Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:09,003 --> 00:00:16,003
Tłumaczenie i synchronizacja: kentmere
kentmere@protonmail.com
napisy v2
2
00:00:38,100 --> 00:00:41,622
Dorastałem w małej,
rolniczej społeczności,
3
00:00:41,647 --> 00:00:45,396
w południowej Minnesotcie,
w miasteczku Worthington.
4
00:00:45,607 --> 00:00:48,265
Tim O'Brien, stan Minnesota
Małomiasteczkowa Ameryka,
przynajmniej ta moja,
5
00:00:48,311 --> 00:00:50,165
miała wielkie zalety.
6
00:00:50,232 --> 00:00:52,580
Było to bezpieczne miejsce do dorastania.
7
00:00:52,634 --> 00:00:55,517
Mała liga baseballa latem
8
00:00:55,595 --> 00:00:57,757
i hokej zimą.
9
00:01:00,901 --> 00:01:04,633
Wszyscy wiedzieli wszystko o wszystkich.
10
00:01:04,686 --> 00:01:07,256
Co się dzieje w czyim małżeństwie,
11
00:01:07,385 --> 00:01:10,353
czy dzieci zeszły na złą drogę.
12
00:01:12,101 --> 00:01:15,881
Dzieciaki działały
w organizacjach młodzieżowych,
13
00:01:16,014 --> 00:01:20,072
były kluby dla śmietanki towarzyskiej,
gadatliwe panie domu,
14
00:01:20,097 --> 00:01:22,827
i duchowni świętsi od papieża.
15
00:01:24,533 --> 00:01:27,931
Pamiętam dzień, w którym
doszło moje zawiadomienie o poborze.
16
00:01:28,056 --> 00:01:33,028
To było letnie popołudnie,
chyba w marcu 1968 r.
17
00:01:33,200 --> 00:01:35,865
Pamiętam, że wziąłem tę kopertę do domu
18
00:01:35,866 --> 00:01:37,465
i położyłem na kuchennym stole
19
00:01:37,466 --> 00:01:40,161
przy którym moi rodzice
jedli obiad.
20
00:01:40,247 --> 00:01:42,356
Nawet tego nie przeczytali.
21
00:01:42,403 --> 00:01:44,365
Spojrzeli i już wiedzieli
co to jest.
22
00:01:44,506 --> 00:01:47,092
I przy stole zapadła cisza...
23
00:01:47,201 --> 00:01:50,528
Ja się nie odzywałem,
mama się nie odzywała, tata się nie odzywał…
24
00:01:50,715 --> 00:01:53,872
A na środku stołu
leżał ten kawałek papieru.
25
00:01:54,091 --> 00:01:57,549
Do dzisiaj, gdy o tym pomyślę,
chce mi się płakać.
26
00:01:57,613 --> 00:02:00,580
Nie nad sobą, ale nad rodzicami,
27
00:02:00,659 --> 00:02:03,885
którzy oboje służyli
w Marynarce podczas II WŚ,
28
00:02:04,018 --> 00:02:08,053
wierzyli w służbę dla dobra kraju
i wszystkie te wartości.
29
00:02:08,186 --> 00:02:12,014
...uznają wszystkich cywili
za potencjalnych wrogów...
30
00:02:12,467 --> 00:02:18,051
Z jednej strony uważałem,
że ta wojna nie jest zbyt chwalebna.
31
00:02:19,235 --> 00:02:21,629
Z drugiej strony kochałem swój kraj.
32
00:02:21,933 --> 00:02:28,134
I ceniłem swoje życie w małym miasteczku,
moich przyjaciół i rodzinę.
33
00:02:28,414 --> 00:02:32,670
No więc latem 1968 roku byłem na rozdrożu,
34
00:02:33,013 --> 00:02:35,506
co było dla mnie większą udręką
35
00:02:35,740 --> 00:02:39,412
i bólem emocjonalnym,
36
00:02:39,802 --> 00:02:42,657
niż cokolwiek co
spotkało mnie w Wietnamie.
37
00:02:43,732 --> 00:02:47,868
Na końcu skapitulowałem.
38
00:02:48,135 --> 00:02:54,065
Pewnego dnia wsiadłem do autobusu z garstką innych
świeżo upieczonych absolwentów
39
00:02:54,377 --> 00:02:58,057
i pojechaliśmy do Sioux Falls,
niecałe 100 km od domu,
40
00:02:58,299 --> 00:03:00,301
złożyliśmy przysięgę
i byliśmy w wojsku.
41
00:03:00,486 --> 00:03:04,212
Nie była to jednak żadna decyzja.
To była rezygnacja z decyzji.
42
00:03:04,297 --> 00:03:06,127
Pozwoliłem swojemu ciału iść,
43
00:03:06,313 --> 00:03:09,282
przekręcając przełącznik w swoim sumieniu,
44
00:03:09,430 --> 00:03:11,086
wyłączając je,
45
00:03:11,157 --> 00:03:15,336
żeby nie gryzło mnie podpowiadając:
46
00:03:15,414 --> 00:03:21,645
"Robisz złą, głupią i niepatriotyczną rzecz."
47
00:03:23,375 --> 00:03:29,156
WOJNA W WIETNAMIE
48
00:03:29,375 --> 00:03:32,804
Dziś opublikowano informacje o ofiarach
wojny w Wietnamie z ubiegłego tygodnia.
49
00:03:32,953 --> 00:03:37,187
Zginęło 299 Amerykanów,
najmniej od dwóch miesięcy.
50
00:03:40,272 --> 00:03:42,288
{\an8}Berlin
51
00:03:46,852 --> 00:03:48,852
{\an8}Londyn
52
00:03:59,213 --> 00:04:01,233
{\an8}Paryż
53
00:04:06,486 --> 00:04:08,499
{\an8}Sztokholm
54
00:04:12,032 --> 00:04:14,087
{\an8}Haga
55
00:04:18,416 --> 00:04:20,391
{\an8}Praga
56
00:04:25,688 --> 00:04:26,688
{\an8}Waszyngton
57
00:04:37,169 --> 00:04:41,356
Do czerwca 1968 roku
duch rewolucji...
58
00:04:41,466 --> 00:04:48,364
wobec wojny w Wietnamie,
wobec niesprawiedliwości, wobec łamania praw człowieka,
59
00:04:48,489 --> 00:04:51,145
wydawał się rozpościerać wszędzie.
60
00:04:54,269 --> 00:04:57,704
Presja zakończenia wojny narastała.
61
00:04:57,759 --> 00:05:01,704
Prezydent Lyndon Johnson
zdecydował się nie ubiegać o kolejną kadencję.
62
00:05:01,838 --> 00:05:05,736
zamachy i rozruchy
wprawiły naród w osłupienie,
63
00:05:05,891 --> 00:05:10,260
a kraj szykował się
do wyboru nowego prezydenta.
64
00:05:11,705 --> 00:05:15,923
Tymczasem amerykańscy i północnowietnamscy
dyplomaci w Paryżu
65
00:05:16,001 --> 00:05:18,056
zmierzali donikąd.
66
00:05:18,455 --> 00:05:20,407
Komuniści utrzymywali,
67
00:05:20,432 --> 00:05:22,832
że niemożliwe są realne
negocjacje pokojowe
68
00:05:22,908 --> 00:05:27,803
dopóki Stany Zjednoczone nie zaprzestaną
wszelkich bombardowań na północy.
69
00:05:29,237 --> 00:05:32,272
Clark Clifford, nowy sekretarz Obrony
70
00:05:32,436 --> 00:05:34,928
który z jastrzębia wojny zamienił się w gołębia
71
00:05:34,953 --> 00:05:36,797
po zaledwie kilku miesiącach urzędowania,
72
00:05:37,045 --> 00:05:40,278
upraszał prezydenta o całkowite
wstrzymanie nalotów.
73
00:05:40,340 --> 00:05:43,481
"Możemy liczyć na powodzenie tylko
przy stole rokowań"
74
00:05:43,520 --> 00:05:44,781
powiedział Johnsonowi.
75
00:05:44,921 --> 00:05:47,685
"Toczymy wojnę, której
nie możemy wygrać"
76
00:05:48,419 --> 00:05:52,152
Prezydent odmówił.
77
00:05:57,504 --> 00:05:59,637
Przez kolejne miesiące napływały
78
00:05:59,700 --> 00:06:02,194
raporty o postępach na polu walki
79
00:06:02,264 --> 00:06:04,718
oraz na terenach wiejskich.
80
00:06:05,256 --> 00:06:09,012
Postęp ten jednak osiągany był
tak powoli i tak wysokim kosztem
81
00:06:09,052 --> 00:06:13,090
ludzkiego życia,
że w kraju przybierała na siłę
82
00:06:13,152 --> 00:06:15,387
wojna przeciw wojnie,
83
00:06:15,902 --> 00:06:19,518
antagonizując ze sobą
klasy społeczne i pokolenia.
84
00:06:19,768 --> 00:06:23,934
szerząc nieufność wobec liderów politycznych,
którzy wydawali się niezdolni,
85
00:06:24,043 --> 00:06:27,142
lub nieskorzy do zakończenia walk.
86
00:06:30,483 --> 00:06:33,082
Młodzi mężczyźni z całego kraju
nadal stawali w obliczu
87
00:06:33,128 --> 00:06:35,785
pytań i wyborów,
88
00:06:35,840 --> 00:06:39,275
z którymi ich ojcowie i dziadkowie
rzadko musieli się mierzyć
89
00:06:39,360 --> 00:06:42,187
gdy proszono ich o udział w wojnach:
90
00:06:42,922 --> 00:06:46,417
Jakie zobowiązania wobec kraju ma obywatel?
91
00:06:47,500 --> 00:06:50,285
Co powinno się zrobić
gdy państwo każe walczyć w wojnie
92
00:06:50,333 --> 00:06:52,867
w której słuszność się nie wierzy?
93
00:06:54,472 --> 00:06:58,635
Jak żołnierz ma odróżnić
niepewnego wroga
94
00:06:58,769 --> 00:07:03,114
od wietnamskich cywili,
których powinien bronić?
95
00:07:07,675 --> 00:07:10,510
Nadchodzące lato 1968 roku
96
00:07:10,535 --> 00:07:13,294
będzie jednym z najbardziej
brzemiennych w konsekwencje,
97
00:07:13,356 --> 00:07:15,184
w amerykańskiej historii.
98
00:07:23,991 --> 00:07:31,746
ODCINEK 7
Fasada cywilizacji
(Czerwiec 1968 - Maj 1969)
99
00:07:31,842 --> 00:07:34,939
Na początku roku najważniejsi
amerykańscy dowódcy ślubowali
100
00:07:34,985 --> 00:07:38,519
że baza Marines w Khe Sanh,
będąca wtedy jeszcze
101
00:07:38,589 --> 00:07:42,422
pod 77-dniowym oblężeniem nieprzyjaciela,
broniona będzie za wszelką cenę.
102
00:07:48,057 --> 00:07:50,355
Johnson powiedział to jesienią 1967 roku
103
00:07:50,699 --> 00:07:52,886
i powtórzył na początku 68:
104
00:07:52,915 --> 00:07:57,004
Max Cleland, Armia USA
"Nie chcę tam
żadnego cholernego Dien Bien Phu."
105
00:07:57,099 --> 00:08:02,069
Więc całe amerykańskie wojsko,
od Połączonych Szefów Sztabów w dół hierarchii,
106
00:08:02,094 --> 00:08:05,250
czy wierzyli w sens ratowania
Khe Sanh, czy nie,
107
00:08:05,667 --> 00:08:08,781
gnali na złamanie karku
aby upewnić się
108
00:08:08,859 --> 00:08:11,178
że oblężenie zostanie złamane.
109
00:08:14,495 --> 00:08:17,428
Morałem tej historii
było jednak to,
110
00:08:17,490 --> 00:08:19,716
że tydzień po złamaniu oblężenia
111
00:08:19,778 --> 00:08:23,140
zaorano całą bazę i porzucono.
112
00:08:23,297 --> 00:08:27,397
To była wojna w Wietnamie,
w miniaturze...
113
00:08:29,039 --> 00:08:31,318
W Wietnamie był teraz
nowy dowódca:
114
00:08:31,362 --> 00:08:36,355
Generał Creighton W. Abrams,
bohater z czasów II WŚ,
115
00:08:36,455 --> 00:08:39,102
człowiek oddany wojsku który,
jak napisał pewien reporter,
116
00:08:39,202 --> 00:08:42,839
"mógłby rozpalić wojowniczość w begonii"
117
00:08:43,391 --> 00:08:45,787
Jakiś dziennikarz stwierdził, że wyglądał
118
00:08:45,812 --> 00:08:49,215
jak niepościelone łóżko
palące cygaro.
119
00:08:49,554 --> 00:08:50,966
Jest szorstki.
120
00:08:50,991 --> 00:08:52,429
Dużo pije.
121
00:08:52,453 --> 00:08:54,438
A rankiem jest humorzasty.
122
00:08:54,878 --> 00:08:58,769
Lewis Sorley, Armia USA
Czasami oficerowie sztabowi umawiali go
na poranne spotkania
123
00:08:58,866 --> 00:09:01,632
z generałami, którzy powodowali problemy.
124
00:09:02,120 --> 00:09:05,653
Abrams był mile widzianą
nową twarzą amerykańskiej wojny.
125
00:09:05,750 --> 00:09:10,211
Dziennikarze odbierali go jako
bardziej szczerego i otwartego od poprzednika.
126
00:09:10,236 --> 00:09:13,369
"Pod tym dowództwem naczelną zasadą
relacji publicznych będzie to,"
127
00:09:13,394 --> 00:09:15,293
- powiedział podwładnym -
128
00:09:15,357 --> 00:09:18,950
"żeby efekty mówiły za siebie"
129
00:09:19,184 --> 00:09:22,368
"Od czasu do czasu"
- stwierdził pewien oficer -
130
00:09:22,462 --> 00:09:27,318
"wolno nam było otwarcie przyznać,
że w danym miesiącu nie zrobiliśmy ni cholery"
131
00:09:27,826 --> 00:09:31,188
Wielu żołnierzy będzie
wierzyć do końca życia
132
00:09:31,213 --> 00:09:33,714
że gdyby Abrams objął dowództwo wcześniej,
133
00:09:33,761 --> 00:09:36,675
wojna mogłaby się zakończyć inaczej.
134
00:09:42,923 --> 00:09:45,433
Mówią ci zupełnie lapidarnie
135
00:09:45,458 --> 00:09:48,643
"Musimy zebrać największy
bilans ciał jaki się da"
136
00:09:49,513 --> 00:09:51,548
"Ilu dzisiaj zabiłeś brudasów?"
137
00:09:52,073 --> 00:09:54,701
Vincent Okamoto, Armia USA
Stosunek zabitych determinował,
138
00:09:54,726 --> 00:09:57,294
czy nazywaliśmy to
zwycięstwem czy porażką.
139
00:09:57,375 --> 00:10:00,822
Więc jeśli zabiłeś
20 Wietnamczyków z północy
140
00:10:00,847 --> 00:10:03,001
a straciłeś tylko 2 ludzi,
141
00:10:03,058 --> 00:10:06,441
ogłaszali wielkie zwycięstwo
w tej wymianie ognia.
142
00:10:08,331 --> 00:10:12,381
Porucznik Vincent Okamoto
przyszedł na świat w czasie II WŚ
143
00:10:12,428 --> 00:10:16,512
w obozie internowania
dla Amerykanów japońskiego pochodzenia
144
00:10:16,551 --> 00:10:19,930
w Poston, w stanie Arizona,
jako siódmy syn japońskich imigrantów.
145
00:10:20,631 --> 00:10:23,658
Wszyscy jego bracia służyli w wojsku.
146
00:10:23,743 --> 00:10:29,976
2 z nich walczyło we Włoszech i Francji
w słynnym 442 Pułku Piechoty
147
00:10:30,024 --> 00:10:33,417
najbardziej odznaczonej
jednostce amerykańskiej w II WŚ.
148
00:10:34,150 --> 00:10:38,136
Więc gdy kraj Okamoto
zaangażował się w wojnę w Wietnamie
149
00:10:38,161 --> 00:10:40,939
wierzył, że także powinien jechać.
150
00:10:42,149 --> 00:10:46,800
Został dowódcą plutonu
w kompanii Bravo, w 2 Batalionie,
151
00:10:46,878 --> 00:10:52,252
27 Pułku w 25 Dywizja Piechoty
stacjonującej w bazie Cu Chi,
152
00:10:52,356 --> 00:10:57,494
ok. 32 km na północny-zachód od Sajgonu:
na terenie gęsto usianym
153
00:10:57,541 --> 00:11:00,665
kilometrami tuneli Wietkongu.
154
00:11:03,019 --> 00:11:05,282
Moi rodzice to imigranci z Japonii.
155
00:11:05,731 --> 00:11:09,131
Jadłem ryż dosłownie
każdego dnia swojego życia.
156
00:11:09,500 --> 00:11:11,809
Dopóki nie poszedłem do wojska.
157
00:11:13,396 --> 00:11:18,653
No więc przeszukiwaliśmy pewną wioskę.
158
00:11:19,766 --> 00:11:22,344
Nie znaleźliśmy broni,
159
00:11:22,375 --> 00:11:25,516
nie znaleźliśmy materiałów propagandowych,
czy czegoś w tym rodzaju.
160
00:11:25,541 --> 00:11:27,815
Więc zrobiliśmy sobie
spóźnioną przerwę obiadową.
161
00:11:28,436 --> 00:11:31,569
Każdy chciał zejść ze słońca.
162
00:11:32,441 --> 00:11:34,910
Radiooperator, medyk i ja
163
00:11:34,935 --> 00:11:37,445
weszliśmy do jednego z domów.
164
00:11:37,613 --> 00:11:40,616
były tam trzy kobiety,
jedna miała dziecko na rękach,
165
00:11:40,708 --> 00:11:42,915
na oko czteroletnie.
166
00:11:43,156 --> 00:11:46,667
I ta gotowała... ryż.
167
00:11:46,783 --> 00:11:49,684
A tu mamy Okamoto, syna pani Okamoto,
168
00:11:49,762 --> 00:11:53,230
który nie jadł ryżu...
gorącego, parującego ryżu, od miesięcy.
169
00:11:53,361 --> 00:11:56,108
Patrzę na to i wygląda całkiem nieźle.
170
00:11:56,332 --> 00:11:58,627
Zawołałem tłumacza.
171
00:11:58,766 --> 00:12:02,202
"Powiedz tej kobiecie, tej starszej,"
172
00:12:02,546 --> 00:12:05,320
"że dam jej paczkę papierosów,"
173
00:12:05,392 --> 00:12:09,741
"puszkowaną pieczeń z indyka
i puszkę brzoskwiń"
174
00:12:10,026 --> 00:12:13,384
za trochę tego parującego
ryżu, rybę i warzywa"
175
00:12:13,874 --> 00:12:15,281
Było pyszne.
176
00:12:15,334 --> 00:12:17,359
Więc poprosiłem o dokładkę.
177
00:12:17,384 --> 00:12:20,862
Mój radiooperator powiedział:
"Kurde, czy ci ludzie nie są wystarczająco biedni"
178
00:12:20,910 --> 00:12:23,158
"żebyś jeszcze jadł ich jedzenie?"
179
00:12:23,209 --> 00:12:25,955
Odpowiedziałam: "A tam,
oni tu mają wystarczająco dużo ryżu"
180
00:12:26,001 --> 00:12:28,249
"żeby wykarmić tuzin facetów"
181
00:12:28,644 --> 00:12:30,760
I wtedy do mnie dotarło...
182
00:12:30,785 --> 00:12:33,506
że naprawdę mieli go wystarczająco
dla tuzina ludzi...
183
00:12:33,858 --> 00:12:37,068
Więc poprosiłem tłumacza
żeby spytał te kobietę
184
00:12:37,095 --> 00:12:39,158
dla kogo jest cały ten ryż.
185
00:12:39,787 --> 00:12:41,924
"Nie wiem, nie wiem"
186
00:12:42,362 --> 00:12:45,335
Więc zaczęliśmy się ponownie rozglądać.
187
00:12:45,415 --> 00:12:48,375
I znaleźliśmy wejście do tunelu.
188
00:12:49,430 --> 00:12:52,111
Dali mi granat.
189
00:12:53,861 --> 00:12:57,584
Gdy dym opadł wyciągnęliśmy,
jak kojarzę,
190
00:12:57,713 --> 00:13:01,885
7 lub 8 ciał na główny plac.
191
00:13:02,262 --> 00:13:07,403
I obserwowaliśmy
kto będzie opłakiwał tych ludzi.
192
00:13:07,559 --> 00:13:10,491
I wtedy mielibyśmy więcej ludzi do przesłuchania.
193
00:13:10,641 --> 00:13:14,995
Kobiety które mieszkały w tym domu
194
00:13:15,104 --> 00:13:17,393
w którym jadłem ryż,
195
00:13:17,508 --> 00:13:19,518
wszystkie przykucnęły, zawodząc.
196
00:13:19,609 --> 00:13:21,811
I nie dało się
zidentyfikować tych... tych...
197
00:13:21,881 --> 00:13:24,186
to były zwęglone zwłoki.
198
00:13:25,180 --> 00:13:27,577
I wtedy po raz pierwszy uświadomiłem sobie
199
00:13:27,661 --> 00:13:31,723
że osobiście zabiłem ludzi.
200
00:13:31,785 --> 00:13:35,101
Przełożony poklepał mnie po ramieniu,
201
00:13:35,406 --> 00:13:38,605
Ale to... nie było coś,
czym można by się szczycić,
202
00:13:38,630 --> 00:13:41,358
lub co byś traktował jako dokonanie.
203
00:13:43,077 --> 00:13:47,116
Tego lata Okamoto został ranny dwukrotnie.
204
00:13:47,193 --> 00:13:50,312
przeprowadził 22 ataki z helikoptera,
205
00:13:50,348 --> 00:13:53,795
4 z nich już jako dowódca kompanii Bravo.
206
00:13:54,325 --> 00:13:59,756
Rankiem 23 sierpnia
dokonał kolejnego.
207
00:13:59,912 --> 00:14:03,843
19 helikopterów przetransportowało
pierwszy i drugi pluton
208
00:14:03,942 --> 00:14:07,841
na nową strefę lądowania
w okolicach Kambodży.
209
00:14:07,985 --> 00:14:10,894
Ich zadaniem było okopanie się,
pozostanie na miejscu
210
00:14:11,093 --> 00:14:15,014
i jakimś sposobem także zablokowanie
całego batalionu żołnierzy północy
211
00:14:15,139 --> 00:14:17,935
którzy starali się uciec na drugą stronę granicy.
212
00:14:18,151 --> 00:14:22,329
Jednostka Okamoto została wsparta
przez pluton wojsk zmechanizowanych,
213
00:14:22,391 --> 00:14:26,133
3 transporterami opancerzonymi i czołgiem,
214
00:14:26,194 --> 00:14:30,199
przeciwnik wciąż miał jednak
przewagę liczebną.
215
00:14:30,355 --> 00:14:34,577
Wraz z mniej niż 150
ludźmi pod swoim dowództwem,
216
00:14:34,739 --> 00:14:37,741
spędził resztę tego dnia i cały następny
217
00:14:37,819 --> 00:14:40,643
przygotowując się najlepiej
do ataku najlepiej jak się dało.
218
00:14:40,725 --> 00:14:42,807
Rozstawiając miny przeciwpiechotne,
219
00:14:42,832 --> 00:14:46,348
i rozwieszając
trzy zwoje drutu kolczastego.
220
00:14:48,963 --> 00:14:52,263
24 sierpnia około godz. 22:00
221
00:14:52,349 --> 00:14:55,991
spadł na nas intensywny
ostrzał z moździerzy.
222
00:14:57,049 --> 00:14:59,748
W ciągu pierwszych,
moim zdaniem, 10 sekund,
223
00:14:59,784 --> 00:15:03,687
wszystkie trzy pojazdy opancerzone i czołg
224
00:15:03,830 --> 00:15:06,827
zostały powalone
granatnikami przeciwpancernymi.
225
00:15:10,621 --> 00:15:13,921
Na krótką chwilę teren oświetliły flary.
226
00:15:14,022 --> 00:15:18,216
Przez wysokie trawy nacierały na nich
masy przeciwników...
227
00:15:19,614 --> 00:15:23,436
Pociski z moździerzy Wietkongu
wysadziły dwie dziury w zasiekach.
228
00:15:25,238 --> 00:15:28,639
Jeśli Okamoto i jego przeważeni liczebnie
ludzie nie mogli ich załatać
229
00:15:28,701 --> 00:15:30,652
zostaliby zalani siłami wroga.
230
00:15:31,603 --> 00:15:36,017
On i czterech ludzi najbliżej niego
trzymali swoje M-16 nad głowami
231
00:15:36,087 --> 00:15:38,048
i strzelali w ciemno.
232
00:15:39,063 --> 00:15:41,042
Przeciwnik nadciągał.
233
00:15:42,356 --> 00:15:44,089
Miałem przy sobie 4 ludzi.
234
00:15:44,464 --> 00:15:47,122
Gdy rozbłyskały flary powiedziałam:
235
00:15:47,193 --> 00:15:50,582
"Kilku z was musi pójść do pojazdów
opancerzonych i obstawić ich karabiny"
236
00:15:50,607 --> 00:15:53,213
Reakcja którą dostałem w odpowiedzi
dałaby się wyrazić jako:
237
00:15:53,238 --> 00:15:55,802
"Spierdalaj, ja tam nie idę"
238
00:15:56,218 --> 00:16:00,504
Więc pobiegłem do pierwszego pojazdu
239
00:16:00,623 --> 00:16:05,032
i wyciągnąłem z wieżyczki
martwego żołnierza.
240
00:16:05,900 --> 00:16:08,533
wskoczyłem do środka, chwyciłem broń,
241
00:16:08,589 --> 00:16:11,521
i strzelałem,
dopóki nie skończyła się amunicja.
242
00:16:11,705 --> 00:16:15,173
Okamoto pobiegł do drugiego
unieruchomionego pojazdu opancerzonego,
243
00:16:15,254 --> 00:16:19,220
a następnie do trzeciego,
w każdym opróżniając magazynki.
244
00:16:19,443 --> 00:16:22,423
Ale oni ciągle na nas szli.
245
00:16:22,493 --> 00:16:25,986
Więc przeczołgałem się stamtąd,
aż znalazłem się może z 10 metrów od nich,
246
00:16:26,045 --> 00:16:29,820
i zabijałem ich granatami.
247
00:16:29,999 --> 00:16:32,508
Dwa granaty nieprzyjaciela
spadły niedaleko niego
248
00:16:32,566 --> 00:16:35,132
a on zdołał odrzucić oba.
249
00:16:35,236 --> 00:16:38,504
Trzeci jednak spadł
tuż poza jego zasięgiem
250
00:16:39,291 --> 00:16:42,762
Fragmenty szrapnela
obsypały jego nogi i plecy.
251
00:16:44,734 --> 00:16:47,800
Miałem pewność że umrę.
252
00:16:47,854 --> 00:16:49,847
"Okamoto, z tego już nie wyjdziesz"
253
00:16:49,872 --> 00:16:51,640
"Mama ciężko to przeżyje"
254
00:16:51,692 --> 00:16:54,185
"ale ty już stąd nie wyjedziesz"
255
00:16:54,467 --> 00:16:56,066
I było to wyzwalające.
256
00:16:56,132 --> 00:16:58,055
Gdy wiesz że zaraz umrzesz...
257
00:16:58,125 --> 00:16:59,474
strach cię opuszcza.
258
00:16:59,544 --> 00:17:01,925
Przynajmniej ja tak miałem. Już się nie bałem.
259
00:17:01,979 --> 00:17:04,122
Wkurzali mnie tylko ci mali kolesie
260
00:17:04,178 --> 00:17:06,614
próbujący mnie zabić.
261
00:17:06,825 --> 00:17:08,508
A skoro tak,
262
00:17:08,578 --> 00:17:11,961
to ja im to utrudnię
jak tylko będę w stanie,
263
00:17:12,031 --> 00:17:14,377
zanim umrę.
264
00:17:14,935 --> 00:17:17,882
Tej nocy zabiłem wielu dzielnych ludzi.
265
00:17:17,955 --> 00:17:20,636
Uzasadniałem to przed sobą myśląc
266
00:17:20,696 --> 00:17:23,497
że może to co zrobiłem, chociaż...
267
00:17:23,522 --> 00:17:26,717
oszczędziło życie kilku moim ludziom.
268
00:17:29,843 --> 00:17:33,909
Tej nocy przeciwnik
przedostał się do Kambodży
269
00:17:33,962 --> 00:17:37,329
ciągnąc ze sobą tyle ciał poległych,
ile był w stanie.
270
00:17:39,536 --> 00:17:44,035
Kompania Okamoto straciła 1/3 ludzi.
271
00:17:46,538 --> 00:17:48,566
Za swoje dokonania
272
00:17:48,605 --> 00:17:52,197
Vincent Okamoto otrzymał
Krzyż za Wybitną Służbę,
273
00:17:52,337 --> 00:17:55,771
drugie najwyższe odznaczenie
armii amerykańskiej.
274
00:17:56,308 --> 00:17:58,807
Zanim skończyła się jego zmiana,
275
00:17:58,840 --> 00:18:02,659
został najbardziej odznaczonym
Amerykaninem japońskiego pochodzenia,
276
00:18:02,728 --> 00:18:05,155
jaki przeżył wojnę w Wietnamie...
277
00:18:08,113 --> 00:18:10,510
Wiecie co?
278
00:18:10,935 --> 00:18:14,588
Prawdziwymi bohaterami są ci,
którzy ginęli.
279
00:18:16,594 --> 00:18:20,479
19-20-latkowie którzy odpadli z liceum,
280
00:18:20,723 --> 00:18:23,659
Którzy nie mogli się
wymigać, jak mogły elity,
281
00:18:23,729 --> 00:18:26,637
bogaci i uprzywilejowani.
282
00:18:26,715 --> 00:18:29,822
I to było niesprawiedliwe.
283
00:18:30,757 --> 00:18:34,133
Więc oni traktowali służbę w wojsku jak...
284
00:18:34,771 --> 00:18:36,858
pogodę.
285
00:18:37,252 --> 00:18:40,436
Nie ma rady.
Musisz pójść, musisz to zrobić.
286
00:18:40,961 --> 00:18:45,526
Obserwowanie tych dzieciaków
którzy mieli najmniej do zyskania...
287
00:18:45,671 --> 00:18:47,900
nie mieli czego wyczekiwać,
288
00:18:47,928 --> 00:18:49,719
nie czekała ich żadna nagroda
289
00:18:49,744 --> 00:18:51,943
za ich służbę w Wietnamie.
290
00:18:52,198 --> 00:18:57,255
A jednak ich nieskończona cierpliwość,
ich lojalność wobec siebie,
291
00:18:57,383 --> 00:19:02,500
ich odwaga pod ostrzałem
była niebywała.
292
00:19:03,126 --> 00:19:05,660
I nachodzi cię pytanie:
293
00:19:05,685 --> 00:19:09,427
"Skąd Ameryka bierze takich chłopaków?"
294
00:19:21,118 --> 00:19:25,418
W tamtym czasie na północy
nikt nie rozmawiał o stratach.
295
00:19:25,443 --> 00:19:30,329
Świętujemy wspaniałe zwycięstwo wojska i ludu Hanoi:
2500 zestrzelonych samolotów wroga.
296
00:19:30,354 --> 00:19:33,741
Pewnie nie powinniśmy tego nazywać "kłamstwem".
297
00:19:33,805 --> 00:19:36,968
Była to część propagandy.
298
00:19:37,310 --> 00:19:41,265
Huy Duc, Wietnam Północny
Wietnamczycy do dnia dzisiejszego
299
00:19:41,304 --> 00:19:46,779
nie wiedzą dokładnie ile zmarło
ich dzieci i współobywateli.
300
00:19:49,640 --> 00:19:53,738
Z początku Radio Hanoi
opisywało ofensywę Tet
301
00:19:53,811 --> 00:19:56,561
jako serię "wspaniałych zwycięstw"
302
00:19:56,632 --> 00:20:00,281
w których "setki tysięcy ludzi powstały,"
303
00:20:00,306 --> 00:20:03,381
"i zniszczyły pozycje wroga."
304
00:20:04,457 --> 00:20:08,437
"Ale po kilku tygodniach,"
wspominał później pewien mieszkaniec północy,
305
00:20:08,481 --> 00:20:11,229
"Nie słyszeliśmy już żadnych
nowych wiadomości."
306
00:20:11,232 --> 00:20:13,598
"Reżim w Sajgonie wciąż istniał"
307
00:20:13,623 --> 00:20:16,866
"a amerykańskie samoloty
wciąż bombardowały."
308
00:20:16,965 --> 00:20:20,856
"Było jasne, że radio nie mówi prawdy."
309
00:20:23,495 --> 00:20:26,144
Nigdy nie ujawniono liczby ofiar,
310
00:20:26,215 --> 00:20:30,099
Jednak dla mieszkańców północy
słuchających w tajemnicy raportów
311
00:20:30,176 --> 00:20:32,901
nadawanych przez BBC i radio w Sajgonie,
312
00:20:32,971 --> 00:20:36,236
było jasne, że są to duże liczby.
313
00:20:36,366 --> 00:20:41,447
Prasa i radio nigdy nie wspomniały
o żadnej porażce.
314
00:20:41,575 --> 00:20:45,906
Uwielbiałem czytać gazety,
ale ani razu nie czytałem o żadnej przegranej.
315
00:20:45,998 --> 00:20:48,793
Pisali tylko o zwycięstwach.
316
00:20:48,884 --> 00:20:51,371
Było to trochę dziwne.
317
00:20:51,424 --> 00:20:55,120
Skoro odnosimy same zwycięstwa
- mogli się zastanawiać ludzie -
318
00:20:55,167 --> 00:20:57,782
gdzie jest mój syn?
Gdzie on umarł?
319
00:20:57,865 --> 00:21:01,444
Pham Luc, Armia Wietnamu Płn.
Trudne pytania.
320
00:21:01,469 --> 00:21:05,479
W tamtym czasie bezpieczniej było milczeć.
321
00:21:06,037 --> 00:21:10,150
Nic nie jest cenniejsze
od niepodległości i wolności.
322
00:21:10,882 --> 00:21:15,169
Świętowaliśmy za każdym razem,
gdy doszedł list od mojego brata.
323
00:21:15,268 --> 00:21:21,130
A potem uświadomiliśmy sobie,
że wysyłał je 6, nawet 8 miesięcy wcześniej.
324
00:21:21,620 --> 00:21:28,018
W mojej wiosce byli ludzie którzy zginęli
i nigdy już nie wrócili z południa.
325
00:21:28,593 --> 00:21:31,392
Ale aż do końca wojny
326
00:21:31,462 --> 00:21:37,125
bardzo niewiele rodzin dostawało oficjalne
rządowe zawiadomienia o śmierci.
327
00:21:37,853 --> 00:21:43,181
Pod koniec sierpnia 1968 roku, Le Duan
oraz reszta dowództwa północy
328
00:21:43,284 --> 00:21:46,475
rozpoczęli kolejną ofensywę.
329
00:21:46,793 --> 00:21:50,494
Efekty były podobne
jak w przypadku Tet i Małej Tet.
330
00:21:51,647 --> 00:21:56,690
Stracili kolejnych 17 tys. ludzi.
331
00:21:57,302 --> 00:22:00,591
Tysiące nowych rekrutów
zostały posłane na południe
332
00:22:00,630 --> 00:22:02,255
aby ich zastąpić.
333
00:22:02,709 --> 00:22:05,408
"Wojna zaczęła wyglądać jak dół bez dna"
334
00:22:05,409 --> 00:22:07,976
zapamiętał pewien mieszkaniec północy.
335
00:22:07,977 --> 00:22:12,110
"Im więcej młodych ludzi ginęło,
tym więcej ich wysyłali"
336
00:22:13,232 --> 00:22:15,979
Synowie części partyjnych oficjeli
oraz ich przyjaciół
337
00:22:16,004 --> 00:22:18,371
wysyłani byli zagranicę,
aby uniknąć poboru
338
00:22:18,396 --> 00:22:20,168
{\an8}Związek Radziecki
339
00:22:20,194 --> 00:22:22,316
Studenci byli zwolnieni z poboru.
340
00:22:22,341 --> 00:22:24,809
Ludzie z pieniędzmi
przekupywali rekruterów,
341
00:22:24,810 --> 00:22:27,176
aby pomijali ich dzieci
342
00:22:27,177 --> 00:22:31,115
lub opłacali lekarzy
aby otrzymać zaświadczenia
o niezdolności do służby.
343
00:22:31,514 --> 00:22:35,499
Niektórzy przywódcy wysyłali
swoje dzieci na front,
344
00:22:35,560 --> 00:22:38,646
ale byli oni w mniejszości.
345
00:22:38,747 --> 00:22:41,808
Większość dzieci przywódców,
346
00:22:41,861 --> 00:22:44,737
tak jak dzieci Le Duana,
347
00:22:44,840 --> 00:22:48,042
była wysyłana na studia
do Związku Radzieckiego.
348
00:22:48,429 --> 00:22:51,600
Większość poborowych stanowili
biedni ludzie z wiejskich terenów,
349
00:22:51,913 --> 00:22:54,512
szczególnie podatni na slogany
350
00:22:54,557 --> 00:22:57,364
i obietnice rewolucji.
351
00:22:57,832 --> 00:23:02,168
Tysiące idących na front
szlakiem Ho Chi Minha
w zastępstwie poległych
352
00:23:02,269 --> 00:23:05,792
mijały spalone pojazdy
i wojskowe cmentarze,
353
00:23:06,319 --> 00:23:10,409
z nagrobkami schludnie oznaczonymi
nazwiskami poległych
354
00:23:10,410 --> 00:23:13,040
i datami ich śmierci.
355
00:23:14,519 --> 00:23:17,445
Spotykali małe grupy rannych
356
00:23:17,488 --> 00:23:19,841
idące w przeciwnym kierunku.
357
00:23:19,912 --> 00:23:22,457
Ci bez rąk, szli.
358
00:23:22,482 --> 00:23:25,780
Ci bez nóg jechali na ciężarówkach.
359
00:23:25,907 --> 00:23:28,293
Byli tam żołnierze pozbawieni wzroku,
360
00:23:28,388 --> 00:23:31,841
oraz okropnie poparzeni napalmem.
361
00:23:32,083 --> 00:23:34,973
"Na południu czeka was wiele przyjemności"
362
00:23:35,012 --> 00:23:37,394
powiedział pewien zmęczony, ranny żołnierz
363
00:23:37,426 --> 00:23:40,003
do młodych mężczyzn
zmierzających w stronę wojny.
364
00:23:40,040 --> 00:23:43,427
"Wszyscy byli przerażeni"
- wspominał jeden z politruków,
365
00:23:43,461 --> 00:23:46,354
"Szczególnie gdy spotkaliśmy tych ludzi."
366
00:23:46,393 --> 00:23:49,932
"To było jak oglądanie siebie samych
w przyszłości."
367
00:23:53,284 --> 00:23:55,376
Najmłodszy delegat z New Jersey
368
00:23:55,401 --> 00:23:58,705
8 sierpnia 1968
oddaje głos na przyszłego prezydenta USA,
369
00:23:58,739 --> 00:24:00,251
Richarda Nixona!
370
00:24:00,345 --> 00:24:03,089
Mamy 18!
371
00:24:03,246 --> 00:24:05,641
David, podwoiliśmy to, 18.
372
00:24:06,101 --> 00:24:09,171
Richard Nixon był znaczącą
i kontrowersyjną postacią
373
00:24:09,218 --> 00:24:11,271
amerykańskiej sceny politycznej
374
00:24:11,324 --> 00:24:13,822
od ponad dwóch dekad.
375
00:24:14,141 --> 00:24:16,206
Był kongresmenem i senatorem,
376
00:24:16,300 --> 00:24:19,615
najbardziej znanym ze swojego
nieustępliwego antykomunizmu,
377
00:24:19,766 --> 00:24:22,065
a następnie przez 8 lat
378
00:24:22,137 --> 00:24:25,403
wiceprezydentem za kadencji
Dwighta Eisenhowera.
379
00:24:25,668 --> 00:24:28,269
Przegrał o włos wyścig prezydencki
380
00:24:28,311 --> 00:24:31,136
z Johnem Kennedym w 1960 roku.
381
00:24:31,170 --> 00:24:33,348
Przegrał także dwa lata później,
382
00:24:33,402 --> 00:24:36,682
starając się o fotel gubernatora w Kalifornii.
383
00:24:37,290 --> 00:24:41,021
Wydawało się
że jego kariera polityczna dobiegła końca.
384
00:24:41,471 --> 00:24:45,054
Ale właśnie wtedy dokonał jednego
z najbardziej widowiskowych powrotów
385
00:24:45,124 --> 00:24:46,697
w politycznej historii USA.
386
00:24:46,732 --> 00:24:49,164
Przechytrzył, wymanewrował
387
00:24:49,189 --> 00:24:51,603
i przelicytował politycznie
wszystkich rywali,
388
00:24:52,641 --> 00:24:57,599
wygrywając w 1968 roku
nominację prezydencką
Partii Republikańskiej.
389
00:25:02,253 --> 00:25:05,754
Na swojego wiceprezydenta
wybrał twardego,
390
00:25:05,842 --> 00:25:10,108
ale szerzej nieznanego
gubernatora Maryland, Spiro Agnewa.
391
00:25:11,927 --> 00:25:14,341
Nixon przyjął wizerunek człowieka
392
00:25:14,387 --> 00:25:17,750
zdolnego scalić podzieloną Amerykę
393
00:25:17,842 --> 00:25:21,397
i doprowadzić wojnę
do honorowego zakończenia.
394
00:25:21,719 --> 00:25:25,693
Gdy najsilniejszy naród na świecie może
przez 4 lata pozostać związany
395
00:25:25,766 --> 00:25:29,246
wojną w Wietnamie,
bez perspektywy bliskiego końca,
396
00:25:29,408 --> 00:25:33,142
gdy najbogatszy naród na świecie
nie potrafi zarządzać własną gospodarką,
397
00:25:33,314 --> 00:25:35,144
gdy naród z najwspanialszą tradycją
398
00:25:35,201 --> 00:25:39,067
rządów prawa, nękany jest
niespotykaną nieprawością,
399
00:25:39,287 --> 00:25:42,255
gdy naród znany od stu lat
400
00:25:42,281 --> 00:25:44,324
z równości szans dla wszystkich
401
00:25:44,405 --> 00:25:47,614
rozrywany jest bezprecedensową
przemocą na tle rasowym,
402
00:25:47,681 --> 00:25:49,991
i gdy prezydent Stanów Zjednoczonych
403
00:25:50,026 --> 00:25:53,620
nie jest w stanie podróżować zagranicę
ani do żadnego większego miasta w kraju,
404
00:25:53,671 --> 00:25:56,369
bez obawy o przeciwne mu demonstracje,
405
00:25:56,471 --> 00:25:59,484
wtedy nadchodzi czas na nowe przywództwo
406
00:25:59,509 --> 00:26:01,258
dla USA.
407
00:26:09,071 --> 00:26:11,169
Witam Państwa z Chicago,
408
00:26:11,208 --> 00:26:14,880
w którym już jutro rozpocznie się
35 krajowa konwencja Partii Demokratycznej,
409
00:26:14,912 --> 00:26:17,849
25 sierpnia 1968 roku
w atmosferze spodziewanych
niepokojów wewnątrz tej sali,
410
00:26:17,889 --> 00:26:20,174
i z groźbą przemocy poza nią.
411
00:26:20,275 --> 00:26:23,878
Obie strony zebrały swoich żołnierzy
w ten spokojny niedzielny poranek
412
00:26:23,941 --> 00:26:25,876
na wypadek konfrontacji w Chicago.
413
00:26:25,907 --> 00:26:28,127
Ok. 6 tys. żołnierzy
jednostek specjalnych,
414
00:26:28,152 --> 00:26:30,841
szkolonych na okoliczność zamieszek
i gotowych do akcji...
415
00:26:30,866 --> 00:26:34,497
Żołnierze zostali przeniesieni
do utajnionych lokalizacji w całym mieście
416
00:26:34,522 --> 00:26:37,426
w ramach jednego z największych ruchów
wojsk lądowych na terenie kraju.
417
00:26:39,293 --> 00:26:43,557
W Chicago zebrało się
ok. 15 tys. manifestantów
418
00:26:43,582 --> 00:26:47,597
większość po to,
aby dać wyraz niezadowoleniu z wojny...
419
00:26:49,170 --> 00:26:52,892
Niektórzy z intencją zakłócenia konwencji.
420
00:26:56,006 --> 00:26:59,872
Richard J. Daley, burmistrz Chicago
z Partii Demokratycznej,
421
00:26:59,897 --> 00:27:04,018
był zdeterminowany,
by nie dopuścić do niepokojów w swoim mieście.
422
00:27:04,904 --> 00:27:09,336
12 tys. policjantów z Chicago
postawiono w stan gotowości.
423
00:27:09,784 --> 00:27:13,217
Poza 6 tys. żołnierzy wojsk lądowych,
424
00:27:13,319 --> 00:27:17,140
w mieście było także 6 tys. uzbrojonych
funkcjonariuszy Gwardii Narodowej,
425
00:27:17,209 --> 00:27:20,814
oraz tysiąc pracowników wywiadu z FBI,
426
00:27:20,839 --> 00:27:23,972
CIA i wojska.
427
00:27:25,136 --> 00:27:28,068
Burmistrz Daley otoczył kordonem
amfiteatr w Chicago
428
00:27:28,093 --> 00:27:30,559
w którym organizowana była konwencja,
429
00:27:30,584 --> 00:27:33,471
oraz odmówił zgody na przemarsz
430
00:27:33,496 --> 00:27:36,381
i nocowanie w parkach miejskich.
431
00:27:36,966 --> 00:27:40,832
Czy zamierzacie pójść bez zezwolenia,
jeśli go nie uzyskacie?
432
00:27:41,014 --> 00:27:45,037
Biorąc pod uwagę fakt,
że informujemy od wielu miesięcy
433
00:27:45,062 --> 00:27:48,334
Rennie Davis, aktywista antywojenny
zarówno miasto jak i obywateli,
434
00:27:48,394 --> 00:27:51,729
o zamiarze zorganizowania
demonstracji w Chicago,
435
00:27:51,754 --> 00:27:54,537
wyrażającej nasze
poglądy na temat wojny,
436
00:27:54,662 --> 00:27:57,254
dziesiątki tysięcy ludzi
przybywających do miasta
437
00:27:57,279 --> 00:27:59,726
konstytuują nasze zezwolenie.
438
00:28:01,316 --> 00:28:03,573
Walczymy z militaryzmem
439
00:28:03,628 --> 00:28:05,907
rozwijającym się w tym kraju
440
00:28:05,932 --> 00:28:09,305
w odpowiedzi na zasadne
społeczne i polityczne skargi,
441
00:28:09,350 --> 00:28:11,384
i wyrażającym się przez sprowadzanie żołnierzy,
442
00:28:11,439 --> 00:28:14,150
zamiast zajmowania się
realnymi problemami tego kraju.
443
00:28:16,370 --> 00:28:19,225
W imię bezpieczeństwa
wolność mediów,
444
00:28:19,250 --> 00:28:21,581
swoboda przemieszczania się,
a być może nawet
445
00:28:21,606 --> 00:28:23,738
z perspektywy samych protestujących,
446
00:28:23,763 --> 00:28:27,890
wolność słowa,
zostały tu dotkliwie ograniczone.
447
00:28:27,987 --> 00:28:33,153
Konwencja Demokratów
rozpocznie się w państwie policyjnym.
448
00:28:33,328 --> 00:28:36,470
Trudno znaleźć na to lepsze określenie.
449
00:28:37,095 --> 00:28:39,757
Prosimy delegatów o zajęcie miejsc.
450
00:28:39,897 --> 00:28:41,948
Wiceprezydent Hubert Humphrey,
451
00:28:42,011 --> 00:28:45,996
namaszczony przez Johnsona sukcesor,
był faworytem konwencji.
452
00:28:46,286 --> 00:28:50,040
Od zawsze był bohaterem
liberalnego skrzydła Demokratów,
453
00:28:50,182 --> 00:28:53,181
ale ponieważ lojalnie
wspierał prezydenta
454
00:28:53,252 --> 00:28:57,969
i popierał wojnę, wielu delegatów
oraz większość demonstrujących przed budynkiem,
455
00:28:57,994 --> 00:29:01,303
wspierało jego antywojennego rywala,
456
00:29:01,358 --> 00:29:04,320
Senatora Eugene'a McCarthy'ego.
457
00:29:07,418 --> 00:29:09,899
Drugiego wieczoru
po rozpoczęciu konwencji
458
00:29:09,924 --> 00:29:12,090
policja wypędziła setki demonstrujących
459
00:29:12,115 --> 00:29:16,081
z Parku Lincolna,
przy pomocy pałek i gazu łzawiącego.
460
00:29:20,559 --> 00:29:24,239
Delegaci noszący
czarne opaski na ramionach...
461
00:29:24,399 --> 00:29:27,665
Następnego popołudnia
Demokraci zapalczywie debatowali
462
00:29:27,720 --> 00:29:32,289
nad punktem w programie partii,
wzywającym do zakończenia wojny.
463
00:29:32,544 --> 00:29:35,423
Gdy zwolennicy Humphrey'a
przegłosowali jego odrzucenie,
464
00:29:35,448 --> 00:29:38,805
antywojenni delegaci wybuchli.
465
00:29:38,983 --> 00:29:42,381
...którzy dołączyli do Nowego Jorku
w tym niezwykłym pokazie
466
00:29:42,467 --> 00:29:46,736
antywojennych sentymentów,
jaki odbywa się na konwencji.
467
00:29:47,493 --> 00:29:50,330
Demonstranci stawili opór
gdy policja usiłowała aresztować
468
00:29:50,399 --> 00:29:53,204
młodego człowieka starającego się
zerwać amerykańską flagę
469
00:29:53,323 --> 00:29:55,522
Patrz, patrz na tych jebańców.
470
00:29:55,594 --> 00:29:58,229
Nie odwracaj się plecami do tych jebańców!
471
00:30:03,681 --> 00:30:05,595
Policjanci byli...
472
00:30:05,620 --> 00:30:07,333
kolesiami z okolicznych dzielnic.
473
00:30:07,358 --> 00:30:10,510
Włochami, Polakami, Irlandczykami.
474
00:30:10,595 --> 00:30:13,514
Philip Caputo, dziennikarz
Część z nich pewnie sama była w Wietnamie.
475
00:30:13,539 --> 00:30:15,414
A jeśli nie oni,
476
00:30:15,474 --> 00:30:18,677
to ktoś z ich rodziny.
477
00:30:19,319 --> 00:30:23,331
Philip Caputo, który walczył
w szeregach Marines w Wietnamie,
478
00:30:23,356 --> 00:30:29,246
był teraz dziennikarzem,
oddelegowanym do relacjonowania
konfliktu na amerykańskich ulicach.
479
00:30:29,328 --> 00:30:32,902
A może pan zrobi zdjęcie
jak rzucają kamieniami, co!?
480
00:30:33,595 --> 00:30:36,688
A więc nagle ulice wypełniły się
tymi dzieciakami,
481
00:30:36,719 --> 00:30:38,265
którzy wcale nie wyglądają tak,
482
00:30:38,312 --> 00:30:41,391
jak zdaniem policjantów
powinni wyglądać studenci.
483
00:30:44,431 --> 00:30:46,706
Niektórzy dopuszczali się wandalizmów,
484
00:30:46,745 --> 00:30:49,740
lub wykrzykiwali wulgarne rzeczy.
485
00:30:50,656 --> 00:30:54,221
I sądzę, że wielu policjantów
postrzegało to jako
486
00:30:54,326 --> 00:30:59,976
nadużycie przywilejów którymi się cieszyli,
i darzyli ich za to pogardą.
487
00:31:00,001 --> 00:31:01,716
Oni nas prowokują
488
00:31:01,786 --> 00:31:05,270
więc nie będziemy się konfrontować,
proszę się odsunąć.
489
00:31:34,036 --> 00:31:39,703
Było to sprawozdanie filmowe
z Grant Parku w centrum Chicago...
490
00:31:40,897 --> 00:31:44,053
Tego wieczoru tysiące demonstrantów
491
00:31:44,123 --> 00:31:47,322
odciętych od okolic w których
zorganizowano konwencję
492
00:31:47,347 --> 00:31:50,629
w zamian pomaszerowały w stronę
siedzimy Demokratów,
493
00:31:50,654 --> 00:31:53,715
zorganizowanej w Hotelu Hilton.
494
00:31:54,556 --> 00:31:57,985
Protestujący nadchodzą zewsząd,
495
00:31:58,080 --> 00:32:01,336
zbliżają się do
południowej części Michigan Avenue
496
00:32:01,361 --> 00:32:03,649
do miejsca w którym policja
497
00:32:03,697 --> 00:32:06,493
zatrzymała ich już wcześniej.
498
00:32:08,935 --> 00:32:10,401
Ręce do góry!
499
00:32:10,759 --> 00:32:12,392
Ręce do góry!
500
00:32:12,616 --> 00:32:13,947
Dawaj!
501
00:32:23,241 --> 00:32:27,041
Proponuję przyznanie nominacji Demokratów
502
00:32:27,191 --> 00:32:29,989
w wyborach prezydenckich
503
00:32:30,070 --> 00:32:33,945
senatorowi Eugene'owi
McCarthy'emu z Minnesoty.
504
00:32:38,380 --> 00:32:42,219
W centrum Chicago,
na alejach Balbo i Michigan,
505
00:32:42,278 --> 00:32:46,043
od pewnego czasu postępuje
pokojowa demonstracja.
506
00:32:46,139 --> 00:32:48,645
Policja przybyła aby ją zakończyć.
507
00:32:48,721 --> 00:32:52,257
Na pomoc wezwano
Gwardię Narodową.
508
00:33:17,335 --> 00:33:18,934
Brać go!
509
00:33:18,959 --> 00:33:21,493
Brać go!
Brać go!
510
00:33:31,330 --> 00:33:33,595
Włączyłem telewizor.
511
00:33:33,642 --> 00:33:37,212
Nie sądzę żebym był szczególnie refleksyjny
na pierwszym roku koledżu,
512
00:33:37,237 --> 00:33:40,048
James Willbanks, Uniwersystet A&M w Teksasie
ale pomyślałem,
że ten kraj rozłazi się w szwach.
513
00:33:40,087 --> 00:33:43,290
Jakbyśmy się pogrążali w szaleństwie.
514
00:33:43,765 --> 00:33:47,613
Nie umiałem zdecydować, kto bardziej:
protestujący, policjanci,
515
00:33:47,638 --> 00:33:50,147
czy może wszyscy straciliśmy rozum?
516
00:33:54,375 --> 00:33:57,460
Na konwencji narastało zamieszanie.
517
00:33:57,562 --> 00:34:00,631
Niektórzy antywojenni delegaci
niegdyś popierający
518
00:34:00,696 --> 00:34:03,814
zamordowanego Roberta Kennedy'ego
przenieśli swoje poparcie
519
00:34:03,839 --> 00:34:06,079
na innego kandydata,
520
00:34:06,267 --> 00:34:09,603
senatora z Dakoty Południowej,
George'a McGoverna.
521
00:34:09,710 --> 00:34:13,621
Z Georgem McGovernem
jako prezydentem USA
522
00:34:13,802 --> 00:34:17,038
nie musielibyśmy mieć
gestapowskich taktyk
523
00:34:17,063 --> 00:34:20,181
na ulicach Chicago!
524
00:34:28,058 --> 00:34:30,490
Wśród uporczywych okrzyków tłumu
525
00:34:30,515 --> 00:34:31,909
"Cały świat patrzy!"
526
00:34:32,042 --> 00:34:35,341
Johnson, oglądający
całe zamieszanie w telewizji,
527
00:34:35,366 --> 00:34:37,521
rozważał przylot do Chicago
528
00:34:37,546 --> 00:34:40,281
i ponowne włączenie się
do wyścigu o nominację
529
00:34:40,524 --> 00:34:43,391
Burmistrz Daley przekazał prezydentowi
że miałby po swojej stronie
530
00:34:43,422 --> 00:34:45,991
wystarczającą liczbę delegatów
by zdobyć nominację,
531
00:34:46,023 --> 00:34:50,953
jednak Secret Service ostrzegł go,
że nie będzie w stanie
zapewnić mu bezpieczeństwa.
532
00:34:53,986 --> 00:34:58,517
Pod koniec sierpnia 1968 roku
pojechałem na przepustkę do Australii.
533
00:34:58,849 --> 00:35:01,448
Nawet nie miałem na to ochoty.
534
00:35:01,498 --> 00:35:04,296
Bo jak miałbym się zrelaksować?
535
00:35:04,389 --> 00:35:07,724
Włączam telewizor i pierwsza scena...
536
00:35:07,833 --> 00:35:10,417
Ekran jaśnieje,
537
00:35:10,442 --> 00:35:12,922
i pierwsza scena jaką widzę,
538
00:35:12,985 --> 00:35:16,912
Ron Ferrizi, dowódca załogi helikoptera
to zbliżenie znad ramienia szturmowca
539
00:35:16,958 --> 00:35:21,806
który trzymał dzieciaka za
kołnierz koszuli i okładał go pałką.
540
00:35:21,854 --> 00:35:24,549
Jest krew i wszystko się kotłuje.
541
00:35:24,610 --> 00:35:26,681
Kamera cofa zbliżenie
542
00:35:26,751 --> 00:35:28,884
i widać zamieszki i walkę.
543
00:35:28,909 --> 00:35:30,534
Więc myślę: "O mój Boże!"
544
00:35:30,587 --> 00:35:32,893
"Rosjanie najechali na Czechosłowację!"
545
00:35:33,000 --> 00:35:35,933
I wtedy widzę pasek:
"Konwencja Demokratów w Chicago,"
546
00:35:35,958 --> 00:35:37,891
"Stany Zjednoczone"
547
00:35:37,954 --> 00:35:40,244
I właśnie wtedy... wtedy...
548
00:35:40,269 --> 00:35:42,268
zaangażowałem się politycznie.
549
00:36:00,191 --> 00:36:02,058
W tym momencie uświadomiłem sobie
550
00:36:02,083 --> 00:36:05,249
że każdy komu naprawdę zależy
na Stanach Zjednoczonych
551
00:36:05,340 --> 00:36:09,144
został posłany na drugi koniec świata
aby uganiać się za duchami w dżungli,
552
00:36:09,472 --> 00:36:11,662
albo zabijać czyjeś babcie,
553
00:36:11,687 --> 00:36:13,686
bez żadnego powodu...
554
00:36:14,820 --> 00:36:18,554
A tymczasem mój kraj się rozpada.
555
00:36:18,579 --> 00:36:20,805
Zobaczyłem kogoś kto wyglądał jak mój tata
556
00:36:20,844 --> 00:36:23,179
bijącego kogoś kto wygląda jak ja.
557
00:36:23,227 --> 00:36:26,660
Boże! Po której miałem być stronie?
558
00:36:45,770 --> 00:36:47,212
Na końcu
559
00:36:47,237 --> 00:36:50,185
Humphrey wygrał nominację
w pierwszym niejawnym głosowaniu.
560
00:36:50,328 --> 00:36:53,023
Mediom przekazał, że bardzo się cieszy,
561
00:36:53,072 --> 00:36:56,463
ale wyznał żonie, że konwencja
562
00:36:56,502 --> 00:37:00,495
złamała mu serce, zszargała nerwy
i pozostawiła w poczuciu porażki,
563
00:37:00,520 --> 00:37:03,778
jakby przetrwał katastrofę morską.
564
00:37:04,544 --> 00:37:08,859
Prezydencka komisja śledcza uzna
wydarzenia w Chicago za
565
00:37:08,884 --> 00:37:12,220
"policyjne zamieszki",
jednak sondaż Instytutu Gallupa
566
00:37:12,245 --> 00:37:14,931
wskaże 56% poparcia
567
00:37:14,970 --> 00:37:19,287
dla sposobu w jaki policja obeszła się
z demonstrantami.
568
00:37:19,705 --> 00:37:23,085
I gdy Richard Nixon zainauguruje
swoją kampanię prezydencką
569
00:37:23,132 --> 00:37:26,535
przejazdem kawalkady aut przez
dzielnicę biznesową Chicago,
570
00:37:26,566 --> 00:37:32,396
niemal pół miliona mieszkańców zjawi się,
aby mu wiwatować.
571
00:37:37,247 --> 00:37:39,604
Cześć mamo, tatku.
572
00:37:39,663 --> 00:37:41,963
Nie powiem wam zbyt wiele o tym kraju.
573
00:37:42,018 --> 00:37:43,979
Poza tym, że pola ryżowe cuchną.
574
00:37:44,174 --> 00:37:47,974
I że ciągną się tu bez końca.
575
00:37:47,999 --> 00:37:49,464
Przedzielają je wały,
576
00:37:49,489 --> 00:37:50,767
które fajnie wyglądają.
577
00:37:50,792 --> 00:37:54,241
Przejeżdżamy przez
nie pojazdami opancerzonymi
i je rozwalamy.
578
00:37:58,179 --> 00:38:02,924
29 sierpnia, dzień po starciu
policji z demonstrantami w Chicago,
579
00:38:02,987 --> 00:38:06,852
20-letni szeregowy
Michael Holmes
580
00:38:06,877 --> 00:38:09,196
przybył do Wietnamu.
581
00:38:10,126 --> 00:38:13,733
Urodził się i wychowywał
w malutkim miasteczku Williamsville,
582
00:38:13,803 --> 00:38:16,699
w samym sercu Wyżyny Ozark w Missouri.
583
00:38:16,759 --> 00:38:19,491
Jego rodzice prowadzili sklep wielobranżowy
584
00:38:19,516 --> 00:38:22,355
w którym Michael pracował
codziennie po szkole.
585
00:38:22,595 --> 00:38:26,097
Pływał po rzekach,
polował na jelenie i wiewiórki,
586
00:38:26,122 --> 00:38:29,222
i miał dziewczynę
imieniem Darlene.
587
00:38:30,489 --> 00:38:33,235
Miał problemy z nauką w liceum,
588
00:38:33,260 --> 00:38:36,891
odpadł ze szkoły policealnej
i w efekcie
589
00:38:36,916 --> 00:38:40,597
został natychmiast
powołany do wojska.
590
00:38:41,116 --> 00:38:46,249
W Wietnamie został przydzielony do drużyny F
w 17 Pułku Kawalerii Pancernej
591
00:38:46,274 --> 00:38:49,527
196 Brygady Piechoty
592
00:38:49,628 --> 00:38:52,316
stacjonującej w odizolowanej,
593
00:38:52,341 --> 00:38:57,178
leżącej 35 km od Danang,
bazie ogniowej nazywanej Baldy.
594
00:38:57,448 --> 00:39:00,327
Pytaliście jak duża jest Baldy.
595
00:39:00,352 --> 00:39:02,982
Jest mniej więcej wielkości Williamsville,
596
00:39:03,007 --> 00:39:05,811
no, może ciut większa.
597
00:39:06,387 --> 00:39:10,586
Wyślę wam swoje zdjęcie z chłopakami.
598
00:39:13,825 --> 00:39:15,946
Nie jest tu źle.
599
00:39:16,038 --> 00:39:18,031
Nawet mi się podoba.
600
00:39:18,056 --> 00:39:21,587
Doskwiera mi tylko bycie z dala od domu.
601
00:39:24,626 --> 00:39:28,591
W Williamsville rodzina i przyjaciele zbierali się,
602
00:39:28,626 --> 00:39:31,271
aby słuchać nagrań Michael z Wietnamu.
603
00:39:31,368 --> 00:39:34,980
Nagrywali mu też własne wiadomości z domu.
604
00:39:35,650 --> 00:39:38,716
Wszyscy dzisiaj jesteśmy tu,
u twoich rodziców
605
00:39:38,741 --> 00:39:42,039
i pomyśleliśmy,
że każdy powie coś od siebie.
606
00:39:42,103 --> 00:39:46,935
Żebyś posłuchał naszych głosów
i poczuł się jak w domu.
607
00:39:47,017 --> 00:39:48,125
Czekamy niecierpliwie, kiedy...
608
00:39:48,221 --> 00:39:49,655
Cześć Mike.
609
00:39:49,680 --> 00:39:51,512
Ostatnio często poluję na wiewiórki,
610
00:39:51,537 --> 00:39:53,636
sporo ich już zastrzeliłem.
611
00:39:53,706 --> 00:39:56,764
Wyżyna wygląda pięknie o tej porze roku.
612
00:39:56,858 --> 00:39:58,497
Czekam niecierpliwie, kiedy cię znów zobaczę.
613
00:39:58,522 --> 00:39:59,934
Mike, tu Jerry.
614
00:40:00,028 --> 00:40:03,036
Sądzę, że Ricky
i Carol ze sobą zerwali.
615
00:40:03,091 --> 00:40:05,159
Ricky strasznie się teraz włóczy.
616
00:40:05,184 --> 00:40:07,620
Mike, tu Glenda.
617
00:40:07,706 --> 00:40:10,944
Em... mam chłopaka.
I ma na imię Danny.
618
00:40:10,969 --> 00:40:12,269
I...
619
00:40:12,573 --> 00:40:14,084
Mike tu Glen.
620
00:40:14,109 --> 00:40:16,475
Wszyscy chłopacy mówili o polowaniu,
621
00:40:16,521 --> 00:40:18,620
Ja opowiem o dziewczynach.
622
00:40:18,645 --> 00:40:21,577
Dziewczynach i szybkich samochodach.
623
00:40:21,661 --> 00:40:24,672
Gene Bilbury kupił Pontiaca Bonneville...
624
00:40:24,996 --> 00:40:28,332
Michael tu mama.
625
00:40:28,434 --> 00:40:31,986
Zdjęcie które wysłałeś
jest bardzo dobre, cały ty.
626
00:40:32,066 --> 00:40:35,642
Spodobał mi się nawet ten wąs,
chociaż nie przypuszczałam, że może.
627
00:40:35,689 --> 00:40:37,186
Bardzo za tobą tęsknimy.
628
00:40:37,307 --> 00:40:39,111
Mówi tata.
629
00:40:39,136 --> 00:40:44,513
Sądzimy że będzie dobrze,
tylko nie kręć się tam
630
00:40:44,538 --> 00:40:46,727
gdzie nie powinieneś
631
00:40:46,752 --> 00:40:49,999
i unikaj tych wszystkich pułapek,
czy jak tam...
632
00:40:50,285 --> 00:40:54,352
Taśma już się kończy,
więc na razie do widzenia!
633
00:41:01,353 --> 00:41:05,069
Spaliliśmy dzisiaj wiele domków
634
00:41:05,139 --> 00:41:09,309
ludzi którzy, no wiecie,
nie chcieli z nami współpracować.
635
00:41:09,468 --> 00:41:11,815
Ja nie za bardzo to rozumiem, bo
636
00:41:11,848 --> 00:41:15,470
jeśli oni nie są z Wietkongu,
637
00:41:15,525 --> 00:41:19,447
a my im robimy takie rzeczy,
źle ich traktujemy,
638
00:41:19,517 --> 00:41:21,593
to pójdą do Wietkongu.
639
00:41:21,625 --> 00:41:24,800
Armia robi wszystko na odwrót...
640
00:41:29,514 --> 00:41:33,984
Pewnego ranka tej jesieni grupa
pojazdów opancerzonych drużyny F
641
00:41:34,046 --> 00:41:37,395
poruszała się ostrożnie
autostradą nr 1 w stronę Danang.
642
00:41:38,089 --> 00:41:41,594
Michael Holmes jechał w drugim pojeździe.
643
00:41:49,888 --> 00:41:54,757
Jego maszyna wjechała na 136-kilogramową bombę
zakopaną w ziemi.
644
00:41:55,427 --> 00:41:58,825
Trzech jego kolegów zmarło na miejscu.
645
00:41:59,094 --> 00:42:01,526
Wybuch wyrzucił Holmesa z pojazdu.
646
00:42:01,600 --> 00:42:05,383
Obudził się 5h później w szpitalu.
647
00:42:08,156 --> 00:42:10,323
Cześć mamo, tatku.
648
00:42:10,358 --> 00:42:11,723
To ja.
649
00:42:11,748 --> 00:42:13,713
Do teraz nie byłem pewien
650
00:42:13,738 --> 00:42:16,845
czy tu naprawdę toczy się wojna.
651
00:42:17,263 --> 00:42:20,773
Myślałem, że może bawią się
z nami w jakieś gierki...
652
00:42:20,948 --> 00:42:24,579
Miałem tych ludzi na wyciągnięcie ręki.
653
00:42:24,667 --> 00:42:26,800
Dobrze ich znałem.
654
00:42:26,981 --> 00:42:29,067
I nie martwcie się o mnie proszę,
655
00:42:29,114 --> 00:42:31,567
bo wcale mocno nie oberwałem.
656
00:42:31,650 --> 00:42:35,506
Jeszcze z dwa Purpurowe Serca
i schodzę z boiska,
657
00:42:35,637 --> 00:42:39,487
i może uda mi się stąd całkiem wydostać.
658
00:42:43,923 --> 00:42:49,389
Pół roku później Michael Holmes,
idąc na czele patrolu,
659
00:42:49,559 --> 00:42:53,726
został zabity przez
północnowietnamskiego żołnierza.
660
00:43:02,068 --> 00:43:04,349
Oto prowincja Long An.
661
00:43:04,470 --> 00:43:08,393
Od roku 1962 stanowi ona
jeden z papierków lakmusowych
662
00:43:08,418 --> 00:43:10,618
dla programu pacyfikacji wsi.
663
00:43:10,685 --> 00:43:15,416
Pośród pól ryżowych i drzew kokosowych
leży wioska Loc Tien Mot.
664
00:43:15,441 --> 00:43:18,635
Jej szef mówi, że więcej żołnierzy
zapewniło by jego ludziom
665
00:43:18,681 --> 00:43:20,447
ochronę przed Wietkongiem.
666
00:43:20,515 --> 00:43:21,947
Nocami, jak dodaje,
667
00:43:21,972 --> 00:43:25,281
partyzantka chodzi od domu do domu,
zbierając "podatki".
668
00:43:25,562 --> 00:43:29,096
Władze być może
pozostawiły tu po sobie ślad,
669
00:43:29,121 --> 00:43:31,120
ale Wietkong nie odszedł.
670
00:43:31,212 --> 00:43:34,496
Liz Trotta, NBC News, Wietnam Południowy.
671
00:43:35,527 --> 00:43:38,761
Ponieważ Wietkong został
poważnie osłabiony
672
00:43:38,831 --> 00:43:42,464
podczas ofensywy Tet i dwóch kolejnych,
które nastąpiły po niej,
673
00:43:42,608 --> 00:43:44,473
generał Abrams uważał
674
00:43:44,498 --> 00:43:46,648
że setki tysięcy żołnierzy ARVN
675
00:43:46,673 --> 00:43:49,671
mogą zostać oddelegowane
do zabezpieczania terenów wiejskich,
676
00:43:49,696 --> 00:43:53,457
i zdobywania poparcia dla
rządu w Sajgonie.
677
00:43:54,719 --> 00:43:57,783
Jednak stabilne bezpieczeństwo
nie było osiągalne,
678
00:43:57,808 --> 00:44:00,930
o ile polityczna infrastruktura Wietkongu;
679
00:44:00,955 --> 00:44:03,854
poborcy podatkowi, nadzorcy wiosek,
680
00:44:03,879 --> 00:44:07,146
gońcy, szpiedzy i sympatycy,
681
00:44:07,171 --> 00:44:12,103
nie zostaną zabici, schwytani lub
przekonani do porzucenia ich szeregów.
682
00:44:12,162 --> 00:44:17,889
Aby tego dokonać,
CIA stworzyła Program Feniks.
683
00:44:18,162 --> 00:44:21,229
Mieszkańcy wioski Thuy Xuan zebrali się
684
00:44:21,297 --> 00:44:23,053
na dziedzińcu szkoły
685
00:44:23,099 --> 00:44:26,551
gdzie grupy śledczych
rządowych starają się
686
00:44:26,590 --> 00:44:30,504
wyłuskać spośród nich
członków Wietkongu
687
00:44:31,193 --> 00:44:34,558
Tego rodzaju wydarzenia w ramach Feniksa
odbywają się każdego tygodnia,
688
00:44:34,583 --> 00:44:37,449
we wszystkich południowych dystryktach.
689
00:44:39,238 --> 00:44:41,646
Po rekonwalescencji
690
00:44:41,671 --> 00:44:45,703
Porucznik Vincent Okamoto
został funkcjonariuszem wywiadu
691
00:44:45,728 --> 00:44:47,853
pracującym w ramach programu.
692
00:44:48,052 --> 00:44:50,108
Program Feniks opierał się na tym,
693
00:44:50,133 --> 00:44:52,609
że Wietnamczycy z północy
przybywający przez szlak Ho Chi Minha
694
00:44:52,634 --> 00:44:54,490
gdy docierali na południe
695
00:44:54,515 --> 00:44:56,671
byli obcymi, tak jak Amerykanie.
696
00:44:56,710 --> 00:44:59,315
Nie znali terenu,
nie znali ludzi.
697
00:44:59,384 --> 00:45:02,772
Więc aby móc sprawnie działać
698
00:45:02,797 --> 00:45:05,514
potrzebowali zaplecza Wietkongu.
699
00:45:05,720 --> 00:45:09,445
Więc projekt skupiał się
na wyeliminowaniu właśnie tych kolesi.
700
00:45:09,470 --> 00:45:12,174
I sądzę, że to miało głęboki sens.
701
00:45:13,704 --> 00:45:17,002
Komuniści uważali,
że program jest bardzo skuteczny.
702
00:45:17,027 --> 00:45:21,809
Postrzegali go jako istotne zagrożenie dla rewolucji.
703
00:45:22,460 --> 00:45:26,994
Ponieważ jeśli możesz wziąć ostry nóż
704
00:45:27,019 --> 00:45:29,244
Stuart Herrington, doradca wojskowy
i wyciąć ze społeczeństwa Wietkong,
705
00:45:29,269 --> 00:45:31,567
partyzantkę cieni, władzę cieni,
706
00:45:31,653 --> 00:45:34,920
oznacza to, że możesz przejąć kontrolę
nad cywilną populacją na południu,
707
00:45:34,945 --> 00:45:37,368
co dla nich jest strasznym ciosem.
708
00:45:38,350 --> 00:45:42,110
Presja jaką Program Feniks
wywarł na Wietkongu
709
00:45:42,135 --> 00:45:46,433
wywołała niepokojące objawy,
jak to ujął jeden z komunistycznych urzędników,
710
00:45:46,458 --> 00:45:50,586
"chwiejności" wśród ich zwolenników
w Delcie Mekongu:
711
00:45:50,715 --> 00:45:54,715
przygnębienia, zniechęcenia
i wszechobecnego pijaństwa,
712
00:45:54,740 --> 00:45:58,339
nawet wśród ludzi walczących na froncie.
713
00:45:59,473 --> 00:46:05,314
Jednak namierzanie Programu Feniks było tak dobre,
jak dobry był wywiad na którym bazowano,
714
00:46:05,892 --> 00:46:08,649
A z tym bywało różnie.
715
00:46:09,618 --> 00:46:13,854
Ten film, nakręcony kilka tygodni temu
przez operatora CBS,
716
00:46:13,955 --> 00:46:16,087
pokazuje siły południowowietnamskie
717
00:46:16,112 --> 00:46:17,674
przesłuchujące starszego mężczyznę
718
00:46:17,699 --> 00:46:20,041
zidentyfikowanego jako
pomniejszy urzędnik Wietkongu.
719
00:46:21,495 --> 00:46:23,896
W Programie Feniks Amerykanie
720
00:46:23,951 --> 00:46:27,001
służyli głównie jako doradcy.
721
00:46:27,134 --> 00:46:30,537
większość codziennych zadań
scedowana była
722
00:46:30,600 --> 00:46:35,615
na południowowietnamskie
Regionalne Jednostki Rozpoznawcze (PRU).
723
00:46:36,330 --> 00:46:38,762
Które były nieraz bardziej zainteresowane
724
00:46:38,787 --> 00:46:43,978
wyrównywaniem starych porachunków,
niż wykorzenianiem komunizmu.
725
00:46:45,186 --> 00:46:48,352
Było to straszne,
bo stało się przedmiotem nadużyć
726
00:46:48,377 --> 00:46:50,327
i było nadużywane.
727
00:46:51,539 --> 00:46:56,335
Mądre głowy w Sajgonie
uruchamiają komputery
728
00:46:56,465 --> 00:46:59,999
i składają czarne listy.
729
00:47:01,408 --> 00:47:06,440
Dostajesz taką listę i weryfikujesz ją u pozostałych
funkcjonariuszy wywiadu w regionie.
730
00:47:06,531 --> 00:47:09,080
Starasz się zgromadzić informacje.
731
00:47:09,298 --> 00:47:11,571
Następnego wieczoru,
lub kilka wieczorów później,
732
00:47:11,596 --> 00:47:14,916
idzie tam grupa kowbojów z PRU.
733
00:47:15,336 --> 00:47:17,526
Pukają do drzwi i...
734
00:47:17,684 --> 00:47:19,610
"Niespodzianka, skurwysynu!"
735
00:47:19,724 --> 00:47:21,504
I bum.
736
00:47:21,548 --> 00:47:25,186
I nikt za to nie odpowiadał.
737
00:47:26,318 --> 00:47:29,466
Lata później szef Programu Feniks
738
00:47:29,563 --> 00:47:32,991
przyznał przed Kongresem,
że nikt nie wie ilu
739
00:47:33,082 --> 00:47:37,884
z ponad 20 tys. zabitych w ramach programu,
było niewinnych.
740
00:47:39,720 --> 00:47:42,265
I choć programowi udało się
741
00:47:42,335 --> 00:47:45,195
zmniejszyć zaplecze Wietkongu,
742
00:47:45,293 --> 00:47:47,148
rząd Nguyena Van Thieu
743
00:47:47,195 --> 00:47:49,991
cieszył się rekordowo niskim poparciem.
744
00:47:52,475 --> 00:47:57,022
Sondaż przeprowadzony w prowincji Long An
w Delcie Mekongu wskazał,
745
00:47:57,061 --> 00:48:00,809
że 35% ankietowanych
zagłosowałoby na Thieu,
746
00:48:01,257 --> 00:48:05,356
20% sprzyjało Wietkongowi,
747
00:48:05,513 --> 00:48:09,669
a 45% było gotowych poprzeć kogokolwiek,
748
00:48:09,790 --> 00:48:12,438
kto postawiłby się zarówno Wietkongowi
749
00:48:12,469 --> 00:48:16,499
jak i wspieranemu przez Amerykanów
reżimowi w Sajgonie.
750
00:48:21,079 --> 00:48:24,414
Wietnam to bezustannie krwawiąca rana.
751
00:48:24,825 --> 00:48:29,455
Mówię o krzyku śmierci i ranie wojny.
752
00:48:29,652 --> 00:48:32,588
Nie przyszliśmy tu z panem dyskutować,
Panie Humphrey.
753
00:48:32,650 --> 00:48:34,615
Przyszliśmy by pana aresztować.
754
00:48:34,640 --> 00:48:36,503
Mieliście swój czas na wypowiedź,
755
00:48:36,528 --> 00:48:38,116
zamknąć się!
756
00:48:38,710 --> 00:48:42,710
Kampania prezydencka Huberta Humphrey'a
miała trudności.
757
00:48:43,169 --> 00:48:46,378
Richard Nixon wyprzedzał go w sondażach
758
00:48:46,441 --> 00:48:48,658
i odmawiał udziału w debacie.
759
00:48:49,114 --> 00:48:51,030
"Doszedłem do wniosku"
760
00:48:51,055 --> 00:48:53,121
"że nie ma sposobu na wygranie tej wojny"
761
00:48:53,161 --> 00:48:56,240
powiedział prywatnie
trzem autorom swoich przemówień.
762
00:48:56,431 --> 00:49:01,376
"Musimy jednak twierdzić odwrotnie,
aby zachować przewagę negocjacyjną"
763
00:49:02,124 --> 00:49:07,959
Do problemów Humphrey'a
dokładał się także George Wallace,
niezależny kandydat na prezydenta.
764
00:49:08,073 --> 00:49:11,239
Popierający segregację rasową
były gubernator Alabamy,
765
00:49:11,264 --> 00:49:14,448
zbierający część głosów białego elektoratu
766
00:49:14,473 --> 00:49:17,324
głosującego zazwyczaj na Demokratów.
767
00:49:17,968 --> 00:49:22,666
Humphrey już wcześniej dzielił się z Johnsonem
swoimi wątpliwościami dotyczącymi wojny,
768
00:49:22,744 --> 00:49:27,315
pozostawał jednak wobec niego
niezmiennie lojalny zabierając głos publicznie.
769
00:49:28,070 --> 00:49:31,969
Teraz jednak, zdaniem doradców,
jeśli chce wygrać wybory
770
00:49:31,994 --> 00:49:34,292
musi zerwać sojusz z prezydentem
771
00:49:34,317 --> 00:49:37,737
i wykonać śmiały gest sygnalizujący
chęć zakończenia wojny.
772
00:49:38,675 --> 00:49:44,872
30 września zaapelował
o całkowite zaprzestanie bombardowań
na północy Wietnamu.
773
00:49:45,190 --> 00:49:47,721
Wstrzymałbym bombardowania na północy,
774
00:49:47,780 --> 00:49:50,833
jako akceptowalne ryzyko
podjęte na rzecz pokoju.
775
00:49:51,224 --> 00:49:55,824
Ponieważ wierzę, że może to doprowadzić
do sukcesu w negocjacjach
776
00:49:55,893 --> 00:49:58,413
a tym samym skrócenia wojny.
777
00:49:58,479 --> 00:50:02,030
Byłoby to najlepszą ochroną
dla naszych żołnierzy.
778
00:50:02,260 --> 00:50:07,755
Johnson poczuł się zdradzony
i przez pewien czas nie odzywał się
do swojego wiceprezydenta.
779
00:50:08,577 --> 00:50:13,309
Jednak 31 października,
zaledwie 5 dni przed wyborami,
780
00:50:13,334 --> 00:50:16,902
sam także wygłosił zaskakujące oświadczenie.
781
00:50:18,502 --> 00:50:22,452
Wstrzymał wszelkie bombardowania
Wietnamu Północnego.
782
00:50:22,572 --> 00:50:26,309
W Paryżu nastąpiły znaczące
postępy w rokowaniach - uzasadniał.
783
00:50:26,410 --> 00:50:30,595
Hanoi po raz pierwszy zgodziło się
na rozmowy z Sajgonem,
784
00:50:31,092 --> 00:50:35,825
A USA zgodziły się
na włączenie do rozmów Wietkongu.
785
00:50:36,026 --> 00:50:40,893
Nagle zdawało się, że pokój jest możliwy.
786
00:50:41,024 --> 00:50:42,809
Humphrey triumfował.
787
00:50:42,866 --> 00:50:45,698
Jego notowania z miejsca podskoczyły.
788
00:50:45,902 --> 00:50:50,368
Był pewien, że teraz już zdoła pokonać Nixona.
789
00:50:51,532 --> 00:50:57,572
Lecz 2 listopada, zaledwie 3 dni przed wyborami,
790
00:50:57,820 --> 00:51:00,752
Prezydent Thieu niespodziewanie ogłosił,
791
00:51:00,804 --> 00:51:03,695
że Wietnam Południowy
jednak nie weźmie udziału
792
00:51:03,720 --> 00:51:06,468
w rokowaniach pokojowych...
793
00:51:07,645 --> 00:51:10,655
Przedstawicielka kampanii Nixona
794
00:51:10,680 --> 00:51:16,079
na jego osobiste polecenie,
skontaktował się w tajemnicy z rządem w Sajgonie,
795
00:51:16,182 --> 00:51:19,114
namawiając Thieu do rezygnacji
z rozmów pokojowych,
796
00:51:19,260 --> 00:51:22,058
obiecując w zamian że gdy wygra Nixon,
797
00:51:22,083 --> 00:51:26,624
będzie się twardo targował z Hanoi
- w przeciwieństwie do Humphrey'a.
798
00:51:26,952 --> 00:51:31,392
Dzięki podsłuchowi
założonemu przez CIA w biurze Thieu,
799
00:51:31,417 --> 00:51:36,283
oraz podsłuchowi FBI na telefonach
ambasady południowowietnamskiej,
800
00:51:36,551 --> 00:51:39,629
Johnson dowiedział się o tej rozmowie
801
00:51:39,654 --> 00:51:41,865
i zadzwonił do swojego przyjaciela,
Everetta Dirksena,
802
00:51:41,890 --> 00:51:44,389
republikańskiego lidera
mniejszości w senacie,
803
00:51:44,414 --> 00:51:48,956
ostrzegając, że ludzie Nixona
dopuścili się zdrady.
804
00:51:49,126 --> 00:51:51,024
Johnson:
Przejrzałem ich, Everett
805
00:51:51,058 --> 00:51:52,844
Nie chcę tego mieć w kampanii.
806
00:51:52,869 --> 00:51:53,659
Dirksen:
Słusznie.
807
00:51:53,692 --> 00:51:56,330
Nie wolno im tego robić.
To zdrada.
808
00:51:56,355 --> 00:51:57,403
Wiem.
809
00:51:57,428 --> 00:51:59,363
Ameryka byłaby zszokowana wiedząc,
810
00:51:59,388 --> 00:52:02,787
że ważny kandydat
korzysta z takich źródeł
811
00:52:02,829 --> 00:52:04,640
w sprawach takiej wagi.
812
00:52:04,665 --> 00:52:05,254
Tak.
813
00:52:05,279 --> 00:52:06,929
Wiem tylko,
814
00:52:06,954 --> 00:52:09,711
że kontaktowali się z obcym państwem
815
00:52:09,736 --> 00:52:10,986
w środku wojny!
816
00:52:11,011 --> 00:52:12,015
To błąd.
817
00:52:12,040 --> 00:52:14,675
I to cholernie poważny!
818
00:52:15,526 --> 00:52:16,962
Nixon:
Panie prezydencie?
819
00:52:16,987 --> 00:52:17,890
Johnson:
Tak?
820
00:52:17,915 --> 00:52:19,172
Tu Dick Nixon
Słucham, Dick.
821
00:52:19,197 --> 00:52:21,856
Właśnie byłem w programie
Meet the Press
822
00:52:21,881 --> 00:52:26,338
i powiedziałem, że przekazałem panu
moje osobiste zapewnienie
823
00:52:26,363 --> 00:52:29,750
że zrobię wszystko dla współpracy
824
00:52:29,775 --> 00:52:32,808
zarówno przed wyborami jak i po nich,
jeśli wygram.
825
00:52:32,833 --> 00:52:34,332
Chciałbym tylko, żeby pan wiedział
826
00:52:34,357 --> 00:52:37,442
że mówiłem zupełnie szczerze
827
00:52:37,467 --> 00:52:41,066
i jakiekolwiek pogłoski
828
00:52:41,091 --> 00:52:44,584
o próbach sabotowania
829
00:52:44,631 --> 00:52:46,901
nastawienia rządu w Sajgonie,
830
00:52:46,926 --> 00:52:49,381
z pewnością nie są...
831
00:52:49,406 --> 00:52:52,562
są zupełnie pozbawione
wiarygodności, o ile wiem.
832
00:52:52,587 --> 00:52:53,695
To, no...
833
00:52:53,734 --> 00:52:55,610
bardzo miło mi
to słyszeć, Dick,
834
00:52:55,635 --> 00:52:57,998
bo takie coś miało miejsce.
835
00:52:58,144 --> 00:53:02,552
O Boże, nigdy nie zrobił bym niczego
aby odwieźć Sajgon
836
00:53:02,577 --> 00:53:04,910
od rokowań,
bo w zasadzie
837
00:53:04,935 --> 00:53:06,345
z tym mamy do czynienia.
838
00:53:06,370 --> 00:53:07,601
To dobrze, Dick.
839
00:53:07,626 --> 00:53:09,692
Musimy w końcu zakończyc
tę cholerną wojnę
840
00:53:09,717 --> 00:53:12,355
im szybciej, tym lepiej.
I do diabła z tym kto zgarnie zasługę!
841
00:53:12,380 --> 00:53:13,479
Mówię szczerze.
842
00:53:13,504 --> 00:53:14,944
Dziękuję, Dick.
843
00:53:17,915 --> 00:53:21,391
Nixon kłamał
i Johnson o tym wiedział.
844
00:53:21,429 --> 00:53:24,032
Ale upubliczniając tę informację
845
00:53:24,057 --> 00:53:26,688
prezydent musiałby ujawnić metody
846
00:53:26,847 --> 00:53:30,792
za pomocą których dowiedział się
o dwulicowości kandydata Republikanów.
847
00:53:31,125 --> 00:53:33,689
Nie chciał tego robić.
848
00:53:34,454 --> 00:53:37,048
Sekret Nixona był bezpieczny.
849
00:53:37,114 --> 00:53:39,595
Amerykańska opinia publiczna
nigdy się nie dowiedziała
850
00:53:39,620 --> 00:53:43,985
że reżim, za który 35 tys. Amerykanów
oddało życie,
851
00:53:44,010 --> 00:53:46,375
gotów był zbojkotować negocjacje pokojowe,
852
00:53:46,400 --> 00:53:50,066
aby pomóc w wygranej Richarda Nixona.
Ani o tym, że sam Nixon
853
00:53:50,091 --> 00:53:54,646
gotów był przedłużać rozlew krwi
aby wygrać wybory.
854
00:54:00,618 --> 00:54:05,942
Richard Milhous Nixon
wygrał wybory prezydenckie
855
00:54:05,967 --> 00:54:08,703
zdobywając 43,4% głosów.
856
00:54:08,992 --> 00:54:13,529
Hubert Humphrey utrzymał 42,7%...
857
00:54:17,008 --> 00:54:21,228
Sekretne manewry Nixona być może
pomogły mu w wygraniu wyborów,
858
00:54:21,325 --> 00:54:27,197
jednak obawa prezydenta-elekta,
że poczynania te wyjdą kiedyś na jaw,
859
00:54:27,497 --> 00:54:30,424
stanie się częścią jego drogi ku porażce.
860
00:54:33,329 --> 00:54:36,352
Thieu odczekał kilka tygodni po wyborach
861
00:54:36,405 --> 00:54:40,701
po czym zgodził się
wysłać delegację do Paryża.
862
00:54:41,832 --> 00:54:47,433
A tam wszystko utkwiło w martwym punkcie,
z powodu sporu o usadzenie gości przy stole.
863
00:54:47,691 --> 00:54:51,628
Wietnam Północny nalegał
na obrady przy kwadratowym stole,
864
00:54:51,723 --> 00:54:55,184
przy który każda ze stron
siedziałaby po swojej stronie.
865
00:54:55,271 --> 00:55:00,122
Hanoi, Wietkong, Sajgon i Stany Zjednoczone.
866
00:55:00,422 --> 00:55:04,915
Sajgon odmówił udziału, o ile Hanoi i Wietkong,
867
00:55:04,940 --> 00:55:07,754
nie usiądą po tej samej stronie stołu.
868
00:55:08,280 --> 00:55:12,213
Pat trwał przez 10 tygodni.
869
00:55:14,208 --> 00:55:17,971
Na rozwiązanie wpadli ostatecznie Sowieci:
870
00:55:18,138 --> 00:55:20,510
okrągły stół.
871
00:55:26,185 --> 00:55:28,784
Poważne obrażenia, rany od szrapnela.
872
00:55:30,107 --> 00:55:31,974
Teren jest niebezpieczny.
873
00:55:36,026 --> 00:55:38,657
Nie podnoś głowy.
874
00:55:43,959 --> 00:55:47,458
Masz bandę 19-letnich dzieciaków
z ogromnymi serduchami.
875
00:55:48,357 --> 00:55:51,310
Zrobią to,
o co ich poprosisz.
876
00:55:51,601 --> 00:55:54,663
Pytanie, czy prosisz ich
o coś wartego zachodu?
877
00:55:54,803 --> 00:55:56,618
To zależy od dorosłych.
878
00:55:56,643 --> 00:55:58,845
I tu pojawiają się porażki.
879
00:55:58,870 --> 00:56:01,591
Dzieciaki nie odpowiedzą ci
"Ja tego nie zrobię",
880
00:56:01,720 --> 00:56:03,895
bo nie tak są skonstruowane.
881
00:56:03,972 --> 00:56:08,214
Karl Marlantes, Marines
19-latek nie wie, że na deszcz
bierze się płaszcz przeciwdeszczowy.
882
00:56:08,290 --> 00:56:10,433
Dlatego są tacy dobrzy
w byciu wojownikami.
883
00:56:10,458 --> 00:56:11,767
Zrobią to.
884
00:56:11,864 --> 00:56:13,887
Bez zadawania pytań.
885
00:56:14,323 --> 00:56:16,766
"Dobra, robimy to"
886
00:56:16,914 --> 00:56:20,052
To po stronie dorosłych leży
odpowiedzialność upewnienia się
887
00:56:20,077 --> 00:56:21,700
że nie zostanie to zmarnowane,
888
00:56:21,866 --> 00:56:25,919
Bo oni zrobią to co im się powie,
i zrobią to dobrze.
889
00:56:28,539 --> 00:56:32,438
Karl Marlantes urodził się w Astorii,
w stanie Oregon,
890
00:56:32,463 --> 00:56:35,700
jako syn weterana ofensywy w Ardenach.
891
00:56:35,821 --> 00:56:38,158
Wstąpił do rezerwy Marines
na kilka miesięcy
892
00:56:38,190 --> 00:56:40,830
przed pierwszym rokiem studiów
na Uniwersytecie Yale,
893
00:56:41,174 --> 00:56:44,709
pragnąc się sprawdzić i bronić kraju.
894
00:56:45,089 --> 00:56:47,594
Kiedy otrzymał prestiżowe
brytyjskie stypendium naukowe,
895
00:56:47,664 --> 00:56:50,971
Marines zezwolili mu
na odroczenie czynnej służby,
896
00:56:51,296 --> 00:56:55,094
i zamiast pojechać do Wietnamu,
wyjechał na studia do Oxfordu,
897
00:56:55,191 --> 00:56:58,282
jesienią 1967 roku.
898
00:56:58,770 --> 00:57:01,360
Kilka miesięcy po przybyciu do Oxfordu
899
00:57:01,437 --> 00:57:04,392
napisał list do rodziców:
900
00:57:04,781 --> 00:57:08,280
Piszę ten list z pewnym niepokojem.
901
00:57:10,154 --> 00:57:12,379
Zrezygnowałem ze swojego stypendium
902
00:57:12,404 --> 00:57:16,260
i 3 maja rozpoczynam czynną służbę.
903
00:57:17,051 --> 00:57:19,500
Jak wiecie jestem zdania,
że Stany Zjednoczone
904
00:57:19,554 --> 00:57:22,070
popełniają ogromny błąd
biorąc udział w tej wojnie.
905
00:57:22,171 --> 00:57:24,838
Wielu ludzi ginie bez uzasadnionej przyczyny.
906
00:57:25,483 --> 00:57:29,410
Mogę już tylko odczuwać
wzrastający gniew i frustrację
907
00:57:29,435 --> 00:57:31,997
oraz poczucie zupełniej bezsilności.
908
00:57:33,459 --> 00:57:38,787
Cały czas się ukrywałem,
ale nie mam zamiaru robić tego dalej.
909
00:57:39,614 --> 00:57:43,751
Przypuszczam, że podejmuję się rzeczy
wysoce niemoralnej.
910
00:57:43,984 --> 00:57:45,461
Wezmę udział
911
00:57:45,486 --> 00:57:47,884
w jednej z największych
zbrodni tego stulecia
912
00:57:47,909 --> 00:57:52,841
i zrobię to z powodu frustracji, zgorzknienia
913
00:57:52,866 --> 00:57:56,533
i poczucia absurdu
które uświadomiłem sobie w pełni
914
00:57:56,604 --> 00:57:59,402
w ciągu ostatniego roku.
915
00:57:59,820 --> 00:58:02,621
Od teraz moja logika ulegnie zmianie.
916
00:58:03,632 --> 00:58:05,664
Mogę coś zrobić.
917
00:58:05,958 --> 00:58:09,170
Mogę zrobić co w mojej mocy,
aby wydostać żywych z Wietnamu
918
00:58:09,221 --> 00:58:11,303
40 dzieciaków.
919
00:58:11,624 --> 00:58:14,642
I jeśli w tym celu będę się musiał zmienić
w podłą maszynę,
920
00:58:14,667 --> 00:58:17,016
to na Boga, zrobię to.
921
00:58:19,633 --> 00:58:24,266
Chodziło o moich przyjaciół,
chłopaków z którymi ćwiczyłem.
922
00:58:24,482 --> 00:58:28,294
Czułem się,
jakbym ich zawodził.
923
00:58:28,467 --> 00:58:31,781
Czułem, że nie dzieląc z nimi
tego brzemienia,
924
00:58:31,845 --> 00:58:34,516
nie mogę być przyzwoitym człowiekiem.
925
00:58:34,729 --> 00:58:38,471
Ale to powoduje mieszane uczucia bo...
poszedłem tam zabijać ludzi.
926
00:58:38,510 --> 00:58:41,109
Czy dlatego to zrobiłem?
927
00:58:41,756 --> 00:58:45,803
Czy idziesz i zabijasz ludzi,
jeśli nie jesteś całkiem pewien, że to słuszne?
928
00:58:46,154 --> 00:58:49,488
A jeśli twój naród nie jest
całkiem pewien, czy to słuszne?
929
00:58:49,536 --> 00:58:53,258
Jeśli nie ma co do tego zgody...
robisz to?
930
00:58:55,695 --> 00:58:57,888
Byłem Forcie Lewis w Washingtonie,
931
00:58:57,927 --> 00:59:01,161
od Kanady dzieliło mnie
90 minut jazdy autobusem.
932
00:59:01,826 --> 00:59:04,365
Napisałem do rodziców i poprosiłem o pieniądze.
933
00:59:04,390 --> 00:59:06,788
Tim O'Brien, Armia USA
I paszport.
934
00:59:07,077 --> 00:59:10,039
Wysłali mi to bez zadawania pytań.
935
00:59:10,094 --> 00:59:13,188
Niczego w stylu "po co ci paszport?"
Po prostu wysłali.
936
00:59:13,518 --> 00:59:15,840
Trzymałem to wszystko schowane w szafce
937
00:59:15,865 --> 00:59:17,685
razem z cywilnym ubraniem,
938
00:59:17,710 --> 00:59:20,101
myśląc, czy tego nie zrobić.
939
00:59:20,845 --> 00:59:24,319
To "może" wracało nieustannie,
940
00:59:24,344 --> 00:59:27,811
przez całe szkolenie,
gdy Wietnam był coraz bliżej.
941
00:59:27,836 --> 00:59:29,848
bliżej i bliżej...
942
00:59:30,462 --> 00:59:33,696
Co mnie powstrzymało?
943
00:59:33,721 --> 00:59:37,157
Było to proste i głupie.
944
00:59:37,606 --> 00:59:40,777
Bałem się kompromitacji,
945
00:59:40,934 --> 00:59:45,367
kpin i upokorzenia.
946
00:59:46,386 --> 00:59:49,422
Co o mnie pomyśli moja dziewczyna.
947
00:59:49,447 --> 00:59:53,266
Co pomyślą ludzie w kawiarni
w centrum Worthington.
948
00:59:54,206 --> 00:59:56,681
Chłopacy z organizacji młodzieżowej,
949
00:59:56,720 --> 00:59:59,285
i całe to miasto w którym dorastałem,
950
00:59:59,310 --> 01:00:01,775
co będą o mnie mówić.
951
01:00:02,018 --> 01:00:07,663
"Ale tchórz, jaka panienka,
uciekł do Kanady"
952
01:00:10,121 --> 01:00:12,224
Wyobrażałem sobie rodziców
953
01:00:12,249 --> 01:00:15,454
słuchających takich komentarzy.
954
01:00:18,520 --> 01:00:22,902
Nie umiałem zebrać odwagi,
by powiedzieć "nie",
955
01:00:23,050 --> 01:00:31,534
tym wszystkim bezimiennym,
pozbawionym twarzy ludziom,
którzy w istocie...
956
01:00:31,681 --> 01:00:35,510
byli moimi
Stanami Zjednoczonymi.
957
01:00:36,507 --> 01:00:39,989
Nie umiałem im odmówić.
958
01:00:40,230 --> 01:00:45,909
I żyję z tym już od 40 lat.
959
01:00:46,155 --> 01:00:52,266
Żyć tak długo
ze złamanym sumieniem
960
01:00:52,291 --> 01:00:54,677
i brakiem odwagi...
961
01:00:57,291 --> 01:01:02,399
Dla mnie koszmarem Wietnamu
nie były bomby i pociski,
962
01:01:10,862 --> 01:01:14,385
Ale ten brak odwagi,
963
01:01:14,410 --> 01:01:17,649
którego żałuję.
964
01:01:27,540 --> 01:01:32,440
Jesień 1968 roku była prawdopodobnie
najtrudniejszym dla nas czasem.
965
01:01:35,305 --> 01:01:42,403
Nasze codzienne życie było
nieustanną walką o przetrwanie.
966
01:01:42,785 --> 01:01:50,153
Hal Kushner, jeniec wojenny
Dzienna racja jedzenia
składała się z 3 kubków ryżu.
967
01:01:51,404 --> 01:01:55,845
Spaliśmy na dużej bambusowej macie.
968
01:01:56,068 --> 01:01:59,736
Po 10, 12 osób na jednej.
969
01:01:59,994 --> 01:02:02,393
Chorowaliśmy.
970
01:02:02,418 --> 01:02:04,584
Poważnie chorowaliśmy.
971
01:02:04,698 --> 01:02:07,891
Cztery osoby zmarły w przeciągu...
972
01:02:08,410 --> 01:02:10,535
miesiąca.
973
01:02:10,760 --> 01:02:13,842
Chwilę potem zmarły kolejne dwie.
974
01:02:15,922 --> 01:02:18,522
13 Amerykanów umrze
975
01:02:18,547 --> 01:02:22,446
w czasie pobytu kpt. Hala Kushnera
w leśnym obozie dla jeńców
976
01:02:22,471 --> 01:02:24,038
w Wietnamie Południowym.
977
01:02:25,042 --> 01:02:28,073
Był doktorem, nie miał jednak
żadnych lekarstw,
978
01:02:28,162 --> 01:02:31,327
antybiotyków, czy soli fizjologicznej,
979
01:02:31,352 --> 01:02:33,750
którymi mógłby leczyć towarzyszy.
980
01:02:34,141 --> 01:02:37,998
Mógł jedynie pochować ich
w bambusowej trumnie
981
01:02:38,070 --> 01:02:41,937
I oznaczyć miejsce garścią kamieni
982
01:02:41,985 --> 01:02:44,748
pomazanych merkurochromem.
983
01:02:46,510 --> 01:02:49,408
Nie mieliśmy nic do jedzenia.
984
01:02:49,468 --> 01:02:53,061
I myślałem, że zaraz postradam rozum.
985
01:02:53,365 --> 01:02:56,732
Siedzieliśmy przy małym ognisku
986
01:02:56,757 --> 01:02:58,856
i zobaczyliśmy kota dowódcy obozu...
987
01:02:58,931 --> 01:03:01,122
który biegał sobie swobodnie
988
01:03:01,177 --> 01:03:02,754
i przyszedł do nas.
989
01:03:02,779 --> 01:03:04,312
Umieraliśmy z głodu.
990
01:03:04,337 --> 01:03:07,705
Więc ktoś zasugerował:
"zjedzmy kota".
991
01:03:09,674 --> 01:03:11,807
Więc zabiliśmy tego kota.
992
01:03:12,003 --> 01:03:15,534
Odcięliśmy mu głowę i łapy.
993
01:03:15,857 --> 01:03:19,256
Został nam niespełna kilogramowy korpus.
994
01:03:19,326 --> 01:03:23,493
Gdy przyszedł strażnik powiedzieliśmy mu,
że to łasica, która podeszła do obozu
995
01:03:23,601 --> 01:03:26,200
a my zabiliśmy ją rzucając kamieniem.
996
01:03:26,347 --> 01:03:28,883
Strażnik rozejrzał się
997
01:03:28,970 --> 01:03:32,401
i zobaczył jedną z łap,
którą ktoś zapomniał zakopać.
998
01:03:32,923 --> 01:03:36,623
Zorientował się od razu,
że był to kot dowódcy.
999
01:03:37,527 --> 01:03:40,254
I żarty się skończyły.
1000
01:03:40,981 --> 01:03:44,179
Ustawili nas w rzędzie i pytali kto to zrobił.
1001
01:03:44,434 --> 01:03:45,996
Nikt się nie odezwał.
1002
01:03:46,082 --> 01:03:47,943
Myślałem, że zabiją wszystkich.
1003
01:03:48,007 --> 01:03:49,568
Po prostu zabiją.
1004
01:03:49,956 --> 01:03:54,293
Jeden z tych którzy byli prowodyrami
1005
01:03:54,408 --> 01:03:56,384
powiedział, że to on.
1006
01:03:57,812 --> 01:04:01,146
Wtedy powiedziałem, że ja też.
1007
01:04:01,171 --> 01:04:03,402
I powtórzył to każdy z nas.
1008
01:04:03,614 --> 01:04:05,910
Rozumiecie: "Ja jestem Spartakus"...
1009
01:04:06,572 --> 01:04:10,803
Wywołali tego pierwszego i mnie.
1010
01:04:11,044 --> 01:04:14,710
Strażnik kopnął go i zaczął okładać,
1011
01:04:14,735 --> 01:04:16,977
pobił go niemiłosiernie.
1012
01:04:17,913 --> 01:04:22,827
Uderzyli mnie pięścią w twarz,
ale nie pobili tak mocno jak jego.
1013
01:04:23,555 --> 01:04:27,508
Przywiązali mnie drutem do chaty,
1014
01:04:27,818 --> 01:04:31,106
i zostawili tak na cały dzień.
1015
01:04:31,307 --> 01:04:34,735
Z korpusem kota przewieszonym przez kark.
1016
01:04:34,760 --> 01:04:36,886
Byłem tak szalony, że pomyślałem
1017
01:04:36,911 --> 01:04:39,010
"Może dadzą mi zjeść tego kota"
1018
01:04:39,097 --> 01:04:40,980
Ale kazali mi go zakopać.
1019
01:04:41,693 --> 01:04:46,760
Człowiek którego tak strasznie pobili,
zmarł dwa tygodnie później.
1020
01:04:48,088 --> 01:04:52,888
Ale dla mnie tragedią było to,
że nie zjadłem tego kota.
1021
01:04:57,883 --> 01:05:00,440
Jak na stolicę kraju w trakcie wojny
1022
01:05:00,518 --> 01:05:04,398
Sajgon szczególnie obfituje
w młodych mężczyzn w wieku poborowym
1023
01:05:04,476 --> 01:05:07,065
w modnych, cywilnych ciuchach.
1024
01:05:07,162 --> 01:05:09,925
Nazywają ich kowbojami z Sajgonu.
1025
01:05:09,991 --> 01:05:14,163
To gospodarka spekulantów wojennych,
napędzana przymusowym poborem
1026
01:05:14,188 --> 01:05:15,654
amerykańskich pieniędzy.
1027
01:05:15,741 --> 01:05:17,808
W Sajgonie mówi się o dobrym roku,
1028
01:05:17,847 --> 01:05:20,162
gdy ceny podskoczą "tylko" o 25%.
1029
01:05:23,497 --> 01:05:25,715
Lata obecności Amerykanów,
1030
01:05:25,770 --> 01:05:29,799
wraz z dziesiątkami miliardów
amerykańskich dolarów które przyszły wraz z nimi,
1031
01:05:29,854 --> 01:05:32,558
zmieniły znaczą część
Wietnamu Południowego,
1032
01:05:32,811 --> 01:05:36,578
tworząc fałszywą gospodarkę
zależną całkowicie
1033
01:05:36,621 --> 01:05:39,677
od stałej ich obecności.
1034
01:05:40,050 --> 01:05:43,590
Od kiedy w połowie lat 60-tych
USA rozpoczęły tu rozbudowę,
1035
01:05:43,615 --> 01:05:47,655
dobra wartości milionów dolarów
wpływają do kraju każdego miesiąca.
1036
01:05:47,879 --> 01:05:50,913
Niektórzy ekonomiści szacują,
że ponad 10% ładunków
1037
01:05:50,938 --> 01:05:53,537
wyprowadzana jest na czarny rynek.
1038
01:05:56,771 --> 01:06:00,085
Za falą pieniędzy spływających do kraju
1039
01:06:00,110 --> 01:06:03,376
nieuchronnie podążała korupcja
i przestępczość.
1040
01:06:05,350 --> 01:06:07,977
Oficjele rządowi byli skorumpowani,
1041
01:06:08,002 --> 01:06:10,967
podobnie jak wielu dowódców ARVN.
1042
01:06:11,424 --> 01:06:14,400
Nie można było ufać policji.
1043
01:06:17,960 --> 01:06:21,992
Kto zyskiwał na ekonomicznych
aspektach wojny?
1044
01:06:22,422 --> 01:06:23,953
Generałowie.
1045
01:06:23,984 --> 01:06:26,761
Phan Quang Tue, Sajgon
Proszę nie zaprzeczać.
1046
01:06:26,823 --> 01:06:30,441
Dostają pieniądze, bogacą się.
1047
01:06:30,922 --> 01:06:35,330
Określaliśmy ich mianem
spekulantów wojennych.
1048
01:06:35,565 --> 01:06:39,552
Od Thieu i Ky down począwszy,
aż po niższe szczeble władzy.
1049
01:06:39,768 --> 01:06:42,218
Wietnamczycy mieli powiedzenie:
1050
01:06:42,243 --> 01:06:45,557
dom przecieka od dachu w dół.
1051
01:06:45,903 --> 01:06:49,556
Stuart Herrington
doradca wojskowy
1052
01:06:51,029 --> 01:06:55,385
Odnosili się w ten sposób
1053
01:06:55,495 --> 01:06:59,391
do dokuczliwego,
nieustannie aktualnego problemu korupcji.
1054
01:06:59,763 --> 01:07:03,896
Okradali nas i sprzedawali komukolwiek.
1055
01:07:04,111 --> 01:07:06,706
Życzysz sobie dwuosobowy helikopter?
1056
01:07:06,731 --> 01:07:09,080
Mają to w pudle na zapleczu.
1057
01:07:09,174 --> 01:07:14,405
Joe Galloway, dziennikarz
Dostaniesz za 12 tys. dolców, jeśli będziesz się targował.
1058
01:07:14,760 --> 01:07:18,891
Korupcja była wszechobecna.
1059
01:07:19,227 --> 01:07:22,084
A my to tolerowaliśmy.
1060
01:07:22,342 --> 01:07:26,875
Tony amerykańskich produktów
piętrzyły się w dokach w Sajgonie
1061
01:07:27,325 --> 01:07:30,338
Niektórzy żołnierze też
korzystali z okazji.
1062
01:07:30,427 --> 01:07:34,500
Amerykańskie produkty wypływały
tylnymi drzwiami ze sklepów wojskowych.
1063
01:07:35,560 --> 01:07:38,692
W okresie jednego roku
1064
01:07:38,732 --> 01:07:42,967
czarny rynek kosztował USA
2 miliardy dolarów.
1065
01:07:43,337 --> 01:07:48,508
Wpływ wojny zaburzył odwieczne
schematy wietnamskiego życia
1066
01:07:48,823 --> 01:07:51,544
Miasta pękają w szwach
1067
01:07:51,569 --> 01:07:55,211
od napływu ludzi wykorzenionych
z tradycyjnych miejsc zamieszkania i wartości
1068
01:07:55,236 --> 01:07:57,668
głównie rolniczego społeczeństwa,
1069
01:07:57,693 --> 01:08:00,425
którzy nie znaleźli niczego co by je zastąpiło.
1070
01:08:01,190 --> 01:08:03,571
Przed przybyciem wojsk amerykańskich
1071
01:08:03,596 --> 01:08:07,727
8 na 10 Wietnamczyków
żyło na wsi.
1072
01:08:08,817 --> 01:08:14,621
Pod koniec lat 60-tych niemal połowa
zostanie stłoczona na obszarach miejskich.
1073
01:08:15,515 --> 01:08:19,646
Populacja Sajgonu potroi się,
osiągając 3 miliony.
1074
01:08:20,419 --> 01:08:24,720
Połowa uchodźców nie miała żadnego
stałego schronienia.
1075
01:08:26,030 --> 01:08:29,938
Cholera i dur brzuszny zabijały tysiące.
1076
01:08:31,152 --> 01:08:35,591
Głodne dzieci włóczyły się po ulicach,
przeszukując śmieci, żebrząc,
1077
01:08:35,616 --> 01:08:39,700
szukając pracy
lub portfeli do obrobienia.
1078
01:08:40,398 --> 01:08:44,618
Dziesiątki tysięcy młodych kobiet
opuściły domy na wsiach
1079
01:08:44,643 --> 01:08:50,033
i przyjechały do Sajgonu by zostać
dziewczynami do towarzystwa lub prostytutkami.
1080
01:08:53,870 --> 01:08:56,098
Komunistyczny rząd w Hanoi
1081
01:08:56,123 --> 01:08:57,971
starał się wykorzystać tę sytuację,
1082
01:08:58,010 --> 01:09:02,217
oskarżając USA i marionetkowy rząd
w Sajgonie
1083
01:09:02,242 --> 01:09:05,665
o niszczenie wietnamskiej
kultury na południu.
1084
01:09:09,405 --> 01:09:13,614
Jednak mieszkańcy Sajgonu cieszyli się
znacznie większymi swobodami
1085
01:09:13,639 --> 01:09:15,415
niż mieszkańcy północy.
1086
01:09:15,673 --> 01:09:20,830
Wietnamczycy na południu mogli
wyrażać swoje opinie na temat władzy,
1087
01:09:21,214 --> 01:09:25,711
na stronach setek gazet i magazynów.
1088
01:09:26,728 --> 01:09:30,437
Organizowali demonstracje potępiając
szerzącą się korupcję,
1089
01:09:30,462 --> 01:09:34,060
i domagając się
zwiększenia swobód religijnych
1090
01:09:34,085 --> 01:09:36,929
oraz lepszego traktowania weteranów.
1091
01:09:39,567 --> 01:09:43,066
Wśród wszystkich swoich problemów,
wspominał pewien człowiek,
1092
01:09:43,120 --> 01:09:47,655
Sajgon był miastem
"brudnym i wolnym".
1093
01:09:55,739 --> 01:10:00,336
Gdy żołnierz idzie na front
1094
01:10:01,055 --> 01:10:04,428
i zabija pierwszego przeciwnika,
1095
01:10:05,303 --> 01:10:08,538
bardzo się boi.
1096
01:10:13,695 --> 01:10:16,236
Bardzo się boi,
1097
01:10:16,314 --> 01:10:19,206
Nguyen Ngoc, Armia Wietnamu Płn.
bo zabicie kogoś jest przerażające.
1098
01:10:19,323 --> 01:10:23,013
Ale potem się do tego
przyzwyczajasz.
1099
01:10:23,430 --> 01:10:29,500
Wojna rozbudza
w ludziach bestialstwo.
1100
01:10:34,032 --> 01:10:36,904
Spędziłem w dżungli dużo czasu.
1101
01:10:37,025 --> 01:10:40,369
Zwierzęta nie są tak dzikie.
1102
01:10:40,623 --> 01:10:44,151
Tygrysy nie są tak dzikie.
1103
01:10:45,587 --> 01:10:48,719
Tygrysy zabijają,
gdy muszą jeść.
1104
01:10:49,729 --> 01:10:53,196
Ale ludzie nie zabijają się wzajemnie
1105
01:10:53,245 --> 01:10:55,789
z powodu głodu.
1106
01:10:57,738 --> 01:11:02,091
Gdy człowiek zabija i okalecza
1107
01:11:02,204 --> 01:11:06,808
jest to bestialstwo wojny.
1108
01:11:20,648 --> 01:11:23,714
W gęsto zaludnionej delcie Mekongu
1109
01:11:23,773 --> 01:11:26,860
wojna na terenach wiejskich
nagle przybrała na sile.
1110
01:11:28,484 --> 01:11:30,194
Gen. Abrams zlecił
1111
01:11:30,249 --> 01:11:34,900
dowódcy 9 Dywizja Piechoty,
generałowi Julianowi J. Ewellowi,
1112
01:11:34,989 --> 01:11:39,503
zadanie zniszczenia oddziałów Wietkongu
pozostałych na zachód od Sajgonu.
1113
01:11:41,278 --> 01:11:45,746
Zadanie to nazwano
Operacją Speedy Express
1114
01:11:46,717 --> 01:11:51,115
"Z pozyskiwaniem serc i umysłów
można przedobrzyć" - stwierdził Ewell.
1115
01:11:51,235 --> 01:11:55,905
"Jedynym sposobem na przełamanie
kontroli Wietkongu w delcie Mekongu "
1116
01:11:55,930 --> 01:11:58,913
"jest brutalna siła"
1117
01:11:59,921 --> 01:12:03,152
Patrole ścigały nieprzyjaciela
przez całą dobę.
1118
01:12:03,214 --> 01:12:06,633
Nocne niebo pełne było helikopterów
1119
01:12:06,898 --> 01:12:09,759
z których część wyposażona była w narzędzia
1120
01:12:09,784 --> 01:12:11,884
pozwalające wykryć ślady węgla i amoniaku
1121
01:12:12,174 --> 01:12:15,023
oznaczające obecność ludzi,
1122
01:12:15,165 --> 01:12:18,008
choć bez wskazania,
po czyjej są stronie...
1123
01:12:18,900 --> 01:12:22,241
Na obszarach oznaczonych jako
"strefy swobodnego ostrzału"
1124
01:12:22,266 --> 01:12:26,187
można było zastrzelić każdego,
kto wyszedł z domu po godzinie policyjnej.
1125
01:12:26,935 --> 01:12:31,231
Za dnia strzelano do każdego kto biegł.
1126
01:12:33,079 --> 01:12:38,084
Pułkownik Robert Gard był jednym
z dowódców artylerii służących pod Ewellem.
1127
01:12:38,664 --> 01:12:43,102
Jeśli ktoś twierdzi, że każdy kto ucieka
1128
01:12:43,180 --> 01:12:46,841
powinien być uważany za wroga,
to ja zdecydowanie się z tym nie zgadzam.
1129
01:12:46,866 --> 01:12:48,775
To błędne założenie.
1130
01:12:48,868 --> 01:12:52,401
Ludzie uciekają, bo się boją.
1131
01:12:52,879 --> 01:12:56,636
Robert Gard, Armia USA
Widziałem rolników którzy,
1132
01:12:56,738 --> 01:12:59,536
gdy gwałtownie zniżałeś lot,
1133
01:12:59,561 --> 01:13:02,989
ze strachu zastygali bez ruchu,
a potem uciekali.
1134
01:13:03,150 --> 01:13:07,088
Nie można zakładać
takich rzeczy w ciemno.
1135
01:13:07,622 --> 01:13:11,605
Gen. Ewell szczycił się
rekordowymi statystykami swoich jednostek.
1136
01:13:11,722 --> 01:13:17,247
10 tys. 899 członków Wietkongu
zabitych w pół roku.
1137
01:13:17,375 --> 01:13:20,674
Przy stracie zaledwie 242 Amerykanów.
1138
01:13:21,114 --> 01:13:25,911
Oszałamiający stosunek 45 do 1.
1139
01:13:28,145 --> 01:13:32,458
Mówienie, że zabijaliśmy tylko
wojowników wroga
1140
01:13:32,531 --> 01:13:37,220
i powtarzanie formuły
o stosunku 40 do 1...
1141
01:13:37,295 --> 01:13:40,394
to przekracza moją wyobraźnię.
1142
01:13:41,509 --> 01:13:45,431
Na wniosek Abramsa,
Ewell został awansowany.
1143
01:13:45,818 --> 01:13:49,539
jednak Generalny Inspektorat wojsk lądowych
ostatecznie oszacuje,
1144
01:13:49,564 --> 01:13:53,008
że ponad połowa z
ok 11 tys. zabójstw
1145
01:13:53,109 --> 01:13:55,667
które przypisywała sobie
9 Dywizja Piechoty,
1146
01:13:55,722 --> 01:13:58,997
dokonana dokonała na nieuzbrojonych,
niewinnych cywilach.
1147
01:14:01,890 --> 01:14:06,368
Nikt nie został nigdy
pociągnięty do odpowiedzialności.
1148
01:14:15,941 --> 01:14:22,560
Carol i Mogie Crocker, 1951 rok
1149
01:14:39,635 --> 01:14:43,217
Na jeziorze, 1961
1150
01:15:00,600 --> 01:15:05,411
Odsunięcie się od przekonań własnej rodziny
1151
01:15:06,237 --> 01:15:12,702
Carol Crocker, Saratoga Springs, Nowy Jork
to budzące lęk balansowanie na cienkiej linie,
1152
01:15:12,853 --> 01:15:16,475
bo są one centralnym punktem oceny
1153
01:15:16,548 --> 01:15:18,579
własnego postępowania.
1154
01:15:19,000 --> 01:15:22,981
Starałam się teraz oceniać
moje decyzje i działania
1155
01:15:23,084 --> 01:15:26,302
na podstawie własnych
przekonań i przemyśleń.
1156
01:15:27,461 --> 01:15:32,171
Temat wojny był już
nieprzyjemnie bliski Carol Crocker.
1157
01:15:32,785 --> 01:15:35,536
Jej brat zgłosił się do walki
1158
01:15:35,561 --> 01:15:39,329
i zginął w Wietnamie w 1966 roku.
1159
01:15:40,207 --> 01:15:42,377
Nadal go opłakiwała.
1160
01:15:44,052 --> 01:15:48,426
Tej jesieni Carol rozpoczęła naukę w
Goucher College w Baltimore,
1161
01:15:48,451 --> 01:15:52,573
żeńską szkołę z długą,
konserwatywną tradycją.
1162
01:15:53,430 --> 01:15:56,368
Na kolacje ubierałyśmy się elegancko.
1163
01:15:56,415 --> 01:15:59,118
Obowiązywał zakaz wychodzenia po 23.
1164
01:15:59,176 --> 01:16:03,636
Oczywiście zakazana była
obecność mężczyzn w internacie.
1165
01:16:03,880 --> 01:16:06,119
Taka była zasada.
1166
01:16:07,724 --> 01:16:12,473
Nie później jak na początku
drugiego semestru
1167
01:16:12,676 --> 01:16:19,646
większość zasad które
obowiązywały od wielu lat
1168
01:16:20,224 --> 01:16:23,518
przestała istnieć.
1169
01:16:30,839 --> 01:16:36,456
Wyzwaniem dla miasteczek uniwersyteckich
w całym kraju było to,
1170
01:16:36,606 --> 01:16:40,713
jak nakłonić studentów
do cywilizowanego zachowania,
1171
01:16:40,783 --> 01:16:44,001
jak ich uczyć bez ryzyka
1172
01:16:44,076 --> 01:16:47,052
że będą chcieli dać nam wycisk?
1173
01:16:47,130 --> 01:16:51,219
Jeśli ceną ma być koniec
przebieranek do kolacji, niech tak będzie...
1174
01:16:53,852 --> 01:16:58,703
Nasi koledzy dużo rozmawiali
i było jasne, że się boją.
1175
01:16:58,927 --> 01:17:00,894
Byli zaniepokojeni.
1176
01:17:01,129 --> 01:17:03,521
I nie byli pewni co zrobią.
1177
01:17:03,724 --> 01:17:07,450
Toczyliśmy coraz więcej
dyskusji na temat tego
1178
01:17:07,567 --> 01:17:10,493
czy ta wojna jest uzasadniona.
1179
01:17:11,414 --> 01:17:15,992
Wtedy po raz pierwszy zaczęłam słuchać
1180
01:17:16,017 --> 01:17:18,589
dyskusji na temat wojny,
w kontekście innym
1181
01:17:18,653 --> 01:17:21,989
niż śmierć mojego brata.
1182
01:17:22,278 --> 01:17:24,512
Szanowałam go.
1183
01:17:24,677 --> 01:17:29,145
Szanowałam to,
że robił to w co wierzył.
1184
01:17:29,236 --> 01:17:31,751
Ale nie zgadzałam się z nim.
1185
01:17:35,762 --> 01:17:39,362
Eva Jefferson studiowała na drugim roku
na Uniwersytecie Northwestern.
1186
01:17:39,441 --> 01:17:42,740
Była córką żołnierza która
rozpoczęła naukę przekonana,
1187
01:17:42,848 --> 01:17:46,646
że amerykańskie władze
nie zwodziłyby swoich obywateli.
1188
01:17:46,881 --> 01:17:50,715
Jednak dla niej także
nastał czas zmian.
1189
01:17:51,504 --> 01:17:53,007
Na początku roku,
1190
01:17:53,054 --> 01:17:56,218
gdy grupa czarnoskórych studentów
Northwestern postanowiła
1191
01:17:56,274 --> 01:18:00,293
zająć biura kwestury domagając się
zajęć o kulturze afroamerykańskiej,
1192
01:18:00,347 --> 01:18:01,923
postanowiła do nich dołączyć.
1193
01:18:02,628 --> 01:18:06,397
Zadzwoniła do rodziców
aby opowiedzieć o tym co zrobiła.
1194
01:18:06,604 --> 01:18:08,697
"Mamo, tato, zgadnijcie gdzie jestem?"
1195
01:18:08,761 --> 01:18:10,527
"Właśnie okupujemy kwesturę uczelni."
1196
01:18:10,791 --> 01:18:12,324
Byli przerażeni.
1197
01:18:12,349 --> 01:18:15,515
Eva Jefferson Paterson,
Uniwersytet Northwestern
I po namyśle trudno im się dziwić.
1198
01:18:15,589 --> 01:18:17,499
Powiedzieli "Jeśli stamtąd nie wyjdziesz"
1199
01:18:17,554 --> 01:18:19,231
"odetniemy ci pieniądze".
1200
01:18:19,551 --> 01:18:23,291
I wtedy stałam się rzeczywiście niezależna.
1201
01:18:23,588 --> 01:18:26,964
Pomyślałam:
"Więc chcecie mi odciąć pieniądze?
C'est la vie."
1202
01:18:28,144 --> 01:18:32,636
"Uniwersytet przystał na wszystkie żądania
w ciągu trzech dni" - zapamiętała.
1203
01:18:32,825 --> 01:18:35,623
"Jeśli w piątek poprosiłeś o zajęcia
z kultury afroamerykańskiej"
1204
01:18:35,648 --> 01:18:37,813
"dostawałeś je w poniedziałek."
1205
01:18:38,620 --> 01:18:42,090
Czułam, że dzieje się coś istotnego,
1206
01:18:42,143 --> 01:18:43,897
nieodwracalnego.
1207
01:18:44,184 --> 01:18:47,860
Ale masz 18, 19 lat, więc
jest to również ekscytujące.
1208
01:18:48,898 --> 01:18:52,104
Przeczuwałam nadchodzącą rewolucję.
1209
01:18:52,190 --> 01:18:55,989
Sądząc, że to my ją wygramy.
1210
01:19:03,394 --> 01:19:09,894
Relacje między rodzicami i dziećmi,
braćmi i siostrami,
wszędzie ulegały zmianie.
1211
01:19:11,041 --> 01:19:14,907
Gdy stałam w salonie
przytulając obu braci,
1212
01:19:15,279 --> 01:19:17,689
ich wybory nie miały znaczenia,
1213
01:19:17,736 --> 01:19:21,736
Anne Harrison Bowman, Kalifornia
podobnie jak to, że stali
po różnych stronach barykady.
1214
01:19:21,970 --> 01:19:26,020
Interesowało mnie tylko to,
że obaj są moimi braćmi
1215
01:19:26,120 --> 01:19:29,310
i że znowu jesteśmy razem.
1216
01:19:29,811 --> 01:19:33,004
Kapitan Matt Harrison Jr.,
nazywany "Chips"...
1217
01:19:33,042 --> 01:19:39,108
ukończył West Point,
odsłużył zmianę w Wietnamie,
1218
01:19:39,158 --> 01:19:43,357
i wziął udział w dwóch
najkrwawszych bitwach:
1219
01:19:43,417 --> 01:19:47,447
o wzgórze 1338 i 875.
1220
01:19:49,093 --> 01:19:52,859
Wrócił do domu jesienią 1968 roku,
1221
01:19:52,948 --> 01:19:57,079
w czasie, gdy jego rodzina niepokoiła się
już o przyszłość jego młodszego brata Boba
1222
01:19:57,167 --> 01:20:00,382
nazywanego przez rodzeństwo Robin.
1223
01:20:01,562 --> 01:20:06,052
Dorastając byliśmy zawsze
najlepszymi kumplami.
1224
01:20:06,458 --> 01:20:10,558
Matt Harrison, Armia USA
Przeprowadzaliśmy cię co rok lub dwa lata,
1225
01:20:10,634 --> 01:20:12,989
zmieniając znajomych,
1226
01:20:13,083 --> 01:20:14,537
ale zawsze mieliśmy siebie.
1227
01:20:15,313 --> 01:20:18,219
Bob brał udział w szkoleniu
wojskowym dla licealistów.
1228
01:20:18,273 --> 01:20:21,761
Polerował buty,
nosił krótkie włosy,
1229
01:20:21,839 --> 01:20:25,257
mówił "Tak, sir", "Tak proszę pani".
1230
01:20:25,368 --> 01:20:30,133
A potem, gdy był w klasie maturalnej,
przenieśliśmy się do Kalifornii.
1231
01:20:30,399 --> 01:20:36,134
I zamienił się w blond surfera,
zaczął wagarować.
1232
01:20:36,214 --> 01:20:38,874
Szybko stał się bardzo popularny
1233
01:20:38,929 --> 01:20:41,698
i świetnie się bawił.
1234
01:20:44,022 --> 01:20:46,076
Robin nie poszedł na West Point,
1235
01:20:46,295 --> 01:20:49,511
zamiast tego rozpoczął
dwuletnie studia zawodowe
1236
01:20:49,687 --> 01:20:53,326
a następnie zszokował rodzinę,
zapisując się do rezerwy Marines,
1237
01:20:53,404 --> 01:20:56,380
a nie wojsk lądowych.
1238
01:20:57,805 --> 01:21:02,072
W pewnym momencie
Robił był już przekonany
1239
01:21:02,648 --> 01:21:07,080
że ta wojna jest niesłuszna, nawet więcej:
że jest niemoralna.
1240
01:21:07,512 --> 01:21:11,273
Więc przestał chodzić
na weekendowe szkolenia rezerwy
1241
01:21:11,372 --> 01:21:15,028
i z tego powodu został przeniesiony
do czynnej służby...
1242
01:21:15,452 --> 01:21:20,370
i w tym momencie z dużym prawdopodobieństwem
zostałby wysłany na front
1243
01:21:20,473 --> 01:21:22,164
jako strzelec Marines.
1244
01:21:23,620 --> 01:21:26,020
Nie uważałem bycia strzelcem Marines
1245
01:21:26,045 --> 01:21:29,044
za szczególne bezpieczne zajęcie.
1246
01:21:29,333 --> 01:21:33,432
I nie sądziłem, żeby miał być z niego
szczególnie dobry strzelec Marines.
1247
01:21:33,594 --> 01:21:39,955
Uważałam to więc za
bardzo zły obrót spraw dla niego i dla rodziny.
1248
01:21:43,898 --> 01:21:47,823
Matt Harrison wiedział,
że zgodnie z regulaminem wojskowym,
1249
01:21:48,104 --> 01:21:51,357
jeśli jeden z braci znajdował się już
na obszarze działań wojennych,
1250
01:21:51,433 --> 01:21:54,800
drugi nie musiał przyjmować
przydziału w to miejsce.
1251
01:21:55,447 --> 01:21:58,543
Więc aby trzymać Robina z dala od wojny,
1252
01:21:58,697 --> 01:22:02,668
zgłosił się na drugą zmianę w Wietnamie.
1253
01:22:02,911 --> 01:22:07,333
Wróciłem do Wietnamu
w niespełna miesiąc.
1254
01:22:07,769 --> 01:22:09,448
Byłem doświadczonym weteranem.
1255
01:22:09,533 --> 01:22:11,502
Miałem dowodzić kompanią.
1256
01:22:11,541 --> 01:22:15,064
Prawdopodobieństwo że coś mi się stanie
było znacznie mniejsze niż u Robina.
1257
01:22:15,119 --> 01:22:17,165
A jeśli chciałem kontynuować
karierę w wojsku
1258
01:22:17,251 --> 01:22:19,876
zgłoszenie się na drugą zmianę
jako dowódca kompanii strzeleckiej
1259
01:22:19,931 --> 01:22:21,884
działało na moją korzyść.
1260
01:22:21,939 --> 01:22:24,521
Więc nie było to tak
całkowicie altruistyczne.
1261
01:22:25,187 --> 01:22:31,272
Nie przypominam sobie
szczególnych debat pomiędzy rodzicami.
1262
01:22:31,961 --> 01:22:35,522
Uznali że jeśli Bob pojedzie, to zginie.
1263
01:22:35,961 --> 01:22:40,992
Jednocześnie uważali,
że Chips da sobie radę.
1264
01:22:42,229 --> 01:22:46,262
Mając teraz syna w Iraku
nie potrafię sobie wyobrazić,
1265
01:22:46,406 --> 01:22:51,727
jak moja matka miałaby
przetrwać każdy kolejny dzień,
1266
01:22:51,867 --> 01:22:57,699
nie wierząc w to,
że da sobie radę.
1267
01:23:00,119 --> 01:23:03,501
Decyzja Matta Harrisona
o zgłoszeniu się na drugą turę w Wietnamie
1268
01:23:03,548 --> 01:23:06,404
nie chroniła w pełni jego brata.
1269
01:23:06,564 --> 01:23:09,196
Nie stawił się na ćwiczenia,
trafił pod sąd,
1270
01:23:09,255 --> 01:23:11,590
i został skazany na 3 miesiące
ciężkich robót.
1271
01:23:11,717 --> 01:23:14,149
Wyrok został zawieszony.
1272
01:23:14,267 --> 01:23:16,033
Powrócił do Marines,
1273
01:23:16,102 --> 01:23:18,369
służył jako pomocnik kapelana,
1274
01:23:18,555 --> 01:23:21,954
złożył wniosek o przyznanie
statusu obdżektora
1275
01:23:22,532 --> 01:23:25,397
i ponownie nie stawił się w jednostce.
1276
01:23:25,972 --> 01:23:29,365
Pamiętam FBI pukające do drzwi
1277
01:23:29,399 --> 01:23:31,073
w poszukiwaniu Boba.
1278
01:23:31,552 --> 01:23:34,995
Spytali, czy w domu jest Robert Harrison,
1279
01:23:35,044 --> 01:23:38,158
i już wiedziałam, że nie wróży to
niczego dobrego.
1280
01:23:38,718 --> 01:23:42,156
Victoria Harrison, Kalifornia
Powiedziałam "nie" i trzasnęłam drzwiami.
1281
01:23:42,230 --> 01:23:46,678
A Bob wyszedł tyłem
1282
01:23:47,053 --> 01:23:49,890
i uciekł na główną ulicę.
1283
01:23:49,946 --> 01:23:54,166
I, jak przypuszczam,
wsiadł do samochodu i odjechał.
1284
01:23:54,926 --> 01:23:58,547
I wtedy widziałam go po raz ostatni.
1285
01:24:02,035 --> 01:24:06,996
Nie sądzę żeby matka w wojskowej rodzinie
chciała w tamtych czasach ogłaszać:
1286
01:24:07,051 --> 01:24:08,590
"Mój syn zdezerterował."
1287
01:24:08,615 --> 01:24:10,614
"Mój syn uciekł do Kanady."
1288
01:24:10,683 --> 01:24:16,847
"Mój syn jest...",
tu wszelkie związane z tym określenia:
"dezerterem, tchórzem..."
1289
01:24:16,933 --> 01:24:20,442
Wszystkie te określenia
jakich używano wobec tych chłopaków.
1290
01:24:20,505 --> 01:24:22,364
{\an8}Vancouver
1291
01:24:22,458 --> 01:24:24,739
Ci chłopacy tego tak nie nazywali.
1292
01:24:24,825 --> 01:24:28,918
Nie sądzę, żeby uważali siebie
za dezerterów czy tchórzy.
1293
01:24:28,973 --> 01:24:32,825
W rzeczywistości sądzę, że uważali siebie
za bardzo odważnych.
1294
01:24:35,948 --> 01:24:40,705
Gdy Matt Harrison przejął dowodzenie
w kompanii Alfa 2 Batalionu
1295
01:24:40,768 --> 01:24:45,066
14 Pułku w 25 Dywizji Piechoty,
1296
01:24:45,191 --> 01:24:47,691
jego armia zmieniła się.
1297
01:24:49,707 --> 01:24:52,906
Dowodziłem kompanią poborowych,
1298
01:24:53,306 --> 01:24:56,410
z których praktycznie żaden
nie chciał się tam znaleźć.
1299
01:24:56,460 --> 01:24:58,097
Nie chcieli być w wojsku,
1300
01:24:58,128 --> 01:25:01,393
i z pewnością nie chcieli być
strzelcami w Wietnamie.
1301
01:25:01,677 --> 01:25:04,731
Były chwile w których było bardzo trudno
1302
01:25:04,820 --> 01:25:07,220
zapanować nad nimi,
1303
01:25:07,299 --> 01:25:11,908
szczególnie gdy ponosiliśmy straty
zmierzając do jakiejś wioski.
1304
01:25:12,593 --> 01:25:17,425
Nauczyłem się wtedy,
że fasada cywilizacji...
1305
01:25:17,475 --> 01:25:20,216
jest bardzo, bardzo cienka.
1306
01:25:20,564 --> 01:25:25,664
U mnie, prawdopodobnie u ciebie,
pewnie u każdego.
1307
01:25:26,996 --> 01:25:29,495
Oglądałem raz za razem
1308
01:25:29,585 --> 01:25:33,651
miłych chłopaków z małych miejscowości,
1309
01:25:33,739 --> 01:25:36,971
którzy u siebie pomagali staruszkom
przejść przez jezdnię,
1310
01:25:37,040 --> 01:25:39,905
i co niedzielę chodzili na mszę.
1311
01:25:40,756 --> 01:25:47,315
Nie mijało dużo czasu, zanim ta
fasada cywilizacji zaczynała się kruszyć.
1312
01:25:47,373 --> 01:25:51,205
I ci mili goście stawali się
zdolni do rzeczy
1313
01:25:51,307 --> 01:25:54,656
zwyczajnie nieludzkich.
1314
01:25:57,230 --> 01:26:00,962
Nie chciałem aby to działo się
pod moim dowództwem,
1315
01:26:01,034 --> 01:26:05,088
i uważałem, że takie rzeczy nie
wpływają dobrze na żołnierzy.
1316
01:26:05,177 --> 01:26:08,925
Nie twierdzę, że nie robiliśmy
pewnych potwornych rzeczy.
1317
01:26:08,964 --> 01:26:10,639
Robiliśmy.
1318
01:26:11,620 --> 01:26:15,287
Jest jednak różnica pomiędzy
działaniem w afekcie,
1319
01:26:15,335 --> 01:26:18,596
a działaniem z premedytacją.
1320
01:26:23,833 --> 01:26:28,166
Wiele lat później Robin Harrison,
wciąż dryfując w życiu,
1321
01:26:28,274 --> 01:26:30,827
wpadł w świat narkotyków
1322
01:26:30,968 --> 01:26:36,434
i zmarł 16 tys. km od domu,
w hotelowym pokoju w Hong Kongu.
1323
01:26:37,008 --> 01:26:39,633
Stając się,
jak uważał jego brat Matt,
1324
01:26:39,679 --> 01:26:43,235
kolejną ofiarą
wojny w Wietnamie.
1325
01:27:12,189 --> 01:27:14,289
Któregoś popołudnia zrzuciłem bombę
1326
01:27:14,314 --> 01:27:17,493
Merrill McPeak, Siły Powietrzne
która miała chyba uszkodzony
statecznik, lub coś innego.
1327
01:27:17,610 --> 01:27:23,517
Leciała jak szalona uderzając
z półtora km od miejsca w które celowałem.
1328
01:27:24,781 --> 01:27:29,879
I rozpoczęła serię wtórnych eksplozji
1329
01:27:30,534 --> 01:27:34,919
spadając najprawdopodobniej
na jakiś skład amunicji.
1330
01:27:35,007 --> 01:27:37,072
Smażyło się to z dobry kwadrans.
1331
01:27:37,097 --> 01:27:39,830
Gdy odlatywaliśmy nadal
coś tam wybuchało.
1332
01:27:40,797 --> 01:27:43,496
Najlepszy rezultat jaki osiągnąłem od roku,
1333
01:27:43,521 --> 01:27:46,852
osiągnąłem całkowicie rozmijając się
z założonym celem.
1334
01:27:47,170 --> 01:27:51,705
To całkowite przeciwieństwo tego,
jak należy używać sił powietrznych...
1335
01:27:52,817 --> 01:27:56,379
Major Merrill McPeak
był specjalnie szkolonym pilotem myśliwca
1336
01:27:56,437 --> 01:28:00,604
gdy przybył do Wietnamu w 1968 roku
1337
01:28:00,966 --> 01:28:04,931
Na początku dostarczał wsparcie
z powietrza dla wojsk lądowych,
1338
01:28:05,059 --> 01:28:08,899
ze sztywną liczbą lotów operacyjnych
na dobę
1339
01:28:09,399 --> 01:28:13,159
"bez względu na to, czy znajdowało się
tam coś wartego rozwalenia"
1340
01:28:15,681 --> 01:28:17,899
Na końcu każdego lotu,
1341
01:28:17,977 --> 01:28:20,904
gdy już wracaliśmy z tego,
co nazywaliśmy "starciem z drzewami",
1342
01:28:20,929 --> 01:28:23,000
bo nie było tam niczego istotnego,
1343
01:28:23,056 --> 01:28:26,141
odbieraliśmy listy oceny szkód
1344
01:28:26,166 --> 01:28:28,859
od wysuniętych nawigatorów
naprowadzania,
1345
01:28:28,898 --> 01:28:33,016
I stało tam coś w rodzaju
"zniszczono 12 źródeł zaopatrzenia"
1346
01:28:33,110 --> 01:28:35,817
"zapadły się dwie budowle"
1347
01:28:35,857 --> 01:28:38,927
Wszystkie te liczby,
to była ściema.
1348
01:28:39,316 --> 01:28:41,499
Strata czasu.
1349
01:28:42,040 --> 01:28:45,867
I wtedy McPeak został oddelegowany
do ściśle tajnej eskadry
1350
01:28:45,892 --> 01:28:49,430
wykonującej niskie loty
i precyzyjnie namierzającej przeciwnika.
1351
01:28:49,469 --> 01:28:52,099
poruszające się szlakiem
Ho Chi Minha w Laosie.
1352
01:28:52,915 --> 01:28:56,433
Wraz z kolegami nazywał
swoją jednostkę "Mglistą"
1353
01:28:56,458 --> 01:28:59,368
po przypisanym jej sygnale wywoławczym.
1354
01:28:59,622 --> 01:29:01,592
Spędziłem w Mglistej 4 miesiące.
1355
01:29:01,617 --> 01:29:06,358
I były to dla mnie
najlepsze 4 miesiące wojny,
1356
01:29:06,413 --> 01:29:11,272
bo to co robiliśmy było proste,
bezpośrednie i miało sens.
1357
01:29:11,407 --> 01:29:15,448
Mieliśmy zatrzymać ruch z punktu A do B
na drodze gruntowej.
1358
01:29:15,921 --> 01:29:18,601
To było dla mnie zrozumiałe.
1359
01:29:18,626 --> 01:29:21,192
Nikt w Sajgonie nie wysyłał mnie
1360
01:29:21,217 --> 01:29:23,408
do bombardowania drzew.
1361
01:29:23,461 --> 01:29:26,700
Wylatując znajdowaliśmy
rzeczywiste cele.
1362
01:29:35,626 --> 01:29:37,640
Było to niebezpieczne zadanie.
1363
01:29:37,953 --> 01:29:42,406
Jeden na pięciu pilotów był zestrzeliwany.
1364
01:29:50,615 --> 01:29:54,876
Mglista wykonywała 7 lotów operacyjnych na dobę,
od rana do wieczora,
1365
01:29:54,999 --> 01:29:58,263
wypatrując śladów ludzkiej obecności:
1366
01:29:58,323 --> 01:30:03,622
ogrodów, obozowisk,
przydrożnych drzew pokrytych pyłem,
1367
01:30:04,346 --> 01:30:07,591
lub mokrych śladów opon
po obu stronach brodów,
1368
01:30:07,616 --> 01:30:11,967
sugerujących niedawny przejazd ciężarówek.
1369
01:30:16,120 --> 01:30:19,685
Miałem ogromny szacunek
dla tych kierowców ciężarówek.
1370
01:30:20,953 --> 01:30:23,683
Opuszczali swoje domy na północy
1371
01:30:23,793 --> 01:30:27,065
nie zaciągając się na rok, czy dwa.
1372
01:30:27,148 --> 01:30:29,121
Wyjeżdżali nie wiedząc
1373
01:30:29,159 --> 01:30:31,125
czy kiedykolwiek wrócą.
1374
01:30:32,504 --> 01:30:35,968
Choć McPeak i pozostali
piloci o tym nie wiedzieli,
1375
01:30:36,069 --> 01:30:39,511
wśród kierowców przemierzających
szlak Ho Chi Minha
1376
01:30:39,597 --> 01:30:43,027
znajdowały się setki kobiet.
1377
01:30:44,687 --> 01:30:46,734
Dowództwo chciało
1378
01:30:46,783 --> 01:30:49,324
ośmielić młodych mężczyzn
1379
01:30:49,413 --> 01:30:54,405
którzy stawiali czoła brutalnym
bombardowaniom i ostrzałom,
1380
01:30:54,482 --> 01:30:57,844
w wąskich gardłach szlaku.
1381
01:30:57,887 --> 01:31:01,872
Nguyen Nguyet Anh, Armia Wietnamu Płn.
Gdy widzieli nas obok siebie,
1382
01:31:01,950 --> 01:31:06,182
stawali się bardziej entuzjastyczni.
1383
01:31:07,078 --> 01:31:12,788
Przez 3 lata Nguyen Nguyet Anh
jeździła na swoim odcinku szlaku,
1384
01:31:13,085 --> 01:31:16,988
przewożąc na południe broń i zaopatrzenie,
1385
01:31:18,043 --> 01:31:22,710
a następnie wracając na północ
z rannymi.
1386
01:31:24,841 --> 01:31:27,997
Jeździliśmy zdradliwymi bocznymi drogami.
1387
01:31:28,278 --> 01:31:30,440
Były kręte,
1388
01:31:30,489 --> 01:31:33,817
grząskie i strome.
1389
01:31:35,375 --> 01:31:37,896
Jeździli odcinkami.
1390
01:31:37,921 --> 01:31:41,208
Znali więc swoje 15, 20 kilometrów,
1391
01:31:41,327 --> 01:31:44,020
jeżdżąc z punktu A do B
i z powrotem.
1392
01:31:47,660 --> 01:31:49,994
Odpoczywali za dnia,
1393
01:31:50,050 --> 01:31:53,050
a następnej nocy pokonywali
znowu tą samą trasę.
1394
01:31:54,137 --> 01:31:58,702
Znali swoje trasy na pamięć,
co było niezwykle istotne
1395
01:31:58,727 --> 01:32:01,623
ponieważ jeździli bez świateł nocami.
1396
01:32:01,745 --> 01:32:05,486
Światło było wielkości jabłka, malutkie.
1397
01:32:05,587 --> 01:32:08,809
Oświetlało drogę na mniej
niż metr do przodu,
1398
01:32:10,037 --> 01:32:14,535
więc nie dało się jechać szybko.
1399
01:32:16,083 --> 01:32:21,782
Jeśli nie dotarliśmy na miejsce
przed świtem,
1400
01:32:21,874 --> 01:32:27,230
stawaliśmy się celem dla samolotów.
1401
01:32:36,894 --> 01:32:41,435
Któregoś razu natknąłem się
na grupę cofających ciężarówek
1402
01:32:41,460 --> 01:32:43,892
i był to dla mnie świetny poranek.
1403
01:32:43,932 --> 01:32:45,576
Od czasu do czasu któryś z nich się psuł,
1404
01:32:45,651 --> 01:32:47,900
sprawiając, że pojazdy za nim
1405
01:32:47,941 --> 01:32:50,417
utykały w miejscu
i nie mogły się wydostać.
1406
01:32:50,660 --> 01:32:54,805
Starałeś się więc uderzyć
w ostatni pojazd, żeby go unieruchomić.
1407
01:32:55,865 --> 01:32:58,698
Wszystkie te drogi były jednokierunkowe.
1408
01:33:00,193 --> 01:33:03,654
Więc gdy już uda ci się unieruchomić
ostatnią ciężarówkę.
1409
01:33:03,718 --> 01:33:05,951
zwołujesz resztę
1410
01:33:07,188 --> 01:33:09,522
i strzelacie jak do kaczek.
1411
01:33:13,387 --> 01:33:17,386
Pokonując szlak Ho Chi
Minha, Anh rozmyślała nieustannie
1412
01:33:17,456 --> 01:33:20,452
o swoim narzeczonym, Tran Cong Thangu,
1413
01:33:20,627 --> 01:33:25,529
inżynierze wojskowym w którym
zakochała się cztery lata wcześniej.
1414
01:33:25,676 --> 01:33:29,809
On także stacjonował gdzieś na szlaku.
1415
01:33:30,283 --> 01:33:34,595
Martwiłam się o niego każdego dnia.
1416
01:33:34,833 --> 01:33:39,879
Za każdym razem gdy widziałam ciężarówkę
wiozącą rannych z południa
1417
01:33:40,197 --> 01:33:42,673
wypytywałam o niego
1418
01:33:42,684 --> 01:33:45,806
i szukałam go wśród rannych.
1419
01:33:47,698 --> 01:33:50,938
Gdy towarzysz powiedział mi,
1420
01:33:51,078 --> 01:33:53,423
że Anh została kierowcą ciężarówki,
1421
01:33:53,447 --> 01:33:57,572
byłem w szoku i wpadłem w panikę.
1422
01:33:57,894 --> 01:34:02,134
Tran Cong Thang, Armia Wietnamu Płn.
To było tak niebezpieczne pole walki,
1423
01:34:02,197 --> 01:34:05,910
nawet dla nas, młodych mężczyzn.
1424
01:34:06,954 --> 01:34:12,582
Jak dziewczyna mogła to przetrwać?
1425
01:34:24,503 --> 01:34:29,847
Ponad 20 tys. inżynierów,
kierowców i żołnierzy zmarło
1426
01:34:29,872 --> 01:34:32,477
na szlaku Ho Chi Minha.
1427
01:34:32,839 --> 01:34:37,143
Aby pomieścić ich
szczątki konieczne będą
1428
01:34:37,168 --> 01:34:40,422
72 wojskowe cmentarze.
1429
01:34:42,234 --> 01:34:46,767
Czasami chwilę po tym,
jak pochowaliśmy towarzyszy
1430
01:34:46,855 --> 01:34:50,083
samoloty atakowały ponownie,
1431
01:34:50,132 --> 01:34:53,362
i umierali oni po raz kolejny...
1432
01:34:54,176 --> 01:34:57,382
Nic z nich nie zostawało.
1433
01:35:00,132 --> 01:35:03,553
Zrzuciliśmy tam więcej ton amunicji,
1434
01:35:03,664 --> 01:35:08,007
niż zużyliśmy podczas całej II WŚ,
1435
01:35:08,171 --> 01:35:11,844
z czego większość spadła
na szlak Ho Chi Minha.
1436
01:35:13,192 --> 01:35:15,982
Nie powstrzymaliśmy ruchu na szlaku.
1437
01:35:16,007 --> 01:35:19,183
I jest to dla mnie wielkie rozczarowanie.
1438
01:35:19,220 --> 01:35:22,097
Irytuje mnie to do dnia dzisiejszego.
1439
01:35:24,048 --> 01:35:27,380
Prawdziwe błędy popełniane były
na poziomie strategii.
1440
01:35:29,383 --> 01:35:32,826
Walczyliśmy po złej stronie.
1441
01:35:32,889 --> 01:35:36,621
Po stronie południa,
którego rząd był skorumpowany.
1442
01:35:36,906 --> 01:35:39,239
I ludzie o tym wiedzieli.
1443
01:35:39,264 --> 01:35:40,834
My o tym wiedzieliśmy.
1444
01:35:41,565 --> 01:35:43,152
Coś ci powiem,
1445
01:35:43,177 --> 01:35:45,577
ci kierowcy walczyli bardzo dobrze.
1446
01:35:45,602 --> 01:35:50,076
Byłbym dumny walcząc razem z nimi.
1447
01:35:50,311 --> 01:35:54,412
Wybierając się na wojnę musisz
wybrać właściwą stronę.
1448
01:35:54,465 --> 01:35:56,658
Właściwych sojuszników.
1449
01:35:59,718 --> 01:36:04,217
Merrill McPeak odsłuży 37 lat
i przejdzie na emeryturę,
1450
01:36:04,242 --> 01:36:06,890
jako Szef Sztabu Sił Powietrznych USA.
1451
01:36:08,882 --> 01:36:14,085
Nguyen Nguyet Anh i Tran Cong Thang
spotkali się ponownie po zakończeniu wojny
1452
01:36:14,139 --> 01:36:16,418
i wzięli ślub.
1453
01:36:19,844 --> 01:36:22,995
Pokój który chcemy wygrać
1454
01:36:23,334 --> 01:36:26,578
nie jest zwycięstwem nad innymi ludźmi
1455
01:36:26,726 --> 01:36:28,656
20 stycznia 1969 rok
1456
01:36:28,765 --> 01:36:32,150
lecz pokojem który zalecza rany
1457
01:36:32,571 --> 01:36:35,535
ze współczuciem dla tych którzy cierpieli,
1458
01:36:35,615 --> 01:36:38,614
ze zrozumienie dla tych
którzy stawali przeciwko nam,
1459
01:36:38,946 --> 01:36:42,340
dając możliwość wszystkim
mieszkańcom Ziemi
1460
01:36:42,411 --> 01:36:44,563
wyboru własnego przeznaczenia.
1461
01:36:46,676 --> 01:36:48,476
Podobnie Lyndon Johnson,
1462
01:36:48,532 --> 01:36:52,922
Richard Nixon miał ambitne plany
dotyczące swojej prezydentury.
1463
01:36:53,047 --> 01:36:57,625
Zmniejszenie trwających od 25 lat napięć
pomiędzy USA a Związkiem Radzieckim,
1464
01:36:57,650 --> 01:36:59,914
otworzenie się na Chiny,
1465
01:36:59,939 --> 01:37:03,839
których uznania Stany Zjednoczone odmawiały
1466
01:37:03,948 --> 01:37:07,863
od czasu przejęcia władzy
przez komunistów w 1949 roku.
1467
01:37:08,898 --> 01:37:11,569
Ale podobnie jak w przypadku Johnsona,
1468
01:37:11,594 --> 01:37:16,349
niezakończona wojna w Wietnamie
zagrażała tym planom.
1469
01:37:17,000 --> 01:37:22,633
37.563 Amerykanów straciło życie
1470
01:37:22,687 --> 01:37:25,702
do chwili w której został zaprzysiężony
na prezydenta.
1471
01:37:26,542 --> 01:37:29,652
"Nie mam zamiaru skończyć jak Johnson,"
1472
01:37:29,677 --> 01:37:31,465
"zamknięty w Białym Domu"
1473
01:37:31,490 --> 01:37:33,722
"bojąc się pokazać na ulicach."
1474
01:37:33,818 --> 01:37:35,880
powiedział Nixon jednemu z doradców.
1475
01:37:35,905 --> 01:37:37,871
"Mam zamiar zakończyć tę wojnę."
1476
01:37:37,896 --> 01:37:39,462
"Szybko."
1477
01:37:39,918 --> 01:37:44,298
Doradcą Nixona ds. bezpieczeństwa narodowego
został Henry Kissinger.
1478
01:37:44,398 --> 01:37:48,448
Uchodźca z nazistowskich Niemiec,
absolwent nauk politycznych na Harwardzie,
1479
01:37:48,519 --> 01:37:53,409
znany był już w tym czasie jako zwolennik
polityki zagranicznej pragmatycznej,
1480
01:37:53,495 --> 01:37:55,961
a nie ideologicznej.
1481
01:37:57,057 --> 01:38:01,166
"Dajcie nam pół roku" powiedział Kissinger
do grupy Kwakrów
1482
01:38:01,213 --> 01:38:03,494
demonstrujących przed Białym Domem,
1483
01:38:03,674 --> 01:38:08,236
"i jeśli do tego czasu nie zakończymy
tej wojny, możecie tu wrócić"
1484
01:38:08,307 --> 01:38:10,672
i powalić płot przed Białym Domem."
1485
01:38:11,706 --> 01:38:18,333
W lutym 1969 roku Wietnam Północy
uruchomił kolejną z serii ofensyw.
1486
01:38:20,555 --> 01:38:25,791
Tym razem udało im się zabić
1.100 Amerykanów w zaledwie 3 tygodnie.
1487
01:38:28,971 --> 01:38:32,111
Nixon uważał, że nie może
podjąć działań odwetowych
1488
01:38:32,141 --> 01:38:34,506
wznawiając bombardowania na północy,
1489
01:38:34,561 --> 01:38:38,142
z obawy przed sprowokowaniem
ruchów antywojennych w kraju.
1490
01:38:38,743 --> 01:38:44,256
Zatem w marcu wydał tajny rozkaz
aby bombowce B-52 zaatakowały
1491
01:38:44,320 --> 01:38:47,602
północnowietnamskie bazy w Kambodży,
1492
01:38:47,691 --> 01:38:52,327
które przez lata zapewniały
schronienie jednostkom przeciwnika.
1493
01:38:52,651 --> 01:38:56,557
Opinia publiczna nie została poinformowana
o tych bombardowaniach.
1494
01:38:56,700 --> 01:39:00,147
Podobnie, jak obie izby parlamentu.
1495
01:39:01,248 --> 01:39:04,166
Nawet członkowie gabinetu Nixona
1496
01:39:04,191 --> 01:39:06,918
z początku nie zostali poinformowani.
1497
01:39:08,509 --> 01:39:12,477
Gdy sprawę opisał w końcu
New York Times,
1498
01:39:12,577 --> 01:39:16,108
Biały Dom zaprzeczył tym informacjom
1499
01:39:16,687 --> 01:39:22,332
i nakazał zamontowanie nielegalnych podsłuchów
na telefonach 17 dziennikarzy
1500
01:39:22,395 --> 01:39:24,315
i urzędników rządowych,
1501
01:39:24,340 --> 01:39:27,960
aby poznać źródło przecieku.
1502
01:39:28,432 --> 01:39:31,278
"Nie popełnimy tych samych błędów"
1503
01:39:31,303 --> 01:39:33,535
żartował Henry Kissinger,
1504
01:39:33,560 --> 01:39:36,292
na krótko po przybyciu do Waszyngtonu.
1505
01:39:36,317 --> 01:39:38,793
"Popełnimy własne".
1506
01:39:39,988 --> 01:39:42,456
Wojna trwała nadal.
1507
01:39:52,151 --> 01:39:55,408
Heroizm ma dwa oblicza.
1508
01:39:55,776 --> 01:39:58,275
Jednym z nich jest chęć bycia wyjątkowym.
1509
01:39:58,323 --> 01:40:02,096
Chcę żeby ludzie mnie zauważyli,
jestem ważny, robię heroiczne rzeczy.
1510
01:40:05,325 --> 01:40:08,858
Karl Marlantes, Marines
Drugim jest po prostu założenie,
że ktoś musi coś zrobić
1511
01:40:09,101 --> 01:40:13,732
aby uratować tych ludzi:
mój pluton, moją kompanię.
1512
01:40:14,245 --> 01:40:19,512
Dokładnie tego samego czynu można dokonać
z jednym lub drugim podejściem.
1513
01:40:22,510 --> 01:40:26,509
Po opuszczeniu Oxfordu,
porucznik Karl Marlantes
1514
01:40:26,557 --> 01:40:30,141
został zastępcą dowódcy
kompanii Charlie,
1515
01:40:30,214 --> 01:40:34,181
w 1 Batalionie, 4 Pułku, 3 Dywizji Marines,
1516
01:40:34,356 --> 01:40:36,987
tuż pod Strefą Zdemilitaryzowaną.
1517
01:40:37,663 --> 01:40:40,874
Jego jednostka toczyła tę samą walkę,
1518
01:40:40,936 --> 01:40:44,288
o ten sam teren,
o który Marines walczyli
1519
01:40:44,366 --> 01:40:46,157
już od czterech lat.
1520
01:40:46,626 --> 01:40:50,702
Mówili ci:
"To będzie operacja Purple Martin I"
lub "operacja Scotland II"
1521
01:40:50,780 --> 01:40:53,436
Wzruszałeś ramionami:
"Ta-a, cokolwiek"
1522
01:40:53,679 --> 01:40:56,556
Dla nas oznaczało to tyle,
że niedługo
1523
01:40:56,588 --> 01:40:59,050
przylecą śmigłowce, które
wysadzą nas gdzieś w dżungli,
1524
01:40:59,075 --> 01:41:00,999
lub w jakiejś dolinie na północy,
1525
01:41:01,024 --> 01:41:02,448
czy gdzieś tam.
1526
01:41:02,516 --> 01:41:06,012
I zaczniemy przeszukiwać to odludzie.
1527
01:41:09,368 --> 01:41:14,091
5 marca 1969 roku kompania
Marlantesa otrzymała rozkaz
1528
01:41:14,156 --> 01:41:17,628
zaatakowania pułku
regularnego wojska północy,
1529
01:41:17,683 --> 01:41:22,606
okopanego na zboczu wzgórza 484.
1530
01:41:23,565 --> 01:41:27,075
Kilka dni wcześniej jego
jednostka zajęła to wzgórze,
1531
01:41:27,134 --> 01:41:30,299
ale później porzuciła,
pod naporem ciężkiego ostrzału.
1532
01:41:31,090 --> 01:41:34,293
Tym razem naloty które miały
zmiękczyć przeciwnika,
1533
01:41:34,402 --> 01:41:37,057
uderzyły w niewłaściwe wzgórze.
1534
01:41:37,861 --> 01:41:42,492
Kompanii Charlie nakazano mimo wszystko
posuwać się naprzód.
1535
01:41:42,556 --> 01:41:45,224
Marlantes prowadził.
1536
01:41:45,680 --> 01:41:47,781
Wzgórze było bardzo strome.
1537
01:41:47,806 --> 01:41:51,121
I nie możesz szarżować,
bo dużo dźwigasz.
1538
01:41:51,965 --> 01:41:54,183
Zaczęliśmy iść pod górę,
1539
01:41:54,208 --> 01:41:56,543
i pokonaliśmy może z 1/3 wzniesienia,
1540
01:41:56,583 --> 01:41:58,462
gdy rzucili się na nas.
1541
01:42:01,027 --> 01:42:03,808
Wdepnęliśmy w gówno.
1542
01:42:04,941 --> 01:42:07,870
Marines szukali osłony
za czym tylko się dało.
1543
01:42:07,986 --> 01:42:11,507
Marlantes zdał sobie sprawę,
że posuwając się dalej w górę,
1544
01:42:11,559 --> 01:42:14,099
wejdą pod ostrzał z karabinów,
1545
01:42:14,124 --> 01:42:16,180
ale jeśli zostaną tu gdzie są,
1546
01:42:16,205 --> 01:42:18,771
z pewnością w końcu
zaatakują ich moździerze.
1547
01:42:21,567 --> 01:42:23,787
I wtedy wstałem,
1548
01:42:23,812 --> 01:42:25,878
i poszedłem na górę.
1549
01:42:26,216 --> 01:42:28,887
I sądziłem, że jestem całkiem sam.
1550
01:42:28,981 --> 01:42:34,822
Zacząłem biec, bo chciałem
pokonać ten odcinek najszybciej jak się dało.
1551
01:42:35,755 --> 01:42:38,544
Kątem oka wyłapałem jakiś ruch
1552
01:42:38,613 --> 01:42:41,612
więc padłem na ziemię i chwyciłem za broń
1553
01:42:41,677 --> 01:42:43,898
aby zastrzelić tę osobę.
1554
01:42:44,278 --> 01:42:48,033
Ale to był dzieciak z mojego plutonu.
1555
01:42:48,367 --> 01:42:51,595
A za nim było jeszcze więcej dzieciaków.
1556
01:42:51,626 --> 01:42:53,852
Wszyscy biegli za mną.
1557
01:42:54,645 --> 01:42:56,821
Miałem wrażenie, że
tkwię tam od tygodnia,
1558
01:42:56,858 --> 01:43:00,998
ale byłem tam sam może
przez cztery, pięć sekund.
1559
01:43:02,128 --> 01:43:06,944
Cały pluton wstał i pobiegł za mną.
1560
01:43:07,350 --> 01:43:10,269
Wraca to do mnie jako dowód na to
1561
01:43:10,332 --> 01:43:15,458
jak wielkie serce miały te dzieciaki.
1562
01:43:17,281 --> 01:43:19,681
I wtedy po prostu
uderzyliśmy w te schrony.
1563
01:43:19,986 --> 01:43:23,818
Marines wyczyścili schrony jeden po drugim.
1564
01:43:31,376 --> 01:43:36,942
Za swoją odwagę Marlantes
otrzymał Krzyż Marynarki Wojennej.
1565
01:43:37,428 --> 01:43:40,708
Walka jest jak kokaina.
1566
01:43:40,865 --> 01:43:45,247
Daje niebywałego kopa,
ale ogromnym kosztem.
1567
01:43:45,974 --> 01:43:50,139
Nikt o zdrowych zmysłach
nie bierze kokainy.
1568
01:43:50,429 --> 01:43:52,423
Walka jest właśnie taka.
1569
01:43:52,448 --> 01:43:56,524
Jesteś przerażony i nieszczęśliwy.
1570
01:43:57,119 --> 01:43:59,818
Ale gdy zaczyna się starcie...
1571
01:44:02,456 --> 01:44:07,073
...i nagle stawką jest wszystko:
życie twoje i twoich przyjaciół...
1572
01:44:07,805 --> 01:44:10,020
To niemal jak transcendencja,
1573
01:44:10,045 --> 01:44:12,315
bo przestajesz być osobą.
1574
01:44:12,340 --> 01:44:15,703
Tracisz poczucie bycia jednostką,
stajesz się plutonem.
1575
01:44:15,728 --> 01:44:18,322
A plutonu nie można pokonać.
1576
01:44:18,466 --> 01:44:21,597
Nie wspominając o dzikiej przyjemności
z pokonania wroga,
1577
01:44:21,622 --> 01:44:23,226
po prostu dzikiej przyjemności.
1578
01:44:23,286 --> 01:44:26,352
I sądzę, że popełniamy duży błąd mówiąc
1579
01:44:26,377 --> 01:44:28,002
"wojna to piekło".
1580
01:44:28,027 --> 01:44:29,529
Wszyscy znamy to stwierdzenie.
1581
01:44:29,554 --> 01:44:31,607
Jest nim. Ale...
1582
01:44:33,152 --> 01:44:37,217
Jest też niebywale upajająca...
1583
01:44:42,552 --> 01:44:48,491
Tłumaczenie i synchronizacja: kentmere
kentmere@protonmail.com
/poprawki mile widziane/
1584
01:44:49,758 --> 01:44:53,310
Kolejne odcinki w drodze...
137290
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish (Latin American)
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof