Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:09,791 --> 00:00:15,673
T艂umaczenie: kentmere
kentmere@protonmail.com
2
00:00:18,566 --> 00:00:22,363
Czasami s艂ysza艂am samoch贸d
chrz臋szcz膮cy w 艣niegu
3
00:00:22,458 --> 00:00:24,660
i my艣la艂am, 偶e mo偶e
kto艣 przyjecha艂...
4
00:00:24,685 --> 00:00:26,745
przekaza膰 nam z艂膮 wiadomo艣膰.
5
00:00:26,770 --> 00:00:29,241
Nie by艂o to dla mnie dobre.
6
00:00:29,266 --> 00:00:31,698
Jean-Marie Crocker, Saratoga Springs, Nowy Jork
Walczy艂am z podsk贸rnym niepokojem
7
00:00:31,730 --> 00:00:34,902
kt贸ry towarzyszy艂 mi nieustannie.
8
00:00:35,733 --> 00:00:38,700
Przez ca艂e swoje m艂ode 偶ycie
Denton Crocker Junior,
9
00:00:38,800 --> 00:00:41,000
nazywany przez rodzin臋 "Mogie",
10
00:00:41,100 --> 00:00:43,545
marzy艂 aby s艂u偶y膰 swojemu krajowi,
11
00:00:43,607 --> 00:00:46,029
aby ryzykowa膰 w艂asnym 偶yciem
12
00:00:46,162 --> 00:00:49,976
w obronie tego, co nazywa艂
"wolno艣ci膮 jednostki".
13
00:00:51,007 --> 00:00:53,500
Chcia艂 s艂u偶y膰 w Wietnamie tak bardzo,
14
00:00:53,600 --> 00:00:56,633
偶e wymusi艂 na rodzicach zgod臋
15
00:00:56,733 --> 00:01:00,592
na wst膮pienie do armii przed
uko艅czeniem 18 lat.
16
00:01:03,079 --> 00:01:06,633
By艂 ch臋tny do walki
i zadowolony z przydzia艂u
17
00:01:06,735 --> 00:01:10,233
do 1 brygady s艂ynnej
101 Dywizji Powietrznodesantowej,
18
00:01:10,333 --> 00:01:14,735
"Wrzeszcz膮cych Or艂贸w", przewodz膮cych
l膮dowaniu w Normandii.
19
00:01:15,719 --> 00:01:19,273
Szybko jednak rozczarowa艂 si臋
gdy przydzielono go
20
00:01:19,351 --> 00:01:23,844
do siedziby batalionu:
naprawy broni, sporz膮dzania list,
21
00:01:23,897 --> 00:01:25,897
prowadzenia dokumentacji.
22
00:01:26,453 --> 00:01:29,750
By艂o to nudne - pisa艂 w listach do domu.
23
00:01:30,287 --> 00:01:32,645
S膮dz臋, 偶e mo偶ecie zrozumie膰
moje rozczarowanie
24
00:01:32,670 --> 00:01:35,033
je艣li zrozumiecie, 偶e bycie tu
ma niewiele sensu,
25
00:01:35,133 --> 00:01:38,155
o ile nie mo偶na realizowa膰
g艂贸wnego zadania
26
00:01:38,217 --> 00:01:40,623
czyli niszczenia Wietkongu.
27
00:01:42,464 --> 00:01:45,277
Nie czujesz 偶e cokolwiek osi膮gasz
28
00:01:45,316 --> 00:01:48,886
gdy nie ty, a twoi towarzysze
mierz膮 si臋 z ca艂ym ryzykiem.
29
00:01:51,003 --> 00:01:53,966
W salonie powiesi艂am map臋.
30
00:01:54,066 --> 00:01:58,200
I zaznacza艂am kolejne miejsca
w kt贸rych przebywa艂 Denton.
31
00:01:58,239 --> 00:02:00,591
A przemieszcza艂 si臋 cz臋sto.
32
00:02:01,122 --> 00:02:04,981
W pewnym momencie zna艂am
te wszystkie nazwy r贸wnie dobrze
33
00:02:05,036 --> 00:02:08,637
jak okolic臋 w kt贸rej mieszkali艣my.
34
00:02:11,560 --> 00:02:17,207
WOJNA W WIETNAMIE
35
00:02:19,566 --> 00:02:22,831
Lyndon Johnson, prezydent USA
Mia艂e艣 udany weekend?
36
00:02:22,878 --> 00:02:24,142
Robert McNamara, Sekretarz Obrony
Tak, panie prezydencie, mia艂em.
37
00:02:24,196 --> 00:02:26,002
Mam nadziej臋, 偶e pan tak偶e.
38
00:02:26,063 --> 00:02:28,930
Jakie masz przemy艣lenia?
Ostatnio nie rozmawiali艣my.
39
00:02:28,955 --> 00:02:31,570
Co si臋 dzieje z nasz膮 przerw膮?
Co o tym m贸wi膮 genera艂owie?
40
00:02:31,633 --> 00:02:34,227
Robert McNamara, Sekretarz Obrony
Niekt贸rzy zagraniczni przyw贸dcy
41
00:02:34,274 --> 00:02:37,461
wyst膮pi膮 z krytyk膮 je艣li wznowi pan naloty.
42
00:02:37,486 --> 00:02:41,094
Prawd臋 m贸wi膮c 偶adne inne znane mi
藕r贸d艂o wywiadowcze nie potwierdza
43
00:02:41,128 --> 00:02:44,886
偶eby cokolwiek wskazywa艂o na to,
aby Hanoi cho膰by bra艂o pod uwag臋
44
00:02:44,964 --> 00:02:47,174
mo偶liwo艣膰 przyst膮pienia do negocjacji
45
00:02:47,204 --> 00:02:49,651
aby wyd艂u偶y膰 przerw臋 w bombardowaniach.
46
00:02:49,752 --> 00:02:54,041
Na pocz膮tku 1966 roku
prezydent Stan贸w Zjednoczonych
47
00:02:54,077 --> 00:02:56,506
poznawa艂 dopiero nazwisko
48
00:02:56,537 --> 00:03:00,465
najpot臋偶niejszego cz艂onka
Politbiura w Hanoi:
49
00:03:00,582 --> 00:03:02,594
Le Duana.
50
00:03:02,936 --> 00:03:05,053
Pierwszy Sekretarz Partii Komunistycznej
51
00:03:05,088 --> 00:03:08,441
cz艂owiek nazywany Le Duan:
L-E z du偶ej litery D-U-A-N
52
00:03:08,512 --> 00:03:10,734
kt贸ry obecnie wywiera znaczny nacisk
53
00:03:10,826 --> 00:03:13,898
na Ho Chi Minha i pozosta艂ych,
aby zapewni膰 dalsze trwanie wojny
54
00:03:13,923 --> 00:03:17,150
kt贸r膮 jego zdaniem wygrywaj膮,
lub s膮 w stanie wygra膰
55
00:03:29,702 --> 00:03:32,168
Eskaluj膮c dzia艂ania wojenne
56
00:03:32,344 --> 00:03:34,991
Johnson i McNamara czuli si臋 sfrustrowani
57
00:03:35,108 --> 00:03:38,979
偶e ameryka艅scy dow贸dcy w Wietnamie,
kt贸rzy okrzepli zawodowo
58
00:03:39,004 --> 00:03:41,260
w czasie II W艢 i wojny w Korei,
59
00:03:41,377 --> 00:03:43,848
mieli problem ze zrozumieniem
60
00:03:43,887 --> 00:03:45,400
tego co dzia艂o si臋 w Wietnamie.
61
00:03:47,083 --> 00:03:51,360
W kolejnych miesi膮cach i latach,
wraz ze wzrastaj膮c膮 obecno艣ci膮 Amerykan贸w,
62
00:03:51,497 --> 00:03:53,762
Hanoi tak偶e spot臋gowa艂o wysi艂ki,
63
00:03:53,889 --> 00:03:56,829
wysy艂aj膮c coraz wi臋cej
偶o艂nierzy na po艂udnie,
64
00:03:57,122 --> 00:03:59,847
wzmacniaj膮c obron臋 przeciwlotnicz膮,
65
00:04:00,218 --> 00:04:02,460
i rekrutuj膮c wi臋cej bojownik贸w
66
00:04:02,490 --> 00:04:06,846
w wyobcowanych po艂udniowych
terenach wiejskich.
67
00:04:09,567 --> 00:04:12,838
Administracja Johnsona
desperacko stara艂a si臋
68
00:04:12,987 --> 00:04:17,125
postawi膰 na nogi rz膮d w
Sajgonie, jednocze艣nie
69
00:04:17,150 --> 00:04:21,173
pomagaj膮c mu uzyska膰 poparcie spo艂eczne.
70
00:04:22,687 --> 00:04:26,413
Johnson podj膮艂 pr贸b臋 utworzenia
mi臋dzynarodowej koalicji
71
00:04:26,462 --> 00:04:28,743
przeciwko Wietnamowi P贸艂nocnemu.
72
00:04:29,055 --> 00:04:33,405
Jednak tylko 5 kraj贸w
wys艂a艂o oddzia艂y bojowe:
73
00:04:33,538 --> 00:04:37,657
Australia, Nowa Zelandia,
Tajlandia, Filipiny,
74
00:04:37,766 --> 00:04:39,610
i Korea Po艂udniowa.
75
00:04:40,600 --> 00:04:45,926
Najwa偶niejsi sojusznicy Ameryki,
W. Brytania, Francja i Kanada,
76
00:04:46,101 --> 00:04:51,266
odm贸wili udzia艂u i wezwali
do rozpocz臋cia rozm贸w pokojowych.
77
00:04:52,418 --> 00:04:55,085
Jednocze艣nie coraz wi臋cej Amerykan贸w,
78
00:04:55,110 --> 00:04:57,864
w tym tak偶e najbardziej uznani
79
00:04:57,933 --> 00:05:00,262
specjali艣ci ds. polityki zagranicznej,
80
00:05:00,380 --> 00:05:02,938
zaczynali kwestionowa膰 spos贸b
w jaki prowadzona jest ta wojna,
81
00:05:03,055 --> 00:05:05,872
rozwa偶a膰, czy jest ona
mo偶liwa do wygrania,
82
00:05:05,989 --> 00:05:10,169
oraz czy Stany Zjednoczone
w og贸le powinny by膰 w Wietnamie.
83
00:05:12,475 --> 00:05:20,576
Gdy rozpocz膮艂 si臋 1966 rok, w Wietnamie
zgin臋艂o ju偶 2 tys. 344 Amerykan贸w.
84
00:05:20,644 --> 00:05:23,818
Stacjonowa艂o ich tam niemal 200 tys.
85
00:05:24,182 --> 00:05:26,938
a kolejni byli ju偶 w drodze.
86
00:05:28,381 --> 00:05:30,785
呕o艂nierze ci szybko odkryli
87
00:05:30,877 --> 00:05:33,631
偶e wojna w kt贸rej mieli walczy膰
88
00:05:33,714 --> 00:05:37,264
nie by艂a t膮 sam膮 wojn膮,
w kt贸rej walczyli ich ojcowie.
89
00:05:39,109 --> 00:05:42,209
Mamy zwyczaj walczy膰 w kolejnej wojnie
90
00:05:42,414 --> 00:05:45,398
w ten sam spos贸b,
w jaki walczyli艣my w poprzedniej.
91
00:05:46,091 --> 00:05:48,733
Jeste艣my wi臋藕niami w艂asnego do艣wiadczenia.
92
00:05:49,877 --> 00:05:53,406
A wiele rzeczy kt贸re dzia艂a艂y
w czasie II W艢,
93
00:05:53,431 --> 00:05:57,231
Sam Wilson, armia USA
nie mia艂o zastosowania
w czasie wojny w Wietnamie.
94
00:05:58,001 --> 00:06:00,521
My艣leli艣my, 偶e wejdziemy
z ci臋偶kim sprz臋tem
95
00:06:00,609 --> 00:06:02,860
uderzymy, posprz膮tamy,
96
00:06:02,885 --> 00:06:04,417
i b臋dzie po wszystkim.
97
00:06:05,936 --> 00:06:09,168
To by艂o sp艂ycenie problemu,
98
00:06:09,940 --> 00:06:13,803
po艂膮czone z naszym
nadmiarem pewno艣ci siebie
99
00:06:13,891 --> 00:06:16,620
skutkowa艂o, jak s膮dz臋, arogancj膮.
100
00:06:16,909 --> 00:06:20,258
A bardzo trudno jest pokona膰
w艂asn膮 ignorancj臋,
101
00:06:20,344 --> 00:06:23,291
gdy pozostaje si臋 aroganckim.
102
00:06:26,075 --> 00:06:31,885
ODCINEK 4
Determinacja (Stycze艅 1966 - Czerwiec 1967)
103
00:06:38,939 --> 00:06:41,905
Na pocz膮tku lutego 1966 roku,
104
00:06:42,097 --> 00:06:44,861
prezydent Johnson
otrzyma艂 kolejne z艂e wiadomo艣ci.
105
00:06:45,037 --> 00:06:47,972
Jego stary przyjaciel,
J. William Fulbright,
106
00:06:48,119 --> 00:06:49,632
wp艂ywowy przewodnicz膮cy
107
00:06:49,701 --> 00:06:51,976
senackiej Komisji Spraw Zagranicznych,
108
00:06:52,044 --> 00:06:55,516
planowa艂 rozpocz臋cie przes艂ucha艅
w sprawie wojny w Wietnamie,
109
00:06:55,633 --> 00:06:59,813
a stacje telewizyjne planowa艂y ju偶
transmitowa膰 posiedzenia,
110
00:06:59,901 --> 00:07:02,069
od pocz膮tku do ko艅ca.
111
00:07:02,221 --> 00:07:05,102
Fulbright, kt贸ry sam kiedy艣
wspiera艂 t臋 wojn臋,
112
00:07:05,160 --> 00:07:07,416
obecnie by艂 jej przeciwnikiem.
113
00:07:08,002 --> 00:07:10,092
Prezydent by艂 zaniepokojony.
114
00:07:10,335 --> 00:07:15,375
Jegoo doradcy przez lata dawali mu
sprzeczne rady w sprawie tego konfliktu.
115
00:07:15,922 --> 00:07:19,081
Jednak publiczna debata na temat tego,
jak prowadzi t臋 wojn臋, prowadzona
116
00:07:19,149 --> 00:07:23,348
przed milionami Amerykan贸w,
napawa艂a go przera偶eniem.
117
00:07:23,442 --> 00:07:25,151
Prezydent spotyka si臋
z przyw贸dcami z Sajgonu
118
00:07:25,278 --> 00:07:27,436
Gdy przes艂uchania post臋powa艂y
119
00:07:27,493 --> 00:07:30,561
prezydent stara艂 si臋 przekierowa膰
zainteresowanie opinii publicznej
120
00:07:30,629 --> 00:07:33,979
niespodziewania og艂aszaj膮c,
偶e udaje si臋 na konferencj臋 wojskow膮 w Honolulu,
121
00:07:34,134 --> 00:07:36,279
na kt贸rej po raz pierwszy mia艂 si臋 spotka膰
122
00:07:36,400 --> 00:07:39,726
z dwoma genera艂ami
kieruj膮cymi obecnie rz膮dem w Sajgonie.
123
00:07:40,205 --> 00:07:42,216
To bezprecedensowe spotkanie
124
00:07:42,285 --> 00:07:44,902
zorganizowane z zamiarem
umocnienia determinacji USA
125
00:07:44,990 --> 00:07:48,388
by zrealizowa膰 do ko艅ca d膮偶enie
do zako艅czenia komunistycznej dominacji
126
00:07:48,509 --> 00:07:49,876
w Wietnamie P贸艂nocnym.
127
00:07:53,658 --> 00:07:57,140
G艂ow膮 pa艅stwa by艂 teraz
gen. Nguyen Van Thieu,
128
00:07:57,277 --> 00:08:01,124
jednak prawdziwa w艂adza spoczywa艂a w r臋kach
jego zagorza艂ego rywala,
129
00:08:01,271 --> 00:08:04,220
dawnego szefa si艂 powietrznych
Wietnamu Po艂udniowego,
130
00:08:04,337 --> 00:08:07,135
premiera Nguyen Cao Ky.
131
00:08:08,029 --> 00:08:12,341
wed艂ug pewnego ameryka艅skiego dyplomaty,
Ky by艂 "niekontrolowanym pociskiem",
132
00:08:12,634 --> 00:08:15,300
znanym ze swoich
ekstrawaganckich stroj贸w,
133
00:08:15,368 --> 00:08:19,284
kontrowersyjnego 偶ycia osobistego
oraz publicznych o艣wiadcze艅.
134
00:08:19,685 --> 00:08:23,635
Pewnego razu powiedzia艂 dziennikarzowi,
偶e tym czego naprawd臋 potrzebuje Wietnam
135
00:08:23,723 --> 00:08:25,891
jest "pi臋ciu Hitler贸w".
136
00:08:26,936 --> 00:08:29,598
Jak mogli艣my na co艣 takiego pozwoli膰?
137
00:08:29,812 --> 00:08:31,910
Ten cz艂owiek by艂 szarlatanem.
138
00:08:32,000 --> 00:08:36,585
Phan Quang Tue, Sajgon
Ten cz艂owiek nie tylko nie mia艂 偶adnego
do艣wiadczenia czy wykszta艂cenia,
139
00:08:36,663 --> 00:08:42,737
ale nie by艂 nawet zainteresowany zdobyciem ich,
dumny ze swojej ignorancji.
140
00:08:43,675 --> 00:08:47,489
Prezydent Johnson, po spotkaniu
i rozmowie z Ky,
141
00:08:47,518 --> 00:08:49,598
by艂 bardzo zadowolony.
142
00:08:50,341 --> 00:08:53,085
stwierdzi艂, 偶e jest jak ch艂opak z Ameryki,
143
00:08:53,330 --> 00:08:58,592
bo m贸wi dobrze po angielsku,
umie wypi膰 i flirtowa膰 z kobietami.
144
00:09:04,377 --> 00:09:09,910
Tran Ngoc Chau, polityk, Wietnam P艂d.
By艂 on typem... jak to nazywa艂em...
145
00:09:10,662 --> 00:09:14,988
obcego we w艂asnym kraju.
146
00:09:16,394 --> 00:09:19,710
Prezydent Johnson sp臋dzi艂
wi臋kszo艣膰 czasu w Honolulu
147
00:09:19,808 --> 00:09:23,499
nak艂aniaj膮c Ky do skupienia si臋
na "pacyfikacji":
148
00:09:23,548 --> 00:09:26,554
zyskaniu poparcia spo艂ecznego
149
00:09:26,666 --> 00:09:29,857
przez przeprowadzenie socjalnych
i ekonomicznych reform
150
00:09:29,955 --> 00:09:33,349
o kt贸re Amerykanie zabiegali
od ponad dekady.
151
00:09:34,765 --> 00:09:37,627
Johnson nie by艂 zainteresowany
"wznios艂ymi s艂owami"
152
00:09:37,652 --> 00:09:40,519
na temat post臋pu, jak stwierdzi艂.
153
00:09:40,552 --> 00:09:42,798
Chcia艂 rzeczywistych osi膮gni臋膰,
154
00:09:42,823 --> 00:09:46,879
czy, jak mawiano w Teksasie:
"przybi膰 sk贸rk臋 do 艣ciany".
155
00:09:48,257 --> 00:09:51,539
Nikt tego nie rozumia艂, jak膮 "sk贸rk臋"?
156
00:09:51,673 --> 00:09:55,287
Cz艂onkowie wietnamskiej
delegacji pytali mnie
157
00:09:55,343 --> 00:09:58,667
Bui Diem, dyplomata Wietnamu P艂d.
"Wiesz o czym on m贸wi?"
158
00:09:58,700 --> 00:10:00,631
Odpowiada艂em
"C贸偶, nie..."
159
00:10:00,765 --> 00:10:03,457
"musz臋 spyta膰 Amerykan贸w co to znaczy".
160
00:10:03,580 --> 00:10:06,236
P贸藕niej wyt艂umaczyli mi to
przyjaciele z Ameryki
161
00:10:06,336 --> 00:10:09,439
i dopiero wtedy wietnamska delegacja
zrozumia艂a sens tych s艂贸w.
162
00:10:10,251 --> 00:10:13,721
Senator Wayne Morse
Republikanie, Oregon
Sk艂aniam si臋 ku przekonaniu,
163
00:10:13,807 --> 00:10:16,516
偶e nie zajmie ju偶 du偶o czasu
zanim ameryka艅scy obywatele
164
00:10:16,586 --> 00:10:19,119
stan膮 si臋 niech臋tni naszej wojnie
w Azji Po艂udniowo-Wschodniej.
165
00:10:19,173 --> 00:10:21,884
gen. Maxwell Taylor
To oczywi艣cie bardzo dobra
wiadomo艣膰 dla Hanoi, senatorze....
166
00:10:22,056 --> 00:10:24,617
Och, znam ten spos贸b
w kt贸ry wy, military艣ci,
167
00:10:24,652 --> 00:10:28,859
ch臋tnie obsmarowujecie tych z nas
kt贸rzy maj膮 inne ni偶 wy opinie.
168
00:10:28,933 --> 00:10:31,462
Nie zamierzam jednak wchodzi膰
z panem do tego rynsztoka
169
00:10:31,490 --> 00:10:33,552
i anga偶owa膰 si臋 w tak膮 dyskusj臋, generale.
170
00:10:33,753 --> 00:10:38,473
Prezydencka podr贸偶 do Honolulu
nie odwr贸ci艂a uwagi Amerykan贸w.
171
00:10:38,577 --> 00:10:41,511
Przes艂uchania przyklei艂y ich
do telewizor贸w.
172
00:10:41,633 --> 00:10:44,190
S膮dz臋 te偶, 偶e wspania艂e kraje
173
00:10:44,268 --> 00:10:45,710
szczeg贸lnie ten kraj,
174
00:10:45,770 --> 00:10:49,110
Senator J. William Fulbright
Demokraci, Arkansas
s膮 na tyle silne,
175
00:10:49,154 --> 00:10:51,650
by pozwoli膰 sobie na kompromis
bez utraty swojej pozycji
176
00:10:51,732 --> 00:10:54,033
na arenie mi臋dzynarodowej,
bez utraty presti偶u.
177
00:10:54,150 --> 00:10:57,070
Przeciwnie, s膮dz臋
偶e by艂oby to
178
00:10:57,625 --> 00:11:00,545
du偶e zwyci臋stwo dla nas
i naszego presti偶u
179
00:11:00,600 --> 00:11:04,252
gdyby艣my zdo艂ali by膰 na tyle
pomys艂owi i wspania艂omy艣lni,
180
00:11:04,299 --> 00:11:08,527
aby zako艅czy膰 to zmaganie
jakim艣 rodzajem ugody.
181
00:11:08,877 --> 00:11:14,064
Fulbright poprosi艂 o z艂o偶enie zezna艅
szanowanego dyplomat臋 George'a Kennana.
182
00:11:14,229 --> 00:11:17,243
przez dwie dekady jego
"doktryna powstrzymywania"
183
00:11:17,347 --> 00:11:19,613
- zapobiegania sowieckiej ekspansji -
184
00:11:19,682 --> 00:11:22,570
stanowi艂a podstaw臋
ameryka艅skiej polityki zagranicznej
185
00:11:22,666 --> 00:11:26,182
i do pewnego stopnia s艂u偶y艂a tak偶e
za uzasadnienie
186
00:11:26,251 --> 00:11:30,565
dla udzia艂u Stan贸w
w "wojnie zast臋pczej" w Wietnamie.
187
00:11:30,860 --> 00:11:32,994
Pierwsz膮 moj膮 uwag膮 niech b臋dzie to
188
00:11:33,098 --> 00:11:37,001
George Kennan, by艂y dyplomata
偶e gdyby艣my nie byli ju偶 tak
zaanga偶owani jak jeste艣my
189
00:11:37,026 --> 00:11:38,388
w Wietnamie,
190
00:11:38,508 --> 00:11:40,666
Nie widzia艂bym 偶adnego powodu
191
00:11:40,701 --> 00:11:42,822
dla kt贸rego mieliby艣my si臋 tak anga偶owa膰,
192
00:11:43,200 --> 00:11:45,174
widzia艂bym natomiast
sporo powod贸w dla kt贸rych
193
00:11:45,199 --> 00:11:46,465
nie powinni艣my tego robi膰.
194
00:11:46,578 --> 00:11:50,259
Sen. John Sparkman
Demokraci, Alabama
Odni贸s艂 si臋 pan do powstrzymywania.
195
00:11:50,342 --> 00:11:55,759
Jak mo偶emy powstrzymywa膰 w Wietnamie?
196
00:11:55,880 --> 00:11:59,454
Sz艂o by nam lepiej
gdyby艣my byli w stanie
197
00:11:59,498 --> 00:12:04,100
wykazywa膰 si臋 wi臋kszym spokojem
i mniejszym przera偶eniem w odpowiedzi na to
198
00:12:04,325 --> 00:12:08,700
co dzieje si臋 w mniejszych krajach
Azji i Afryki
199
00:12:08,778 --> 00:12:13,255
i nie podskakiwali jak s艂o艅
kt贸ry boi si臋 myszy
200
00:12:13,568 --> 00:12:15,798
za ka偶dym razem gdy co艣 tam si臋 dzieje.
201
00:12:16,258 --> 00:12:19,503
Johnson odetchn膮艂 z ulg膮
gdy w ostatnim momencie
202
00:12:19,668 --> 00:12:22,341
zamiast nada膰 zeznanie Kennana,
203
00:12:22,462 --> 00:12:24,700
stacja telewizyjna CBS pokaza艂a
204
00:12:24,800 --> 00:12:29,691
powt贸rki sitcom贸w.
205
00:12:30,764 --> 00:12:33,941
Jednak stacja NBC nadawa艂a dalej.
206
00:12:34,711 --> 00:12:36,793
To nie tylko nie jest nasza sprawa,
207
00:12:36,818 --> 00:12:39,668
ale tak偶e sprawa kt贸rej nie uda si臋
zako艅czy膰 powodzeniem.
208
00:12:39,755 --> 00:12:42,030
Uwa偶a pan wi臋c, jak rozumiem,
209
00:12:42,055 --> 00:12:46,538
偶e jest to po prostu niewykonalne zadanie.
210
00:12:46,573 --> 00:12:49,906
Nie osi膮gniemy swojego celu
mimo najlepszych stara艅?
211
00:12:50,290 --> 00:12:51,870
Zgadza si臋.
212
00:12:51,992 --> 00:12:58,144
Obawiam si臋 te偶 偶e na nasze
postrzeganie sprawy wp艂ywa nadal
213
00:12:58,248 --> 00:13:03,181
iluzoryczna wiara w to,
偶e jeste艣my niezwyci臋偶eni.
214
00:13:12,669 --> 00:13:14,967
Tu偶 przed rozpocz臋ciem przes艂ucha艅
215
00:13:15,011 --> 00:13:18,397
prezydent zadecydowa艂
o wznowieniu bombardowa艅
216
00:13:18,465 --> 00:13:20,245
w Wietnamie P贸艂nocnym.
217
00:13:21,113 --> 00:13:25,972
37-dniowa przerwa kt贸ra rozpocz臋艂a si臋
w Wigili臋 1965 roku
218
00:13:26,076 --> 00:13:29,314
nie przynios艂a 偶adnych sygna艂贸w
o gotowo艣ci Hanoi
219
00:13:29,383 --> 00:13:31,571
do podj臋cia negocjacji.
220
00:13:33,359 --> 00:13:36,629
W Wietnamie Po艂udniowym
partyzantka Wietkongu
221
00:13:36,690 --> 00:13:40,983
zaj臋艂a ju偶 niemal 3/4 powierzchni kraju.
222
00:13:42,714 --> 00:13:46,610
Jednak gen. William Westmoreland,
dow贸dca si艂 ameryka艅skich, uwa偶a艂
223
00:13:46,697 --> 00:13:51,653
偶e najpilniejszym zadaniem jest
zniszczenie si艂 regularnego wojska
224
00:13:51,697 --> 00:13:54,380
wysy艂anego przez Hanoi na po艂udnie.
225
00:13:56,214 --> 00:13:59,304
Celem Westmorelanda
przez kolejne 2 lata
226
00:13:59,391 --> 00:14:02,760
b臋dzie osi膮gni臋cie tego co nazywa艂
"punktem r贸wnowagi" -
227
00:14:02,785 --> 00:14:06,194
sytuacji w kt贸rej
wojska USA i ARVN
228
00:14:06,298 --> 00:14:10,161
zabij膮 wi臋cej 偶o艂nierzy nieprzyjaciela
ni偶 mo偶e on zast膮pi膰.
229
00:14:11,349 --> 00:14:14,768
Mia艂a to by膰 wojna na wyczerpanie.
230
00:14:15,540 --> 00:14:20,498
Wymaga艂oby to jednak zaanga偶owania
jeszcze wi臋kszej liczby ameryka艅skich 偶o艂nierzy.
231
00:14:22,696 --> 00:14:25,963
Przybywali z ka偶dego zak膮tka kraju.
232
00:14:28,709 --> 00:14:32,384
Urodzi艂em si臋 w West Point
gdy m贸j ojciec by艂 tam wyk艂adowc膮.
233
00:14:32,707 --> 00:14:34,870
Od kiedy pami臋tam
234
00:14:34,895 --> 00:14:37,599
West Point by艂o tym co chcia艂em robi膰,
235
00:14:37,744 --> 00:14:43,470
Matt Harrison, West Point
Nawet nieszczeg贸lnie dlatego
偶ebym mia艂 jaki艣 silny poci膮g do wojskowo艣ci...
236
00:14:43,528 --> 00:14:46,082
Po prostu...
West Point to by艂 szczyt moich aspiracji.
237
00:14:47,303 --> 00:14:51,017
Jako syn pu艂kownika
s艂u偶膮cego w czasie II W艢
238
00:14:51,173 --> 00:14:55,058
Matt Harrison dorasta艂 w bazach
wojskowych na ca艂ym 艣wiecie.
239
00:14:55,293 --> 00:14:57,996
Dla niego i czworga rodze艅stwa,
240
00:14:58,120 --> 00:15:02,245
wojsko by艂o zawsze w centrum 偶ycia.
241
00:15:02,386 --> 00:15:06,699
Zwraca艂e艣 si臋 do rodzic贸w "sir"
oraz "prosz臋 pani",
242
00:15:06,918 --> 00:15:09,718
m贸wi艂e艣 "tak",
a nie "taa".
243
00:15:09,855 --> 00:15:12,729
Odbieraj膮c telefon m贸wi艂e艣:
"Kwatera pu艂kownika Harrisona".
244
00:15:12,811 --> 00:15:16,850
Anne Harrison Bowman, siostra
Ka偶dej soboty wstawa艂y艣my rano
i 艣ciera艂y艣my kurze
245
00:15:16,928 --> 00:15:19,370
Tata puszcza艂
orkiestr臋 marszow膮 West Point
246
00:15:19,526 --> 00:15:21,782
a ja z siostr膮 odkurza艂am ca艂y salon.
247
00:15:22,171 --> 00:15:23,983
Dla swoich rodzic贸w Matt
248
00:15:24,058 --> 00:15:26,169
wydawa艂 si臋 bliski idea艂u.
249
00:15:26,325 --> 00:15:29,592
By艂 uciele艣nieniem warto艣ci
kt贸re chcieli zaszczepi膰
250
00:15:29,733 --> 00:15:35,012
u wszystkich swoich dzieci:
obowi膮zkowo艣ci, honoru, mi艂o艣ci do ojczyny.
251
00:15:35,571 --> 00:15:38,704
Wra偶eniem kt贸re najbardziej
zapisa艂o mi si臋 w pami臋ci
252
00:15:38,769 --> 00:15:43,444
dotycz膮cym moich koleg贸w z klasy
by艂o to, 偶e ci ch艂opacy byli idealistami.
253
00:15:43,541 --> 00:15:47,371
I s膮dz臋, 偶e ci wszyscy kolesie
z r贸偶nych cz臋艣ci kraju
254
00:15:47,462 --> 00:15:50,105
w艂a艣nie to mieli ze sob膮 wsp贸lnego.
255
00:15:50,275 --> 00:15:55,210
By艂 to czas przed tym zanim ktokolwiek
zacz膮艂 kwestionowa膰 wyj膮tkowo艣膰 Ameryki.
256
00:15:55,398 --> 00:15:57,633
Nie podwa偶ali艣my tego.
257
00:15:57,777 --> 00:16:00,240
Wierzyli艣my w to
co reprezentowa艂 ten kraj
258
00:16:00,444 --> 00:16:06,305
i wierzyli艣my, 偶e ludzie kt贸rzy
maj膮 umiej臋tno艣ci pozwalaj膮ce
na dowodzenie wojskiem
259
00:16:06,372 --> 00:16:08,193
powinni to robi膰.
260
00:16:20,628 --> 00:16:22,959
Chcia艂em p贸j艣膰 z gladiatorami.
261
00:16:23,050 --> 00:16:25,107
Z twardzielami.
262
00:16:27,164 --> 00:16:31,020
Urodzi艂em si臋 w Bostonie
w dzielnicy Roxbury.
263
00:16:31,281 --> 00:16:35,124
Roger Harris, Roxbury, stan Massachusetts
Byli tacy, kt贸rzy pr贸bowali
wci膮gn膮膰 ci臋 do gangu
264
00:16:35,333 --> 00:16:38,655
i nak艂oni膰 do robienia rzeczy kt贸re...
265
00:16:38,799 --> 00:16:41,963
nie by艂y szczeg贸lnie
korzystne dla spo艂ecze艅stwa,
266
00:16:42,025 --> 00:16:43,978
tak to ujmijmy...
267
00:16:44,098 --> 00:16:48,202
Roger Harris marzy艂 o p贸j艣ciu do koled偶u
dzi臋ki stypendium sportowemu,
268
00:16:48,293 --> 00:16:52,368
nie by艂 jednak wystarczaj膮co ros艂y
aby gra膰 w dru偶ynie footballowej w liceum.
269
00:16:52,558 --> 00:16:54,724
Wi臋c zaci膮gn膮艂em si臋 do Marines.
270
00:16:54,829 --> 00:16:58,280
Uwa偶a艂em, 偶e to bardzo uczciwe rozwi膮zanie
271
00:16:58,540 --> 00:17:02,248
bo je艣li umr臋, moja matka dostanie
272
00:17:02,417 --> 00:17:05,672
10 tys. dolar贸w z polisy.
273
00:17:05,854 --> 00:17:08,304
Uwa偶a艂em, 偶e to masa pieni臋dzy.
274
00:17:08,541 --> 00:17:11,351
呕e moja mama
b臋dzie bogata je艣li zgin臋.
275
00:17:12,205 --> 00:17:15,303
A je艣li prze偶yj臋 to,
no wiecie: b臋d臋 bohaterem.
276
00:17:15,356 --> 00:17:17,749
wr贸c臋 i dostan臋 prac臋.
277
00:17:17,947 --> 00:17:20,249
Naiwne, g艂upie, prawda?
278
00:17:21,369 --> 00:17:24,613
John Musgrave pochodzi艂
dzielnicy Independence w Fairmount,
279
00:17:24,704 --> 00:17:26,737
w stanie Missouri.
280
00:17:27,467 --> 00:17:29,940
Mia艂em 17 lat, poszed艂em z koleg膮
281
00:17:30,076 --> 00:17:32,209
i zaci膮gn臋li艣my si臋 do Marines.
282
00:17:32,427 --> 00:17:35,071
Zawsze marzy艂em o byciu Marine.
283
00:17:35,344 --> 00:17:36,826
I...
284
00:17:39,583 --> 00:17:44,767
John Musgrave, Fairmount, stan Missouri
Wiedzia艂em, 偶e nie stan臋
od razu m臋偶czyzn膮
285
00:17:44,846 --> 00:17:47,477
ale od razu sta艂em si臋 Marine
i to wystarczy艂o.
286
00:17:47,631 --> 00:17:50,601
Mia艂em robi膰 co艣 dojrza艂ego...
287
00:17:50,731 --> 00:17:53,062
I co艣 wa偶nego.
288
00:17:53,491 --> 00:17:58,282
Trwa艂a wojna i chcia艂em wzi膮膰 w tym udzia艂.
289
00:18:00,812 --> 00:18:02,979
Dorasta艂em w Perkasie,
w stanie Pensylwania.
290
00:18:03,184 --> 00:18:05,593
W ka偶de 艣wi臋to Memorial Day
291
00:18:05,618 --> 00:18:09,266
Bill Ehrhart, Perkasie, stan Pensylwania
weterani II W艢 stroili si臋 w mundury
292
00:18:09,318 --> 00:18:11,329
i brali udzia艂 w pardzie.
293
00:18:11,578 --> 00:18:15,022
A ja dekorowa艂em rower czerwon膮,
bia艂膮 i niebiesk膮 bibu艂膮,
294
00:18:15,139 --> 00:18:17,561
i jecha艂em za parad膮.
295
00:18:18,954 --> 00:18:22,600
Bill Ehrhart zaci膮gn膮艂 si臋 po cz臋艣ci dlatego,
296
00:18:22,625 --> 00:18:25,883
偶e jego ojciec, pastor,
nie s艂u偶y艂 w wojsku.
297
00:18:26,847 --> 00:18:29,204
Ehrhart by艂 zdolnym uczniem
298
00:18:29,335 --> 00:18:34,164
w klasie maturalnej zosta艂 przyj臋ty
na cztery uczelnie
299
00:18:34,319 --> 00:18:36,417
Gdyby wybra艂 si臋 na kt贸rykolwiek
300
00:18:36,560 --> 00:18:38,904
jego pob贸r zosta艂y odroczony.
301
00:18:39,490 --> 00:18:41,706
Wszystko sprowadza艂o si臋 do przekonania
302
00:18:41,754 --> 00:18:44,688
偶e b臋d臋 s艂u偶y艂 krajowi
i zostan臋 bohaterem
303
00:18:44,738 --> 00:18:47,917
i za艂o偶臋 ten fantastyczny
mundur Marines.
304
00:18:48,086 --> 00:18:51,109
Dziewczyny b臋d膮 mi si臋
wiesza艂y na szyi
305
00:18:51,161 --> 00:18:53,908
nikt mnie ju偶 nigdy nie zbije.
306
00:18:54,024 --> 00:18:55,324
Ale w tym samym czasie
307
00:18:55,388 --> 00:18:59,013
naprawd臋 b臋d臋 s艂u偶y艂 swojemu krajowi.
308
00:18:59,116 --> 00:19:00,980
Mia艂em szans臋 by膰...
309
00:19:01,044 --> 00:19:03,871
nie chc臋 tego trywializowa膰,
ale naprawd臋 mia艂em szans臋
310
00:19:04,014 --> 00:19:07,125
zosta膰 g艂贸wnym bohaterem
w艂asnego filmu z Johnem Waynem.
311
00:19:07,190 --> 00:19:10,876
Mia艂em szans臋 zrobi膰 to
co zrobi艂o tamto pokolenie II W艢
312
00:19:10,915 --> 00:19:13,559
i z czego wydawa艂o si臋 tak dumne.
313
00:19:13,910 --> 00:19:16,306
To by艂a moja kolej.
314
00:19:17,452 --> 00:19:19,756
Sk膮dkolwiek pochodzili,
315
00:19:19,901 --> 00:19:22,623
czymkolwiek kierowali si臋
wst臋puj膮c do wojska.
316
00:19:22,675 --> 00:19:24,707
szkolenie ich zmienia艂o.
317
00:19:34,084 --> 00:19:36,803
Przez pierwszych 5 tygodni
na Parris Island,
318
00:19:36,907 --> 00:19:39,878
my艣la艂em, 偶e wyzion臋 tam ducha.
319
00:19:40,802 --> 00:19:43,185
Instruktorzy powtarzali, 偶e mnie zabij膮.
320
00:19:43,304 --> 00:19:45,739
I brzmia艂o to do艣膰 przekonuj膮co.
321
00:19:47,561 --> 00:19:50,818
Ca艂e 偶ycie sp臋dzi艂em w dzielnicach
z segregacj膮 rasow膮
322
00:19:50,845 --> 00:19:55,181
wi臋c dop贸ki nie przyjecha艂em na szkolenie,
nigdy nie pozna艂em czarnej osoby.
323
00:19:55,267 --> 00:19:58,113
Nigdy nie sta艂em obok
Murzyna lub Latynosa
324
00:19:58,152 --> 00:20:00,014
lub 呕yda.
325
00:20:00,106 --> 00:20:03,584
Tam gdzie dorasta艂em, my po prostu...
nie mieszali艣my si臋.
326
00:20:03,675 --> 00:20:06,043
To by艂o pouczaj膮ce.
327
00:20:06,174 --> 00:20:09,145
Gdy rozmawia艂em z nimi,
wszyscy byli艣my tacy sami.
328
00:20:09,275 --> 00:20:11,996
Wszyscy byli艣my biedni
i z klasy robotniczej.
329
00:20:12,100 --> 00:20:15,160
I wszyscy strasznie chcieli艣my
zosta膰 Marines.
330
00:20:16,501 --> 00:20:18,547
Gdy uko艅czy艂em szkolenie
331
00:20:18,613 --> 00:20:21,112
czu艂em si臋 kr贸lem 艣wiata.
332
00:20:21,258 --> 00:20:23,355
Czu艂em si臋 Bogiem.
333
00:20:23,576 --> 00:20:25,490
Mog艂em wszystko.
334
00:20:25,749 --> 00:20:28,797
Tego dnia sta艂em si臋 Marine.
335
00:20:29,487 --> 00:20:32,860
Marines szkol膮 ci臋
do bycia wojownikiem.
336
00:20:33,133 --> 00:20:35,828
Ucz膮 ci臋 walczy膰,
ucz膮 ci臋 zabija膰.
337
00:20:36,180 --> 00:20:39,151
Powtarzali, 偶e b臋d膮c Marine,
nie mo偶esz umrze膰
338
00:20:39,268 --> 00:20:41,586
dop贸ki nie zabijesz jakiego艣 Wietnamczyka.
339
00:20:42,354 --> 00:20:45,114
M贸wi艂em:
"C贸偶, jestem z Roxbury."
340
00:20:45,244 --> 00:20:49,635
"Je艣li oczekuj膮 ode mnie trzy,
zrobi臋 dziesi臋膰."
341
00:20:50,263 --> 00:20:52,739
No wiecie, szale艅stwo.
342
00:21:01,828 --> 00:21:04,627
Wielka si艂a ma tendencj臋 do wykorzystywania
343
00:21:04,719 --> 00:21:06,715
tego w czym jest najlepsza:
344
00:21:06,819 --> 00:21:10,387
mianowicie si艂y ognia,
si艂y niszczenia.
345
00:21:10,504 --> 00:21:14,517
Zrzucanie masy bomb
i wystrzeliwanie masy
pocisk贸w z dystansu.
346
00:21:14,842 --> 00:21:16,821
To oszcz臋dza czyje艣 偶ycia.
347
00:21:16,886 --> 00:21:20,610
Leslie Gelb, Pentagon
Zabijasz wielu z nich,
nie tracisz wielu z nas.
348
00:21:20,792 --> 00:21:23,826
艢rodkowa przybrze偶na prowincja Binh Dinh
349
00:21:23,935 --> 00:21:27,019
by艂a domem dla ponad p贸艂 miliona ludzi.
350
00:21:27,290 --> 00:21:30,313
Od dziesi臋cioleci
by艂a bastionem partyzantki.
351
00:21:30,599 --> 00:21:33,360
Na pocz膮tku 1966 roku
352
00:21:33,399 --> 00:21:37,833
Wietkong zosta艂 zasilony
oddzia艂ami regularnej armii p贸艂nocy,
353
00:21:38,335 --> 00:21:41,317
艁膮cznie ok. 8 tysi膮cami 偶o艂nierzy.
354
00:21:44,572 --> 00:21:48,140
Gen. Westmoreland wys艂a艂
20 tys. Amerykan贸w,
355
00:21:48,246 --> 00:21:50,785
Wietnamczyk贸w i Korea艅czyk贸w,
356
00:21:50,889 --> 00:21:54,327
do przeczesywania prowincji
w poszukiwaniu przeciwnika
357
00:21:54,483 --> 00:21:56,933
i jego 藕r贸de艂 zaopatrzenia.
358
00:21:57,649 --> 00:22:01,531
Najpierw zrzucali ulotki
i nadawali komunikaty przez g艂o艣niki
359
00:22:01,646 --> 00:22:04,175
przestrzegaj膮c ch艂op贸w przed
straszliwym losem
360
00:22:04,263 --> 00:22:07,703
jaki czeka艂 ka偶dego,
kto strzeli do ich helikopter贸w.
361
00:22:07,861 --> 00:22:09,943
Namawiali do opuszczenia dom贸w,
362
00:22:10,034 --> 00:22:14,840
obiecywali bezpiecze艅stwo ka偶demu
cz艂onkowi Wietkongu kt贸ry si臋 podda.
363
00:22:15,035 --> 00:22:18,603
Nast臋pnie zamawiali
bombardowanie i artyleri臋.
364
00:22:18,707 --> 00:22:21,652
i rozwalali wioski w drzazgi.
365
00:22:22,264 --> 00:22:25,652
By艂a to pierwsza w tej wojnie,
zakrojona na szerok膮 skal臋
366
00:22:25,713 --> 00:22:28,451
kampania typu "znajd藕 i zniszcz".
367
00:22:32,800 --> 00:22:35,951
Ofensywa trwa艂a 42 dni.
368
00:22:36,120 --> 00:22:42,527
Wojsko odnotowa艂o 2 tys. 389
zabitych 偶o艂nierzy przeciwnika.
369
00:22:43,232 --> 00:22:45,471
Westmoreland by艂 zadowolony.
370
00:22:45,992 --> 00:22:48,648
Jednak dow贸dcy w terenie
obawiali si臋
371
00:22:48,804 --> 00:22:52,401
偶e pomimo ca艂ej sprowadzonej si艂y ognia
372
00:22:52,544 --> 00:22:56,151
wi臋kszo艣膰 偶o艂nierzy Wietnamu P贸艂nocnego
373
00:22:56,346 --> 00:22:59,406
zdo艂a艂a uciec w okolice
P艂askowy偶u Centralnego.
374
00:23:00,721 --> 00:23:03,327
Operacja zmusi do porzucania dom贸w
375
00:23:03,405 --> 00:23:05,957
ponad 100 tysi臋cy cywili.
376
00:23:06,788 --> 00:23:10,542
Zbli偶one kampanie "znajd藕 i zniszcz"
oraz bombardowania,
377
00:23:10,621 --> 00:23:13,527
w sumie 17 zakrojonych na
szerok膮 skal臋 akcji ofensywnych
378
00:23:13,642 --> 00:23:16,272
przeprowadzonych przez USA
w samym tylko roku 1966,
379
00:23:16,376 --> 00:23:17,845
zaowocuje 艂膮cznie
380
00:23:17,898 --> 00:23:21,074
ponad 3 milionami bezdomnych ludzi
381
00:23:21,152 --> 00:23:23,469
na terenie ca艂ego kraju.
382
00:23:23,573 --> 00:23:27,562
W przybli偶eniu 1/5 ca艂ej populacji
Wietnamu Po艂udniowego...
383
00:23:32,339 --> 00:23:35,100
Poniewa偶 w Wietnamie nie by艂o linii frontu,
384
00:23:35,218 --> 00:23:38,408
jak by艂a w czasie I i II W艢,
385
00:23:38,603 --> 00:23:43,091
poniewa偶 偶aden skrawek terenu nie by艂
trwale pozyskany lub utracony,
386
00:23:43,247 --> 00:23:47,009
ameryka艅skie dow贸dztwo wojskowe
w Wietnamie (MACV),
387
00:23:47,110 --> 00:23:50,566
polega艂o w coraz wi臋kszym stopniu
na jednej makabrycznej statystyce
388
00:23:50,666 --> 00:23:53,198
domniemanego sukcesu:
389
00:23:53,276 --> 00:23:55,675
liczeniu zw艂ok.
390
00:23:55,738 --> 00:23:57,714
Bilansie cia艂.
391
00:24:03,449 --> 00:24:05,322
Cz臋stym problemem na wojnie
392
00:24:05,347 --> 00:24:07,269
jest dobranie odpowiednich miar.
393
00:24:07,308 --> 00:24:09,355
Pojawia si臋 sytuacja w kt贸rej,
394
00:24:09,417 --> 00:24:13,378
James Willbanks, doradca wojskowy
nie mog膮c zmierzy膰 tego
co jest naprawd臋 istotne,
395
00:24:13,433 --> 00:24:16,419
uznajesz za istotne to co mo偶esz zmierzy膰.
396
00:24:16,470 --> 00:24:18,136
W tym konkretnym przypadku mog艂e艣
397
00:24:18,222 --> 00:24:20,536
policzy膰 liczb臋
zw艂ok nieprzyjaciela.
398
00:24:22,767 --> 00:24:25,712
Nie poznajesz szczeg贸艂贸w
razem z bilansem cia艂.
399
00:24:25,759 --> 00:24:27,212
Poznajesz liczby.
400
00:24:27,634 --> 00:24:31,500
A te liczby zazwyczaj k艂ami膮.
401
00:24:32,235 --> 00:24:36,133
Je艣li twoj膮 miar膮 sukcesu jest bilans cia艂,
402
00:24:36,233 --> 00:24:42,242
Joe Galloway, dziennikarz
zaczynasz zamienia膰, pod innymi
wzgl臋dami honorowych ludzi,
403
00:24:42,267 --> 00:24:44,548
wojownik贸w, w k艂amc贸w.
404
00:24:44,626 --> 00:24:46,923
Operacja Thayer II, 1757 zabitych w akcji
Operacja Attleboro, 1.106 zabitych w akcji
...
405
00:24:47,067 --> 00:24:49,630
Je艣li bilans cia艂
jest miar膮 sukcesu
406
00:24:50,274 --> 00:24:53,297
pojawia si臋 tendencja do
liczenia ka偶dego cia艂a
407
00:24:53,329 --> 00:24:55,670
jako cia艂a nieprzyjaciela.
408
00:24:55,905 --> 00:25:00,060
Robert Gard, Armia USA
Pojawia si臋 pokusa pi臋trzenia liczby ofiar
409
00:25:00,452 --> 00:25:07,655
i by膰 mo偶e nawet bycia
mniej wybrednym w wyborze cel贸w
410
00:25:08,092 --> 00:25:11,661
aby osi膮gn膮膰 wynik
411
00:25:11,740 --> 00:25:15,406
do kt贸rego rozkazano ci d膮偶y膰.
412
00:25:35,932 --> 00:25:40,233
Pomy艣lcie o tym z perspektywy p贸艂nocy.
413
00:25:41,564 --> 00:25:44,396
Musieli zaopatrywa膰 po艂udnie.
414
00:25:45,119 --> 00:25:47,994
Mam na my艣li sprowadzanie ludzi,
sprz臋tu, aprowizacji
415
00:25:48,040 --> 00:25:49,454
i tak dalej.
416
00:25:50,170 --> 00:25:54,900
Zaczynali od niczego
i puszczali tam drog臋...
417
00:25:55,142 --> 00:25:58,768
Merrill McPeak, Si艂y Powietrzne
przez teren wielko艣ci
stanu Massachusetts
418
00:25:59,065 --> 00:26:01,740
Nie jest to wi臋c drobny nak艂ad pracy,
419
00:26:02,286 --> 00:26:07,037
budowali drog臋
a potem j膮 utrzymywali.
420
00:26:09,112 --> 00:26:14,088
Przez lata Hanoi szmuglowa艂a na po艂udnie
wi臋kszo艣膰 swojej broni i zaopatrzenia
421
00:26:14,221 --> 00:26:17,002
na pok艂adach improwizowanej floty d偶onek,
422
00:26:17,057 --> 00:26:18,862
trawler贸w and frachtowc贸w.
423
00:26:19,213 --> 00:26:21,634
Jednak gdy flota USA
skutecznie zablokowa艂a
424
00:26:21,720 --> 00:26:23,564
po艂udniow膮 lini臋 brzegow膮,
425
00:26:23,813 --> 00:26:26,414
Wietnamczycy z p贸艂nocy zostali zmuszeni
do transportowania
426
00:26:26,463 --> 00:26:28,970
niemal wszystkich swoich zapas贸w
drog膮 l膮dow膮
427
00:26:29,041 --> 00:26:31,025
przez Laos i Kambod偶臋.
428
00:26:31,181 --> 00:26:33,720
Neutralne kraje kt贸re
Hanoi uwa偶a艂o jednak
429
00:26:33,791 --> 00:26:36,291
za cz臋艣膰 szerszego pola walki.
430
00:26:36,619 --> 00:26:39,775
Amerykanie nazywali to
szlakiem Ho Chi Minha.
431
00:26:39,931 --> 00:26:43,751
Wietnamczycy z p贸艂nocy
nazywali to tras膮 559,
432
00:26:44,033 --> 00:26:47,822
na cze艣膰 m臋偶czyzn i kobiet
z 559 korpusu wojskowego
433
00:26:47,876 --> 00:26:51,697
kt贸rzy zmienili j膮 z
w膮skiej sieci 艣cie偶ek
434
00:26:51,861 --> 00:26:55,775
w 19 tysi臋cy kilometr贸w
spl膮tanych le艣nych dr贸g.
435
00:26:55,908 --> 00:26:59,533
Dr贸g kt贸rymi ludzie i sprz臋t
nap艂ywali na po艂udnie.
436
00:27:01,149 --> 00:27:03,094
Gdy walczyli z Francuzami,
437
00:27:03,119 --> 00:27:06,703
Viet Minh polega艂 na
dziesi膮tkach tysi臋cy tragarzy,
438
00:27:06,805 --> 00:27:09,214
oraz kurierach rowerowych.
439
00:27:09,714 --> 00:27:12,995
Obecnie, aby zr贸wnowa偶y膰
zwi臋kszon膮 obecno艣膰 Amerykan贸w,
440
00:27:13,183 --> 00:27:16,839
Wietnamczycy z p贸艂nocy cz臋艣ciej u偶ywali
transportu zmechanizowanego.
441
00:27:16,948 --> 00:27:19,846
grupy sze艣cioko艂owych
ci臋偶ar贸wek rosyjskiej produkcji,
442
00:27:20,003 --> 00:27:22,932
podr贸偶owa艂y pod os艂on膮 nocy.
443
00:27:24,018 --> 00:27:26,845
Dow贸dztwo MACV uzna艂o,
偶e je艣li uda si臋 dostatecznie
444
00:27:26,923 --> 00:27:29,478
uszkodzi膰 szlak Ho Chi Minha
445
00:27:29,618 --> 00:27:32,533
przeciwnik nie b臋dzie w stanie
si臋 zaopatrywa膰.
446
00:27:35,834 --> 00:27:39,875
Trzy miliony ton 艣rodk贸w wybuchowych
zostan膮 ostatecznie zrzucone
447
00:27:39,969 --> 00:27:42,883
na sam tylko odcinek szlaku w Laosie.
448
00:27:43,109 --> 00:27:46,820
milion razy wi臋cej ni偶 spad艂o
na Niemcy i Japoni臋
449
00:27:46,890 --> 00:27:48,948
podczas ca艂ej II W艢.
450
00:27:50,385 --> 00:27:53,759
Niekt贸re kluczowe odcinki
zosta艂y zbombardowane tyle razy
451
00:27:53,784 --> 00:27:57,260
偶e robotnicy nadali im nazwy:
"Brama 艢mierci",
452
00:27:57,391 --> 00:28:02,529
"Wzg贸rze Sma偶onego Mi臋sa"
czy "W膮w贸z Zagubionych Dusz".
453
00:28:05,556 --> 00:28:07,861
Aby ods艂oni膰 ruch nieprzyjaciela
454
00:28:07,892 --> 00:28:10,923
inne samoloty zrzuca艂y
chemiczne defolianty,
455
00:28:10,985 --> 00:28:13,024
w tym tak偶e Agent Orange,
456
00:28:13,071 --> 00:28:15,642
kt贸re zniszczy艂y tysi膮ce hektar贸w d偶ungli,
457
00:28:15,743 --> 00:28:19,610
zamieniaj膮c ziemi臋 w co艣,
co jeden z ameryka艅skich pilot贸w nazwa艂
458
00:28:19,789 --> 00:28:22,360
"ko艣cistym py艂em ksi臋偶ycowym"
459
00:28:25,039 --> 00:28:27,281
Wybijali艣my dziur臋 w ziemi przekonani
460
00:28:27,355 --> 00:28:29,195
偶e tego na pewno nie omin膮.
461
00:28:29,265 --> 00:28:31,420
Nast臋pnego dnia dziury ju偶 nie by艂o,
462
00:28:31,530 --> 00:28:34,960
Merrill McPeak, Si艂y Powietrzne
a na drzewach w promieniu
50 metr贸w zalega艂 kurz,
463
00:28:35,147 --> 00:28:37,670
艣wiadcz膮c o trwaj膮cym przez ca艂膮 noc
intensywnym ruchu pojazd贸w.
464
00:28:38,162 --> 00:28:40,829
Pewien ameryka艅ski przyjaciel
spyta艂 mnie kiedy艣
465
00:28:41,436 --> 00:28:44,836
"Jak dali艣cie sobie rad臋 z tak zaciek艂ymi atakami?"
466
00:28:45,268 --> 00:28:50,021
Dong Si Nguyen, Armia Wietnamu P艂n.
Tak, to by艂y zaciek艂e ataki,
ale my kontrolowali艣my te ziemie.
467
00:28:50,100 --> 00:28:52,178
A wasze si艂y powietrzne by艂y na niebie.
468
00:28:53,956 --> 00:28:59,206
A偶 230 tysi臋cy nastolatk贸w,
z kt贸rych wielu zg艂osi艂o si臋 na ochotnika,
469
00:28:59,339 --> 00:29:03,456
pracowa艂o przy utrzymaniu i odbudowie dr贸g.
470
00:29:03,682 --> 00:29:06,533
Ponad po艂owa z nich to kobiety.
471
00:29:08,532 --> 00:29:11,532
Le Minh Khue, kt贸ra porzuci艂a
dom na p贸艂nocy
472
00:29:11,572 --> 00:29:14,408
z ksi膮偶k膮 Hemingway'a w plecaku,
473
00:29:14,549 --> 00:29:17,652
obchodzi艂a 17 urodziny na szlaku.
474
00:29:18,471 --> 00:29:20,470
Musia艂y艣my da膰 sobie rad臋.
475
00:29:21,383 --> 00:29:23,892
D偶ungla by艂a parna i mokra.
476
00:29:24,008 --> 00:29:26,431
Bomby spada艂y dniem i noc膮.
477
00:29:26,900 --> 00:29:30,369
My kobiety musia艂y艣my
znale藕膰 spos贸b by przetrwa膰
478
00:29:31,220 --> 00:29:34,548
Le Minh Khue, Wietnam P贸艂nocny
By艂o to dla nas straszne.
479
00:29:35,400 --> 00:29:39,751
Tysi膮ce zgin臋艂y na szlaku
z g艂odu, na skutek wypadk贸w,
480
00:29:39,992 --> 00:29:43,610
gor膮czki, uk膮sze艅 przez w臋偶e,
skrajnego wyczerpania,
481
00:29:43,939 --> 00:29:46,618
oraz nieustaj膮cych bombardowa艅.
482
00:29:51,985 --> 00:29:54,321
Nie mia艂y艣my czasu aby odetchn膮膰.
483
00:29:54,962 --> 00:29:57,524
Jedna grupa liczy艂a i mierzy艂a kratery.
484
00:29:57,922 --> 00:30:00,188
Pozosta艂e je zasypywa艂y.
485
00:30:00,856 --> 00:30:03,570
Czasami chwil臋 po tym jak je zasypali艣my,
486
00:30:04,131 --> 00:30:06,406
znowu spada艂y na nie
ameryka艅skie bomby,
487
00:30:08,564 --> 00:30:11,597
Jak mo偶na by艂o si臋 nie ba膰?
488
00:30:15,864 --> 00:30:18,314
Nic nie przetrwa艂o.
489
00:30:19,285 --> 00:30:24,231
W powietrzu zawisa艂y ob艂oki dymu
i czu膰 by艂o gryz膮cy smr贸d.
490
00:30:24,470 --> 00:30:30,404
Tran Cong Thang, Armia Wietnamu P艂n.
W moim oddziale niekt贸rym
puszcza艂y nerwy.
491
00:30:32,480 --> 00:30:37,793
Niekt贸rzy dezerterowali
i wracali na p贸艂noc.
492
00:30:39,715 --> 00:30:42,925
Inne jednostki ich wy艂apywa艂y.
493
00:30:43,481 --> 00:30:47,918
Edukowa艂y ich,
zach臋ca艂y do powrotu na front.
494
00:30:58,200 --> 00:31:00,533
Na tej wojnie niczego
nie mo偶esz by膰 pewien.
495
00:31:00,558 --> 00:31:02,325
Musisz by膰 nieustannie czujny.
496
00:31:02,370 --> 00:31:05,105
Bo nie da si臋 odr贸偶ni膰
wroga od przyjaciela.
497
00:31:05,207 --> 00:31:08,645
odpoczniesz przez chwil臋
a twoj膮 nagrod膮 mo偶e by膰 granat
498
00:31:08,745 --> 00:31:10,354
lub grad kul.
499
00:31:10,715 --> 00:31:12,886
Nie mog艂am ogl膮da膰 wiadomo艣ci.
500
00:31:12,965 --> 00:31:15,918
Rodzice siedzieli przed telewizorem
501
00:31:15,991 --> 00:31:18,391
a ja chowa艂am si臋 w kuchni.
502
00:31:19,785 --> 00:31:22,608
Carol Crocker, Saratoga Springs, Nowy Jork
Oczywi艣cie nikomu tego nie powiesz,
503
00:31:22,678 --> 00:31:24,756
ale to by艂o za du偶o.
504
00:31:24,797 --> 00:31:27,053
Nie chcia艂am nic wiedzie膰.
505
00:31:40,588 --> 00:31:43,619
Mogie Crocker sp臋dzi艂 wi臋kszo艣膰
ch艂opi臋cych lat,
506
00:31:43,669 --> 00:31:45,478
czytaj膮c o wojnie.
507
00:31:45,970 --> 00:31:48,454
Nic jednak nie przygotowa艂o go na to
508
00:31:48,494 --> 00:31:52,524
czego mia艂 do艣wiadczy膰
w prowincji Quang Duc,
przy granicy z Kambod偶膮.
509
00:31:53,728 --> 00:31:57,883
Celowo sabotowa艂 swoj膮 prac臋
w siedzibie batalionu do tego stopnia,
510
00:31:58,000 --> 00:32:02,063
偶e w ko艅cu oddelegowano go tam
gdzie chcia艂 si臋 znale藕膰:
511
00:32:02,109 --> 00:32:04,059
do jednostki bojowej.
512
00:32:16,085 --> 00:32:19,718
Brak wiadomo艣ci w tym czasie
by艂 trudny do zniesienia.
513
00:32:19,843 --> 00:32:23,812
Mi臋dzy listami up艂ywa艂o przynajmniej
osiem do dziesi臋ciu dni.
514
00:32:24,117 --> 00:32:28,335
Jean-Marie Crocker, Saratoga Springs, Nowy Jork
Wiedzia艂e艣 tylko, 偶e by艂 w akcji
ale nie mia艂e艣 poj臋cia
515
00:32:28,444 --> 00:32:30,866
co mo偶e si臋 dzia膰.
516
00:32:31,819 --> 00:32:33,944
Dow贸dca batalionu Mogiego,
517
00:32:33,997 --> 00:32:37,677
podpu艂kownik Henry Emerson,
znany jako "Rewolwerowiec",
518
00:32:37,842 --> 00:32:41,474
by艂 cz艂owiekiem odwa偶nym,
zawzi臋tym i niestrudzonym.
519
00:32:42,678 --> 00:32:44,933
Na kilka miesi臋cy
zanim trafi艂 tam Mogie,
520
00:32:44,980 --> 00:32:48,693
pp艂k zaoferowa艂 skrzynk臋 whiskey
temu 偶o艂nierzowi kt贸ry jako pierwszy
521
00:32:48,738 --> 00:32:52,138
przyniesie mu odr膮ban膮
g艂ow臋 nieprzyjaciela.
522
00:32:52,766 --> 00:32:54,781
Przynie艣li mu j膮.
523
00:32:59,224 --> 00:33:02,649
Przez dziewi臋膰 dni
na pocz膮tku maja 1966 roku
524
00:33:02,890 --> 00:33:06,579
jednostka Mogiego walczy艂a
jedynie z terenem.
525
00:33:07,132 --> 00:33:10,281
Pokonywali labirynty
dzikich chaszczy,
526
00:33:10,343 --> 00:33:11,677
ciernistych krzew贸w,
527
00:33:11,702 --> 00:33:14,641
zagajnik贸w bambusowych wy偶szych
od doros艂ego m臋偶czyzny,
528
00:33:14,750 --> 00:33:17,443
i d偶ungli poro艣ni臋tej tak g臋sto,
529
00:33:17,498 --> 00:33:20,990
偶e pokonanie 30 metr贸w
zabiera艂o czasem godzin臋.
530
00:33:21,266 --> 00:33:24,083
Rozpocz臋艂a si臋 pora monsunowa.
531
00:33:24,505 --> 00:33:28,083
艢wiat艂o s艂oneczne
z rzadka dosi臋ga艂o poszycia.
532
00:33:28,233 --> 00:33:30,147
Pijawki wielko艣ci palca
533
00:33:30,201 --> 00:33:32,693
powoduj膮ce rany
w kt贸re wdawa艂y si臋 infekcje.
534
00:33:34,741 --> 00:33:38,006
Gdy Emerson dowiedzia艂 si臋
o 4 p贸艂nocnowietnamskich kompaniach
535
00:33:38,061 --> 00:33:40,076
szykuj膮cych zasadzk臋,
536
00:33:40,154 --> 00:33:42,904
postanowi艂 zastawi艂 w艂asn膮 pu艂apk臋.
537
00:33:44,326 --> 00:33:47,350
11 maja wyda艂 rozkaz do ataku,
538
00:33:47,537 --> 00:33:50,701
przy wsparciu zmasowanego
ognia z powietrza oraz artylerii.
539
00:33:54,059 --> 00:33:56,232
Zanim walki dobieg艂y ko艅ca,
540
00:33:56,295 --> 00:34:00,098
ok 2 tys. pocisk贸w
spad艂o na pozycje nieprzyjaciela.
541
00:34:02,660 --> 00:34:05,870
Krew by艂a wsz臋dzie,
tworzy艂a ka艂u偶e na ziemi,
542
00:34:05,971 --> 00:34:09,300
艣cieka艂a z li艣ci, trawy, bambus贸w.
543
00:34:09,402 --> 00:34:11,855
Wida膰 by艂o dziesi膮tki cia艂,
544
00:34:11,924 --> 00:34:16,409
rozerwanych na kawa艂ki
lub wbitych w ziemi臋,
le偶膮cych w zaro艣lach,
545
00:34:16,495 --> 00:34:19,581
na p贸艂 pogrzebanych w
wy偶艂obionych pociskami grobach.
546
00:34:20,252 --> 00:34:22,510
Wstrz膮sy od uderze艅 sprawi艂y
547
00:34:22,689 --> 00:34:25,899
偶e niekt贸rym z nich
wyp艂yn臋艂y ga艂ki oczne.
548
00:34:27,451 --> 00:34:28,941
W ferworze walki
549
00:34:28,980 --> 00:34:31,476
oddzia艂 Mogiego pod膮偶a艂
wzd艂u偶 w膮skiej 艣cie偶ki
550
00:34:31,501 --> 00:34:35,255
gdy dwa wrogie karabiny maszynowe
otworzy艂y ogie艅 w ich kierunku.
551
00:34:41,930 --> 00:34:44,777
Jego najlepszy przyjaciel odni贸s艂
艣miertelne obra偶enia.
552
00:34:45,401 --> 00:34:49,539
Mogie przykucn膮艂 przed nim
i nada艂 pro艣b臋 o ogie艅 zaporowy.
553
00:34:49,941 --> 00:34:53,195
a potem, pozostaj膮c
wci膮偶 pod ostrza艂em
554
00:34:53,390 --> 00:34:56,760
zabra艂 swojego umieraj膮cego przyjaciela
z pola walki.
555
00:34:58,644 --> 00:35:00,137
Za swoj膮 odwag臋
556
00:35:00,198 --> 00:35:03,856
otrzyma Medal Pochwalny.
557
00:35:06,652 --> 00:35:09,965
W listach do rodziny
nie wspomnia艂 s艂owem
558
00:35:10,024 --> 00:35:13,198
o tym co widzia艂
lub czego dokona艂.
559
00:35:20,999 --> 00:35:24,374
Pewnego dnia gdy by艂am na poczcie
560
00:35:24,536 --> 00:35:28,499
Spyta艂am sprzedawc臋: "jak oni informuj膮 rodzin臋
561
00:35:28,590 --> 00:35:30,457
je艣li kto艣 zostanie ranny?"
562
00:35:30,811 --> 00:35:34,467
Ci臋偶ko by艂o mi nawet
sformu艂owa膰 takie pytanie,
563
00:35:34,559 --> 00:35:36,998
ale czu艂am, 偶e musz臋 wiedzie膰.
564
00:35:37,076 --> 00:35:40,446
Czu艂am si臋 zawieszona w miejscu,
w niepokoju.
565
00:35:42,693 --> 00:35:48,208
Odpowiedzia艂:
"Prosz臋 nie zadawa膰 takich pyta艅
prosz臋 o tym nie my艣le膰."
566
00:35:48,529 --> 00:35:51,208
"Ale ja musz臋 wiedzie膰"
567
00:35:51,403 --> 00:35:54,474
On na to: "Bez obaw,
dowie si臋 pani."
568
00:36:23,378 --> 00:36:27,831
Nie lubi艂em tych co
protestowali przeciw wojnie.
569
00:36:28,354 --> 00:36:32,463
Uwa偶a艂em ich za uprzywilejowane,
rozpuszczone dzieciaki,
570
00:36:32,690 --> 00:36:37,789
Philip Caputo, Marines
kt贸rzy protestowali
bo nie chcieli walczy膰.
571
00:36:38,101 --> 00:36:41,241
Wi臋c zostawiali walk臋
jakiemu艣 kolesiowi
572
00:36:41,280 --> 00:36:43,930
kt贸ry zaliczy艂 mo偶e z dwie klasy liceum
573
00:36:43,961 --> 00:36:45,874
偶eby robi艂 to zamiast nich.
574
00:36:46,250 --> 00:36:49,007
Do 1966 roku wojna
575
00:36:49,171 --> 00:36:51,343
zacz臋艂a dotyka膰 klas臋 艣redni膮
576
00:36:51,609 --> 00:36:55,437
poniewa偶 musieli zwi臋kszy膰 pob贸r.
577
00:36:55,539 --> 00:36:58,671
Bill Zimmerman, Uniwersytet Chicagowski
Nie mieli wystarczaj膮co du偶o ochotnik贸w
578
00:36:58,736 --> 00:37:00,954
ani poborowych z klasy robotniczej.
579
00:37:01,003 --> 00:37:03,228
Zacz臋li wi臋c pob贸r w艣r贸d student贸w.
580
00:37:03,325 --> 00:37:05,981
I wtedy w艂a艣nie
ruch antywojenny
581
00:37:06,051 --> 00:37:10,559
przeobrazi艂 si臋 z ruchu na rzecz idei,
w ruch reprezentuj膮cy w艂asne interesy.
582
00:37:10,692 --> 00:37:13,528
nap臋dzany przez ludzi kt贸rzy
nie chcieli i艣膰 na wojn臋
583
00:37:13,840 --> 00:37:17,121
oraz ich bliskich, kt贸rzy nie chcieli
by oni szli na wojn臋.
584
00:37:25,158 --> 00:37:27,869
Bill Zimmerman zosta艂 absolwentem
585
00:37:27,931 --> 00:37:31,704
Uniwersytetu Chicagowskiego
w maju 1966 roku.
586
00:37:32,088 --> 00:37:34,721
Syn uchod藕c贸w ze wschodniej Europy
587
00:37:35,045 --> 00:37:37,465
pracowa艂 dla ruchu
praw obywatelskich w Mississippi
588
00:37:37,520 --> 00:37:41,137
i sprzeciwia艂 si臋 ameryka艅skiemu
zaanga偶owaniu w Wietnamie
589
00:37:41,246 --> 00:37:43,565
od roku 1963.
590
00:37:44,385 --> 00:37:46,486
Pob贸r by艂 anga偶uj膮cym zagadnieniem
591
00:37:46,553 --> 00:37:48,807
dla m艂odych m臋偶czyzn jego pokolenia.
592
00:37:48,947 --> 00:37:53,326
Od roku 1942 roku, ka偶dy
obywatel USA p艂ci m臋skiej
593
00:37:53,389 --> 00:37:57,282
zobowi膮zany by艂 do zarejestrowania si臋
z chwil膮 uko艅czenia 18 lat.
594
00:37:57,560 --> 00:38:00,821
Jednak spo艣r贸d niemal 27 milion贸w
ameryka艅skich m臋偶czyzn
595
00:38:00,892 --> 00:38:03,787
kt贸rzy osi膮gn臋li pe艂noletno艣膰 w czasie
trwania wojny w Wietnamie
596
00:38:03,888 --> 00:38:06,654
ponad po艂owa unika艂a s艂u偶by wojskowej
597
00:38:06,755 --> 00:38:09,623
korzystaj膮c z prawnych wyj膮tk贸w i odrocze艅.
598
00:38:09,693 --> 00:38:12,310
Niemal 500 tys. Amerykan贸w
599
00:38:12,355 --> 00:38:15,099
wnios艂o o przyznanie statusu ob偶ektora
600
00:38:15,239 --> 00:38:17,614
powo艂uj膮c si臋 na powody
religijne i etyczne.
601
00:38:17,719 --> 00:38:20,512
Sze艣ciokrotnie wi臋cej,
ni偶 w czasie II W艢.
602
00:38:21,450 --> 00:38:26,934
W sumie 170 tys. otrzyma艂o zgod臋
na udzia艂 w s艂u偶bie zast臋pczej,
603
00:38:27,121 --> 00:38:31,043
w szpitalach, schroniskach
dla bezdomnych i szko艂ach.
604
00:38:31,934 --> 00:38:35,129
Niekt贸rzy byli szkoleni na medyk贸w
i wys艂ani do Wietnamu.
605
00:38:35,988 --> 00:38:37,909
Co najmniej dw贸ch straci艂o 偶ycie.
606
00:38:38,410 --> 00:38:41,215
Obaj otrzymali Medal Honoru.
607
00:38:42,832 --> 00:38:46,588
Milion m艂odych m臋偶czyzn s艂u偶y艂o
w rezerwie lub w Gwardii Narodowej
608
00:38:46,744 --> 00:38:50,535
maj膮c nadziej臋,
偶e nie zostan膮 pos艂ani do walki.
609
00:38:51,113 --> 00:38:54,698
Rezerwi艣ci i gwardzi艣ci
byli niemal wy艂膮cznie biali,
610
00:38:54,777 --> 00:38:57,988
statystycznie lepiej wykszta艂ceni,
z lepszymi koneksjami,
611
00:38:58,039 --> 00:39:00,589
i lepiej op艂acani ni偶 poborowi.
612
00:39:00,776 --> 00:39:04,260
Prezydent Johnson uwa偶a艂,
偶e zaburzanie ich normalnego 偶ycia
613
00:39:04,322 --> 00:39:07,322
mog艂oby podsyci膰 antywojenn膮 opozycj臋.
614
00:39:07,845 --> 00:39:12,415
"Gdy rodzina hojna" mawiali 偶o艂nierze
"ominie ci臋 wojna"
615
00:39:13,735 --> 00:39:17,212
Efektem by艂 armia wyra藕nie skrzywiona
616
00:39:17,288 --> 00:39:20,087
wzgl臋dem mniejszo艣ci i grup
gorzej sytuowanych.
617
00:39:31,731 --> 00:39:34,539
Przez pewien czas Afroamerykanie
618
00:39:34,667 --> 00:39:38,267
cho膰 stanowili zaledwie 12% populacji,
619
00:39:38,320 --> 00:39:41,655
cierpieli z powodu nieproporcjonalnej
liczby ofiar.
620
00:39:42,476 --> 00:39:45,066
Wzrasta艂o rozgoryczenie.
621
00:39:46,579 --> 00:39:50,935
Musimy uczyni膰 nasze spo艂eczno艣ci
na tyle silnymi,
622
00:39:50,995 --> 00:39:56,469
Stokely Carmichael, ruch praw obywatelskich
偶e je艣li przyjd膮 po jednego
b臋d膮 musieli stawi膰 czo艂a wszystkim.
623
00:39:57,430 --> 00:40:01,617
Musimy uczyni膰 nasze spo艂eczno艣ci
na tyle silnymi,
624
00:40:01,703 --> 00:40:05,719
偶e gdy Johnson powie:
"Jed藕 ch艂opaczku na moj膮 wojn臋"
625
00:40:05,829 --> 00:40:09,331
odpowiemy: "A w 偶yciu, nie idziemy!"
626
00:40:10,783 --> 00:40:14,751
Nie b臋d臋 nikomu pomaga艂,
uzyska膰 czego艣 czego nie maj膮 moi czarni,
627
00:40:14,891 --> 00:40:16,680
Je艣li mam zgin膮膰, zgin臋 teraz,
628
00:40:16,750 --> 00:40:19,844
Muhammad Ali
je艣li mam zgin膮膰,
to walcz膮c z tob膮.
629
00:40:19,914 --> 00:40:22,817
Ty jeste艣 moim wrogiem.
Moim wrogiem s膮 biali,
a nie Wietkong,
630
00:40:22,842 --> 00:40:25,060
Chi艅czycy czy Japo艅czycy.
631
00:40:25,115 --> 00:40:27,370
To ty stajesz mi na drodze
gdy chc臋 wolno艣ci.
632
00:40:27,395 --> 00:40:29,412
Gdy chc臋 sprawiedliwo艣ci.
633
00:40:29,437 --> 00:40:31,029
Gdy chc臋 r贸wno艣ci.
634
00:40:31,054 --> 00:40:32,951
I chcesz mnie pos艂a膰 gdzie艣 do walki
635
00:40:32,983 --> 00:40:35,639
cho膰 nawet nie wstawiasz si臋
za mn膮 w domu?
636
00:40:35,858 --> 00:40:39,701
Na pocz膮tku co miesi膮c
wzywano 10 tys. poborowych.
637
00:40:40,482 --> 00:40:45,708
Jednak w 1966 roku wzrastaj膮ce
zapotrzebowanie na nowych 偶o艂nierzy
w Wietnamie
638
00:40:45,817 --> 00:40:49,669
podnios艂o t臋 liczb臋 do 30 tysi臋cy.
639
00:40:49,903 --> 00:40:52,747
Tysi膮ce student贸w nie mog艂y ju偶
640
00:40:52,840 --> 00:40:55,558
liczy膰 na odroczenie.
641
00:40:56,444 --> 00:40:59,308
Je艣li osi膮ga艂e艣 wyniki
poni偶ej pewnego progu
642
00:40:59,354 --> 00:41:01,896
wcielali ci臋 do wojska prosto z uczelni.
643
00:41:02,660 --> 00:41:07,170
Wtedy najgorsze co mog艂o ci臋 spotka膰,
to 艣mier膰 w Wietnamie.
644
00:41:07,699 --> 00:41:10,808
Wi臋c protestowali艣my
na Uniwersytecie w Chicago
645
00:41:10,940 --> 00:41:15,254
przeciwko wsp贸艂udzia艂owi uczelni w tym systemie,
646
00:41:15,355 --> 00:41:19,105
poniewa偶 dostarcza艂a informacje
o wynikach student贸w komisjom poborowym.
647
00:41:20,003 --> 00:41:22,690
Po raz pierwszy s膮dzili艣my
648
00:41:22,737 --> 00:41:24,927
偶e mamy na co艣 wp艂yw.
649
00:41:28,276 --> 00:41:33,213
Jednak wi臋kszo艣膰 Amerykan贸w,
starych i m艂odych, popiera艂a t臋 wojn臋.
650
00:41:33,954 --> 00:41:37,001
Organizacja M艂odzi Amerykanie dla Wolno艣ci
651
00:41:37,064 --> 00:41:40,313
za艂o偶ona przez konserwatywnego
pisarza William F. Buckley'a,
652
00:41:40,415 --> 00:41:44,938
organizowa艂a kontrdemonstracje
w miasteczkach akademickich w ca艂ym kraju.
653
00:41:53,479 --> 00:41:56,310
M贸j brat, si贸dme dziecko w rodzinie,
654
00:41:56,447 --> 00:41:58,714
do艂膮czy艂 do lokalnego ruchu oporu.
655
00:41:59,572 --> 00:42:03,087
Le Quan Cong, Wietkong
Amerykanie zrobili nalot
z bombardowaniem
656
00:42:03,642 --> 00:42:05,998
i zabili go.
657
00:42:06,491 --> 00:42:09,201
Kolejny brat dosta艂 si臋
w zasadzk臋 gdy spa艂
658
00:42:09,303 --> 00:42:11,974
i dosta艂 strza艂 w serce.
659
00:42:14,388 --> 00:42:18,838
Mojego szwagra wydali informatorzy.
660
00:42:21,763 --> 00:42:25,317
Z艂amali mu kark
i zabili.
661
00:42:25,458 --> 00:42:27,942
Strzelali w nasz dom
662
00:42:28,081 --> 00:42:30,356
i zabili moj膮 siostr臋.
663
00:42:30,602 --> 00:42:33,395
Moja matka wci膮偶 p艂aka艂a.
664
00:42:34,219 --> 00:42:38,477
Wci膮偶 jednak namawia艂a najm艂odszego brata
aby wspar艂 rewolucj臋.
665
00:42:42,900 --> 00:42:46,791
Wychowano mnie w przekonaniu,
偶e komuni艣ci to ludzie
666
00:42:46,853 --> 00:42:51,509
kt贸rzy niszcz膮 rodzin臋 i religi臋,
667
00:42:51,626 --> 00:42:55,611
ludzie pozbawieni lojalno艣ci
wobec naszego kraju
668
00:42:55,736 --> 00:42:58,157
walcz膮cy za mi臋dzynarodowy komunizm.
669
00:42:58,946 --> 00:43:02,814
Moja matka m贸wi艂a o nich
dau trau mat ngua,
670
00:43:02,899 --> 00:43:04,664
co oznacza艂o ludzi
671
00:43:04,727 --> 00:43:07,610
"z g艂ow膮 bawo艂a i twarz膮 konia",
672
00:43:07,758 --> 00:43:12,820
Duong Van Mai, Sajgon
czyli brutalnych podludzi.
673
00:43:13,085 --> 00:43:16,506
Z drugiej strony, my艣la艂am sobie,
s膮 tam ludzie tacy jak
674
00:43:16,639 --> 00:43:20,186
moja siostra Thang,
czy wielu naszych kuzyn贸w.
675
00:43:20,327 --> 00:43:24,053
Nie umia艂am pogodzi膰 tych dw贸ch obraz贸w.
676
00:43:25,330 --> 00:43:29,103
Z tych dw贸ch jednak, silniejszy by艂
chyba pierwszy,
677
00:43:29,163 --> 00:43:31,752
bo bardzo si臋 ich ba艂am.
678
00:43:31,814 --> 00:43:34,954
S膮dzi艂am, ze musz膮 by膰
naprawd臋 okropnymi lud藕mi.
679
00:43:35,111 --> 00:43:37,751
Takie mia艂am nastawienie gdy
680
00:43:37,822 --> 00:43:41,712
gdy rozpocz臋艂am badania
nad ruchem komunistycznym.
681
00:43:42,337 --> 00:43:45,297
Duong Van Mai by艂a c贸rk膮 urz臋dnika
682
00:43:45,352 --> 00:43:49,774
w rz膮dzie Wietnamu Po艂udniowego,
a teraz tak偶e 偶on膮 Amerykanina,
683
00:43:49,828 --> 00:43:51,459
Davida Elliotta.
684
00:43:51,547 --> 00:43:54,445
W 1964 roku rozpocz臋艂a prac臋
685
00:43:54,523 --> 00:43:57,320
w think-thanku wojskowym
RAND w Sajgonie
686
00:43:57,812 --> 00:44:00,226
Dzia艂a艂 tam na zlecenie
687
00:44:00,281 --> 00:44:03,515
Roberta McNamary kt贸ry zamowi艂 badania
je艅c贸w wojennych
688
00:44:03,554 --> 00:44:06,116
aby dowiedzie膰 si臋
"kim s膮 cz艂onkowie Wietkongu?"
689
00:44:06,232 --> 00:44:08,532
oraz "co jest przyczyn膮 ich sukces贸w?"
690
00:44:10,405 --> 00:44:12,593
Pami臋tam pierwsz膮 rozmow臋.
691
00:44:12,651 --> 00:44:14,317
By艂am sama.
692
00:44:14,475 --> 00:44:19,240
By艂am m艂oda i posz艂am do tego
ponurego wi臋zienia
693
00:44:19,303 --> 00:44:24,420
aby przeprowadzi膰 wywiad z pewnym
wysoko postawionym kadrowym kt贸rego schwytano.
694
00:44:24,537 --> 00:44:28,537
Wesz艂am tam przekonana, 偶e zobacz臋 besti臋,
695
00:44:28,654 --> 00:44:32,544
go艣cia "z g艂ow膮 bawo艂a i twarz膮 konia".
696
00:44:32,662 --> 00:44:36,243
Wszed艂 i bardzo si臋 zdziwi艂 na m贸j widok.
697
00:44:36,302 --> 00:44:39,297
Podobnie jak ja by艂am
zdziwiona jego widokiem.
698
00:44:39,563 --> 00:44:43,499
By艂 to cz艂owiek kt贸ry po艣wi臋ci艂
ca艂e swoje 偶ycie by walczy膰
699
00:44:43,592 --> 00:44:46,484
o to co nazywa艂am szlachetn膮 spraw膮
700
00:44:46,648 --> 00:44:49,719
wyzwolenia swojego kraju
spod obcej dominacji,
701
00:44:50,078 --> 00:44:54,044
i zjednoczenia kraju
pod sprawiedliwymi rz膮dami.
702
00:44:54,392 --> 00:44:56,666
Ca艂kowicie w to wierzy艂
703
00:44:56,759 --> 00:44:59,658
do stopnia w kt贸rym
po艣wieci艂 tej sprawie ca艂e 偶ycie.
704
00:44:59,728 --> 00:45:03,552
Wychodz膮c by艂am...
pod du偶ym wra偶eniem tego cz艂owieka.
705
00:45:03,833 --> 00:45:06,411
Gdy raport RAND trafi艂 do r膮k
706
00:45:06,442 --> 00:45:08,989
najwa偶niejszych ludzi
McNamary w Pentagonie,
707
00:45:09,075 --> 00:45:12,418
opisuj膮c Wietkong jako
zaanga偶owanego przeciwnika
708
00:45:12,458 --> 00:45:15,711
mo偶liwego do pokonania
"jedynie ogromnym kosztem"
709
00:45:15,968 --> 00:45:19,561
jeden z nich powiedzia艂
"Je艣li to prawda, to znaczy
710
00:45:19,694 --> 00:45:22,429
偶e walczymy po z艂ej stronie.
711
00:45:22,480 --> 00:45:25,823
Tej, kt贸ra przegra t臋 wojn臋."
712
00:45:54,488 --> 00:45:59,409
Powszechny mit ameryka艅skiej armii
poczynaj膮cej sobie lekcewa偶膮co
713
00:45:59,573 --> 00:46:04,939
strategicznie i politycznie
zastraszaj膮c, morduj膮c
714
00:46:05,017 --> 00:46:09,189
i krzywdz膮c niewinn膮 populacj臋
Wietnamu Po艂udniowego
715
00:46:09,719 --> 00:46:11,648
to obraz kt贸ry...
716
00:46:11,742 --> 00:46:14,774
Stuart Herrington, doradca wojskowy
nie oddaje sprawiedliwo艣ci
m艂odym kobietom i m臋偶czyznom
717
00:46:14,829 --> 00:46:16,641
kt贸rzy tam s艂u偶yli.
718
00:46:17,024 --> 00:46:19,391
Z pewno艣ci膮 nie oddaje wiernie tego
719
00:46:19,443 --> 00:46:21,795
jaka by艂a nasza armia.
720
00:46:22,943 --> 00:46:26,711
Administracja Johnsona
rozumia艂a od pocz膮tku
721
00:46:26,781 --> 00:46:28,865
偶e wojny nie da si臋 wygra膰
722
00:46:28,903 --> 00:46:32,544
bez przekonania ubogich rolnik贸w
偶yj膮cych na peryferiach,
723
00:46:32,700 --> 00:46:36,684
偶e to rz膮d w Sajgonie,
a nie Wietkong,
724
00:46:36,761 --> 00:46:39,629
ma na wzgl臋dzie ich dobro.
725
00:46:41,496 --> 00:46:43,074
Opr贸cz wojska
726
00:46:43,160 --> 00:46:46,243
na miejscu obecnych by艂o wiele
ameryka艅skich organizacji humanitarnych
727
00:46:46,290 --> 00:46:48,282
pracuj膮c w wietnamskich wioskach.
728
00:46:48,420 --> 00:46:51,238
Wykopywali studnie,
budowali m艂yny wiatrowe,
729
00:46:51,425 --> 00:46:55,112
otwierali szko艂y,
wprowadzali ulepszone gatunki ry偶u,
730
00:46:55,290 --> 00:46:57,300
zapewniali opiek臋 medyczna,
731
00:46:57,585 --> 00:47:01,352
i zelektryfikowali
znacz膮 cz臋艣膰 wsi.
732
00:47:03,978 --> 00:47:06,429
Pod naciskiem ze strony McNamary,
733
00:47:06,499 --> 00:47:11,217
MACV zmaga艂o si臋 z problemem
mierzenia post臋pu pacyfikacji
734
00:47:11,350 --> 00:47:14,476
w 44 prowincjach,
735
00:47:14,687 --> 00:47:19,406
220 dystryktach
i 13 tysi膮cach wiosek.
736
00:47:19,663 --> 00:47:24,607
a偶 w ko艅cu stworzyli
"system ewaluacji wiosek" (HES)
737
00:47:24,835 --> 00:47:29,109
Wkr贸tce ok 200 ameryka艅skich
okr臋gowych konsultant贸w
738
00:47:29,202 --> 00:47:33,513
zobligowanych zosta艂o do tworzenia
ok 90 tys. stron danych
739
00:47:33,615 --> 00:47:37,740
ka偶dego miesi膮ca:
ilo艣ci informacji tak przyt艂aczaj膮cej
740
00:47:37,786 --> 00:47:40,737
偶e nikt nie by艂 w stanie ich zrozumie膰.
741
00:47:43,667 --> 00:47:46,792
Wszystko mo偶na wyrazi膰 ilo艣ciowo.
742
00:47:47,002 --> 00:47:50,768
Mo偶esz wi臋c stwierdzi膰:
"Jak idzie pacyfikacja tej wioski?"
743
00:47:50,971 --> 00:47:54,112
"Jest spacyfikowana w 37,5 %. "
744
00:47:54,580 --> 00:47:56,424
Tylko co to znaczy?
745
00:47:56,550 --> 00:47:58,628
Amerykanie powiedzieliby ci
746
00:47:58,682 --> 00:48:01,753
"No wiesz, nie mieli艣my
偶adnych incydent贸w w tej wiosce
747
00:48:01,830 --> 00:48:03,346
czy w tej prowincji"
748
00:48:04,330 --> 00:48:08,345
"Wska藕nik incydent贸w spada,
a zatem wygrywamy"
749
00:48:08,478 --> 00:48:13,118
Philip Brady,
Ameryka艅ska Agencja Rozwoju Mi臋dzynarodowego
Ale my wskazywaliby艣my jaki艣 konkretny
750
00:48:13,235 --> 00:48:15,508
problemowy obszar
nad kt贸rym pracowali艣my,
751
00:48:15,586 --> 00:48:18,774
kt贸ry wskazywa艂,
偶e to miejsce wcale nie jest spacyfikowane.
752
00:48:18,985 --> 00:48:22,841
chyba, 偶e m贸wimy o spacyfikowaniu
przez stron臋 przeciwn膮.
753
00:48:23,963 --> 00:48:26,554
W ramach post臋powania pacyfikacji
754
00:48:26,617 --> 00:48:29,768
budowano szko艂y,
oczyszczano studnie.
755
00:48:29,871 --> 00:48:31,360
A偶 pewnej nocy
756
00:48:31,438 --> 00:48:33,996
do wioski przychodzi
400 偶o艂nierzy z p贸艂nocy,
757
00:48:34,068 --> 00:48:37,933
zabijaj膮 szefa wioski.
porywaj膮 12 m艂odych ludzi
758
00:48:38,028 --> 00:48:40,652
aby s艂u偶yli w si艂ach rewolucyjnych,
759
00:48:40,793 --> 00:48:43,138
wtedy ludzie patrz膮 na rz膮d i m贸wi膮:
760
00:48:43,291 --> 00:48:48,301
"Obiecali艣cie, 偶e nas ochronicie.
Ale nie zostali艣cie tu."
761
00:48:53,495 --> 00:48:55,754
By艂em tam wcze艣nie.
762
00:48:55,808 --> 00:48:59,879
By艂em z bardzo dobr膮 jednostk膮,
kt贸ra wierzy艂a w wojskowe tradycje,
763
00:48:59,940 --> 00:49:01,448
w honor,
764
00:49:01,565 --> 00:49:06,182
Mike Heaney, Armia USA
wierzyli nawet w humanitarne
traktowanie przeciwnika
765
00:49:06,229 --> 00:49:08,446
gdy zosta艂 schwytany jako jeniec.
766
00:49:08,594 --> 00:49:12,042
Porucznika Mike Heaney
z Basking Ridge w stanie New Jersey,
767
00:49:12,153 --> 00:49:15,324
by艂 dow贸dc膮 plutonu
w 1. Dywizji Kawalerii.
768
00:49:15,885 --> 00:49:18,637
Przyby艂 pod koniec 1965 roku
769
00:49:18,738 --> 00:49:21,791
i zosta艂 przydzielony
do g臋sto zaludnionej cz臋艣ci
770
00:49:21,861 --> 00:49:23,392
艣rodkowego Wietnamu,
771
00:49:23,463 --> 00:49:25,330
gdzie znalaz艂 si臋 otoczony
772
00:49:25,433 --> 00:49:27,666
przez p贸艂nocnowietnamskich szpieg贸w
773
00:49:28,033 --> 00:49:31,110
i ch艂op贸w kt贸rych lojalno艣膰 by艂a niejasna.
774
00:49:32,212 --> 00:49:34,657
Nigdy do ko艅ca nie nauczyli艣my si臋
775
00:49:34,696 --> 00:49:37,071
rozpoznawa膰 kto by艂 przeciwnikiem.
776
00:49:37,688 --> 00:49:42,141
B臋d膮c zwyk艂ym, przyzwoitym
ameryka艅skim ch艂opakiem
777
00:49:42,225 --> 00:49:45,945
nie podnosisz tak po prostu broni
i nie strzelasz do cz艂owieka
778
00:49:46,012 --> 00:49:47,602
by go zabi膰
779
00:49:47,671 --> 00:49:49,962
o ile nie jeste艣 dostatecznie pewny,
偶e jest wrogiem.
780
00:49:50,711 --> 00:49:52,564
A je艣li nie by艂 uzbrojony
781
00:49:52,694 --> 00:49:57,484
lub nie zagra偶a艂 ci w inny spos贸b,
nie strzela艂e艣.
782
00:49:58,862 --> 00:50:00,894
Szli艣my do wioski w kt贸rej
783
00:50:00,957 --> 00:50:04,292
nie by艂o ludzi kt贸rych mogliby艣my uzna膰
za 偶o艂nierzy nieprzyjaciela,
784
00:50:04,362 --> 00:50:06,940
i znajdujemy du偶y ukryty zapas ry偶u.
785
00:50:07,279 --> 00:50:10,355
Zgodnie z wytycznymi
mieli艣my to wysadzi膰, spali膰
786
00:50:10,465 --> 00:50:12,135
zniszczy膰, zatru膰, cokolwiek.
787
00:50:12,216 --> 00:50:14,777
Naprawd臋 nie chcieli艣my tego robi膰, bo...
788
00:50:14,817 --> 00:50:17,575
nie trzeba by膰 geniuszem 偶eby si臋 po艂apa膰
789
00:50:17,619 --> 00:50:20,036
偶e od tego zale偶y 偶ycie tych ludzi.
790
00:50:20,106 --> 00:50:21,916
To ich jedzenie.
791
00:50:21,989 --> 00:50:24,887
Czasami kazano nam spali膰 te chaty.
792
00:50:24,949 --> 00:50:26,996
Ch艂opaki niech臋tnie pr贸bowali
793
00:50:27,052 --> 00:50:28,520
podpali膰 strzech臋.
794
00:50:28,545 --> 00:50:30,762
I jak tylko pojawi艂 si臋 p艂omie艅
795
00:50:30,794 --> 00:50:33,201
nie pr贸bowali jeszcze raz.
796
00:50:33,302 --> 00:50:36,649
Naprawd臋 nie czuli艣my zaanga偶owania
w pr贸by niszczenia
797
00:50:36,786 --> 00:50:39,079
cywilnej 偶ywno艣ci i dom贸w.
798
00:50:39,189 --> 00:50:41,996
Rodzi艂o to nieprzyjemne pytanie
799
00:50:42,137 --> 00:50:44,582
o co tak naprawd臋 chodzi w tej wojnie?
800
00:50:48,499 --> 00:50:50,445
Mike Heaney mia艂 si臋 wkr贸tce przekona膰
801
00:50:50,515 --> 00:50:53,351
jak wygl膮da艂a wi臋kszo艣膰 walk w Wietnamie:
802
00:50:53,468 --> 00:50:58,907
na ma艂膮 skal臋, z bliskiej odleg艂o艣ci,
inicjowane przez nieuchwytnego przeciwnika.
803
00:51:00,577 --> 00:51:03,310
Wojsko nazywa艂o to "kontaktem".
804
00:51:05,165 --> 00:51:10,915
"Wojna to piek艂o" mawiali 偶o艂nierze
"ale kontakt to skurwysyn"
805
00:51:14,984 --> 00:51:19,414
Zadaniem plutonu piechoty
jest najcz臋艣ciej wystraszenie
806
00:51:19,547 --> 00:51:22,484
piechoty przeciwnika
i zdj臋cie jej.
807
00:51:22,734 --> 00:51:26,974
Taktyka polega艂a tak naprawd臋 na tym,
偶e byli艣my przyn臋tami.
808
00:51:27,131 --> 00:51:29,764
W pewnym stopniu byli艣my tego 艣wiadomi.
809
00:51:29,810 --> 00:51:32,605
Pospaceruj po lesie
i 艣ci膮gnij na siebie ogie艅.
810
00:51:33,786 --> 00:51:35,474
Po 6 miesi膮cach pobytu
811
00:51:35,544 --> 00:51:38,144
Heaney podj膮艂 si臋 wykonania czego艣
co jak uwa偶a艂 wraz ze swoimi lud藕mi
812
00:51:38,169 --> 00:51:40,543
mia艂o by膰 艂atwym zadaniem:
813
00:51:40,692 --> 00:51:44,138
wspi膮膰 si臋 na zbocze
w okolicach ich bazy w An Khe
814
00:51:44,341 --> 00:51:48,708
i przep臋dzi膰 za wzniesienie
niewielk膮 jednostk臋 przeciwnika.
815
00:51:49,638 --> 00:51:53,419
Gdy tylko wyruszyli艣my,
co艣 zacz臋艂o nam nie gra膰.
816
00:51:53,497 --> 00:51:57,933
Znale藕li艣my odciski but贸w w b艂ocie,
817
00:51:58,142 --> 00:52:01,384
na skraju strefy l膮dowania,
818
00:52:01,533 --> 00:52:05,345
i dobrze widoczn膮 艣cie偶k臋
wiod膮c膮 na wzg贸rze.
819
00:52:05,431 --> 00:52:09,072
Pami臋tam jak omawia艂em to
z jednym z moich dow贸dc贸w dru偶yny.
820
00:52:09,158 --> 00:52:12,233
Siedzimy tam i rozmawiamy:
"cholera, kiepsko"
821
00:52:13,433 --> 00:52:16,703
I nagle zwiadowca
822
00:52:16,867 --> 00:52:19,406
kole艣 na czele kolumny,
sier偶ant Mays,
823
00:52:19,539 --> 00:52:23,191
bez s艂owa przyk艂ada
do ramienia sw贸j M16
824
00:52:23,269 --> 00:52:25,289
i puszcza seri臋.
825
00:52:25,363 --> 00:52:28,159
Odwraca si臋 i m贸wi
m贸wi "Wietkong na szlaku.
826
00:52:28,200 --> 00:52:30,058
Wietkong na szlaku".
827
00:52:31,425 --> 00:52:34,151
Zanim to do mnie dotar艂o...
828
00:52:34,221 --> 00:52:37,182
upad艂, z dziur膮 w klatce piersiowej.
829
00:52:38,366 --> 00:52:40,460
I znik膮d rozpocz臋艂a si臋
830
00:52:41,334 --> 00:52:44,897
bardzo dobrze przygotowana zasadzka.
831
00:52:46,100 --> 00:52:49,772
By艂o to tak g艂o艣ne
i tak niespodziewane
832
00:52:50,635 --> 00:52:54,261
Ze przez chwil臋
by艂em oszo艂omiony.
833
00:52:55,175 --> 00:52:57,298
"Co si臋, kurwa, dzieje?"
834
00:52:57,558 --> 00:53:00,783
Radiooperator,
szeregowy Terry Carpenter,
835
00:53:00,847 --> 00:53:02,941
po艂膮czy艂 si臋 z dow贸dc膮 kompanii.
836
00:53:03,402 --> 00:53:06,229
"Wpadli艣my w co艣 paskudnego"
powiedzia艂 Heaney.
837
00:53:07,005 --> 00:53:10,846
W tym momencie kula
przeszy艂a g艂ow臋 radiooperatora.
838
00:53:11,796 --> 00:53:13,539
Wiedzia艂em, 偶e pad艂 Terry
839
00:53:13,617 --> 00:53:15,353
i sier偶ant Mays.
840
00:53:15,408 --> 00:53:17,758
Poprosi艂em pierwsz膮 dru偶yn臋 kaem
aby podeszli
841
00:53:17,826 --> 00:53:19,876
i otworzyli ogie艅.
842
00:53:20,048 --> 00:53:22,124
Zostali rozwaleni
do艣膰 szybko.
843
00:53:22,202 --> 00:53:24,911
Nie zd膮偶yli nawet na dobre
otworzy膰 ognia...
844
00:53:25,292 --> 00:53:27,176
Na tym etapie nie by艂o ju偶 nikogo
845
00:53:27,237 --> 00:53:28,919
w przedniej jednostce.
846
00:53:29,002 --> 00:53:31,699
Pad艂 ka偶dy poza mn膮.
847
00:53:31,927 --> 00:53:33,528
Ka偶dy.
848
00:53:33,718 --> 00:53:35,923
Ka偶dy zosta艂 zabity
849
00:53:36,043 --> 00:53:38,143
lub 艣miertelnie ranny.
850
00:53:42,529 --> 00:53:44,083
Zapad艂a noc.
851
00:53:44,112 --> 00:53:46,511
Resztki kompanii Heaneya zebra艂y si臋
852
00:53:46,544 --> 00:53:50,064
aby przygotowa膰 si臋 do ataku kt贸ry,
jak zak艂adali, nast膮pi nad ranem.
853
00:53:51,054 --> 00:53:53,285
Le偶a艂em na obrze偶ach.
854
00:53:53,326 --> 00:53:55,919
Obok martwego
cia艂a nieprzyjaciela
855
00:53:55,971 --> 00:53:58,332
twarz膮 w stron臋 jego st贸p
856
00:53:58,433 --> 00:54:00,233
i ci膮gle na niego spogl膮da艂em
857
00:54:00,285 --> 00:54:02,278
bo nie widzia艂em 偶adnych ran.
858
00:54:02,339 --> 00:54:05,439
I przebiega艂y mi przez g艂ow臋
dziwne my艣li:
859
00:54:05,516 --> 00:54:07,252
"Ten go艣膰 mnie zabije"
860
00:54:07,313 --> 00:54:08,493
"On udaje"
861
00:54:08,563 --> 00:54:11,809
"Czeka do nast臋pnego ataku,
偶eby skoczy膰 i mnie zabi膰".
862
00:54:11,870 --> 00:54:13,606
I prawie zacz膮艂em
do niego strzela膰.
863
00:54:13,675 --> 00:54:15,646
呕eby si臋 upewni膰, 偶e nie 偶yje.
864
00:54:16,100 --> 00:54:18,999
I wtedy przeciwnik zacz膮艂
strzela膰 z mo藕dzierzy
865
00:54:19,025 --> 00:54:20,822
do ludzi Heaney'a.
866
00:54:21,381 --> 00:54:24,501
Poczu艂em jakby kto艣
chwyci艂 kij baseballowy
867
00:54:24,580 --> 00:54:28,147
i waln膮艂 mnie z ca艂ej si艂y w praw膮 艂ydk臋.
868
00:54:28,261 --> 00:54:32,652
By艂em tak oszo艂omiony uderzeniem
869
00:54:32,696 --> 00:54:38,024
偶e w tym okropnym b贸lu
tylko wzi膮艂em g艂臋boki oddech.
870
00:54:38,146 --> 00:54:40,377
Nie mog艂em m贸wi膰.
871
00:54:40,715 --> 00:54:42,566
Zaraz po zasadce
872
00:54:42,666 --> 00:54:44,975
gdy wiedzia艂em, 偶e strac臋 mas臋 ch艂opak贸w,
873
00:54:45,062 --> 00:54:48,143
Modli艂em si臋, m贸wi膮c do Boga:
874
00:54:48,230 --> 00:54:52,309
"Je艣li potrzebujesz jeszcze kogo艣
z mojego plutonu, to we藕 mnie.
875
00:54:52,388 --> 00:54:54,389
Nie bierz wi臋cej moich ludzi"
876
00:54:54,580 --> 00:54:57,468
Jak tylko to powiedzia艂em spanikowa艂em
877
00:54:57,557 --> 00:55:01,244
"Cholera, czy da si臋 odwo艂a膰 modlitw臋?"
878
00:55:01,901 --> 00:55:03,271
Ale by艂o za p贸藕no.
879
00:55:03,358 --> 00:55:04,825
Powiedzia艂em to.
880
00:55:04,929 --> 00:55:06,300
I jak si臋 okaza艂o
881
00:55:06,335 --> 00:55:09,659
nie zszed艂 ju偶 偶aden wi臋cej
cz艂owiek z mojego plutonu...
882
00:55:10,406 --> 00:55:14,139
Ameryka艅ska artyleria w ko艅cu
namierzy艂a przeciwnik贸w.
883
00:55:14,256 --> 00:55:19,058
Ocalali z kompanii Heaney'a
zwlekli si臋 ze wzg贸rza.
884
00:55:20,708 --> 00:55:23,608
Przetransportowano go
do szpitala.
885
00:55:30,645 --> 00:55:33,163
Le偶a艂em na 艂贸偶ku szlochaj膮c.
886
00:55:33,284 --> 00:55:35,929
I wtedy przysz艂a piel臋gniarka.
887
00:55:36,024 --> 00:55:37,804
Nachyli艂a si臋 i powiedzia艂a
"Poruczniku...
888
00:55:37,934 --> 00:55:40,478
"Pe艂no tu pa艅skich ludzi"
889
00:55:40,581 --> 00:55:42,509
"Niech pan przestanie p艂aka膰."
890
00:55:42,595 --> 00:55:45,113
W tym momencie m贸j zast臋pca
891
00:55:45,322 --> 00:55:48,532
wielki czarny kole艣 z Detroit,
kt贸rego szczerze uwielbia艂em,
892
00:55:48,712 --> 00:55:52,060
sier偶ant Sam Hunt, podszed艂
i usiad艂 obok mnie
893
00:55:52,170 --> 00:55:54,365
wzi膮艂 mnie za r臋k臋
894
00:55:54,480 --> 00:55:56,472
i powiedzia艂 do piel臋gniarki
895
00:55:56,518 --> 00:56:01,135
"Prosz臋 pani, ten tu porucznik,
niczego nie musi przestawa膰"
896
00:56:03,592 --> 00:56:08,315
Widzia艂em jak Amerykanie umieraj膮.
897
00:56:10,462 --> 00:56:12,718
Chocia偶 nie znam ich j臋zyka,
898
00:56:12,881 --> 00:56:15,657
Le Cong Huan, Wietkong
widzia艂em jak p艂akali
899
00:56:15,711 --> 00:56:18,029
i jak si臋 obejmowali.
900
00:56:18,419 --> 00:56:21,493
Gdy jeden gin膮艂,
reszta trzyma艂a si臋 razem.
901
00:56:21,963 --> 00:56:23,968
Zabierali cia艂o
902
00:56:24,054 --> 00:56:26,866
i p艂akali.
903
00:56:26,985 --> 00:56:29,882
Widzia艂em to i my艣la艂em:
904
00:56:30,035 --> 00:56:33,693
Amerykanie, jak my,
Wietnamczycy,
905
00:56:33,843 --> 00:56:37,297
tak偶e maj膮 g艂臋bokie
pok艂ady cz艂owiecze艅stwa...
906
00:56:38,439 --> 00:56:41,469
Troszczyli si臋 o siebie.
907
00:56:41,946 --> 00:56:44,648
To da艂o mi do my艣lenia.
908
00:56:51,480 --> 00:56:53,385
Studenci s膮 rozgniewani.
909
00:56:53,448 --> 00:56:55,448
Roznosi si臋 wie艣膰 o spotkaniu
910
00:56:55,501 --> 00:56:59,213
kt贸re ma si臋 odby膰 po zmroku
w g艂贸wnej pagodzie w Sajgonie...
911
00:57:00,399 --> 00:57:01,993
Przez te wszystkie lata
912
00:57:02,065 --> 00:57:04,806
Wietnamczycy nauczyli si臋 偶y膰
w stanie kryzysu i wojny.
913
00:57:04,969 --> 00:57:08,235
Nie nauczyli si臋 jednak jeszcze
jak 偶y膰 jako nar贸d.
914
00:57:09,487 --> 00:57:11,830
Prezydent Johnson
Dean, co robimy?
915
00:57:11,868 --> 00:57:15,962
Czy zmierzamy do punktu w kt贸rym
trudno nam b臋dzie
916
00:57:16,010 --> 00:57:18,212
dalej prosi膰 ludzi aby tam umierali
917
00:57:18,274 --> 00:57:20,954
gdy to si臋 powtarza co dwa, trzy miesi膮ce?
918
00:57:21,024 --> 00:57:23,141
Dean Rusk, Sekretarz Stanu
W 偶adnym razie, jeszcze nie.
919
00:57:23,243 --> 00:57:26,014
S膮dz臋 偶e to nadal problem mniejszo艣ci.
920
00:57:26,085 --> 00:57:29,411
Ale dyskusje polityczne
nigdzie nas nie zaprowadz膮
921
00:57:29,503 --> 00:57:32,230
je艣li oni nie zaprowadz膮 porz膮dku.
922
00:57:35,195 --> 00:57:37,941
15 maja 1966 roku
923
00:57:38,045 --> 00:57:41,140
rz膮d Wietnamu Po艂udniowego,
kraju dla kt贸rego
924
00:57:41,266 --> 00:57:44,110
tak wielu Amerykan贸w ryzykowa艂o 偶yciem,
925
00:57:44,164 --> 00:57:47,441
ponownie wydawa艂 si臋 by膰
na skraju upadku.
926
00:57:48,870 --> 00:57:53,049
Si艂a premiera Ky
zada艂a pot臋偶ny cios
927
00:57:53,166 --> 00:57:56,034
buddyjskim aktywistom,
kt贸rzy domagali si臋 powo艂ania
928
00:57:56,104 --> 00:57:59,549
reprezentatywnego rz膮du
i rozpocz臋cia negocjacji
w sprawie zako艅czenia wojny
929
00:57:59,588 --> 00:58:01,509
ju偶 od 1963 roku.
930
00:58:02,572 --> 00:58:05,509
Gdy Ky niespodziewanie zwolni艂
konkurencyjnego genera艂a,
931
00:58:05,595 --> 00:58:07,916
popularnego buddyjskiego dow贸dc臋,
932
00:58:08,041 --> 00:58:12,557
demonstranci wyszli na
ulice miast Hue i Danang.
933
00:58:13,096 --> 00:58:14,944
Odci臋li port
934
00:58:14,969 --> 00:58:17,908
przez kt贸ry przechodzi艂o
ameryka艅skie zaopatrzenie.
935
00:58:19,581 --> 00:58:23,721
Niekt贸rzy 偶o艂nierze,
lojalni wobec zdymisjonowanego genera艂a
936
00:58:23,870 --> 00:58:26,465
porzucili walk臋 z komunistami
937
00:58:26,574 --> 00:58:29,027
i udali si臋 do miast.
938
00:58:29,567 --> 00:58:32,559
W艣ciek艂e t艂umy pali艂y
ameryka艅skie jeepy.
939
00:58:32,934 --> 00:58:36,637
Transparenty g艂osz膮ce: "Pok贸j!"
oraz "Amerykanie wracajcie do dom贸w!"
940
00:58:36,715 --> 00:58:38,996
wisia艂y wsz臋dzie.
941
00:58:39,254 --> 00:58:41,730
Prezydent Johnson
by艂 tak zaniepokojony,
942
00:58:41,793 --> 00:58:45,162
偶e nakaza艂 doradcom
opracowa膰 plan awaryjny
943
00:58:45,263 --> 00:58:47,543
na wypadek upadku
rz膮du Ky.
944
00:58:47,746 --> 00:58:51,238
W razie konieczno艣ci
USA powinny by膰 gotowe
945
00:58:51,355 --> 00:58:53,543
do opuszczenia Wietnamu.
946
00:58:53,605 --> 00:58:57,824
i by膰 mo偶e w zamian podj臋cia
walki z komunizmem w Tajlandii.
947
00:58:59,870 --> 00:59:02,495
Ky rozkaza艂
po艂udniowowietnamskim 偶o艂nierzom
948
00:59:02,604 --> 00:59:05,190
otoczy膰 i ujarzmi膰 Danang,
949
00:59:05,330 --> 00:59:09,145
w kt贸rym musieli strzela膰
do niedawnych towarzyszy.
950
00:59:13,442 --> 00:59:17,700
Gdy si艂y Ky szturmowa艂y
pagody w Danang,
951
00:59:18,028 --> 00:59:20,840
jego samoloty ostrzeliwa艂y
opozycyjnych 偶o艂nierzy
952
00:59:20,950 --> 00:59:23,482
zajmuj膮cych centralny targ.
953
00:59:25,638 --> 00:59:27,904
Bunt zosta艂 st艂umiony.
954
00:59:28,088 --> 00:59:30,685
Waszyngton odetchn膮艂 z ulg膮.
955
00:59:30,982 --> 00:59:34,583
Ky wydawa艂 si臋 zn贸w
panowa膰 nad sytuacj膮.
956
00:59:35,262 --> 00:59:39,066
Jednak ze swojego stanowiska dowodzenia
na szczycie wzniesienia pod miastem,
957
00:59:39,144 --> 00:59:42,622
ameryka艅ski porucznik Marine
obserwowa艂 z niedowierzaniem
958
00:59:42,832 --> 00:59:46,621
dwie rozgrywaj膮ce si臋 r贸wnocze艣nie bitwy:
959
00:59:46,700 --> 00:59:51,606
na zachodzie jego kompani z Marines
walczyli z Wietkongiem,
960
00:59:52,044 --> 00:59:55,168
na wschodzie natomiast,
armia po艂udniowowietnamska
961
00:59:55,301 --> 00:59:59,699
by艂a najwyra藕niej na wojnie
sama ze sob膮...
962
01:00:09,071 --> 01:00:12,004
16 maja 1966 roku
963
01:00:12,054 --> 01:00:14,227
Droga mamo i tato,
964
01:00:14,744 --> 01:00:16,892
Nasza operacja przy granicy
z Kambod偶膮
965
01:00:16,947 --> 01:00:18,712
zako艅czy艂a si臋 powodzeniem.
966
01:00:18,818 --> 01:00:21,251
Bez w膮tpienia us艂yszycie
o tym w wiadomo艣ciach.
967
01:00:22,468 --> 01:00:25,062
Przydzielaj膮 nam coraz wi臋cej operacji
968
01:00:25,101 --> 01:00:26,984
wi臋c nic nie jest teraz pewne.
969
01:00:31,716 --> 01:00:34,833
Nie wiem jeszcze, czy nied艂ugo
znowu wyjd臋 w teren.
970
01:00:34,903 --> 01:00:37,990
Ale raczej nie oczekujcie
regularnej poczty.
971
01:00:39,027 --> 01:00:43,738
Przeka偶cie Randy'emu 偶e
nie mog臋 si臋 doczeka膰 kiedy
zobacz臋 jego nowego psa.
972
01:00:44,559 --> 01:00:48,206
By膰 mo偶e wezm臋 przepustk臋
i pojad臋 na 15 dni do Tokio
973
01:00:48,301 --> 01:00:50,910
偶eby nie zwariowa膰.
974
01:00:53,248 --> 01:00:55,464
By艂 pi臋kny wiosenny dzie艅
975
01:00:55,495 --> 01:00:58,527
gdy otworzy艂am list w kt贸rym to napisa艂.
976
01:00:58,614 --> 01:01:01,111
I by艂am zupe艂nie za艂amana bo
977
01:01:01,172 --> 01:01:05,446
Jean-Marie Crocker, Saratoga Springs, N. Jork
w Wietnamie panowa艂 ju偶 wtedy
ca艂kowity chaos.
978
01:01:05,641 --> 01:01:08,195
Co chwil臋 zmieniali si臋 tam
979
01:01:08,220 --> 01:01:11,970
ludzie u w艂adzy i w rz膮dzie.
980
01:01:12,244 --> 01:01:16,197
Wybucha艂y protesty mnich贸w
buddyjskich i innych...
981
01:01:16,486 --> 01:01:19,128
organizowali tam
antyameryka艅skie demonstracje.
982
01:01:19,184 --> 01:01:22,465
Pomy艣la艂am:
"Po co? Po co my tam jeste艣my?"
983
01:01:23,372 --> 01:01:26,333
My艣l臋 偶e ten list
w kt贸rym m贸j brat
984
01:01:26,419 --> 01:01:28,872
ujawni艂 rodzaj rozpaczy
985
01:01:28,919 --> 01:01:34,059
by艂 chyba pierwszym razem gdy
wyrazi艂 to przed nami tak otwarcie.
986
01:01:37,611 --> 01:01:41,986
Carol Crocker, Saratoga Springs, N. Jork
Przypomnia艂 mi dzie艅 w kt贸rym
brat powiedzia艂:
987
01:01:42,321 --> 01:01:44,729
"Nie chc臋 tam wraca膰"
988
01:01:45,693 --> 01:01:47,932
Wobec dawnego przyjaciela z liceum
989
01:01:47,970 --> 01:01:50,623
Mogie by艂 jeszcze bardziej otwarty.
990
01:01:51,639 --> 01:01:53,315
Cze艣膰 Duff,
991
01:01:53,499 --> 01:01:56,765
Od czasu gdy pisa艂em do ciebie
kilka miesi臋cy temu
992
01:01:56,850 --> 01:02:00,405
wydarzy艂o si臋 sporo pobudzaj膮cych
ale strasznie nieprzyjemnych rzeczy
993
01:02:00,990 --> 01:02:03,232
z czego najgorsze by艂o
przygwo偶d偶enie
994
01:02:03,289 --> 01:02:05,373
przed dwa chi艅skie karabiny maszynowe
995
01:02:05,398 --> 01:02:07,357
oddaj膮ce 900 strza艂贸w na minut臋.
996
01:02:07,398 --> 01:02:11,062
i 艣mier膰 najlepszego przyjaciela,
kt贸ry zgin膮艂 obok mnie.
997
01:02:11,629 --> 01:02:13,850
Kiedy艣 opowiem ci wszystko
998
01:02:13,906 --> 01:02:16,960
je艣li do tego czasu
nie postradam zmys艂贸w.
999
01:02:17,272 --> 01:02:19,982
Cho膰 to drugie to raczej
pobo偶ne 偶yczenie
1000
01:02:20,534 --> 01:02:23,303
w fa艂szywej nadziei
偶e zabior膮 mnie z pola walki.
1001
01:02:24,966 --> 01:02:27,731
Przez chwil臋 by艂em doskonale religijny,
1002
01:02:28,478 --> 01:02:31,192
odmawiaj膮c niesko艅czon膮 liczb臋 modlitw
1003
01:02:31,264 --> 01:02:33,692
o pozostanie przy 偶yciu,
1004
01:02:34,628 --> 01:02:40,111
Ale po raz kolejny jestem ateist膮,
dop贸ki nie padn膮 nast臋pne strza艂y...
1005
01:02:53,371 --> 01:02:56,374
West Point
8 czerwca 1966 roku
1006
01:02:56,705 --> 01:02:58,562
Naprawd臋 wierzy艂em
1007
01:02:58,608 --> 01:03:01,740
偶e musimy powstrzyma膰
komunistyczn膮 ekspansj臋.
1008
01:03:02,350 --> 01:03:06,658
Wierzy艂em te偶, 偶e jeste艣my
po stronie anio艂贸w.
1009
01:03:07,399 --> 01:03:10,056
Matt Harrison, Armia USA
Tak jak Francuzi zapewnili nam wsparcie
1010
01:03:10,095 --> 01:03:13,561
w czasie naszej rewolucji,
tak my zapewniali艣my wsparcie
Wietnamowi Po艂udniowemu
1011
01:03:13,586 --> 01:03:15,896
w czasie jego rewolucji.
1012
01:03:16,009 --> 01:03:20,836
Matthew Harrison by艂 w艣r贸d
300 absolwent贸w West Point
z roku 1966,
1013
01:03:20,914 --> 01:03:23,984
kt贸rzy
zg艂osili si臋 do Wietnamu jako ochotnicy.
1014
01:03:27,624 --> 01:03:31,038
Najpierw jednak pojecha艂 na Floryd臋
aby zosta膰 Rangerem.
1015
01:03:31,179 --> 01:03:34,654
Przeszed艂 tam 9 tygodni
najbardziej wymagaj膮cego szkolenia
1016
01:03:34,752 --> 01:03:36,652
jakie mog艂a zaoferowa膰 armia.
1017
01:03:41,356 --> 01:03:44,754
Dow贸dc膮 by艂 major Charles A. Beckwith;
1018
01:03:44,896 --> 01:03:46,490
"Szar偶uj膮cy Charlie",
1019
01:03:46,685 --> 01:03:49,723
bohater obl臋偶enia w Plei Me
sprzed roku.
1020
01:03:50,442 --> 01:03:54,498
"Je艣li cz艂owiek jest cholernym g艂upcem",
powtarza艂 wszystkim nowoprzyby艂ym,
1021
01:03:54,672 --> 01:03:58,052
"jego matka otrzyma telegram
w kt贸rym b臋dzie napisane: "
1022
01:03:58,201 --> 01:04:00,865
"禄Tw贸j syn nie 偶yje, bo jest g艂upi芦".
1023
01:04:01,031 --> 01:04:06,218
"Miejmy nadziej臋, 偶e na waszych
b臋dzie napisane tylko:
禄Tw贸j syn nie 偶yje芦"
1024
01:04:06,609 --> 01:04:09,116
"Dzi臋ki szkoleniu kt贸re tutaj otrzymacie"
1025
01:04:09,250 --> 01:04:13,048
"wasze matki by膰 mo偶e nie otrzymaj膮
偶adnego telegramu,"
1026
01:04:13,229 --> 01:04:15,129
"wi臋c lepiej si臋 skupcie".
1027
01:04:16,381 --> 01:04:17,793
Aby je uko艅czy膰
1028
01:04:17,933 --> 01:04:20,430
Harrison i pozostali musieli przetrwa膰
1029
01:04:20,455 --> 01:04:24,693
ca艂e dni bez snu,
pozbawienie wody i pokarmu,
1030
01:04:24,847 --> 01:04:28,190
wspinaczk臋 po g贸rach
dop贸ki nie krwawi艂y im stopy
1031
01:04:28,886 --> 01:04:31,503
patrole przez bagna zamieszkiwane przez
1032
01:04:31,573 --> 01:04:33,344
jadowite w臋偶e.
1033
01:04:33,980 --> 01:04:37,222
Musia艂 si臋 nauczy膰 wykrywa膰
zakamuflowane pu艂apki.
1034
01:04:37,481 --> 01:04:41,878
Jak przechytrzy膰 weteran贸w
odgrywaj膮cych Wietkong.
1035
01:04:42,490 --> 01:04:46,122
"Oczekuj nieoczekiwanego",
Beckwith powtarza艂 kursantom
1036
01:04:46,199 --> 01:04:48,489
raz za razem.
1037
01:04:48,694 --> 01:04:50,763
"呕ycie jest niesprawiedliwe"
1038
01:04:52,330 --> 01:04:55,548
Gdy ju偶 zosta艂 Rangerem,
Harrison wyczekiwa艂 niecierpliwie
1039
01:04:55,656 --> 01:04:58,398
przybycia do Wietnamu
i wykorzystania w akcji
1040
01:04:58,516 --> 01:05:01,796
umiej臋tno艣ci przyw贸dczych
i survivalowych kt贸re nabywa艂
1041
01:05:01,843 --> 01:05:03,892
przez pi臋膰 lat.
1042
01:05:05,444 --> 01:05:07,924
Pami臋tam jak rozmawia艂em
z kolegami z klasy
1043
01:05:07,995 --> 01:05:10,622
jak strasznie by艂oby s艂u偶y膰 w armii
1044
01:05:10,690 --> 01:05:14,272
gdyby starsi koledzy mieli okazj臋
bra膰 udzia艂 w walce
1045
01:05:14,454 --> 01:05:16,811
a nas by to omin臋艂o...
1046
01:05:17,799 --> 01:05:20,806
Ba艂em si臋, 偶e za szybko wygramy wojn臋
1047
01:05:20,940 --> 01:05:23,640
i nie b臋d臋 mia艂 okazji
jej do艣wiadczy膰.
1048
01:05:46,996 --> 01:05:52,238
3 czerwca 1966 roku
Mogie Crocker ko艅czy艂 19 lat.
1049
01:05:52,878 --> 01:05:56,448
Jego kompania bra艂a udzia艂
w kolejnym zadaniu:
1050
01:05:56,535 --> 01:06:00,202
namierzy膰 i zabi膰
p贸艂nocnowietnamskich 偶o艂nierzy
1051
01:06:00,320 --> 01:06:03,769
nap艂ywaj膮cych w okolice
P艂askowy偶u Centralnego z Laosu.
1052
01:06:05,151 --> 01:06:08,338
Gdy zapad艂a noc Mogie
i jego dru偶yna otrzymali rozkaz
1053
01:06:08,488 --> 01:06:10,994
przenie艣膰 si臋 w stron臋
grzbietu wzniesienia
1054
01:06:11,135 --> 01:06:14,252
sk膮d rozpo艣ciera艂 si臋 widok
na obl臋偶ony posterunek ARVN,
1055
01:06:14,346 --> 01:06:16,111
aby mo偶na by艂o wezwa膰 artyleri臋
1056
01:06:16,190 --> 01:06:19,733
i przygotowa膰 si臋 do ostrzelania
nieprzyjaciela nad ranem.
1057
01:06:22,093 --> 01:06:25,882
Poruszali si臋 powoli i ostro偶nie
w g贸r臋 wzniesienia.
1058
01:06:26,272 --> 01:06:28,733
Mogie na czele grupy.
1059
01:06:31,264 --> 01:06:35,451
W ciemno艣ci kto艣
otworzy艂 ogie艅 z karabinu maszynowego.
1060
01:06:37,139 --> 01:06:41,654
Denton Crocker, Jr. nigdy nie wszed艂
na szczyt tego wzniesienia.
1061
01:06:57,820 --> 01:07:01,320
By艂 pi臋kny dzie艅
do siedzenia w ogrodzie
1062
01:07:03,124 --> 01:07:06,999
Candy, m艂odsza c贸rka,
posz艂a na imprez臋 urodzinow膮.
1063
01:07:07,210 --> 01:07:10,004
Pozosta艂e dzieci kr臋ci艂y si臋 po domu.
1064
01:07:11,166 --> 01:07:15,460
Chwil臋 po porze obiadowej
posz艂am na werand臋.
1065
01:07:19,267 --> 01:07:23,048
Zobaczy艂am dw贸ch m臋偶czyzn w mundurach
kt贸rzy szli w stron臋 domu.
1066
01:07:25,052 --> 01:07:28,652
I wiedzia艂am ju偶,
偶e sta艂o si臋 co艣 strasznego.
1067
01:07:30,175 --> 01:07:34,465
Zbieg艂am po stopniach,
chwyci艂am jednego z nich
1068
01:07:35,213 --> 01:07:37,197
i powiedzia艂am "Nie m贸wcie mi.
Nie m贸wcie tego."
1069
01:07:37,229 --> 01:07:38,965
"Nie m贸j pi臋kny ch艂opiec"
1070
01:07:39,260 --> 01:07:42,041
A on powiedzia艂 tylko: "Tak".
1071
01:07:46,127 --> 01:07:48,680
Siedzia艂am na kanapie w salonie
1072
01:07:48,749 --> 01:07:52,649
i us艂ysza艂am, jak matka
krzyczy do mojego ojca.
1073
01:07:52,979 --> 01:07:57,530
Jak na filmach, wszed艂
kapelan z 偶o艂nierzem,
1074
01:07:58,430 --> 01:08:00,438
a ona powtarza "O nie..."
1075
01:08:00,485 --> 01:08:02,305
i wo艂a tat臋.
1076
01:08:03,149 --> 01:08:06,008
Skoczy艂am na r贸wne nogi
1077
01:08:06,061 --> 01:08:07,528
pobieg艂am do tylnych drzwi
1078
01:08:07,594 --> 01:08:09,547
z艂apa艂am za r臋k臋 m艂odszego brata
1079
01:08:09,616 --> 01:08:11,628
i sz艂am dalej m贸wi膮c
1080
01:08:11,667 --> 01:08:14,831
"chod藕 ze mn膮,
musz臋 ci co艣 pokaza膰..."
1081
01:08:15,081 --> 01:08:17,489
Nie mia艂am poj臋cia gdzie id臋.
1082
01:08:17,549 --> 01:08:21,969
Pomy艣la艂am tylko: "Nie."
1083
01:08:22,062 --> 01:08:24,182
"To nie mo偶e si臋 wydarzy膰..."
1084
01:08:24,700 --> 01:08:26,981
Co艣 mnie jednak zawr贸ci艂o
1085
01:08:27,833 --> 01:08:31,326
posz艂am na ty艂 domu
1086
01:08:32,037 --> 01:08:34,561
gdzie sta艂 m贸j ojciec.
1087
01:08:34,716 --> 01:08:37,389
Wpad艂am mu w ramiona i powiedzia艂am
1088
01:08:37,553 --> 01:08:40,358
"Niech to nie b臋dzie prawda, tato"
1089
01:08:41,693 --> 01:08:43,834
"Czy to prawda?"
1090
01:08:44,428 --> 01:08:46,896
Odpowiedzia艂: "Tak"
1091
01:08:48,896 --> 01:08:51,725
I ju偶 wiedzia艂am, 偶e wszystko
zmieni艂o si臋 na zawsze.
1092
01:08:53,815 --> 01:08:56,740
呕e moja mama i tata
1093
01:08:57,239 --> 01:08:59,365
ju偶 nigdy nie b臋d膮 tacy sami.
1094
01:09:00,258 --> 01:09:02,649
Siedzieli艣my na kanapie
1095
01:09:02,696 --> 01:09:04,735
obj臋艂am ich i powiedzia艂am:
1096
01:09:04,807 --> 01:09:08,007
"B臋dziemy si臋 nadal kocha膰
i wszystko b臋dzie dobrze"
1097
01:09:08,289 --> 01:09:11,002
Nie wiem, jak daleko
nas to zaprowadzi艂o.
1098
01:09:11,099 --> 01:09:14,057
Wszyscy si臋 starali艣my.
1099
01:09:14,626 --> 01:09:18,834
Denton W. Crocker Jr.,
lat 19, zabity w Wietnamie.
1100
01:09:21,292 --> 01:09:23,526
Carol powiedzia艂a mi kt贸rego艣 dnia
1101
01:09:23,559 --> 01:09:25,831
kr贸tko po 艣mierci Dentona,
1102
01:09:25,899 --> 01:09:30,206
by膰 mo偶e jeszcze tego dnia,
"Jak mo偶ecie wierzy膰 w Boga?"
1103
01:09:30,988 --> 01:09:34,036
Odpowiedzia艂am:
"Bo mieli艣my Mogiego."
1104
01:09:37,035 --> 01:09:41,839
I s膮dz臋, 偶e jego 偶ycie by艂o darem.
1105
01:09:42,175 --> 01:09:44,842
Bycie z nim by艂o przywilejem.
1106
01:09:45,045 --> 01:09:46,764
Przyjaciel napisa艂 mi:
1107
01:09:46,905 --> 01:09:49,780
"Nasze dzieci s膮 nam tylko po偶yczone"
1108
01:09:50,030 --> 01:09:52,436
co, najwyra藕niej,
jest prawd膮.
1109
01:09:54,475 --> 01:09:57,912
10 dni p贸藕niej cia艂o Mogiego
odeskortowa艂 do domu pogrzebowego
1110
01:09:57,959 --> 01:10:00,342
kapitan armii ameryka艅skiej.
1111
01:10:01,428 --> 01:10:03,818
Ksi膮dz rodziny zasugerowa艂
1112
01:10:03,888 --> 01:10:06,513
by pochowa膰 Mogiego w Saratoga Springs
1113
01:10:06,601 --> 01:10:10,534
aby rodzice mogli 艂atwiej
odwiedza膰 jego gr贸b.
1114
01:10:11,107 --> 01:10:14,966
Wybrali jednak wojskowy
Cmentarz Narodowy w Arlington.
1115
01:10:15,842 --> 01:10:19,458
"Serce podpowiada艂o mi"
wspomina艂a jego matka,
1116
01:10:19,591 --> 01:10:22,052
"偶e je艣li pochowamy go blisko nas"
1117
01:10:22,109 --> 01:10:27,156
"B臋d臋 chcia艂a wykopa膰 go go艂ymi r臋kami
aby go odzyska膰"
1118
01:10:33,979 --> 01:10:36,203
S艂ysz臋 jak przyjaciele m贸wi膮
1119
01:10:36,320 --> 01:10:38,479
"Jestem zaniepokojony",
"Jestem zagubiony"
1120
01:10:38,510 --> 01:10:39,963
"Jestem z艂y"
1121
01:10:40,073 --> 01:10:42,307
i ka偶dy z nas mo偶e
zrozumie膰 tych ludzi.
1122
01:10:42,369 --> 01:10:45,238
Czasami sam jestem bliski
wrzod贸w 偶o艂膮dka
1123
01:10:45,347 --> 01:10:47,025
od samego s艂uchania ich.
1124
01:10:47,261 --> 01:10:49,872
Wszyscy chcemy, 偶eby
wojna si臋 sko艅czy艂a.
1125
01:10:50,064 --> 01:10:52,513
Wszyscy chcemy, 偶eby 偶o艂nierze
wr贸cili do domu.
1126
01:10:52,738 --> 01:10:55,904
Nie ma na 艣wiecie 偶adnego cz艂owieka
1127
01:10:56,028 --> 01:10:58,911
kt贸ry pragn膮艂by tego wszystkiego,
1128
01:10:58,974 --> 01:11:01,036
kt贸ry pragn膮艂by pokoju na 艣wiecie,
1129
01:11:01,099 --> 01:11:04,106
bardziej ni偶 wasz prezydent
w Stanach Zjednoczonych.
1130
01:11:14,258 --> 01:11:16,609
Wojsko utrzymywa艂o
1131
01:11:16,664 --> 01:11:22,515
偶e zabi艂o ok 57 tys. 偶o艂nierzy nieprzyjaciela
w pierwszej po艂owie roku 1966.
1132
01:11:23,632 --> 01:11:26,483
Prywatnie jednak administracja obawia艂a si臋,
1133
01:11:26,583 --> 01:11:29,483
偶e "punkt r贸wnowagi" gen. Westmorelanda;
1134
01:11:29,649 --> 01:11:34,813
moment w kt贸rym zginie wi臋cej
偶o艂nierzy nieprzyjaciela
ni偶 mo偶na zast膮pi膰,
1135
01:11:34,930 --> 01:11:37,085
nie wydawa艂 si臋 zbli偶a膰.
1136
01:11:37,163 --> 01:11:40,696
Od pocz膮tku Kolegium
Po艂膮czonych Szef贸w Sztab贸w
namawia艂o prezydenta
1137
01:11:40,776 --> 01:11:42,338
aby dzia艂a艂 bardziej agresywnie:
1138
01:11:42,453 --> 01:11:47,314
zgodzi艂 si臋 na 艣ciganie wroga
na ziemi w Laosie i Kambod偶y,
1139
01:11:47,924 --> 01:11:52,439
i rozszerzy艂 list臋 cel贸w
do bombardowania na p贸艂nocy.
1140
01:11:53,153 --> 01:11:57,781
Johnson wci膮偶 nie zgadza艂 si臋 na
wyj艣cie przez oddzia艂y l膮dowe
poza granice Wietnamu
1141
01:11:57,890 --> 01:12:01,015
z obawy przed wci膮gni臋ciem w wojn臋 Chin,
1142
01:12:01,070 --> 01:12:03,289
lub nawet Zwi膮zku Radzieckiego.
1143
01:12:04,086 --> 01:12:06,953
Podchodzi艂 te偶 ostro偶nie
do ci臋偶kich bombardowa艅,
1144
01:12:06,998 --> 01:12:09,554
obawiaj膮c si臋 zwi臋kszenia liczby
ofiar w艣r贸d cywili.
1145
01:12:10,138 --> 01:12:12,640
Jednak pomimo tych obaw,
1146
01:12:12,700 --> 01:12:15,910
prezydent zgadza si臋 na
zintensyfikowanie bombardowa艅
1147
01:12:15,957 --> 01:12:19,247
przeprowadzanych pod kryptonimem
Rolling Thunder.
1148
01:12:19,403 --> 01:12:21,981
Zatwierdza ataki
na sk艂ady paliw
1149
01:12:22,020 --> 01:12:23,973
w ca艂ym Wietnamie P贸艂nocnym,
1150
01:12:24,043 --> 01:12:27,129
w艂膮cznie ze sk艂adami
s膮siaduj膮cymi z miastami
1151
01:12:27,215 --> 01:12:30,168
Haiphong i Hanoi.
1152
01:12:31,293 --> 01:12:33,253
Dow贸dcy zapewnili go
1153
01:12:33,312 --> 01:12:35,929
偶e b臋dzie to dla przeciwnika 艣miertelny cios
1154
01:12:36,007 --> 01:12:38,972
kt贸ry z pewno艣ci膮 wymusi
na Wietnamie P贸艂nocnym
1155
01:12:39,026 --> 01:12:41,159
rozpocz臋cie negocjacji.
1156
01:12:47,931 --> 01:12:51,664
Wykonano dziesi膮tki tysi臋cy
lot贸w operacyjnych.
1157
01:12:55,161 --> 01:12:57,801
Wiele bomb spad艂o na zamierzone cele.
1158
01:12:58,575 --> 01:13:00,465
Wiele jednak chybi艂o,
1159
01:13:00,582 --> 01:13:03,739
spadaj膮c na osiedla mieszkalne,
1160
01:13:04,316 --> 01:13:07,692
tak jak obawia艂 si臋 prezydent.
1161
01:13:11,176 --> 01:13:14,785
prezydent Johnson
Sprawy na po艂udniu zmierzaj膮 chyba
w do艣膰 dobrym kierunku, prawda?
1162
01:13:14,910 --> 01:13:16,301
Tak s膮dz臋.
1163
01:13:16,373 --> 01:13:19,314
Robert McNamara
Poniewa偶 powodujemy u nich
znaczne straty
1164
01:13:19,339 --> 01:13:21,931
ale przera偶a mnie to co robimy
1165
01:13:21,988 --> 01:13:25,314
z B贸g wie iloma samolotami i helikopterami
1166
01:13:25,408 --> 01:13:29,947
z ca艂膮 t膮 si艂膮 ognia
uganiaj膮c si臋 za band膮
na wp贸艂 zag艂odzonych 偶ebrak贸w.
1167
01:13:30,025 --> 01:13:32,322
To w艂a艣nie robimy na po艂udniu.
1168
01:13:32,369 --> 01:13:34,111
Niebezpiecze艅stwo polega na tym
1169
01:13:34,166 --> 01:13:38,766
偶e oni mog膮 ci膮gn膮膰 to niemal bez ko艅ca
1170
01:13:39,465 --> 01:13:41,980
Jedynym sposobem by temu zapobiec
1171
01:13:42,058 --> 01:13:43,885
jest z艂amanie ich moralne.
1172
01:13:43,964 --> 01:13:46,240
Nie ma w膮tpliwo艣ci, 偶e po艂udniowe oddzia艂y
1173
01:13:46,292 --> 01:13:48,003
Wietkongu i 偶o艂nierzy z p贸艂nocy,
1174
01:13:48,088 --> 01:13:50,323
wiedz膮, 偶e bombardujemy p贸艂noc.
1175
01:13:50,405 --> 01:13:52,323
I 偶e mamy tam jazd臋 bez trzymanki.
1176
01:13:52,407 --> 01:13:55,959
I kiedy zobacz膮 jednocze艣nie,
jak wielu ich ginie na po艂udniu,
1177
01:13:55,990 --> 01:13:58,955
oraz jak zaopatrzenie
z p贸艂nocy si臋 zmniejsza,
1178
01:13:59,028 --> 01:14:01,722
To jak s膮dz臋 zmniejszy
ich morale jeszcze bardziej.
1179
01:14:01,816 --> 01:14:03,927
I moim zdaniem to jedyny spos贸b by wygra膰.
1180
01:14:03,983 --> 01:14:05,578
Bo nie zabijamy ich wystarczaj膮co du偶o
1181
01:14:05,650 --> 01:14:08,348
aby uniemo偶liwi膰 p贸艂nocy dalsz膮 walk臋.
1182
01:14:08,426 --> 01:14:12,876
Zabijamy ich jednak wystarczaj膮co du偶o,
by zniszczy膰 morale tych na po艂udniu,
1183
01:14:12,944 --> 01:14:15,743
je艣li b臋d膮 przekonani, 偶e
b臋dzie to trwa膰 w niesko艅czono艣膰.
1184
01:14:16,442 --> 01:14:18,684
Ok Bob,
m贸w dalej...
1185
01:14:24,506 --> 01:14:26,581
Ludzie gin臋li.
1186
01:14:26,840 --> 01:14:29,206
Ich domy by艂y niszczone.
1187
01:14:29,418 --> 01:14:32,205
Moj膮 szko艂臋 ewakuowano na wie艣.
1188
01:14:32,541 --> 01:14:35,330
Nasze 偶ycie stan臋艂o na g艂owach.
1189
01:14:35,726 --> 01:14:38,616
Bao Ninh, Hanoi
Mia艂em 14 lat.
1190
01:14:39,196 --> 01:14:41,240
By艂em przera偶ony.
1191
01:14:41,334 --> 01:14:43,552
Z艂y.
1192
01:14:44,876 --> 01:14:48,450
Czasami bomby spada艂y
na targowiska i szko艂y,
1193
01:14:48,825 --> 01:14:50,742
zabijajac wiele dzieci.
1194
01:14:52,061 --> 01:14:55,217
Ho Huu Lan, Armia Wietnamu P艂n.
Wielu ludzi na p贸艂nocy zgin臋艂o
1195
01:14:55,327 --> 01:14:57,463
w tym cz艂onkowie mojej rodziny.
1196
01:14:57,596 --> 01:15:01,049
Wi臋c jedynym sposobem na uzyskanie
spokoju i bezpiecze艅stwa na ty艂ach
1197
01:15:01,250 --> 01:15:03,914
by艂a walka na froncie.
1198
01:15:05,132 --> 01:15:09,358
Ludzie m贸wili o "stratach niezamierzonych",
ale to przecie偶 co艣 znaczy艂o.
1199
01:15:10,297 --> 01:15:12,633
Nie chcesz powodowa膰
"strat niezamierzonych".
1200
01:15:12,843 --> 01:15:16,093
Merrill McPeak, Si艂y Powietrzne
Chcesz powodowa膰 straty,
kt贸re chcesz powodowa膰.
1201
01:15:16,297 --> 01:15:18,335
Tak si臋 to robi aby zwyci臋偶y膰.
1202
01:15:32,082 --> 01:15:34,349
Mimo 偶e siedzia艂em w celi sam
1203
01:15:34,418 --> 01:15:37,185
podobnie jak reszta,
to nie byli艣my sami.
1204
01:15:37,272 --> 01:15:39,738
Byli艣my razem
w tym starym, francuskim wi臋zieniu,
1205
01:15:39,811 --> 01:15:41,991
p贸艂 艣wiata od
Stan贸w Zjednoczonych.
1206
01:15:42,936 --> 01:15:46,502
Powoli u艣wiadamia艂em sobie,
偶e to mo偶e potrwa膰 jeszcze d艂ugo.
1207
01:15:47,324 --> 01:15:50,678
Everett Alvarez, jeniec wojenny
D艂ugo, czyli rok, mo偶e dwa.
1208
01:15:50,997 --> 01:15:54,199
Nie przypuszcza艂em,
偶e b臋dzie to 8,5 roku...
1209
01:15:54,886 --> 01:15:59,112
Latem 1966 roku
up艂ywa艂y ju偶 niemal dwa lata
1210
01:15:59,221 --> 01:16:02,885
od chwili pojmania porucznika
Everetta Alvareza, pierwszego
1211
01:16:02,986 --> 01:16:07,059
ameryka艅skiego pilota
zastrzelonego nad Wietnamem P贸艂nocnym.
1212
01:16:07,491 --> 01:16:10,321
Do tego czasu w Hanoi i okolicach
do艂膮czy艂o do niego
1213
01:16:10,404 --> 01:16:12,867
ponad 100 zestrzelonych lotnik贸w.
1214
01:16:14,372 --> 01:16:17,255
Mimo i偶 na p贸艂nocy
postrzegano ich jako
1215
01:16:17,340 --> 01:16:20,450
"agresor贸w", "kryminalist贸w"
i "pirat贸w powietrznych",
1216
01:16:20,521 --> 01:16:24,020
a nie je艅c贸w wojennych zas艂uguj膮cych
na humanitarne traktowanie,
1217
01:16:24,317 --> 01:16:27,583
Alvareza traktowano stosunkowo dobrze
1218
01:16:27,653 --> 01:16:29,514
na pocz膮tku.
1219
01:16:30,118 --> 01:16:32,161
Nie trwa艂o to jednak d艂ugo.
1220
01:16:32,921 --> 01:16:36,292
M臋偶czyznom zakazano
kontaktowania si臋 ze sob膮,
1221
01:16:36,596 --> 01:16:39,112
zmuszono do k艂aniania si臋 stra偶nikom,
1222
01:16:39,215 --> 01:16:42,548
i powtarzano,
偶e kraj o nich zapomnia艂.
1223
01:16:42,901 --> 01:16:45,780
Poddawano ich izolacji, biciu,
1224
01:16:45,805 --> 01:16:48,547
i godzinom tortur.
1225
01:16:48,906 --> 01:16:52,412
wszystko w celu zmuszenia ich
do wyznania swoich win
1226
01:16:52,607 --> 01:16:55,566
i nagraniu o艣wiadcze艅
pot臋piaj膮cych wojn臋.
1227
01:16:58,159 --> 01:17:01,330
Gdy otwieraj膮 si臋 drzwi
do celi i s艂yszysz:
1228
01:17:01,397 --> 01:17:06,713
"Twoja kolej"
wszystko w tobie p臋ka,
1229
01:17:06,831 --> 01:17:09,808
i wiesz,
偶e mo偶esz nie wr贸ci膰.
1230
01:17:09,982 --> 01:17:15,043
Kajdany, liny, bicie, po艂amane ko艣ci.
1231
01:17:15,260 --> 01:17:17,093
Robili wszystko.
1232
01:17:18,251 --> 01:17:19,917
Moje ramiona zsinia艂y
1233
01:17:20,047 --> 01:17:23,214
od kajdan kt贸re
ogranicza艂y kr膮偶enie.
1234
01:17:23,372 --> 01:17:25,139
Ale nie pozwalali mi umrze膰.
1235
01:17:25,273 --> 01:17:27,373
Po prostu podtrzymywali b贸l.
1236
01:17:27,523 --> 01:17:30,866
Wtedy zrozumia艂em,
偶e nie jestem nadcz艂owiekiem.
1237
01:17:34,085 --> 01:17:39,196
Pierwszy raz gdy si臋 za艂ama艂em
i da艂em im co艣, czu艂em si臋 tak n臋dznie,
1238
01:17:39,700 --> 01:17:42,516
tak bezsilnie.
1239
01:17:44,922 --> 01:17:48,032
Niekt贸rzy zmuszani do nagrania o艣wiadcze艅
1240
01:17:48,157 --> 01:17:52,314
robili co mogli
by przekaza膰 rodakom
swoje prawdziwe odczucia.
1241
01:17:52,618 --> 01:17:56,704
Komandor porucznik Jeremiah Denton
mruga艂 oczami, przekazuj膮c
1242
01:17:56,813 --> 01:17:59,282
"tortury" w alfabecie Morse'a.
1243
01:18:05,990 --> 01:18:10,467
6 lipca, zaledwie tydzie艅 po tym
jak ameryka艅skie bomby
1244
01:18:10,537 --> 01:18:13,370
spad艂y po raz pierwszy
na Hanoi i Haiphong,
1245
01:18:13,489 --> 01:18:17,576
stra偶nicy otoczyli Alvareza
i 51 innych wi臋藕ni贸w
1246
01:18:17,700 --> 01:18:19,735
i na oczach kamer
1247
01:18:20,025 --> 01:18:22,727
przeszli z nimi przez centrum Hanoi
1248
01:18:22,805 --> 01:18:25,875
w otoczeniu w艣ciek艂ych
mieszka艅c贸w miasta.
1249
01:18:26,757 --> 01:18:29,273
S艂ysza艂em jak narasta艂y emocje.
1250
01:18:29,351 --> 01:18:32,672
I gdy mija艂em jednego go艣cia z megafonem,
1251
01:18:32,774 --> 01:18:35,102
spojrza艂 na mnie i krzykn膮艂 w stron臋 t艂umu:
1252
01:18:35,164 --> 01:18:37,779
"Alvarez, Alvarez, sukinsyn, sukinsyn!"
1253
01:18:38,469 --> 01:18:41,960
Ludzie zacz臋li na nas napiera膰,
rzuca膰 przedmiotami,
1254
01:18:42,125 --> 01:18:44,179
butelkami, butami...
1255
01:18:44,305 --> 01:18:46,538
W tym momencie stra偶nicy
mieli ju偶 nie lada problem
1256
01:18:46,599 --> 01:18:48,717
z trzymaniem ludzi na dystans.
1257
01:18:49,474 --> 01:18:51,903
Wietnamczycy na p贸艂nocy
mieli nadziej臋 zyska膰
1258
01:18:51,966 --> 01:18:56,067
mi臋dzynarodowe poparcie dla s膮dzenia
偶o艂nierzy jako zbrodniarzy wojennych.
1259
01:18:56,405 --> 01:18:58,669
Obr贸ci艂o si臋 to przeciwko nim.
1260
01:18:58,856 --> 01:19:02,577
Wielu ludzi, nawet tych
kt贸rzy byli przeciwni tej wojnie
1261
01:19:02,652 --> 01:19:06,350
wsp贸艂czu艂o tym potykaj膮cym si臋,
bezsilnym m臋偶czyznom.
1262
01:19:07,708 --> 01:19:11,278
Zrezygnowano z pomys艂u publicznego procesu.
1263
01:19:12,746 --> 01:19:18,613
Bombardowania trwa艂y dalej i coraz wi臋cej
ameryka艅skich samolot贸w by艂o zestrzeliwanych.
1264
01:19:20,875 --> 01:19:25,078
Wietnamczycy szczycili si臋
schwytaniem ameryka艅skiego lotnika.
1265
01:19:25,258 --> 01:19:28,664
Nawet dzieci mia艂y
wykona膰 swoje zadanie.
1266
01:19:30,260 --> 01:19:31,987
R臋ce go g贸ry!
1267
01:19:32,652 --> 01:19:36,369
Nie wypowiedzia艂e艣 "r臋ce do g贸ry" poprawnie.
Jeszcze raz.
1268
01:19:36,557 --> 01:19:37,635
R臋ce do g贸ry!
1269
01:19:37,675 --> 01:19:38,424
Jeszcze raz...
1270
01:19:40,049 --> 01:19:42,977
Merrill McPeak, Si艂y Powietrzne
Bombardowania w okolicach Hanoi i Haiphongu,
1271
01:19:43,046 --> 01:19:46,173
kt贸re skutkowa艂y uwi臋zieniem
tak wielu naszych ludzi,
1272
01:19:46,251 --> 01:19:49,064
przez d艂ugi czas
planowane by艂y w piwnicach Bia艂ego Domu
1273
01:19:49,147 --> 01:19:51,191
gdzie sam prezydent dobiera艂 cele
1274
01:19:51,424 --> 01:19:53,445
i decydowa艂, 偶e teraz zaatakujemy
1275
01:19:53,470 --> 01:19:55,642
a p贸藕niej na chwil臋
zrobimy przerw臋.
1276
01:19:56,431 --> 01:20:01,577
Nadu偶ywano si艂y powietrznej.
W ogromnym stopniu.
1277
01:20:04,258 --> 01:20:07,352
Operacja Rolling Thunder
faktycznie zniszczy艂a
1278
01:20:07,438 --> 01:20:10,852
wi臋kszo艣膰 sk艂ad贸w paliw
w Wietnamie p贸艂nocnym.
1279
01:20:12,911 --> 01:20:15,128
Ale wtedy Wietnam P艂n. przeni贸s艂
1280
01:20:15,153 --> 01:20:18,345
wi臋kszo艣膰 swoich zapas贸w paliwa
do podziemnych zbiornik贸w.
1281
01:20:18,370 --> 01:20:23,473
I ka偶dego dnia dociera艂y tam nowe zasoby
od Chin i Zwi膮zku Radzieckiego.
1282
01:20:26,448 --> 01:20:29,515
Bombardowania i tak przybiera艂y na sile.
1283
01:20:31,519 --> 01:20:33,886
W ca艂ej p贸艂nocnej cz臋艣ci powsta艂o
1284
01:20:33,983 --> 01:20:36,468
wystarczaj膮co du偶o siermi臋偶nych
schron贸w przeciwlotniczych,
1285
01:20:36,554 --> 01:20:40,260
tworzonych z betonowych
tub zakopanych pod ziemi膮,
1286
01:20:40,323 --> 01:20:43,516
aby pomie艣ci膰 18 milion贸w os贸b:
1287
01:20:43,595 --> 01:20:46,479
niemal偶e ca艂膮 populacj臋.
1288
01:20:50,237 --> 01:20:54,110
Ponad milion ludzi
pracowa艂o nieprzerwanie
1289
01:20:54,220 --> 01:20:57,360
odwracaj膮c skutki
ameryka艅skich bombardowa艅.
1290
01:20:57,751 --> 01:21:00,047
Gdy niszczone by艂y kluczowe mosty
1291
01:21:00,110 --> 01:21:02,735
w ci膮gu nocy tworzono mosty pontonowe,
1292
01:21:02,760 --> 01:21:04,642
aby utrzyma膰 po艂膮czenie.
1293
01:21:04,985 --> 01:21:08,619
Ekipy czeka艂y wzd艂u偶 dr贸g,
ze stertami 偶wiru i kamieni
1294
01:21:08,701 --> 01:21:12,603
i stosami drewna do wype艂niania
lej贸w po bombach.
1295
01:21:14,068 --> 01:21:19,476
Pracowali pod has艂em:
"Wr贸g niszczy, my naprawiamy."
1296
01:21:19,624 --> 01:21:23,921
"Wr贸g niszczy. Naprawiamy ponownie"
1297
01:21:30,047 --> 01:21:33,054
Rolling Thunder
to by艂a najg艂upsza kampania
1298
01:21:33,125 --> 01:21:35,525
wymy艣lona przez cz艂owieka.
1299
01:21:35,851 --> 01:21:38,140
Zwyk艂膮 ludzk膮 rzecz膮 jest zak艂adanie
1300
01:21:38,211 --> 01:21:40,304
偶e tw贸j przeciwnik my艣li jak ty.
1301
01:21:40,468 --> 01:21:43,023
Kr膮偶y艂a taka anegdota
1302
01:21:43,085 --> 01:21:45,718
James Willbanks, doradca wojskowy
偶e kiedy McNamara chcia艂 wiedzie膰
1303
01:21:45,804 --> 01:21:49,032
co my艣li Ho Chi Minh,
pyta艂 sam siebie.
1304
01:21:49,252 --> 01:21:51,227
Wtedy problemem staje si臋 to
1305
01:21:51,315 --> 01:21:54,845
偶e pr贸bujesz wysy艂a膰 wiadomo艣ci
kt贸re wydaj膮 si臋 racjonalne
1306
01:21:54,915 --> 01:21:57,610
wed艂ug twojej oceny racjonalno艣ci,
1307
01:21:57,767 --> 01:22:00,946
nie maj膮 jednak nic wsp贸lnego
z rozumieniem racjonalno艣ci
1308
01:22:01,003 --> 01:22:02,712
jakim wykazuje si臋 druga strona.
1309
01:22:03,610 --> 01:22:05,571
Wi臋c co wydawa艂o nam si臋 irracjonalne
1310
01:22:05,633 --> 01:22:07,633
by艂o zupe艂nie racjonalne dla drugiej strony
1311
01:22:07,728 --> 01:22:12,328
je艣li za艂o偶y艂a,
偶e ma zamiar zjednoczy膰 Wietnam
1312
01:22:12,453 --> 01:22:15,799
bez wzgl臋du na koszty.
1313
01:22:20,222 --> 01:22:23,316
Hanoi robi艂o co mog艂o
by nag艂o艣ni膰 szkody
1314
01:22:23,402 --> 01:22:26,456
jakie ameryka艅skie bomby
wyrz膮dza艂y w艣r贸d cywili.
1315
01:22:26,792 --> 01:22:31,940
Wi臋kszo艣膰 Amerykan贸w uwa偶a艂a
te informacje za komunistyczn膮 propagand臋.
1316
01:22:33,906 --> 01:22:37,242
Jednak gdy Harrison Salisbury
z New York Timesa
1317
01:22:37,367 --> 01:22:41,897
wybra艂 si臋 w podr贸偶 do Wietnamu P贸艂nocnego
i w Bo偶e Narodzenie 1966 roku
1318
01:22:41,936 --> 01:22:44,207
opisa艂 co tam zobaczy艂,
1319
01:22:44,686 --> 01:22:48,677
wzros艂y w膮tpliwo艣ci opinii publicznej
dotycz膮ce etycznych aspekt贸w tego konfliktu.
1320
01:22:49,868 --> 01:22:52,915
Wielu wojskowych z kt贸rymi rozmawiali艣my
1321
01:22:52,993 --> 01:22:57,368
podziela艂o nasz niepok贸j o to
jak prowadzimy t臋 wojn臋
1322
01:22:57,485 --> 01:22:59,751
i czy mo偶emy j膮 wygra膰.
1323
01:22:59,900 --> 01:23:02,759
Ale gdy przychodzi艂o do zaj臋cia
oficjalnego stanowiska
1324
01:23:02,821 --> 01:23:05,692
Leslie Gelb, Pentagon
by艂o ono dobrze znane
1325
01:23:05,793 --> 01:23:08,730
"Mo偶emy wygra膰 t臋 wojn臋
i prowadzimy j膮 w艂a艣ciwie"
1326
01:23:08,769 --> 01:23:14,355
"Potrzebujemy tylko wi臋cej:
wi臋cej 偶o艂nierzy, wi臋cej bombardowa艅."
1327
01:23:19,246 --> 01:23:23,738
Pami臋tam jak pewnego razu
po powrocie z Wietnamu
1328
01:23:24,136 --> 01:23:27,802
spotka艂em si臋 z McNamar膮.
1329
01:23:30,394 --> 01:23:33,605
Pyta艂 "Jak nasz program
strategicznych bombardowa艅
1330
01:23:33,746 --> 01:23:37,089
wp艂ywa na wojn臋?"
1331
01:23:37,425 --> 01:23:41,370
Odpowiedzia艂em:
"Niczego przez to nie zyskujemy."
1332
01:23:42,065 --> 01:23:45,839
"Prawd臋 m贸wi膮c, uzyskujemy skutek
odwrotny do zamierzonego"
1333
01:23:47,273 --> 01:23:49,529
Spyta艂 "Co masz na my艣li?"
1334
01:23:51,881 --> 01:23:56,748
"Panie Sekretarzu, taktyka m艂ota kowalskiego nie dzia艂a."
1335
01:23:58,193 --> 01:24:01,537
"Ci ludzie wiedz膮, 偶e w pewnym momencie"
1336
01:24:01,630 --> 01:24:03,826
"zm臋czymy si臋 zabijaniem ich"
1337
01:24:04,001 --> 01:24:06,368
"I uwa偶aj膮, 偶e mog膮 nas przeczeka膰."
1338
01:24:07,472 --> 01:24:11,536
A on na to:
"Dlaczego nikt mi o tym nie m贸wi艂?"
1339
01:24:13,624 --> 01:24:16,902
Sam Wilson, armia USA
"Panie sekretarzu, pan nie pyta."
1340
01:24:20,355 --> 01:24:22,489
My艣l臋, 偶e ka偶dy ojciec i syn
1341
01:24:22,514 --> 01:24:28,667
zmagaj膮 si臋 ze sob膮
na jakim艣 etapie 偶ycia.
1342
01:24:32,472 --> 01:24:35,831
Ja i tata nie byli艣my wyj膮tkiem.
1343
01:24:37,875 --> 01:24:40,664
Najciekawsze dla mnie jest to
1344
01:24:40,716 --> 01:24:44,270
偶e nigdy nie by艂o mi臋dzy nami przestrzeni
do dyskusji o Wietnamie.
1345
01:24:44,623 --> 01:24:48,799
I by艂a to bez w膮tpienia
decyzja mojego ojca.
1346
01:24:50,244 --> 01:24:54,080
Craig McNamara, syn
Sekretarza Obrony,
1347
01:24:54,158 --> 01:24:56,683
by艂 uczniem w liceum
St. Paul's School
1348
01:24:56,799 --> 01:24:58,253
w Concord, w stanie New Hampshire,
1349
01:24:58,340 --> 01:25:02,203
w kt贸rym mia艂o si臋 odby膰
jedno z antywojennych spotka艅 teach-in.
1350
01:25:02,314 --> 01:25:06,233
Craig McNamara, syn
Pami臋tam jak rozmawia艂em z nim przez telefon
1351
01:25:06,329 --> 01:25:09,115
"Tato, b臋dziemy mieli takie spotkanie"
1352
01:25:09,232 --> 01:25:12,399
"gdyby艣 mia艂 jakie艣 materia艂y wspieraj膮ce,"
1353
01:25:12,529 --> 01:25:16,069
"kt贸re twoim zdaniem powinienem przedstawi膰,
daj mi zna膰"
1354
01:25:16,355 --> 01:25:19,302
呕adnych nie otrzyma艂em.
1355
01:25:19,659 --> 01:25:23,726
My艣l臋, 偶e ojciec z mi艂o艣ci chcia艂,
najlepiej jak umia艂,
1356
01:25:23,854 --> 01:25:26,943
uchroni膰 mnie przed tym tematem.
1357
01:25:27,005 --> 01:25:28,922
Ale tak si臋 nie da.
1358
01:25:29,034 --> 01:25:32,244
Rzeczywisto艣膰 nas dogania
i to tak nie zadzia艂a.
1359
01:25:33,153 --> 01:25:35,815
Wtedy pewnie ju偶 mia艂 艣wiadomo艣膰
1360
01:25:35,946 --> 01:25:40,773
偶e nie by艂o 偶adnych
"materia艂贸w wspieraj膮cych"...
1361
01:25:46,416 --> 01:25:49,066
Dzi艣 mog臋 wam powiedzie膰,
偶e post臋p militarny
1362
01:25:49,196 --> 01:25:52,543
w ci膮gu ostatnich 12 miesi臋cy
przer贸s艂 nasze oczekiwania.
1363
01:25:53,228 --> 01:25:55,989
Wietkong nie by艂 w stanie przeprowadzi膰
1364
01:25:56,050 --> 01:25:58,567
planowanej przez siebie ofensywy
1365
01:25:58,611 --> 01:26:01,790
kt贸ra mia艂a na celu przeci臋cie
kraju na p贸艂.
1366
01:26:02,193 --> 01:26:04,451
Presja militarna
1367
01:26:04,477 --> 01:26:06,831
kt贸r膮 wobec nich zastosowali艣my
1368
01:26:06,866 --> 01:26:09,217
odwiod艂a ich od tego planu
1369
01:26:09,272 --> 01:26:11,570
i spowodowa艂a ogromne straty.
1370
01:26:11,965 --> 01:26:14,080
Robert McNamara, Sekretarz Obrony
Jak膮 miar膮 by tego nie mierzy膰,
1371
01:26:14,105 --> 01:26:16,957
jeste艣my obecnie w lepszym po艂o偶eniu
ni偶 wcze艣niej zak艂adali艣my.
1372
01:26:22,303 --> 01:26:24,794
Kiedy przyby艂em tam
by艂em przekonany, 偶e
1373
01:26:24,859 --> 01:26:27,042
bior臋 udzia艂 w zwyci臋skim przedsi臋wzi臋ciu.
1374
01:26:27,086 --> 01:26:28,978
Bo przecie偶 Ameryka nie przegrywa.
1375
01:26:29,003 --> 01:26:30,737
Nigdy nie przegrywamy.
1376
01:26:30,796 --> 01:26:35,514
Bill Ehrhart, Marines
Nie wgryza艂em si臋 szczeg贸lnie w losy wojny
brytyjsko-ameryka艅skiej z 1812,
1377
01:26:35,631 --> 01:26:38,372
kt贸ra... troch臋 jakby
zako艅czy艂a si臋 remisem.
1378
01:26:38,397 --> 01:26:41,991
Czy wojny domowej,
w kt贸rej przegra艂o p贸艂 Ameryki...
1379
01:26:42,201 --> 01:26:44,811
Czy wojny w Korei,
w kt贸rej wygrali艣my pierwsz膮 po艂ow臋
1380
01:26:44,842 --> 01:26:46,303
i przegrali艣my drug膮
1381
01:26:46,350 --> 01:26:49,076
No ale uczono mnie,
偶e Ameryka nigdy nie przegrywa.
1382
01:26:49,614 --> 01:26:53,209
Marines byli pierwszymi
ameryka艅skimi oddzia艂ami bojowymi
1383
01:26:53,295 --> 01:26:55,518
kt贸rzy walczyli w Wietnamie.
1384
01:26:55,647 --> 01:26:58,213
Oczekiwano od nich tak偶e
d艂u偶szej s艂u偶by
1385
01:26:58,268 --> 01:27:02,237
ni偶 od pozosta艂ych formacji:
13 miesi臋cy, zamiast 12.
1386
01:27:03,690 --> 01:27:06,160
Szeregowi Marines: Bill Ehrhart,
1387
01:27:06,258 --> 01:27:10,662
John Musgrave i Roger Harris
przybyli do Danang
1388
01:27:10,739 --> 01:27:13,086
na pocz膮tku 1967 roku.
1389
01:27:14,200 --> 01:27:17,728
Pami臋tam, jak zaatakowa艂y mnie
te wszystkie nowe zapachy
1390
01:27:17,868 --> 01:27:21,702
i ludzi za艂atwiaj膮cych swoje potrzeby
na poboczach.
1391
01:27:22,126 --> 01:27:26,449
Azjatyckie wo艂y, kt贸rych
nigdy wcze艣niej nie widzia艂em...
1392
01:27:26,976 --> 01:27:29,369
To by艂o jak wyprawa na Marsa,
1393
01:27:29,535 --> 01:27:32,123
wszystko by艂o dla mnie
zupe艂nie obce.
1394
01:27:33,207 --> 01:27:36,962
Po mojej g艂upkowatej g艂owie
dzieciaka z Missouri chodzi艂o:
1395
01:27:37,050 --> 01:27:39,638
"Tylko popatrz na tych
wszystkich obcokrajowc贸w!"
1396
01:27:39,774 --> 01:27:42,455
John Musgrave, Marines
Nie za艣wita艂o mi wtedy nawet
1397
01:27:42,547 --> 01:27:45,747
偶e jedynym
obcokrajowcem w okolicy by艂em ja...
1398
01:27:47,339 --> 01:27:51,342
S膮dzili艣my, 偶e jedziemy tam
偶eby ratowa膰 ludzi.
1399
01:27:51,768 --> 01:27:54,581
呕e komuni艣ci przejmuj膮 kraj
1400
01:27:54,669 --> 01:27:57,022
i ci ludzie potrzebuj膮 pomocy.
1401
01:27:57,090 --> 01:27:59,512
Ale gdy tam przyjechali艣my,
dotar艂o do nas...
1402
01:27:59,784 --> 01:28:02,183
Roger Harris, Marines
偶e nie do ko艅ca tak by艂o.
1403
01:28:02,261 --> 01:28:04,713
Wielu Wietnamczyk贸w plu艂o
na nasze samochody,
1404
01:28:04,839 --> 01:28:07,022
i kazali nam wraca膰 do Ameryki.
1405
01:28:07,054 --> 01:28:09,824
I zacz臋li艣my si臋 zastanawia膰
po co tam jeste艣my?
1406
01:28:10,030 --> 01:28:12,110
Ci ludzie nas tu nie chc膮.
1407
01:28:13,868 --> 01:28:17,801
Roger Harris zosta艂 przydzielony
do kompanii G, w 2 batalionie,
1408
01:28:17,929 --> 01:28:22,311
9 pu艂ku, trzeciej dywizji
Marines w Phu Bai,
1409
01:28:22,450 --> 01:28:24,650
na obrze偶ach miasta Hue.
1410
01:28:24,759 --> 01:28:26,986
John Musgrave trafi艂 na pocz膮tku
1411
01:28:27,053 --> 01:28:30,316
do 1 dywizji Marines
w bazie lotniczej Danang.
1412
01:28:31,164 --> 01:28:33,959
Bill Ehrhart do艂膮czy艂 do 1 pu艂ku
1413
01:28:34,035 --> 01:28:37,484
w 1 dywizji Marines
w okolicach miasta Hoi An.
1414
01:28:39,670 --> 01:28:42,205
Szeregowemu Ehrhartowi
przydzielono prac臋 biurow膮,
1415
01:28:42,242 --> 01:28:44,304
polegaj膮c膮 na sk艂adaniu
fragment贸w informacji
1416
01:28:44,405 --> 01:28:46,716
w dzienne raporty wywiadowcze.
1417
01:28:48,024 --> 01:28:50,642
Trzy dni po tym
jak trafi艂 do Hoi An,
1418
01:28:50,736 --> 01:28:55,072
do jednostki przywieziono
trzech zatrzymanych cywili.
1419
01:28:56,232 --> 01:28:59,248
Przez tyln膮 bram臋
wjecha艂y dwie amfibie.
1420
01:28:59,289 --> 01:29:02,150
Marines siedz膮cy na g贸rze
zacz臋li ich spycha膰.
1421
01:29:02,236 --> 01:29:06,297
Mieli zwi膮zane r臋ce i nogi,
偶adnej mo偶liwo艣ci zapanowania nad upadkiem.
1422
01:29:06,360 --> 01:29:09,995
Dos艂ownie da艂o si臋 s艂ysze膰,
jak p臋kaj膮 im ko艣ci i wyskakuj膮 stawy.
1423
01:29:10,206 --> 01:29:13,206
Zagadn膮艂em kaprala,
a on powiedzia艂 mi
1424
01:29:13,333 --> 01:29:17,740
najbardziej p艂askim,
beznami臋tnym tonem jaki s艂ysza艂em:
1425
01:29:17,949 --> 01:29:22,469
"Ehrhart, ty lepiej trzymaj g臋b臋 na k艂贸dk臋
a oczy szeroko otwarte,
1426
01:29:22,547 --> 01:29:25,045
dop贸ki nie zrozumiesz,
co tu si臋 dzieje."
1427
01:29:25,192 --> 01:29:27,592
"Ci 偶o艂nierze ka偶dego dnia"
1428
01:29:27,617 --> 01:29:29,451
"wpadaj膮 na miny"
1429
01:29:29,476 --> 01:29:31,509
"Gin膮 i s膮 okaleczani."
1430
01:29:31,534 --> 01:29:34,350
"A ci ludzie wiedz膮, gdzie s膮 te miny."
1431
01:29:34,466 --> 01:29:38,457
"Traktuj tych ludzi grzecznie
w ich obecno艣ci"
1432
01:29:38,539 --> 01:29:41,181
"to skopi膮 ci dup臋"
1433
01:29:41,298 --> 01:29:43,580
"i odejd膮 ze 艣miechem."
1434
01:29:44,659 --> 01:29:48,304
W tym momencie,
3 dni po przyje藕dzie do Wietnamu,
1435
01:29:48,499 --> 01:29:53,043
My艣l臋 sobie:
"Hola, co tu si臋 do cholery dzieje?"
1436
01:29:55,407 --> 01:29:57,805
Uwa偶am, 偶e to niszczy dobre imi臋
1437
01:29:57,886 --> 01:30:00,598
oraz podwa偶a pozycj臋 lidera
Stan贸w Zjednoczonych.
1438
01:30:00,704 --> 01:30:05,686
Dr Benjamin Spock
Ponadto uwa偶am, 偶e ta wojna
jest niemo偶liwa do wygrania.
1439
01:30:05,802 --> 01:30:10,012
Uwa偶am, 偶e tysi膮ce m艂odych
m臋偶czyzn w Ameryce
1440
01:30:10,109 --> 01:30:14,108
wysy艂a si臋 na 艣mier膰
aby chroni膰 wizerunek prezydenta.
1441
01:30:14,222 --> 01:30:17,747
Prezydent musia艂 ju偶 do tej pory zrozumie膰,
偶e ta wojna jest nie do wygrania
1442
01:30:17,799 --> 01:30:20,166
jednak nie umie zrezygnowa膰.
1443
01:30:20,280 --> 01:30:24,020
Dlatego uwa偶am, 偶e m艂odzi m臋偶czy藕ni
nie tylko maj膮 prawo,
1444
01:30:24,078 --> 01:30:27,458
ale 偶e powinni od nas dosta膰
podzi臋kowania, je艣li na tym etapie
1445
01:30:27,565 --> 01:30:31,667
odmawiaj膮 wzi臋cia udzia艂u
w tej skandalicznej wojnie.
1446
01:30:34,806 --> 01:30:39,406
Dr Benjamin Spock by艂 najbardziej
lubianym pediatr膮 swoich czas贸w.
1447
01:30:39,504 --> 01:30:43,889
miliony ameryka艅skich rodzic贸w czyta艂o
jego bestsellerow膮 ksi膮偶k臋
1448
01:30:43,997 --> 01:30:46,624
"Poradnik dla nowoczesnych rodzic贸w"
1449
01:30:46,986 --> 01:30:51,133
Na pocz膮tku 1967 roku
napisa艂 on przedmow臋 do artyku艂u
1450
01:30:51,231 --> 01:30:54,160
w lewicowym pi艣mie
Ramparts,
1451
01:30:54,282 --> 01:30:59,848
na temat wp艂ywu ameryka艅skich
bombardowa艅 napalmem na dzieci
w Wietnamie Po艂udniowym.
1452
01:31:00,157 --> 01:31:04,375
W艣r贸d czytelnik贸w tego artyku艂u
znalaz艂 si臋 dr Martin Luther King Jr.
1453
01:31:04,538 --> 01:31:07,730
Wojna w Wietnamie dr臋czy艂a go
od miesi臋cy.
1454
01:31:07,817 --> 01:31:10,737
By艂 jednak niech臋tny jawnemu
stawaniu przeciw
1455
01:31:10,825 --> 01:31:15,166
prezydentowi Johnsonowi,
kt贸rego jego ruch na rzecz praw obywatelskich
wiele zawdzi臋cza艂.
1456
01:31:15,332 --> 01:31:18,628
Uzna艂, 偶e nie mo偶e dalej milcze膰.
1457
01:31:18,774 --> 01:31:23,770
Martin Luther King
Przyszed艂em dzi艣 do tego wspania艂ego
domu modlitwy,
1458
01:31:23,984 --> 01:31:29,168
4 kwietnia 1967 rok
gdy偶 sumienie nie pozostawi艂o mi wyboru.
1459
01:31:29,500 --> 01:31:34,666
S膮 chwile, w kt贸rych milczenie jest zdrad膮.
1460
01:31:34,766 --> 01:31:41,254
Ta chwila nadesz艂a dla nas wobec Wietnamu.
1461
01:31:43,910 --> 01:31:47,471
Jedena艣cie dni p贸藕niej
King do艂膮czy艂 do dra Spocka
1462
01:31:47,559 --> 01:31:50,342
i oko艂o p贸艂 miliona innych uczestnik贸w
1463
01:31:50,439 --> 01:31:53,446
w ogromnej manifestacji w Central Parku.
1464
01:31:53,506 --> 01:31:56,104
zorganizowanej przez nowe zrzeszenie:
1465
01:31:56,172 --> 01:32:00,942
Komitet Narodowej Mobilizacji
Na Rzecz Zako艅czenia Wojny
w Wietnamie.
1466
01:32:06,347 --> 01:32:10,283
Nikt z nas w 偶yciu nie by艂
w tak wielkim t艂umie.
1467
01:32:10,468 --> 01:32:13,808
Bill Zimmerman, aktywista antywojenny
I gdy czo艂o marszu kierowa艂o si臋 ju偶
1468
01:32:13,886 --> 01:32:15,576
w stron臋 budynku ONZ,
1469
01:32:15,680 --> 01:32:18,730
ty艂 nie wyszed艂 jeszcze nawet
z Central Parku.
1470
01:32:18,974 --> 01:32:22,025
Tak du偶o nas by艂o.
1471
01:32:26,479 --> 01:32:30,258
Nie wszyscy byli studentami.
1472
01:32:30,532 --> 01:32:34,799
Przez co uznali艣my, 偶e teraz mo偶e si臋 uda膰.
1473
01:32:34,907 --> 01:32:40,080
呕e istnieje droga do zako艅czenia tej wojny.
1474
01:32:42,903 --> 01:32:45,910
Zaprzesta艅cie bombardowa艅.
1475
01:32:46,291 --> 01:32:49,979
Pozw贸lcie nam uratowa膰 honor tego narodu.
1476
01:32:50,183 --> 01:32:53,963
Zako艅czcie bombardowania,
zako艅czcie wojn臋.
1477
01:32:54,373 --> 01:32:58,865
Pozw贸lcie ocali膰 偶ycia
Amerykan贸w i Wietnamczyk贸w.
1478
01:32:59,010 --> 01:33:02,523
Wykonajcie niezw艂oczny krok
1479
01:33:02,591 --> 01:33:04,730
w stron臋 rokowa艅 pokojowych.
1480
01:33:04,768 --> 01:33:06,546
Zaprzesta艅cie bombardowa艅.
1481
01:33:07,333 --> 01:33:09,660
Ruch antywojenny rozrasta艂 si臋.
1482
01:33:09,691 --> 01:33:13,347
Wzrasta艂a zar贸wno jego liczebno艣膰
jak i bojowo艣膰.
1483
01:33:13,417 --> 01:33:17,340
"Nie jeste艣my ju偶 zainteresowani ledwie
protestowaniem przeciw wojnie",
1484
01:33:17,365 --> 01:33:21,137
stwierdzi艂 jeden z organizator贸w,
"Chcemy j膮 zako艅czy膰"
1485
01:33:22,500 --> 01:33:27,124
Tymczasem cz臋艣膰 prezydenckiej
administracji by艂a przekonana,
1486
01:33:27,201 --> 01:33:30,513
偶e ruch antywojenny to komunistyczny spisek
1487
01:33:30,538 --> 01:33:32,946
re偶yserowanym przez Moskw臋.
1488
01:33:33,121 --> 01:33:37,466
Nie tylko FBI, ale r贸wnie偶 CIA,
statutowo wykluczone
1489
01:33:37,554 --> 01:33:40,021
z wykonywania operacji na terenie USA,
1490
01:33:40,138 --> 01:33:44,435
rozpocz臋艂y infiltracj臋 ruchu,
pods艂uchiwanie lider贸w,
1491
01:33:44,551 --> 01:33:50,015
a nawet podburzanie do przemocy
aby zniszczy膰 jego wizerunek.
1492
01:33:50,649 --> 01:33:53,227
Siebie spal a nie nasz膮 flag臋
1493
01:33:53,373 --> 01:33:56,293
W tamtym czasie ludzie
kt贸rzy wspierali wojn臋
1494
01:33:56,420 --> 01:34:00,209
ch臋tnie pos艂ugiwali si臋 has艂ami:
"M贸j kraj na dobre i na z艂e",
1495
01:34:00,234 --> 01:34:02,433
"Ameryka, kochaj albo rzu膰"
1496
01:34:02,527 --> 01:34:06,816
lub "lepszy martwy ni偶 czerwony".
Dzi臋ki wam komuchy, pedzie,
tch贸rze, dekownicy - Mao Tse Tung & Ho Chi Minh
1497
01:34:06,894 --> 01:34:10,502
Takie postawy wydawa艂y nam si臋
niedorzeczne.
1498
01:34:10,668 --> 01:34:12,549
Nie chcieli艣my 偶y膰 w kraju
1499
01:34:12,619 --> 01:34:15,776
kt贸ry b臋dziemy popiera膰
bez wzgl臋du na to, czy post臋puje
s艂usznie czy nie.
1500
01:34:15,874 --> 01:34:17,387
Chcieli艣my 偶y膰 w kraju
1501
01:34:17,432 --> 01:34:19,897
kt贸ry post臋puje s艂usznie.
1502
01:34:20,072 --> 01:34:24,411
A je艣li nasz kraj tak nie post臋puje,
trzeba to naprawi膰.
1503
01:34:24,743 --> 01:34:28,151
Mieli艣my wi臋c bardzo r贸偶ne
rozumienie patriotyzmu.
1504
01:34:28,249 --> 01:34:34,860
Rozpocz臋li艣my wi臋c okres w kt贸rym
dwie grupy Amerykan贸w,
1505
01:34:34,997 --> 01:34:38,313
obie przekonane o tym
偶e post臋puj膮 patriotycznie,
1506
01:34:38,412 --> 01:34:40,612
posz艂y ze sob膮 na wojn臋.
1507
01:34:40,657 --> 01:34:44,341
Ponad 200 tys. sympatyk贸w
komunizmu w tym parku
1508
01:34:44,451 --> 01:34:47,151
pr贸bowa艂o dzisiaj rano
spali膰 t臋 flag臋,
1509
01:34:47,237 --> 01:34:48,801
ale im si臋 nie uda艂o.
1510
01:34:49,012 --> 01:34:50,379
Ujm臋 to w ten spos贸b:
1511
01:34:50,432 --> 01:34:52,731
za naszymi granicami
funkcjonuje pot臋偶ny mit,
1512
01:34:52,801 --> 01:34:55,808
mit kt贸rzy tworzy i w kt贸ry wierzy Hanoi,
1513
01:34:55,886 --> 01:35:00,706
Richard Nixon, by艂y wiceprezydent
jest nim przekonanie, 偶e USA s膮 tak podzielone
1514
01:35:00,886 --> 01:35:04,050
偶e je艣li jeszcze troch臋 poczekaj膮
to wygraj膮 w Waszyngtonie,
1515
01:35:04,110 --> 01:35:06,829
偶e w Stanach Zjednoczonych
odnios膮 zwyci臋stwo
1516
01:35:06,893 --> 01:35:08,947
kt贸rego nasi wojownicy
odmawiaj膮 im na polu walki.
1517
01:35:09,546 --> 01:35:11,346
Jak ju偶 wspomnia艂em,
1518
01:35:11,527 --> 01:35:15,471
po dokonaniu oceny strategii przeciwnika
jest dla mnie oczywiste
1519
01:35:15,514 --> 01:35:19,046
偶e wierzy on w wykorzystanie
naszej "pi臋ty Achillesa".
1520
01:35:19,949 --> 01:35:22,777
Dwa tygodnie po protestach na Manhattanie,
1521
01:35:22,952 --> 01:35:26,892
gen. Westmoreland wyst膮pi艂
przez obiema izbami parlamentu.
1522
01:35:26,984 --> 01:35:30,674
By艂 pierwszym genera艂em w historii USA
przywo艂anym w tym celu przez prezydenta
1523
01:35:30,732 --> 01:35:33,262
wprost z pola walki.
1524
01:35:33,359 --> 01:35:38,096
Wsparci w ojczy藕nie postanowieniem,
pewno艣ci膮, cierpliwo艣ci膮
1525
01:35:38,335 --> 01:35:41,402
determinacj膮 i nieustaj膮cym wsparciem,
1526
01:35:41,639 --> 01:35:46,158
b臋dziemy w stanie zwyci臋偶y膰
komunistycznego agresora w Wietnamie.
1527
01:35:47,906 --> 01:35:50,455
Za kulisami
1528
01:35:50,507 --> 01:35:53,560
ani Westmoreland,
ani administracja kt贸rej s艂u偶y艂
1529
01:35:53,730 --> 01:35:56,910
nie byli pewni zwyci臋stwa USA.
1530
01:35:57,991 --> 01:36:00,460
Westmoreland raportowa艂 przed prezydentem
1531
01:36:00,586 --> 01:36:03,119
偶e zgodnie z najnowszymi statystykami
1532
01:36:03,144 --> 01:36:06,849
"punkt r贸wnowagi" zosta艂 w ko艅cu
przekroczony tej wiosny
1533
01:36:07,053 --> 01:36:11,497
poza sektorem wojskowym
na p贸艂noc od strefy zdemilitaryzowanej.
1534
01:36:11,849 --> 01:36:14,608
Jednak, ostrzeg艂,
Stany Zjednoczone same
1535
01:36:14,647 --> 01:36:17,414
maj膮 si臋 w kwestii ludzi niewiele lepiej.
1536
01:36:17,532 --> 01:36:20,985
Je艣li otrzyma 200 tys.
dodatkowych 偶o艂nierzy
1537
01:36:21,053 --> 01:36:24,342
oraz zgod臋 na wkroczenie
do Laosu i Kambod偶y,
1538
01:36:24,459 --> 01:36:27,193
b臋dzie w stanie odci膮膰 szlak Ho Chi Minha
1539
01:36:27,279 --> 01:36:30,039
i zako艅czy膰 wojn臋 w 2 lata.
1540
01:36:30,064 --> 01:36:33,082
Jednak "gdy my dorzucimy oddzia艂y"
spyta艂 Johnson,
1541
01:36:33,277 --> 01:36:35,659
"czy oni te偶 ich nie dorzuc膮?"
1542
01:36:35,684 --> 01:36:38,458
"I kiedy to si臋 sko艅czy?"
1543
01:36:38,760 --> 01:36:40,996
Westmoreland nie umia艂 odpowiedzie膰.
1544
01:36:41,290 --> 01:36:44,776
Zamiast tego wraz z Szefami Sztab贸w
poprosi艂 prezydenta
1545
01:36:44,844 --> 01:36:48,546
o zgod臋 na bombardowanie
obszar贸w tu偶 pod chi艅sk膮 granic膮,
1546
01:36:48,702 --> 01:36:51,774
oraz zaminowanie port贸w na p贸艂nocy
1547
01:36:51,799 --> 01:36:57,330
aby uniemo偶liwi膰 sowieckiemu sojusznikowi
dostawy z morza.
1548
01:36:58,024 --> 01:37:02,482
Tymczasem Robert McNamara,
g艂贸wny architekt
1549
01:37:02,541 --> 01:37:05,559
ameryka艅skiej strategii w Wietnamie,
1550
01:37:05,715 --> 01:37:08,245
stawa艂 si臋 coraz mniej pewny
1551
01:37:08,334 --> 01:37:10,467
jej szans na powodzenie.
1552
01:37:10,509 --> 01:37:14,928
podobnie jak nadzorowanych przez niego
wniosk贸w o wi臋cej ludzi i kolejne bombardowania
1553
01:37:14,977 --> 01:37:17,998
wysuwanych ustawicznie przez wojsko.
1554
01:37:18,265 --> 01:37:22,308
Robert McNamara by艂 jednym
z gigant贸w Waszyngtonu.
1555
01:37:22,621 --> 01:37:27,728
By艂 uciele艣nieniem inteligencji
i pewno艣ci siebie.
1556
01:37:27,884 --> 01:37:31,449
Je艣li istnia艂 problem,
musia艂a istnie膰 odpowied藕.
1557
01:37:31,605 --> 01:37:34,394
I to by艂a jego s艂aba strona.
1558
01:37:34,550 --> 01:37:36,566
Zaskakuj膮ce jest to
1559
01:37:36,666 --> 01:37:42,766
Leslie Gelb, Pentagon
偶e cz艂owiek kt贸ry zdawa艂 si臋
nigdy nie w膮tpi膰 we w艂asne s艂owa,
1560
01:37:42,866 --> 01:37:48,683
w rzeczywisto艣ci zaczyna艂 g艂臋boko w膮tpi膰
w to co robi艂 w Wietnamie.
1561
01:37:48,888 --> 01:37:51,280
Ale my o tym nie wiedzieli艣my.
1562
01:37:51,867 --> 01:37:54,763
W prywatnym memorandum dla prezydenta,
1563
01:37:54,857 --> 01:37:57,424
McNamara stwierdzi艂 偶e
1564
01:37:57,487 --> 01:38:00,339
"obraz najwi臋kszego
艣wiatowego supermocarstwa"
1565
01:38:00,397 --> 01:38:04,968
"zabijaj膮cego lub rani膮cego
tysi膮c cywili tygodniowo"
1566
01:38:05,095 --> 01:38:08,990
"pr贸buj膮c wymusi膰 uleg艂o艣膰
na ma艂ym zacofanym pa艅stwie"
1567
01:38:09,156 --> 01:38:12,493
"w przedmiocie b臋d膮cym tematem
gwa艂townych dyskusji"
1568
01:38:12,591 --> 01:38:15,159
"nie wygl膮da najlepiej"
1569
01:38:15,364 --> 01:38:19,505
Nak艂ania艂 prezydenta do ograniczenia,
a nie podniesienia liczby 偶o艂nierzy.
1570
01:38:19,856 --> 01:38:24,029
i do og艂oszenia bezwarunkowego
zako艅czenia wszelkich bombardowa艅
1571
01:38:24,088 --> 01:38:26,402
na p贸艂noc od 20 r贸wnole偶nika.
1572
01:38:26,969 --> 01:38:30,818
"Wojna w Wietnamie osi膮ga
samoczynny rozp臋d"
1573
01:38:30,877 --> 01:38:33,697
"kt贸ry musimy powstrzyma膰"
napisa艂.
1574
01:38:34,039 --> 01:38:36,916
"Dramatyczny wzrost
obecno艣ci ameryka艅skich 偶o艂nierzy"
1575
01:38:36,984 --> 01:38:40,041
"oraz atak贸w na po艂udniu,
nie jest konieczny"
1576
01:38:40,108 --> 01:38:42,247
"i nie stanowi rozwi膮zania."
1577
01:38:42,502 --> 01:38:45,226
"Nieprzyjaciel mo偶e je
przetrwa膰 lub stawi膰 im op贸r"
1578
01:38:45,363 --> 01:38:47,208
"wci膮gaj膮c nas bardziej"
1579
01:38:47,257 --> 01:38:51,670
"i ryzykuj膮c dalsz膮 eskalacj膮 konfliktu"
1580
01:38:53,166 --> 01:38:57,238
Johnson stara艂 si臋 to wypo艣rodkowa膰.
1581
01:38:57,390 --> 01:39:00,192
Rozszerzy艂 list臋 cel贸w
do bombardowania,
1582
01:39:00,310 --> 01:39:02,790
jednak odm贸wi艂 zaminowania port贸w
1583
01:39:02,931 --> 01:39:05,178
i zgodzi艂 si臋 wys艂a膰 Westmorelandowi
1584
01:39:05,237 --> 01:39:08,074
zaledwie 47 tys. dodatkowych 偶o艂nierzy.
1585
01:39:08,191 --> 01:39:11,336
Sprawi艂o to, 偶e liczba ameryka艅skich
偶o艂nierzy w Wietnamie
1586
01:39:11,497 --> 01:39:13,764
mia艂a przekroczy膰 p贸艂 miliona.
1587
01:39:15,819 --> 01:39:21,459
17 czerwca 1967 roku
Robert McNamara wykona艂 telefon
1588
01:39:21,567 --> 01:39:25,766
do swojego asystenta ds. wojskowo艣ci,
podpu艂kownika Roberta Garda.
1589
01:39:25,883 --> 01:39:28,842
Zadzwoni艂 telefon
i zapali艂a si臋 ma艂a lampka
1590
01:39:28,920 --> 01:39:31,270
co oznacza艂o Sekretarza Obrony
na linii.
1591
01:39:31,436 --> 01:39:33,886
Odebra艂em m贸wi膮c
"S艂ucham, panie Sekretarzu?"
1592
01:39:33,935 --> 01:39:36,555
Robert Gard, Armia USA
A pan McNamara powiedzia艂:
1593
01:39:36,584 --> 01:39:39,162
"Bob, chc臋 dog艂臋bnej analizy
okoliczno艣ci
1594
01:39:39,241 --> 01:39:42,541
naszego zaanga偶owania w Wietnamie"
i od艂o偶y艂 s艂uchawk臋.
1595
01:39:43,166 --> 01:39:46,540
Leslie Gelb, 30-letni pracownik
Bezpiecze艅stwa Mi臋dzynarodowego
1596
01:39:46,579 --> 01:39:48,571
w Departamencie Obrony,
1597
01:39:48,737 --> 01:39:52,033
zosta艂 wyznaczony do nadzorowania
艣ci艣le tajnej analizy tego,
1598
01:39:52,082 --> 01:39:56,389
w jaki spos贸b podejmowano
kluczowe decyzje dotycz膮ce tej wojny
1599
01:39:56,459 --> 01:39:59,547
zaczynaj膮c od czas贸w
administracji Trumana.
1600
01:40:01,028 --> 01:40:05,371
McNamara da艂 nam pe艂en dost臋p
do szafy w swoim gabinecie,
1601
01:40:05,429 --> 01:40:07,955
kt贸ra sama by艂 jak osobny pok贸j.
1602
01:40:08,169 --> 01:40:10,621
Trzyma艂 tam wszystkie swoje
prywatne dokumenty.
1603
01:40:10,709 --> 01:40:13,589
Wyjmowa艂em notatki
1604
01:40:13,667 --> 01:40:16,333
z kt贸rych wiele pomaga艂em napisa膰.
1605
01:40:16,495 --> 01:40:19,693
Ale te偶 i takie kt贸rych
nigdy wcze艣niej nie widzia艂em.
1606
01:40:19,809 --> 01:40:26,386
W tych notatkach mo偶esz prze艣ledzi膰
bezpo艣redni膮 komunikacj臋 McNamary z prezydentem,
1607
01:40:26,464 --> 01:40:30,790
wszystkie jego w膮tpliwo艣ci.
1608
01:40:32,119 --> 01:40:34,096
To mnie zdumia艂o.
1609
01:40:41,000 --> 01:40:45,447
S膮dzi艂em, 偶e b臋dziemy walczy膰
g艂贸wnie z partyzantk膮.
1610
01:40:46,354 --> 01:40:52,673
Nie wiedzia艂em, 偶e b臋dziemy walczy膰
z ch艂opakami takimi jak my,
1611
01:40:53,339 --> 01:40:57,119
Matt Harrison, Armia USA
偶e mia艂em gdzie艣 tam
swojego odpowiednika
1612
01:40:57,351 --> 01:41:01,416
kt贸ry dowodzi艂 plutonem strzelc贸w,
kt贸ry wiedzia艂 co robi,
1613
01:41:01,483 --> 01:41:06,210
kt贸ry by艂 tak samo dobrze przygotowany
do zabicia mnie, jak ja do zabicia jego.
1614
01:41:08,911 --> 01:41:11,978
Tego czerwca porucznik
Matthew Harrison
1615
01:41:12,060 --> 01:41:16,396
dosta艂 wreszcie przydzia艂
do 173 Brygady Powietrznodesantowej.
1616
01:41:16,502 --> 01:41:20,878
Elitarnej jednostki gotowej dzia艂a膰
wsz臋dzie gdzie zajdzie potrzeba.
1617
01:41:21,220 --> 01:41:26,090
Nazywali siebie "stra偶akami gen. Westmorelanda".
1618
01:41:30,642 --> 01:41:34,468
Przybycie Harrisona do Bien Hoa
by艂o jak zjazd klasowy.
1619
01:41:34,634 --> 01:41:39,429
Wraz z kilkoma innymi absolwentami
West Point z rocznika 1966,
1620
01:41:39,556 --> 01:41:42,611
przydzielony zosta艂 do 2 batalionu.
1621
01:41:42,709 --> 01:41:46,104
Byli tam tak偶e dwaj
jego najbli偶si przyjaciele:
1622
01:41:46,251 --> 01:41:48,633
Donald Judd i Richard Hood.
1623
01:41:49,541 --> 01:41:53,038
Jako 22-latkowie w stopniu porucznika
1624
01:41:53,360 --> 01:41:58,384
naprawd臋 byli艣my idealistami i harcerzami.
1625
01:41:58,667 --> 01:42:02,876
Naprawd臋 uwa偶a艂em,
偶e posiadam szczeg贸lne kwalifikacje
1626
01:42:02,937 --> 01:42:05,267
do przewodzenia ameryka艅skim 偶o艂nierzom
1627
01:42:05,345 --> 01:42:09,492
i 偶e nie ma niczego wa偶niejszego,
od tego czym b臋d臋 si臋 zajmowa艂.
1628
01:42:10,362 --> 01:42:13,050
Jednak gdy do艂膮czy艂em do 173 brygady,
1629
01:42:13,313 --> 01:42:16,639
pierwszego dnia kto艣 pokaza艂 mi
1630
01:42:16,746 --> 01:42:20,838
co艣 co wygl膮da艂o jak
suszone morele nanizane na rzemie艅.
1631
01:42:20,954 --> 01:42:25,594
Okaza艂o si臋, 偶e by艂y to
zasuszone ludzkie uszy.
1632
01:42:25,887 --> 01:42:29,266
Rozumia艂em wojn臋 od strony teoretycznej
1633
01:42:29,426 --> 01:42:32,884
Ale, rzecz jasna, nikt nie jest
w stanie tego zrozumie膰
1634
01:42:32,979 --> 01:42:34,993
dop贸ki si臋 na niej nie znajdzie.
1635
01:42:39,068 --> 01:42:42,661
Harrison by艂 dow贸dc膮 plutonu
w kompanii Charlie.
1636
01:42:42,773 --> 01:42:46,948
Jego koledzy z West Point
s艂u偶yli w kompanii Alfa.
1637
01:42:48,286 --> 01:42:50,281
W ci膮gu kilku dni
1638
01:42:50,326 --> 01:42:53,574
przerzucono ich w sam 艣rodek
P艂askowy偶u Centralnego.
1639
01:42:53,696 --> 01:42:57,197
w okolice wioski Dak To,
gdzie 偶o艂nierze Wietnamu P贸艂nocnego
1640
01:42:57,353 --> 01:43:00,830
stwarzali zagro偶enie
dla ameryka艅skiego obozu si艂 specjalnych.
1641
01:43:01,490 --> 01:43:05,059
Wszystkich przetransportowano
do stref l膮dowania
1642
01:43:05,166 --> 01:43:08,771
wyci臋tych na stromych zboczach
poro艣ni臋tej drzewami g贸ry
1643
01:43:08,887 --> 01:43:12,155
nazywanej przez Amerykan贸w wzg贸rzem 1338.
1644
01:43:12,224 --> 01:43:13,751
od jej wysoko艣ci w metrach.
1645
01:43:13,801 --> 01:43:17,253
Dostali rozkaz zapolowa膰 na przeciwnika.
1646
01:43:18,200 --> 01:43:20,262
Szli przez dwa dni,
1647
01:43:20,364 --> 01:43:23,567
pod膮偶aj膮c dobrze utrzymanym
le艣nym szlakiem przeciwnika,
1648
01:43:23,600 --> 01:43:27,982
nieustannie wypatruj膮c
ukrytych pu艂apek i zasadzek.
1649
01:43:31,940 --> 01:43:34,506
Wieczorem 21 czerwca
1650
01:43:34,643 --> 01:43:37,895
Kompania Harrisona
przygotowywa艂a si臋 do nocy,
1651
01:43:37,958 --> 01:43:40,932
podczas gdy jego przyjaciele
z Alfy rozbijali ob贸z
1652
01:43:41,078 --> 01:43:43,617
ok 3 km na po艂udnie
1653
01:43:43,851 --> 01:43:47,416
wzd艂u偶 tego samego stromego szlaku.
1654
01:43:47,719 --> 01:43:52,191
Nikt nie wiedzia艂, 偶e ca艂y
batalion p贸艂nocnowietnamski,
1655
01:43:52,405 --> 01:43:54,633
oko艂o 500 ludzi,
1656
01:43:54,701 --> 01:43:57,865
obozowa艂 po drugiej stronie
linii grzbietowej.
1657
01:43:57,973 --> 01:44:00,512
zaledwie kilkaset metr贸w od nich.
1658
01:44:03,130 --> 01:44:05,766
O 6:58 nast臋pnego ranka
1659
01:44:05,863 --> 01:44:08,936
patrol kompanii Alfa
natkn膮艂 si臋 na
1660
01:44:09,005 --> 01:44:11,436
dru偶yn臋 nieprzyjaciela.
1661
01:44:11,524 --> 01:44:13,618
Amerykanie wycofali si臋
1662
01:44:13,753 --> 01:44:17,031
i z trudem zabezpieczali pozycj臋.
1663
01:44:17,187 --> 01:44:20,175
W ci膮gu kilku minut znale藕li si臋
1664
01:44:20,225 --> 01:44:23,838
pod nieustaj膮cym
ostrza艂em z AK-47.
1665
01:44:25,039 --> 01:44:28,574
Przeciwnik przeprowadza艂 atak za atakiem,
1666
01:44:28,622 --> 01:44:30,879
zbli偶aj膮c si臋 coraz bardziej.
1667
01:44:31,513 --> 01:44:35,488
Kompania Alfa wezwa艂a wsparcie artylerii,
1668
01:44:35,559 --> 01:44:39,559
jednak g臋ste korony drzew
blokowa艂y widok.
1669
01:44:40,827 --> 01:44:42,940
Tu Alfa 6.
1670
01:44:43,029 --> 01:44:44,346
Paragon 6, odbi贸r.
1671
01:44:44,822 --> 01:44:46,895
Mamy tu niesamowicie du偶e si艂y
1672
01:44:46,946 --> 01:44:48,772
poruszaj膮ce si臋 teraz parowem
1673
01:44:48,860 --> 01:44:50,997
na zach贸d od nas.
1674
01:44:51,144 --> 01:44:53,214
Potrzebujemy nalot贸w.
1675
01:44:53,341 --> 01:44:55,890
Zorganizujcie co艣 dooko艂a tego wzg贸rza,
1676
01:44:55,978 --> 01:44:58,309
ale trzymajcie si臋 zdala
od grzbietu, odbi贸r.
1677
01:44:58,451 --> 01:44:59,845
Tu Paragon 6.
1678
01:44:59,953 --> 01:45:03,790
Macie du偶e si艂y id膮ce
do was z zachodu, odbi贸r.
1679
01:45:04,485 --> 01:45:07,702
Mamy du偶y ruch i ostrza艂 po naszej lewej.
1680
01:45:07,800 --> 01:45:11,159
Mamy tu kilku prawdziwych bohater贸w
i jestem z nich cholernie dumny.
1681
01:45:11,285 --> 01:45:15,024
Tylko pami臋tajcie, 偶e ci ludzie
maj膮 czarne berety
1682
01:45:15,142 --> 01:45:17,817
ka偶dy z nich ma AK-47
1683
01:45:17,905 --> 01:45:21,681
i maj膮 cholernie du偶o amunicji,
dwa razy wi臋cej ni偶 my.
1684
01:45:22,052 --> 01:45:24,600
B臋dziemy tam najszybciej
jak damy rad臋, odbi贸r.
1685
01:45:24,933 --> 01:45:26,778
Doceniam.
1686
01:45:27,037 --> 01:45:28,750
R贸bcie co w waszej mocy.
1687
01:45:30,010 --> 01:45:34,306
Oko艂o po艂udnia jednostka Harrisona
dosta艂a rozkaz ratowania
1688
01:45:34,393 --> 01:45:37,038
uwi臋zionej kompanii Alfa.
1689
01:45:37,892 --> 01:45:39,937
Teren by艂 g贸rzysty.
1690
01:45:40,001 --> 01:45:41,842
Nie艣li艣my dwa cia艂a
1691
01:45:41,929 --> 01:45:44,265
i mas臋 sprz臋tu in偶ynieryjnego.
1692
01:45:44,368 --> 01:45:49,301
I nie byli艣my w stanie zej艣膰
tych kilkuset metr贸w
1693
01:45:49,564 --> 01:45:53,204
gdzie rozgrywa艂a si臋
wi臋ksza cz臋艣膰 atak贸w.
1694
01:45:54,066 --> 01:45:56,788
Zej艣cie by艂o strome i 艣liskie.
1695
01:45:56,935 --> 01:45:58,712
呕o艂nierze nieprzyjaciela,
1696
01:45:58,839 --> 01:46:01,944
teraz ustawieni po obu stronach szlaku
1697
01:46:02,022 --> 01:46:06,133
uniemo偶liwili Mattowi Harrisonowi i jego ludziom
zej艣cie do kompanii Alfa.
1698
01:46:07,405 --> 01:46:10,218
O zmierzchu strza艂y usta艂y
1699
01:46:10,433 --> 01:46:12,855
a oni okopali si臋
na samym szczycie.
1700
01:46:12,921 --> 01:46:15,888
Robi膮c co mogli, by zasn膮膰.
1701
01:46:17,200 --> 01:46:20,966
Le偶eli艣my tam,
noc膮 22 czerwca,
1702
01:46:21,066 --> 01:46:25,792
s艂uchaj膮c wrzask贸w rannych na dole.
1703
01:46:25,928 --> 01:46:30,232
gdy Wietnamczycy chodzili dooko艂a i strzelali.
1704
01:46:30,918 --> 01:46:34,952
Do rana nieprzyjaciel
rozp艂yn膮艂 si臋 w powietrzu.
1705
01:46:37,233 --> 01:46:40,877
Harrison i jego pluton zakradli si臋
w d贸艂 zbocza
1706
01:46:41,024 --> 01:46:44,769
i dotarli do tego co pozosta艂o z kompanii Alfa.
1707
01:46:45,633 --> 01:46:51,737
Ze 137 ludzi,
76 le偶a艂o martwych wzd艂u偶 szlaku.
1708
01:46:52,059 --> 01:46:56,566
43 otrzyma艂o strza艂 w g艂ow臋
z bliskiej odleg艂o艣ci.
1709
01:46:56,914 --> 01:47:01,387
Niekt贸rym odci臋to uszy,
wyd艂ubano oczy,
1710
01:47:01,475 --> 01:47:03,809
odci臋to serdeczne palce.
1711
01:47:04,307 --> 01:47:07,490
23 偶o艂nierzy by艂o rannych.
1712
01:47:07,803 --> 01:47:13,327
Harrison znalaz艂 swoich koleg贸w,
Donalda Judda i Richarda Hooda,
1713
01:47:13,463 --> 01:47:16,023
w艣r贸d poleg艂ych.
1714
01:47:16,933 --> 01:47:21,265
To by艂o moje wprowadzenie do wojny.
1715
01:47:21,500 --> 01:47:25,000
To by艂o moje przywitanie w Wietnamie.
1716
01:47:27,233 --> 01:47:31,250
Sp臋dzili艣my reszt臋 dnia wk艂adaj膮c cia艂a
1717
01:47:31,308 --> 01:47:34,200
do work贸w
i zabieraj膮c je.
1718
01:47:34,300 --> 01:47:37,865
艢mier膰 jest nieodwracalna.
1719
01:47:38,041 --> 01:47:43,490
To by艂o co艣, o czym wiedzia艂em w teorii,
1720
01:47:43,695 --> 01:47:46,213
ale teraz zrozumia艂em szczeg贸lnie,
1721
01:47:46,584 --> 01:47:48,806
gdy wk艂ada艂em cia艂a
dw贸ch moich koleg贸w do work贸w.
1722
01:47:48,831 --> 01:47:51,565
Go艣ci z kt贸rymi przez cztery
lata chodzi艂em do szko艂y.
1723
01:47:51,643 --> 01:47:54,495
Z kt贸rymi si臋 przyja藕ni艂em,
z kt贸rymi tydzie艅 wcze艣niej
1724
01:47:54,534 --> 01:47:57,659
pili艣my piwo
i przekomarzali艣my si臋.
1725
01:47:57,766 --> 01:48:00,588
I ci go艣cie teraz nie 偶yli.
1726
01:48:01,033 --> 01:48:02,767
Kompania Charlie znalaz艂a
1727
01:48:02,855 --> 01:48:06,455
najwy偶ej dziewi臋膰 lub dziesi臋膰
cia艂 nieprzyjaciela.
1728
01:48:07,330 --> 01:48:10,030
Harrisonowi i jego ludziom rozkazano
1729
01:48:10,093 --> 01:48:12,855
poszuka膰 cia艂 na pobliskim stoku.
1730
01:48:12,917 --> 01:48:16,897
Dow贸dcy zak艂adali, 偶e zostali tam zabici
przez ameryka艅sk膮 artyleri臋.
1731
01:48:17,320 --> 01:48:20,821
MACV potrzebowa艂 swojego
bilansu cia艂.
1732
01:48:22,900 --> 01:48:26,672
Nigdy ich nie znale藕li艣my
i dzisiaj jestem przekonany
1733
01:48:26,955 --> 01:48:29,335
偶e ich tam po prostu nie by艂o.
1734
01:48:29,482 --> 01:48:34,062
S膮dz臋, 偶e 22 czerwca
doznali艣my ogromnych strat.
1735
01:48:34,335 --> 01:48:41,401
Przyznanie, 偶e kompania strzelecka
173 brygady zosta艂a zmieciona
1736
01:48:41,479 --> 01:48:44,120
przez 偶o艂nierzy Wietnamu P贸艂nocnego,
nie by艂o czym艣
1737
01:48:44,208 --> 01:48:46,729
na co gotowi byli nasi dow贸dcy.
1738
01:48:46,895 --> 01:48:51,079
Musieli艣my wi臋c przekona膰 siebie
i opini臋 publiczn膮
1739
01:48:51,243 --> 01:48:55,606
偶e straty kt贸re
spowodowali艣my u nieprzyjaciela
1740
01:48:55,644 --> 01:48:57,450
by艂y r贸wnie bolesne,
1741
01:48:57,530 --> 01:48:59,356
jak te kt贸rych sami doznali艣my.
1742
01:48:59,641 --> 01:49:03,518
Pewien oficer powiedzia艂 reporterowi
偶e zdziesi膮tkowana kompania strzelecka
1743
01:49:03,636 --> 01:49:07,848
zdo艂a艂a zabi膰 475 偶o艂nierzy nieprzyjaciela.
1744
01:49:08,141 --> 01:49:12,174
Gdy inny oficer zasugerowa艂
gen. Westmorelandowi
1745
01:49:12,272 --> 01:49:15,075
偶e liczba ta jest zbyt du偶a
aby by艂a wiarygodna,
1746
01:49:15,221 --> 01:49:19,318
odpowiedzia艂: "Za p贸藕no.
To ju偶 wysz艂o."
1747
01:49:20,533 --> 01:49:22,867
Kilka dni po tej bitwie
1748
01:49:22,955 --> 01:49:25,188
Westmoreland przyjecha艂 aby przem贸wi膰
1749
01:49:25,281 --> 01:49:29,015
do nas, kt贸rzy my艣leli艣my o sobie
jako o jego dru偶ynie.
1750
01:49:30,036 --> 01:49:34,813
Wskoczy艂 na jeepa
w 艣wie偶ym ubraniu
1751
01:49:35,223 --> 01:49:38,258
i wygl膮da艂 jak dow贸dca w ka偶dym calu.
1752
01:49:38,356 --> 01:49:42,995
Strzeli艂 nam buduj膮c膮 mow臋
i powiedzia艂, jaki jest dumny
1753
01:49:43,072 --> 01:49:45,660
jak膮 wspania艂a robot臋 wykonali艣my.
1754
01:49:46,247 --> 01:49:50,172
Do tego momentu mia艂em ju偶
wi臋cej ni偶 podejrzenie,
1755
01:49:50,299 --> 01:49:56,404
偶e to wszystko jest bajeczk膮,
偶e Westmoreland nie ma racji.
1756
01:49:56,589 --> 01:49:59,460
Nie wiedzia艂em tylko
czy ma tego 艣wiadomo艣膰
1757
01:49:59,626 --> 01:50:04,929
czy wierzy艂 w to co mu powiedziano
i w co 艂atwiej mu by艂o uwierzy膰.
1758
01:50:06,531 --> 01:50:10,663
Ale wtedy po raz pierwszy musia艂em
poradzi膰 sobie z my艣l膮,
1759
01:50:10,827 --> 01:50:13,427
偶e nasze dow贸dztwo,
1760
01:50:13,488 --> 01:50:17,188
jest albo odrealnione, albo k艂amie.
1761
01:50:22,490 --> 01:50:26,557
Pami臋tam pewn膮 przykr膮 rozmow臋
1762
01:50:26,694 --> 01:50:30,795
jak膮 mia艂a z moj膮 贸wczesn膮 przyjaci贸艂k膮.
1763
01:50:31,205 --> 01:50:33,813
Rozmowa zesz艂a na Wietnam.
1764
01:50:33,989 --> 01:50:37,153
Pami臋tam jak patrzy艂a na mnie m贸wi膮c:
1765
01:50:37,407 --> 01:50:42,413
Carol Crocker, Saratoga Springs, N. Jork
"M贸j tata m贸wi, 偶e nie nale偶y s艂ucha膰 ludzi,
1766
01:50:42,438 --> 01:50:46,488
kt贸rzy stracili
kogo艣 na wojnie"
1767
01:50:46,651 --> 01:50:51,201
"bo b臋d膮 j膮 popiera膰, 偶eby
usprawiedliwi膰 艣mier膰 bliskich"
1768
01:50:52,169 --> 01:50:55,177
Czu艂am si臋, jakby uderzy艂a mnie w brzuch.
1769
01:50:55,255 --> 01:51:00,155
Ale zrozumia艂am,
偶e b臋d膮 si臋 tworzy膰 r贸偶ne frakcje
1770
01:51:00,370 --> 01:51:03,848
i nie b臋dzie 艂atwo przez to przej艣膰.
1771
01:51:03,954 --> 01:51:07,373
ludzie b臋d膮 wyra偶ali swoje zdania,
na temat 艣mierci mojego brata.
1772
01:51:07,827 --> 01:51:13,032
opinie kt贸re dla mnie nie b臋d膮 mia艂y
nic wsp贸lnego z jego 艣mierci膮...
1773
01:51:20,835 --> 01:51:26,968
T艂umaczenie: kentmere / kentmere@protonmail.com
1774
01:51:27,125 --> 01:51:31,070
Poprawki b艂臋d贸w i synchro mile widziane.
155613
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof