Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:12,169 --> 00:00:14,505
Oktobar, 1940.
2
00:00:14,588 --> 00:00:18,384
Vinston �er�il
pora�enom narodu Francuske:
3
00:00:18,467 --> 00:00:20,594
Laku no� sada.
4
00:00:20,678 --> 00:00:24,598
Spavajte da skupite snagu
za jutro.
5
00:00:24,682 --> 00:00:26,976
Za jutro koje �e do�i.
6
00:00:27,059 --> 00:00:30,771
Sjajno �e zasjati na
hrabrim i ispravnim,
7
00:00:30,896 --> 00:00:35,276
prijatno na svima koji trpe.
8
00:00:35,359 --> 00:00:37,445
�ivjela Francuska!
9
00:00:39,447 --> 00:00:41,949
Pa, laku no�.
10
00:00:42,867 --> 00:00:44,952
Lijepo spavajte.
11
00:00:45,077 --> 00:00:49,999
Spavajte da skupite snagu za jutro,
za zoru koja �e do�i.
12
00:00:52,209 --> 00:00:55,421
Sada kona�no,
nakon skoro �etiri godine,
13
00:00:55,504 --> 00:00:58,049
zora se po�ela pomaljati.
14
00:00:58,132 --> 00:01:01,886
Iskrcavanje na kontinent je
bilo na dohvat ruke.
15
00:02:02,321 --> 00:02:04,365
Dijep, 1942.
16
00:02:05,783 --> 00:02:11,914
Prvi ve�i poku�aj iskrcavanja
savezni�kih trupa u Francuskoj je bio katastrofa.
17
00:02:13,624 --> 00:02:16,919
Skoro polovina invazionih snaga
od 7000 ljudi je izgubljeno
18
00:02:17,003 --> 00:02:20,214
poku�avaju�i slomiti
sna�nu odbranu luke.
19
00:02:23,759 --> 00:02:26,429
Mnogo vojnika nije uspjelo
ni da se pomakne sa pla�a.
20
00:02:26,512 --> 00:02:30,641
Stotine drugih
su oti�le ravno u zarobljeni�tvo.
21
00:02:30,725 --> 00:02:35,146
Izvukli smo toliko pouka iz Diepa
da mislim da je to bilo prili�no neprocjenjivo
22
00:02:35,229 --> 00:02:38,441
sve dok je kona�na invazija
bila u pitanju.
23
00:02:38,524 --> 00:02:42,486
Mislim da je sve �to je moglo krenuti lo�e,
krenulo lo�e sa tom operacijom.
24
00:02:42,570 --> 00:02:45,906
Rezultat toga je bio, da smo do kraja,
25
00:02:45,990 --> 00:02:49,160
bili zapanjuju�e impresionirani
26
00:02:49,243 --> 00:02:52,329
opasnostima i rizicima
27
00:02:52,413 --> 00:02:54,623
bilo koje vrste kombinovane operacije
28
00:02:54,707 --> 00:02:56,167
tog reda veli�ine.
29
00:02:56,250 --> 00:03:00,671
Nikad nismo poku�ali kombinovanu
operaciju te veli�ine ranije.
30
00:03:00,755 --> 00:03:02,965
I stvarno niko nije znao kako to uraditi.
31
00:03:03,049 --> 00:03:07,011
Postoje tri uslova koja su potrebna
za uspje�nu invaziju.
32
00:03:07,094 --> 00:03:11,682
Prvi, o�igledno, je sti�i na obalu
bez obzira na bilo kakav otpor.
33
00:03:11,766 --> 00:03:13,601
Drugo, zadr�ati obalu,
34
00:03:13,726 --> 00:03:17,063
ostati na obali bez obzira
na vremenske uslove.
35
00:03:17,146 --> 00:03:18,689
Tre�e, sprije�iti neprijatelja
36
00:03:18,814 --> 00:03:22,401
da oja�a svoje snage
�to prije mo�ete,
37
00:03:22,485 --> 00:03:25,279
ina�e �e vas baciti
nazad u more.
38
00:03:25,363 --> 00:03:27,823
Obzirom na ove osnove,
39
00:03:27,948 --> 00:03:30,993
dva najpogodnija podru�ja
su bila Pas de Kale,
40
00:03:31,118 --> 00:03:34,413
preko La Man�a
na naju�em dijelu,
41
00:03:34,497 --> 00:03:36,332
i Normandija na zapadu.
42
00:03:36,415 --> 00:03:40,086
Odabir je bio prvi zadatak
generala Frederika Morgana
43
00:03:40,169 --> 00:03:43,756
i njegovog posebnog savezni�kog osoblja,
znanog kao COSSAC,
44
00:03:43,839 --> 00:03:48,928
naimenovanog 1943
da uobli�i inicijalne invazione planove.
45
00:03:49,011 --> 00:03:53,015
Po�etno planiranje
invazije se�e sve do 1941.
46
00:03:53,099 --> 00:03:55,893
Izbor COSSAC-a je na kraju
bila Normandija,
47
00:03:55,976 --> 00:04:01,190
80 km istaknute obale
malo isto�no od �erbur poluostrva.
48
00:04:02,817 --> 00:04:06,654
Normandija je imala nekoliko prednosti
nad Pas de Kaleom.
49
00:04:06,737 --> 00:04:11,742
Iako udaljenija od Engleske,
bila je manje utvr�ena.
50
00:04:11,826 --> 00:04:14,328
Njene pla�e, ve�inom bez hridi
51
00:04:14,412 --> 00:04:17,331
i sa minimumom
ilova�e i depresija,
52
00:04:17,415 --> 00:04:20,584
su bile prikladnije za
iskrcavanje trupa i zaliha
53
00:04:20,668 --> 00:04:23,129
i za brzo napredovanje u kopno.
54
00:04:23,212 --> 00:04:27,883
I bilo je blizu lukama u �erburu
i Bretanji.
55
00:04:32,638 --> 00:04:35,641
U Kvebeku, avgusta, 1943,
56
00:04:35,725 --> 00:04:41,480
COSSAC-ov na�elni plan za invaziju
je odobren od �er�ila i Ruzvelta.
57
00:04:41,564 --> 00:04:45,192
Prekokanalni napad
�e sada, napokon, postati realnost.
58
00:04:45,276 --> 00:04:50,698
Kodno ime - Overlord.
Ciljni datum - maj, 1944.
59
00:04:54,577 --> 00:04:57,872
Odsko�na daska za invaziju
�e biti Engleska.
60
00:04:57,955 --> 00:05:01,959
Britanci, jednom razmje�teni zbog
Hitlerovih bombi, opet su bili u pokretu.
61
00:05:02,043 --> 00:05:06,380
Ovaj put, da naprave mjesta
najve�oj invazionoj armiji.
62
00:05:06,839 --> 00:05:11,302
Za mnoge, to je zna�ilo nagle promjene,
finansijske gubitke, li�ne probleme.
63
00:05:11,385 --> 00:05:13,763
Ali je razlog bio monumentalan -
64
00:05:13,888 --> 00:05:16,724
dugo o�ekivani drugi front.
65
00:05:16,807 --> 00:05:19,560
Little Brown Jug
66
00:05:34,408 --> 00:05:36,243
Iz Sjedinjenih Dr�ava,
67
00:05:36,327 --> 00:05:39,622
brodovi nakrcani trupama
su tekli preko Atlantika.
68
00:06:02,353 --> 00:06:04,689
Do sada, broj Amerikanaca
u Britaniji
69
00:06:04,855 --> 00:06:06,941
se pribli�avao jednom i po milionu,
70
00:06:07,024 --> 00:06:10,986
a na ulicama Londona
se mogla vidjeti svaka savezni�ka uniforma.
71
00:06:12,780 --> 00:06:18,119
U ovoj velikoj plutaju�oj kasarni,
moral je bio veoma va�an.
72
00:06:23,290 --> 00:06:24,917
Imali smo nekoliko velikih putovanja.
73
00:06:25,042 --> 00:06:27,878
Ali je ovo predivno.
Veoma sam ushi�en �to sam ovdje.
74
00:06:27,962 --> 00:06:30,297
Nemam ni�ta novo da vam javim
iz Dr�ava.
75
00:06:30,381 --> 00:06:33,384
Znate, Dr�ave -
to je ono gdje �ivi �er�il. Ja...
76
00:06:37,555 --> 00:06:40,224
Ali on zbilja putuje.
�ovje�e, stalno je nekud okolo.
77
00:06:40,349 --> 00:06:44,478
Bio je vi�e puta u Kazablanki
nego Hemfri Bogart.
78
00:06:45,229 --> 00:06:48,065
Na druga�ijoj pozornici,
jo� jedan Amerikanac,
79
00:06:48,149 --> 00:06:50,067
general Dvajt Dejvid Ajzenhauer,
80
00:06:50,192 --> 00:06:54,363
imenovan od Ruzvelta
za glavnog komandanta operacije.
81
00:06:54,488 --> 00:07:00,327
Ajzenhauer je komandovao savezni�kom
ekspedicijom u Sjevernoj Africi 1942.
82
00:07:00,453 --> 00:07:04,332
Koliko znanje vojskovo�e,
toliko �e mu biti potrebne i finese diplomate
83
00:07:04,415 --> 00:07:09,420
jer je sad morao da
predvodi veliku multinacionalnu silu.
84
00:07:10,046 --> 00:07:12,840
Uvijek smo imali probleme,
ali general Ajzenhauer,
85
00:07:12,965 --> 00:07:17,178
dok je bio vrhovni savezni�ki komandant,
on je imao taj divni talenat
86
00:07:17,303 --> 00:07:21,098
da se dogovori sa ljudima
svih nacionalnosti.
87
00:07:21,223 --> 00:07:23,684
Nije mislio o sebi kao
Amerikancu,
88
00:07:23,768 --> 00:07:29,398
nije mislio o sebi kao Britancu
ili Francuzu ili bilo �ta tako.
89
00:07:29,482 --> 00:07:33,027
Uvijek je mislio o tome �ta
je najbolje za sveukupni savezni�ki uspjeh.
90
00:07:34,528 --> 00:07:37,281
Najpoznatiji od
Ajkovih komandanata �e postati
91
00:07:37,365 --> 00:07:39,950
general Montgomeri,
pobjednik El Alamejna.
92
00:07:40,076 --> 00:07:42,661
�uven zbog njegovog jasnog
obra�anja trupama,
93
00:07:42,745 --> 00:07:47,124
Monti je sada podsticao radnike
u proizvodnji na maksimalan napor.
94
00:07:48,042 --> 00:07:54,215
Za�to je...
za�to se danas plima okrenula
95
00:07:54,298 --> 00:07:57,551
i mi tu�emo Nijemce
96
00:07:57,677 --> 00:08:02,139
i danas dolazimo
do kona�nog klimaksa rata?
97
00:08:02,264 --> 00:08:08,479
Re�i �u vam za�to. Zato jer imamo
daleko najbolju opremu
98
00:08:08,562 --> 00:08:13,567
i imamo daleko najbolje ljude.
I �ene tako�e. Daleko najbolje.
99
00:08:18,197 --> 00:08:24,495
Ako na frontu i kod ku�e
sve bude dobro i�lo ove godine,
100
00:08:24,578 --> 00:08:27,248
mo�emo ovu stvar skoro zavr�iti,
101
00:08:27,373 --> 00:08:32,545
mo�emo ih udariti tako jako,
da �e ih idu�e godine trebati samo oboriti.
102
00:08:32,628 --> 00:08:34,797
Zbogom svima.
Hvala vam mnogo.
103
00:08:34,880 --> 00:08:38,801
Montijev optimizam je bio
zarazan, ali je Britanija, kao i Amerika,
104
00:08:38,884 --> 00:08:43,264
ve� radila punom parom
sa ili bez muzike.
105
00:08:43,848 --> 00:08:46,267
("Poziv svim radnicima", Erika Koatesa)
106
00:08:58,571 --> 00:09:02,491
Masovni napor je ostvarivan da
se ispune potrebe operacije "Overlord".
107
00:09:02,575 --> 00:09:04,827
Avioni - 13,000.
108
00:09:04,910 --> 00:09:07,371
Tenkovi i vozila - 17,000.
109
00:09:07,455 --> 00:09:12,168
Padobrani - 90,000.
Bombe i granate u milionima.
110
00:09:49,163 --> 00:09:53,542
Operacije je tako�e zahtijevala
4,000 napadnih i vozila za iskrcavanje.
111
00:09:53,626 --> 00:09:55,961
Ali, prvo,
ona prosto nisu postojala.
112
00:09:56,045 --> 00:09:59,298
Apsolutno
krucijalna stvar za invaziju
113
00:09:59,382 --> 00:10:01,425
je da se trupe prebace preko vode.
114
00:10:01,509 --> 00:10:03,803
Zato su vam potrebni
brodovi za iskrcavanje i vozila.
115
00:10:03,886 --> 00:10:06,347
Trebalo ih je napraviti
u velikim koli�inama,
116
00:10:06,430 --> 00:10:09,016
u vrijeme kad
su sva brodogradili�ta
117
00:10:09,141 --> 00:10:11,894
bila potrebna da
se dobije Bitka za Atlantik.
118
00:10:14,021 --> 00:10:17,358
Do prolje�a 1944,
invaziona vozila su napravljena
119
00:10:17,441 --> 00:10:21,529
i spremna za intenzivni,
neprestani, invazioni trening
120
00:10:21,612 --> 00:10:24,323
u te�kim borbenim uslovima.
121
00:10:45,011 --> 00:10:48,097
Mno�tvo invazionih trupa
�e krenuti zrakom.
122
00:10:48,180 --> 00:10:50,266
Vi�e od 20,000 njih je odabrano
123
00:10:50,349 --> 00:10:53,519
za najve�u zra�nu operaciju
do sada u ratu.
124
00:10:57,189 --> 00:11:00,359
Neke napada�ke trupe
�e morati da savladaju stijene.
125
00:11:00,443 --> 00:11:06,490
Trening u gadnim kanalskim vodama
mo�e biti smrtonosan kao i prava stvar.
126
00:11:15,624 --> 00:11:19,086
Preko ovih voda,
fon Rund�ted i Romel
127
00:11:19,170 --> 00:11:22,798
su imali razli�ita gledi�ta
o tome kako do�ekati invaziju.
128
00:11:24,300 --> 00:11:26,594
Fon Run�ted, glavni komandant,
129
00:11:26,677 --> 00:11:30,431
je �elio da se mobilna rezerva
dr�i pozadi da bi se borili u unutra�njosti.
130
00:11:30,514 --> 00:11:33,517
Romel, komandant
anti-invazionih snaga,
131
00:11:33,642 --> 00:11:36,020
je �elio da se napad odbije
na pla�ama.
132
00:11:38,898 --> 00:11:43,069
Ali Hitlerov Atlantski zid, lanac
�eli�no-betonskih utvr�enja
133
00:11:43,152 --> 00:11:47,156
planiran da se razvu�e od Danske
do �panske granice, je bio nedovr�en.
134
00:11:53,162 --> 00:11:55,748
Romel je napravio zakasnjele napore
da popuni praznine
135
00:11:55,831 --> 00:11:58,751
polaganjem linija �vrstih
podvodnih prepreka,
136
00:11:58,834 --> 00:12:01,170
uklju�uju�i milione skrivenih mina.
137
00:12:12,431 --> 00:12:18,354
Da bi savladali ovakvu odbranu, Saveznici
su razvili razli�ite ingeniozne mjere.
138
00:12:18,437 --> 00:12:22,274
Da pomognu tenkovima preko pijeska
i blata i betona,
139
00:12:22,358 --> 00:12:25,444
�vajcarske rolne i polaga� tepiha.
140
00:12:37,915 --> 00:12:44,755
Panjandrum, napravljen da uni�ti
prepreke na pla�i, se nije pokazao uspje�nim.
141
00:13:05,568 --> 00:13:09,363
Pluto - cjevovod preko okeana -
142
00:13:09,488 --> 00:13:12,241
fleksibilni cjevovod kilometrima duga�ak.
143
00:13:14,160 --> 00:13:19,999
Pluto �e minimizovati opasnost od
transporta goriva do Francuske tankerima.
144
00:13:20,082 --> 00:13:27,006
Mogao je prenositi preko milion tona
goriva dnevno na kontinent, ispod vode.
145
00:13:27,089 --> 00:13:31,677
Obalske pumpne stanice
su bile dobro kamuflirane.
146
00:13:35,348 --> 00:13:38,392
Jo� zna�ajniji je bio Mulberi,
147
00:13:38,476 --> 00:13:43,481
dva vje�ta�ka pristani�ta
svako veli�ine pristani�ta u Doveru.
148
00:13:43,564 --> 00:13:48,069
Svi dijelovi su morali
da se tegle preko Kanala.
149
00:13:48,152 --> 00:13:51,572
Problem da se ostane
na obali je bio jedan,
150
00:13:51,655 --> 00:13:54,116
zbog vremenskih uslova
u Kanalu.
151
00:13:54,241 --> 00:13:57,286
Niste mogli o�ekivati
vi�e od tri ili �etiri uzastopna dana
152
00:13:57,370 --> 00:14:00,039
dobrog vremena, pogodnog
da se vr�i snabdijevanje na pla�ama.
153
00:14:00,122 --> 00:14:02,792
Pa smo o�igledno, mislili
da moramo imati pristani�te.
154
00:14:02,875 --> 00:14:04,377
Zato smo poku�ali u Dijepu.
155
00:14:04,460 --> 00:14:07,213
Ali smo shvatili u Dijepu
da ne mo�emo zauzeti pristani�te
156
00:14:07,338 --> 00:14:09,548
bez da koristimo te�ko bombardovanje
157
00:14:09,632 --> 00:14:12,301
koje �e tako�e uni�titi postrojenja
koja �elimo da koristimo.
158
00:14:12,385 --> 00:14:16,514
Pa je o�ita stvar bila da ponesemo
na�e vlastito vje�ta�ko pristani�te sa nama,
159
00:14:16,597 --> 00:14:21,560
koje smo zvali Mulberi, i za koje
su svi mislili da je potpuna ludost.
160
00:14:22,436 --> 00:14:25,773
Ajzenhauer se sretao stalno
sa njegovim komandantima
161
00:14:25,856 --> 00:14:27,400
da usaglase strategiju.
162
00:14:27,483 --> 00:14:31,570
Njegov zamjenik, �ef zra�nih snaga mar�al Teder,
admiral Remzi,
163
00:14:31,654 --> 00:14:34,031
generali Bredli i Montgomeri,
164
00:14:34,115 --> 00:14:36,534
i mar�al Li-Malori.
165
00:14:36,617 --> 00:14:39,954
Glavna briga je bilo vrijeme
koje se mo�e o�ekivati
166
00:14:40,037 --> 00:14:42,081
na po�etku operacije.
167
00:14:42,164 --> 00:14:45,167
General Ajzenhauer
je bio jasan od po�etka
168
00:14:45,251 --> 00:14:48,045
da �eli da izgradi povjerenje,
169
00:14:48,170 --> 00:14:52,383
ne samo u onome �to smo
mogli da uradimo kao prognozeri,
170
00:14:52,466 --> 00:14:56,679
i ja posebno, za njega li�no,
171
00:14:56,762 --> 00:15:00,016
ve� je �elio da zna na �ta se oslanja,
172
00:15:00,099 --> 00:15:04,562
sam izbor rije�i koje sam koristio
173
00:15:04,645 --> 00:15:06,939
i ton kojim sam ih koristio.
174
00:15:07,023 --> 00:15:11,235
Mogao je re�i,
�ak i prije nego sam predstavio prognozu,
175
00:15:11,318 --> 00:15:15,531
skoro svaki put,
�ta �u re�i.
176
00:15:15,656 --> 00:15:19,285
Koristio je moje lice, mislim,
kao neku vrstu zidnog barometra.
177
00:15:20,328 --> 00:15:24,081
Planovi za zavaravanje
su tako�e razmatrani u vrhovnoj komandi.
178
00:15:24,165 --> 00:15:28,252
Me�u najvi�e razmatranim su bili la�ne
pripreme za napad u Norve�koj,
179
00:15:28,336 --> 00:15:30,421
koji �e biti pokrenut iz �kotske.
180
00:15:30,504 --> 00:15:34,342
I vi�e kredibilno, glavni napad
na Pas de Kale
181
00:15:34,425 --> 00:15:36,344
iz jugoisto�nih luka.
182
00:15:36,427 --> 00:15:38,596
Tako�e je bio klju�an i plan bombardovanja
183
00:15:38,679 --> 00:15:43,434
da se odsjeku njema�ke komunikacije
prema rejonima iskrcavanja - blokada.
184
00:15:43,517 --> 00:15:47,897
Ono �to se trebalo uraditi
je da se ometaju komunikacije.
185
00:15:47,980 --> 00:15:50,858
Ponovo, mislim da je to bila
lekcija koju samo nau�ili iz Dijepa.
186
00:15:50,941 --> 00:15:54,904
Jer nismo shvatili u Dijepu
187
00:15:54,987 --> 00:15:56,989
kako je apsolutno esencijalno
188
00:15:57,073 --> 00:16:01,577
imati potpunu prevlast
vatrene mo�i
189
00:16:01,661 --> 00:16:05,539
i iz vazduha i sa zemlje.
Rezultat ovoga je bilo,
190
00:16:05,623 --> 00:16:09,627
i mislim da je ovo uzrokovalo velike
pote�ko�e na visokim nivoima,
191
00:16:09,710 --> 00:16:13,214
da je mar�al Heris,
192
00:16:13,297 --> 00:16:16,467
koji je jo� mislio
do mo�e dobiti rat na svoj na�in,
193
00:16:16,550 --> 00:16:20,137
natjeran da koristi
te�ke bombardere
194
00:16:20,221 --> 00:16:25,309
da se napadnu njema�ke
putne i �eljezni�ke komunikacije.
195
00:16:25,393 --> 00:16:28,396
Mislim da se on tome jako protivio.
196
00:16:28,479 --> 00:16:32,274
Mislio je da je to zbilja diverzija
u na�inu kako se treba voditi rat.
197
00:16:32,358 --> 00:16:37,780
Ali je morao to uraditi,
i uradio je to izuzetno efektivno.
198
00:16:46,038 --> 00:16:49,208
Prolje�e 1944
je vidjelo ra�irene vazdu�ne napade
199
00:16:49,333 --> 00:16:52,586
na ceste i pruge
i na aerodrome.
200
00:16:59,635 --> 00:17:03,806
U isto vrijeme, svuda po ju�noj
Engleskoj, podizali su se kampovi,
201
00:17:03,889 --> 00:17:08,853
spremni za desetine hiljada
invazionih trupa.
202
00:17:11,355 --> 00:17:13,315
Pripremna podru�ja za operaciju
203
00:17:13,399 --> 00:17:16,402
su ra�irena uzdu�
Engleske ju�ne obale,
204
00:17:16,485 --> 00:17:23,367
oko luka Falmut, Dartmud,
Vejmout, Portsmut i Njuhejven.
205
00:17:34,920 --> 00:17:38,883
Sve je sada bilo spremno
za veliki pokret prema jugu.
206
00:17:38,966 --> 00:17:41,844
Linije su ispra�njene
za pokrete invazionih trupa.
207
00:18:11,082 --> 00:18:15,628
Me�u hrpom vojnih oznaka,
jedan znak je svugdje bio isti.
208
00:18:59,547 --> 00:19:03,634
Ogromna koncentracija
je dosegla svoj vrhunac.
209
00:19:03,759 --> 00:19:06,429
Neki su �aljivo tvrdili
da jedino bara�ni baloni
210
00:19:07,013 --> 00:19:09,515
zadr�avaju Britaniju
da ne potone.
211
00:19:17,023 --> 00:19:19,483
Kasni maj, 1944.
212
00:19:19,567 --> 00:19:23,571
Invazione trupe su bile na svojim
planiranim podru�jima, spremne da krenu.
213
00:19:23,654 --> 00:19:25,823
A sada - pauza.
214
00:19:26,699 --> 00:19:29,452
Strah se pothranjuje zastojima, naravno.
215
00:19:29,535 --> 00:19:32,955
A mi zbilja nismo znali
kada kre�emo.
216
00:19:35,499 --> 00:19:38,502
Bacali smo kocke, igrali karte,
gubili sav na� novac.
217
00:19:38,586 --> 00:19:40,880
Neki ljudi su dobili novac.
Ja sam izgubio sav svoj.
218
00:19:40,963 --> 00:19:44,800
Ne bih mogao ni�ta dobro sa njim.
Nisam ga imao gdje potro�iti kad stignem na pla�u.
219
00:19:46,093 --> 00:19:50,556
Sledovanje, valuta,
municija, alat.
220
00:19:50,639 --> 00:19:54,727
Pakovanje i raspakivanje,
provjera opreme.
221
00:19:54,810 --> 00:19:57,730
Ta�an datum invazije
jo� nije otkriven.
222
00:19:57,813 --> 00:20:01,359
Mnogi ljudi jo� nisu znali
na koju pla�u treba da napadaju.
223
00:20:01,442 --> 00:20:06,113
Samo oficiri i podoficiri
su znali precizna podru�ja iskrcavanja.
224
00:20:06,739 --> 00:20:09,158
160 kilometara preko Kanala
u Normandiji,
225
00:20:09,241 --> 00:20:12,578
ova podru�ja iskrcavanja
su se sastojala od pet pla�a.
226
00:20:12,662 --> 00:20:17,166
Od zapada ka istoku, Juta i Omaha
su �ekale Amerikance.
227
00:20:17,249 --> 00:20:22,088
Gold, Juno i Svord
na Britance i Kana�ane.
228
00:20:22,171 --> 00:20:24,882
Ali je sad sve zavisilo od vremena.
229
00:20:25,716 --> 00:20:29,470
U toku ve�eri
te srijede, 31. maja,
230
00:20:29,553 --> 00:20:32,556
iako sam savjetovao generala Ajzenhauera
231
00:20:32,640 --> 00:20:35,101
da uslovi,
za dolaze�i vikend,
232
00:20:35,184 --> 00:20:38,104
posebno u toku nedelje ve�e
i ponedeljka ujutro,
233
00:20:38,187 --> 00:20:40,106
klju�ni trenuci za operaciju,
234
00:20:40,189 --> 00:20:46,404
da �e biti olujni,
ali smo oti�li na sastanak.
235
00:20:46,529 --> 00:20:50,241
Morao sam i�i prije generala Ajzenhauera
i njegovih komandanata,
236
00:20:50,324 --> 00:20:55,121
koje je sretao barem dvaput dnevno
tokom tih dana i��ekivanja -
237
00:20:55,204 --> 00:20:57,206
1, 2. i 3. juna.
238
00:20:59,667 --> 00:21:03,879
3. juna, uprkos zabrinutosti
komande oko vremena,
239
00:21:03,963 --> 00:21:06,090
krenuo je ukrcaj.
240
00:21:06,173 --> 00:21:08,634
Trupe nisu znale
ni�ta o mogu�em zastoju,
241
00:21:08,718 --> 00:21:13,014
iako su neki ljudi mislili
da je to jo� jedna vje�ba.
242
00:21:14,932 --> 00:21:18,728
Kad smo se prvi put ukrcali,
nismo imali pojma koji je dan.
243
00:21:18,811 --> 00:21:21,022
Ukrcavali smo se na brodove tako puno puta.
244
00:21:21,147 --> 00:21:25,026
Za �est mjeseci,
mi smo stalno i�li na brod i sa broda.
245
00:21:29,989 --> 00:21:33,534
U lukama i pristani�tima
engleske obale Kanala,
246
00:21:33,617 --> 00:21:37,913
odigravao se ogroman i kompleksan
proces utovara i ukrcaja.
247
00:21:37,997 --> 00:21:40,124
U Kanalu, vrijeme koje se pogor�avalo
248
00:21:40,207 --> 00:21:44,628
suo�ilo je vrhovnog komandanta
sa ozbiljnom krizom.
249
00:21:44,712 --> 00:21:47,423
Bilo je to vrijeme
strahovite napetosti.
250
00:21:47,506 --> 00:21:52,053
Svi smo znali da ne mo�e
biti samo jedan dan odlaganja.
251
00:21:52,136 --> 00:21:54,305
Ako bude moralo da bude drugog dana,
252
00:21:54,388 --> 00:21:58,225
onda se sva invaziona plovila
trebaju vratiti u baze,
253
00:21:58,309 --> 00:22:01,312
pa to ne bi moglo biti gotovo
ako se odla�e za drugi dan.
254
00:22:01,395 --> 00:22:04,106
Moralo bi da se odlo�i za cijele
dvije nedelje
255
00:22:04,190 --> 00:22:07,151
sve dok se ne pojavi odgovaraju�a plima.
256
00:22:07,234 --> 00:22:11,447
U to vrijeme, na�i grafikoni
su bili dosta crni za Atlantik
257
00:22:11,530 --> 00:22:13,824
da se nije �inilo da ima
ikakvih izgleda
258
00:22:13,908 --> 00:22:17,119
da se operacija uop�te pokrene.
259
00:22:17,203 --> 00:22:20,623
Nismo znali koliko dugo
�e biti odlo�eno.
260
00:22:20,706 --> 00:22:24,627
Jer je vrijeme izgledalo tako lo�e,
da smo se pitali da li �e se ikad razvedriti,
261
00:22:24,710 --> 00:22:27,171
i da li �e �itava stvar
biti opozvana
262
00:22:27,254 --> 00:22:29,799
i mi �emo si�i sa brodova nazad.
263
00:22:34,720 --> 00:22:37,264
Trupe su se pripremile za akciju.
264
00:22:37,348 --> 00:22:39,433
Armada je spremna da isplovi.
265
00:22:40,267 --> 00:22:43,104
I onda, razo�arenje.
266
00:22:45,314 --> 00:22:46,941
Re�eno nam je
267
00:22:47,024 --> 00:22:51,028
da se invazija odla�e
za barem 24 sata.
268
00:22:51,112 --> 00:22:54,490
Naravno,
to je pove�avalo na�u strepnju...
269
00:22:54,573 --> 00:22:58,160
I koristili smo to da
vodimo duga�ke razgovore me�usobno
270
00:22:58,244 --> 00:23:00,955
o tome �ta se mo�e
desiti,
271
00:23:01,038 --> 00:23:04,542
da li �emo uop�te
ikad sti�i na pla�u �ivi.
272
00:23:07,503 --> 00:23:10,881
Rutina se nastavila
pod oblakom neizvjesnosti.
273
00:23:10,965 --> 00:23:13,759
Sve �to su vojnici mogli je da �ekaju.
274
00:23:19,849 --> 00:23:22,768
Don't Get Around Much Anymore
275
00:24:16,322 --> 00:24:21,285
Kako su sati prolazili, izgledalo je da se samo
�udo mo�e desiti pa da "Overlord" krene.
276
00:24:22,662 --> 00:24:27,208
Onda, sre�om,
ne�to skoro nevjerovatno se desilo
277
00:24:27,291 --> 00:24:29,919
oko podne te nedelje.
278
00:24:30,002 --> 00:24:35,132
Uo�ili smo da bi mogao biti
prekid izme�u dvije depresije.
279
00:24:35,216 --> 00:24:37,885
Do ve�eri, moje pouzdanje
280
00:24:37,968 --> 00:24:44,141
u prognozu za ovaj mirniji period
281
00:24:44,225 --> 00:24:47,978
se jo� pove�alo sa
daljim izvje�tajima koje sam dobijao,
282
00:24:48,062 --> 00:24:52,024
da sam uvjerio generala Ajzenhauera
i njegove komandante
283
00:24:52,108 --> 00:24:56,195
da �e pobolj�anje zbilja sti�i kasnije
u ponedeljak,
284
00:24:56,278 --> 00:24:59,824
nakon oluje u nedelju no�u
i ponedeljak ujutro.
285
00:24:59,907 --> 00:25:02,743
I zbilja je stiglo kasno u ponedeljak,
286
00:25:02,827 --> 00:25:07,331
nastavilo se u utorak
i vjerovatno u srijedu.
287
00:25:07,415 --> 00:25:11,585
Slijede�eg jutra, u rane sate 5. juna,
288
00:25:11,669 --> 00:25:15,297
ponovo su se sastali da potvrde odluku.
289
00:25:15,381 --> 00:25:18,968
Kada sam im mogao re�i
da smo jo� vi�e uvjereni
290
00:25:19,051 --> 00:25:21,178
nego smo bili pro�le no�i
291
00:25:21,262 --> 00:25:26,976
da �e lijepi, ili bar bolji, mirniji
period zbilja sti�i.
292
00:25:27,059 --> 00:25:28,811
Zadovoljstvo na njihovim licima
293
00:25:28,894 --> 00:25:32,314
vrhovnog komandanta
i njegovih komandanata
294
00:25:32,398 --> 00:25:35,609
nakon duboke poti�tenosti
prethodnih dana,
295
00:25:35,735 --> 00:25:40,072
je bilo �udo za vidjeti.
296
00:25:40,156 --> 00:25:46,620
Zapamtila sam to jako dobro.
4:15 ujutro 5. juna.
297
00:25:47,913 --> 00:25:50,624
Nisam bila na sastanku,
ali sam ga dovezla tamo,
298
00:25:50,708 --> 00:25:55,755
i on je iza�ao vani i izgledao je zbilja
tako ozbiljno kad je u�ao u auto.
299
00:25:55,838 --> 00:26:00,384
I rekao je, "Dan D je stigao.
Ni�ta nas vi�e ne mo�e zaustaviti."
300
00:26:03,929 --> 00:26:07,058
To je bila istorijska odluka.
301
00:26:07,141 --> 00:26:10,978
Dalje odlaganje operacije je moglo
zna�iti njeno potpuno obustavljanje.
302
00:26:13,606 --> 00:26:17,485
Komandant je pro�itao
poruku generala Ajzenhauera.
303
00:26:17,568 --> 00:26:20,988
"Bo�ji vjetar" ili neke tako fraze.
304
00:26:21,072 --> 00:26:23,658
Pro�itali smo ovu
zna�ajnu poruku od Montija
305
00:26:23,741 --> 00:26:27,495
o "dobrom lovu u poljima
Evrope" i sve te gluposti.
306
00:26:27,578 --> 00:26:32,958
Prirodno, biti vojnik, mislimo smo
kakva gomila starih bakalara je to bila.
307
00:26:33,042 --> 00:26:36,462
Kanalske vode nikad nisu
vidjele tako mo�nu silu.
308
00:26:36,545 --> 00:26:40,424
U pravcu Francuske se kretalo
nekih 6,500 plovila svih vrsta,
309
00:26:40,508 --> 00:26:44,345
vo�enih i �ti�enih
savezni�kom mornaricom.
310
00:26:44,428 --> 00:26:49,225
Flota jedrilica je �ekala,
dok je ljudstvo stavljalo svoje invazione oznake.
311
00:26:49,308 --> 00:26:52,436
Prva divizija �e u�i
sa jedrilicama i padobranima,
312
00:26:52,520 --> 00:26:55,564
spu�taju�i se iza invazionih pla�a.
313
00:26:55,648 --> 00:26:59,443
Njihovi gubitci su o�ekivani
da budu sedam od svakih deset ljudi,
314
00:26:59,527 --> 00:27:02,029
a Ajzenhauer je to dobro znao.
315
00:27:03,489 --> 00:27:05,741
Svi su imali zatamnjena lica.
316
00:27:05,825 --> 00:27:08,995
Trebali su da isko�e u okupiranoj Evropi
vrlo skoro.
317
00:27:09,078 --> 00:27:12,289
Niste mogli da ne mislite, "Pitam se
koliko �e se njih vratiti nazad."
318
00:27:12,415 --> 00:27:14,166
Kasnije, general Ajzenhauer je rekao,
319
00:27:14,250 --> 00:27:18,129
"Zna�, Kej, vrlo je te�ko
pogledati vojnika u lice,
320
00:27:18,212 --> 00:27:21,841
znaju�i da ga mo�da
�alje� u smrt."
321
00:27:26,762 --> 00:27:33,561
Posljednjih sati 5. juna,
padobranske jedinice su krenule put Francuske.
322
00:27:33,644 --> 00:27:37,523
Leptiri u va�em stomaku.
Pitate se �ta radite ovdje.
323
00:27:37,606 --> 00:27:40,276
"Za�to sam tu? Za�to sam dobrovoljac?
Jesam li lud?"
324
00:27:40,359 --> 00:27:42,486
Sva�ta prolazi va�om glavom.
325
00:27:42,570 --> 00:27:46,073
Zabrinuti ste.
Znate da �e se uskoro desiti.
326
00:27:50,077 --> 00:27:54,623
Bio sam upla�en.
Imao sam 19 godina, i bio sam upla�en.
327
00:27:54,707 --> 00:27:57,710
Mnogi ljudi su bili
upla�eni te no�i.
328
00:27:57,835 --> 00:28:04,550
Juri�ali su na Hitlerovu hvaljenu
Festung Europa - Tvr�avu Evropu.
329
00:28:04,675 --> 00:28:07,636
Preko mora, Nijemci su �ekali,
330
00:28:07,720 --> 00:28:11,724
ne znaju�i kada ili gdje
�e se napad desiti.
331
00:28:15,770 --> 00:28:17,772
Dan "D".
332
00:28:17,855 --> 00:28:20,191
Ispred, pla�e Normandije.
333
00:28:20,316 --> 00:28:24,779
Nakon �etiri godine,
ovo je bio povratak nazad.
334
00:28:24,862 --> 00:28:31,452
To je bio fantasti�an pogled u kome ste
vidjeli tako puno brodova svih oblika i veli�ina,
335
00:28:31,577 --> 00:28:33,788
koji svi idu u istom pravcu.
336
00:28:37,583 --> 00:28:41,003
Nekoliko momaka je napisalo pisma
i dalo ih prijateljima
337
00:28:41,128 --> 00:28:45,049
da ih odnesu njihovoj ku�i
ili da budu sigurni da su ih roditelji dobili.
338
00:28:45,132 --> 00:28:47,468
To su bila njihova opro�tajna pisma.
339
00:28:49,220 --> 00:28:50,596
More je bilo ru�no.
340
00:28:50,680 --> 00:28:53,391
Stavljali su svoje ogrta�e
preko sebe da ostanu suhi,
341
00:28:53,474 --> 00:28:57,937
i to ih je �inilo bolesnim
jer nisu dobijali dovoljno svje�eg zraka.
342
00:29:00,398 --> 00:29:03,818
Nekoliko mojih ljudi je dobilo morsku bolst,
i oni su povra�ali,
343
00:29:03,901 --> 00:29:06,445
i koristili su svoje �ljemove za to.
344
00:29:06,529 --> 00:29:08,072
Bacili bih ih preko ograde.
345
00:29:08,155 --> 00:29:10,700
Oprali bi ih
i vra�ali nazad ljudima.
346
00:29:10,783 --> 00:29:14,036
Jedan je bio potpuno iscrpljen,
fizi�ki,
347
00:29:14,120 --> 00:29:17,581
samo je zahvaljivao Bogu,
da �e �itava stvar biti gotova,
348
00:29:17,707 --> 00:29:20,167
ili da �e barem
do�i na �vrsto tlo.
349
00:29:32,263 --> 00:29:35,558
U 5:30 armada
je stigla pred Francusku obalu.
350
00:29:35,683 --> 00:29:40,980
Nakon masivnog avio bombardovanja,
razaraju�a paljba sa brodova.
351
00:29:52,408 --> 00:29:54,410
Dokle god ste o�ima mogli vidjeti,
352
00:29:54,493 --> 00:29:57,413
bili smo okru�eni
sa plovilima svih vrsta,
353
00:29:57,538 --> 00:30:01,334
i oni su upravo slali
salvu za salvom iz svojih topova.
354
00:30:04,628 --> 00:30:07,965
Nijemci
su bili iznena�eni i o�amu�eni,
355
00:30:08,049 --> 00:30:10,509
ali su se neke baterije uskoro oporavile.
356
00:30:18,392 --> 00:30:20,811
Bilo je to vi�e
nego mu�nina.
357
00:30:20,936 --> 00:30:23,230
Ljudi su napunili svoje pantalone
i sve drugo.
358
00:30:23,314 --> 00:30:25,733
Rijetko sam to vidio ranije.
359
00:30:25,858 --> 00:30:28,694
Znam da su ljudi bili bolesni,
mnogi od njih su bili vrlo bolesni.
360
00:30:39,413 --> 00:30:41,040
Povremeno bi valovi
361
00:30:41,165 --> 00:30:46,003
ljuljali brod gore i dole,
rekao bih par metara.
362
00:30:47,338 --> 00:30:49,715
A mnogi momci
su se zapleli u mre�ama.
363
00:30:49,799 --> 00:30:55,096
Potro�ili smo vrijeme otpetljavaju�i ih.
Njihove noge su se zaplele tamo.
364
00:30:56,222 --> 00:30:59,600
Dim, dim. Bilo je puno
zrna koja su i�la preko nas.
365
00:30:59,684 --> 00:31:03,646
Sav dim, crni dim,
upravo kao vulkan iz daljine
366
00:31:03,729 --> 00:31:05,940
kao �to smo mogli vidjeti u filmovima.
367
00:31:28,170 --> 00:31:30,256
Stigli su do pla�a -
368
00:31:30,339 --> 00:31:34,885
u 6:30 Amerikanci,
u 7:30 Britanci i Kana�ani.
369
00:31:35,011 --> 00:31:39,557
Nakon svog �ekanja,
treninga, pripremanja,
370
00:31:39,640 --> 00:31:41,726
to je bilo to.
371
00:31:43,185 --> 00:31:47,189
Mi smo bili prvi u napadu,
bili smo inicijalni talas.
372
00:31:47,314 --> 00:31:50,026
Uvijek je puno gubitaka
u inicijalnom talasu,
373
00:31:50,109 --> 00:31:55,323
pa su svakom od nas davali najvi�e
30 minuta �ivota na pla�i.
374
00:32:10,129 --> 00:32:13,924
Za�ti�eni potpunom
zra�nom nadmo�i, prvi napadni talasi
375
00:32:14,008 --> 00:32:18,262
su utr�ali i ukopali se
na pet invazionih pla�a.
376
00:32:18,346 --> 00:32:22,016
Vojnicima je bilo tako drago
da si�u sa transportnih vozila,
377
00:32:22,099 --> 00:32:24,101
da pobjegnu od mu�nine,
378
00:32:24,185 --> 00:32:28,356
pa su bili spremni
da idu bilo gdje tada.
379
00:32:33,361 --> 00:32:36,405
Za ljudstvo
pet napadnih divizija,
380
00:32:36,489 --> 00:32:42,286
ti prvi sati "Dana D"
su bili sati smrti, straha, hrabrosti,
381
00:32:42,370 --> 00:32:46,290
planova koji su po�li naopako,
brze improvizacije.
382
00:32:49,251 --> 00:32:51,087
O�ekivali smo �istu pla�u
383
00:32:51,170 --> 00:32:54,090
sa oznakom kako
dalje trebamo krenuti.
384
00:32:54,173 --> 00:32:57,051
�ak nam je re�eno da
�e nas pozdraviti vojna policija.
385
00:32:57,134 --> 00:33:01,555
Bilo je prili�no o�ito da je pla�a
u prili�nom stanju haosa.
386
00:33:01,639 --> 00:33:05,810
Tokom napredovanja, vozila su
nalijetala na podvodne prepreke i na mine.
387
00:33:05,893 --> 00:33:09,355
Jedno od njih je naletilo na minu.
Prednja polovina vozila,
388
00:33:09,438 --> 00:33:12,400
sa ljudstvom zajedno,
je odletjela ravno u zrak.
389
00:33:12,483 --> 00:33:16,612
More je dobilo druga�iju boju
kad je vozilo eksplodiralo.
390
00:33:21,492 --> 00:33:24,286
Neke jedinice
su se iskrcale na pogre�nim mjestima.
391
00:33:24,370 --> 00:33:27,164
Neke su srele neo�ekivano malo otpora,
392
00:33:27,248 --> 00:33:30,376
ostali su bili prikovani
skoro na liniji obale.
393
00:33:30,459 --> 00:33:32,962
Amerikanci su pro�li najgore od svih.
394
00:33:34,964 --> 00:33:36,924
Nisam mislio da �u uspjeti.
395
00:33:37,008 --> 00:33:41,220
Nisam mislio da ima nekog na�ina
da pre�em pla�u i pre�ivim.
396
00:33:41,345 --> 00:33:44,348
Stvarno sam mislio da je to moj zadnji dan.
397
00:33:51,897 --> 00:33:55,109
Prvi �ovjek, narednik,
398
00:33:55,192 --> 00:33:58,821
se uspravio da vidi koliko
smo daleko od kopna,
399
00:33:58,904 --> 00:34:01,407
i pao je mrtav.
400
00:34:03,200 --> 00:34:06,287
Re�eno nam je
da �e avijacija do�i
401
00:34:06,370 --> 00:34:07,788
sa te�kim bombarderima
402
00:34:07,913 --> 00:34:12,001
i izrovati pla�e bombama da nam
pru�e mjesto za sakrivanje.
403
00:34:12,084 --> 00:34:14,628
To se nije desilo.
404
00:34:19,133 --> 00:34:21,719
Bilo je prokleto krvavo.
Svaki put kad sam se uspravio,
405
00:34:21,802 --> 00:34:25,348
mislio sam da je taj �isti u�as
ono �to mi je ote�alo koljena,
406
00:34:25,431 --> 00:34:28,225
sve dok nisam udario
u �kriljac i shvatio
407
00:34:28,309 --> 00:34:31,354
da imam 50 kg pijeska
u svojim d�epovima.
408
00:34:38,653 --> 00:34:42,365
Sje�am se da sam uzimao svoj no�
i pritiskao ljudima na le�a
409
00:34:42,448 --> 00:34:43,783
da vidim da li su �ivi.
410
00:34:43,866 --> 00:34:46,202
Ako su bili, ja bih ih �utnuo
ili rekao, "Idemo."
411
00:34:46,285 --> 00:34:48,454
Sinulo mi je
nakon �to sam provjerio dvojicu ili trojicu
412
00:34:48,579 --> 00:34:52,750
da su neki �ivi, ali da se ne okre�u.
Jednostavno potpuni u�as.
413
00:35:02,093 --> 00:35:06,555
Na tri britanske i
kanadske pla�e, otpor je varirao.
414
00:35:06,639 --> 00:35:11,352
Na pla�i Gold, dok je jedna jedinica bila
prikovana pred utvr�enjem 8 sati,
415
00:35:11,435 --> 00:35:14,438
druga je napustila pla�u za 40 minuta.
416
00:35:14,522 --> 00:35:20,277
Na pla�i Juno, Kana�ani su pretrpjeli
te�ke gubitke, ali su napredovali.
417
00:35:20,361 --> 00:35:24,323
Na pla�i Svord bitka je
bila krvava, ali brza.
418
00:35:24,407 --> 00:35:28,869
Mnogi branioci su iza�li
iz svojih bunkera da se predaju.
419
00:35:28,953 --> 00:35:33,666
Na pla�i Utah, do kraja dana,
Amerikanci su pro�li dobro.
420
00:35:33,749 --> 00:35:37,128
Uzeli su zarobljenike,
uspostavili �vrstu odbranu,
421
00:35:37,211 --> 00:35:40,006
8 kilometara u unutra�njosti.
422
00:35:42,925 --> 00:35:46,262
Ali na pla�i Omaha,
Amerikanci su upali u te�ko�e -
423
00:35:46,387 --> 00:35:49,432
ru�no more, jaka odbrana
424
00:35:49,515 --> 00:35:52,351
i tek prido�la
njema�ka borbena divizija.
425
00:35:55,312 --> 00:35:58,524
Sa mjesta gdje sam ja bio,
izgledalo je kao neuspjeh.
426
00:35:59,900 --> 00:36:03,112
Tada je bilo toliko ljudi
na pla�i
427
00:36:03,195 --> 00:36:06,532
da ste doslovno mogli hodati preko
tijela sa jedne na drugu stranu,
428
00:36:06,615 --> 00:36:08,826
tijela mrtvih i ranjenih.
429
00:36:08,951 --> 00:36:11,829
Vidio sam ljude kako le�e tamo
bez glave,
430
00:36:11,912 --> 00:36:14,206
a neke bez ruka.
431
00:36:14,290 --> 00:36:17,877
Neki od mojih prijatelja.
Bilo je prili�no mu�no.
432
00:36:21,255 --> 00:36:24,884
Na Omahi je trebao �itav dan,
sa te�kim gubitcima,
433
00:36:24,967 --> 00:36:27,678
da se osvoji 2 km dubine.
434
00:36:29,138 --> 00:36:32,975
To je bilo scrceparaju�e
iskustvo koje sam ikad imao.
435
00:36:33,059 --> 00:36:36,520
Nadam se da ne�u vidjeti tako ne�to ikad.
436
00:36:36,604 --> 00:36:42,610
Pogleda� nazad i vidi� tijela vojnika
udarnog bataljona rasuta preko pla�e.
437
00:36:42,693 --> 00:36:47,114
I ljude kako plutaju u vodi, sa licima gore.
438
00:36:47,198 --> 00:36:49,950
Mo�da je bilo bolje
�to smo bili "zeleni",
439
00:36:50,034 --> 00:36:52,828
jer da sam znao ono �to
znam sada,
440
00:36:52,912 --> 00:36:55,748
vratio bih se na taj brod
i oti�ao nazad za Englesku.
441
00:37:01,587 --> 00:37:06,467
Dan neprekidnog razmi�ljanja
o ku�i.
442
00:37:08,135 --> 00:37:10,388
Dan za molitvu.
443
00:37:10,471 --> 00:37:14,642
I, bez dileme,
najdu�i dan u mom �ivotu.
444
00:37:20,606 --> 00:37:24,485
Osje�ali ste da ste ne�to...
Pa, uspjeli ste u ne�emu
445
00:37:24,568 --> 00:37:29,699
za �ta niste mislite da �ete uraditi
prije nego ste krenuli da uradite.
446
00:37:29,782 --> 00:37:34,495
Mislim da smo svi na neki na�in
bili ponosni �to smo to uradili,
447
00:37:34,578 --> 00:37:38,624
i da je vojska
u kojoj smo bili tako dugo,
448
00:37:38,708 --> 00:37:44,422
i sa svim vrstama iskustava
kako oni mogu uprskati stvari,
449
00:37:44,505 --> 00:37:48,384
uspjela izvr�iti ovu invaziju.
450
00:37:48,467 --> 00:37:52,930
O, osje�ali smo se sretnim. Vrlo sretnim.
451
00:37:54,056 --> 00:37:58,060
Najbolji dan u mom �ivotu.
Mislim tako.
452
00:37:58,144 --> 00:38:00,980
La plus grande joie.
Kako to ka�ete na engleskom?
453
00:38:01,063 --> 00:38:04,400
Najve�a radost u na�im �ivotima.
454
00:38:05,443 --> 00:38:09,238
I divili smo se tim hrabrim vojnicima.
455
00:38:09,322 --> 00:38:13,034
Oni su do�li izdaleka
da nas oslobode.
456
00:38:13,159 --> 00:38:17,621
I dali smo im sve
�to smo mogli dati.
457
00:38:17,705 --> 00:38:20,124
Cider i tako to.
458
00:38:20,249 --> 00:38:22,710
Kalvados, tako�e.
459
00:38:22,793 --> 00:38:27,965
I na�e... na�e prijateljstvo.
460
00:38:29,008 --> 00:38:30,718
I...
461
00:38:30,801 --> 00:38:35,306
Bilo je veoma... emocionalno.
462
00:38:35,389 --> 00:38:36,849
I...
463
00:38:36,932 --> 00:38:40,269
Mi, mi smo se... postali smo slobodni.
464
00:38:41,062 --> 00:38:45,316
Do pono�i,
130,000 ljudi je stiglo na obalu.
465
00:38:45,399 --> 00:38:48,277
Upori�ta su bila zauzeta
na svih pet pla�a.
466
00:38:48,361 --> 00:38:50,780
Gubitci: 9,000.
467
00:38:56,035 --> 00:39:00,289
D-plus-jedan je vidio polaganje prvog
od Malberijevih pristani�ta.
468
00:39:00,373 --> 00:39:04,710
Rano dopremanje zaliha
je bilo klju�no za uspjeh operacije.
469
00:39:04,794 --> 00:39:06,379
Bilo je esencijalno dovu�i
470
00:39:06,462 --> 00:39:10,341
poja�anja u ljudima i materijalu
br�e nego neprijatelj.
471
00:39:10,424 --> 00:39:12,218
I uspjeli su u tome.
472
00:39:23,354 --> 00:39:26,524
Do D-plus-sedam,
kilometri vozila su bili na obali,
473
00:39:26,607 --> 00:39:29,694
prote�u�i se u unutra�njost od pla�a
branik na branik.
474
00:39:29,777 --> 00:39:34,657
Na nekim mjestima,
saobra�ajni zastoji su bili po 25 km.
475
00:39:36,701 --> 00:39:39,328
U ovoj kriti�noj fazi,
dva Malberijeva pristani�ta -
476
00:39:39,412 --> 00:39:43,165
Aroman�es za Britance,
Sent-Loren za Amerikance -
477
00:39:43,249 --> 00:39:47,128
su bile jedine luke
dostupne Saveznicima.
478
00:39:48,170 --> 00:39:50,673
U �etiri dana prije 18. juna,
479
00:39:50,756 --> 00:39:54,760
prosje�no dnevno iskrcavanje je bilo:
trupe: skoro 35,000,
480
00:39:54,844 --> 00:39:59,724
vozila: 5,000, zalihe: 25,000 tona.
481
00:40:03,269 --> 00:40:09,442
Ako je jedna stvar napravljena za "Overlord"
davala rezultate, to je bio Malberi.
482
00:40:14,363 --> 00:40:17,325
Samo je insistiranje Ajzenhauera
i kralja li�no
483
00:40:17,408 --> 00:40:20,411
zaustavilo �er�ila
da do�e preko mora na "Dan D".
484
00:40:20,536 --> 00:40:24,999
Sada, nakon nekoliko dana, on je bio tamo
da vidi kako se stvari odvijaju.
485
00:40:25,082 --> 00:40:26,709
Glavni komandanti su se bojali
486
00:40:26,792 --> 00:40:29,295
kako raspored operacije
kasni.
487
00:40:29,378 --> 00:40:32,923
Bili su sada zabrinuti
oko druge faze operacije -
488
00:40:33,007 --> 00:40:35,051
bitke za mostobran.
489
00:40:53,986 --> 00:40:55,946
Saveznici su se gr�evito borili
490
00:40:56,072 --> 00:41:00,826
za prostor na kojem �e smjestiti masu
ljudi i materijala koja se skupljala iza njih.
491
00:41:00,910 --> 00:41:02,745
To je bilo sporo, uporno napredovanje
492
00:41:02,828 --> 00:41:06,582
protiv neprijatelja
koji se sna�no oporavio.
493
00:41:13,381 --> 00:41:18,594
Zatvoren, �umoviti predio
je bio te�ak za savezni�ke tenkove.
494
00:41:19,345 --> 00:41:24,308
Do 10. juna, Saveznicima su se suprotstavljale
samo tri oklopne divizije.
495
00:41:24,392 --> 00:41:26,477
Ostalih sedam raspolo�ivih divizija
496
00:41:26,602 --> 00:41:29,438
je bilo zadr�ano
od strane njema�ke vrhovne komande.
497
00:41:29,522 --> 00:41:34,026
Uprkos tome, napada�i
su napredovali korak po korak.
498
00:41:45,037 --> 00:41:47,999
Do 12. juna, pet mostobrana
je povezano
499
00:41:48,082 --> 00:41:53,963
da bi se dobio prostor 100 km dug
i 30 km dubok.
500
00:41:54,088 --> 00:41:56,507
Prastari grad Baje
501
00:41:56,590 --> 00:42:00,136
sada pozdravlja lidera
Slobodne Francuske, generala De Gola,
502
00:42:00,219 --> 00:42:05,182
koji sti�e na tlo Francuske
prvi put od 1940.
503
00:42:09,520 --> 00:42:13,733
19. juna, nepredvidljivi
La Man� je ponovo udario.
504
00:42:18,029 --> 00:42:21,657
Tokom �etiri dana razjarene oluje,
najgore za 40 godina u junu,
505
00:42:21,741 --> 00:42:24,827
Malberi je doveden skoro do uni�tenja.
506
00:42:24,910 --> 00:42:28,873
Plovila su vukla sidro.
Vitalna oprema je nasukana.
507
00:42:28,956 --> 00:42:35,171
Iskrcavanje se drasti�no smanjilo.
Tona�a je pala za �etiri petine.
508
00:42:36,839 --> 00:42:39,467
Freneti�ni napori su napravljeni
da se poprave o�te�enja,
509
00:42:39,550 --> 00:42:43,637
jer je prekid snabdijevanja prijetio
nastavku operacije "Overlord".
510
00:42:43,721 --> 00:42:46,515
Uskoro se saobra�aj ponovo kotrljao.
511
00:42:48,142 --> 00:42:51,270
�ivotna linije operacije je obnovljena.
512
00:42:55,191 --> 00:42:58,361
Primarni cilj koji �e
zamijeniti Malburi pristani�ta
513
00:42:58,444 --> 00:43:01,572
je bila luka �erbur
u ameri�kom sektoru.
514
00:43:01,656 --> 00:43:04,992
Do 19. juna Amerikanci su
odsjekli �erburski poluotok
515
00:43:05,076 --> 00:43:07,495
i kretali su se sjeverno prema luci.
516
00:43:08,788 --> 00:43:11,040
�erbur je bio jako utvr�en.
517
00:43:11,123 --> 00:43:15,670
Nijemci su se nadali da �e zadr�ati
saveznike pru�aju�i jak otpor tamo.
518
00:43:15,753 --> 00:43:17,922
Ali do 21.-og, nakon te�kih borbi,
519
00:43:18,005 --> 00:43:21,092
Amerikanci su
do�li do lu�ke periferije.
520
00:43:33,979 --> 00:43:36,399
26-tog, garnizon se predao,
521
00:43:36,482 --> 00:43:39,652
ostavljaju�i samo par utvr�enja
koja su trebala da se o�iste.
522
00:43:39,735 --> 00:43:44,907
Zarobljenici su potekli,
me�u njima i komandant garnizona.
523
00:43:52,665 --> 00:43:57,586
�erbur je bio prvi veliki cilj
koji je trebalo zauzeti u kampanji.
524
00:43:57,670 --> 00:44:02,091
25,000 zarobljenika
je uhva�eno u rejonu �erbura.
525
00:44:09,348 --> 00:44:14,520
Neke francuske �ene
su gubile svoje njema�ke ljubavnike.
526
00:44:19,859 --> 00:44:24,155
Sa druge strane �erbur�kog fronta
je bio grad Kan.
527
00:44:24,238 --> 00:44:28,159
Kan je bio centar za njema�ke trupe
koje su se kretale ka pla�ama.
528
00:44:28,242 --> 00:44:32,413
Montgomeri ga je napadao
jo� od dana iskrcavanja.
529
00:44:35,499 --> 00:44:40,338
Sada kona�no, po�etkom jula,
on je bio spreman za upad.
530
00:44:41,839 --> 00:44:43,799
Prvo su do�li bombarderi.
531
00:44:43,883 --> 00:44:48,721
18. jula preko 2,000
te�kih i srednjih bombardera je napalo Kan
532
00:44:48,804 --> 00:44:54,560
sa skoro 8,000 tona jakog eksploziva
i fragmentacionih bombi.
533
00:44:57,938 --> 00:45:00,941
To je bio najja�i
i najkoncentrovaniji avio napad
534
00:45:01,025 --> 00:45:03,944
u cilju podr�ke kopnenim snagama
koji je ikad izveden.
535
00:45:37,770 --> 00:45:40,731
Kan je dobio ime "retorta".
536
00:45:40,815 --> 00:45:46,529
Kada je pao, trupe su u�le u grad i�aran
kraterima bombi i prekriven ru�evinama.
537
00:45:48,990 --> 00:45:51,158
Pola grad je uni�teno,
538
00:45:51,283 --> 00:45:56,205
nekoliko hiljada njegovih stanovnika
ubijeno ili ranjeno.
539
00:46:08,092 --> 00:46:13,305
Za stanovnike Kana,
to je bilo oslobo�enje - uz bolnu cijenu.
540
00:46:24,108 --> 00:46:28,237
Sada, nakon sedam dosadnih nedelja,
po�injali su sa probojom.
541
00:46:28,321 --> 00:46:31,198
Amerikanci su se probili
kod Avalan�a.
542
00:46:31,282 --> 00:46:35,369
Podijelili su se zapadno i ju�no
prema Britancima i isto�no do Mortejna
543
00:46:35,453 --> 00:46:38,372
i po�istili su sve do Argentana.
544
00:46:39,999 --> 00:46:42,376
Sa sjevera,
Britanci i Kana�ani
545
00:46:42,460 --> 00:46:46,297
su i�li ju�no do Faleza,
u poku�aju da zatvore otvor vre�e
546
00:46:46,380 --> 00:46:50,009
prijete�i sada da uhvate u klopku
njema�ke snage.
547
00:46:51,844 --> 00:46:55,723
Imali su veoma velike
prakti�ne pote�ko�e
548
00:46:55,806 --> 00:46:59,268
u brzom zatvaranju
okru�enja kod Faleza.
549
00:46:59,352 --> 00:47:01,479
To je bilo te�ko sa jedne strane,
550
00:47:01,604 --> 00:47:03,230
Britanci, Kana�ani, Poljaci,
551
00:47:03,314 --> 00:47:05,775
da shvate ta�ku gledi�ta
552
00:47:05,858 --> 00:47:08,027
druge strane, Amerikanaca.
553
00:47:08,110 --> 00:47:11,572
I�li smo dole sa sjevera,
554
00:47:11,656 --> 00:47:18,204
pokrenuti sa zakr�enog, bombardovanog
i te�kog podru�ja Kana.
555
00:47:18,287 --> 00:47:24,460
Drugo, Nijemci sa kojima smo bili
u dodiru sa sjeverne strane koridora
556
00:47:24,543 --> 00:47:27,338
oni su poku�avali da dr�e otvorenim
izlaz za svoj bijeg,
557
00:47:27,421 --> 00:47:32,426
bili su u podru�jima gdje su
se borili protiv nas
558
00:47:32,510 --> 00:47:34,637
dva mjeseca ili du�e.
559
00:47:34,720 --> 00:47:38,766
Amerikanci koji su nam dolazili
sa juga
560
00:47:38,849 --> 00:47:40,935
bili su na vi�e otvorenom zemlji�tu
561
00:47:41,018 --> 00:47:45,356
i imali su ispred sebe manje spremnu
i organizovanu njema�ku odbranu.
562
00:47:48,234 --> 00:47:52,363
Falaz, jedna od najkrvavijih
bitaka kampanje.
563
00:47:52,488 --> 00:47:54,657
To je bio Montgomerijev slijede�i cilj.
564
00:48:07,753 --> 00:48:09,880
Stotine raketa Tajfun
565
00:48:09,964 --> 00:48:12,800
su ga�ale neprijateljske komunikacije
i transport,
566
00:48:12,883 --> 00:48:15,761
ostavljaju�i trag zapaljenih vozila.
567
00:48:21,851 --> 00:48:25,521
6. avgusta, Kana�ani su
bili na periferiji Faleza.
568
00:48:39,535 --> 00:48:42,663
U�li su u grad 16-tog.
569
00:48:50,880 --> 00:48:56,969
Sada je samo uski koridor razdvajao
Kanadske i Ameri�ke predvodnice.
570
00:48:59,722 --> 00:49:03,851
Ostaci njema�ke 7. armije,
nekih 15 borbenih divizija,
571
00:49:03,934 --> 00:49:06,645
su bili stisnuti u usku "vre�u".
572
00:49:08,230 --> 00:49:10,900
Na kraju se klopka zatvorila.
573
00:49:11,025 --> 00:49:14,695
10,000 je poginulo.
50,000 je zarobljeno.
574
00:49:16,113 --> 00:49:22,119
Za Nijemce, Falez je bila jedna od
najve�ih katastrofa od Staljingrada.
575
00:49:27,792 --> 00:49:32,213
Danak u zarobljenicima je svjedo�io
o veli�ini poraza.
576
00:49:32,296 --> 00:49:35,424
Ali je 40,000 njema�kih trupa pobjeglo,
577
00:49:35,508 --> 00:49:38,552
i to je uzrokovalo trvenje
me�u saveznicima.
578
00:49:40,888 --> 00:49:43,849
Da su britanske
i kanadske snage
579
00:49:43,933 --> 00:49:45,726
mogle da se kre�u br�e,
580
00:49:45,810 --> 00:49:49,105
mo�da smo mogli uhvatiti mnogo vi�e
Nijemaca u Falezu.
581
00:49:49,188 --> 00:49:51,440
Izvukli su vrlo malo opreme,
582
00:49:51,565 --> 00:49:53,734
ali je prili�no veliki broj Nijemaca
583
00:49:53,818 --> 00:49:56,946
mogao da pobjegne
prema rijeci Seni.
584
00:49:57,029 --> 00:50:00,491
A to je bilo jako lo�e.
585
00:50:00,574 --> 00:50:03,494
Mislim da je osnovni razlog
586
00:50:03,577 --> 00:50:09,000
bio da su Britanci bili u ratu
mnogo du�e nego mi
587
00:50:09,083 --> 00:50:11,502
i imali su veoma velike gubitke.
588
00:50:11,585 --> 00:50:14,463
A Amerikanci su bili svje�i,
589
00:50:14,547 --> 00:50:17,800
i oni prakti�no nisu imali
gubitaka u pore�enju sa Britancima.
590
00:50:17,883 --> 00:50:20,678
Dok smo mi bili nestrpljivi
da vu�emo naprijed
591
00:50:20,761 --> 00:50:23,556
i nismo se toliko brinuli
oko gubitaka
592
00:50:23,639 --> 00:50:25,891
sve dok smo ostvarivali svoje ciljeve,
593
00:50:25,975 --> 00:50:29,562
bilo je prirodno, mislim
da su Britanske ili Kanadske snage
594
00:50:29,645 --> 00:50:32,815
i�le na vi�e ure�en, oprezniji na�in.
595
00:50:32,898 --> 00:50:36,068
I mo�da je to bila crta
Montijeve li�nosti,
596
00:50:36,152 --> 00:50:37,987
i jedan od njegovih nedostataka.
597
00:50:38,070 --> 00:50:41,907
Drugim rije�ima,
da on nije nikada napredovao
598
00:50:42,033 --> 00:50:44,910
na na�in na koji
su to radili ameri�ki komandanti.
599
00:50:45,036 --> 00:50:48,748
To je bilo u njegovoj prirodi, mislim.
On je bio oprezniji �ovjek,
600
00:50:48,873 --> 00:50:52,168
kombinovano sa �injenicom
da si nije mogao priu�titi gubitke
601
00:50:52,251 --> 00:50:54,962
koje smo mi mogli
ako je to bilo neophodno.
602
00:51:02,303 --> 00:51:06,766
Falez je zaradio
naziv "zemlje ubijanja".
603
00:51:07,808 --> 00:51:11,771
Pokolj i uni�tenje su
bili u�asni.
604
00:51:17,985 --> 00:51:20,946
Ajzenhauer je posjetio boji�te
i napisao je:
605
00:51:21,072 --> 00:51:25,451
"Bilo je bukvalno mogu�e hodati
stotine metara,
606
00:51:25,576 --> 00:51:30,164
ne staju�i ni na �ta drugo
sem na mrtve i raspadaju�e meso."
607
00:51:58,693 --> 00:52:00,736
Pariz.
608
00:52:00,861 --> 00:52:04,865
Glavni pravac savezni�kog napada
je zaobilazio prijestonicu Francuske.
609
00:52:04,949 --> 00:52:08,244
Pari�ani,
pod okupacijom �etiri godine,
610
00:52:08,369 --> 00:52:09,954
su osjetili kona�no oslobo�enje.
611
00:52:10,121 --> 00:52:11,998
Dok su se Nijemci po�eli izvla�iti,
612
00:52:12,123 --> 00:52:16,544
snage Pokreta otpora su se pojavile
na otvorenom da se osvete.
613
00:52:22,717 --> 00:52:27,304
Zapamtili su opresiju,
uvrede, poni�avanja,
614
00:52:27,471 --> 00:52:30,808
Pari�ani su dali odu�ka
dugo skupljanoj mr�nji.
615
00:52:36,272 --> 00:52:40,234
1940 su vidjeli Pariz
koji je pao bez metka.
616
00:52:40,318 --> 00:52:41,569
Sada su oni to promijenili
617
00:52:41,652 --> 00:52:46,073
u eksploziji nasilja
kakvu Pariz nije vidio tokom rata.
618
00:52:47,158 --> 00:52:49,243
Pari�ani su imali samo jedno na umu -
619
00:52:49,368 --> 00:52:54,248
odmazda protiv neprijatelja,
poravnanje starih ra�una.
620
00:53:06,218 --> 00:53:09,096
Jutro je stiglo.
621
00:53:10,181 --> 00:53:14,852
prevod i obrada: dragans
BluRay sync: spolja
54550
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof