koji su bili popustljivi sa �trajka�ima
215
00:18:01,623 --> 00:18:04,115
su zamjenjeni sa holandskim nacistima.
216
00:18:04,199 --> 00:18:07,605
NSB lideri, iako im nije dozvoljeno
da formiraju vladu,
217
00:18:07,689 --> 00:18:11,095
su postavljeni na va�ne polo�aje.
218
00:18:11,179 --> 00:18:14,918
Direktor Holandske banke
je bio Rost van Toningen.
219
00:18:15,002 --> 00:18:19,862
Moj mu� je pristupio NSB-u 1936.
220
00:18:19,946 --> 00:18:22,396
Bio je veoma zainteresovan
za Hitlerov rad,
221
00:18:22,480 --> 00:18:25,720
�ta je on radio u Njema�koj.
222
00:18:25,804 --> 00:18:31,994
U Holandiji, situacija
je bila vrlo razli�ita u odnosu na Njema�ku.
223
00:18:32,078 --> 00:18:34,986
Imali smo veliko siroma�tvo u Holandiji,
224
00:18:35,070 --> 00:18:37,229
nismo imali gra�evina,
225
00:18:37,313 --> 00:18:42,505
tri �etvrtina populacije
nije imalo posla,
226
00:18:42,590 --> 00:18:44,915
i imali su bijednu odje�u,
227
00:18:45,000 --> 00:18:49,485
pa zbilja nije bila
jako dobra situacija u Holandiji.
228
00:18:49,612 --> 00:18:53,392
Prije nego sam u�la u NSB,
bila sam u pokretu omladine.
229
00:18:53,476 --> 00:18:56,965
Jedina razlika izme�u NSB-a
i omladinskog pokreta
230
00:18:57,049 --> 00:18:59,458
je da ovaj nije
bio politi�ki pokret.
231
00:18:59,957 --> 00:19:07,767
Jeugdstorm je radio sa djecom
koja su dolazila iz siroma�nih porodica,
232
00:19:08,100 --> 00:19:14,166
da im dadne ideale,
da rade zajedno za druge osobe.
233
00:19:14,248 --> 00:19:18,985
Naravno, gledali smo
omladinski pokret u Njema�koj.
234
00:19:19,068 --> 00:19:22,559
Bilo je dosta razli�it, jer Nijemci imaju
njema�ki karakter
235
00:19:22,641 --> 00:19:25,508
a Holan�ani imaju holandski karakter.
236
00:19:25,593 --> 00:19:28,583
Pa smo poku�ali u pokretu NSB,
237
00:19:28,666 --> 00:19:32,072
jer smo vidjeli ideal,
238
00:19:32,157 --> 00:19:34,773
vidjeli smo opasnost od bolj�evizma,
239
00:19:34,858 --> 00:19:41,671
a na�e mi�ljenje je da radimo ovdje,
da ih napravimo velikim pokretom,
240
00:19:41,754 --> 00:19:44,122
da poku�amo pomo�i Evropi,
241
00:19:44,205 --> 00:19:50,355
kao velikoj ujedinjenoj Evropi od vi�e
naroda i zemalja koji rade skupa.
242
00:19:52,641 --> 00:19:55,173
Jo� jedan holandski nacista,
Vudenberg,
243
00:19:55,257 --> 00:19:57,335
je postavljen za vo�u sindikata.
244
00:19:57,418 --> 00:20:04,439
Moj otac, mislim, je radio
i �ivio na vjerskoj osnovi,
245
00:20:04,522 --> 00:20:08,095
bez da je to zvao Bogom
246
00:20:08,180 --> 00:20:10,464
ili nekim drugim vjerskim imenom.
247
00:20:10,547 --> 00:20:15,283
Moj otac je bio vrlo poznat �ovjek.
Bio je omra�en �ovjek.
248
00:20:15,367 --> 00:20:19,439
Bila je mogu�nost
da ja odem u Njema�ku,
249
00:20:19,521 --> 00:20:23,510
u ovaj nacionalsocijalisti�ki
obrazovni institut.
250
00:20:23,594 --> 00:20:28,704
To je bila �kola,
kao Eton �kola ili ne�to sli�no tome.
251
00:20:28,787 --> 00:20:34,687
Nosili smo uniforme,
i imali smo osje�aj
252
00:20:34,770 --> 00:20:38,300
da smo mi odabrana grupa,
bolji nego ostali.
253
00:20:38,386 --> 00:20:42,330
I znate, osje�ate se sretnije
kada imate taj osje�aj.
254
00:20:42,415 --> 00:20:48,729
I za vrlo kratko vrijeme
ja sam bio obrazovan u SS u�enju,
255
00:20:48,813 --> 00:20:53,175
velika Germanska imperija,
i nije bilo razloga
256
00:20:53,259 --> 00:20:58,286
za mene da mislim o Holandiji
ili Nizozemskoj u �koli.
257
00:20:58,369 --> 00:21:04,269
Znao sam da treba zavr�iti jednu stvar -
ovaj rat se mora dobiti.
258
00:21:04,353 --> 00:21:08,008
Kad sam dostigao godine,
morao sam biti vojnik,
259
00:21:08,091 --> 00:21:14,738
da se borim da mo�emo ostaviti iza sebe
ovu sitnu malenu dr�avu
260
00:21:14,822 --> 00:21:20,846
i do�i u nove situacije,
ovu veliku germansku imperiju.
261
00:21:20,930 --> 00:21:24,378
-�ivio Firer!
(masa) �ivio!
262
00:21:24,461 --> 00:21:26,663
Jun 1941.
263
00:21:26,748 --> 00:21:31,191
NSB poziva na podr�ku
njema�kom napadu na Rusiju.
264
00:21:31,276 --> 00:21:34,724
Musert poziva Holan�ane
da se ujedine za Hitlera,
265
00:21:34,808 --> 00:21:38,629
protiv Staljina, protiv �er�ila.
266
00:21:51,011 --> 00:21:53,586
(bubnjevi udaraju slovo "V"
Morzeovim kodom)
267
00:21:58,698 --> 00:22:00,774
Tit Tit Tit Ta.
268
00:22:03,144 --> 00:22:06,965
Prvo bi po�elo,
"Bip bip bip" i "Radio Oran�".
269
00:22:07,048 --> 00:22:08,959
I vi ste tu, sjedite u mraku.
270
00:22:09,042 --> 00:22:12,158
Mogli ste imati malo svijetla,
svije�u ili ne�to,
271
00:22:12,243 --> 00:22:13,530
i mogli ste slu�ati.
272
00:22:17,270 --> 00:22:19,970
Stotine hiljada su
rizikovale hap�enje
273
00:22:20,054 --> 00:22:22,588
zbog slu�anja holandskih emisija
iz Londona,
274
00:22:22,712 --> 00:22:24,539
njihovom jedinom
izvoru vijesti u koji su vjerovali.
275
00:22:24,625 --> 00:22:29,982
Radio je pozvao patriote da ispisuju
znak "OZO" - "Oran� �e pobijediti",
276
00:22:30,067 --> 00:22:32,143
i "V" za "victory"
(pobjeda o.p.).
277
00:22:32,228 --> 00:22:35,384
Gebels je po�eo
neuvjerljivu kontra kampanju -
278
00:22:35,468 --> 00:22:38,334
"V" zna�i
"Njema�ka pobjeda na svim frontovima".
279
00:22:38,418 --> 00:22:42,572
Po�etkom '41,
odlu�ili smo da pokrenemo politi�ki kabare.
280
00:22:42,655 --> 00:22:46,602
Tra�ili smo u svim prodavnicama plo�a
281
00:22:46,687 --> 00:22:49,053
u Londonu stare holandske pjesme.
282
00:22:49,137 --> 00:22:52,169
Uzimali smo melodije iz ovih pjesama
283
00:22:52,254 --> 00:22:54,204
i stavljali nove rije�i,
284
00:22:54,290 --> 00:22:57,030
tako da je svaki Holan�anin
mogao zvi�dati melodiju
285
00:22:57,156 --> 00:23:01,642
i onda je svaki drugi Holan�anin znao
da ju je �uo na Radio Oran�u.
286
00:23:05,549 --> 00:23:09,287
Lied van de watergeus
287
00:23:39,992 --> 00:23:44,229
Bila su dva momka
koji su stigli u Englesku kanuom.
288
00:23:44,314 --> 00:23:46,514
Predstavili su mi ih,
289
00:23:46,599 --> 00:23:50,006
i oni su shvatili
iznenada ko sam ja bila.
290
00:23:50,088 --> 00:23:56,527
Gledali su me na tako �udan na�in.
291
00:23:56,612 --> 00:24:02,678
i rekli su, "Jeste li to vi,
ta djevojka, taj glas?"
292
00:24:02,760 --> 00:24:08,825
I ja sam rekla, "Da."
A oni su rekli "Mo�emo li vas dodirnuti?"
293
00:24:08,910 --> 00:24:11,900
Ja sam rekla, "Naravno." Bili su...
294
00:24:11,985 --> 00:24:15,224
Ne�to se desilo, ne�to �udno,
295
00:24:15,350 --> 00:24:19,213
i iznenada sam
shvatila �ta ja zna�im.
296
00:24:19,339 --> 00:24:22,329
Ne ja, ali �ta ovaj glas,
297
00:24:22,455 --> 00:24:29,309
�itava stvar koju radimo �ini,
�ta se de�ava u okupiranoj zemlji.
298
00:24:35,044 --> 00:24:38,657
Na povr�ini, �ivot
u Holandiji je izgledalo da te�e kao i obi�no.
299
00:24:38,742 --> 00:24:40,901
Pod patronatom Sajs Inkvarta,
300
00:24:40,985 --> 00:24:44,017
holandski najpoznatiji dirigent,
Viljem Mengelberg,
301
00:24:44,102 --> 00:24:49,918
jo� uvijek je izvodio blistave nastupe
sa Koncertgebou orkestrom.
302
00:24:50,001 --> 00:24:53,115
Egmont Uvertira - Betoven
303
00:25:00,846 --> 00:25:05,954
Ali su svo vrijeme Nijemci
stalno stezali svoj stisak.
304
00:25:06,079 --> 00:25:09,403
Od 1942. osvaja�i su
po�eli da utvr�uju obalu.
305
00:25:09,488 --> 00:25:14,347
Evakuisali su resorte gdje su ljudi
provodili praznike prije samo dvije godine.
306
00:25:14,432 --> 00:25:20,373
Nijemci su regrutovali
sve vi�e i vi�e radnika na prisilni rad.
307
00:25:20,997 --> 00:25:24,609
Oni koji su se opirali,
zatvarani su i streljani.
308
00:25:30,178 --> 00:25:33,293
Nije bilo znaka savezni�koj pobjedi,
309
00:25:33,420 --> 00:25:37,241
nije bilo naznake kada �e
Holandija opet biti slobodna.
310
00:25:46,799 --> 00:25:51,160
Njema�ka obe�anja da ne�e nametati
svoju ideologiju su sada zaboravljena.
311
00:25:51,243 --> 00:25:54,525
Svi izvo�a�i,
pisci i slikari
312
00:25:54,609 --> 00:25:57,682
morali su da se pridru�e
udru�enjima kontrolisanim od strane nacista.
313
00:25:57,767 --> 00:26:02,295
Samo muzika odobrena od
cenzora se mogla svirati.
314
00:26:20,784 --> 00:26:26,475
Jevrejski kompozitori su zabranjeni
i izvo�a�i jevrejskog porijekla su otpu�teni.
315
00:26:27,807 --> 00:26:31,004
Polako, otpor se organizovao -
316
00:26:31,089 --> 00:26:34,286
oru�je i eksplozivi za sabota�e,
317
00:26:34,371 --> 00:26:38,691
ilegalne novine, �tampane
i dijeljene uz veliki rizik.
318
00:26:41,558 --> 00:26:44,133
Par hiljada ljudi
u grupama otpora
319
00:26:44,218 --> 00:26:46,502
su postali holandska savjest.
320
00:26:54,105 --> 00:26:57,221
Ilegalne novine
su tra�ile od ljudi da ne prisustvuju
321
00:26:57,305 --> 00:27:00,421
sve-arijskim sportskim skupovima
organizovanim od Nijemaca.
322
00:27:03,994 --> 00:27:08,024
Ali je posje�enost rasla -
ljudi su �eljeli da pobjegnu od rata.
323
00:27:19,741 --> 00:27:23,687
Pokret otpora je tako�e tra�io da ljudi
ne slu�aju stanice pod njema�kom kontrolom
324
00:27:23,772 --> 00:27:26,720
koje su sipale popularnu
muziku i propagandu.
325
00:27:26,805 --> 00:27:29,504
Popularni zabavlja�i
kao �to je Edi Kristiani
326
00:27:29,588 --> 00:27:33,119
su hodali na tankoj �ici
izme�u kolaboracije i otpora.
327
00:27:33,203 --> 00:27:36,858
Morate �ivjeti. Slu�aju�i muziku,
328
00:27:36,942 --> 00:27:40,847
znam da je to mo�da kolaboracija,
329
00:27:40,931 --> 00:27:45,334
ali je onda �itav holandski narod
bio u kolaboraciji.
330
00:27:45,418 --> 00:27:49,406
Niste mogli slu�ati druge stanice
sem njema�kih.
331
00:27:49,490 --> 00:27:53,103
Vidite �ta to zna�i?
I mo�ete mo�da re�i,
332
00:27:53,188 --> 00:27:57,549
"Ne volim njema�ku muziku. Nikad
nisam slu�ao muziku tokom rata,"
333
00:27:57,634 --> 00:28:02,993
ali to je mo�da jedna sedmica kod ku�e
i to zna�i apsolutnu ti�inu,
334
00:28:03,076 --> 00:28:04,861
ne �ujete ba� ni�ta,
335
00:28:04,946 --> 00:28:10,388
onda u jednom trenutku slabosti
uklju�ite radio i �ujete muziku
336
00:28:10,472 --> 00:28:13,420
i nije vas briga
je li njema�ka ili kineska.
337
00:28:13,505 --> 00:28:16,953
To je mnogo bolje nego da stalno �ujete
avionsko bombardovanje
338
00:28:17,037 --> 00:28:18,656
ili dernjavu Nijemaca.
339
00:28:20,777 --> 00:28:24,016
Bilo je dozvoljeno da Holan�ani
sjede
340
00:28:24,099 --> 00:28:26,468
i samo slu�aju muziku,
ali bez igranja.
341
00:28:26,551 --> 00:28:29,499
Bilo je tako�e zabranjeno
da izvodite �ou sa svojim orkestrom.
342
00:28:29,584 --> 00:28:32,741
Nije bilo dozvoljeno truba�ima
da prigu�uju trubu,
343
00:28:32,866 --> 00:28:39,140
vidite, kao, recimo,
Djuk Elington, kao kukurikanje.
344
00:28:39,222 --> 00:28:42,838
Bilo je zabranjeno truba�u
ili saksofonisti
345
00:28:42,920 --> 00:28:48,363
da prave pokrete
sa njihovim instrumentom, kao njihanje.
346
00:28:48,446 --> 00:28:54,594
Bilo je zabranjeno svirati
vi�u notu od C, pisano C,
347
00:28:54,679 --> 00:28:57,213
jer je to sve bila crna�ka muzika,
348
00:28:57,338 --> 00:29:01,119
a u Njema�koj ka�u
da je crna�ka muzika �avolja muzika,
349
00:29:01,203 --> 00:29:05,356
a mi smo sada kultivisani narod,
i mi smo Germani,
350
00:29:05,482 --> 00:29:10,300
pa moramo svirati
ispravnu, kultivisanu muziku.
351
00:29:10,384 --> 00:29:13,000
Naravno, u to vrijeme
imali ste neke oficire
352
00:29:13,085 --> 00:29:14,913
koji su tra�ili lijepe djevojke.
353
00:29:14,996 --> 00:29:18,611
Danas imate mu�terije u hotelu
koji tra�e lijepe djevojke.
354
00:29:18,693 --> 00:29:21,934
Ako su �eljeli neku lijepu djevojku,
vi ste im takvu mogli i na�i.
355
00:29:22,019 --> 00:29:26,338
Jo� mogu na�i neke zgodne djevojke
za njih ako im trebaju, znate?
356
00:29:26,422 --> 00:29:30,076
Ali moram re�i, bilo je...
357
00:29:30,162 --> 00:29:33,360
On je bio... Kako to zovete?
358
00:29:33,444 --> 00:29:35,687
Imao je svoju kancelariju
na Muzejskom trgu
359
00:29:35,770 --> 00:29:40,839
i on je bio, mo�e se re�i,
komandant grada Amsterdama,
360
00:29:40,922 --> 00:29:43,082
i bio je momak, znate...
361
00:29:43,165 --> 00:29:46,904
Mislim, danas bi rekli
plejboj, znate?
362
00:29:47,030 --> 00:29:50,062
Bio je njema�ki plejboj u uniformi.
363
00:29:50,187 --> 00:29:54,965
Imao je dva svoja vlastita sjedi�ta
u jednom kinu i u gradskom pozori�tu.
364
00:29:55,049 --> 00:30:01,364
I kasnije, bio sam puno puta
u gradskom pozori�tu sa njegovom kartom,
365
00:30:01,447 --> 00:30:05,478
jer ta sjedi�ta nisu
bila dozvoljena nikome drugom da sjedne.
366
00:30:05,560 --> 00:30:09,963
Ali dva radnika, kao mi,
mladi�i, znate,
367
00:30:11,170 --> 00:30:14,077
sjede tamo na poziv
komandanta.
368
00:30:14,992 --> 00:30:17,152
Pa smo se tako zabavljali.
369
00:30:17,360 --> 00:30:20,559
Film koji je morao
biti prikazan u svakom holandskom gradu
370
00:30:20,642 --> 00:30:22,428
je bio Vje�iti Jevreji.
371
00:30:22,512 --> 00:30:27,539
Uvijek su se kretali po Zemlji
kao paraziti.
372
00:30:27,623 --> 00:30:29,740
Njihovo putovanje je po�elo u Aziji.
373
00:30:29,825 --> 00:30:35,599
Odatle su krenuli za Rusiju
i Balkan i u�li u Evropu.
374
00:30:35,683 --> 00:30:40,543
U drugoj polovini 18 vijeka,
pro�irili su se �irom Evrope.
375
00:30:40,628 --> 00:30:43,576
Krajem 19. vijeka,
376
00:30:43,661 --> 00:30:47,108
iskoristili su brodove
da uzmu i Ameriku.
377
00:30:50,142 --> 00:30:54,213
Gdje se pacovi pojave,
oni donose smrt i izopa�enost.
378
00:30:54,297 --> 00:30:57,495
Oni uni�tavaju ljudski imetak i hranu.
379
00:30:57,579 --> 00:31:01,941
�ire �teto�ine, lepru,
tifus i koleru.
380
00:31:02,025 --> 00:31:06,511
Oni su opasne, opake kukavice,
koji vole da se kre�u u velikim grupama.
381
00:31:13,119 --> 00:31:14,655
Stvoren u Njema�koj,
382
00:31:14,739 --> 00:31:17,272
film je bio dio
pa�ljivo pripremljene kampanje
383
00:31:17,356 --> 00:31:19,889
da podsti�e strah i gnu�anje u odnosu na Jevreje.
384
00:31:21,428 --> 00:31:24,583
Asimilacija je dostigla svoj maksimum
385
00:31:24,669 --> 00:31:27,659
ovdje u drugoj
i tre�oj generaciji.
386
00:31:27,743 --> 00:31:32,146
Oni poku�avaju da opona�aju doma�ine
u svojoj pojavi.
387
00:31:32,230 --> 00:31:37,507
Doma�ini ponekad
dozvole da budu izigrani
388
00:31:37,590 --> 00:31:41,120
i da smatraju Jevreje
sebi jednakima.
389
00:31:41,205 --> 00:31:43,405
Tu le�i opasnost.
390
00:31:45,525 --> 00:31:47,603
U svakoj okupiranoj dr�avi,
391
00:31:47,685 --> 00:31:51,757
filmska poruka je izo�travana
ubacivanjem lokalnog materijala.
392
00:31:51,842 --> 00:31:55,496
Ovi asimilirani holandski Jevreji
393
00:31:55,581 --> 00:31:57,698
su i uvijek �e biti strani elementi
394
00:31:57,782 --> 00:32:01,438
u organizmu doma�ina,
bez obzira koliko poku�avali.
395
00:32:01,521 --> 00:32:04,429
Nijemci su sada
stavljali na snagu
396
00:32:04,513 --> 00:32:07,712
njihov plan da uni�te
sve Jevreje u Evropi.
397
00:32:08,626 --> 00:32:12,032
Lokalno stanovni�tvo se prvo
moralo pridobiti za saradnju,
398
00:32:12,157 --> 00:32:14,151
ili barem na pre�utno odobravanje.
399
00:32:14,236 --> 00:32:16,893
U Holandiji je bilo 140,000 Jevreja.
400
00:32:16,979 --> 00:32:21,713
U maju 1942. njima je nare�eno
da nose Davidovu zvijezdu.
401
00:32:21,798 --> 00:32:24,788
Od jeseni,
oni su okupljani
402
00:32:24,871 --> 00:32:27,198
za njihov put u koncentracione logore.
403
00:32:27,281 --> 00:32:30,272
Bilo je zabranjeno Jevrejima
da idu u kina,
404
00:32:30,398 --> 00:32:32,641
da idu u park, da idu bilo gdje.
405
00:32:32,724 --> 00:32:36,339
Ali je moj brat otkrio
da je dugo vremena bilo mogu�e
406
00:32:36,422 --> 00:32:39,578
iznajmiti brod
i veslati po Amstelu.
407
00:32:39,663 --> 00:32:42,322
Jedne subote, mali dje�ak
je pao u vodu
408
00:32:42,405 --> 00:32:46,642
a moj brat je odmah sko�io
i izvukao ga van,
409
00:32:46,727 --> 00:32:51,253
a to je bio sin fa�iste
koji je �ivio u na�oj ulici.
410
00:32:51,338 --> 00:32:54,079
Majka tog malog dje�aka
411
00:32:54,165 --> 00:33:01,101
je bila veoma, veoma zahvalna
da je jevrejski dje�ak spasio njenog jedinog sina,
412
00:33:01,185 --> 00:33:06,420
i rekla mu je,
"Ako ikad mognem u�initi ne�to za tebe,
413
00:33:06,503 --> 00:33:08,414
do�i u moju ku�u."
414
00:33:08,498 --> 00:33:12,069
I on je krenuo da iza�e, ali...
415
00:33:12,154 --> 00:33:17,596
Nije ni si�ao niz stepenice,
odmah se vratio nazad, i rekao,
416
00:33:17,679 --> 00:33:20,711
"Rekli ste ne�to �to mi mo�e koristiti."
417
00:33:20,797 --> 00:33:23,454
"Molim vas da mi napi�ete
bilje�ku da sam spasio va�eg sina."
418
00:33:23,538 --> 00:33:26,861
"To je sve �to tra�im od vas."
Ona je rekla, "U�init �u to za tebe."
419
00:33:26,945 --> 00:33:28,730
Sje�am se njenog pisma,
420
00:33:28,815 --> 00:33:32,678
u kojem ona pi�e da je taj dje�ak
spasio njeno jedino dijete,
421
00:33:32,761 --> 00:33:36,667
sa njema�kim pozdravom, Hajl Hitler,
koji je napisala na dnu pisma.
422
00:33:36,750 --> 00:33:39,616
I sje�am se moje majke,
bila je tako bijesna na njega.
423
00:33:39,701 --> 00:33:41,901
Udarila ga je.
Rekla je, "Ti si lud."
424
00:33:41,986 --> 00:33:45,641
"Za�to si to uradio?
Sad oni znaju tvoju adresu."
425
00:33:45,725 --> 00:33:48,093
"Mo�da �e do�i sutra."
426
00:33:48,176 --> 00:33:51,707
Ona nije shvatala
da oni imaju sve adrese.
427
00:33:51,791 --> 00:33:53,576
I...
428
00:33:53,661 --> 00:33:56,984
Pa, jednog dana su nas zbilja sve pokupili,
sve nas,
429
00:33:57,068 --> 00:33:58,812
i doveli su nas u pozori�te.
430
00:33:58,896 --> 00:34:01,804
Tamo su bili stolovi
bili su ljudi koji su ne�to pisali,
431
00:34:01,887 --> 00:34:03,922
i bili su i d�akovi, i tamo je bilo...
432
00:34:04,006 --> 00:34:06,664
Bilo je stra�no. U svakom slu�aju...
433
00:34:06,790 --> 00:34:11,608
Bio je tamo �ovjek
koji je gledao u nas i gledao...
434
00:34:12,648 --> 00:34:14,351
"Je li to va�a porodica?"
435
00:34:14,435 --> 00:34:18,423
"U redu.
Mo�ete i�i ku�i, svi vi."
436
00:34:19,463 --> 00:34:22,993
I to je stvarno bilo nevjerovatno,
437
00:34:23,076 --> 00:34:26,691
hodati ulicom ponovo
u �est ujutro,
438
00:34:26,774 --> 00:34:27,937
biti ponovo slobodan.
439
00:34:28,021 --> 00:34:33,753
Bili smo potpuni slobodni,
prvi put.
440
00:34:33,838 --> 00:34:37,035
Bili smo im u rukama
i poslali su nas ku�i.
441
00:34:37,120 --> 00:34:40,942
Bili smo umorni, ali nismo oti�li u krevet.
Ne, moja majka je napravila kafu.
442
00:34:41,025 --> 00:34:43,518
Da, osje�ali smo se tako slobodno.
443
00:34:43,601 --> 00:34:46,716
Izvla�ili su nas iz ku�e,
znate koliko puta?
444
00:34:46,801 --> 00:34:52,035
11 puta su se nama igrali
te igre ma�ke i mi�a.
445
00:34:52,119 --> 00:34:56,688
Znali smo ta�ni kako to ide.
Onda bi do�ao �ovjek i poslao nas ku�i.
446
00:34:56,773 --> 00:34:59,597
Zadnji put je rekao
da je bilo dosta,
447
00:34:59,681 --> 00:35:03,668
te igre deset, 11 puta,
za samo jedno dijete.
448
00:35:03,753 --> 00:35:07,241
�itava porodica Kupman
je morala sada i�i u Vught.
449
00:35:08,033 --> 00:35:10,399
Tovari Jevreja
u robnim vagonima
450
00:35:10,484 --> 00:35:13,973
su stizali u tranzitne logore
u Vughtu i Vesterborku.
451
00:35:26,397 --> 00:35:29,178
Njihova imena i dokumenta
su provjeravali slu�benici,
452
00:35:29,264 --> 00:35:31,548
neki od njih i sami Jevreji.
453
00:35:32,546 --> 00:35:35,743
Onda su slati na istok,
navodno da budu raseljeni.
454
00:35:35,829 --> 00:35:41,063
U stvari da budu ugu�eni i kremirani
u Sobiboru i Au�vitcu.
455
00:35:44,222 --> 00:35:48,042
Pokret otpora je
pozivao na �trajkove i sabota�e.
456
00:35:48,168 --> 00:35:53,319
�eljezni�ari i policija,
pod njema�kom kontrolom, nisu reagovali.
457
00:35:53,402 --> 00:35:56,186
Vozovi su polazili na vrijeme.
458
00:35:58,888 --> 00:36:05,118
Od 140,000 holandskih Jevreja,
105,000 je nastradalo.
459
00:36:06,698 --> 00:36:11,807
Do�ao sam na peron
i tamo je bilo 24-o ljudi
460
00:36:11,893 --> 00:36:15,880
mladi i stari, �ene, djeca, mu�karci -
461
00:36:15,964 --> 00:36:19,910
svezani skupa �eli�nim lancem.
462
00:36:19,995 --> 00:36:23,940
I oni su bili, naravno,
transportovani u Njema�ku da ih ugu�e.
463
00:36:24,024 --> 00:36:27,305
�etvorica Nijemaca je bilo tamo -
tri na jednoj strani sa automatima,
464
00:36:27,390 --> 00:36:30,172
i jedan na drugoj strani grupe.
465
00:36:30,257 --> 00:36:33,870
Bio sam sam, bilo je 12 sati,
466
00:36:33,954 --> 00:36:37,527
bili smo usred grada
na �eljezni�kom peronu.
467
00:36:37,610 --> 00:36:41,515
�ta sam mogao uraditi?
Da sam mogao, iznenada,
468
00:36:41,599 --> 00:36:44,382
ubiti ovu trojicu,
jo� jedan vojnik je bio tamo.
469
00:36:44,466 --> 00:36:47,165
Sa mojim pi�toljem,
bio sam bespomo�an.
470
00:36:47,249 --> 00:36:49,118
Ali �ak i da ste ih ubili svu �etvoricu,
471
00:36:49,202 --> 00:36:53,854
�ta da radite sa 24 �ovjeka
koji su svezani skupa
472
00:36:53,938 --> 00:36:56,472
usred dana
nakon pucnjave
473
00:36:56,556 --> 00:36:59,713
na mjestu koje je vrvjelo Nijemcima?
474
00:36:59,797 --> 00:37:02,372
I onda samo od�etate odatle.
475
00:37:02,456 --> 00:37:06,070
I to je apsolutno stra�no,
476
00:37:06,154 --> 00:37:08,896
i ako imate takvo iskustvo,
477
00:37:08,979 --> 00:37:15,211
imate novi stimulans da rizikujete sebe
za nove prilike koje �ete imati.
478
00:37:15,294 --> 00:37:17,994
Ostala sam dosta vremena u Vughtu.
479
00:37:18,078 --> 00:37:23,728
Sve dok nije oti�ao zadnji
jevrejski zatvorenik, ja sam ostala u Vughtu.
480
00:37:23,812 --> 00:37:25,889
I...
481
00:37:25,972 --> 00:37:32,121
Onda, vidite, Moris,
de�ko koji je poku�ao da nas spasi,
482
00:37:32,205 --> 00:37:35,279
je morao oti�i, �to je bilo stra�no.
483
00:37:35,362 --> 00:37:39,309
Moji roditelji nakon �etiri sedmice,
ali on nakon...
484
00:37:39,392 --> 00:37:41,303
Devet mjeseci smo ostali skupa.
485
00:37:41,387 --> 00:37:46,289
I brinuo se o meni kao �to bi moj otac
�inio, ili moj mu�.
486
00:37:46,373 --> 00:37:48,242
Nisam bila udata u to vrijeme.
487
00:37:48,326 --> 00:37:51,772
Bilo je dirljivo, na�in na
koji je poku�avao da vodi ra�una o svojoj sestri.
488
00:37:51,857 --> 00:37:54,682
Radio je no�u.
Bio je ljevoruk. Veoma ljevoruk.
489
00:37:54,764 --> 00:37:57,049
Poku�avao je da �ije stvari
za druge zatvorenike
490
00:37:57,174 --> 00:38:02,701
samo da bi dobio malo vi�e hrane -
te jezive hrane - za njegovu sestru.
491
00:38:02,785 --> 00:38:08,684
I nakon devet mjeseci je morao da ode,
i ja sam trebala i�i sa njim,
492
00:38:08,768 --> 00:38:12,215
ali mi nije dozvoljeno
jer sam imala roodvonk
493
00:38:12,341 --> 00:38:15,579
Ne znam,...
�arlahnu groznicu, to sam imala.
494
00:38:15,665 --> 00:38:19,859
I to je bila jedna od prljavih
stvari kod Nijemaca -
495
00:38:19,944 --> 00:38:23,890
ako ste bolesni
ne mo�ete i�i u gasnu komoru.
496
00:38:23,973 --> 00:38:26,091
Ne. Prvo morate da ozdravite.
497
00:38:26,177 --> 00:38:28,667
Stvarali su iluziju da
vam se ni�ta ne�e desiti
498
00:38:28,752 --> 00:38:31,119
jer vas ne �alju na transport
499
00:38:31,204 --> 00:38:33,653
kad ste bolesni. Pa sam morala da...
500
00:38:33,738 --> 00:38:35,938
Moj brat, do�ao
je da se oprosti sa mnom.
501
00:38:36,023 --> 00:38:38,224
Gledala sam u njega i mislila se,
502
00:38:38,308 --> 00:38:42,794
"Za ime Boga, on ne mo�e krenuti,
ne u ovoj jadnoj odje�i."
503
00:38:42,879 --> 00:38:48,361
Bio je malen, vidite,
i dala sam mu jednu moju jaknu,
504
00:38:48,446 --> 00:38:52,765
i mislila sam, "Zakop�ava
se na drugu stranu, ali koga briga?"
505
00:38:52,891 --> 00:38:57,545
I dala sam mu par mojih cipela.
Ja...
506
00:38:57,628 --> 00:39:04,898
Gledala sam za njim kad je odlazio
od barake, i otpozadi,
507
00:39:04,982 --> 00:39:07,972
li�io je na mene,
508
00:39:08,098 --> 00:39:12,293
i bila sam sigurna da ga nikad vi�e ne�u vidjeti.
509
00:39:12,379 --> 00:39:14,453
Bila sam sigurna.
510
00:39:15,660 --> 00:39:17,819
Pali smo na ispitu kao nacija.
511
00:39:17,904 --> 00:39:21,434
Nismo napravili jednu sredinu sa Jevrejima.
512
00:39:21,518 --> 00:39:27,915
Jesmo, dio grupe jeste,
dio Holan�ana, ali prekasno.
513
00:39:28,000 --> 00:39:30,742
Bili smo neutralni
u I Svjetskom ratu,
514
00:39:30,824 --> 00:39:33,940
mislili smo da trebamo biti neutralni
i u II Svjetskom ratu -
515
00:39:34,025 --> 00:39:35,685
ali to je bila besmislica.
516
00:39:35,769 --> 00:39:41,170
I onda, imati osje�aj za protest
517
00:39:41,253 --> 00:39:44,659
nije ista stvar kao
pretvoriti to u relevantnu akciju.
518
00:39:53,012 --> 00:39:55,088
Kako je rat odmicao,
519
00:39:55,173 --> 00:39:56,917
Nijemci su poja�avali pozive
520
00:39:57,000 --> 00:40:00,199
za regrutacije vojnika koji �e se
sa njima zajedno boriti u Rusiji.
521
00:40:00,282 --> 00:40:03,274
Ukupno, 25,000 holandskih dobrovoljaca -
522
00:40:03,357 --> 00:40:07,885
u skladu sa veli�inom dr�ave, najve�i
kontigent iz neke okupirane zemlje.
523
00:40:09,714 --> 00:40:12,330
Samo se polovina vratila nazad.
524
00:40:33,646 --> 00:40:36,761
Istovremeno, Nijemci nare�uju
da se radno sposobni mu�karci
525
00:40:36,845 --> 00:40:41,124
jave kao regrutovana radna
snaga za rad u njema�kim ratnim fabrikama.
526
00:40:46,651 --> 00:40:49,142
U strahu da ih ne odvoje od
njihovih porodica,
527
00:40:49,227 --> 00:40:51,926
desetine hiljada
su sada poku�avale da se sakriju.
528
00:40:54,919 --> 00:40:58,616
Policijske nasumi�ne provjere dokumenata
su u�inile izbjegavanje obaveze te�kim.
529
00:40:58,742 --> 00:41:01,607
Jo� jedan problem
je bio sistem racionisanog snabdijevanja
530
00:41:01,733 --> 00:41:05,305
kojim su upravljali holandski civilni slu�benici.
531
00:41:05,389 --> 00:41:09,876
Jedan od njihovih zadataka je
da ozbiljno traga za neregularnostima.
532
00:41:09,959 --> 00:41:13,740
Ovo iz razloga �to je Pokret otpora
sada ve�i i bolje organizovan,
533
00:41:13,824 --> 00:41:18,518
falsifikovao bonove i krao sveske za ishranu da bi
nahranio rastu�i broj ljudi koji su se sakrivali.
534
00:41:18,600 --> 00:41:24,085
Imali smo posebne organizacije
koje su pru�ale ljudima skrovi�ta,
535
00:41:24,168 --> 00:41:26,495
i oni su znali na�u adresu.
536
00:41:26,578 --> 00:41:33,642
Kad su imali nekoga kome je
trebalo skloni�te brzo,
537
00:41:33,724 --> 00:41:36,467
oni su znali da ih uvijek mogu
dovesti nama
538
00:41:36,550 --> 00:41:40,455
jer smo mi uvijek imali
dva mjesta za spavanje
539
00:41:40,538 --> 00:41:45,898
rezervisana za ove hitne slu�ajeve, znate?
540
00:41:45,982 --> 00:41:49,844
I ve�inu vremena
su tu bili ljudi koji ne bi ostajali dugo,
541
00:41:49,930 --> 00:41:52,920
ponekad za vikend,
a onda, u me�uvremenu,
542
00:41:53,004 --> 00:41:57,656
oni su poku�avali da na�u drugo sigurnije
mjesto na kom bi oni mogli ostati.
543
00:41:57,741 --> 00:42:00,565
U maloj sobi, mislim...
544
00:42:00,648 --> 00:42:07,254
nekih... tri, �etiri metra,
545
00:42:07,337 --> 00:42:13,194
tamo je bilo devet ljudi, mislim,
ponekad i 11,
546
00:42:13,280 --> 00:42:19,552
i ljudi iz drugih okru�enja.
547
00:42:21,297 --> 00:42:24,164
Nismo morali raditi ni�ta.
548
00:42:24,248 --> 00:42:29,024
Guliti krompire,
tako ne�to ste mogli raditi.
549
00:42:29,109 --> 00:42:32,722
�itati knjige iz
hri��anske biblioteke.
550
00:42:32,808 --> 00:42:34,758
Ja sam igrao �ah sa mojom �enom.
551
00:42:34,843 --> 00:42:42,735
Prou�avao sam �ah iz knjiga
koje su mi prijatelji poslali iz Amsterdama.
552
00:42:42,820 --> 00:42:49,425
Ali je to samo po sebi bilo kao pakao,
553
00:42:49,509 --> 00:42:55,284
kao �to Sartr ka�e u "Bez izlaza",
554
00:42:55,409 --> 00:43:02,803
sjediti skupa sa ljudima
koji vam se ne dopadaju sve vi�e i vi�e
555
00:43:02,888 --> 00:43:05,131
svakog minuta u danu,
556
00:43:06,544 --> 00:43:10,116
sa svim tim tenzijama.
557
00:43:10,200 --> 00:43:16,847
I jedini na�in bijega od toga
je da odete spavati.
558
00:43:19,715 --> 00:43:22,123
Rano ujutro sam i�ao
u biro.
559
00:43:22,207 --> 00:43:24,284
Imali smo biblijski institut u tom birou.
560
00:43:24,368 --> 00:43:28,065
Bilo je to jako dobro jer smo krili
sav na� eksploziv i oru�je
561
00:43:28,149 --> 00:43:31,389
iza biblioteke
Biblijskog instituta.
562
00:43:31,472 --> 00:43:35,294
I morali ste biti tamo u devet ili pola deset,
i ne kasnije,
563
00:43:35,379 --> 00:43:38,369
jer bi onda ve� bilo...
564
00:43:38,453 --> 00:43:41,526
pa, neizvjesnost u grupi -
"Gdje je on?"
565
00:43:41,611 --> 00:43:47,759
I onda smo poku�avali da uradimo
ono �to je bilo na programu te sedmice.
566
00:43:47,844 --> 00:43:50,460
RAF je spustio plasti�ni eksploziv.
567
00:43:50,543 --> 00:43:54,407
Pa smo napravili od toga bombu,
568
00:43:54,491 --> 00:44:00,390
i na�li smo lijep njema�ki kamion
i stavili ju u njega.
569
00:44:00,474 --> 00:44:05,584
Morate da polomite ne�to
unutar te bombe,
570
00:44:05,667 --> 00:44:09,572
a onda �e ona za pola sata
eksplodirati.
571
00:44:09,656 --> 00:44:13,893
Nismo uop�te imali obuke za to,
i nismo pritisnuli dovoljno brzo,
572
00:44:13,976 --> 00:44:17,466
i nakon skoro sat vremena,
jo� nije eksplodirala.
573
00:44:17,592 --> 00:44:22,367
Pa smo se vratili nazad u biro
i napravili drugu bombu,
574
00:44:22,453 --> 00:44:25,111
i pritisnuli to malo bolje.
575
00:44:25,195 --> 00:44:27,479
Bilo je pomalo riskantno staviti unutra
576
00:44:27,564 --> 00:44:32,132
jer da je ona prva opalila
samo malim pomjeranjem,
577
00:44:32,216 --> 00:44:35,746
pa, ja vam ne bih mogao
onda pri�ati ovu pri�u. Ali nije.
578
00:44:35,873 --> 00:44:40,442
Pola sata kasnije obadvije su se aktivirale
skupa i to je bila zbilja velika vatra.
579
00:44:40,526 --> 00:44:43,599
Ponekad morate da malo u�ivate
580
00:44:43,685 --> 00:44:46,092
jer smo imali i druga�ijih dana
581
00:44:46,176 --> 00:44:48,752
kad se neki od va�ih
prijatelja nikad ne�e vratiti.
582
00:44:51,662 --> 00:44:55,110
Bilo je nekoliko
ilegalnih �tamparija u Holandiji.
583
00:44:57,144 --> 00:45:00,926
Jednom, Nijemci su
uhapsili 40 na�ih ljudi,
584
00:45:01,009 --> 00:45:04,872
i odveli ih u
koncentracioni logor Vught.
585
00:45:06,410 --> 00:45:09,444
Ispitivali su jednog od njih
i onda su ga pustili
586
00:45:09,526 --> 00:45:11,770
i poslali su nam po njemu ovu poruku:
587
00:45:11,854 --> 00:45:14,720
"Ako zatvorite novine..." -
588
00:45:14,803 --> 00:45:18,915
to je bilo blizu kraja rata,
vjerovatno 1944,
589
00:45:19,000 --> 00:45:24,939
"Ako prestanete praviti svoje novine,
mi ne�emo streljati ove ljude."
590
00:45:37,240 --> 00:45:41,934
Sazvali smo sastanak
i pri�ali pa�ljivo o tome.
591
00:45:45,923 --> 00:45:49,827
Do�li smo do zaklju�ka
da �emo nastaviti dalje.
592
00:45:58,138 --> 00:46:01,087
�im neki va�i
prijatelji budu streljani,
593
00:46:01,171 --> 00:46:02,874
vi shvatate stvari vi�e ozbiljno.
594
00:46:03,000 --> 00:46:06,696
Ako znate da se taj �ovjek ubacio
u pokret otpora
595
00:46:06,780 --> 00:46:09,688
i ako ga ubijete da �ete
spasiti toliko mnogo �ivota,
596
00:46:09,771 --> 00:46:14,882
to je stra�no te�ko
i stra�na odgovornost.
597
00:46:14,965 --> 00:46:19,285
Imali smo nare�enje da ubijemo par,
598
00:46:19,370 --> 00:46:22,235
opasan par.
599
00:46:22,361 --> 00:46:24,894
Tra�eno je da ih ubijemo
na ulici -
600
00:46:24,978 --> 00:46:28,759
kad pre�u most,
da ih upucamo i pobjegnemo.
601
00:46:28,842 --> 00:46:32,290
Ali smo imali �kolu
vrlo blizu tog mjesta,
602
00:46:32,374 --> 00:46:34,949
i bilo je jako puno ljudi
na ulicama,
603
00:46:35,033 --> 00:46:38,937
pa smo pomislili,
"Hajde da ih uvedemo u �kolu
604
00:46:39,022 --> 00:46:41,805
i ubijemo ih u podrumu."
605
00:46:41,888 --> 00:46:47,455
�im smo ih uveli u taj podrum
i upalili svijetla,
606
00:46:47,540 --> 00:46:50,488
vidjeli smo da je �ena bila trudna.
607
00:46:50,573 --> 00:46:53,397
I nismo to onda mogli uraditi.
608
00:46:53,481 --> 00:46:58,549
Pa smo se dogovorili - komandir
na�e grupe i ja -
609
00:46:58,631 --> 00:47:01,041
da ih trebamo zastra�iti.
610
00:47:01,126 --> 00:47:04,199
To smo i uradili. Mu�karca prvo.
611
00:47:04,284 --> 00:47:07,482
Dobro smo ga zastra�ili,
to vam garantujem.
612
00:47:07,566 --> 00:47:09,476
Ali samo prijetnje.
613
00:47:09,560 --> 00:47:16,040
A onda i �enu,
ali smo uzeli u obzir njeno stanje.
614
00:47:16,165 --> 00:47:21,150
Preuzeli smo rizik njihovih obe�anja,
615
00:47:21,235 --> 00:47:25,263
da �e prestati sa tim �to rade
i �ekati nakon rata
616
00:47:25,349 --> 00:47:28,255
kada �e narod uraditi sa njima
ono �to je neophodno.
617
00:47:30,001 --> 00:47:32,701
Prolje�e 1944.
618
00:47:32,785 --> 00:47:37,188
Drugi front
pove�ao je �udnje za osloba�anjem.
619
00:47:37,272 --> 00:47:40,221
Nijemci su stavili postere
upozorenja da �e savezni�ka invazija
620
00:47:40,348 --> 00:47:42,341
zna�iti smrt i razaranje.
621
00:47:42,466 --> 00:47:47,533
"Majko, je li to taj drugi front
o kome otac stalno pri�a?"
622
00:47:51,690 --> 00:47:53,600
Ali je invazija stigla,
623
00:47:53,685 --> 00:47:57,796
i od jeseni 1944
Saveznici idu prema sjeveru.
624
00:47:57,881 --> 00:48:00,248
13. septembra, prvi holandski grad,
625
00:48:00,331 --> 00:48:03,073
Mastriht, na krajnjem jugu,
je oslobo�en.
626
00:48:03,157 --> 00:48:07,019
Borci pokreta otpora hapse naciste
i ka�njavaju �enske kolaboracioniste.
627
00:48:10,428 --> 00:48:13,335
Ali dok se ju�ni vrh Holandije
radovao,
628
00:48:13,419 --> 00:48:17,782
ostatak dr�ave
je nestrpljivo �ekao na oslobo�enje.
629
00:48:19,319 --> 00:48:22,601
Danima kasnije, nade su raspr�ene -
630
00:48:22,684 --> 00:48:25,801
Saveznici su pretrpjeli ozbiljan
poraz kod Arnhema.
631
00:48:32,200 --> 00:48:35,231
Holandska vlada u egzilu
je pozivala na bombardovanje pruga
632
00:48:35,317 --> 00:48:37,641
da se sprije�i snabdijevanje njema�kih armija.
633
00:48:37,726 --> 00:48:41,008
�eljezni�ari, koji su ranije oklijevali,
iza�li su u punoj snazi,
634
00:48:41,090 --> 00:48:44,205
�to je dovelo sav prevoz u blokadu.
635
00:48:44,332 --> 00:48:46,741
Nijemci su uzvratili uskra�ivanjem
636
00:48:46,824 --> 00:48:50,563
snabdijevanja gorivom i hranom
gradova na zapadu Holandije.
637
00:48:53,804 --> 00:48:55,797
Uskoro su ljudi tragali
638
00:48:55,882 --> 00:49:00,036
uzdu� tihih i napu�tenih �eljezni�kih �ina
za komadi�ima uglja.
639
00:49:01,450 --> 00:49:05,977
Radnje su ostale bez hrane.
Cijene na crnoj berzi su sko�ile.
640
00:49:06,061 --> 00:49:08,761
Ljudi su se odr�avali
na �ivotu jedu�i lukovice tulipana.
641
00:49:13,041 --> 00:49:16,322
Usprkos oskudicama,
�trajka�i su se dr�ali �vrsto.
642
00:49:17,487 --> 00:49:22,305
Koriste�i falsifikovane obveznice, njihove plate
su ispla�ivane od Pokreta otpora,
643
00:49:22,390 --> 00:49:25,422
koji su sada tako�e
sakrivali 300,000 ljudi
644
00:49:25,506 --> 00:49:28,206
koje su Nijemci tra�ili za prisilni rad.
645
00:49:28,872 --> 00:49:31,695
Nije bilo struje ni gasa.
646
00:49:31,780 --> 00:49:37,513
Ku�e napu�tene od Jevreja
su �erupane da se drvo iskoristi kao gorivo.
647
00:49:52,222 --> 00:49:54,339
Kako se zima poja�avala,
648
00:49:54,423 --> 00:49:58,661
Nijemci su popustili
i dozvolili hitne narodne kuhinje.
649
00:50:17,026 --> 00:50:21,138
Ipak, bilo je jasno
da �e mnogi umrijeti od gladi
650
00:50:21,222 --> 00:50:23,257
dok se Holandija ne oslobodi.
651
00:50:24,588 --> 00:50:29,904
Pitao sam mog prijatelja Bedela Smita
da pita generala Ajzenhauera
652
00:50:29,989 --> 00:50:32,895
za�to ne bi zapo�eo zasebnu akciju
653
00:50:32,981 --> 00:50:37,093
da oslobodi ostatak Holandije,
654
00:50:37,175 --> 00:50:39,794
gdje bi i�li do Maasa
655
00:50:39,876 --> 00:50:43,616
a onda do Nijmegena,
i da je to bilo,
656
00:50:43,699 --> 00:50:49,101
i da �e ostatak biti u sve gorim i gorim
problemima ove zime.
657
00:50:49,185 --> 00:50:52,217
Onda, u to vrijeme, vrlo skoro,
658
00:50:52,300 --> 00:50:58,282
skoro istovremeno, Nijemci su
izveli kontranapad u Ardenima,
659
00:50:58,367 --> 00:51:01,731
koji je poremetio skoro sve
�emu smo se nadali.
660
00:51:06,136 --> 00:51:08,836
Hitler je rije�io da oguli Holandiju skroz.
661
00:51:08,919 --> 00:51:12,907
Samo iz Roterdama
u dva dana novembra 1944,
662
00:51:12,991 --> 00:51:18,516
50,000 radno sposobnih mu�karaca
je uhva�eno i poslato u Njema�ku.
663
00:51:22,381 --> 00:51:25,829
Kad je zazvonilo zvono,
vani su stajala dva Nijemca.
664
00:51:25,912 --> 00:51:27,864
Obadvojica su do�li na sprat.
665
00:51:27,950 --> 00:51:31,937
Jedan je ostao na vrhu stepenica
a drugi je u�ao u sobu.
666
00:51:32,020 --> 00:51:33,473
Razgledao je sobu,
667
00:51:33,557 --> 00:51:37,088
i dva mu�karca koja su bila tu
su morali da se obuku i po�u sa njima.
668
00:51:37,172 --> 00:51:40,786
A mi, �ene,
smo naravno plakale, obadvije -
669
00:51:40,912 --> 00:51:46,064
jedna �ena sa bebom u rukama,
drugo dijete joj se dr�alo za suknju.
670
00:51:46,146 --> 00:51:49,136
I jo� se �ivo sje�am
da je jedan Nijemac
671
00:51:49,222 --> 00:51:52,919
koji je bio u sobi, on je plakao.
672
00:51:53,002 --> 00:51:55,660
Suze su silazile niz njegovo lice
i on je rekao,
673
00:51:55,746 --> 00:51:59,939
"Stra�no mi je �ao
�to nisam sam."
674
00:52:00,025 --> 00:52:02,931
"Volio bih da mogu da vam pomognem,
ali ne mogu uraditi ni�ta
675
00:52:03,016 --> 00:52:06,007
jer ima neko sa mnom
i ja ga ne poznajem."
676
00:52:06,090 --> 00:52:10,036
Nije to mogao uraditi. Poku�avao
je da ostavi ta dva mu�karca tamo
677
00:52:10,120 --> 00:52:13,235
jer je mislio da je to stra�no.
678
00:52:19,344 --> 00:52:22,043
To je bilo prvi put da vidim
jednog Nijemca da pla�e.
679
00:52:22,129 --> 00:52:26,281
On je stvarno plakao,
velike suze su se kotrljale niz njegovo lice.
680
00:52:30,812 --> 00:52:36,088
Te zime,
16,000 holandskih mu�karaca, �ena i djece
681
00:52:36,171 --> 00:52:38,123
je umrlo of zime i gladi.
682
00:53:15,642 --> 00:53:18,716
Oslobodioci jo� nisu stigli.
59762
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof