Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:02,867 --> 00:00:06,868
PREPORU�UJE SE DISKRECIJA GLEDANJA
Film sadr�i materijale za odrasle,
neprikladan jezik i prizore nasilja
2
00:00:23,200 --> 00:00:25,866
Delili su teret se�anja.
3
00:00:27,366 --> 00:00:31,232
Uzeli su ono �to drugi
vi�e nisu mogli podnositi.
4
00:00:33,533 --> 00:00:38,732
�esto su nosili jedni
druge, ranjene ili slabe.
5
00:00:38,833 --> 00:00:40,224
Nosili su infekcije.
6
00:00:40,374 --> 00:00:43,138
TIM O'BRAJEN, pisac
Stvari koje su nosili
Nosili su �ah, lopte za ko�arku,
7
00:00:43,288 --> 00:00:44,833
vijetnamsko-engleske re�nike,
8
00:00:44,933 --> 00:00:48,958
oznake �ina, Bronzane
Zvezde i Purpurna Srca,
9
00:00:50,690 --> 00:00:52,632
plasti�ne kartice sa
Kodeksom pona�anja.
10
00:00:55,465 --> 00:00:59,266
Nosili su bolesti, me�u
njima malariju i dizenteriju.
11
00:01:03,100 --> 00:01:07,632
Nosili su va�i i li�ajeve,
i pijavice i pirin�ane alge
12
00:01:07,732 --> 00:01:10,033
i razne gnjide i plesni.
13
00:01:14,366 --> 00:01:17,933
Nosili su i zemlju samu...
14
00:01:18,033 --> 00:01:19,866
Vijetnam.
15
00:01:29,757 --> 00:01:33,592
Bela ku�a pozdravlja
16
00:01:34,842 --> 00:01:37,792
na�e ratne zarobljenike.
17
00:01:37,933 --> 00:01:40,833
D�on Mekejn: Hvala vam.
18
00:01:56,333 --> 00:02:01,833
Mogu vam re�i, kad se
osvrnem na ove mesece i godine,
19
00:02:01,933 --> 00:02:05,232
da smo se sretali
sa suprugama i majkama
20
00:02:05,333 --> 00:02:09,766
vas koji ste
bili ratni zarobljenici,
21
00:02:09,866 --> 00:02:15,600
da su to bile
najhrabrije, najdivnije �ene
22
00:02:15,700 --> 00:02:17,565
koje sam ikad u �ivotu upoznao.
23
00:02:18,766 --> 00:02:22,095
Ako bi mi dodali
zvani�nu �a�u za zdravicu,
24
00:02:22,295 --> 00:02:24,832
odr�ao bih zdravicu. Ve�eras...
25
00:02:24,933 --> 00:02:28,165
24. maja 1973,
26
00:02:28,266 --> 00:02:30,066
predsednik Nikson je pozvao
27
00:02:30,165 --> 00:02:35,232
sve oslobo�ene ratne zarobljenike
i njihove porodice u Va�ington.
28
00:02:36,869 --> 00:02:38,897
Me�u njima je bio Everet Alvarez,
29
00:02:39,047 --> 00:02:42,732
prvi pilot koji je oboren
iznad Severnog Vijetnama.
30
00:02:42,882 --> 00:02:44,953
Ponekad ose�am da je previ�e pa�nje
31
00:02:44,999 --> 00:02:47,965
dato nama, ratnim zarobljenicima.
32
00:02:48,066 --> 00:02:51,466
EVERET ALVAREZ
Ratni zarobljenik
A �ta je sa onim jadnim momcima
koji su se borili u ratu, tim mladi�ima?
33
00:02:51,566 --> 00:02:55,999
Znate, oni su se
vratili ku�i, amputirci...
34
00:02:58,541 --> 00:03:01,513
ranjeni ratnim ranama.
35
00:03:02,132 --> 00:03:04,199
�ta je sa njima?
36
00:03:06,243 --> 00:03:07,782
Imali smo svoje
sopstvene izazove,
37
00:03:07,932 --> 00:03:10,073
i klju�no je bilo da
se suo�imo sa njima
38
00:03:10,223 --> 00:03:11,845
i ipak da sa�uvamo na�u �ast.
39
00:03:12,333 --> 00:03:14,133
To je ono �to je bilo.
40
00:03:17,889 --> 00:03:19,110
Doktor Hal Ku�ner,
41
00:03:19,260 --> 00:03:21,931
koji je bio zarobljenik
vi�e od 5 godina,
42
00:03:22,081 --> 00:03:24,144
nije mogao da prisustvuje.
43
00:03:24,294 --> 00:03:28,101
I�ao je na susret sa
svojom porodicom u Vajli Ford�.
44
00:03:28,251 --> 00:03:31,263
Leteli smo u Vajli Ford�,
Pensilvanija.
45
00:03:33,569 --> 00:03:36,710
Iza�ao sam iz helikoptera
i video moju suprugu...
46
00:03:39,266 --> 00:03:43,766
HAL KU�NER
Ratni zarobljenik
i moju k�erku, koju nisam
video od kad je imala 2,5 godine.
47
00:03:43,865 --> 00:03:46,973
Ro�ena je 1963.
48
00:03:54,360 --> 00:03:56,461
Pa je tada ve� imala 10 godina.
49
00:03:58,048 --> 00:04:01,724
I sin, koga nisam nikad video,
nedelju pre njegovog 5. ro�endana.
50
00:04:03,259 --> 00:04:05,690
Imao je malu
ma�nu i mali kaput.
51
00:04:09,276 --> 00:04:10,521
I moja majka i otac.
52
00:04:12,453 --> 00:04:15,270
Moja majka je bila
preplavljena emocijama.
53
00:04:20,360 --> 00:04:22,025
I samo...
54
00:04:23,012 --> 00:04:25,704
To je bio nedohvatljiv trenutak.
55
00:04:27,860 --> 00:04:29,172
Grlili smo svi jedni druge.
56
00:04:29,812 --> 00:04:31,777
I moj mali de�ko sa
zastavom, ameri�kom zastavom.
57
00:04:35,799 --> 00:04:37,766
Kao i mnogi brakovi
ratnih zarobljenika,
58
00:04:38,450 --> 00:04:41,237
ni onaj Hala Ku�nera
ne�e pre�iveti.
59
00:04:47,210 --> 00:04:50,524
VIJETNAMSKI RAT
60
00:05:03,306 --> 00:05:06,326
29. marta 1973,
61
00:05:06,980 --> 00:05:10,296
zadnji ameri�ki vojnici
�e napustiti Ju�ni Vijetnam.
62
00:05:11,685 --> 00:05:14,169
Manje od 200 marinaca �e ostati,
63
00:05:15,025 --> 00:05:18,599
dodeljenih da �uvaju konzularne
kancelarije i ameri�ku ambasadu
64
00:05:18,955 --> 00:05:21,372
i ostale instalacije u Sajgonu.
65
00:05:23,292 --> 00:05:27,624
Hiljade ostalih Amerikanaca,
ukju�uju�i agente CIA,
66
00:05:28,059 --> 00:05:31,587
diplomate, poslovne
ljude su tako�e ostali.
67
00:05:35,111 --> 00:05:38,708
Tokom naredne 2 godine,
snage Severnog i Ju�nog Vijetnama
68
00:05:39,046 --> 00:05:41,020
�e nastaviti da
napadaju jedni druge.
69
00:05:44,160 --> 00:05:49,144
I Vijetnamski narod �e se na�i
tamo gde je bio na po�etku,
70
00:05:50,324 --> 00:05:53,321
uhva�eni u naizgled
beskona�an gra�anski rat
71
00:05:55,132 --> 00:05:58,697
i bore�i se oko toga kakvu
�e budu�nost oni imati.
72
00:06:03,339 --> 00:06:06,672
Za Sjedinjene Dr�ava,
borbe su zavr�ile,
73
00:06:08,259 --> 00:06:10,714
ali kontroverze oko rata nisu.
74
00:06:12,719 --> 00:06:16,193
Najbolje �to ste mogli
re�i o Vijetnamu
75
00:06:16,292 --> 00:06:19,693
TIM O'BRAJEN
Vojska
je da je odre�ena krv prolivena
76
00:06:19,792 --> 00:06:20,760
zbog nesigurnih razloga.
77
00:06:21,836 --> 00:06:24,848
Krv je bila sigurna,
tela, udovice, siro�ad,
78
00:06:25,139 --> 00:06:27,436
Oni su bili sigurni. Niko
ih nije dovodio u pitanje,
79
00:06:27,741 --> 00:06:29,134
mrtvi ljudi su mrtvi.
80
00:06:31,774 --> 00:06:35,039
Ali ispravnost rata
je bila vrlo diskutabilna.
81
00:06:35,626 --> 00:06:39,506
Pametni ljudi u odelima nisu
mogli prestati da misle o ratu.
82
00:06:48,137 --> 00:06:49,520
Se�am se da sam upitao sebe...
83
00:06:55,485 --> 00:06:57,066
"Je li vredelo?"
84
00:06:59,176 --> 00:06:59,176
STJUART HERINGTON
Obave�tajni oficir
85
00:06:59,833 --> 00:07:02,923
Mo�da je... to sve
bila velika gre�ka,
86
00:07:04,667 --> 00:07:06,612
i o �emu se tu radilo?
87
00:07:07,993 --> 00:07:09,600
Odazvali smo se pozivu,
88
00:07:10,370 --> 00:07:12,905
ja i verovatno 2,5 miliona
ostalih mladih Amerikanaca
89
00:07:13,267 --> 00:07:14,477
koji su oti�li tamo.
90
00:07:16,095 --> 00:07:19,143
Je li razlog bio
vredan tog napora?
91
00:07:21,422 --> 00:07:24,696
I ponekad se stvari
jednostavno ne dese
92
00:07:25,037 --> 00:07:26,807
i momci u belim
�e�irima ne pobede.
93
00:07:27,399 --> 00:07:28,375
Ali to ne �ini,
94
00:07:29,578 --> 00:07:31,891
ili u osnovi ne oduzima
95
00:07:32,258 --> 00:07:34,950
ispravnost razloga.
96
00:07:47,632 --> 00:07:53,402
10. Epizoda
Teret se�anja
(Mart 1973 - Nadalje)
97
00:08:00,351 --> 00:08:02,049
SENATOR SEM ERVIN
(D - Severna Karolina)
Potkomitet �e po�eti sa radom.
98
00:08:02,755 --> 00:08:07,069
Iz no�i u no� tokom
prole�a, leta, i jeseni 1973,
99
00:08:07,856 --> 00:08:12,041
Amerikanci su gledali kako se
Niksonova administracija polako raspada.
100
00:08:13,515 --> 00:08:15,879
Ucene, liste neprijatelja,
101
00:08:16,918 --> 00:08:18,000
prljavi trikovi,
102
00:08:19,051 --> 00:08:21,283
potpredsednik prisiljen
da podnese ostavku,
103
00:08:22,234 --> 00:08:24,346
la�no zaklinjanje, zata�kavanje,
104
00:08:25,593 --> 00:08:27,635
zloupotreba
predsedni�kih ovla��enja,
105
00:08:28,437 --> 00:08:30,375
tajni snimci iz Bele ku�e.
106
00:08:31,440 --> 00:08:34,804
Gdine Baterfild, jeste li znali za
postavljanje ure�aja za snimanje
107
00:08:35,151 --> 00:08:36,542
u Ovalnoj kancelariji predsednika?
108
00:08:41,188 --> 00:08:45,493
Znao sam za ure�aje
za snimanje. Da gdine.
109
00:08:47,318 --> 00:08:50,680
Dobro ve�e. Zemlja je ve�eras
unutar ne�ega �to bi mogla biti
110
00:08:51,017 --> 00:08:54,483
najozbiljnija ustavna
kriza u njenoj istoriji.
111
00:08:55,235 --> 00:08:57,020
Rekao sam
predsedniku za �injenicu
112
00:08:57,893 --> 00:09:01,296
D�ON DIN
BIV�I SAVETNIK BELE KU�E
da postoje zahtevi za novcem
od strane 7 osu�enih optu�enika.
113
00:09:01,968 --> 00:09:03,530
Pitao me je
koliko �e to ko�tati.
114
00:09:04,003 --> 00:09:05,659
Rekao sam mu da
mogu samo da procenim
115
00:09:06,037 --> 00:09:08,549
da bi moglo ko�tati
milion dolara ili vi�e.
116
00:09:09,597 --> 00:09:11,439
Rekao mi je
da to nije problem.
117
00:09:12,824 --> 00:09:16,337
Nisam imao prethodnih
saznanja o provali u Votergejt.
118
00:09:17,393 --> 00:09:19,502
Nisam uzeo u�e��a niti sam znao
119
00:09:19,840 --> 00:09:22,424
ni za jednu naknadnu
aktivnost prikrivanja.
120
00:09:24,639 --> 00:09:27,674
Jedna frustriraju�a stvar o...
o odlasku u Kanadu je bila,
121
00:09:28,493 --> 00:09:29,945
D�ON TOD
Montreal
je �to me je to ostavilo
izvan rasprave ovde.
122
00:09:30,447 --> 00:09:32,606
Ose�ao sam se...
frustriranim do danas.
123
00:09:33,893 --> 00:09:36,944
Dok se Votergejt skandal
odmotavao, D�ek Tod,
124
00:09:37,437 --> 00:09:40,748
koji je dezertirao iz
Armije SAD i pobegao u Kanadu,
125
00:09:41,364 --> 00:09:42,830
nikad se nije
ose�ao tako ogor�eno,
126
00:09:43,302 --> 00:09:45,636
tako razo�arano, tako bez dodira
127
00:09:45,966 --> 00:09:48,551
sa onim �to su Sjedinjene
Dr�ave izgleda postajale.
128
00:09:49,621 --> 00:09:53,728
Upitao je sebe, "Kako smo
dozvolili da ova banda preuzme vlast?"
129
00:09:56,376 --> 00:09:59,391
Onda je doneo odluku
zbog koje �e se uvek kajati:
130
00:10:00,777 --> 00:10:03,217
odrekao se svog
ameri�kog dr�avljanstva.
131
00:10:04,778 --> 00:10:07,804
Smatrao sam to politi�kim aktom,
odricanje od ameri�kog dr�avljanstva.
132
00:10:10,101 --> 00:10:12,661
To je bila najgluplja stvar
koju sam u�inio u �ivotu.
133
00:10:14,471 --> 00:10:17,076
Ja sam gra�anin Kanade i ponosan
sam na to. To je predivna zemlja,
134
00:10:17,410 --> 00:10:19,717
ali sam ovde Amerikanac.
135
00:10:28,282 --> 00:10:31,212
Sporazum je nazvan,
"Sporazum za okon�anje rata"
136
00:10:32,259 --> 00:10:33,862
"i obnovu mira u Vijetnamu."
137
00:10:34,687 --> 00:10:36,993
Naravno, to je bio
ogromni eufemizam
(ubla�avanje zna�enja).
138
00:10:37,952 --> 00:10:41,993
D�ON NEGROPONTE
Ministarstvo inostranih poslova
Niti je okon�ao rat
niti je obnovio mir.
139
00:10:42,092 --> 00:10:46,036
A ako pogledate u njegovu
su�tinu, to je sporazum o povla�enju.
140
00:10:46,060 --> 00:10:47,893
Povukli smo na�e snage
141
00:10:47,993 --> 00:10:50,440
u zamenu za na�e
ratne zarobljenike.
142
00:10:50,993 --> 00:10:56,527
To su dva pitanja koja su definitivno
re�ena mirovnim sporazumom.
143
00:10:57,345 --> 00:11:00,028
Izvukli smo na�e vojnike i
dobili smo nazad zarobljenike.
144
00:11:01,861 --> 00:11:07,935
Ostatak su samo magloviti
modeli i neodre�enosti
145
00:11:09,079 --> 00:11:10,886
koji nisu re�ili ni
jednu prokletu stvar.
146
00:11:11,867 --> 00:11:15,462
Amerikanci su se
saglasili da dozvole da
147
00:11:15,662 --> 00:11:21,929
145.000 severnovijetnamskih vojnika
ostane na Jugu nakon primirja.
148
00:11:22,429 --> 00:11:29,420
LAM KVANG TI
Ju�novijetnamska vojska
Kako to mo�emo
nazvati dobrim primirjem
149
00:11:30,428 --> 00:11:36,187
ako 145.00 vojnika
ostaje u na�oj zemlji?
150
00:11:36,387 --> 00:11:40,795
Nakon primirja, Severnovijetnamci
su odmah po�eli da napadaju.
151
00:11:41,992 --> 00:11:44,818
Ni Severni ni Ju�ni Vijetnam
152
00:11:44,853 --> 00:11:48,114
nisu imali ikakvu nameru
da se pridr�avaju primirja
153
00:11:48,149 --> 00:11:50,907
na koje je pozivao mirovni
ugovor potpisan u Parizu
154
00:11:50,942 --> 00:11:54,525
27. januara 1973.
155
00:11:56,120 --> 00:11:58,239
Dok se mastilo
jo� nije ni osu�ilo,
156
00:11:58,453 --> 00:12:02,055
svaka strana je poku�avala
da uzme teritorije koliko je mogla
157
00:12:02,557 --> 00:12:05,924
u onome �to je postalo
poznato kao "Rat za zastave."
158
00:12:07,091 --> 00:12:09,156
Samo tri nedelje nakon
stupanja na snagu primirja,
159
00:12:09,461 --> 00:12:13,957
do�lo je do oko 3.000
povreda istog sa obe strane.
160
00:12:15,219 --> 00:12:17,889
Ju�novijetnamski
predsednik Vin Van Tju,
161
00:12:18,344 --> 00:12:21,495
koji je sada komandovao 5.
najve�om vojskom na planeti,
162
00:12:21,826 --> 00:12:26,371
insistirao je da ARVN zauzme i
dr�i svaki deli� Ju�nog Vijetnama,
163
00:12:27,517 --> 00:12:29,190
ne�to �to nisu mogli u�initi
164
00:12:29,532 --> 00:12:33,867
ni uz pomo� skoro
600.000 ameri�kih vojnika.
165
00:12:36,550 --> 00:12:41,426
U me�uvremenu, Severnovijetnamci
su napali Taj Nin, blizu granice Kambod�e,
166
00:12:42,107 --> 00:12:46,078
nadaju�i se da �e uspostaviti
svoju rivalsku prestonicu na Jugu.
167
00:12:47,669 --> 00:12:51,226
Hanoj je instalirao rakete
zemlja-vazduh blizu Ke Sana,
168
00:12:51,981 --> 00:12:53,942
malo ispod demilitarizovane zone.
169
00:12:55,453 --> 00:12:58,706
U isto vreme, trupe
ARVN-a su napadale enklave
170
00:12:58,985 --> 00:13:00,971
koje su zauzeli Severnovijetnamci.
171
00:13:01,552 --> 00:13:03,972
Borbe su trajale mesecima.
172
00:13:05,786 --> 00:13:08,494
Hanoj je izgradio novi �vrsti put
173
00:13:08,887 --> 00:13:10,752
unutar samog Ju�nog Vijetnama,
174
00:13:11,225 --> 00:13:14,753
kroz koji su konvoji
od 200 do 300 vozila
175
00:13:15,121 --> 00:13:16,769
uskoro po�eli da teku:
176
00:13:17,376 --> 00:13:21,942
kamioni, tenkovi i te�ka
artiljerija su se kretali po danu.
177
00:13:23,597 --> 00:13:26,647
Onda su po�eli sa
polaganjem ogromnog naftovoda
178
00:13:27,184 --> 00:13:29,680
da bi snabdevali
svoja vozila na Jugu.
179
00:13:32,043 --> 00:13:34,701
Nikson je privatno
obe�ao predsedniku Tjuu
180
00:13:35,108 --> 00:13:38,005
da �e se osvetiti
ameri�kom vazdu�nom silom
181
00:13:38,420 --> 00:13:41,704
ako Sajgon ikada
bude ozbiljno zapretio.
182
00:13:44,155 --> 00:13:46,389
Ali u Va�ingtonu,
nedelju za nedeljom,
183
00:13:46,821 --> 00:13:49,660
dok su tajne Votergejta iskakale,
184
00:13:50,047 --> 00:13:53,998
Niksonov uticaj na
Kapitolu je stalno slabio.
185
00:13:56,485 --> 00:14:00,551
U junu 1973, naelektrisani Kongres,
186
00:14:00,985 --> 00:14:03,802
odra�avaju�i gledi�ta
mnogih Amerikanaca,
187
00:14:04,317 --> 00:14:07,016
izglasao je stopiranje
svih vojnih operacija
188
00:14:07,535 --> 00:14:13,417
u ili iznad Vijetnama, Laosa
ili Kambod�e od 15. avgusta,
189
00:14:14,299 --> 00:14:16,322
i insistirao je da ne mogu biti nastavljene
190
00:14:16,808 --> 00:14:18,616
bez odobrenja Kongresa.
191
00:14:19,737 --> 00:14:21,324
"Amerika �eli mir,"
192
00:14:21,636 --> 00:14:24,789
objavio je senator iz
Masa�ustesa Edvard Kenedi.
193
00:14:25,309 --> 00:14:29,760
"Kongres je odlu�an u svojoj
re�enosti da prekine ubijanje."
194
00:14:32,482 --> 00:14:33,899
Napustiti Ju�novijetnamce,
195
00:14:34,658 --> 00:14:37,376
kad je sve �to smo im na
kraju obezbe�ivali bio novac,
196
00:14:38,202 --> 00:14:39,532
je bilo za osudu,
197
00:14:40,335 --> 00:14:43,363
i nepo�tovanje �rtava svih vojnika,
198
00:14:43,949 --> 00:14:45,506
na�ih i ju�novijetnamskih.
199
00:14:46,789 --> 00:14:49,598
Mislim na moralnu
obavezu, koja ne proizilazi iz
200
00:14:50,009 --> 00:14:52,814
LUIS SORLI
Vojska
filozofske posve�enosti
zaustavljanju komunizma.
201
00:14:53,863 --> 00:14:55,563
To proizilazi iz dr�anja obe�anja
202
00:14:56,005 --> 00:14:59,262
ovom nekada�njem,
nesretnom savezniku.
203
00:15:00,252 --> 00:15:03,824
Imali su nas za saveznika kad
su drugi momci imali Sovjetski Savez
204
00:15:04,453 --> 00:15:05,586
i komunisti�ku Kinu.
205
00:15:06,865 --> 00:15:09,979
Ve�ina Amerikanaca, mislim da
ne bi volela da �uje da su komunisti
206
00:15:10,340 --> 00:15:12,286
bili verniji saveznici
nego Sjedinjene Dr�ave.
207
00:15:12,840 --> 00:15:14,783
Ali je u stvari tako bilo.
208
00:15:16,286 --> 00:15:20,508
Dok neki �ale �to smo ih
ostavili na cedilu, na neki na�in,
209
00:15:21,581 --> 00:15:24,035
mislim da bi
kona�an ishod bio isti.
210
00:15:25,325 --> 00:15:29,053
ROBERT GARD
Vojska
Da smo nastavili, to bi ko�talo
211
00:15:30,552 --> 00:15:33,117
verovatno jo�
�ivota u du�em periodu
212
00:15:33,536 --> 00:15:35,201
bez promene ishoda.
213
00:15:36,119 --> 00:15:40,379
U 18 krvavih meseci koji su sledili
nakon potpisivanja mirovnog sporazuma,
214
00:15:40,816 --> 00:15:44,761
polo�aj Ju�nog Vijetnama
je postajao sve vi�e neizvesniji.
215
00:15:46,020 --> 00:15:49,352
Do leta 1974,
216
00:15:49,453 --> 00:15:51,990
malo Amerikanca je
tome pridavalo pa�nju.
217
00:15:52,320 --> 00:15:55,915
Bili su prikovani onim �to se
de�avalo u njihovoj sopstvenoj zemlji.
218
00:15:56,957 --> 00:15:58,982
...da istra�i potpuno i kompletno
219
00:15:59,619 --> 00:16:02,320
PITER RODING
PREDSEDAVAJU�I ZASTUPNI�KOG DOMA
(D - Nju D�ersi)
postoji li dovoljno osnova
220
00:16:02,419 --> 00:16:04,619
da Zastupni�ki Dom
221
00:16:04,720 --> 00:16:07,820
izvr�i svoju ustavna ovla�tenja
222
00:16:07,919 --> 00:16:09,916
da opozove Ri�arda M. Niksona,
223
00:16:10,380 --> 00:16:12,509
predsednika Sjedinjenih
Ameri�kih Dr�ava.
224
00:16:13,246 --> 00:16:14,694
Gdine Danijelson?
- Da.
225
00:16:16,419 --> 00:16:17,874
Gdine Drajan?
- Da.
226
00:16:20,015 --> 00:16:21,437
Gdine Rangel?
- Da.
227
00:16:23,326 --> 00:16:24,830
G�o D�ordan?
- Da.
228
00:16:25,485 --> 00:16:27,312
Gdine Lot?
- Ne.
229
00:16:28,119 --> 00:16:31,345
27. jula 1974,
230
00:16:31,891 --> 00:16:34,720
Pravosudni komitet
Zastupni�kog Doma je preporu�io
231
00:16:34,820 --> 00:16:38,398
da bi predsednik trebao biti
opozvan zvog zloupotrebe funkcije.
232
00:16:39,720 --> 00:16:42,794
9. avgusta, radije nego
da se suo�i sa opozivom,
233
00:16:43,257 --> 00:16:46,956
Ri�ard Nikson je postao prvi
predsednik u ameri�koj istoriji
234
00:16:47,741 --> 00:16:48,885
koji je dao ostavku.
235
00:16:49,405 --> 00:16:52,703
Uvek pamtite,
ostali vas mogu mrziti,
236
00:16:53,552 --> 00:16:56,294
ali oni koji vas
mrze ne pobe�uju
237
00:16:57,079 --> 00:16:58,361
ukoliko vi ne mrzite njih,
238
00:17:00,291 --> 00:17:02,179
i onda uni�tite sami sebe.
239
00:17:03,220 --> 00:17:06,386
U predsedni�koj palati u Sajgonu,
240
00:17:06,485 --> 00:17:10,723
predsednik Tju je zatvorio vrata
svoje kancelarije i odbio je da vidi ikoga.
241
00:17:11,506 --> 00:17:14,352
Stavio je na kocku
pre�ivljavanje Ju�nog Vijetnama
242
00:17:14,453 --> 00:17:16,054
na osnovu Niksonovog li�nog obe�anja
243
00:17:16,357 --> 00:17:18,615
da �e severnovijetnamska
agresija biti do�ekana
244
00:17:19,008 --> 00:17:21,360
nastavkom ameri�ke
vazdu�ne podr�ke.
245
00:17:22,252 --> 00:17:27,829
Samo par dana nakon �to se novi
presednik, D�erald Ford, uselio u Belu ku�u,
246
00:17:28,382 --> 00:17:32,673
Kongres je srezao upola
finansiranje vojne i ekonomske podr�ke
247
00:17:33,184 --> 00:17:35,973
koju je Nikson obe�ao
da �e dostaviti Sajgonu.
248
00:17:38,313 --> 00:17:41,892
Uslovi u Ju�nom Vijetnamu
su nastavili da se pogor�avaju.
249
00:17:42,647 --> 00:17:44,912
Sa nestankom ameri�kog
vojnog prisustva,
250
00:17:45,306 --> 00:17:49,114
1 od 5 civilnih
radnika je bio bez posla.
251
00:17:49,985 --> 00:17:51,715
Cene su sko�ile.
252
00:17:56,552 --> 00:17:59,357
Bilo je puno gre�ka
napravljenih od Amerikanaca,
253
00:17:59,552 --> 00:18:04,179
ali je najve�a gre�ka bila u
stvaranju ose�aja zavisnosti.
254
00:18:05,769 --> 00:18:09,003
2. gre�ka je bila stvaranje
vojske po uzoru na sebe,
255
00:18:09,494 --> 00:18:15,820
DUONG VAN MAJ ELIOT
Sajgon
vojske koja je... navikla
da vodi rat bogatih zemalja.
256
00:18:15,919 --> 00:18:19,970
Ju�ni Vijetnam je bio presiroma�an
da bi mogao izdr�ati takav rat.
257
00:18:21,382 --> 00:18:24,315
Tju je i dalje poja�avao
autoritarnu vladavinu,
258
00:18:24,520 --> 00:18:28,094
zatvaraju�i novine,
ograni�avaju�i opozicione partije,
259
00:18:28,619 --> 00:18:31,495
prodaju�i politi�ka
i vojna imenovanja.
260
00:18:33,485 --> 00:18:36,733
Koalicija katolika
i budista ga je optu�ila
261
00:18:37,032 --> 00:18:40,447
da je korumpirao svaki
aspekt ju�novijetnamskog �ivota,
262
00:18:40,991 --> 00:18:43,113
i zahtevala je njegovu ostavku.
263
00:18:44,252 --> 00:18:48,332
Hiljade demonstranata
se izlilo na ulice Sajgona.
264
00:18:52,020 --> 00:18:55,889
U me�uvremenu, hroni�no
potpla�enoj ju�novijetnamskoj vojsci
265
00:18:56,252 --> 00:18:58,010
je jo� smanjena plata.
266
00:18:59,586 --> 00:19:01,460
Po�injala je da se dezintegri�e.
267
00:19:02,820 --> 00:19:06,276
�ak 20.000 ljudi je
dezertiralo svakog meseca,
268
00:19:06,852 --> 00:19:10,195
ve�ina je odlazila ku�i da pomogne
pomo�i svojim porodicama da pre�ive
269
00:19:10,386 --> 00:19:12,266
u tako te�kim vremenima.
270
00:19:13,320 --> 00:19:16,267
Oni pripadnici ARVN-a
koji su ostali i borili se
271
00:19:16,520 --> 00:19:19,536
�esto su to morali raditi
bez sofisticiranog oru�ja
272
00:19:19,849 --> 00:19:22,949
za koje su ih Amerikanci
obu�avali da koriste.
273
00:19:23,752 --> 00:19:26,156
Ve�ina opreme koju
je Nikson obezbedio
274
00:19:26,510 --> 00:19:29,726
je bila neprikladna za
rat koji je Jug sada vodio,
275
00:19:30,752 --> 00:19:34,832
avioni za koje nije bilo obu�enih
pilota ili osoblja za odr�avanje,
276
00:19:35,552 --> 00:19:40,065
artiljerije i vojnih vozila
za koje nije bilo rezervnih delova.
277
00:19:40,762 --> 00:19:44,299
Ameri�ki Kongres nije bio
raspolo�en da obezbedi vi�e.
278
00:19:45,886 --> 00:19:47,908
Gorivo je bilo pri kraju.
279
00:19:48,320 --> 00:19:49,941
Kao i municija.
280
00:19:51,352 --> 00:19:55,086
Nije pro�lo dugo i artiljerci
na Centralnim visoravnima
281
00:19:55,185 --> 00:19:58,386
su mogli ispaliti
samo 4 granate na dan,
282
00:19:58,485 --> 00:20:03,084
a pe�adinci su ograni�eni
na 85 metaka mese�no.
283
00:20:05,078 --> 00:20:10,783
Sa jednom granatom i 85 metaka
mese�no, kako se mo�ete boriti?
284
00:20:11,865 --> 00:20:16,873
Nakon �to ispalite svih 85 metaka,
ne mo�ete se vi�e boriti.
285
00:20:17,073 --> 00:20:18,927
LAM KVANG TI
Ju�novijetnamska vojska
Poraz je bio neizbe�an.
286
00:20:22,520 --> 00:20:24,380
U novembru 1974,
287
00:20:24,720 --> 00:20:30,521
Politbiro i Centralni vojni komitet su
se sastali u Hanoju da razmotre strategiju.
288
00:20:31,520 --> 00:20:33,795
Neki �lanovi su pozivali na oprez.
289
00:20:34,220 --> 00:20:36,220
Bojali su se da
ako budu poku�ali
290
00:20:36,320 --> 00:20:38,797
da gurnu Sajgon do
ta�ke sloma prebrzo,
291
00:20:39,220 --> 00:20:41,127
da �e se Amerikanci vratiti.
292
00:20:42,020 --> 00:20:46,759
Kona�na pobeda,
ra�unali su, �e do�i 1976.
293
00:20:47,820 --> 00:20:51,856
Prvi sekretar partije,
Le Zuan, se nije slo�io.
294
00:20:52,485 --> 00:20:55,215
"Sad kad su Sjedinjene
Dr�ave oti�le," rekao je,
295
00:20:55,520 --> 00:20:58,144
"bi�e za njih te�ko
da usko�e nazad."
296
00:20:59,320 --> 00:21:01,586
Naredio je testni napad
297
00:21:01,685 --> 00:21:05,086
da vidi ho�e li Amerikanci
intervenisati sa vazduhoplovstvom
298
00:21:05,185 --> 00:21:09,025
kao �to su to uradili tokom
Uskr�nje ofanzive 2,5 godine ranije.
299
00:21:11,619 --> 00:21:13,953
U decembru 1974,
300
00:21:14,052 --> 00:21:18,282
severnovijetnamske snage su napale
Fuk Long, severoisto�no od Sajgona.
301
00:21:20,927 --> 00:21:24,118
Tokom tri nedelje,
pregazili su �itavu provinciju
302
00:21:24,645 --> 00:21:28,431
i ubili su ili zarobili
hiljade branioca ARVN-a.
303
00:21:30,345 --> 00:21:33,576
Sjedinjene Dr�ave nisu
uradile ni�ta kao odgovor.
304
00:21:36,440 --> 00:21:39,528
Predsednik Ford,
preokupiran ostalim problemima,
305
00:21:40,218 --> 00:21:44,018
inflacijom, nezaposleno��u,
tenzijama na Bliskom Istoku,
306
00:21:44,535 --> 00:21:49,073
odr�ao je pres konferenciju koja je
pru�ila Ju�nom Vijetnamu malo utehe.
307
00:21:50,498 --> 00:21:53,392
Razmatrate li ikakve
dodatne mere, izvan prate�ih,
308
00:21:53,747 --> 00:21:55,658
21 januar, 1975
pomo�i ju�novijetnamskoj vladi?
309
00:21:56,610 --> 00:21:59,604
Ne predvi�am
310
00:22:00,014 --> 00:22:03,529
nikakve dodatne akcije
izvan tih prate�ih sada.
311
00:22:05,232 --> 00:22:07,273
�inilo se da
Va�ington nema interesa
312
00:22:07,612 --> 00:22:09,227
u ispunjavanju tajnih obe�anja
313
00:22:09,604 --> 00:22:12,127
koje je Nikson
stalno davao Tjuu.
314
00:22:13,328 --> 00:22:14,657
On je bio zapanjen.
315
00:22:16,403 --> 00:22:17,794
Sa komunisti�kom zastavom
316
00:22:18,156 --> 00:22:21,317
pobodenoj u provincijskoj
prestonici severno od Sajgona,
317
00:22:22,159 --> 00:22:23,939
za mene je to bio jasan znak.
318
00:22:24,787 --> 00:22:27,910
STJUART HERINGTON
Obave�tajni oficir
Onda sam se �uo sa mojom
porodicom, i rekao sam im
319
00:22:28,234 --> 00:22:30,994
da iako je moja smena
trebala trajati do avgusta,
320
00:22:31,932 --> 00:22:33,299
da �u ja ranije biti ku�i.
321
00:22:34,029 --> 00:22:37,572
Onda sam po�eo tiho,
jednu po jednu kutiju,
322
00:22:38,366 --> 00:22:41,301
da �aljem moje
stvari iz Vijetnama.
323
00:22:46,792 --> 00:22:48,529
Severnovijetnamci su sada preduzeli
324
00:22:48,880 --> 00:22:51,345
novi napad na gradove
u Centralnim Visoravnima,
325
00:22:52,027 --> 00:22:53,889
uklju�uju�i Ban Mi Tuet,
326
00:22:54,281 --> 00:22:59,245
gde su njihove snage brojno nadja�ale
previ�e razvu�eni ARVN skoro 6:1.
327
00:23:06,423 --> 00:23:08,959
Ban Mi Tuet je pao za 2 dana.
328
00:23:11,002 --> 00:23:12,782
I sada pada 2. provincija,
329
00:23:14,206 --> 00:23:15,855
i pada zbilja brzo.
330
00:23:17,670 --> 00:23:21,527
U tom trenutku shvataju, "Ne moramo
�ekati do 1976, mo�emo i�i odmah."
331
00:23:22,735 --> 00:23:26,275
Hanoj je bio odu�evljen
izostankom ameri�ke reakcije.
332
00:23:28,061 --> 00:23:31,919
Ali sve prethodne ofanzive
koje je Le Zuan pokrenuo...
333
00:23:32,574 --> 00:23:33,934
tokom 1964,
334
00:23:35,015 --> 00:23:36,502
tokom 1968,
335
00:23:37,512 --> 00:23:39,256
tokom 1972...
336
00:23:39,726 --> 00:23:41,373
su zavr�ile neuspe�no.
337
00:23:43,843 --> 00:23:46,820
Ovaj put se okrenuo
generalu Vo Vin �apu,
338
00:23:47,341 --> 00:23:51,223
arhitekti velike pobede nad
Francuzima kod Dijen Bijen Fua,
339
00:23:51,777 --> 00:23:54,578
koji je sklonjen u
stranu tokom Tet ofanzive.
340
00:23:57,690 --> 00:24:03,178
Le Zuan je shvatio da
mu je potreban veliki general
341
00:24:03,526 --> 00:24:06,548
koji �e privesti rat
pobedni�kom kraju.
342
00:24:07,199 --> 00:24:10,960
HUJ DUK
Novinar
Doga�aji u �tabu su
pokazali da je od tada
343
00:24:11,578 --> 00:24:15,992
general �ap u
potpunosti kontrolisao rat.
344
00:24:18,699 --> 00:24:21,567
4 nedelje je glavni
komandant ARVN-a upozoravao Tjua
345
00:24:21,966 --> 00:24:25,401
da su njegove ve� oslabljene
snage bile previ�e ra�irene;
346
00:24:25,855 --> 00:24:28,953
da vi�e nije u mogu�nosti
da brani �itavu zemlju.
347
00:24:30,384 --> 00:24:32,072
On se ljutito opirao.
348
00:24:32,655 --> 00:24:35,657
Ali je sad iznenada
promenio svoje mi�ljenje.
349
00:24:37,706 --> 00:24:42,418
Naredio je svojim trupama da napuste
visoravni, da se povuku pod vatrom
350
00:24:42,779 --> 00:24:45,956
i onda pregrupi�u da
bi povratili Ban Mi Tuet.
351
00:24:47,030 --> 00:24:51,423
To bi bio skoro nemogu� zadatak
i sa perfektno razra�enim planom.
352
00:24:52,161 --> 00:24:53,545
Tju nije imao nikakav.
353
00:24:59,699 --> 00:25:01,812
Rezultat �e biti katastrofa.
354
00:25:03,422 --> 00:25:06,113
Bila je to konfuzna situacija.
355
00:25:07,008 --> 00:25:12,234
FAM DUJ TAT
Ju�novijetnamska vojska
Izdata su neprikladna
nare�enja i izazvala su haos.
356
00:25:14,938 --> 00:25:18,763
I na kraju... sve se raspalo.
357
00:25:20,658 --> 00:25:24,587
U toku jedne nedelje, Pleiku i Kon
Tum su bili u neprijateljskim rukama.
358
00:25:26,739 --> 00:25:31,199
Nakon 30 godina
neizvesnog rata,
359
00:25:32,017 --> 00:25:38,521
BAO NIN
Severnovijetnamska vojska
iznenada smo shvatili,
Sajgon �e izgubiti.
360
00:25:40,603 --> 00:25:42,417
�ak je i obi�an vojnik
poput mene to mogao da vidi.
361
00:25:42,872 --> 00:25:45,010
Prema zapadnim
diplomatama ovde u Sajgonu,
362
00:25:45,489 --> 00:25:47,812
Ju�novijetnamci napu�taju
Centralne visoravni
363
00:25:48,253 --> 00:25:50,203
jer se nadaju da
�e izbe�i potpuni poraz.
364
00:25:50,925 --> 00:25:53,725
Ka�u da je povla�enje
poku�aj da se spasu ljudi i oprema
365
00:25:54,152 --> 00:25:58,086
koja mo�e postati nu�no potrebna
u ostalim, naseljenijim delovima zemlje.
366
00:25:59,736 --> 00:26:06,442
Predsednik Tju je naredio
da se napuste civili i lokalne snage.
367
00:26:07,131 --> 00:26:12,128
Kad su svi videli kako
se na�e trupe povla�e
368
00:26:12,328 --> 00:26:16,798
i �uli da komunisti dolaze,
po�eli su da pani�e i be�e.
369
00:26:16,998 --> 00:26:20,442
Tako�e su mnogi vojnici
imali svoje porodice sa njima.
370
00:26:21,041 --> 00:26:25,414
I oni su tako�e
morali da odu.
371
00:26:26,420 --> 00:26:28,280
Kako je ARVN be�ao na jug,
372
00:26:28,679 --> 00:26:31,689
tako je 400.000 civila
be�alo sa njima.
373
00:26:39,380 --> 00:26:41,252
Neprijatelj je blokirao glavne puteve
374
00:26:41,637 --> 00:26:44,252
pa su morali da koriste
nekori��ene sporedne puteve.
375
00:26:45,470 --> 00:26:46,815
Hiljade su poginule,
376
00:26:47,169 --> 00:26:50,612
ubijene severnovijetnamskim
granatama i mitraljeskom vatrom,
377
00:26:51,321 --> 00:26:53,297
izga�eni od drugih izbeglica,
378
00:26:53,955 --> 00:26:56,028
prega�eni tenkovima u povla�enju,
379
00:26:56,926 --> 00:27:00,031
razneseni ju�novijetnamskim
avionskim bombama
380
00:27:00,406 --> 00:27:03,313
izba�enim od pilota koji ih
je zamenio za neprijatelja.
381
00:27:05,032 --> 00:27:08,409
Novinari su to nazvali
"Konvojem suza."
382
00:27:11,309 --> 00:27:13,324
Onda je pao Vej.
383
00:27:14,509 --> 00:27:16,784
HO HU LAN
Severnovijetnamska vojska
Krenuli smo pravo prema Veju.
384
00:27:17,425 --> 00:27:19,705
Oslobodili smo Vej
i krenuli za Da Nang.
385
00:27:20,315 --> 00:27:24,437
Neprijateljske snage su se
rasule i bacali su svoje uniforme.
386
00:27:29,302 --> 00:27:31,712
29. marta 1975,
387
00:27:32,338 --> 00:27:34,484
Severnovijetnamci su u�li u Da Nang,
388
00:27:34,973 --> 00:27:37,623
drugi po veli�ini
ju�novijetnamski grad.
389
00:27:40,199 --> 00:27:42,953
I civili i vojnici su
poku�ali da pobegnu.
390
00:27:52,874 --> 00:27:56,228
"Da Nang nije zauzet,"
se�ao se jedan ameri�ki reporter.
391
00:27:57,316 --> 00:28:00,154
"Raspao se od
sopstvenog straha."
392
00:28:10,963 --> 00:28:13,730
Oti�li smo do Da Nanga
nakon �to je grad pao.
393
00:28:14,482 --> 00:28:22,547
Dodeljena mi je ku�a koja
je pripadala oficiru ARVN-a.
394
00:28:23,967 --> 00:28:26,304
LE MIN KJUE
Severnovijetnamska vojska
Njihovi koferi si bili usred ku�e.
395
00:28:26,790 --> 00:28:28,592
Nisu mogli da ih ponesu.
396
00:28:29,630 --> 00:28:31,032
U�la sam u malu sobu.
397
00:28:31,778 --> 00:28:38,676
K�erka je �ila haljinu,
ali je nije mogla dovr�iti.
398
00:28:40,941 --> 00:28:46,912
Kom�ija mi je kasnije
rekao da su pobegli bar�om.
399
00:28:47,715 --> 00:28:50,028
Vozila ih je do broda.
400
00:28:51,467 --> 00:28:59,367
Ali je bar�a potonula.
Svi su poginuli. �itava porodica.
401
00:29:00,046 --> 00:29:06,194
Bojala sam se da budem
sama no�u u toj ku�i.
402
00:29:06,803 --> 00:29:12,042
Verovala sam da �e se
duhovi mrtvih vratiti u tu ku�u.
403
00:29:13,220 --> 00:29:17,779
Bila sam tako upla�ena da sam tra�ila
od nekih prijatelja da budu sa mnom.
404
00:29:18,646 --> 00:29:23,278
Na istoj pla�i gde su se ameri�ki
marinci iskrcali skoro 10 godina ranije,
405
00:29:23,712 --> 00:29:26,543
po�inju�i ameri�ko borbeno
uklju�ivanje u Vijetnamu,
406
00:29:27,337 --> 00:29:30,761
16.000 vojnika ARVN-a
se borilo za prostor
407
00:29:31,483 --> 00:29:34,452
sa 75.000 u�asnutih civila
408
00:29:34,932 --> 00:29:38,526
ukrcanih na improvizovanu
flotu teretnjaka i ribarskih brodova
409
00:29:38,901 --> 00:29:42,972
koji su i�li ju�no za Kam
Ran Bej, Vung Tau i Sajgon;
410
00:29:44,269 --> 00:29:47,829
bilo gde su smatrali da ih
trupe Severa mo�da ne�e slediti.
411
00:29:55,352 --> 00:29:58,527
Hiljade su se udavile
poku�avaju�i da do�u do brodova.
412
00:29:59,272 --> 00:30:01,921
Jo� hiljade su poginule
od neprijateljskih granata
413
00:30:02,370 --> 00:30:04,241
koje su padale na pla�u.
414
00:30:05,880 --> 00:30:07,682
Marionete su be�ale.
415
00:30:08,338 --> 00:30:12,534
HO HU LAN
Severnovijetnamska vojska
Pre smo se borili �itavu
godinu koriste�i jednu mapu.
416
00:30:12,734 --> 00:30:16,665
U '75, menjali
smo mape svaki dan.
417
00:30:17,545 --> 00:30:21,313
Napredovali smo vi�e za
jedan dan nego za 20 godina.
418
00:30:21,675 --> 00:30:23,418
Da Nang, Tam Ki,
419
00:30:23,996 --> 00:30:25,918
Kvang Ngaj, Kvi Non,
420
00:30:26,422 --> 00:30:28,735
Na Trang, Kam Ran Bej.
421
00:30:29,680 --> 00:30:34,255
Severnovijetnamci su se
sve vi�e pribli�avali Sajgonu.
422
00:30:35,569 --> 00:30:41,086
D�O GALOVEJ
Novinar
Bilo je zapanjuju�e
sedeti tamo u Sajgonu,
423
00:30:41,185 --> 00:30:43,785
pisati dnevne uvodnike
424
00:30:43,886 --> 00:30:47,060
o padu svih tih mesta.
425
00:30:47,060 --> 00:30:50,694
Napu�ten �etvrti po
veli�ini Ju�novijetnamski grad
Bili ste samo preplavljeni
426
00:30:51,030 --> 00:30:52,511
sa istorijom vrednom 10 godina
427
00:30:53,089 --> 00:30:55,994
i gledanjem kako se sve to odvija.
428
00:30:58,859 --> 00:31:03,431
Krajem marta,
18 severnovijetnamskih divizija,
429
00:31:04,720 --> 00:31:07,646
sa jo� 5 u rezervi,
je sada bilo raspore�eno
430
00:31:08,279 --> 00:31:11,382
naspram, u osnovi 6
ju�novijetnamskih divizija.
431
00:31:12,671 --> 00:31:14,377
Disbalans u ljudstvu
432
00:31:15,610 --> 00:31:19,442
FRENK SNEP
C.I.A.
je bio 3 ili 4 prema 1,
u korist komunista.
433
00:31:19,906 --> 00:31:21,630
Ovo je bilo uzbudljivo.
434
00:31:22,285 --> 00:31:26,153
Severnovijetnamci su sada
odlu�ili da krenu prema Sajgonu
435
00:31:26,590 --> 00:31:30,545
i zauzmu ga pre Ho �i
Minovog ro�endana 19. maja.
436
00:31:31,848 --> 00:31:33,851
Postalo je jasno Tomasu Polgaru,
437
00:31:34,220 --> 00:31:36,500
�efu stanice CIA u Sajgonu,
438
00:31:37,028 --> 00:31:40,494
da je do�lo vreme da
po�ne pripreme za evakuaciju.
439
00:31:41,408 --> 00:31:44,519
I dalje je bilo nekih
5.000 Amerikanaca u Sajgonu,
440
00:31:45,279 --> 00:31:49,897
i tako�e je bilo barem 200.000
Ju�novijetnamaca i njihovih porodica
441
00:31:50,281 --> 00:31:52,923
koji su sara�ivali
sa Sjedinjenim Dr�avama.
442
00:31:54,552 --> 00:31:57,652
Ali se ambasador Grejem
Martin nije slagao sa tim.
443
00:31:58,162 --> 00:32:00,154
Bio je odlu�ni ratnik Hladnog rata,
444
00:32:00,506 --> 00:32:02,651
koji je bio
imenovan da uveri Tjua
445
00:32:03,043 --> 00:32:04,957
u nastavak ameri�ke podr�ke,
446
00:32:05,421 --> 00:32:10,260
i njegova ose�anja su bila poja�ana
smr�u njegovog sina u Vijetnamu.
447
00:32:11,276 --> 00:32:14,318
Nije imenovan ambasadorom,
rekao je svom pomo�niku,
448
00:32:14,728 --> 00:32:17,466
da "isporu�i Vijetnam komunistima".
449
00:32:19,041 --> 00:32:21,527
CIA je pani�arila, rekao je.
450
00:32:22,182 --> 00:32:23,927
Ne�e biti napada na Sajgon,
451
00:32:24,414 --> 00:32:26,702
i prema tome, ni evakuacije.
452
00:32:28,252 --> 00:32:32,377
Predsednik Tu je tako�e
nastavio da tvrdi da nije sve izgubljeno.
453
00:32:32,979 --> 00:32:36,027
ARVN je bio spreman "da
se bori do zadnjeg metka
454
00:32:36,380 --> 00:32:38,355
"i do zadnjeg
zrna pirin�a," rekao je.
455
00:32:41,252 --> 00:32:43,323
Samo 60 km
isto�no od Sajgona,
456
00:32:44,133 --> 00:32:46,024
severnovijetnamske snage su napale
457
00:32:46,367 --> 00:32:49,000
grad Ksuan Lok na Autoputu 1,
458
00:32:49,773 --> 00:32:52,709
zadnju prepreku na
njihovom putu prema Sajgonu.
459
00:32:54,019 --> 00:32:56,118
Iako su bili nadja�ani
u ljudstvu i naoru�anju,
460
00:32:56,708 --> 00:33:00,158
ju�novijetnamski komandant
je odbio da se povu�e.
461
00:33:01,026 --> 00:33:04,739
Bio je odlu�an da zadr�i
neprijatelja dalje od glavnog grada.
462
00:33:05,580 --> 00:33:08,006
Sigurni ste da
mo�ete zadr�ati Ksuan Lok?
463
00:33:08,375 --> 00:33:10,719
Naravno, naravno.
Siguran sam u to.
464
00:33:11,542 --> 00:33:13,453
Siguran sam da mogu
zadr�ati Ksuan Lok.
465
00:33:14,196 --> 00:33:17,053
�ak i ako neprijatelj
koristi, dvostruko ve�e snage
466
00:33:17,365 --> 00:33:19,789
ili mo�da trostruke ve�e
snage nego �to su moje snage.
467
00:33:20,407 --> 00:33:22,344
Ali nema problema
gdine. Nema problema.
468
00:33:24,885 --> 00:33:27,486
D�erald Ford: Ogromna ljudska tragedija
469
00:33:27,586 --> 00:33:32,285
je zadesila na�e prijatelje
u Vijetnamu i Kambod�i.
470
00:33:32,385 --> 00:33:36,899
10. aprila predsednik Ford je tra�io
na zajedni�kom zasedanju Kongresa
471
00:33:37,372 --> 00:33:39,382
hitnu pomo� Sajgonu.
472
00:33:40,397 --> 00:33:42,559
Ako odbiju i Sajgon padne,
473
00:33:43,000 --> 00:33:46,218
Kongres, a ne Belu
ku�u treba kriviti.
474
00:33:46,588 --> 00:33:52,200
Pod 5 predsednika i 12 saziva Kongresa,
Sjedinjene Dr�ave su bile uklju�ene u Indokini.
475
00:33:53,665 --> 00:33:55,611
Milioni Amerikanaca su slu�ili,
476
00:33:57,052 --> 00:33:58,532
hiljade su poginule,
477
00:33:59,553 --> 00:34:03,645
i jo� je vi�e ranjeno,
zatvoreno ili nestalo.
478
00:34:04,385 --> 00:34:09,617
Predsednik je od Kongresa tra�io
722 miliona $ u vojnoj pomo�i.
479
00:34:10,465 --> 00:34:11,844
Nije bilo aplauza.
480
00:34:12,565 --> 00:34:15,325
Ve�ina zastupnika, i njihovih bira�a,
481
00:34:15,720 --> 00:34:18,208
su smatrali da je
kasno da se i�ta u�ini.
482
00:34:19,153 --> 00:34:22,695
Kongresno Ve�e odbilo
vojnu pomo� Sajgonu
Na kraju je Kongres glasao
protiv bilo kakve vojne pomo�i.
483
00:34:24,688 --> 00:34:26,345
Nisam mislio da je dobro
484
00:34:26,705 --> 00:34:29,962
za veliku naciju kao �to
je SAD da se pona�a tako.
485
00:34:31,004 --> 00:34:35,824
BUI DIJEM
Ju�novijetnamski diplomata
Jer u to vreme nismo
tra�ili krv ameri�kih vojnika.
486
00:34:36,785 --> 00:34:40,011
Mislim, u zadnji trenutak su
oprali svoje ruke na taj na�in.
487
00:34:41,002 --> 00:34:45,585
Nije na diplomati da koristi
jake re�i protiv Amerikanaca,
488
00:34:45,720 --> 00:34:47,680
ali sam ose�ao duboko
�aljenje zbog toga.
489
00:34:51,448 --> 00:34:54,185
Prekr�ili smo sva pravila
da izvedemo ljude napolje,
490
00:34:54,519 --> 00:34:56,348
mladi oficiri su to uradili,
491
00:34:57,493 --> 00:35:01,641
FRENK SNEP
C.I.A.
dok je ambasador
nastavio da blokira
492
00:35:02,602 --> 00:35:04,571
i ambasadu i Va�ington.
493
00:35:05,153 --> 00:35:08,068
Planovi za evakuaciju
su kona�no bili gotovi.
494
00:35:08,543 --> 00:35:10,407
PODNOSIOCI MOLBI
Trenutno se prihvataju
molbe samo za �ene i decu
Obavesti�emo vas kada �e biti
prihvatane molbe za OSTALE RO�AKE
495
00:35:10,442 --> 00:35:12,285
Bile su 4 opcije:
496
00:35:12,385 --> 00:35:16,367
prevoz teretnim brodovima
usidrenim u luci Sajgon,
497
00:35:17,885 --> 00:35:20,380
prevoz vazduhom
komercijalnim prevoznicima,
498
00:35:21,252 --> 00:35:23,392
prevoz vojnim avionima,
499
00:35:24,086 --> 00:35:28,885
i, u krajnjem slu�aju,
evakuacija letovima helikoptera
500
00:35:28,986 --> 00:35:33,362
do flotile brodova ameri�ke
mornarice u Ju�nom kineskom moru.
501
00:35:35,053 --> 00:35:38,604
Ambasador Martin je nastavio
da pokazuje malo interesa.
502
00:35:39,050 --> 00:35:43,506
Najmanji znak da �e SAD
napustiti Ju�ni Vijetnam, rekao je,
503
00:35:44,069 --> 00:35:46,574
�e dovesti do
panike na ulicama.
504
00:35:49,180 --> 00:35:53,948
21. aprila, Ksuan Lok je kona�no
pao u ruke Severnovijetnamaca.
505
00:35:54,685 --> 00:35:58,922
ARVN se hrabro
dr�ao 12 krvavih dana.
506
00:35:59,885 --> 00:36:04,098
Autoput 1 je sada bio
�irom otvoren prema Sajgonu.
507
00:36:05,752 --> 00:36:09,309
Predsednik Tju je
iste ve�eri podneo ostavku.
508
00:36:11,019 --> 00:36:15,565
4 dana kasnije, CIA �e
tajno prebaciti Tjua na Tajvan,
509
00:36:16,008 --> 00:36:20,223
gde �e mu jedan ameri�ki emisar doneti
privatnu poruku od predsednika Forda.
510
00:36:20,986 --> 00:36:24,070
Nije bilo dobro vreme
da on poseti Ameriku.
511
00:36:24,744 --> 00:36:27,537
Antiratna ose�anja su bila prejaka.
512
00:36:28,518 --> 00:36:32,472
"Tako je lako biti
neprijatelj SAD," rekao je Tju,
513
00:36:33,115 --> 00:36:35,604
"ali je tako te�ko biti prijatelj."
514
00:36:37,320 --> 00:36:40,185
Vesti o Tjuovoj ostavci
515
00:36:40,285 --> 00:36:42,645
su u�inile da hiljade
uspani�enih Vijetnamaca
516
00:36:43,052 --> 00:36:44,962
pojure na Tan
Son Nut aerodrom,
517
00:36:45,446 --> 00:36:47,406
nadaju�i se da �e
iza�i iz njihove zemlje.
518
00:36:48,185 --> 00:36:52,506
Neki su imali izlazne
vize, mnogi nisu.
519
00:36:53,720 --> 00:36:57,104
Marinci su radili najbolje
�to su mogli da uspostave red.
520
00:36:58,385 --> 00:37:02,820
Stariji narednik Huan
Valdez je bio podoficir
521
00:37:02,919 --> 00:37:06,876
zadu�en za marinsko
obezbe�enje u Sajgonu.
522
00:37:07,419 --> 00:37:09,452
Bio je jedan
od prvih marinaca
523
00:37:09,553 --> 00:37:12,605
koji se iskrcao
u Vijetnamu 1965.
524
00:37:13,620 --> 00:37:16,365
Ljudi su poku�avali
da podmite marince.
525
00:37:16,752 --> 00:37:21,534
Donosili su novac,
nakit, da ih puste iz zemlje.
526
00:37:22,411 --> 00:37:26,285
HUAN VALDEZ
Marinci
Mislim da je ba� svaki marinac
koji je bio na kapiji do�iveo to.
527
00:37:26,385 --> 00:37:27,887
Ali su morali da ih odbiju.
528
00:37:29,855 --> 00:37:31,822
Porodica Duong Van Mej Eliot
529
00:37:32,141 --> 00:37:34,463
je pobegla iz Hanoja 1954,
530
00:37:34,986 --> 00:37:37,508
ostavljaju�i iza sebe
njenu stariju sestru, Tang,
531
00:37:37,957 --> 00:37:40,165
koja se priklju�ila
snagama Ho �i Mina.
532
00:37:41,019 --> 00:37:42,840
Sada, 20 godina kasnije,
533
00:37:43,178 --> 00:37:45,904
dok su se Severnovijetnamci
pribli�avali Sajgonu,
534
00:37:46,308 --> 00:37:49,964
suo�avali su se sa
mogu�no��u da opet be�e.
535
00:37:51,486 --> 00:37:53,886
Moja majka
nije �elela da ode.
536
00:37:54,852 --> 00:37:57,632
DUONG VAN MEJ ELIOT
Sajgon
Rekla je da ne �eli
opet da bude izbeglica.
537
00:37:57,958 --> 00:37:59,454
Bila je ve
previ�e puta izbeglica.
538
00:37:59,947 --> 00:38:02,930
Uz to, moja sestra
Tang je trebala da do�e
539
00:38:03,320 --> 00:38:06,259
i sretne se sa nama
nakon svih ovih godina.
540
00:38:06,850 --> 00:38:10,812
Rekla je da �eli da
ostane i vidi Tang.
541
00:38:12,973 --> 00:38:14,798
Moj otac je bio
odlu�an da ode,
542
00:38:15,352 --> 00:38:18,469
jer se bojao da �emo,
ostanemo li, biti ubijeni.
543
00:38:19,452 --> 00:38:23,986
Naljutio se na moju
majku i oni su se sva�ali,
544
00:38:24,086 --> 00:38:26,285
ali je na kraju majka popustila
545
00:38:26,385 --> 00:38:29,824
na njegovo insistiranje
da trebamo... da trebaju oti�i.
546
00:38:31,289 --> 00:38:33,264
Znao sam da
se kraj pribli�ava.
547
00:38:34,086 --> 00:38:37,073
Kad ste u centru oluje,
548
00:38:37,285 --> 00:38:38,923
morate iza�i iz nje.
549
00:38:40,451 --> 00:38:44,195
Kad sam ja i
moja bli�a porodica,
550
00:38:44,717 --> 00:38:48,646
i moj otac i njegova bli�a porodica,
do�li na Tan Son Nut aerodrom,
551
00:38:49,752 --> 00:38:52,289
tokom �itave stvari
sam govorio, "Ovo je ludost."
552
00:38:53,285 --> 00:38:55,996
"Za�to moramo da
odemo pod ovakvim uslovima?"
553
00:38:56,852 --> 00:38:58,720
FAN KVANG TJU
Sajgon
Bilo je tako poni�avaju�e.
554
00:38:58,919 --> 00:39:03,711
I to poni�enje nosim sa
sobom u Sjedinjenim Dr�avama.
555
00:39:03,752 --> 00:39:06,302
Kad sam stao u red
da se prijavim za posao,
556
00:39:06,553 --> 00:39:08,112
znate, bio sam...
557
00:39:08,553 --> 00:39:13,444
podsetio sam ih na rat u
Vijetnamu, koji su Amerikanci mrzeli.
558
00:39:14,685 --> 00:39:20,405
Morate izgubiti naciju i san
da osetite... osetite to poni�enje.
559
00:39:29,551 --> 00:39:33,187
Moji roditelji su
imali devetoro dece,
560
00:39:34,295 --> 00:39:36,784
osam sinova i mene.
561
00:39:40,019 --> 00:39:44,297
�etvoro moje bra�e je
poginulo u ratu sa Francuzima.
562
00:39:46,442 --> 00:39:50,797
U vreme na�e pobede,
svih osam je bilo mrtvo.
563
00:39:53,309 --> 00:39:56,584
VIN TAN TUNG
Viet Kong
Ali su me nadre�eni nagovorili,
564
00:39:56,600 --> 00:40:00,985
"Ako se fokusira� samo
na borbu, bez reprodukcije"
565
00:40:01,185 --> 00:40:05,550
"odakle �e onda dolaziti
na�i borci u budu�nosti?"
566
00:40:07,362 --> 00:40:11,842
Na nesre�u, udala
sam se i dobila 2 sina.
567
00:40:12,627 --> 00:40:15,887
Kad su porasli, tako�e
su se pridru�ili vojsci.
568
00:40:17,707 --> 00:40:22,187
I onda, 1975,
569
00:40:22,387 --> 00:40:28,317
kad smo bili na pragu pobede,
570
00:40:28,517 --> 00:40:35,386
1. februara, moja
dva sina su poginula.
571
00:40:41,586 --> 00:40:44,820
Uvek smo slali vienac
572
00:40:44,919 --> 00:40:48,986
na njegov grob na Arlingtonu.
573
00:40:49,086 --> 00:40:53,354
D�IN-MARI KROKER
Majka iz Gold Stara
Delom naravno, u znak
se�anja na njega, ali tako�e mislim,
574
00:40:54,324 --> 00:40:56,198
ako ostali o�alo��eni
ljudi budu tamo,
575
00:40:56,233 --> 00:41:00,214
ili samo ljudi koji
pose�uju da odaju po�ast,
576
00:41:00,320 --> 00:41:06,380
da je dobro za njih da znaju...
da se ljudi... da se vojnici pamte.
577
00:41:20,858 --> 00:41:21,954
Danas...
578
00:41:23,086 --> 00:41:26,494
Amerika mo�e
povratiti ose�aj ponosa
579
00:41:27,542 --> 00:41:29,266
koji je postojao pre Vijetnama.
580
00:41:29,952 --> 00:41:31,866
Ali ne mo�e biti postignut...
581
00:41:31,867 --> 00:41:35,681
ponovnim vo�enjem
rata koji je zavr�en,
582
00:41:36,218 --> 00:41:38,457
bar �to se Amerike ti�e.
583
00:41:44,738 --> 00:41:47,535
27. aprila 1975,
584
00:41:48,055 --> 00:41:50,674
raketa je pala u srcu Sajgona.
585
00:41:51,641 --> 00:41:56,549
Bio je to signal da Severnovijetnamci
otpo�nu njihov glavni napad na grad.
586
00:41:57,752 --> 00:42:02,693
Napali su sa 5 strana, "kao
uragan", rekao je njihov komandant.
587
00:42:04,125 --> 00:42:07,062
Bela ku�a je naredila svim
ameri�kim teretnim brodovima
588
00:42:07,411 --> 00:42:11,259
da isplove na more bez
�ekanja da preuzmu ijednog putnika.
589
00:42:12,174 --> 00:42:15,172
Tamo sad ne mo�e biti
organizovanog prevoza morem.
590
00:42:28,185 --> 00:42:31,752
Kad su komunisti po�eli sa
granatiranjem primorskog grada Vang Tau,
591
00:42:31,787 --> 00:42:33,790
ne�to jugoisto�no od Sajgona,
592
00:42:34,198 --> 00:42:38,212
# Mora da postoji
neki izlaz odavde
hiljade prestravljenih ljudi su se verale
na bilo koje plovilo koje su mogli na�i
593
00:42:38,656 --> 00:42:40,928
# re�e d�oker lopovu
u nadi da �e
ih spasiti Amerikanci.
594
00:42:42,320 --> 00:42:43,715
# ovde je mnogo konfuzije
Pre nego �to se egzodus zavr�io,
595
00:42:44,074 --> 00:42:49,376
# Ne mogu da se opustim
vi�e od 60.000 izbeglica iz
Vung Tau �e biti pokupljeno.
596
00:42:49,669 --> 00:42:54,995
# Poslovni �ovek, pije mi vino
Ali hiljade �e biti ostavljene iza,
da bespomo�no plutaju na moru.
597
00:42:56,852 --> 00:42:59,071
# ora� mi kopa grob
U ameri�koj ambasadi,
ambasador Martin je poslao
598
00:42:59,399 --> 00:43:03,039
# Niko ne�e da bude na liniji
telegram Henriju Kisind�eru,
sada ministru inostranih poslova,
599
00:43:03,503 --> 00:43:07,785
# niko nije toga vredan. Hej!
da je "jednoglasno
mi�ljenje "vi�eg osoblja ovde"
600
00:43:07,885 --> 00:43:11,355
"da ne�e biti direktnog ili
ozbiljnog napada na Sajgon."
601
00:43:12,986 --> 00:43:18,320
Dosta nas se po�elo pitati, je
li on izgubio smisao za stvarnost.
602
00:43:18,419 --> 00:43:23,220
FRENK SNEP
C.I.A.
Imao je upalu
plu�a u finalnim danima.
603
00:43:23,320 --> 00:43:24,617
Bio je u�asno oslabljen.
604
00:43:25,105 --> 00:43:28,291
# "Nema razloga da se uzbu�uje�"
Mogu�e je kako je to
uticalo na njegovo prosu�ivanje.
605
00:43:28,852 --> 00:43:32,820
# ljubazno re�e lopov,
Planeri evakuacije su tiho odredili
606
00:43:32,919 --> 00:43:37,352
# mnogi od nas misle
2 ta�ke unutar ambasade
kao potencijalne zone sletanja,
607
00:43:37,452 --> 00:43:40,653
# da je �ivot samo
dobar vic
dvori�te koje mo�e
primiti ve�e helikoptere,
608
00:43:40,752 --> 00:43:44,954
# ali ti i ja smo to ve� pro�li,
i heliodrom na krovu
ambasade, namenjen za one manje.
609
00:43:45,498 --> 00:43:48,640
# i to nije na�a sudbina
Staro stablo tamarinda
je stajalo u centru dvori�ta.
610
00:43:49,864 --> 00:43:52,817
# zato nemojmo da se foliramo
Iznova i iznova, marinci su
tra�ili od ambasadora Martina
611
00:43:53,175 --> 00:43:57,872
# po�inje da se smrkava
dozvolu da ga poseku,
da ne ometa poletanja i sletanja
612
00:43:58,306 --> 00:44:00,851
koja �e uskoro sigurno
po�eti da se odvijaju.
613
00:44:02,053 --> 00:44:03,578
On je uvek odbijao.
614
00:44:04,283 --> 00:44:07,395
To drvo je simbol
ameri�ke re�enosti, rekao je.
615
00:44:07,930 --> 00:44:10,986
Njegova se�a �e
poslati pogre�nu poruku.
616
00:44:12,586 --> 00:44:14,516
U me�uvremenu,
general Duong Van Min,
617
00:44:14,892 --> 00:44:19,564
koji je bio deo pu�a kojim je zba�en
predsednika Zijema 12 godina ranije,
618
00:44:20,253 --> 00:44:23,413
je dao zakletvu kao novi
predsednik Ju�nog Vijetnama.
619
00:44:24,456 --> 00:44:26,435
Pozvao je na
trenutni prekid vatre
620
00:44:26,897 --> 00:44:30,697
i zatra�io od Amerikanaca
da odu za 24 sata.
# Hey!
621
00:44:33,746 --> 00:44:36,919
29. aprila, u 3:58 ujutro,
622
00:44:37,541 --> 00:44:41,709
severnovijetnamske rakete su
po�ele da padaju na Tan Son Nut aerodrom.
623
00:44:42,985 --> 00:44:46,984
FILIP KAPUTO
Novinar
Severnovijetnamci su
samo... bacali te granate,
624
00:44:47,202 --> 00:44:52,027
te velike 130 mm artiljerijske granate
po aerodromu, uni�tavaju�i u osnovi pistu.
625
00:44:52,419 --> 00:44:55,448
Bili smo dovoljno blizu da
smo mogli �uti kako idu iznad glava.
626
00:44:56,486 --> 00:44:58,192
Dva marinska stra�ara,
627
00:44:58,601 --> 00:45:01,944
mla�i kaplar Darvin D�ad�
iz Mar�altauna, Ajova,
628
00:45:02,424 --> 00:45:06,505
i kaplar �arls Mekhanon
mla�i, iz Voburna, Masa�usets,
629
00:45:06,990 --> 00:45:08,902
su poginuli u tom bara�u,
630
00:45:09,189 --> 00:45:13,047
zadnji ameri�ki vojnici
poginuli u Vijetnamu.
631
00:45:13,391 --> 00:45:16,517
# Svuda du� osmatra�nica
632
00:45:16,720 --> 00:45:19,793
# Princeza i dalje gleda
I dalje krivim ambasadora.
Ovo se nije smelo desiti.
633
00:45:20,252 --> 00:45:23,534
HUAN VALDEZ
Marinci
Da je ambasador
preduzeo akciju i
634
00:45:23,535 --> 00:45:25,585
# kako sve �ene
dolaze i odlaze
izvukao ljude odatle, kao �to je trebao,
635
00:45:25,685 --> 00:45:28,652
# a i bosonoge sluge
ovo se nikad ne bi desilo.
636
00:45:28,752 --> 00:45:32,953
# napolju na bezbednoj udaljenosti
Pista je bila puna kratera i
blokirana olupinama aviona,
637
00:45:33,053 --> 00:45:37,185
# Divlja ma�ka je re�ala
puna otpalih bombi
i tankova sa gorivom.
638
00:45:37,285 --> 00:45:41,852
# dva jaha�a su prilazila
Amerikancima je nestajalo
opcija za evakuaciju.
639
00:45:41,953 --> 00:45:46,669
# i vetar je po�eo da zavija,
Bilo je vreme da se pozovu
helikopteri sa mornari�kih plovila.
640
00:45:47,386 --> 00:45:52,276
Nije bilo na�ina na koji bi se svi
preostali Ju�novijetnamci mogli evakuisati.
641
00:45:57,053 --> 00:46:01,685
Stablo tamarinda u kompleksu
ambasade je kona�no bilo pose�eno
642
00:46:01,785 --> 00:46:04,685
pa su helikopteri
mogli po�eti da sle�u.
643
00:46:04,785 --> 00:46:07,919
Pa su morali da sru�e
to veliko stablo tamarinda,
644
00:46:08,020 --> 00:46:10,419
iseku ga na
komade i odvuku ga.
645
00:46:10,520 --> 00:46:12,419
I onda su morali da
pozovu vatrogasce
646
00:46:12,520 --> 00:46:15,185
da operu sve ostatke i sve
647
00:46:15,285 --> 00:46:18,285
da bi helikopteri mogli da
sle�u, da ti otpaci ne bi upali
648
00:46:18,386 --> 00:46:20,819
u njihove motore.
649
00:46:20,919 --> 00:46:23,720
Malo nakon 11:00 ujutro,
650
00:46:23,819 --> 00:46:26,453
emitovan je unapred
dogovoreni signal za evakuaciju
651
00:46:26,553 --> 00:46:29,965
preko specijalne radio
frekvencije u glavnom gradu:
652
00:46:30,553 --> 00:46:35,372
"Temperatura u Sajgonu
je 105 (45,5�C) stepeni i penje se."
653
00:46:35,924 --> 00:46:43,215
# Sanjam o Belom Bo�i�u
Trebala je biti pra�ena sa Bing
Krozbijem i pesmom "Beli Bo�i�."
654
00:46:43,486 --> 00:46:46,053
# Ba� kao jedan
Ali disk d�okej
nije mogao na�i plo�u
655
00:46:46,152 --> 00:46:51,285
# Nekad sam znao
i umesto nje je pustio
verziju Tenesi Erni Ford.
656
00:46:51,386 --> 00:46:55,252
# gde se kro�nje sjaje
Amerikanci i Vijetnamci
sa odgovaraju�im dokumentima
657
00:46:55,352 --> 00:46:57,906
# i deca slu�aju
su se okupljali na
unapred dogovorena mesta
658
00:46:58,185 --> 00:47:00,377
i ukrcavali su se
u konvoje autobusa.
659
00:47:00,785 --> 00:47:04,521
# da �uju zvuk znon�i�a
Ljutiti Ju�novijetnamci su
udarali po zidovima vozila
660
00:47:04,720 --> 00:47:08,260
# u snegu
dok su se oni kretali kroz
pretrpane ulice prema aerodromu.
661
00:47:09,319 --> 00:47:13,752
Filip Kaputo, koji je
sada pokrivao pad Sajgona,
662
00:47:13,852 --> 00:47:16,585
je bio me�u evakuisanima.
663
00:47:16,685 --> 00:47:19,548
Evakuisani smo iz
Tan Son Nut vazdu�ne baze.
664
00:47:19,852 --> 00:47:24,721
Ali smo se provezli pored
ambasade, i videli smo ovu gu�vu,
665
00:47:24,756 --> 00:47:28,377
ovu hordu ljudi koja
se gurala uz zidove,
666
00:47:28,785 --> 00:47:31,072
i marince koji su stajali na zidu
667
00:47:31,720 --> 00:47:36,986
RI�ARD KAPUTO
Novinar
i pu�kama su odbijali
ljude, da ih spre�e...
668
00:47:37,085 --> 00:47:39,336
da ih spre�e da se
ne preliju preko zidova.
669
00:47:39,520 --> 00:47:42,386
Evakuisani na aerodromu
su bili podeljeni
670
00:47:42,486 --> 00:47:45,270
u helikopterske grupe
od po 50 svaka,
671
00:47:45,419 --> 00:47:48,144
i vo�ene su duga�kim
hodnikom do piste.
672
00:47:48,652 --> 00:47:51,053
Neko u Kaputovoj grupi se �alio
673
00:47:51,152 --> 00:47:54,973
da kona�no vide
"svetlo na kraju tunela."
674
00:47:56,319 --> 00:47:57,793
Helikopteri su uzleteli.
675
00:47:58,386 --> 00:48:01,670
I leteli su prema obali.
676
00:48:03,110 --> 00:48:06,620
Mogli ste pogledati dole i sve
�to ste mogli videti, oko Sajgona,
677
00:48:06,970 --> 00:48:10,523
oko aerodroma,
su bili oblaci dima
678
00:48:10,817 --> 00:48:13,680
iz zgrada zapaljenih, od
eksplozija artiljerijskih granata.
679
00:48:14,919 --> 00:48:16,688
Nikad ne�u zaboraviti
kad smo pre�li preko obale,
680
00:48:16,752 --> 00:48:20,685
i videli �itavu 7. Flotu,
desetine i desetine...
681
00:48:20,785 --> 00:48:23,288
tu ogromnu flotu tamo.
682
00:48:23,909 --> 00:48:28,654
Se�am se tog ose�aja
neverice, potpune.
683
00:48:28,852 --> 00:48:31,862
Neverice i olak�anja istovremeno.
684
00:48:35,020 --> 00:48:38,878
Tamo je bilo od 10 do 12 hiljada
ljudi koji su okru�ivali ambasadu.
685
00:48:41,382 --> 00:48:42,806
Trebali smo izvu�i
Amerikance odatle.
686
00:48:43,020 --> 00:48:46,819
I trebali smo izvu�i Severnovijetnamce
koji su radili za nas u ambasadi.
687
00:48:49,602 --> 00:48:51,818
CIA je bila iza nas,
i oni su pokazivali na ljude
688
00:48:51,852 --> 00:48:53,275
koje smo trebali
da pustimo unutra.
689
00:48:53,785 --> 00:48:56,625
Ali svaki put kad ste
posegli da dohvatite nekoga,
690
00:48:56,660 --> 00:48:58,441
ostali ljudi bi
vas zgrabili za ruke
691
00:48:58,553 --> 00:49:02,061
i poku�avali da te povuku sa
njima, da im mo�ete pomo�i da iza�u.
692
00:49:03,341 --> 00:49:05,643
Neki Amerikanci
su oti�li tako brzo,
693
00:49:05,685 --> 00:49:07,845
da su ostavili svoje
radio ure�aje za sobom.
694
00:49:08,352 --> 00:49:14,268
Pa su njihovi vijetnamski prijatelji
bili na vezi preklinju�i da budu spa�eni.
695
00:49:14,452 --> 00:49:16,713
"Ovde Han, voza�."
696
00:49:16,720 --> 00:49:19,594
"Ovde gdin Ngok,
va� prevodioc."
697
00:49:21,129 --> 00:49:24,294
Shvatio sam �ta su
Amerikanci �esto radili u Vijetnamu.
698
00:49:24,785 --> 00:49:29,182
Zaboravili su da su
ovo bila ljudska bi�a.
699
00:49:31,852 --> 00:49:36,831
FRENK SNEP
C.I.A.
Moje iskustvo u Vijetnamu
je �esto bilo kao udar B-52
700
00:49:37,263 --> 00:49:39,876
sa... visine.
701
00:49:40,486 --> 00:49:43,691
Nikad se nisam morao suo�iti
sa posledicama svojih akcija.
702
00:49:44,419 --> 00:49:46,883
Mogao sam samo
otvoriti vrata za bombe
703
00:49:47,652 --> 00:49:51,581
i ostati... odvojen.
704
00:49:52,983 --> 00:49:54,220
Svuda u ambasadi,
705
00:49:54,319 --> 00:49:58,297
marinci su fanati�no
uni�tavali poverljive dokumente.
706
00:49:58,486 --> 00:50:01,743
Na krovu su bile
2 velike spalionice
707
00:50:01,778 --> 00:50:03,887
malo ispod rampe za helikoptere.
708
00:50:04,120 --> 00:50:08,652
Marinci su neprestano
spaljivali poverljive materijale.
709
00:50:08,752 --> 00:50:11,258
Ali po mom razumevanju,
�ak i nakon na�eg odlaska,
710
00:50:11,319 --> 00:50:14,337
tamo je ostalo jo�
poverljivih materijala.
711
00:50:15,673 --> 00:50:18,007
Kad su helikopteri
kona�no po�eli da dolaze,
712
00:50:18,319 --> 00:50:21,053
struja vazduha je
pokidala te vre�e
713
00:50:21,152 --> 00:50:26,819
i poverljivi materijal se
rasuo svuda po parkingu.
714
00:50:26,919 --> 00:50:28,752
Kad su Severnovijetnamci stigli,
715
00:50:30,006 --> 00:50:34,742
o�ito su ponovo
sastavili taj materijal
716
00:50:34,777 --> 00:50:36,940
i to je postala krvava
lista koji su mogli da koriste
717
00:50:37,219 --> 00:50:40,290
da na�u ljude, Vijetnamce,
koji su radili za nas.
718
00:50:40,325 --> 00:50:44,020
Zvani�nici ambasade
su bacili vre�e novca
719
00:50:44,120 --> 00:50:46,895
u rezervoar nafte i zapalili su ga.
720
00:50:47,352 --> 00:50:51,760
Milioni dolara fondova za
nepredvi�ene situacije su oti�li u dim.
721
00:50:52,319 --> 00:50:56,086
"Ovo �e biti zadnja
poruka iz stanice Sajgon,"
722
00:50:56,121 --> 00:51:00,001
�ef CIA Tomas Polgar
je javio Va�ingtonu.
723
00:51:01,408 --> 00:51:04,656
"Bila je to duga
borba i mi smo izgubili."
724
00:51:06,201 --> 00:51:08,255
"Oni koji ne uspeju
da nau�e od istorije"
725
00:51:08,290 --> 00:51:10,015
"su prisiljeni da je ponove."
726
00:51:10,152 --> 00:51:14,479
"Nadajmo se da ne�emo imati
jo� jedno vijetnamsko iskustvo"
727
00:51:14,486 --> 00:51:16,777
"i da smo nau�ili na�u lekciju."
728
00:51:17,252 --> 00:51:20,041
"Sajgon se odjavljuje."
729
00:51:25,407 --> 00:51:29,734
Vi�e od 50 ameri�kih helikoptera
je sad presecalo nebo nad Sajgonom,
730
00:51:30,120 --> 00:51:33,764
prikupljaju�i evakuisane
sa odre�enih krovova,
731
00:51:33,799 --> 00:51:35,556
kao i iz ambasade,
732
00:51:35,986 --> 00:51:39,204
voze�i ih do flote daleko na moru,
733
00:51:39,319 --> 00:51:41,414
i onda se vra�aju�i po jo�.
734
00:51:42,852 --> 00:51:45,771
Neki o�ajni ju�novijetnamski oficiri
735
00:51:45,806 --> 00:51:50,019
su tako�e upravljali
helikopterima za sebe i svoje porodice,
736
00:51:50,054 --> 00:51:54,430
opasno su zakr�ivali palube
ameri�kih nosa�a aviona.
737
00:51:54,620 --> 00:51:56,998
Za njih nije bilo mesta.
738
00:51:58,966 --> 00:52:00,460
Slika koja je ostala u mom umu
739
00:52:00,495 --> 00:52:04,150
je slika helikoptera kojeg
guraju u more sa nosa�a aviona.
740
00:52:06,600 --> 00:52:08,436
Helikopter je
bio sve u Vijetnamu.
741
00:52:08,738 --> 00:52:13,856
Mislim, izvla�io je ranjenike, dovozio
poja�anje, vatrena podr�ka, bio je sve.
742
00:52:14,766 --> 00:52:18,103
I sve �to sam pomislio je bilo:
kakvo tra�enje, kakvo tra�enje.
743
00:52:20,299 --> 00:52:22,732
D�EJMS VILBENKS
Vojska
Dok sam gledao
kako se sve odvija,
744
00:52:22,832 --> 00:52:24,726
ja... ja sam se
ose�ao odgovornim.
745
00:52:25,709 --> 00:52:28,790
Bio sam posramljen.
Rekli smo ovim ljudima
746
00:52:29,110 --> 00:52:31,859
da �emo biti tamo
da ih podr�imo, a nismo.
747
00:52:39,036 --> 00:52:41,588
Oko 9:15 zadnje no�i,
748
00:52:42,494 --> 00:52:44,986
Polgar je do�ao i rekao,
"Moramo svi da odemo."
749
00:52:45,281 --> 00:52:48,097
"Nare�eno nam je iz
komande da krenemo. Idemo."
750
00:52:48,733 --> 00:52:52,354
Ambasador Martin je �eleo
da bude zadnji koji �e oti�i.
751
00:52:52,932 --> 00:52:56,361
Ali oko 4:00 ujutro 30. aprila,
752
00:52:56,733 --> 00:53:00,315
helikopter CH-46 je
sleteo na krov ambasade.
753
00:53:01,099 --> 00:53:04,922
Njegov pilot je nosio
nare�enja li�no od predsednika.
754
00:53:05,133 --> 00:53:07,874
Martin je morao da ode, odmah.
755
00:53:09,032 --> 00:53:10,754
"Valjda je to bilo to," rekao je.
756
00:53:11,532 --> 00:53:13,599
Dok su pomagali
da se Martin ukrca,
757
00:53:13,700 --> 00:53:16,265
predata mu je
presavijana ameri�ka zastava
758
00:53:16,365 --> 00:53:19,347
koja je skinuta sa
jarbola prethodnog dana.
759
00:53:20,633 --> 00:53:25,603
Odleteo je u 4:58 ujutro
i uputio se prema moru.
760
00:53:26,633 --> 00:53:30,098
Predsednik Ford je
tako�e naredio da od tada,
761
00:53:30,700 --> 00:53:33,491
samo Amerikanci budu evakuisani.
762
00:53:35,783 --> 00:53:40,141
Desetine hiljada
Ju�novijetnamaca �e biti ostavljeno,
763
00:53:40,873 --> 00:53:44,698
a vi�e od 400 njih je jo�
�ekalo u dvori�tu ambasade.
764
00:53:45,554 --> 00:53:47,786
Neprestano su bili uveravani
765
00:53:48,090 --> 00:53:50,994
da su helikopteri
na putu da ih pokupe.
766
00:53:52,775 --> 00:53:57,647
Re�eno mi je da ostanem sa
Vijetnamcima i da im dr�im nadu,
767
00:53:58,228 --> 00:54:00,363
u smislu, "Ne daj im
nikakav nagove�taj"
768
00:54:00,947 --> 00:54:05,321
"da su sva ta obe�anja
koja smo im dali bila uzaludna."
769
00:54:06,814 --> 00:54:09,200
Bilo mi je te�ko u
srcu, bilo mi je te�ko.
770
00:54:09,301 --> 00:54:11,166
STJUART HERINGTON
Obave�tajni oficir
Bilo je mra�no, pa
nisam morao da brinem
771
00:54:11,266 --> 00:54:12,726
oko gledanja
tim ljudima u o�i.
772
00:54:13,718 --> 00:54:18,119
Ali sam im se izvinio i
rekao "Moram oti�i u kupatilo."
773
00:54:19,160 --> 00:54:21,639
I oti�ao sam u �bunje,
774
00:54:22,564 --> 00:54:24,741
kru�nim putem do
zadnjih vrata ambasade,
775
00:54:25,759 --> 00:54:28,673
do glavne zgrade
i oti�ao sam na krov.
776
00:54:29,649 --> 00:54:33,138
Nekih 129 marinaca
je ostalo u kompleksu.
777
00:54:34,195 --> 00:54:37,959
U�inili su sve �to su mogli
da se povuku u ambasadu i na krov,
778
00:54:37,994 --> 00:54:42,807
a da ne uzbune Vijetnamce
da se spremaju da odu.
779
00:54:44,151 --> 00:54:48,639
Zaklju�ali smo se unutar
ambasade i na�li smo se na krovu.
780
00:54:49,909 --> 00:54:52,053
Zapravo, nakon �to
smo se na�li na vrhu krovu
781
00:54:52,357 --> 00:54:54,214
onda smo po�eli da
gledamo svu tu masu ljudi.
782
00:54:54,549 --> 00:54:56,670
Neki od njih su ve�
u�li na zemlji�te ambasade.
783
00:54:57,133 --> 00:55:00,894
I provalili su ta vrata.
I tako su ti, Ju�novijetnamci
784
00:55:01,461 --> 00:55:03,282
mogli u�i unutar ambasade.
785
00:55:07,556 --> 00:55:10,933
Ova akcija zatvara
poglavlje ameri�kog iskustva.
786
00:55:12,603 --> 00:55:16,176
Predsednik tra�i od svih
Amerikanaca da zbiju redove,
787
00:55:17,168 --> 00:55:20,040
kako bi se izbegle
optu�be o pro�losti,
788
00:55:21,466 --> 00:55:25,056
i radilo zajedno na velikim
zadacima koji tek trebaju da se ostvare.
789
00:55:26,879 --> 00:55:30,319
Sada, za detalje
doga�aja iz zadnjih par dana
790
00:55:31,048 --> 00:55:34,227
RON NESEL
PORTPAROL ZA �TAMPU BELE KU�E
i za odgovore na va�a pitanja,
ministar inostranih Kisind�er.
791
00:55:35,328 --> 00:55:39,156
Gdine ministre, jeste li sigurni da su svi
Amerikanci koji su �eleli da iza�u iza�li iz Sajgona,
792
00:55:39,191 --> 00:55:42,907
i znate li broj
Amerikanaca koji su ostali tamo?
793
00:55:43,945 --> 00:55:46,857
Ne znam za broj
Amerikanaca koji su ostali tamo.
794
00:55:48,553 --> 00:55:55,473
Siguran sam da je svaki Amerikanac
koji je �eleo da iza�e, a... iza�ao.
795
00:55:56,553 --> 00:55:58,375
Ono �to sad
treba na�oj zemlji
796
00:55:58,951 --> 00:56:02,727
je da zale�imo rane i
ostavimo Vijetnam iza nas.
797
00:56:04,801 --> 00:56:07,243
Pomo�nik je dodao
Kisind�eru obave�tenje.
798
00:56:07,770 --> 00:56:10,528
U njemu je pisalo
da je 129 marinaca
799
00:56:10,887 --> 00:56:14,280
nekako ostavljeno
na krovu ambasade.
800
00:56:15,481 --> 00:56:18,016
Helikopteri su
poslati da ih pokupe.
801
00:56:19,249 --> 00:56:21,233
Na kraju, samo
je narednik Valdez
802
00:56:21,884 --> 00:56:25,382
i njegova deseto�lana grupa
obezbe�enja ambasade ostala.
803
00:56:27,068 --> 00:56:31,454
Ali je onda pro�ao sat vremena
bez znaka od dolaska helikoptera.
804
00:56:32,234 --> 00:56:33,806
Radio je bio mrtav.
805
00:56:34,557 --> 00:56:37,063
Marinci nisu imali
na�ina da kontaktiraju flotu
806
00:56:37,541 --> 00:56:39,539
da vide dolazi li neko.
807
00:56:41,187 --> 00:56:43,536
Sve je stalo.
Mi smo bili ostavljeni.
808
00:56:44,673 --> 00:56:50,463
Ljudi su sedeli okolo sa
sopstvenim mislima, ne pri�aju�i puno.
809
00:56:50,725 --> 00:56:53,724
Prili�no smo odlu�ili
da �emo se boriti,
810
00:56:53,823 --> 00:56:55,651
koriste�i pe�adijsko
naoru�anje i bori�emo se do kraja.
811
00:56:57,688 --> 00:57:01,019
Ugledali smo dva dima
kako dolaze sa mora.
812
00:57:02,355 --> 00:57:06,078
Kako su se pribli�avali, mogli
smo utvrditi da su to bili helikopteri.
813
00:57:07,326 --> 00:57:08,206
Bilo je to olak�anje.
814
00:57:09,095 --> 00:57:11,943
Jedan od marinaca, verujem
narednik Saliven, moj pomo�nik,
815
00:57:11,978 --> 00:57:15,342
zgrabio me je i po�eo
da gura dok se rampa dizala.
816
00:57:16,612 --> 00:57:21,760
U 7:53 ujutro, 30. aprila 1975,
817
00:57:22,679 --> 00:57:25,701
zadnji helikopter je
poleteo sa krova ambasade.
818
00:57:27,270 --> 00:57:29,027
Stariji narednik Huan Valdez
819
00:57:29,476 --> 00:57:31,971
je bio zadnji Amerikanac
koji se popeo u njega.
820
00:57:37,204 --> 00:57:41,507
Vladi Ju�nog Vijetnama
je ostalo manje od 5 sati.
821
00:57:46,632 --> 00:57:50,339
Predsednik Min se
obratio iz palate sredinom jutra.
822
00:57:51,572 --> 00:57:53,733
Pozvao je ono
�to je ostalo od
823
00:57:53,933 --> 00:57:55,876
ju�novijetnamske vojske
da prestane da se bori.
824
00:57:57,261 --> 00:58:00,867
"Ovde �ekamo," rekao
je, "da predamo vlast"
825
00:58:01,357 --> 00:58:03,979
"kako bi zaustavili
beskorisno krvoproli�e."
826
00:58:05,955 --> 00:58:08,877
Da Min nije naredio predaju,
827
00:58:12,378 --> 00:58:14,972
BAO NIN
Severnovijetnamska vojska
bilo bi u�asno.
828
00:58:15,487 --> 00:58:17,378
Svi mi bi bili mrtvi.
829
00:58:18,307 --> 00:58:23,050
Moji prijatelji koji su bili u
ARVN-u proklinju predsednika Mina.
830
00:58:23,559 --> 00:58:27,103
Mrze ga jer im je
naredio da se predaju,
831
00:58:27,303 --> 00:58:29,479
pu�taju�i da komunisti pobede.
832
00:58:29,679 --> 00:58:34,437
Moj prijatelji u Americi
i dalje proklinju Mina.
833
00:58:35,141 --> 00:58:38,979
Ali oni zaboravljaju da im
on nije naredio da se predaju,
834
00:58:39,179 --> 00:58:45,739
oni ne bi pre�iveli, oti�li
u SAD i postali ameri�ki dr�avljani.
835
00:58:45,939 --> 00:58:48,723
Oni bi umrli
sa mnom u Sajgonu.
836
00:58:49,490 --> 00:58:54,826
Kad je predsednik
Min objavio predaju
837
00:58:55,026 --> 00:58:57,995
jo� sam imao svoj
li�ni komandni helikopter.
838
00:58:58,195 --> 00:59:01,027
I dalje sam imao pilota.
839
00:59:02,536 --> 00:59:06,541
Na kraju sam
odlu�io da ne be�im.
840
00:59:07,616 --> 00:59:11,377
Morao sam prihvatiti
ono �to �e se desiti.
841
00:59:11,944 --> 00:59:16,129
Svi su govorili o pokolju.
842
00:59:16,671 --> 00:59:22,465
Kao katolik, nisam mogao po�initi
samoubistvo, kao �to mnogi jesu.
843
00:59:22,665 --> 00:59:27,052
Pa sam prihvatio moju sudbinu.
844
00:59:27,418 --> 00:59:33,181
U podne, severnovijetnamski
tenkovi sa zastavama Vijetkonga
845
00:59:33,280 --> 00:59:37,112
sru�ili su kapiju
predsedni�ke palate.
846
00:59:39,377 --> 00:59:46,341
Za nekoliko sati, pobedni�ki vojnici
su nazvali Sajgon "Ho �i Min" gradom.
847
00:59:49,241 --> 00:59:53,672
Svuda po gradu, vojnici
ARVN-a su skidali uiforme
848
00:59:53,770 --> 00:59:57,436
i u�inili sve �to su
mogli da se utope u masu.
849
00:59:57,536 --> 00:59:59,703
Porodice su spaljivale
njihove foto albume
850
00:59:59,803 --> 01:00:01,668
da ne bude dokaza
851
01:00:01,768 --> 01:00:06,565
da se njihov sin ili mu�
ikada borio za Ju�ni Vijetnam.
852
01:00:08,863 --> 01:00:14,433
Pukovnik Tran Ngok Toan borio se
protiv komunista vi�e od 12 godina,
853
01:00:14,648 --> 01:00:18,929
i pre�iveo je stra�ne rane
koje je zadobio u bici kod Bin �a.
854
01:00:19,925 --> 01:00:22,225
Vodio je ono �to je ostalo od
855
01:00:22,324 --> 01:00:24,962
4. Ju�novijetnamskog
marinskog bataljona
856
01:00:25,505 --> 01:00:28,601
blizu Bin Hoa,
30 km isto�no od Sajgona.
857
01:00:30,688 --> 01:00:33,189
Njegov nadre�eni
general se ve� odavno
858
01:00:33,485 --> 01:00:36,669
podmi�ivanjem ukrcao
na brod, i pobegao iz zemlje.
859
01:00:37,850 --> 01:00:41,453
Ameri�ki prijatelj je
tra�io od Toana da i on iza�e.
860
01:00:42,648 --> 01:00:44,438
Odbio je.
861
01:00:45,901 --> 01:00:47,181
Rekao sam ne.
862
01:00:48,611 --> 01:00:50,570
Nisam mogao da
dezertiram iz moje zemlje.
863
01:00:51,905 --> 01:00:54,761
Poku�ao sam da se pe�ke
vratim u Sajgon mojoj porodici.
864
01:00:55,841 --> 01:00:57,154
�eleo sam da umrem.
865
01:00:59,884 --> 01:01:01,971
TRAN NGOK TOAN
Ju�novijetnamski marinci
Do tada sam �eleo
odmah da umrem.
866
01:01:04,163 --> 01:01:06,155
Nisam vi�e �eleo da �ivim.
867
01:01:08,523 --> 01:01:11,387
Mislio sam da je moja
porodica jo� tamo,
868
01:01:11,979 --> 01:01:14,923
moja deca su
imala oko 9 godina
869
01:01:16,986 --> 01:01:18,429
i oko 4 godine.
870
01:01:19,983 --> 01:01:23,954
Mislio sam na njih i krenuo
sam pe�ice mojoj porodici.
871
01:01:25,824 --> 01:01:27,842
Ju�novijetnamski policijski oficir
872
01:01:28,178 --> 01:01:30,112
je do�ao do spomenika
izgra�enog u �ast
873
01:01:30,456 --> 01:01:33,169
onima koji su poginuli u
odbrani Ju�nog Vijetnama.
874
01:01:34,192 --> 01:01:36,847
Salutirao je, stajao
tamo neko vreme,
875
01:01:37,335 --> 01:01:39,422
i onda pucao sebi u glavu.
876
01:01:41,224 --> 01:01:45,666
Bio je to vrlo zbrkan
zavr�etak veoma zbrkanog rata.
877
01:01:47,002 --> 01:01:49,131
Osetila sam ose�aj olak�anja,
878
01:01:49,475 --> 01:01:53,106
ali tako�e i ose�aj
tuge kad se zavr�ilo.
879
01:01:54,578 --> 01:01:57,850
Osetila sam olak�anje
da su ubijanje, destrukcija,
880
01:01:58,521 --> 01:02:00,250
kona�no do�li do kraja,
881
01:02:00,599 --> 01:02:02,357
i nije me bilo puno briga
koja strana je pobedila.
882
01:02:02,889 --> 01:02:07,060
Za mene je Vijetnam pobedio.
Vijetnamski narod je pobedio, jer...
883
01:02:07,549 --> 01:02:10,478
su kona�no
mogli da �ive normalno.
884
01:02:11,287 --> 01:02:15,880
I �alosna jer sam videla
kako moja porodica opet be�i,
885
01:02:16,391 --> 01:02:20,720
i ovaj put iz njihove domovine, i njihova
budu�nost je bila veoma... neizvesna.
886
01:02:22,056 --> 01:02:24,781
DUONG VAN MEJ ELIOT
Sajgon
Znala sam da po�to
su komunisti pobedili,
887
01:02:25,340 --> 01:02:28,604
da �e se vijetnamsko
dru�tvo drasti�no promeniti.
888
01:02:29,988 --> 01:02:35,248
Lo Kak Tam se borio u
severnovijetnamskoj vojsci skoro 10 godina,
889
01:02:35,779 --> 01:02:38,717
po�ev�i od krvavog
sukoba u dolini Drang,
890
01:02:39,285 --> 01:02:42,901
prvoj velikoj bici ameri�kog rata.
891
01:02:43,653 --> 01:02:46,845
Sada je gledao
kako se rat zavr�ava.
892
01:02:48,881 --> 01:02:50,810
Nisam mogao da iza�em na ulicu.
893
01:02:51,261 --> 01:02:54,954
Setio sam se
svojih palih drugova.
894
01:02:56,861 --> 01:03:02,736
Ja sam pre�iveo, ali sam
plakao zbog njihovog gubitka.
895
01:03:03,832 --> 01:03:08,545
LO KAK TAM
Severnovijetnamska vojska
Kad god �ujem pesmu,
896
01:03:09,445 --> 01:03:14,173
"Oti�ao si, 3 puta oti�ao
i nikad se ne�e� vratiti",
897
01:03:14,573 --> 01:03:21,489
ne mogu da zadr�im
suze, jer volim palu bra�u.
898
01:03:22,069 --> 01:03:24,613
U Vijetnamu, kona�no
smo do�li do kraja tunela,
899
01:03:24,997 --> 01:03:26,693
i tamo nema svetla.
900
01:03:27,412 --> 01:03:30,226
Ono �to jeste tamo, mo�da je
najbolje opisao predsednik Ford,
901
01:03:31,285 --> 01:03:33,006
a to je, "rat koji je zavr�en."
902
01:03:33,006 --> 01:03:35,288
TAFTS UNIVERZITET
OSNOVAN 1852
903
01:03:35,333 --> 01:03:37,881
Desilo se da sam bio na
konferenciji na Taft univerzitetu,
904
01:03:39,136 --> 01:03:40,969
gde je dekan bio biv�i ambasador
905
01:03:41,448 --> 01:03:45,041
koji nam je govorio kasnije tog
dana, kako se ispostavilo, kobnog dana.
906
01:03:45,682 --> 01:03:48,081
Rekao je da se
upravo vratio iz Va�ingtona,
907
01:03:50,826 --> 01:03:54,669
LUIS SORLI
Vojska
gde je prole�nje vreme bilo
predivno i �uti narcisi su bili u cvatu,
908
01:03:55,461 --> 01:04:00,939
u Boston, gde je bilo sumorno
i sivo... kao u njegovom srcu.
909
01:04:03,147 --> 01:04:05,096
I ljudi su ga izvi�dali.
910
01:04:07,260 --> 01:04:08,564
Bio sam tamo u uniformi.
911
01:04:09,796 --> 01:04:13,887
Jedno od mojih najve�ih �aljenja
je �to nisam ustao i rasturio te ljude
912
01:04:13,922 --> 01:04:17,809
koji su omalova�avali ambasadora i
njegovo �aljenje zbog pada Ju�nog Vijetnama.
913
01:04:19,209 --> 01:04:21,632
Dobio sam poziv iz
nacionalne kancelarije VVAW-a
914
01:04:21,953 --> 01:04:24,095
od nekih prijatelja koje
sam znao iz starih dana.
915
01:04:24,766 --> 01:04:29,197
D�ON MUSGREJV
Marinci
Imali su veliku proslavu, pili
su i rekli, "Zar nije divan dan?"
916
01:04:29,604 --> 01:04:31,044
Rekao sam im, "Jeste li ludi?"
917
01:04:32,645 --> 01:04:34,647
"Ne, nije divan dan."
918
01:04:36,215 --> 01:04:38,214
Videti da Amerika odlazi ovako,
919
01:04:38,632 --> 01:04:42,192
nakon �to smo dali skoro
60.000 na�ih sinova i k�eri,
920
01:04:44,560 --> 01:04:46,264
to nije ne�to za proslavu.
921
01:04:47,360 --> 01:04:52,278
Znao sam da napu�tamo milione
Ju�novijetnamaca koji su nam verovali,
922
01:04:52,904 --> 01:04:54,728
koji su podelili
svoju sudbinu sa nama.
923
01:04:55,744 --> 01:04:57,527
To nije bilo
ne�to za slavljenje.
924
01:04:58,951 --> 01:05:00,906
Smatram da je to bio jedan
od naj�alosnijih trenutaka
925
01:05:01,221 --> 01:05:03,044
koje sam ikada
video u ameri�koj istoriji.
926
01:05:04,019 --> 01:05:06,725
Pa kad neki budu�i
politi�ari, iz nekog razloga,
927
01:05:07,050 --> 01:05:09,770
DEJVID BRINKLI
NBC VESTI
ose�aju da trebaju
uvu�i ovu zemlju u rat,
928
01:05:10,715 --> 01:05:12,379
mogli bi do�i ovde na Arlington,
929
01:05:12,819 --> 01:05:14,865
i mo�da stati ovde negde,
930
01:05:15,352 --> 01:05:18,113
da objave i ka�u
�ta im je na umu.
931
01:05:23,610 --> 01:05:28,388
Vijetnamski rat je trajao
30 godina, od 1945. do 1975.
932
01:05:31,307 --> 01:05:35,040
Bio sam jedan od retkih koji
je iskusio radost povratka ku�i.
933
01:05:38,304 --> 01:05:41,770
Pojavio sam se na
vratima nakon 6 godina borbe.
934
01:05:42,907 --> 01:05:44,780
6 godina bez pisma.
935
01:05:45,658 --> 01:05:50,121
BAO NIN
Severnovijetnamska vojska
6 godina moja majka nije
imala pojma jesam li �iv ili mrtav.
936
01:05:52,162 --> 01:05:54,282
Mo�ete li zamisliti
sre�u moje majke?
937
01:05:56,899 --> 01:06:02,219
Rat je u�inio �ivot �ena
najjadnijim, a onda najsre�nijim.
938
01:06:03,211 --> 01:06:08,751
Moja majka je plakala.
Ali nismo pravili scenu.
939
01:06:08,951 --> 01:06:12,015
Vijetnamci su takvi.
940
01:06:14,363 --> 01:06:17,198
Majka je odmah
pomislila na na�e kom�ije,
941
01:06:17,604 --> 01:06:20,291
koji su upravo dobili
obave�tenje o pogibiji.
942
01:06:21,627 --> 01:06:27,108
U na�oj apartmanskoj
zgradi je mobilisano 6 mladi�a,
943
01:06:27,308 --> 01:06:30,486
a samo sam se ja vratio.
944
01:06:31,326 --> 01:06:35,151
Nismo se usudili da proslavljamo,
945
01:06:37,551 --> 01:06:39,027
nismo se usudili
da izrazimo na�u radost,
946
01:06:40,194 --> 01:06:43,057
jer su na�e kom�ije
izgubile svoju decu.
947
01:06:51,972 --> 01:06:54,748
U Vijetnamu, komunisti�ka
partija je trijumfovala.
948
01:06:55,439 --> 01:06:57,541
I oni su imali svoj
ose�aj izuzetnosti.
949
01:06:58,204 --> 01:07:01,968
Njihova izuzetnost
je i�la svojim putem
950
01:07:02,069 --> 01:07:04,141
ba� kao �to je
i na�a i�la svojim.
951
01:07:05,389 --> 01:07:09,232
TOM VALELI
Marinci
Tako su ujedinili
zemlju u vojnom smislu,
952
01:07:09,697 --> 01:07:13,652
i nakon toga nisu
stvarno ujedinili zemlju.
953
01:07:16,140 --> 01:07:17,500
Poku�ali su, ali nisu uspeli.
954
01:07:18,794 --> 01:07:23,444
Na kraju, nije bilo pokolja
u razmerama kojih su se mnogi bojali,
955
01:07:24,724 --> 01:07:28,582
ali se stotine, mo�da i
hiljade, ljudi u unutra�njosti
956
01:07:28,984 --> 01:07:30,593
smatra da su ubijeni
957
01:07:31,017 --> 01:07:35,041
u individualnim �inovima
osvete ili politi�ke odmazde.
958
01:07:36,318 --> 01:07:38,767
Oni koji su slu�ili Tjuov re�im,
959
01:07:39,279 --> 01:07:41,591
od generala do obi�nih �inovnika,
960
01:07:42,143 --> 01:07:44,992
su bili obavezni da
pro�u ponovno obrazovanje.
961
01:07:45,882 --> 01:07:47,713
Mobilisani ljudi su bili uvereni
962
01:07:47,813 --> 01:07:51,057
da �e morati sa pro�u
samo 3 dana "u�enja".
963
01:07:51,479 --> 01:07:54,912
Oficirima ne�e trebati
vi�e od mesec dana.
964
01:07:56,557 --> 01:08:01,300
Neki su verovali da
�e i�i u kampove na kratko.
965
01:08:01,500 --> 01:08:05,568
Ali ja ne.
966
01:08:05,967 --> 01:08:12,929
Bio sam u obrazovnom
kampu 17,5 godina.
967
01:08:14,154 --> 01:08:18,412
Bio sam me�u zadnjih
100 koji su oslobo�eni.
968
01:08:18,611 --> 01:08:23,954
HUJ DUK
Novinar
Kad se osvr�e na kampove,
�tampa ka�e, "idu na u�enje".
969
01:08:24,649 --> 01:08:27,372
Niko ne ka�e, "idu u zatvor".
970
01:08:27,927 --> 01:08:33,698
Milion i po ljudi veruje se da je
pro�lo neku vrstu indoktrinacije.
971
01:08:34,959 --> 01:08:39,161
Groblja ARVN-a su
sravnjena ili zaklju�ana,
972
01:08:39,481 --> 01:08:42,298
kao da se�anje na
nezavisni Ju�ni Vijetnam,
973
01:08:42,521 --> 01:08:44,990
i one koji su umrli za taj cilj,
974
01:08:45,419 --> 01:08:47,695
mogu biti izbrisani.
975
01:08:48,652 --> 01:08:54,607
Komunisti, u njihovom naporu
da izbri�u ostatke biv�eg re�ima,
976
01:08:56,678 --> 01:09:01,772
nisu dozvolili Ju�novijetnamcima
koji su izgubili njihove sinove u ratu
977
01:09:02,492 --> 01:09:07,812
da �ale, da imaju njihove
grobove i da po�tuju se�anje na njih.
978
01:09:08,454 --> 01:09:11,821
To je uzrokovalo
podele sve do danas,
979
01:09:12,206 --> 01:09:18,022
da pobednici na neki
na�in ne�e prihvatiti gubitnike.
980
01:09:20,022 --> 01:09:25,530
Postali smo jedna zemlja,
981
01:09:25,730 --> 01:09:31,037
VIN NGOK
Severnovijetnamska vojska
ali �u re�i: "Vijetnamci nikad
nisu bili vi�e podeljeni nego danas."
982
01:09:32,264 --> 01:09:36,901
Nakon 30 godina rata, ve�ina
Vijetnama je le�ala u ru�evinama.
983
01:09:37,694 --> 01:09:41,805
Smatra se da je 3 miliona
ljudi poginulo, na Severu i Jugu.
984
01:09:42,726 --> 01:09:45,437
Jo� vi�e ih je ranjeno.
985
01:09:46,491 --> 01:09:50,881
Hiljade dece �iji su
o�evi ameri�ki vojnici
986
01:09:50,916 --> 01:09:52,798
je ostalo iza njih.
987
01:09:53,754 --> 01:09:58,958
Sela su trebala biti izgra�ena,
zemlji�te se trebalo srediti.
988
01:10:00,183 --> 01:10:03,278
Gradovi su se
gu�ili u izbeglicama.
989
01:10:03,649 --> 01:10:05,678
Milioni su bili bez posla.
990
01:10:06,548 --> 01:10:10,527
Predsednik Ford je
uveo ekonomski embargo.
991
01:10:10,913 --> 01:10:15,799
Va�ington je odbio da
prizna novu vladu Vijetnama.
992
01:10:16,876 --> 01:10:21,231
Le Zuan i njegovi saveznici
u Politbirou su ostali optimisti.
993
01:10:22,140 --> 01:10:24,742
"Ni�ta se vi�e ne mo�e desiti,"
se�ao se jedan �lan komiteta.
994
01:10:25,473 --> 01:10:28,070
"Problemi sa kojima se
sada suo�avamo su sitnice"
995
01:10:28,170 --> 01:10:30,318
"u pore�enju sa
onima u pro�losti."
996
01:10:31,537 --> 01:10:34,298
Le Zuan je bio re�en,
uz sovjetsku pomo�,
997
01:10:34,402 --> 01:10:37,250
da pretvori Vijetnam
u ono �to je nazvao
998
01:10:37,467 --> 01:10:41,464
"nepremostivom predstra�om
socijalisti�kog sistema."
999
01:10:42,364 --> 01:10:46,302
Hanoj je prisilno kolektivizovao
poljoprivredu na Jugu,
1000
01:10:46,662 --> 01:10:48,915
prakti�no ukinuo kapitalizam,
1001
01:10:49,127 --> 01:10:51,266
nacionalizovao industrije,
1002
01:10:51,726 --> 01:10:56,697
i postavio planere da sve vode
po striktnim komunisti�kim pravilima.
1003
01:10:57,791 --> 01:11:01,025
Rezultat �e biti
ekonomska katastrofa.
1004
01:11:01,921 --> 01:11:06,369
Inflacija je porasla
700% za godinu dana.
1005
01:11:06,887 --> 01:11:08,772
Ljudi su gladovali.
1006
01:11:09,751 --> 01:11:13,994
Ni�ta nije bilo stra�nije
od 10 godina nakon rata.
1007
01:11:14,194 --> 01:11:18,047
Na� �ivotni standard
se potpuno sru�io.
1008
01:11:18,247 --> 01:11:20,046
Dotakao je dno.
1009
01:11:20,246 --> 01:11:22,090
Bilo je potpuno u�asno.
1010
01:11:22,290 --> 01:11:26,178
Tokom rata, ljudi su
mogli da prihvate te�ko�e.
1011
01:11:26,523 --> 01:11:31,715
Ali nakon rata, bilo
je ogromnih gre�aka
1012
01:11:31,915 --> 01:11:34,844
u staljinisti�koj ekonomskoj politici.
1013
01:11:35,044 --> 01:11:38,577
Bilo su to ekonomski
problemi komunizma.
1014
01:11:38,612 --> 01:11:41,403
Da bi se problemi jo� vi�e uslo�ili,
1015
01:11:41,504 --> 01:11:44,697
Vijetnam se, jo�
jednom, na�ao u ratu,
1016
01:11:45,168 --> 01:11:48,699
uhva�en izme�u interesa
dve komunisti�ke sile
1017
01:11:48,800 --> 01:11:51,488
koje su nekad bile
njegovi naj�vr��i saveznici,
1018
01:11:51,799 --> 01:11:53,920
Kine i Sovjetskog Saveza.
1019
01:11:55,764 --> 01:12:00,064
Nakon �to je brutalni maoisti�ni re�im
u Kambod�i poharao pograni�ne oblasti,
1020
01:12:00,527 --> 01:12:04,478
vijetnamske trupe, sa
sovjetskim oru�jem i ohrabrenjem,
1021
01:12:04,692 --> 01:12:08,678
su pre�le granicu 1978. i svrgnule ga.
1022
01:12:09,389 --> 01:12:13,839
Usledila je 10-togodi�nja
kampanja protiv pobunjenika
1023
01:12:14,221 --> 01:12:17,409
koju su neki nazvali
"Vijetnamov Vijetnam".
1024
01:12:18,952 --> 01:12:24,367
Pre nego �to se zavr�ila,
Vijetnamci �e izgubiti jo� 50.000 ljudi,
1025
01:12:24,783 --> 01:12:28,973
skoro koliko su Amerikanci
izgubili u svom ratu.
1026
01:12:31,347 --> 01:12:33,055
U me�uvremenu, komunisti�ka Kina,
1027
01:12:33,526 --> 01:12:36,798
re�ena da kazni Vijetnam
zbog upada u Kambod�u,
1028
01:12:37,406 --> 01:12:41,356
i da poka�e Moskvi da ne�e imati
odre�ene ruke u jugoisto�noj Aziji,
1029
01:12:41,775 --> 01:12:46,273
poslala je 85.000 vojnika
da napadnu severni Vijetnam.
1030
01:12:46,372 --> 01:12:49,637
Uni�tili su podru�ja uzdu� granice
1031
01:12:49,738 --> 01:12:52,693
pre nego �to su ih
Vijetnamci potisnuli nazad.
1032
01:12:55,536 --> 01:12:58,509
Ju�no kinesko more, 1978.
1033
01:12:59,200 --> 01:13:02,287
Dolaze na obalu po
stopi od 10.000 mese�no,
1034
01:13:02,931 --> 01:13:05,598
puno br�e nego �to su
Sjedinjene Dr�ave ili neka druga nacija
1035
01:13:05,696 --> 01:13:07,247
spremni da ih prihvate.
1036
01:13:07,596 --> 01:13:10,824
Dolaze u potrazi za
neuhvatljivim pam�enjem:
1037
01:13:11,493 --> 01:13:13,023
obe�anjem Amerike.
1038
01:13:14,822 --> 01:13:18,315
Milion i po ljudi �e na
kraju napustiti Vijetnam:
1039
01:13:19,090 --> 01:13:21,644
pristalice starog re�ima u Sajgonu,
1040
01:13:22,252 --> 01:13:25,884
izbeglice iz obnovljenih
borbi du� granice Kambod�e,
1041
01:13:26,286 --> 01:13:29,083
i etni�ki Kinezi,
stanovnici Vijetnama,
1042
01:13:29,152 --> 01:13:32,468
koje je nova vlast
tretirala posebno lo�e.
1043
01:13:33,650 --> 01:13:37,301
Stotine hiljada ljudi
sa brodova je umrlo.
1044
01:13:37,915 --> 01:13:41,946
Ostali su patili u izbegli�kim
kampovima �irom jugoisto�ne Azije.
1045
01:13:46,971 --> 01:13:48,000
DOBRODO�LI U
MALI SAJGON
VIJETNAMSKI BIZNIS DISTIKT
1046
01:13:48,035 --> 01:13:51,424
Oko 400.000 je na
kraju stiglo u Ameriku,
1047
01:13:51,942 --> 01:13:57,447
gde su se naselili u skoro
svakoj dr�avi, marljivi, preduzetni,
1048
01:13:57,672 --> 01:14:01,117
�eljni da uzmu u�e��a u
ameri�kom politi�kom �ivotu
1049
01:14:01,505 --> 01:14:04,484
i verovatnije da �e
postati ameri�ki dr�avljani
1050
01:14:05,102 --> 01:14:07,506
od ijedne imigrantske grupe iz Azije.
1051
01:14:08,600 --> 01:14:12,329
Ali za prvu generaciju
vijetnamskih Amerikanaca,
1052
01:14:12,665 --> 01:14:16,641
uspomene na njihovu domovinu
nikada ne mogu biti izbrisane.
1053
01:14:18,168 --> 01:14:23,321
Veoma sam sre�an sada
nakon skoro 30 godina,
1054
01:14:23,800 --> 01:14:28,854
da sam napravio dobar
izbor za mene, za moju porodicu,
1055
01:14:29,647 --> 01:14:35,599
TRAN NGOK �AU
Los An�eles
iako bih voleo da se mogu
vratiti u Vijetnam da umrem tamo.
1056
01:14:37,568 --> 01:14:41,590
Voleo bih re�i svojoj
deci, "�elim da se vratim
1057
01:14:41,625 --> 01:14:44,128
u Vijetnam da pro�ivim
ostatak �ivota tamo."
1058
01:14:45,030 --> 01:14:49,855
Ali nemam hrabrosti, jer
�e im to povrediti ose�anja.
1059
01:14:50,898 --> 01:14:54,831
I ne �elim da me
pogre�no razumeju.
1060
01:15:04,807 --> 01:15:08,673
Se�am se da sam bio
sa jednom od mojih k�erki
1061
01:15:08,773 --> 01:15:11,004
na raskrsnici i neki
tip je do�ao iza mene
1062
01:15:11,104 --> 01:15:14,136
i nagazio je na sirenu.
1063
01:15:14,235 --> 01:15:16,335
KARL MARLANTES
Marinci
Prvo �ega se idu�e se�am je,
1064
01:15:16,434 --> 01:15:18,072
bio sam na
haubi njegovog auta,
1065
01:15:18,468 --> 01:15:21,232
poku�avaju�i da
mu polomim �ofer�ajbu.
1066
01:15:21,532 --> 01:15:25,676
I oti�ao sam... i ljudi su me gledali.
Mislim, to je ludo. Ovo je blesavo.
1067
01:15:25,711 --> 01:15:28,874
Onda sam krenuo, "Ovo je �udno."
Nekako sam se vratio do mog auta,
1068
01:15:29,829 --> 01:15:32,929
moja k�erka, imala je 4
godine me je gledala, "�ta je ovo?"
1069
01:15:32,964 --> 01:15:35,114
Pomislio sam, "�ta
je ovo?". Nisam znao.
1070
01:15:35,326 --> 01:15:37,790
Nisam imao pojma
da je povezano sa ratom.
1071
01:15:39,790 --> 01:15:42,806
Staro je koliko i rat sam.
1072
01:15:43,689 --> 01:15:47,093
Drevni Grci su to
nazivali "bo�anskim ludilom".
1073
01:15:49,454 --> 01:15:52,375
Bilo je to "vojni�ko srce"
u Gra�anskom ratu,
1074
01:15:54,617 --> 01:15:57,660
"�ok od granate"
tokom 1. Svetskog rata,
1075
01:15:59,315 --> 01:16:02,076
i "borbeni zamor"
u 2. Svetskom ratu.
1076
01:16:05,612 --> 01:16:08,444
Nakon Vijetnama
dato mu je novo ime,
1077
01:16:08,776 --> 01:16:11,404
Post-Traumatski-Stresni-Poreme�aj,
1078
01:16:12,208 --> 01:16:13,755
P.T.S.P.
1079
01:16:14,941 --> 01:16:18,810
Nau�ite da PTSP ne nestaje.
1080
01:16:19,672 --> 01:16:22,122
Ali ako sad
neko nagazi na sirenu,
1081
01:16:23,037 --> 01:16:26,010
i to me upla�i, jo� uvek sam...
Moje srce i dalje po�ne da lupa,
1082
01:16:26,236 --> 01:16:27,876
i bi�u takav jo� 5'.
1083
01:16:28,256 --> 01:16:33,236
Ali pomislim, "10, 9, to je samo neki
seronja, imao je lo� dan na poslu, 8, 7, 6,"
1084
01:16:33,298 --> 01:16:36,804
"niko ne puca na tebe,
siguran si, 7, 6... 2, 1."
1085
01:16:36,839 --> 01:16:39,596
Mogu to da kontroli�em,
a �to nisam mogao pre
1086
01:16:39,695 --> 01:16:41,397
bilo je jer nisam
znao �ta se de�ava.
1087
01:16:43,361 --> 01:16:45,793
Dodatak na bol koju su
mnogi veterani ose�ali
1088
01:16:45,892 --> 01:16:49,035
je bila �elja njihove
zemlje da zaboravi rat.
1089
01:16:50,158 --> 01:16:52,357
Bilo je malo parada.
1090
01:16:54,188 --> 01:16:59,083
Na mnogo na�ina, svi su se
vratili iz Vijetnama ku�i sami.
1091
01:17:01,585 --> 01:17:04,651
VINSENT OKAMOTO
Vojska
Kad sam do�ao ku�i, i
moja majka i otac su bili tamo,
1092
01:17:04,750 --> 01:17:07,217
moja bra�a i
sestre, moja supruga.
1093
01:17:07,316 --> 01:17:09,115
Izgrlili smo se i...
1094
01:17:11,715 --> 01:17:16,312
Nisam mogao da ispri�am
mojoj �eni ili majci �ta sam video,
1095
01:17:16,412 --> 01:17:18,001
�ta sam u�inio u Vijetnamu.
1096
01:17:19,810 --> 01:17:22,042
Nisam mogao da
pri�am sa bra�om o tome,
1097
01:17:22,143 --> 01:17:25,115
ali su oni znali
da to ne �elim.
1098
01:17:25,408 --> 01:17:28,499
To je bilo ne�to neizre�eno.
1099
01:17:28,534 --> 01:17:30,145
"Dobrodo�ao nazad Vins."
1100
01:17:30,406 --> 01:17:33,969
"Pro�ao si "sito i re�eto",
ali dobrodo�ao nazad."
1101
01:17:36,302 --> 01:17:38,568
U aprilu 1981,
1102
01:17:38,667 --> 01:17:41,233
panel od osam arhitekata i kipara
1103
01:17:41,334 --> 01:17:43,299
se okupio u aerodromskom hangaru
1104
01:17:43,400 --> 01:17:46,963
u Endrjus vazdu�noj
bazi izvan Va�ingtona.
1105
01:17:48,241 --> 01:17:50,111
Bili su tamo da
odaberu pobedni�ki dizajn
1106
01:17:50,407 --> 01:17:53,088
za vijetnamski memorijal
u glavnom gradu
1107
01:17:53,160 --> 01:17:56,368
od preko 1.400 prijavljenih.
1108
01:17:59,692 --> 01:18:03,921
Memorijal je bio zamisao
jednog upornog veterana,
1109
01:18:03,956 --> 01:18:06,776
biv�eg pe�adinca
po imenu D�en Skrags,
1110
01:18:06,854 --> 01:18:10,311
koji je, nakon �to je
do�iveo zastra�uju�i fle�bek,
1111
01:18:10,352 --> 01:18:13,544
rekao svojoj �eni da
�eli da "izgradi spomenik"
1112
01:18:13,579 --> 01:18:16,520
"za sve ljude koji
su slu�ili u Vijetnamu."
1113
01:18:16,550 --> 01:18:19,700
"Na njemu �e biti
imena svih poginulih."
1114
01:18:19,735 --> 01:18:23,994
Sa ostalim veteranima je
osnovao neprofitnu organizaciju,
1115
01:18:24,212 --> 01:18:27,113
Memorijalni fond
vijetnamskih veterana,
1116
01:18:27,148 --> 01:18:30,762
i krenuo je na posao
sakupljaju�i novac i prave�i planove.
1117
01:18:32,322 --> 01:18:35,698
Na kraju, oko 650.000 Amerikanaca
1118
01:18:35,741 --> 01:18:39,051
�e donirati vi�e od 8 miliona $.
1119
01:18:41,019 --> 01:18:44,627
Sudije su odabrale
prijavu broj 1026.
1120
01:18:45,303 --> 01:18:47,786
Maja Jing Lin, stara 21 godinu,
1121
01:18:47,821 --> 01:18:49,810
student arhitekture
na Jejl univerzitetu,
1122
01:18:49,845 --> 01:18:51,963
je dobila nagradu od 20.000 $.
1123
01:18:51,998 --> 01:18:54,066
Njen pobedni�ki dizajn uklju�uje
1124
01:18:54,101 --> 01:18:56,373
dva izdu�ena trougla
od crnog granita,
1125
01:18:56,408 --> 01:18:59,268
umetnuta u brdo
i ispisana imenima
1126
01:18:59,303 --> 01:19:03,541
57.692 mu�karaca i �ena
koji su poginuli u ratu.
1127
01:19:03,662 --> 01:19:08,108
Lin, �iji su roditelji
emigrirali iz Kine 40. u Ohajo,
1128
01:19:08,143 --> 01:19:12,338
smatrala je da ne�e pobediti jer
je dizajn bio previ�e �udan i prejak.
1129
01:19:12,373 --> 01:19:15,458
Imala sam op�tu ideju
da �elim da opi�em putovanje,
1130
01:19:15,727 --> 01:19:18,234
putovanje koje �e vas
naterati da do�ivite smrt
1131
01:19:19,499 --> 01:19:21,366
i gde �ete morati
da budete posmatra�,
1132
01:19:21,401 --> 01:19:24,899
gde niste nikad mogli
biti potpuno sa mrtvima.
1133
01:19:24,934 --> 01:19:29,380
To ne�e biti ne�to �to �e re�i,
"U redu je, gotovo je," zato jer nije.
1134
01:19:30,692 --> 01:19:33,180
Razlike oko rata
1135
01:19:33,280 --> 01:19:35,828
su obojile ose�anje ljudi
oko predlo�enog dizajna.
1136
01:19:36,733 --> 01:19:39,843
Neki koji su verovali da je
rat bio nepravden i nemoralan
1137
01:19:40,319 --> 01:19:43,598
su se bojali da je spomenik
namenjen njegovom glorifikovanju.
1138
01:19:45,199 --> 01:19:48,717
Ostali su se bojali da njegov
o�tar dizajn nije pravedan
1139
01:19:49,022 --> 01:19:51,476
prema razlogu za koji
su se Amerikanci borili.
1140
01:19:53,156 --> 01:19:55,357
Pisac Tom Volf ga je odbacio
1141
01:19:56,203 --> 01:19:57,677
kao "po�ast D�ejn Fondi."
1142
01:19:58,653 --> 01:20:00,380
Ne zanima me
umetni�ka percepcija.
1143
01:20:00,973 --> 01:20:02,595
Ne treba vam
umetni�ko obrazovanje
1144
01:20:03,434 --> 01:20:05,156
TOM KARHART
Vijetnamski veteran
da vidite �ta
zna�i dizajn memorijala:
1145
01:20:05,531 --> 01:20:06,629
crni o�iljak.
1146
01:20:08,277 --> 01:20:11,845
Crno, univerzalna boja
tuge, srama i degradacije
1147
01:20:12,338 --> 01:20:14,642
u svim rasama i
dru�tvima �irom sveta.
1148
01:20:15,257 --> 01:20:17,705
U rupi, sakriven
kao da je sramotan.
1149
01:20:18,959 --> 01:20:22,704
Gdine predsedavaju�i, �lanovi
komisije, govorim u svoje ime,
1150
01:20:23,169 --> 01:20:25,331
D�ENIS KONELI
Gra�anka
kao �lan javnosti.
1151
01:20:26,023 --> 01:20:29,796
Koje su nezaboravne
slike iz rata u Vijetnamu?
1152
01:20:30,653 --> 01:20:33,581
Gerila, pucanje iz blizine.
1153
01:20:34,410 --> 01:20:36,458
Gola devojka, u plamenu, tr�i,
1154
01:20:37,484 --> 01:20:38,906
vri�te�i na pra�njavom putu.
1155
01:20:40,427 --> 01:20:42,320
Mislim da je Maja Lin u pravu
1156
01:20:42,761 --> 01:20:45,480
�to je oti�la
dalje od ovih slika.
1157
01:20:45,945 --> 01:20:50,751
Ona je razre�ila sav bol i
konflikt tog nesre�nog vremena
1158
01:20:51,248 --> 01:20:56,208
u jednostavnoj poruci
�rtvovanja i tihog heroizma.
1159
01:20:56,309 --> 01:21:01,107
Na zvani�nom glasanju
za podr�ku dizajnu Maje Lin,
1160
01:21:01,206 --> 01:21:04,086
"Ameri�ke majke Zlatne
zvezde" su govorile za mnoge.
1161
01:21:04,937 --> 01:21:06,013
"Danas," rekle su,
1162
01:21:06,365 --> 01:21:08,725
"patriotizam je komplikovana stvar."
1163
01:21:09,691 --> 01:21:13,834
"Ali mo�da zato crne
granitne linije u obliku slova V"
1164
01:21:13,933 --> 01:21:16,699
"koje se lagano
stapaju sa kosom zemljom"
1165
01:21:17,171 --> 01:21:20,891
"prenose jedinu stvar o ratu
oko koje se ljudi mogu saglasiti:"
1166
01:21:21,594 --> 01:21:24,400
"da oni koji su poginuli
trebaju biti zapam�eni."
1167
01:21:25,427 --> 01:21:28,760
"Most preko uzburkane vode"
Sajmon i Garfankl
1168
01:21:30,800 --> 01:21:32,462
13 novembar, 1982
1169
01:21:47,518 --> 01:21:51,348
# Kad bude� iznurena
1170
01:21:53,948 --> 01:21:56,982
# i oseti� se samom,
1171
01:21:58,590 --> 01:22:06,006
# I kad suze po�nu
da naviru u tvoje o�i
1172
01:22:06,574 --> 01:22:13,308
# ja �u biti tu.
1173
01:22:14,471 --> 01:22:17,384
ja sam na tvojoj strani
Kad iza�ete iz auta
i pribli�ite se zidu,
1174
01:22:19,135 --> 01:22:23,700
RION KOZI, Vojska
intenzitet, koji vas zgrabi...
# Oh kad vremena postanu ru�na
1175
01:22:24,966 --> 01:22:26,766
Odete gore...
1176
01:22:29,664 --> 01:22:32,497
# i ne mo�e� da
na�e� prijatelje
Vidite imena, dodirnete imena...
1177
01:22:35,162 --> 01:22:37,127
Jako je.
1178
01:22:37,228 --> 01:22:44,157
# Kao most preko uzburkane vode
1179
01:22:44,258 --> 01:22:51,735
# Ja �u le�i.
1180
01:22:56,854 --> 01:22:58,899
Nije mi se dopadao Vijetnamski zid.
1181
01:22:59,984 --> 01:23:03,749
Smatrao sam ga
ru�nim, crnim jarkom
1182
01:23:03,849 --> 01:23:07,512
LUIS SORLI
Vojska
i da to govori
samo da su ljudi koje...
1183
01:23:07,612 --> 01:23:09,746
koje komemori�emo mrtvi,
1184
01:23:10,964 --> 01:23:13,317
ne zato �to su heroji,
ve� zato �to su �rtve.
1185
01:23:15,808 --> 01:23:18,742
Nisam i�ao.
1186
01:23:18,842 --> 01:23:19,982
Sve do...
1187
01:23:21,287 --> 01:23:22,349
jedne godine...
1188
01:23:24,288 --> 01:23:28,352
i�li su da polo�e venac
ispred imena... imena mog cimera.
1189
01:23:29,390 --> 01:23:30,788
Morao sam, morao sam da odem.
1190
01:23:32,060 --> 01:23:34,300
I tako od tada
idem svake godine
1191
01:23:35,412 --> 01:23:38,077
da se setim onih koje
smo, koje smo izgubili.
1192
01:23:39,205 --> 01:23:43,286
Ja...idem skoz
do levog kraja
1193
01:23:45,373 --> 01:23:46,925
i idem prstima preko tog imena.
1194
01:23:54,790 --> 01:23:56,957
Odete do tog zida,
1195
01:23:57,056 --> 01:24:00,454
VINSENT OKAMOTO
Vojska
�ak i moj sin, koji je bio star 9
godina kad sam ga prvi put vodio,
1196
01:24:00,555 --> 01:24:03,286
i vidite preko 58.000 imena,
1197
01:24:03,387 --> 01:24:08,650
i znate da ima nepisanog
iza svakog od tih imena,
1198
01:24:08,751 --> 01:24:12,848
tamo su majka ili
otac ili �ena ili k�erka
1199
01:24:12,949 --> 01:24:18,493
�iji su �ivoti bili zauvek
uni�teni tim prokletim ratom.
1200
01:24:24,211 --> 01:24:26,900
Bila sam kod zida, vi�e puta.
1201
01:24:28,841 --> 01:24:32,807
NENSI BIBERMEN
Antiratni aktivista
Kad se vratite nazad na taj
rat, pomislite na u�asne stvari,
1202
01:24:32,906 --> 01:24:36,305
koje ste rekli,
veteranima koji su se vra�ali,
1203
01:24:36,404 --> 01:24:40,169
nazivali smo ih
"ubicama beba" i gore,
1204
01:24:40,268 --> 01:24:46,100
znate... ose�am se
tu�no zbog toga.
1205
01:24:46,201 --> 01:24:49,764
Mogu samo re�i da
smo bili deca, tako�e,
1206
01:24:49,865 --> 01:24:52,198
ba� kao �to su i oni bili.
1207
01:24:52,298 --> 01:24:55,028
�ini me �alosnom,
�alosnom danas.
1208
01:24:55,128 --> 01:25:00,227
Boli me kad pomislim na stvari
koje sam rekla i koje smo rekli.
1209
01:25:00,326 --> 01:25:03,824
I �ao mi je.
1210
01:25:06,157 --> 01:25:08,223
�ao mi je.
1211
01:25:19,351 --> 01:25:20,336
Nisam �elela da idem.
1212
01:25:23,855 --> 01:25:29,045
KEROL KROKER
Saratoga Springs, Njujork
I bilo je predivno... letnje jutro.
1213
01:25:29,146 --> 01:25:31,468
Oti�la sam prvo do
Linkonovog memorijala.
1214
01:25:34,543 --> 01:25:36,587
Ute�no mesto.
1215
01:25:38,875 --> 01:25:39,889
I...
1216
01:25:41,007 --> 01:25:45,475
i pre�la sam ulicu
i po�la prema ulazu.
1217
01:25:46,037 --> 01:25:49,337
Kao �to znate,
isprva ne mo�ete videti zid,
1218
01:25:49,436 --> 01:25:51,839
i dolazite dole
na travnato brdo.
1219
01:25:53,135 --> 01:25:57,932
I kad sam ga ugledala,
1220
01:25:58,032 --> 01:26:01,355
bukvalno sam izgubila dah.
1221
01:26:02,297 --> 01:26:04,579
Naravno, plakala sam.
1222
01:26:07,061 --> 01:26:10,196
Pomogli su mi da se
podignem da ga mogu dota�i.
1223
01:26:11,525 --> 01:26:13,285
Na�la sam ime mog brata.
1224
01:26:18,390 --> 01:26:20,389
Gledala sam u
ime mog brata
1225
01:26:20,488 --> 01:26:23,865
u dru�tvu sa svim
tim drugim ljudima.
1226
01:26:26,785 --> 01:26:28,384
Tamo je bilo tuge.
1227
01:26:29,484 --> 01:26:33,159
Ali sad bar nije bio sam.
1228
01:26:34,049 --> 01:26:36,281
Bio je u dru�tvu ljudi.
1229
01:26:37,648 --> 01:26:40,247
I bio je tamo
1230
01:26:40,346 --> 01:26:43,905
da ljudi znaju... i razmisle o tome.
1231
01:26:44,811 --> 01:26:47,666
I nije bio zaboravljen.
I nije bio izgubljen.
1232
01:26:48,376 --> 01:26:51,705
Za mene je to bilo neverovatno
isceljuju�e i osloba�aju�e.
1233
01:27:00,536 --> 01:27:02,669
D�ON MUSGREJV
Marinci
Dok sam hodao
prema njemu od bazena,
1234
01:27:02,768 --> 01:27:05,567
bilo je tako puno
imena na tim zidovima.
1235
01:27:06,921 --> 01:27:09,599
I iznenada, moje grlo se zgr�ilo,
1236
01:27:09,698 --> 01:27:11,531
i pomislio sam, "Ne
mogu ovo da uradim."
1237
01:27:11,632 --> 01:27:12,744
" Ne mogu sad
ovo da uradim."
1238
01:27:13,830 --> 01:27:16,023
I sru�io sam se.
1239
01:27:20,428 --> 01:27:24,525
I sve te suze
koje sam zadr�avao...
1240
01:27:26,591 --> 01:27:28,149
nisam plakao, jecao sam.
1241
01:27:28,657 --> 01:27:32,554
Bio sam na
koljenima, jecaju�i.
1242
01:27:32,655 --> 01:27:35,243
Nisam mogao da prestanem,
nisam mogao do�i do daha.
1243
01:27:38,884 --> 01:27:41,435
Bio sam tako zahvalan
Bogu �to sam bio tamo.
1244
01:27:43,982 --> 01:27:45,027
Pomislio sam,
1245
01:27:46,915 --> 01:27:48,276
"Ovo �e spasiti �ivote."
1246
01:27:50,955 --> 01:27:53,279
"Ovo �e spasiti �ivote."
1247
01:28:05,230 --> 01:28:08,095
1985
1248
01:28:36,247 --> 01:28:40,541
Bio sam zadivljen njegovom lepotom
i kako mirno izgleda Vijetnam iz vazduha.
1249
01:28:41,624 --> 01:28:43,592
Imao sam ose�aj
i��ekivanja u mom telu.
1250
01:28:44,337 --> 01:28:46,986
TOM VALELIRadio sam te�ko
puno meseci sa ostalima
1251
01:28:47,087 --> 01:28:51,595
da organizujem ovaj put i da
dogovorim dolazak sa vijetnamskom vladom.
1252
01:28:51,864 --> 01:28:54,273
Kako ste?
Ja sam Tom Valeli.
1253
01:28:55,116 --> 01:28:57,193
Vratio sam se nazad
u Vijetnam kao veteran
1254
01:28:57,910 --> 01:28:59,166
da u�im iz istorije,
1255
01:28:59,942 --> 01:29:01,894
i da vidim koliko
se mesto promenilo.
1256
01:29:04,854 --> 01:29:08,151
Tamo je bilo samo
200 Amerikanaca od 1975,
1257
01:29:08,758 --> 01:29:10,965
i ve�ina njih su bili
dopisnici i bili su na Jugu.
1258
01:29:14,973 --> 01:29:18,583
Mnoga deca su vikala dok
sam hodao, "Lin Kso, lin Kso,"
1259
01:29:18,950 --> 01:29:21,791
�to zna�i "Rus."
I vi ka�ete, "No lin Kso,
1260
01:29:22,278 --> 01:29:23,958
toj la nguoi Maj"...
"Ja sam Amerikanac."
1261
01:29:25,237 --> 01:29:27,228
A njihova lica bi se
ozarila i rekli bi, "Amerikanac!"
1262
01:29:27,868 --> 01:29:29,148
I to bi se pro�irilo kao po�ar
1263
01:29:29,499 --> 01:29:31,060
kroz �kolsko dvori�te, ili ulicu
1264
01:29:31,546 --> 01:29:33,003
da su Amerikanci bili tu.
1265
01:29:33,624 --> 01:29:35,449
Iza�li bi i bili bi vrlo,
vrlo prijateljski nastrojeni.
1266
01:29:40,095 --> 01:29:41,977
Zbogom.
- Zbogom! Zbogom!
1267
01:29:48,401 --> 01:29:51,625
Tom Valeli je slu�io
kao marinac u Vijetnamu.
1268
01:29:53,608 --> 01:29:57,121
16 godina kasnije,
zemlja ga je privukla nazad.
1269
01:29:59,457 --> 01:30:03,170
Osnovao je Vijetnamski program
Kenedi �kole na Harvardu,
1270
01:30:04,123 --> 01:30:07,498
i pomogao je da se obrazuju
neki od budu�ih lidera zemlje.
1271
01:30:08,932 --> 01:30:13,428
TOM VALELI
Marinci
Postao sam veoma
uklju�en u ponovno povezivanje
1272
01:30:13,878 --> 01:30:15,653
izme�u Sjedinjenih Dr�ava i Vijetnama,
1273
01:30:15,958 --> 01:30:18,044
i kako se to
povezivanje odvijalo,
1274
01:30:18,589 --> 01:30:22,331
proveo sam deceniju svog
�ivota sastavljaju�i par�i�e.
1275
01:30:24,074 --> 01:30:26,273
Iako Sjedinjene Dr�ave
1276
01:30:26,372 --> 01:30:28,716
nisu imale diplomatske
odnose sa Vijetnamom,
1277
01:30:29,483 --> 01:30:31,907
veterani su se
po�eli vra�ati sami,
1278
01:30:33,602 --> 01:30:36,057
pose�uju�i mesta
gde su se borili...
1279
01:30:39,799 --> 01:30:41,177
sre�u�i stare neprijatelje...
1280
01:30:44,889 --> 01:30:47,375
sade�i drve�e i grade�i �kole,
1281
01:30:48,704 --> 01:30:50,736
poku�avaju�i da
ostave rat iza njih.
1282
01:30:54,265 --> 01:30:56,496
Valeli je blisko sara�ivao
sa ostalim veteranima,
1283
01:30:57,249 --> 01:30:59,717
uklju�uju�i 3 ameri�ka senatora,
1284
01:31:00,541 --> 01:31:04,180
koji su postali najuticajniji
ameri�ki zagovornici
1285
01:31:04,692 --> 01:31:06,396
normalizacije odnosa:
1286
01:31:07,554 --> 01:31:09,245
D�on MekKejn iz Arizone,
1287
01:31:10,351 --> 01:31:13,509
koji je proveo 6 godina
kao ratni zarobljenik;
1288
01:31:15,189 --> 01:31:17,236
D�on Keri iz Masa�ustsa,
1289
01:31:18,447 --> 01:31:20,627
biv�i komandir brzog broda;
1290
01:31:21,852 --> 01:31:23,486
i Bob Keri iz Nebraske,
1291
01:31:25,144 --> 01:31:26,934
biv�i pripadnik
mornari�kog SEAL-a.
1292
01:31:28,677 --> 01:31:30,869
Njihov zadatak ne�e biti lak.
1293
01:31:31,943 --> 01:31:33,934
Hanoj je insistirao
da Sjedinjene Dr�ave
1294
01:31:34,271 --> 01:31:38,295
ispune obe�anje da �e
obezbediti fondove za rekonstrukciju.
1295
01:31:39,937 --> 01:31:42,171
Sa svoje strane, Sjedinjene
Dr�ave su zahtevale
1296
01:31:42,659 --> 01:31:46,172
kompletne podatke
o 2.500 Amerikanaca
1297
01:31:46,803 --> 01:31:49,204
NEMOJMO IH ZABORAVITI
RATNI ZAROBLJENICI - NESTALI U AKCIJI
�iji ostatci nisu
nikad bili vra�eni.
1298
01:31:51,579 --> 01:31:55,459
Hanoj, koji je imao vi�e
od 300.000 svojih nestalih,
1299
01:31:56,098 --> 01:31:57,746
odbio je da sara�uje.
1300
01:32:00,226 --> 01:32:04,683
Ali doga�aji kako unutar Vijetnama
tako i daleko od njegovih granica
1301
01:32:05,714 --> 01:32:07,682
su polako pomicali stvari napred.
1302
01:32:10,085 --> 01:32:14,609
BAO NIN
Hanoj
Ko je prepoznao
probleme? Veterani.
1303
01:32:15,537 --> 01:32:17,622
Prolili su svoju krv na boji�tu,
1304
01:32:18,791 --> 01:32:20,864
i onda su se
vratili u svoja sela
1305
01:32:21,471 --> 01:32:25,885
i bili su prisiljeni da �ive
na taj ludi na�in, u kolektivima.
1306
01:32:29,877 --> 01:32:33,539
Farmeri-vojnici su oni
koji su promenili ovu zemlju.
1307
01:32:37,644 --> 01:32:41,068
Le Zuan je umro 1986.
1308
01:32:43,075 --> 01:32:46,623
Njegovi naslednici su
usvojili "kaledoi moi",
1309
01:32:47,159 --> 01:32:50,240
pragmati�niju reformisti�ku
ekonomsku politiku.
1310
01:32:53,422 --> 01:32:56,772
Kako je Hladni rat zavr�io,
sovjetska pomo� je nestala,
1311
01:32:58,747 --> 01:33:02,388
i Hanoj je kona�no po�eo da
poma�e ameri�kim vojnim timovima
1312
01:33:02,691 --> 01:33:04,764
u potrazi za ameri�kim ostacima.
1313
01:33:06,829 --> 01:33:12,460
Arhitekti normalizacije...
su Vijetnamci.
1314
01:33:13,761 --> 01:33:15,396
Nisu Amerikanci.
1315
01:33:16,891 --> 01:33:19,124
Normalizacija Vijetnama
1316
01:33:19,223 --> 01:33:22,812
je strategija vijetnamske
komunisti�ke partije
1317
01:33:23,631 --> 01:33:27,607
da se priklju�e svetu.
�ele da se priklju�e svetu.
1318
01:33:28,327 --> 01:33:31,045
A Sjedinjene Dr�ave im
ote�avaju da se priklju�e svetu.
1319
01:33:31,585 --> 01:33:33,773
Pa je D�on Mekejn instistirao,
1320
01:33:34,296 --> 01:33:35,696
"Da, �elite normalizaciju?"
1321
01:33:36,165 --> 01:33:39,781
"Svi va�i zatvorenici iz preodgojnih
kampova se moraju osloboditi."
1322
01:33:39,881 --> 01:33:41,622
"�elite normalizaciju?"
1323
01:33:42,127 --> 01:33:44,590
D�on Keri... "Ho�u sve
informacije o nestalima."
1324
01:33:47,411 --> 01:33:52,566
1994., nakon �to su Vijetnamci
ispunili ameri�ke zahteve,
1325
01:33:52,942 --> 01:33:56,311
Sjedinjene Dr�ave su
ukinule trgova�ki embargo.
1326
01:33:57,272 --> 01:34:00,054
Puna normalizacija
�e do�i idu�e godine.
1327
01:34:02,003 --> 01:34:04,786
Novi ameri�ki ambasador
je bio Pit Piterson,
1328
01:34:05,437 --> 01:34:09,217
koji je proveo 6 godina
u Hanoju kao ratni zarobljenik.
1329
01:34:12,922 --> 01:34:17,234
U novembru 2000, predsednik
Klinton je otputovao u Vijetnam,
1330
01:34:18,562 --> 01:34:22,114
prvi ameri�ki predsednik
koji je posetio tu zemlju
1331
01:34:22,560 --> 01:34:25,616
od kad je Ri�ard Nikson
obi�ao ameri�ke trupe tamo
1332
01:34:26,112 --> 01:34:27,588
31 godinu ranije.
1333
01:34:31,056 --> 01:34:34,059
Predsednik Barak Obama
Hanoj, 2016
Sada mo�emo re�i ne�to
�to je nekada bilo nezamislivo:
1334
01:34:34,822 --> 01:34:37,615
Danas su Vijetnam i
Sjedinjene Dr�ave partneri.
1335
01:34:39,913 --> 01:34:42,303
Pokazali smo da se
srca mogu promeniti,
1336
01:34:43,414 --> 01:34:45,285
i da je druga�ija
budu�nost mogu�a
1337
01:34:45,623 --> 01:34:48,550
kada odbijemo da
budemo zarobljenici pro�losti.
1338
01:34:54,063 --> 01:34:57,746
Neki od mojih drugova
koji �ive u gradovima
1339
01:34:57,781 --> 01:34:59,370
�esto sre�u
ameri�ke veterane.
1340
01:34:59,671 --> 01:35:04,888
Ne govore jezik onih drugih,
ali su sre�ni da ih upoznaju.
1341
01:35:05,088 --> 01:35:07,972
Grle jedni druge.
1342
01:35:08,922 --> 01:35:11,840
Odnose se jedni prema drugima
kao veterani sa veteranima.
1343
01:35:12,040 --> 01:35:15,553
Ostavili smo pro�lost iza nas.
1344
01:35:19,287 --> 01:35:25,054
Iako jo� imam
metke u mom telu,
1345
01:35:26,258 --> 01:35:31,534
LE KONG HUAN
Viet Kong
�elim da zatvorim ratno poglavlje.
Sada trebamo gledati u budu�nost,
1346
01:35:32,158 --> 01:35:37,944
gde na�a djeca mogu
i�i u Ameriku da sudiraju
1347
01:35:38,144 --> 01:35:43,241
i da nau�e najbolje,
najlep�e stvari od Amerikanaca
1348
01:35:43,441 --> 01:35:45,975
i da upoznaju ljude tamo.
1349
01:35:55,526 --> 01:35:56,825
Vratio sam se u Vijetnam.
1350
01:35:57,618 --> 01:36:00,546
U kontaktu sam sa provincijskom
veteranskom organizacijom.
1351
01:36:05,312 --> 01:36:07,610
Ovo je ogromna organizacija
vijetnamskih veterana,
1352
01:36:07,744 --> 01:36:12,708
sve biv�i neprijatelji.
Sve biv�i neprijatelji.
1353
01:36:12,808 --> 01:36:15,608
MAJK HINI
Vojska
Ali sada, malo
omek�ali, kao ja.
1354
01:36:15,707 --> 01:36:17,842
Znate, ljudi mojih godina, dedice.
1355
01:36:19,834 --> 01:36:23,920
I nakon �to smo pro�li
po�etnu proveru jedni drugih,
1356
01:36:24,270 --> 01:36:26,392
je li ovo neka
politi�ka stvar ili ne,
1357
01:36:28,806 --> 01:36:33,328
nisu mogli biti
milostiviji i ljubazniji.
1358
01:36:37,001 --> 01:36:39,385
Primili su me pod svoje
okrilje kao brata vojnika.
1359
01:36:41,569 --> 01:36:45,201
Izmenili smo
bolne uspomene, pri�e.
1360
01:36:49,297 --> 01:36:53,161
Odr�ao sam malu ceremoniju
za ljude koje sam izgubio,
1361
01:36:53,584 --> 01:36:56,361
odao po�ast vijetnamskim
neprijateljima koje smo ubili.
1362
01:36:57,021 --> 01:37:00,121
Samo sam im govorio,
da sada mogu biti u miru.
1363
01:37:06,416 --> 01:37:08,810
Bio je to predivan, predivan put.
1364
01:37:12,381 --> 01:37:16,625
Znate... ne zatvarate to,
ali dobijate malo mira.
1365
01:37:17,012 --> 01:37:18,888
Dobijate malo mira...
Ja sam dobio ne�to mira.
1366
01:37:29,472 --> 01:37:33,215
U Vijetnamu, zemlja
je ve�inom zale�ena.
1367
01:37:34,371 --> 01:37:37,688
Stara neprijateljstva
su skoro zakopana.
1368
01:37:40,167 --> 01:37:41,887
Ali su duhovi ostali.
1369
01:37:45,368 --> 01:37:49,063
Amerikanci i Vijetnamci
rade zajedno da o�iste mesta
1370
01:37:49,196 --> 01:37:51,800
gde je Agens Oran�
zagadio zemlji�te.
1371
01:37:53,735 --> 01:37:56,911
Neeksplodirana municija,
napola sakrivena u zemlji,
1372
01:37:56,993 --> 01:37:59,760
i dalje uzima
�ivote svake godine.
1373
01:38:01,291 --> 01:38:04,854
Ostarele majke i o�evi
sa severa Vijetnama
1374
01:38:05,255 --> 01:38:08,525
i dalje lutaju jugom,
poku�avaju�i da otkriju
1375
01:38:08,830 --> 01:38:11,285
�ta se desilo sa njihovim
sinovima i k�erkama.
1376
01:38:15,077 --> 01:38:17,653
Vojnici u mojoj jedinici,
1377
01:38:19,852 --> 01:38:23,892
njihovi roditelji su mi
verovali da �u paziti na njih.
1378
01:38:24,349 --> 01:38:30,212
Neka od njihovih
tela nisu nikad na�ena,
1379
01:38:30,606 --> 01:38:34,346
i ose�am se krivim neprestano.
1380
01:38:36,334 --> 01:38:41,796
LO KAK TAM
Severovijetnamska vojska
U snovima sam �esto progonjem
brutalnim scenama rata i smrti.
1381
01:38:41,996 --> 01:38:46,464
Mislim da je to zato jer
nisam ispunio moju obavezu.
1382
01:38:46,664 --> 01:38:50,217
Nisam ih prona�ao
za njihove porodice.
1383
01:38:50,417 --> 01:38:55,994
Svaki dan me ljudi zovu i pitaju,
"Moj sin je slu�io u toj �eti te regimente."
1384
01:38:57,699 --> 01:38:59,887
Poginuo je na bojnom polju.
1385
01:39:00,387 --> 01:39:02,306
Jeste li ga na�li?
1386
01:39:02,506 --> 01:39:06,464
Moram odgovoriti da nisam.
1387
01:39:11,642 --> 01:39:18,639
Mislim da mo�ete re�i da je
Vijetnamski rat bio herojska pesma,
1388
01:39:19,138 --> 01:39:22,147
ali je tako�e bio
i velika tragedija.
1389
01:39:23,535 --> 01:39:26,935
VIN NGOK
Severovijetnamska vojska
Sad u Vijetnamu po�injemo
da preispitujemo rat,
1390
01:39:27,235 --> 01:39:34,138
da postavljamo pitanja, je li
rat bio nu�an da ostvarimo pravdu?
1391
01:39:35,356 --> 01:39:37,810
Je li to bilo u redu?
1392
01:39:40,024 --> 01:39:42,287
Rat je zavr�en.
1393
01:39:42,822 --> 01:39:44,741
Sad se trebamo
fokusirati na �ivot.
1394
01:39:44,941 --> 01:39:49,279
Ono �to je najva�nije je
da na�emo neko zna�enje,
1395
01:39:49,479 --> 01:39:52,498
neke lekcije iz
rata za na�e �ivote.
1396
01:40:08,298 --> 01:40:12,149
Kad smo se kona�no
isteturali iz Vijetnama,
1397
01:40:15,253 --> 01:40:17,900
po�eli smo da
sumnjamo u sebe.
1398
01:40:19,392 --> 01:40:23,891
SEM VILSON
Vojska
A to je... �udno
ose�anje za Amerikance.
1399
01:40:24,475 --> 01:40:27,336
Mi retko sumnjamo u sebe.
1400
01:40:28,121 --> 01:40:36,142
Pokazao se kao... najgor�i, najpodeljeniji,
ili drugi najgor�i i drugi najpodeljeniji rat
1401
01:40:36,177 --> 01:40:38,043
u na�oj �itavoj istoriji.
1402
01:40:38,717 --> 01:40:43,621
I jo� smo... povre�eni zbog njega.
1403
01:40:45,447 --> 01:40:47,645
Imamo ose�anja
krivice o Vijetnamu.
1404
01:40:50,590 --> 01:40:52,444
MOJ SIN JE
UBIJEN !
U VIJETNAMU. ZBOG �EGA?
1405
01:40:52,479 --> 01:40:54,917
Vi�e od 4 decenije
nakon zavr�etka rata,
1406
01:40:54,952 --> 01:40:58,349
podele koje je stvorio
me�u Amerikancima
1407
01:40:58,384 --> 01:41:00,542
nisu jo� uvek
potpuno zacelile.
1408
01:41:02,918 --> 01:41:05,662
Lekcije su nau�ene
i onda zaboravljene;
1409
01:41:07,438 --> 01:41:10,317
podele su premo�tene
i onda pro�irene;
1410
01:41:11,958 --> 01:41:16,803
stare tajne su otkrivene
i nove su zaklju�ane.
1411
01:41:19,259 --> 01:41:21,244
Vijetnamski rat je bio tragedija,
1412
01:41:21,596 --> 01:41:24,560
nemerljiva i nepopravljiva.
1413
01:41:28,527 --> 01:41:32,212
Ali smisao se mo�e na�i
u pojedina�nim pri�ama
1414
01:41:32,247 --> 01:41:34,329
onih koji su ga pre�iveli,
1415
01:41:34,423 --> 01:41:37,899
pri�e o hrabrosti i drugarstvu
1416
01:41:37,934 --> 01:41:39,506
i upornosti,
1417
01:41:39,722 --> 01:41:42,978
o razumevanju i pra�tanju
1418
01:41:43,220 --> 01:41:47,057
i kona�no, pomirenju.
1419
01:41:53,449 --> 01:41:54,709
"Delili su teret se�anja."
1420
01:41:56,494 --> 01:42:00,245
da vidi smisao u
onome kroz �ta je proao
Tim O'Brajen je pisac,
koji se jo� uvek bori
"Uzeli su ono �to drugi
vi�e nisu mogli podnositi."
1421
01:42:00,344 --> 01:42:04,042
"�esto su nosili jedni
druge, ranjene ili slabe."
1422
01:42:04,142 --> 01:42:07,942
Kerol Kroker je porodi�ni
savetnik u Njujorku
"Nosili su infekcije."
1423
01:42:08,041 --> 01:42:10,174
"Nosili su �ah,"
1424
01:42:10,273 --> 01:42:16,337
Huj Duk je postao poznati
istori�ar, i �ivi u Ho �i Minu
"lopte za ko�arku,
vijetnamsko-engleske re�nike,"
1425
01:42:16,438 --> 01:42:23,034
Bil Erhart je nastavnik,
pesnik i pisac u Filadelfiji
"oznake �ina, Bronzane
Zvezde i Purpurna Srca,"
1426
01:42:23,133 --> 01:42:29,798
Duon Van Mej Eliot se spolija sa
njenom sestrom, napisala storiju
o njenoj podeljenoj familiji i �ivi u Kaliforniji.
"plasti�ne kartice sa
Kodeksom pona�anja."
1427
01:42:29,897 --> 01:42:36,295
Rod�er Heris je postao vaspita�,
i radio je 41 godinu u Bostonskim javnim �kolama
"Nosili su bolesti,
me�u njima malariju i dizenteriju."
1428
01:42:36,394 --> 01:42:42,725
Met Herison se penzionisao posle
20 govina u vojsci i �ivi u Konektikatu.
"Nosili su u�i
i li�ajeve, i pijavice"
1429
01:42:42,824 --> 01:42:48,855
Le Min Kjue je novinar
i novelista u Hanoju
"i pirin�ane alge
i razne gnjide i plesni."
1430
01:42:48,954 --> 01:42:55,318
Hal Ku�ner se o�enio ponovo
oftalmolog je i �ivi u Floridi
"Nosili su i zemlju samu...Vijetnam"
1431
01:42:55,419 --> 01:43:01,139
Karl Marlantes �ivi blizu Sietla, i proveo
je 30 godina pi�u�i novelu o svom ratu.
"mesto, zemlju... pra�kastu
narand�asto-crvenu pra�inu"
1432
01:43:01,849 --> 01:43:08,413
General Meril MekPik je komandovao
avijacijom tokom I Zalivskog rata. �ivi u Oregonu.
"koja je pokrivala njihove
�izme i uniforme i lica."
1433
01:43:08,512 --> 01:43:14,843
D�on Musgrejv �ivi u Kanzasu i
savetuje one koji se bore u Ameri�kim ratovima.
"Nosili su nebo.
�itavu atmosferu,"
1434
01:43:14,942 --> 01:43:21,539
Vin Ngok je nastavnik
veronauke i pisac u Vijetamu.
"oni su to nosili...
vlagu, monsune,"
1435
01:43:21,640 --> 01:43:25,772
Bao Nin je bio prvi Severnovijetnamski
pe�adinac koji je pisao o ratu. �ivi u Hanoju.
"smard gljiva i raspadanje, sve to."
1436
01:43:25,871 --> 01:43:28,003
"Nosili su gravitaciju."
1437
01:43:28,103 --> 01:43:33,567
Vinsent Okamoto je sudija
Vrhovnog suda u Los An�eles regiji.
"Kretali su se kao mazge.
Po danu su trpeli snajpersku vatru;"
1438
01:43:33,668 --> 01:43:35,467
"po no�i minobaca�ku."
1439
01:43:35,566 --> 01:43:41,496
Tran Ngok Toan je proveo 9 godina u
logoru za prevaspitanje, a sad �ivi u Hjustonu.
"Puzali su u tunele i prethodnice
i napredovali pod vatrom."
1440
01:43:41,596 --> 01:43:47,462
Fan Kvang Tjue postao je
imigracioni sudija u Severnoj Kaliforniji.
"Ali to nije bila borba,
to je bio neprestani mar�,"
1441
01:43:47,561 --> 01:43:54,958
Bil Zimermen je politi�ki
konsultant u Ju�noj Kaliforniji.
"selo po selo.
Mar�ovali su zbog mar�a."
1442
01:43:55,057 --> 01:43:57,767
"Gegali su se sporo, zbijeno,"
1443
01:43:58,889 --> 01:44:02,319
"nagnuti protiv vatre,
bez razmi�ljanja,"
1444
01:44:03,154 --> 01:44:07,767
"sve krv i kost, obi�ni gu�teri,
slu�ili se sa svojim nogama,"
1445
01:44:08,773 --> 01:44:11,349
"vukli se uz brdo
i po pirin�anim poljima"
1446
01:44:11,662 --> 01:44:15,294
"i preko reka i gore
i dole, samo se vuku�i,"
1447
01:44:16,881 --> 01:44:19,219
"korak po korak i onda naredni."
1448
01:44:22,081 --> 01:44:23,562
"Pomerali su noge."
1449
01:44:26,258 --> 01:44:27,776
"Izdr�ali su."
1450
01:44:31,200 --> 01:44:35,943
prevod i obrada
dragans
1451
01:44:37,399 --> 01:44:39,072
"Neka bude"
Bitlsi
1452
01:44:42,201 --> 01:44:44,849
# Kad se na�em u vremenu nevolje
1453
01:44:45,388 --> 01:44:47,684
# Devica Marija mi do�e
1454
01:44:48,428 --> 01:44:53,072
# �ap�u�i re�i mudre,
Neka bude
1455
01:44:54,562 --> 01:45:00,198
# I u mom trenu tame
Ona stoji tu ispred mene
1456
01:45:01,326 --> 01:45:06,956
# �ap�u�i re�i mudre,
Neka bude
1457
01:45:07,056 --> 01:45:13,587
# Neka bude, neka bude,
neka bude, neka bude
1458
01:45:13,686 --> 01:45:20,550
# �ap�u�i re�i mudre,
neka bude
1459
01:45:20,651 --> 01:45:23,515
# Kad se svi ljudi
slomljenog srca
1460
01:45:23,616 --> 01:45:27,379
# Na ovom svetu slo�e
1461
01:45:27,479 --> 01:45:33,544
# Bi�e odgovora, neka bude
1462
01:45:33,645 --> 01:45:40,973
# Iako su se rastavili,
postoji �ansa da �e videti,
1463
01:45:41,074 --> 01:45:46,571
# Da �e biti
odgovora, neka bude
1464
01:45:46,670 --> 01:45:54,001
# Neka bude, neka bude,
neka bude, neka bude
1465
01:45:54,102 --> 01:45:59,931
# Da, bi�e odgovora,
neka bude
1466
01:46:00,031 --> 01:46:07,727
# Neka bude, neka bude,
neka bude, da, neka bude
1467
01:46:07,828 --> 01:46:15,024
# �ap�u�i re�i mudre,
neka bude
1468
01:46:15,125 --> 01:46:17,557
# I kad je no� obla�na,
1469
01:46:17,656 --> 01:46:22,021
# Jo� postoji svetlo
koje me obasjava,
1470
01:46:22,122 --> 01:46:28,686
# Sija do sutra, neka bude
1471
01:46:28,784 --> 01:46:32,250
# Probudim se uz zvuk muzike,
1472
01:46:32,349 --> 01:46:35,682
# Devica Marija mi do�e
1473
01:46:35,781 --> 01:46:41,879
# �ap�u�i re�i mudre,
neka bude
1474
01:46:41,978 --> 01:46:49,841
# Da, neka bude, neka bude,
neka bude, da, neka bude
1475
01:46:49,940 --> 01:46:55,972
# Bi�e odgovora, neka bude
1476
01:46:56,073 --> 01:47:03,669
# Neka bude, neka bude,
neka bude, da, neka bude
1477
01:47:03,768 --> 01:47:09,831
# Bi�e odgovora, neka bude
1478
01:47:09,931 --> 01:47:17,827
# Neka bude, neka bude,
neka bude, da, neka bude
1479
01:47:17,927 --> 01:47:23,885
# �ap�u�i re�i mudre,
neka bude
1480
01:47:27,430 --> 01:47:32,997
Adaptirao na srpski:
suadnovic
138399
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof