Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:01,530 --> 00:00:06,521
PREPORU�UJE SE DISKRECIJA GLEDANJA
Film sadr�i materijale za odrasle,
neprikladan jezik i prizore nasilja
2
00:00:07,265 --> 00:00:09,599
...pro�la si!
Jesi li srela �ea na tom putu?
3
00:00:09,700 --> 00:00:12,765
Ne. Gde su deca?
- Kanzas je na�ao skloni�te za njih.
4
00:00:12,865 --> 00:00:14,665
Svi lezite!
5
00:00:17,665 --> 00:00:20,432
Starija sestra i ja smo jednom
6
00:00:20,533 --> 00:00:24,599
gledale film
"Ponosno pozdravljamo" na TV-u.
7
00:00:24,699 --> 00:00:27,966
�uj, imamo jo� par minuta!
- To je pri�a o medicinskim sestrama
8
00:00:28,066 --> 00:00:32,865
koje su bile zarobljene na Batanu
i Koregidoru tokom 2. Svetskog rata
9
00:00:35,066 --> 00:00:39,126
D�OAN FJURI
Port D�eferson, Njujork
Bilo je to prvi
put u mom �ivotu da... ja...
10
00:00:40,733 --> 00:00:44,865
shvatila sam da �ene mogu
raditi odva�ne i hrabre stvari.
11
00:00:44,966 --> 00:00:47,805
To nije bilo ne�to �to
samo mu�karci mogu.
12
00:00:53,133 --> 00:00:56,000
Poru�nik D�oan Fjuri
13
00:00:56,099 --> 00:01:00,900
je �elela postati medicinska
sestra jo� od kad je bila mala.
14
00:01:01,000 --> 00:01:03,381
Poha�ala je sestrinsku
�kolu i onda kada je
15
00:01:03,581 --> 00:01:06,133
njen srednjo�kolski
drug poginuo tokom Teta,
16
00:01:06,233 --> 00:01:10,351
pridru�ila se vojsci da
u�ini �ta mo�e za ranjene.
17
00:01:11,932 --> 00:01:16,881
Fjuri je dodeljena 71.
Evakuacionoj bolnici na Pleiku,
18
00:01:16,916 --> 00:01:19,209
u srcu Centralnih visoravni.
19
00:01:21,066 --> 00:01:24,633
Ni�ta je nije pripremilo
za ono �to �e videti i raditi
20
00:01:24,733 --> 00:01:26,880
tokom narednih 12 meseci.
21
00:01:31,066 --> 00:01:34,852
Ranjeni ljudi su dovo�eni
helikopterima stalno po danu i po no�i.
22
00:01:36,099 --> 00:01:39,066
Kao i vojnici Vijet Konga i NVA,
23
00:01:39,165 --> 00:01:42,133
koji su se ponekad sva�ali
sa medicinskim osobljem
24
00:01:42,233 --> 00:01:45,197
koji su im poku�avali
spasiti udove ili �ivote.
25
00:01:49,165 --> 00:01:51,699
Kad god je bolnica bila
pod minobaca�kom vatrom,
26
00:01:51,800 --> 00:01:57,139
Fjuri je ostajala sa najozbiljnijim
ranjenicima na intenzivnoj nezi.
27
00:01:58,665 --> 00:02:01,932
Imali smo za�titne prsluke i
�ljemove i puzali smo po podu.
28
00:02:03,533 --> 00:02:07,396
Mislim, niste ih zbilja
mogli ostaviti bez nadzora.
29
00:02:08,300 --> 00:02:11,556
Morali smo nekako
progutati vlastiti strah.
30
00:02:13,099 --> 00:02:15,900
Oficir za trija�u je
donosio te�ke odluke
31
00:02:16,000 --> 00:02:18,066
ko mo�e biti spa�en
32
00:02:18,165 --> 00:02:20,468
a ko su oni za koje nema nade.
33
00:02:21,665 --> 00:02:24,633
Jedna od stvari koja je
inicijalno bila tako te�ka
34
00:02:24,733 --> 00:02:27,900
su biti takozvani "o�ekuju�i" pacenti.
35
00:02:27,935 --> 00:02:32,243
To su bili pacenti
koji su doneti sa boji�ta
36
00:02:32,278 --> 00:02:34,268
i utvr�eno je da
nemaju �anse da pre�ive.
37
00:02:35,600 --> 00:02:37,280
Ali jo� nisu bili mrtvi.
38
00:02:39,332 --> 00:02:43,600
Doneli su... mladog
vojnika koji je imao povredu glave,
39
00:02:44,165 --> 00:02:47,632
i rekli su, "On je o�ekuju�i".
40
00:02:47,733 --> 00:02:50,000
Nekako sam poludela,
41
00:02:50,100 --> 00:02:53,165
i odlu�ila sam da
oni nisu u pravu,
42
00:02:53,266 --> 00:02:56,188
i ja �u se postarati za tog pacenta.
43
00:02:56,432 --> 00:02:58,878
Rekla sam bolni�aru
da mi donese krv.
44
00:02:59,033 --> 00:03:02,566
Rekao je,
"Poru�ni�e, on je o�ekuju�i."
45
00:03:02,665 --> 00:03:04,566
Rekla sam mu, "daj mi krv".
46
00:03:04,665 --> 00:03:07,600
Pa sam skinula ode�u sa njega, i...
47
00:03:07,699 --> 00:03:11,233
�itav zadnji deo
njegove glave se odvojio.
48
00:03:11,332 --> 00:03:15,371
Kad se to desilo, sva krv koju
sam mu davala je iza�la napolje.
49
00:03:16,365 --> 00:03:20,632
Moja prijateljica je do�la
i samo me izvela napolje.
50
00:03:20,733 --> 00:03:24,300
I nekoliko minuta
kasnije se vratite unutra...
51
00:03:26,266 --> 00:03:28,233
i nastavite to da radite.
52
00:03:29,378 --> 00:03:32,346
VIJETNAMSKI RAT
53
00:03:51,615 --> 00:03:56,329
# Bio sam �okiran i zbunjen
tako dugo, to nije istina.
54
00:03:56,364 --> 00:04:01,966
# �eleo sam �enu,
nikad nisam molio za tebe.
Ri�ard Nikson koji je preuzeo
funkciju predsednika u januaru 1969.,
55
00:04:02,066 --> 00:04:06,506
# Mnogo ljudi govori, malo njih zna
obe�ao je da �e obnoviti
zakon i red i �asno okon�ati rat.
56
00:04:06,733 --> 00:04:08,899
# Du�a �ene je stvorena ispod, da.
Stvari su bile mirnije kod ku�e,
57
00:04:09,000 --> 00:04:11,899
ali u Vijetnamu mir nije bio bli�i.
58
00:04:15,665 --> 00:04:19,065
Ameri�ki vojnici su i dalje
umirali ganjaju�i gerilce
59
00:04:19,165 --> 00:04:22,000
koji su se pojavljivali
i nestajali kao fantomi.
60
00:04:23,199 --> 00:04:26,165
Amerikanci su i dalje
umirali zauzimaju�i brda
61
00:04:26,266 --> 00:04:29,921
jedino da bi ih napustili
i onda ih zauzimali ponovo.
62
00:04:29,956 --> 00:04:33,721
Ljudi i materijal
su i dalje tekli na jug
63
00:04:33,932 --> 00:04:37,643
usprkos kontroverznom
bombardovanju Kambod�e.
64
00:04:37,678 --> 00:04:41,210
Kroz sve to,
Hanoj je ostao nepokretan.
65
00:04:42,199 --> 00:04:44,778
Komunisti su insistirali
da ne mo�e biti mira
66
00:04:44,813 --> 00:04:47,808
dok vlada u Sajgonu
ne bude zamenjena
67
00:04:48,100 --> 00:04:51,687
i dok se Sjedinjene Dr�ave
ne povuku iz Vijetnama.
68
00:04:52,600 --> 00:04:56,527
U me�uvremenu, ameri�ka
javnost je gubila strpljenje.
69
00:05:07,600 --> 00:05:12,432
Privatno, Nikson je znao da
je vojna pobeda nemogu�a,
70
00:05:12,533 --> 00:05:17,432
da se stvari moraju re�iti
za pregovara�kim stolom u Parizu.
71
00:05:17,533 --> 00:05:21,233
Morao je na�i na�in da
izvu�e Amerikance iz Vijetnama
72
00:05:21,333 --> 00:05:23,399
a da to ne li�i na predaju.
73
00:05:23,500 --> 00:05:28,333
Nikson je tako�e verovao da njegova
reputacija neumoljivog antikomuniste
74
00:05:28,432 --> 00:05:31,300
mo�e biti prednost sa Hanojem.
75
00:05:31,399 --> 00:05:33,733
"Samo �emo do�apnuti," rekao je,
76
00:05:33,832 --> 00:05:37,699
"znate, Nikson je
opsednut komunizmom.
77
00:05:37,800 --> 00:05:40,065
"Ne mo�emo ga
obuzdati kad je ljut,"
78
00:05:40,165 --> 00:05:43,000
"a on ima prst na
nuklearnom dugmetu,"
79
00:05:43,100 --> 00:05:49,266
"i Ho �i Min �e biti u Parizu
za 2 dana mole�i za mir."
80
00:05:50,836 --> 00:05:53,620
Ali Ho �i Min je
sada bio star i bolestan.
81
00:05:53,655 --> 00:05:58,858
A Le Zuan i ostali koji su
godinama vukli konce u Hanoju
82
00:05:58,893 --> 00:06:01,300
nisu imali nameru
da odustanu od svog cilja
83
00:06:01,399 --> 00:06:04,854
ujedinjavanja zemlje
pod komunisti�kom kontrolom.
84
00:06:07,332 --> 00:06:10,598
Ri�ard Nikson, koji je
obe�ao brzi zavr�etak rata,
85
00:06:10,966 --> 00:06:14,165
�e kao i svi predsednici pre njega,
86
00:06:14,266 --> 00:06:16,093
zavr�iti pro�irivaju�i ga.
87
00:06:16,600 --> 00:06:20,662
U tom procesu, on �e
ponovo potpaliti opoziciju ratu
88
00:06:20,697 --> 00:06:25,613
na ameri�kim kampusima koja je
pretila da ponovo razori zemlju.
89
00:06:26,437 --> 00:06:33,381
# Gledam vas sve, vidim
da ljubav tamo spava
90
00:06:35,606 --> 00:06:39,879
# Dok moja gitara ne�no jeca
91
00:06:45,700 --> 00:06:51,865
# Gledam u pod i
vidim da ga treba pomesti
Kasne 60. su bile neka
vrsta u��a nekoliko poto�i�a.
92
00:06:53,899 --> 00:06:56,832
# ipak moja gitara ne�no jeca
Postojao je sam antiratni pokret,
93
00:07:00,066 --> 00:07:06,943
# Gledam svet i
vidim da se promenio
�itav pokret za rasnu jednakost,
94
00:07:06,978 --> 00:07:12,765
# Dok moja gitara ne�no jeca
okolinu, polo�aj �ena.
A himne za tu kontrakulturu
95
00:07:12,865 --> 00:07:18,870
# Gledam svet i vidim
je obezbedila najbolja rok
muzika koju mo�ete zamisliti.
96
00:07:21,365 --> 00:07:25,666
# da se promenio
Ne znam bi mogli
postojati danas kao dr�ava
97
00:07:25,765 --> 00:07:30,113
# Dok moja gitara ne�no jeca
bez tog iskustva.
MERIL MekPIK
Avijacija
98
00:07:30,148 --> 00:07:33,043
Sa svim svojim d�ombama
i usponima i padovima,
99
00:07:33,066 --> 00:07:38,399
# Sa svakom gre�kom mi
sigurno mora da smo nau�ili
to je proizvelo Ameriku koju
danas imamo, i bolji smo zbog toga.
100
00:07:40,432 --> 00:07:42,365
Ose�ao sam se tako u Vijetnamu.
101
00:07:42,366 --> 00:07:43,366
# ipak moja gitara
102
00:07:44,332 --> 00:07:47,066
# ne�no jeca
Odvrnuo sam
zvu�nike na sve te stvari.
103
00:07:47,354 --> 00:07:48,392
VRATITE ODMAH
VOJNIKE KU�I
104
00:07:48,966 --> 00:07:52,772
To je predstavljalo ono
�to sam poku�ao odbraniti.
105
00:07:58,475 --> 00:08:09,907
8. Epizoda
Istorija sveta
(April 1969 - Maj 1970)
106
00:08:17,073 --> 00:08:20,194
Nikad se nisam molio dok
sam bio u zarobljeni�kom logoru,
107
00:08:20,432 --> 00:08:22,603
ali sam imao ne�to kao mantru.
108
00:08:23,365 --> 00:08:25,593
Svake no�i kad bih
po�ao na spavanje,
109
00:08:25,732 --> 00:08:28,567
nakon nekog vremena bih rekao,
110
00:08:28,932 --> 00:08:31,544
"Bi�u ovde kad zora svane."
111
00:08:33,232 --> 00:08:35,732
HAL KU�NER
Ratni zarobljenik
I ose�ao sam da ako bih
mogao �iveti jo� jedan dan,
112
00:08:35,833 --> 00:08:38,749
onda bih mogao jo�
jedan, i onda jo� jedan.
113
00:08:40,163 --> 00:08:41,804
Na mirovnim pregovorima u Parizu,
114
00:08:41,899 --> 00:08:45,915
Niksonova administracija
je postavila novi zahtev...
115
00:08:46,466 --> 00:08:48,500
ameri�ka vojska se ne�e povu�i
116
00:08:48,600 --> 00:08:51,594
sve dok svi ameri�ki
zarobljenici ne stignu ku�i
117
00:08:51,966 --> 00:08:54,908
i Hanoj ne obezbedi ta�ne podatke
118
00:08:54,943 --> 00:08:56,700
za one nestale u akciji.
119
00:08:57,996 --> 00:09:00,458
Niko nije znao koliko
je zarobljenika bilo.
120
00:09:00,466 --> 00:09:04,152
Ve�inom su to bili piloti
zatvoreni u i oko Hanoja,
121
00:09:04,500 --> 00:09:07,615
ali se �a�ica ostalih, kao Hal Ku�ner,
122
00:09:07,650 --> 00:09:11,229
borila da pre�ivi u
improvizovanim kampovima u d�ungli
123
00:09:11,264 --> 00:09:12,708
u Ju�nom Vijetnamu.
124
00:09:14,604 --> 00:09:17,435
Hanoj nije hteo da otkrije
imena ljudi koje je dr�ao,
125
00:09:17,470 --> 00:09:20,901
jer je i dalje insistirao da
oni nisu bili ratni zarobljenici,
126
00:09:21,724 --> 00:09:23,357
ve� ratni zlo�inci.
127
00:09:23,533 --> 00:09:26,385
Mnoge su podvrgli brutalnoj torturi,
128
00:09:26,865 --> 00:09:31,354
iznu�enim "priznanjima",
i odbijali su da dozvole inspekcije
129
00:09:31,389 --> 00:09:33,921
Me�unarodnog Crvenog krsta.
130
00:09:34,365 --> 00:09:38,873
D�onsonova administracija
je umanjivala to pitanje,
131
00:09:38,908 --> 00:09:42,198
nadaju�i se da bi tiha
diplomatija mogla dovesti ljude ku�i.
132
00:09:42,600 --> 00:09:47,100
Niksonova administracija je umesto
toga pokrenula kampanju "idi javno",
133
00:09:47,200 --> 00:09:50,289
namenjenu da stavi
muke ameri�kih zarobljenika
134
00:09:50,324 --> 00:09:53,873
i nestalih u akciji u sredi�te stvari.
135
00:09:54,165 --> 00:09:58,265
Tako�e je predstavljalo i prekor
onima u antiratnom pokretu
136
00:09:58,533 --> 00:10:02,090
koji su izgleda imali vi�e
simpatija za Severnovijetnamske civile
137
00:10:02,323 --> 00:10:03,624
koji su bili bombardovani
138
00:10:03,932 --> 00:10:08,768
nego za ameri�ke pilote koji
su oboreni dok su ih bombardovali.
139
00:10:10,614 --> 00:10:14,264
Sibil Stokdejl, �iji je mu�,
potpukovnik D�ejms Stokdejl,
140
00:10:14,299 --> 00:10:17,190
bio najvi�i po
�inu zarobljenik u Hanoju,
141
00:10:17,225 --> 00:10:19,726
stvorila je Nacionalnu ligu porodica
142
00:10:19,761 --> 00:10:22,804
zarobljenih ili
nestalih u jugoisto�noj Aziji,
143
00:10:22,839 --> 00:10:25,404
i predvodila je delegaciju
supruga u Pariz
144
00:10:25,432 --> 00:10:28,754
da se suo�e sa
pregovara�ima Severnog Vijetnama.
145
00:10:30,072 --> 00:10:33,928
5 miliona Amerikanaca je po�elo
nositi limene ili bakarne narukvice
146
00:10:33,963 --> 00:10:38,015
izgravirane sa imenina
nestalih i datumom nestanka.
147
00:10:38,765 --> 00:10:42,932
Vi�e od 50 miliona
"P.O.W./M.I.A." nalepnica za branike
148
00:10:43,033 --> 00:10:46,101
�e biti prodato
u naredne 4 godine.
149
00:10:46,732 --> 00:10:49,066
Usprkos onome
�to su im �uvari rekli,
150
00:10:49,165 --> 00:10:53,172
zarobljenici nisu bili
zaboravljeni od svoje zemlje.
151
00:10:53,466 --> 00:10:58,316
Na kraju, jedan novinar je napisao,
mnogi "ljudi su po�eli da govore"
152
00:10:58,351 --> 00:11:02,643
"kao da su Severnovijetnamci
kidnapovali 400 Amerikanaca"
153
00:11:02,678 --> 00:11:06,465
"i Sjedinjene Dr�ave su
krenule u rat da ih vrate."
154
00:11:08,055 --> 00:11:11,399
U isto vreme,
sajgonska vlada Vin Van Tija
155
00:11:11,500 --> 00:11:14,799
je dr�ala sopstvene zarobljenike.
156
00:11:14,899 --> 00:11:16,732
Tamo �e u neko vreme biti
157
00:11:16,832 --> 00:11:20,441
oko 40.000 Severnovijetnamaca
i vojnika Vijet Konga
158
00:11:20,700 --> 00:11:22,801
u 4 pretrpana logora.
159
00:11:22,836 --> 00:11:28,454
Jo� 200.000 ju�novijetnamskih
civila �e tako�e biti zatvoreno,
160
00:11:28,489 --> 00:11:31,070
mnogi bez su�enja.
161
00:11:32,179 --> 00:11:38,903
Marionetski obave�tajni oficiri
su me mu�ili po nare�enjima CIA.
162
00:11:39,397 --> 00:11:46,160
Hteli su da priznam. Koristili
su razli�ite metode mu�enja.
163
00:11:47,867 --> 00:11:54,778
Koristili su struju iz
uti�nice da me �okiraju.
164
00:11:54,978 --> 00:11:58,255
Sipali su vodu u moja usta
165
00:11:58,455 --> 00:12:04,178
VIN TAI
Severnovijetnamski �pijun
i dr�ali mi usta zatvorena
da voda ne mo�e iza�i.
166
00:12:05,082 --> 00:12:08,307
Kad bih prestao da
di�em morali su da prekinu.
167
00:12:09,392 --> 00:12:16,107
Najbolnije je bilo da
vas obese i tuku po no�i.
168
00:12:17,683 --> 00:12:22,362
Jo� ose�am bol.
169
00:12:22,562 --> 00:12:27,618
Bol...
170
00:12:29,658 --> 00:12:32,164
je bio neverovatno dubok.
171
00:12:53,027 --> 00:12:55,484
Postoje odre�ena pravila
u tunelskom ratovanju.
172
00:12:58,434 --> 00:12:59,840
Ne palite svetlo
173
00:12:59,932 --> 00:13:03,640
ukoliko zbilja, zbilja
niste sigurni da ste sami.
174
00:13:03,675 --> 00:13:06,700
D�EJMS GILAM
Vojska
Koristite va�a �ula.
175
00:13:06,799 --> 00:13:12,160
Obavite prvo ubistvo �to
ti�e mo�ete. To zna�i da ne pucate.
176
00:13:13,365 --> 00:13:16,133
Jurio sam nekoga u tunelu,
177
00:13:16,232 --> 00:13:21,995
naletio sam na njega
na krivini, u mraku.
178
00:13:22,030 --> 00:13:25,661
Mislio sam da sam sam i
onda sam osetio njegov dah.
179
00:13:26,500 --> 00:13:32,549
I imali smo rva�ki
obra�un u mraku.
180
00:13:32,600 --> 00:13:38,053
Ja sam ga nadja�ao
i ��epao ga za grkljan,
181
00:13:38,399 --> 00:13:41,405
dr�ao ga dole dok nije umro...
182
00:13:42,666 --> 00:13:44,373
i onda sam iza�ao napolje.
183
00:13:47,299 --> 00:13:50,000
Tukao sam i zadavio
nekoga na smrt u tunelu,
184
00:13:50,100 --> 00:13:53,966
u mraku.
185
00:13:55,765 --> 00:13:58,200
Ali to nije bila jedina �rtva.
186
00:13:58,299 --> 00:14:03,103
Druga �rtva je bila
civilizovana verzija mene.
187
00:14:24,758 --> 00:14:27,811
April 1969. je ozna�io vrhunac
188
00:14:27,846 --> 00:14:30,635
ameri�kog vojnog prisustva
u Ju�nom Vijetnamu.
189
00:14:31,813 --> 00:14:38,054
543.482 mu�karaca i
�ena je sada bilo u zemlji,
190
00:14:39,526 --> 00:14:41,919
a jo� desetine hiljada
su bile stacionirane
191
00:14:42,365 --> 00:14:45,414
u vazdu�nim bazama
i na brodovima izvan granica.
192
00:14:46,600 --> 00:14:51,030
40.794 je dotad poginulo.
193
00:14:51,365 --> 00:14:55,239
I vi�e od 70 milijardi
dolara je bilo potro�eno.
194
00:15:01,430 --> 00:15:05,424
Tog prole�a, nova borba je
zaokupila pa�nju ameri�ke javnosti,
195
00:15:06,130 --> 00:15:09,727
borba da se zauzme
jo� jedno brdo sa brojem,
196
00:15:10,930 --> 00:15:13,439
Brdo 937 na vojnim mapama.
197
00:15:14,662 --> 00:15:18,002
Tokom 9 dana, ameri�ke i
ju�novijetnamske snage su poku�avale
198
00:15:18,696 --> 00:15:22,052
da zauzmu brdo blizu granice
Laosa, i 10 puta su odbacivani.
199
00:15:48,063 --> 00:15:49,403
Gubici su bili tako veliki,
200
00:15:50,036 --> 00:15:52,884
50 Amerikanaca i 250
Ju�novijetnamaca je poginulo,
201
00:15:53,571 --> 00:15:55,851
da je mesto postalo
poznato kao "Hamburger brdo".
202
00:15:56,468 --> 00:15:59,595
Danas je jo� 600 savezni�kih
vojnika uba�eno u borbu.
203
00:16:12,058 --> 00:16:13,921
Iscrpljeni vojnik je rekao novinaru
204
00:16:14,273 --> 00:16:15,890
da njegov komandant bataljona
205
00:16:16,330 --> 00:16:19,777
"ne�e stati dok nas sve ne pobije."
206
00:16:28,130 --> 00:16:32,487
Nakon 11 dana borbi, "Bitka
za Hamburger brdo" se zavr�ila.
207
00:16:34,395 --> 00:16:36,231
56 Amerikanaca je poginulo.
208
00:16:37,208 --> 00:16:40,142
Jo� 420 je bilo ranjeno.
209
00:16:41,862 --> 00:16:44,546
Nedelju kasnije,
Amerikaci su napustili brdo,
210
00:16:45,130 --> 00:16:46,424
ba� kao �to su napustili
211
00:16:46,459 --> 00:16:49,414
toliko mnogo ostalih brda
koje su zauzeli uz veliku cenu
212
00:16:49,449 --> 00:16:51,883
tokom godina u Vijetnamu.
213
00:16:54,753 --> 00:16:57,808
Generale, mo�ete li nam opet
objasniti strategiju uklju�enu
214
00:16:58,162 --> 00:17:00,577
u odluku da
povu�ete ameri�ke snage
215
00:17:01,263 --> 00:17:03,625
nakon �to su zauzele
Brdo 937, ili Hamburger brdo?
216
00:17:04,751 --> 00:17:05,959
GENERAL D�ON RAJT
217
00:17:06,375 --> 00:17:11,414
Nijedan komad zemlje
kao takav nije za nas va�an.
218
00:17:13,130 --> 00:17:15,996
U Senatu Sjedinjenih Dr�ava, senator
Kenedi iz Masa�ustesa je odr�ao
219
00:17:16,299 --> 00:17:17,982
kratak govor
kritikuju�i ono �to je zvao
220
00:17:18,286 --> 00:17:20,766
"besmislenim i neodgovornim
vojnim ponosom"
221
00:17:21,590 --> 00:17:23,491
"u kojem se ameri�ki
mladi�i �alju u smrt"
222
00:17:23,826 --> 00:17:26,301
"u besmislenim bitkama kao
�to je ona za Hamburger Brdo."
223
00:17:27,127 --> 00:17:28,559
Kenedi je pozvao
predsednika Niksona
224
00:17:28,848 --> 00:17:31,959
da izda nove naredbe komandantima
u Vijetnamu da zaustave takve akcije
225
00:17:31,994 --> 00:17:34,996
i optu�io ih je da su u suprotnosti
226
00:17:35,095 --> 00:17:37,617
sa predsednikovim izre�enim
namerama tra�enja mira pregovorima.
227
00:17:40,513 --> 00:17:43,415
Bilo je vi�e smrtnosnijih
nedelja tokom rata,
228
00:17:43,880 --> 00:17:47,935
skupljih bitaka, ve�eg broja �rtava.
229
00:17:48,345 --> 00:17:52,869
Ali je za sve vi�e i vi�e
Amerikanaca bilo previ�e.
230
00:17:54,646 --> 00:17:59,146
Idu�eg meseca, magazin "Lajf"
je objavio imena i fotografije
231
00:17:59,245 --> 00:18:01,910
svih 242 Amerikanca
232
00:18:02,146 --> 00:18:05,173
koji su poginuli u borbi
samo u toku jedne nedelje.
233
00:18:06,112 --> 00:18:09,413
Po prvi put je,
u nacionalnoj publikaciji,
234
00:18:10,045 --> 00:18:13,741
statistika �rtava
do�la sa licima ljudi.
235
00:18:16,812 --> 00:18:19,416
Jedini na�in na koji su oni
mogli meriti uspeh u Vijetnamu
236
00:18:19,746 --> 00:18:23,553
KARL MARLANTES
Marinci
je bio odnos poginulih,
koliko njih naspram koliko nas.
237
00:18:25,129 --> 00:18:28,169
Jedina stvar koja je va�na
Amerikancima je bilo "nas".
238
00:18:29,767 --> 00:18:34,837
Ako su bila 3 poginula, to je
brojka. A ne 30 poginulih Vijetnamaca.
239
00:18:35,679 --> 00:18:41,013
I tako, politi�ki, strategija
iscrpljivanja nije mogla dugo potrajati.
240
00:18:41,112 --> 00:18:43,888
Nije nas briga za odnos,
samo �elimo apsolutnu brojku
241
00:18:43,912 --> 00:18:45,249
koliko je ameri�ke dece poginulo.
242
00:18:46,646 --> 00:18:49,825
Galupova anketa je sada
pokazala da ve�ina Amerikanaca
243
00:18:50,013 --> 00:18:52,321
veruje da je Vijetnam bio gre�ka.
244
00:18:53,880 --> 00:18:57,053
Ri�ard Nikson je znao da
treba pokazati javnosti
245
00:18:57,088 --> 00:18:59,175
da je kraj na vidiku.
246
00:19:01,045 --> 00:19:04,501
Nacionalni savet
bezbednosti je upozorio Niksona
247
00:19:04,612 --> 00:19:06,646
da General�tab,
248
00:19:06,745 --> 00:19:09,070
ministarstva inostranih i odbrane,
249
00:19:09,513 --> 00:19:12,611
CIA i ameri�ka ambasada u Sajgonu
250
00:19:13,548 --> 00:19:17,490
su se interno slo�ili da se
bez ameri�kih borbenih trupa,
251
00:19:18,082 --> 00:19:22,383
Ju�novijetnamci "ne mogu
sada, ili u doglednoj budu�nosti,"
252
00:19:22,915 --> 00:19:27,796
"odupreti i Vijet Kongu i
velikim severnovijetnamskim snagama."
253
00:19:30,013 --> 00:19:34,917
Ipak, ministar
odbrane Melvin Lerd je rekao,
254
00:19:35,213 --> 00:19:38,450
da �e rat sada biti "vijetnamiziran".
255
00:19:38,745 --> 00:19:42,334
Sajgonske snage �e
postepeno preuzeti odgovornost
256
00:19:42,479 --> 00:19:44,286
za suprotstavljenje neprijatelju.
257
00:19:45,112 --> 00:19:48,020
Zadatak generala Krejtona Abramsa
258
00:19:48,312 --> 00:19:50,323
�e biti da pripremi ARVN za tu ulogu,
259
00:19:50,679 --> 00:19:53,299
i da se pobrine da se ameri�ki gubici
260
00:19:53,479 --> 00:19:55,915
smanje u me�uvremenu.
261
00:19:58,915 --> 00:20:02,242
U me�uvremenu, ameri�ki
vojnici �e po�eti da idu ku�i.
262
00:20:03,747 --> 00:20:06,058
# Daj mi kartu za avion
263
00:20:07,218 --> 00:20:09,588
# Nemam vremena za brzi voz
264
00:20:10,006 --> 00:20:13,228
# Dani samo�e su pro�li, idem ku�iKada je Nikson do�ao i
najavio fazno povla�enje,
265
00:20:14,731 --> 00:20:19,621
DIONG VAN MEJ ELIOT
Sajgon
prebacuju�i borbe na Vijetnamce, to je
bilo ne�to �to su Francuzi poku�ali ranije.
266
00:20:20,005 --> 00:20:23,733
Zvali su to "itjaunissement",
po�u�ivanje rata.
267
00:20:25,679 --> 00:20:29,989
Znali smo da vijetnamska vojska
nije bila spremna da vodi ovaj rat.
268
00:20:31,045 --> 00:20:36,999
# Oh, moja du�a, mi je pisalaAko to nisu mogli uraditi sa Amerikancima,
kako �e to raditi bez Amerikanaca?
269
00:20:37,989 --> 00:20:42,766
# Dani samo�e su pro�li, idem ku�i
Iako je Va�ington
planirao da zna�ajno pove�a
270
00:20:43,102 --> 00:20:45,358
vojnu podr�ku
Ju�novijetnamskoj armiji,
271
00:20:46,246 --> 00:20:51,036
general Abrams je znao da sama
Vijetnamizacija ne mo�e nikad poraziti neprijatelja.
272
00:20:51,779 --> 00:20:53,518
# �ujte, gdine, zar ne vidite
Ali je imao svoja nare�enja.
273
00:20:53,799 --> 00:20:56,403
# Moram da se vratim
mojoj curi jo� jednom
Razlog za�to sam se vratio ku�i ranije
274
00:20:56,812 --> 00:20:59,433
# po svaku cenu, da!
je zato jer je Nikson,
predsednik Nikson najavio
275
00:20:59,798 --> 00:21:01,871
politiku... Vijetnamizacije.
276
00:21:03,013 --> 00:21:06,182
Vijetnamizacija je bila la�,
277
00:21:07,142 --> 00:21:09,246
ali je imala elemente istine u sebi.
278
00:21:10,534 --> 00:21:12,046
Mi odlazimo, u redu?
279
00:21:12,995 --> 00:21:15,495
# pa, pisala mi je
I to je zape�atilo
sudbinu Juga. Znao sam to.
280
00:21:15,799 --> 00:21:19,507
# rekla je da ne mo�e
vi�e �iveti bez mene
I mislim da je
svako ko je bio svestan
281
00:21:19,530 --> 00:21:22,562
# �ujte, gdine, zar ne vidite
i mogao da vidi
�ta se de�ava, to znao.
282
00:21:22,663 --> 00:21:25,163
# moram da se vratim
Nikson je onda
odletio na ostrvo Midvej
283
00:21:25,262 --> 00:21:28,830
# mojoj curi jo� jednom
po svaku cenu, da!
da se sretne sa ju�novijetnamskim
predsednikom Vin Van Tijom.
284
00:21:28,929 --> 00:21:31,345
Nije se usudio da
pozove Tija u Va�ington
285
00:21:31,832 --> 00:21:34,774
iz straha od izbijanja
masovnih demonstracija.
286
00:21:34,980 --> 00:21:36,164
# Dani samo�e su pro�li,
287
00:21:36,596 --> 00:21:37,989
# idem ku�i
Predsednik Ti me je informisao
288
00:21:38,795 --> 00:21:43,109
da je napredak programa
obuke i program opremanja...
289
00:21:43,835 --> 00:21:45,315
ju�novijetnamskih snaga
290
00:21:46,396 --> 00:21:50,645
tako uspe�an, da
sada mo�e preporu�iti
291
00:21:51,830 --> 00:21:54,565
da Sjedinjene Dr�ave po�nu zamenu
292
00:21:55,253 --> 00:21:58,909
ameri�kih borbeni
snaga vijetnamskim snagama.
293
00:22:04,830 --> 00:22:06,837
Tju nije rekao tako ne�to
294
00:22:07,330 --> 00:22:09,228
ali je ose�ao da se mora slo�iti.
295
00:22:09,963 --> 00:22:12,259
"Ni�ta ne mogu u�initi,"
rekao je prijatelju.
296
00:22:12,762 --> 00:22:15,163
"Ba� kao �to ni�ta nismo mogli"
297
00:22:15,262 --> 00:22:17,862
"kad su Ajzenhauer, Kenedi i D�onson"
298
00:22:17,963 --> 00:22:20,929
"odlu�ili da do�u."
299
00:22:21,030 --> 00:22:23,587
"Bili smo jasno na
odlasku iz Vijetnama,"
300
00:22:24,003 --> 00:22:26,972
se�ao se savetnik za nacionalnu
bezbednost Henri Kisind�er,
301
00:22:27,330 --> 00:22:29,268
"pregovorima ako je mogu�e,
302
00:22:29,978 --> 00:22:32,608
"utiliteralnim povla�enjem
ako je neophodno."
303
00:22:34,062 --> 00:22:38,751
On i predsednik �e redefinisati
kako �e pobeda izgledati.
304
00:22:40,062 --> 00:22:41,564
Nikson i Kisind�er...
305
00:22:43,096 --> 00:22:46,655
TOM VALELI
Marinci
Oni... njihov posao
je bio da po�iste.
306
00:22:47,530 --> 00:22:50,955
Oni su, oni su...
Rat je gotov, u redu?
307
00:22:51,262 --> 00:22:55,648
Kad su Nikson i Kisind�er,
kad su do�li... oni ne�e dobiti rat.
308
00:22:56,295 --> 00:22:59,649
Pa su razvili tajnu strategiju.
309
00:23:00,495 --> 00:23:03,765
Preda�e se... bez da
ka�u da su se predali.
310
00:23:06,896 --> 00:23:09,508
Ovo nije lo�a strategija,
ovo je jedina strategija.
311
00:23:18,429 --> 00:23:21,694
Dok su ameri�ki vojnici
po�eli da napu�taju Ju�ni Vijetnam,
312
00:23:22,062 --> 00:23:25,033
ameri�ko oru�je i
oprema su tekli unutra.
313
00:23:27,234 --> 00:23:30,925
# Kru�ite za sletanje,
spustite noge na zemlju
314
00:23:31,326 --> 00:23:33,689
# Kru�ite za sletanje,
Vi�e od milion pu�aka M16,
315
00:23:34,057 --> 00:23:39,111
# vreme je da se spustimo
40.000 baca�a raketa,
hiljade vozila na to�kovima,
316
00:23:39,981 --> 00:23:42,402
toliko puno, da je jedan kongresmen
317
00:23:42,702 --> 00:23:45,530
primetio kako se od
ameri�kih poreskih obveznika
318
00:23:45,565 --> 00:23:50,450
tra�i da "stave svakog
ju�novijetnamskog vojnika iza volana."
319
00:23:52,195 --> 00:23:56,982
To naravno nije imalo smisla,
jer smo to poku�ali 1962 i '63.
320
00:23:57,735 --> 00:23:58,991
NIL �IAN
Novinar
Ljudi se nisu promenili.
321
00:23:59,362 --> 00:24:01,062
Samo su im davali vi�e name�taja.
322
00:24:03,009 --> 00:24:09,960
Utrostru�ili su koli�inu oru�ja
koju su dali sajgonskoj armiji.
323
00:24:11,470 --> 00:24:16,197
VIN TOI BUNG
Viet Kong
Marionetska armija je oja�ala.
324
00:24:16,397 --> 00:24:20,035
Ali za mene, ako ameri�ka
vojska nije mogla pobediti,
325
00:24:20,235 --> 00:24:23,652
marionetska armija
nikad ne bi mogla pobediti.
326
00:24:24,129 --> 00:24:31,128
Ju�novijetnamska vojska se
pove�ala sa 850.000 ljudi... na preko milion.
327
00:24:32,429 --> 00:24:35,929
Ali ni�ta nije moglo izmeniti
�injenicu da je ra�irena korpucija
328
00:24:36,030 --> 00:24:39,406
kontinuirano erodirala
njihovu efektivnost.
329
00:24:39,562 --> 00:24:43,965
To je i�lo ovako:
330
00:24:44,000 --> 00:24:44,129
�ovek postigne dogovor
sa nadre�enim oficirom,
331
00:24:44,230 --> 00:24:46,752
mo�da da mu plati
u visini oficirove plate.
332
00:24:46,963 --> 00:24:49,520
Zauzvrat, nikad se ne
morate pojaviti na du�nosti,
333
00:24:50,053 --> 00:24:52,284
osim mo�da jednom
nedeljno na smotri.
334
00:24:52,596 --> 00:24:54,554
I tako dok ste teoretski u vojsci,
335
00:24:54,730 --> 00:24:57,139
mo�ete obavljati posao
sa punim radnim vremenom.
336
00:24:58,109 --> 00:25:00,911
Jo� jedna vrsta korpucije
337
00:25:01,661 --> 00:25:07,041
LAM KVANG TI
Ju�novijetnamska vojska
je bilo dodavanje ljudi koji
nikad nisu postojali na platne liste.
338
00:25:07,241 --> 00:25:12,835
Komandanti su onda mogli
uzeti zarade tih "vojnika duhova".
339
00:25:17,330 --> 00:25:20,929
Mnoge jedinice ARVN-a
su se dobro borile.
340
00:25:23,995 --> 00:25:27,312
Oni su podneli najve�i
teret tokom Tet ofanzive,
341
00:25:27,663 --> 00:25:33,688
i do sredine 1969.,
90.000 njih je poginulo u borbi.
342
00:25:35,295 --> 00:25:39,393
Njihovo juna�tvo je �esto
previ�ano od strane Amerikanaca.
343
00:25:40,795 --> 00:25:43,008
Bili smo nadmeni prema njima.
344
00:25:44,463 --> 00:25:47,429
TOM VALELI
Marinci
Prenagla�avali smo
njihovu nesposobnost
345
00:25:47,530 --> 00:25:50,250
jer smo �eleli da
naglasimo na�u va�nost.
346
00:26:03,295 --> 00:26:07,777
Delom sam u�ivao
u odlasku u Vijetnam.
347
00:26:08,562 --> 00:26:12,552
Ako pre�ivi�,
stvarno je uzbudljivo.
348
00:26:13,429 --> 00:26:15,200
To je istorija sveta.
349
00:26:17,862 --> 00:26:19,874
Te�ko je pre�iveti.
Mislim, tamo gde sam bio,
350
00:26:19,909 --> 00:26:24,394
pre�ivljavanje je bilo problem.
Voleo bih da sam bio u Nacionalnoj gardi.
351
00:26:27,695 --> 00:26:28,954
I ta�ka.
352
00:26:30,629 --> 00:26:33,600
Znao sam su�tinu onoga
353
00:26:33,635 --> 00:26:36,704
�ta je bilo prihvatljivo
u ratu, a �ta nije bilo.
354
00:26:36,739 --> 00:26:40,000
Znao sam to. Nisam to
trebao dobiti od Marinskog korpusa.
355
00:26:40,000 --> 00:26:43,152
# Vidim da je iza�ao lo� mesec
Dobio sam to sa
�asova veronauke.
356
00:26:44,195 --> 00:26:48,192
# vidim nevolje na putu
Tomas D�on Valeli je
ro�en u Bostonu, sin sudije,
357
00:26:48,663 --> 00:26:51,530
# vidim
i odrastao je u predgra�u Njutna.
358
00:26:51,629 --> 00:26:57,030
# zemljotrese i munje
Nedijagnostikovana disleksija ga
je spre�ila da bude dobar u �koli.
359
00:26:57,129 --> 00:27:02,188
# vidim lo�e vreme danas
1969., Valeli je bio radio
operator u marinskom korpusu,
360
00:27:03,030 --> 00:27:07,153
deo velike tra�i-i-uni�ti
misije u Kvang Nam provinciji
361
00:27:07,188 --> 00:27:09,829
u severnom delu
Ju�nog Vijetnama.
362
00:27:12,129 --> 00:27:15,629
13. avgusta, njegova
�eta je upala u zasedu
363
00:27:15,730 --> 00:27:18,227
i do�la pod jaku
mitraljesku vatru.
364
00:27:26,629 --> 00:27:29,259
Bila je to "zgrabi ih
za opasa�" vrsta situacije.
365
00:27:30,862 --> 00:27:33,811
I izgubili smo dosta ljudi.
366
00:27:35,295 --> 00:27:36,523
Kao i oni.
367
00:27:38,463 --> 00:27:40,075
Dosta ljudi je le�alo uokolo.
368
00:27:43,163 --> 00:27:45,771
Valeli je radiom zatra�io poja�anje.
369
00:27:45,806 --> 00:27:49,987
Onda je uzeo pu�ku i
municiju od ranjenog marinca,
370
00:27:50,699 --> 00:27:55,946
i pucaju�i iz hoda zauzeo polo�aj
samo 3m od neprijateljskog mitraljeza.
371
00:27:57,995 --> 00:28:00,544
Bacio je dimnu granatu
da ozna�i njihovu poziciju.
372
00:28:02,330 --> 00:28:06,759
I onda, dok je neprijateljska
vatra udarala napred-nazad preko polja,
373
00:28:07,494 --> 00:28:11,942
i�ao je od marinca do marinca,
pokazivao im ciljeve me�u drve�em
374
00:28:11,995 --> 00:28:14,220
i ohrabrivao svoje drugove.
375
00:28:20,762 --> 00:28:23,604
Za njegovu izra�enu hrabrost,
376
00:28:23,762 --> 00:28:27,167
Tom Valeli je odlikovan
Srebrenom zvezdom.
377
00:28:27,629 --> 00:28:31,216
�elite re�i svojim unucima
da to ima puno veze sa hrabro��u,
378
00:28:33,195 --> 00:28:38,664
ali to je stvarno prili�no
refleksno. To je pre�ivljavanje.
379
00:28:39,195 --> 00:28:43,896
Ili ste vi...
to je, to je...
380
00:28:43,995 --> 00:28:45,999
nema izbora ovde.
381
00:28:46,429 --> 00:28:50,104
Reagujete ili ne�ete imati unuke.
382
00:28:53,295 --> 00:28:55,530
D�o Mekdonald: Dajte mi "F"!
- Gomila: "F"!
383
00:28:55,629 --> 00:28:57,862
Dajte mi "U"!
- "U"!
384
00:28:57,963 --> 00:29:01,030
Dajte mi "C"!
- "C"! - Dajte mi "K"!
385
00:29:01,129 --> 00:29:03,303
"K"!
- Kakvo je to spelovanje?!
386
00:29:03,463 --> 00:29:05,063
Dva dana nakon bitke
387
00:29:05,463 --> 00:29:07,518
u kojoj se Tom Valeli istakao,
388
00:29:07,730 --> 00:29:11,212
i dok je pola miliona
Amerikanaca bilo u Vijetnamu,
389
00:29:11,929 --> 00:29:13,949
pola miliona Amerikanaca se okupilo
390
00:29:13,984 --> 00:29:18,554
na mle�noj farmi na severu
Njujorka na muzi�kom festivalu Vudstok.
391
00:29:20,195 --> 00:29:22,530
# Tamo dole u Vijetnamu
392
00:29:22,629 --> 00:29:26,072
# Ostavi knjige i uzmi
pu�ku, zabavi�emo se dobro
393
00:29:26,096 --> 00:29:30,290
# 1, 2, 3, za �ta se borimo mi?
394
00:29:30,695 --> 00:29:33,030
# Ne pitaj, jebe mi se
395
00:29:33,129 --> 00:29:34,921
# slede�a stanica je Vijetnam
396
00:29:35,596 --> 00:29:39,481
# I 5, 6, 7,
otvori Raja vrata
397
00:29:40,096 --> 00:29:43,163
# Nema vremena
pitate se za�to, jupi
398
00:29:43,262 --> 00:29:44,827
# umre�emo svi
399
00:30:39,663 --> 00:30:42,248
Dame i gospodo, Santana!
400
00:30:43,995 --> 00:30:46,730
Re�eno vam je jednom,
re�eno vam je dvaput.
401
00:30:46,830 --> 00:30:48,975
To je sve, ra�irite se okolo!
402
00:30:51,896 --> 00:30:53,963
Ovaj tip iz Arkanzasa
403
00:30:54,062 --> 00:30:56,716
mi je rekao da ne�e
nositi radio za mene.
404
00:30:58,463 --> 00:31:03,316
D�EJS GILAM
Vojska
Rekao je, "Ne�u te pratiti
kao �to �ita prati Tarzana.
405
00:31:03,530 --> 00:31:05,660
"To se ne�e desiti naredni�e."
406
00:31:07,032 --> 00:31:10,641
Pomislio sam,
"Ovo �e biti duga�ak rat".
407
00:31:10,676 --> 00:31:14,302
Ljudi tamo dole �iste,
trebate se spustiti dole.
408
00:31:15,929 --> 00:31:18,717
Evoluirao je malo.
409
00:31:19,195 --> 00:31:22,111
Znate, dobio je nekakvu ideju
410
00:31:22,146 --> 00:31:25,285
da su neprijateljski
meci slepi za boje.
411
00:31:25,320 --> 00:31:28,063
Oni �e ubiti svakoga,
ne samo mene.
412
00:31:31,030 --> 00:31:36,276
Afro-Amerikanci su slu�ili u
svakom ameri�kom ratu od revolucije.
413
00:31:37,362 --> 00:31:39,933
U ranim godinama
Vijetnamskog rata,
414
00:31:39,968 --> 00:31:43,837
oni su pretrpeli neproporcionalan
broj poginulih u borbi.
415
00:31:45,908 --> 00:31:47,693
Kad su se lideri za
gra�anska prava po�alili,
416
00:31:47,728 --> 00:31:52,121
ministarstvo odbrane je ulo�ilo
zna�ajan napor da ispravi taj balans,
417
00:31:52,663 --> 00:31:55,882
i do 1969. su uspeli.
418
00:31:56,262 --> 00:31:58,603
Ali iza linija,
419
00:31:59,021 --> 00:32:02,156
afro-ameri�ki vojnici
su i dalje tretirani druga�ije
420
00:32:02,191 --> 00:32:04,331
nego njihove bele kolege.
421
00:32:15,096 --> 00:32:17,338
I tamo su svi ti, te drkad�ije
422
00:32:17,362 --> 00:32:20,622
koji hodaju ovde sa kosom
da izgledaju kao proklete cure,
423
00:32:21,163 --> 00:32:24,250
a mi ne mo�emo
nositi 7 cm dugu kosu.
424
00:32:24,285 --> 00:32:27,049
Jebeni propisi su 7 cm.
425
00:32:27,084 --> 00:32:31,416
I ve�ina bra�e ne mo�e da nosi afro
frizuru, kosa mora biti jebenih 2 cm.
426
00:32:31,451 --> 00:32:34,217
I za�to se mi moramo �i�ati?
To je ono �to �elim znati.
427
00:32:36,529 --> 00:32:39,000
Vijetnam je bio mikrokosmom.
428
00:32:39,496 --> 00:32:43,130
VEJN SMIT
Vojni bolni�ar
Sve �to se de�avalo u
Americi se de�avalo i u Vijetnamu,
429
00:32:43,230 --> 00:32:45,429
u jednom pravcu, obliku ili formi.
430
00:32:46,796 --> 00:32:50,493
U pozadini su se
vijorile zastave Konfederacije.
431
00:32:50,929 --> 00:32:53,933
Mislim, od svih stvari
koje imamo ovde, �ove�e,
432
00:32:54,096 --> 00:32:56,885
�emu zastava Konfederacije?
433
00:32:56,920 --> 00:33:00,018
Zapravo mislim da bi trebao
postojati neki prokleti zakon
434
00:33:00,053 --> 00:33:02,643
da jebeno zabrani
proklete zastave, �ove�e.
435
00:33:02,762 --> 00:33:05,443
Jebena Konfederacija
je nestala �ove�e.
436
00:33:06,996 --> 00:33:09,395
Kad je neko u okru�enju
437
00:33:09,496 --> 00:33:12,978
gde svi imaju pu�ku,
automatsko oru�je,
438
00:33:14,230 --> 00:33:17,145
neka sam proklet ako
me neko nazove crn�ugom
439
00:33:17,180 --> 00:33:19,416
ili mi naredi neko sranje.
440
00:33:20,586 --> 00:33:23,388
Mislim, to je bio stav,
rizikovati �ivot za �ta?
441
00:33:24,630 --> 00:33:26,690
De�avale su se sve vrste ludosti,
442
00:33:27,630 --> 00:33:31,240
jer su nas belci i
dalje zvali crn�ugama,
443
00:33:31,275 --> 00:33:34,128
i bilo je nekih crnaca
koji su nas zvali �i�a Toma.
444
00:33:34,163 --> 00:33:37,134
Tamo su bili antiratni ljudi
koji su nas zvali ubicama beba,
445
00:33:38,182 --> 00:33:40,306
govorili smo, znate �ta, mo�ete
re�i �ta ho�ete, ali mo�ete to re�i
446
00:33:40,330 --> 00:33:45,187
od tamo, jer ako do�ete
u domet, ima�ete ozbiljnu �tetu.
447
00:33:45,462 --> 00:33:50,345
ROD�ER HERIS
Marinci
Ka�i �ta ho�e� sa udaljenosti, jer ako
mi pri�e� bli�e, i��upat �u ti grkljan. Zna�?
448
00:33:53,016 --> 00:33:55,253
Ali kad smo iza�li izvan �ice,
449
00:33:55,288 --> 00:33:57,901
i oti�li u grmlje, bili smo bliski.
450
00:33:59,197 --> 00:34:00,540
�ak i sa svim na�im razlikama.
451
00:34:00,575 --> 00:34:04,661
Mo�da smo pretili jedni
drugima, imali sva�e u bazi,
452
00:34:05,330 --> 00:34:07,996
ali kad bi iza�li tamo vani,
453
00:34:08,096 --> 00:34:11,991
HUAN RAMIREZ
Marinci
mi smo bili borbena jedinica.
454
00:34:13,130 --> 00:34:16,334
I to je skoro kao kriza identiteta.
455
00:34:17,130 --> 00:34:20,599
Ja sam ro�en ovde i
moji roditelji su ro�eni ovde.
456
00:34:21,230 --> 00:34:26,753
Ose�ao sam se na neki na�in...
vi�e kao Amerikanac... nego Meksikanac.
457
00:34:26,788 --> 00:34:28,279
...ruku i ponavljaj sa mnom...
458
00:34:28,695 --> 00:34:32,695
Ameri�ka vojska nije zvani�no vodila
evidenciju o latinoamerikancima,
459
00:34:32,795 --> 00:34:37,533
ali se procenuje da je
170.000 njih slu�ilo u Vijetnamu
460
00:34:37,568 --> 00:34:41,206
i vi�e od 3.000 je poginulo.
461
00:34:41,663 --> 00:34:48,526
Kao i njihovi o�evi i dedovi,
462
00:34:48,561 --> 00:34:53,252
mnogi su vojnu slu�bu
videli kao patriotsku du�nost
463
00:34:55,476 --> 00:34:57,037
Ali kako su se gubici gomilali
464
00:34:57,130 --> 00:35:02,200
i sa pojavom pokreta za identitet
�ikano me�u farmerima i studentima koled�a,
465
00:35:02,235 --> 00:35:06,352
antiratna ose�anja u
Hispano zajednici su rasla.
466
00:35:06,563 --> 00:35:10,195
Protestujemo protiv
diskriminatornih zakona o regrutaciji
467
00:35:10,295 --> 00:35:12,362
ROZALIO MUNJOZ
ANTIRATNI AKTIVISTA
koji daju odlaganje
468
00:35:12,462 --> 00:35:15,507
svim belcima
srednje klase ove zemlje
469
00:35:15,795 --> 00:35:18,795
i �ine da najve�i teret rata
470
00:35:18,895 --> 00:35:21,084
pada na siroma�ne,
pada na Meksikance.
471
00:35:23,665 --> 00:35:28,504
Saznao sam za antiratne
aktivnosti moje majke i sestre
472
00:35:28,539 --> 00:35:29,960
dok sam jo� bio u Vijetnamu.
473
00:35:31,535 --> 00:35:32,596
U stvari, moja sestra
mi je pisala i rekla,
474
00:35:32,695 --> 00:35:35,367
"Nadam se da si u redu sa ovim."
475
00:35:35,402 --> 00:35:38,785
I bila je po�tena sa mnom.
Rekla mi je �ta one rade.
476
00:35:38,962 --> 00:35:42,268
Napisala je, "Radim ovo zbog
tebe, jer �elim da se vrati� ku�i."
477
00:35:52,512 --> 00:35:55,910
U skladu sa na�om politikom zauzimanja
stava oko goru�ih pitanja dana,
478
00:35:55,945 --> 00:35:59,595
predstavljamo jo� jedan
u nizu na�ih uvodnika.
479
00:35:59,630 --> 00:36:02,893
PITANJE: JESU LI ZAKONI
O REGRUTACIJI NEPRAVEDNI?
480
00:36:02,928 --> 00:36:05,269
Ovde je opet u na�em programu
481
00:36:05,304 --> 00:36:07,909
gdin Patrik Paulsen, potpredsednik.
482
00:36:09,130 --> 00:36:11,804
Ne tvrdimo da je
regrutacija savr�ena,
483
00:36:11,839 --> 00:36:15,677
i imamo konstruktivan
predlog za izvodljivu alternativu.
484
00:36:15,895 --> 00:36:17,929
Predla�emo regrutnu lutriju
485
00:36:18,029 --> 00:36:22,063
u kojoj bi se imena svih prihvatljivih
kandidata bila stavljana u �e�ir,
486
00:36:22,163 --> 00:36:25,730
i ljudi bi bili regrutovani
prema njihovoj veli�ini glave.
487
00:36:27,533 --> 00:36:29,715
Male glave bi i�le u vojnu slu�bu
488
00:36:30,811 --> 00:36:32,804
a debele glave bi
i�le u vladinu slu�bu.
489
00:36:33,895 --> 00:36:36,235
Primljeno, 3-1 u putu.
490
00:36:36,270 --> 00:36:37,914
5-8-1.
491
00:36:40,491 --> 00:36:42,663
19-togodi�njak, odustao
od srednje �kole, bi upitao,
492
00:36:42,762 --> 00:36:44,554
"Za�to smo ovde?"
493
00:36:45,630 --> 00:36:49,783
I standardni odgovor,
makar na zvani�nom nivou je bio,
494
00:36:49,818 --> 00:36:53,463
da spre�imo me�unarodni
komunizam da ne osvoji svet.
495
00:36:55,496 --> 00:36:58,598
�ovek bi rekao, "To je sranje."
496
00:37:01,596 --> 00:37:05,262
VINSENT OKAMOTO
Vojska
Drugi razlog koji bi izneli,
makar u zadnjim danima rata,
497
00:37:05,362 --> 00:37:08,359
je bio da zadr�imo
ameri�ki me�unarodni kredibilitet
498
00:37:08,394 --> 00:37:10,273
sa na�im saveznicima
i na�im neprijateljima.
499
00:37:12,962 --> 00:37:14,630
Nijedan 19, 20-togodi�njak
ne �eli da umre da bi se zadr�ao
500
00:37:14,730 --> 00:37:17,705
kredibilitet Lindona
D�onsona ili Ri�arda Niksona.
501
00:37:20,183 --> 00:37:23,223
I tako su u relativno
kratkom vremenu, momci govorili,
502
00:37:23,762 --> 00:37:26,367
"Vidi, ne bi trebali
biti ovde, ali jesmo.
503
00:37:26,630 --> 00:37:31,175
"Pa je moja jedina funkcija u �ivotu
da te poku�am odr�ati �ivim pajdo,"
504
00:37:31,895 --> 00:37:34,580
"i da moje dragoceno
dupe ne bude ubijeno."
505
00:37:36,757 --> 00:37:38,797
"I da onda odem ku�i
i zaboravim sve ovo."
506
00:37:43,326 --> 00:37:46,805
Gu�teri, a... ne rade
uvek ono �to kapetan ka�e.
507
00:37:49,156 --> 00:37:53,156
Imamo... kapetan �e ostati
pozadi, re�i �e vodu ili ne�emu
508
00:37:53,191 --> 00:37:55,035
da krene napred
nekoliko stotina metara.
509
00:37:55,462 --> 00:37:57,057
Ne radimo to.
510
00:37:57,395 --> 00:38:00,967
Odemo samo da mu se sklonimo
iz vida, sednemo i vratimo se nazad.
511
00:38:01,002 --> 00:38:04,695
�ta se de�ava sa
neomiljenim oficirom na terenu?
512
00:38:04,795 --> 00:38:07,730
Ve�ina neomiljenih
oficira, kako sam ja �uo,
513
00:38:07,830 --> 00:38:12,203
ako dovode gu�tere u nezgodne
situacije previ�e, oni pucaju na njih.
514
00:38:13,529 --> 00:38:16,641
To je uvek bilo deo rata.
515
00:38:18,304 --> 00:38:20,486
U Vijetnamu se to zvalo "fraging",
516
00:38:20,521 --> 00:38:24,317
po fragmentiraju�oj ru�noj
bombi koja je naj�e��e kori�tena.
517
00:38:26,246 --> 00:38:28,734
Po�etkom leta 1969.,
518
00:38:29,663 --> 00:38:32,342
dok su hiljade ameri�kih
vojnika po�ele da idu ku�i,
519
00:38:33,180 --> 00:38:38,855
broj izve�taja o ubistvima ili poku�ajima
ubistava nadre�enih od njihovih vojnika
520
00:38:39,293 --> 00:38:40,946
je alarmantno porastao.
521
00:38:42,369 --> 00:38:45,282
Vojska �e istra�ivati
skoro 800 slu�ajeva.
522
00:38:46,338 --> 00:38:48,434
Ve�ina se de�avala daleko od borbi,
523
00:38:48,789 --> 00:38:51,749
�e��e kao nasilan
ishod rasprava oko rase
524
00:38:52,563 --> 00:38:53,996
ili �ena ili droga
525
00:38:54,830 --> 00:38:56,308
nego samog rata.
526
00:38:57,929 --> 00:38:59,739
Ali je bilo i izuzetaka.
527
00:39:00,596 --> 00:39:02,050
To je bila potpuno
druga�ija vojska
528
00:39:02,663 --> 00:39:04,532
nego ona koju smo
poslali u Vijetnam 1965.
529
00:39:06,596 --> 00:39:09,660
I do�e novi poru�nik,
nabrijan da broji tela.
530
00:39:10,730 --> 00:39:15,077
�eli kontakt, poludi i ka�e,
"Ho�u dobrovoljca za ovo."
531
00:39:19,462 --> 00:39:23,907
Taj ratoborni oficir je bio...
jasna i neposredna opasnost
532
00:39:25,295 --> 00:39:26,575
za �ivot i udove gu�tera.
533
00:39:28,805 --> 00:39:31,398
Dali bi mu suptilne naznake,
poslali bi mu malu poruku,
534
00:39:31,962 --> 00:39:33,362
"Najeba�e� ako nastavi� ovako."
535
00:39:34,059 --> 00:39:36,508
Ili bi umesto
rasprskavaju�e granate
536
00:39:37,123 --> 00:39:40,372
oni mo�da ubacili dimnu
granatu u oficirsku baraku ili bunker.
537
00:39:41,395 --> 00:39:44,684
I ako ne bi popravili
svoje pona�anje i stav,
538
00:39:45,462 --> 00:39:48,862
da, oni bi im
ubacili pravu bombu.
539
00:39:48,962 --> 00:39:51,832
Vidio sam kako se to
doga�a na vrlo �udan na�in.
540
00:39:52,730 --> 00:39:58,723
Bili smo u bazi i marinac
je po�eo da tr�i prema meni.
541
00:40:00,929 --> 00:40:02,535
Nisam shvatio �ta je on...
542
00:40:03,096 --> 00:40:04,855
da je ono �to je
radio tamo u mraku
543
00:40:05,330 --> 00:40:10,222
bilo da je zapravo bacio
ru�nu bombu ispod kolibe.
544
00:40:11,855 --> 00:40:14,214
A kada je pukla,
pomislio sam, "Sranje".
545
00:40:15,029 --> 00:40:16,725
Znao sam odmah �ta je uradio.
546
00:40:18,462 --> 00:40:20,357
On je bio afro-ameri�ki marinac.
547
00:40:21,830 --> 00:40:25,619
Afro-Amerikanci su bili tretirani
poni�avaju�e od svojih nadre�enih.
548
00:40:26,295 --> 00:40:27,673
To nije bilo neuobi�ajeno.
549
00:40:29,833 --> 00:40:34,609
Pa na neki na�in,
koliko god to lo�e zvu�alo,
550
00:40:35,230 --> 00:40:37,960
mo�da mu je taj tip
to zapamtio. Ne znam.
551
00:40:42,429 --> 00:40:47,422
U Parizu se odvija 29. sesija
takozvanih mirovnih pregovora. Nije bilo napretka.
552
00:40:48,195 --> 00:40:52,367
Objavljeno je da je u Vijetnamu 139
Amrikanaca izgubilo svoje �ivote pro�le nedelje,
553
00:40:52,799 --> 00:40:55,192
dovode�i ukupni broj mrtvih
u na�em najdu�em ratu...
554
00:40:56,129 --> 00:41:00,136
�etverostrani mirovni pregovori u
Parizu su nastavljaju da se kre�u nigde.
555
00:41:01,511 --> 00:41:04,871
Da bi prekinuo taj zastoj,
Nikson je naredio Henriju Kisind�eru
556
00:41:05,330 --> 00:41:07,110
da otpo�ne tajne pregovore,
557
00:41:07,797 --> 00:41:12,363
prve u nizu tajnih sastanaka
samo sa Severnovijetnamcima.
558
00:41:13,695 --> 00:41:17,137
Prvi se odigrao u apartmanskoj
zgradi u ulici Rue de Rivoli.
559
00:41:18,230 --> 00:41:22,127
Vijet Kong i vlada Ju�nog
Vijetnama nisu bili uklju�eni.
560
00:41:23,806 --> 00:41:25,767
Stav Hanoja je ostao nepromenjiv.
561
00:41:27,037 --> 00:41:30,213
Nisu hteli �ak ni da priznaju da
imaju vojsku u Ju�nom Vijetnamu,
562
00:41:30,894 --> 00:41:33,189
a kamoli da diskutuju
o njenom povla�enju.
563
00:41:34,220 --> 00:41:36,830
Sad ih je Kisind�er upozorio
564
00:41:36,930 --> 00:41:39,141
da ako ne bude promene u
njihovom stavu do 1. novembra,
565
00:41:39,622 --> 00:41:43,403
godi�njici zaustavljanja bombardovanja
od strane predsednika D�onsona,
566
00:41:44,018 --> 00:41:48,595
predsednik Nikson bi "razmotrio
korake sa te�kim posledicama."
567
00:42:01,830 --> 00:42:06,843
2. september 1969.,
je bila 24. godi�njica
568
00:42:07,163 --> 00:42:10,664
Ho �i Minovog proglasa
o nezavisnosti Vijetnama
569
00:42:11,288 --> 00:42:13,624
na hanojskom trgu Ba Din.
570
00:42:16,018 --> 00:42:19,575
Ho je umro u 9:45 tog jutra.
571
00:42:20,942 --> 00:42:25,382
Rekli su da je bio star 79 godina,
ali kao i mnogo toga u vezi njega,
572
00:42:25,730 --> 00:42:28,892
ta�an datum njegovog
ro�enja je bio obavijen misterijom.
573
00:42:31,130 --> 00:42:32,766
Bio je "Ujka Ho" decenijama,
574
00:42:33,553 --> 00:42:36,727
�ivo oli�enje borbe protiv Japanaca,
575
00:42:37,230 --> 00:42:39,335
Francuza, sajgonske vlade
576
00:42:39,877 --> 00:42:41,949
i zatim Amerikanaca.
577
00:42:45,195 --> 00:42:47,668
U govoru pred
Nacionalnim parlamentom,
578
00:42:48,063 --> 00:42:51,685
Le Zuan, prvi
sekretar Komunisti�ke partije,
579
00:42:52,596 --> 00:42:57,007
koji je bio arhitekt severnovijetnamske
vojne politike ve� deceniju,
580
00:42:58,029 --> 00:43:01,350
obe�ao je da �e ispuniti
ono �to je bila Hoova vizija:
581
00:43:02,195 --> 00:43:06,274
ponovno ujedinjavanje zemlje
pod komunisti�kim uslovima.
582
00:43:09,630 --> 00:43:11,355
Ni�ta se nije promenilo.
583
00:43:12,395 --> 00:43:14,238
Hanoj je dao la�ni utisak
584
00:43:14,262 --> 00:43:16,554
da je sve "vino i ru�e", a nije tako.
585
00:43:17,663 --> 00:43:19,234
Istog dana kada je Ho �i Min umro,
586
00:43:19,856 --> 00:43:22,030
neobi�na pres konferencija je odr�ana
587
00:43:22,456 --> 00:43:24,634
u medicinskom
centru mornarice Betezga.
588
00:43:25,795 --> 00:43:27,630
Dva bolesna ratna zarobljenika,
589
00:43:28,239 --> 00:43:30,849
Robert Fri�men i Daglas Hegdal,
590
00:43:31,143 --> 00:43:34,103
ROBERT FRI�MEN DAGLAS HEGDAL
koji su nedavno oslobo�eni
od strane Severnog Vijetnama,
591
00:43:34,406 --> 00:43:37,804
govorili su javno po
prvi put o te�kom tretmanu
592
00:43:38,276 --> 00:43:41,012
koji su oni i njihove
kolege zatvorenici prolazili.
593
00:43:42,096 --> 00:43:44,563
Ne mislim da su samice,
594
00:43:44,663 --> 00:43:48,462
prisilna priznanja,
�ivot u kavezu tri godine,
595
00:43:48,497 --> 00:43:51,867
vezivanje kai�ima,
zabranjivanje spavanja i jela,
596
00:43:52,395 --> 00:43:55,450
uklanjanje noktiju,
ve�anje u �elijama,
597
00:43:55,962 --> 00:43:59,643
imati zara�enu ruku koja je skoro
izgubljena, zbog ne primanja lekarske nege,
598
00:44:00,663 --> 00:44:02,577
biti vu�en po zemlji
sa slomljenom nogom,
599
00:44:02,996 --> 00:44:06,631
ili ne dozvoljavati ratnim
zarobljenicima razmenu po�te, humano.
600
00:44:07,462 --> 00:44:11,635
Daglas Hed�dal je bio tih, povu�en,
601
00:44:11,762 --> 00:44:14,395
i tako o�igledno bez ikakvih znanja,
602
00:44:14,496 --> 00:44:18,305
da su ga njegovi
severnovijetnamski �uvari zvali "glupi".
603
00:44:19,496 --> 00:44:22,743
Ali kada je oslobo�en,
bio je zlatni rudnik informacija.
604
00:44:24,330 --> 00:44:27,921
Zapamtio je vi�e od
200 imena zarobljenika
605
00:44:28,433 --> 00:44:31,962
uz melodiju pesme
"Stari MekDonald ima farmu."
606
00:44:32,063 --> 00:44:34,776
Zahvaljuju�i njemu,
desetine ameri�kih porodica
607
00:44:34,996 --> 00:44:36,752
�e po prvi put saznati
608
00:44:37,160 --> 00:44:41,264
da su njihovi sinovi i
mu�evi i o�evi i dalje �ivi.
609
00:44:42,462 --> 00:44:45,351
Nekoliko dana
posle pres konferencije,
610
00:44:45,847 --> 00:44:49,292
tretman zarobljenika u
Hanoju je po�eo da se popravlja.
611
00:44:49,862 --> 00:44:53,094
"Puno manje brutalnosti,"
se�ao se jedan zarobljenik,
612
00:44:53,830 --> 00:44:55,821
"i ve�e �inije pirin�a."
613
00:45:11,163 --> 00:45:13,593
Dobro, ko je ranjen?
U redu, pokrij me malo!
614
00:45:15,015 --> 00:45:18,471
Devalije je jedini bolni�ar
u vodu. Upla�en je,
615
00:45:19,036 --> 00:45:22,526
upla�en od trenutka kad iza�e iz
helikoptera do trenutka kad ga pokupi.
616
00:45:23,198 --> 00:45:25,325
Upla�en da �e jednog
dana biti ubijen
617
00:45:25,771 --> 00:45:27,380
brinu�i se za ranjenog saborca.
618
00:45:33,096 --> 00:45:36,461
Bio sam zamena
za bolni�ara koji je poginuo.
619
00:45:38,172 --> 00:45:42,248
Prvi zadatak nam je
bio da obavimo patrolu.
620
00:45:42,762 --> 00:45:44,472
Ne zaboravi da
zaustavi� krvarenje!
621
00:45:46,195 --> 00:45:50,998
I... upali smo u zasedu.
622
00:45:53,418 --> 00:45:55,358
Bilo je apsolutno zastra�uju�e.
623
00:45:58,142 --> 00:46:00,204
VEJN SMIT
Armijski bolni�ar
Momci su vri�tali i drali se.
624
00:46:00,496 --> 00:46:02,539
Bilo je pucnjave svugde.
625
00:46:02,895 --> 00:46:06,322
Ta prva pucnjava,
pamtim da sam se molio Bogu,
626
00:46:06,962 --> 00:46:11,530
da ako me On provede kroz
ovo ja bih se druga�ije pona�ao.
627
00:46:13,195 --> 00:46:16,489
Da �u se stvarno promeniti.
628
00:46:17,663 --> 00:46:20,017
Ponekad njihovi �ivoti
zavise od tebe, mislim;
629
00:46:20,639 --> 00:46:22,982
dr�ite ih u svojim
rukama, kao bolni�ari.
630
00:46:24,767 --> 00:46:26,730
To je te�ko re�i, ali tada,
631
00:46:26,830 --> 00:46:28,517
dr�ite njihov �ivot i
smrt u svojim rukama.
632
00:46:29,163 --> 00:46:32,544
U Vijetnamu, bolni�ari
i mornari�ki psiholog
633
00:46:32,870 --> 00:46:35,341
su pratili pe�adijske
jedinice na patrolama,
634
00:46:35,496 --> 00:46:37,267
"tra�i i uni�ti" misijama,
635
00:46:37,462 --> 00:46:40,356
i u borbenim
operacijama velikog obima.
636
00:46:41,063 --> 00:46:44,220
Skoro 2.000 njih �e
izgubiti svoje �ivote.
637
00:46:48,529 --> 00:46:51,039
Za razliku od prethodnih ratova,
638
00:46:51,195 --> 00:46:54,532
mnogi bolni�ari u Vijetnamu
su odlu�ivali da nose oru�je,
639
00:46:54,596 --> 00:46:58,122
i kad bi pucnjava po�ela,
bili su voljni da ga koriste
640
00:46:58,157 --> 00:47:01,798
kako bi za�titili sebe
i svoje ranjene drugove.
641
00:47:02,929 --> 00:47:08,622
Nosio sam M16, ali nisam
znao da li bih mogao ubiti.
642
00:47:09,431 --> 00:47:12,592
Deo toga da se bude
bolni�ar je da spasavamo �ivote.
643
00:47:13,262 --> 00:47:18,381
Pitao sam se, da se
tako ne�to desi, da li bih?
644
00:47:19,663 --> 00:47:23,600
U�estvovao sam u
pucanju na neprijatelja.
645
00:47:24,395 --> 00:47:26,370
Ubili smo dosta ljudi.
646
00:47:26,929 --> 00:47:29,791
Ose�ao sam tu odgovornost.
647
00:47:31,630 --> 00:47:33,480
Ose�ao sam krv
na mojim rukama.
648
00:47:39,862 --> 00:47:43,678
Kad ubijete nekoga...
za svoju zemlju,
649
00:47:44,563 --> 00:47:46,646
sve se promeni.
650
00:47:51,551 --> 00:47:58,175
# Do�ite vi koji biste �eleli mir
651
00:47:58,862 --> 00:48:02,496
Verujemo kako je mogu�e
stvoriti znatnu ve�inu u ovoj zemlji# �ujte me �ta sad ka�em
652
00:48:02,596 --> 00:48:05,911
# ka�em vam, do�ite vi koji bi �eleli mirza povla�enje iz Vijetnama, i to je
za �ta se zala�emo na duge staze.
653
00:48:06,163 --> 00:48:09,430
U novembru se vra�amo,
u decembru se vra�amo.
654
00:48:09,730 --> 00:48:11,596
Nameravamo izgraditi pokret,
655
00:48:11,695 --> 00:48:13,996
�to �e u�initi va�nim
656
00:48:14,096 --> 00:48:16,362
SEM BRAUN
ANTIRATNI AKTIVISTA
da se Sjedinjene Dr�ave
povuku iz Vijetnama.
657
00:48:16,462 --> 00:48:19,330
Organizatori moratorijuma
nemaju nameru
658
00:48:19,429 --> 00:48:22,123
za izazivanje nereda
ili sukobe sa policijom.
659
00:48:22,163 --> 00:48:25,130
Umesto toga �ele da
uklju�e �to ve�i broj ljudi
660
00:48:25,230 --> 00:48:27,831
u nekom gestu protesta,
koliko god skromnom,
661
00:48:28,262 --> 00:48:31,395
kako bi pokazali administraciji
da velikom bloku Amerikanaca
662
00:48:31,969 --> 00:48:34,599
# ka�em do�ite
nije stalo do dobijanja
ili gubljenja rata,
663
00:48:34,634 --> 00:48:36,278
ve� samo do njegovog
okon�avanja.
664
00:48:37,059 --> 00:48:39,707
# vi koji se ne bojite
665
00:48:41,883 --> 00:48:45,343
Razumem da postoji
i da �e postojati
666
00:48:45,951 --> 00:48:48,751
protivljenje ratu u
Vijetnamu na kampusima
667
00:48:48,962 --> 00:48:52,701
a tako�e i u naciji.
O�ekujemo to.
668
00:48:53,096 --> 00:48:58,035
Me�utim, to ni pod kojim
okolnostima to ne�e uticati na mene.
669
00:48:58,362 --> 00:49:02,069
Nadaju�i se da �e potkopati
podr�ku za moratorijum,
670
00:49:02,362 --> 00:49:08,049
Nikson je prekinuo pozive na
regrutaciju za novembar i decembar 1969..
671
00:49:08,529 --> 00:49:11,694
Uveo je slu�ajni lutrijski sistem
672
00:49:11,929 --> 00:49:14,438
baziran na datumu
ro�enja mladi�a,
673
00:49:14,862 --> 00:49:17,553
namenjen da jednako
tretira bogate i siroma�ne
674
00:49:17,862 --> 00:49:20,474
i ukloni nepravi�na odlaganja.
675
00:49:21,633 --> 00:49:25,634
Bila je to dobra politika
i briljantan politi�ki manevar.
676
00:49:26,712 --> 00:49:29,383
Dr�imo se zajedno, bra�o
i sestre. Dr�imo se sada.
677
00:49:31,262 --> 00:49:33,352
Dok su se ljudi �irom
zemlje organizovali
678
00:49:33,496 --> 00:49:35,247
za miroljubljivi moratorijum,
679
00:49:35,429 --> 00:49:39,870
�lanovi radikalne frakcije
"Studenata za demokratsko dru�tvo",
680
00:49:40,330 --> 00:49:42,926
"Prognosti�ari" su
preduzeli direktniju akciju.
681
00:49:45,237 --> 00:49:49,438
Manje zainteresovani za okon�anje
rata koliko za izazivanje nasilne revolucije,
682
00:49:49,529 --> 00:49:54,285
izazvali su ono �to su nazvali
�etiri "Dana besa" u �ikagu.
683
00:49:56,529 --> 00:49:59,158
Ne�emo se vi�e
samo odupirati svinjama.
684
00:49:59,695 --> 00:50:03,295
Vi�e se ne hvatamo u klopku
da je to jedini mogu�i gest
685
00:50:03,395 --> 00:50:05,014
u reakciji na napade svinja.
686
00:50:05,563 --> 00:50:07,093
Prelazimo u ofanzivu.
687
00:50:07,895 --> 00:50:09,804
Mi sada pucamo.
688
00:50:09,895 --> 00:50:13,644
"Pobijte sve bogata�e,"
jedan od njihovih lidera je rekao.
689
00:50:13,679 --> 00:50:16,241
"Razbijte njihova kola i apartmane."
690
00:50:16,630 --> 00:50:20,375
"Donesite revoluciju ku�i.
Ubijte va�e roditelje."
691
00:50:20,496 --> 00:50:22,512
"To je ono gde je to."
692
00:50:23,762 --> 00:50:25,763
Prognosti�ari su uzeli
svoje ime iz stiha
693
00:50:25,962 --> 00:50:29,079
pesme Boba Dilana koji ka�e,
"Ne treba vam prognosti�ar"
694
00:50:29,362 --> 00:50:30,826
"da znate gde vetar duva."
695
00:50:38,992 --> 00:50:42,528
Prognosti�ari su mislili da �e
se hiljade okupiti za njihov cilj.
696
00:50:42,929 --> 00:50:45,759
Do�lo je samo 600.
697
00:50:45,996 --> 00:50:49,453
Razneli su statuu u
�ast poginulog policajca,
698
00:50:49,596 --> 00:50:52,687
tr�ali ulicama
vitlaju�i lancima i cevima,
699
00:50:52,929 --> 00:50:57,229
lupaju�i prozore i �ofer�ajbe
i juri�ali su na policijske barijere.
700
00:50:58,795 --> 00:51:03,572
6 ih je ubijeno.
250 je zavr�ilo u zatvoru.
701
00:51:03,607 --> 00:51:06,418
75 policajaca je povre�eno;
702
00:51:06,795 --> 00:51:09,858
pravni zastupnik grada
je do�ivotno paralizovan.
703
00:51:12,987 --> 00:51:15,353
Crni Panteri su
optu�ili Prognosti�are
704
00:51:15,596 --> 00:51:18,497
kao "anarhisti�ke, oportunisti�ke,"
705
00:51:18,695 --> 00:51:20,569
"kasterovske."
706
00:51:22,295 --> 00:51:25,394
Verovatno je 1969. bila godina
707
00:51:25,462 --> 00:51:27,649
u kojoj je ve�ina
nas bila vi�e otu�ena
708
00:51:27,730 --> 00:51:31,240
i ose�ali smo se kao revolucionari.
709
00:51:31,663 --> 00:51:36,330
BIL ZIMERMEN
Antiratni aktivsta
I to je vodilo do...
mnogih luda�kih reagovanja.
710
00:51:36,429 --> 00:51:40,384
�eleo sam da zemlja
do�ivi radikalnu transformaciju,
711
00:51:40,395 --> 00:51:43,024
redistribuciju bogatstva i mo�i.
712
00:51:43,880 --> 00:51:48,449
Ali poku�ati do toga do�i kroz
oru�anu borbu u Sjedinjenim Dr�avama
713
00:51:49,191 --> 00:51:50,257
je bilo suludo.
714
00:51:50,596 --> 00:51:52,962
To su sve bile infantilne fantazije
715
00:51:53,063 --> 00:51:55,937
do kojih su ljudi do�li iz frustracije
716
00:51:55,962 --> 00:51:58,674
nemanja delotvorne strategije
717
00:51:58,695 --> 00:52:00,393
za okon�anje rata.
718
00:52:02,130 --> 00:52:04,772
�ta mislite guverneru da
trebaju raditi ljudi koji
719
00:52:04,972 --> 00:52:07,277
GUVERNER RONALD REGAN
KALIFORNIJAse iskreno protive ratu,
ali ne u korist Vijet Konga?
720
00:52:07,929 --> 00:52:12,262
Mislim da smo imali...
iskustva ranije
721
00:52:12,362 --> 00:52:15,070
ljudi koji su se protivili ratovima,
722
00:52:15,796 --> 00:52:17,781
i mislim da oni rade
preko svojih predstavnika,
723
00:52:17,996 --> 00:52:20,963
a to je preko kanala vlasti.
724
00:52:20,998 --> 00:52:22,709
Ali jednom kada ubijanje po�ne,
725
00:52:23,029 --> 00:52:25,219
veoma te�ka stvar je,
726
00:52:25,254 --> 00:52:29,060
kako da iska�ete ove proteste
727
00:52:29,095 --> 00:52:30,895
bez pru�anja pomo�i neprijatelju,
728
00:52:30,996 --> 00:52:34,096
bez oja�avanja njegovog
otpora i njegove volje da se bori
729
00:52:34,195 --> 00:52:36,498
i time da ubija vi�e na�ih ljudi?
730
00:52:36,830 --> 00:52:39,268
Ve�ina Amerikaca u
pro�losti je to respektovala.
731
00:52:41,029 --> 00:52:44,627
Vidite, ljudi u ovoj zemlji se
ne bore u Vijetnamskom ratu.
732
00:52:44,730 --> 00:52:47,350
Vlada se bori.
- Vlada je,
733
00:52:47,429 --> 00:52:49,563
vlada je narod, navodno, ne,
734
00:52:49,663 --> 00:52:51,863
ali u ovom slu�aju nije.
- Nije vi�e, nije.
735
00:52:51,929 --> 00:52:54,795
Ne, sla�em se s tobom.
Ne u ovoj situaciji, ne.
736
00:52:54,895 --> 00:52:58,063
Zar ne bih trebala upoznati moju
vladu kako mislim da su poludeli?
737
00:52:58,163 --> 00:53:01,179
Mislim da su stvarno ludi.
Ludost je ovo �to radimo.
738
00:53:01,362 --> 00:53:05,121
U stvari, Nikson je
rekao da nas ne�e slu�ati
739
00:53:05,156 --> 00:53:07,922
i da mu ne�e diktirati ljudi sa ulice.
740
00:53:08,695 --> 00:53:10,651
Ljudi na ulici su ja.
741
00:53:12,630 --> 00:53:15,563
15 oktobar, 1969
Mir sada! Mir sada!
742
00:53:17,170 --> 00:53:21,243
Moratorijum 15. oktobra,
odr�an �irom zemlje,
743
00:53:21,930 --> 00:53:25,851
bio je najve�e iskazivanje
javnog neslaganja u ameri�koj istoriji.
744
00:53:30,755 --> 00:53:33,466
# Crni kos peva
u mrtvilu no�i
745
00:53:34,018 --> 00:53:35,530
GREH �UTANJA KAD TREBAJU DA
PROTESTVUJU STVARA OD LJUDI KUKAVICE
ABRAHAM LINKOLN
746
00:53:36,113 --> 00:53:38,435
# Uzmi ova slomljena
krila i nau�i da leti�
747
00:53:47,761 --> 00:53:49,092
# Samo si �ekao
ovaj trenutak da usane�
748
00:53:49,127 --> 00:53:51,668
Bili su miroljubivi, srednja klasa,
749
00:53:51,703 --> 00:53:54,276
pa�ljivo fokusirani na okon�anje rata.
750
00:53:54,695 --> 00:53:58,929
# Crni kos peva
u mrtvilu no�i
"Lepo je," neko iz mar�a je
rekao, "oti�i na demonstracije"
751
00:53:59,029 --> 00:54:02,593
# obri�i suzne
o�i i nau�i da vidi�
bez da se moramo
zaklinjati predsedavaju�em Mau."
752
00:54:04,441 --> 00:54:05,896
# celog svog �ivota
UNIVERZITET KALIFORNIJE
BERKLI
753
00:54:05,931 --> 00:54:08,123
Sigurno je ovo jedinstven
dan u na�oj istoriji.
754
00:54:08,230 --> 00:54:11,195
# �ekao si na ovaj trenutakNikada toliko mnogo
na�ih ljudi nije javno
755
00:54:11,295 --> 00:54:13,630
# da bude� slobodani kolektivno
manifestovalo protivljenje
756
00:54:13,730 --> 00:54:16,862
# crni kos leti, crni kos leti
uklju�enosti ove zemlje u rat.
757
00:54:16,962 --> 00:54:19,895
# crni kos leti, crni kos leti
Malo je verovatno da
�emo ostati nepromenjeni.
758
00:54:19,996 --> 00:54:22,639
# crni kos letiStotine i stotine hiljada
759
00:54:22,929 --> 00:54:25,614
# u svetlo mra�ne no�iu gradovima od Njujorka,
sa osam miliona ljudi,
760
00:54:25,649 --> 00:54:28,270
do Duboiza, Vajoming,
sa njegovih 800 stanovnika,
761
00:54:28,529 --> 00:54:30,740
su poku�ali
pokazati predsedniku
762
00:54:30,862 --> 00:54:33,396
njihovo protivljenje ratu.
763
00:54:35,429 --> 00:54:40,726
Prvi veliki protest na kome
sam bila je bio u Baltimoru.
764
00:54:43,774 --> 00:54:46,294
# crni kos leti, crni kos leti
Nikada pre nisam bila zajedno
sa toliko ljudi odjednom.
765
00:54:46,329 --> 00:54:51,996
# crni kos leti, crni kos letiEnergija same gomile je bila ogromna.
766
00:54:52,096 --> 00:54:55,839
# u svetlo mra�ne no�iPitala sam se jesu li svi
bili tamo iz pravih razloga.
767
00:54:56,563 --> 00:54:59,974
Nisam bila tamo da
pijem ili pu�im travu.
768
00:55:01,295 --> 00:55:03,167
Ne u tim situacijama.
769
00:55:03,630 --> 00:55:07,163
KEROL KROKER
Saratoga Springs, Njujork
To je za mene
bilo ne�to ozbiljno.
770
00:55:07,262 --> 00:55:12,088
To je bio �ivotni posao.
Ovo nije bila zabava.
771
00:55:13,807 --> 00:55:17,085
Nisam �elela samo da budem sa
gomilom. Nisam �elela da samo pravim buku.
772
00:55:17,195 --> 00:55:18,981
Htela sam da se ne�to promeni.
773
00:55:19,330 --> 00:55:24,125
I nisam ni na koji na�in
�elela da osramotim brata.
774
00:55:25,529 --> 00:55:29,063
IZVE�TAVA
�ARLS KVIN, NBC VESTIZa ve�inu vlade je danas
bio obi�an radni dan.
775
00:55:29,163 --> 00:55:31,157
Ali u podne na
stepenicama Kapitola,
776
00:55:31,192 --> 00:55:33,725
hiljadu mladih
pripadnika kongresnog osoblja
777
00:55:33,760 --> 00:55:35,818
je stajalo u ti�ini 45 minuta.
778
00:55:37,009 --> 00:55:40,720
# crni kos peva
u mrtvilu no�i
779
00:55:40,895 --> 00:55:45,596
Deca nekoliko predsednikovih
najbli�ih pomo�nika i �lanova kabineta
780
00:55:45,631 --> 00:55:53,396
su uzela u�e��e u
nacionalnom moratorijumu.
781
00:55:53,355 --> 00:55:55,027
ali joj on nije dozvolio.
782
00:55:55,362 --> 00:56:00,559
Koreta Skot King, udovica
dr. Martina Lutera Kinga mla�eg,
783
00:56:00,594 --> 00:56:03,231
je predvodila hiljade
tihih demonstranata
784
00:56:03,262 --> 00:56:07,222
pored Bele ku�e, u
kojoj je Nikson sedeo sam,
785
00:56:07,257 --> 00:56:10,527
pi�u�i za sebe
bele�ke na �utom bloku.
786
00:56:10,563 --> 00:56:13,307
"Nemoj se uzdrmati.
Nemoj se kolebati."
787
00:56:13,342 --> 00:56:15,359
"Nemoj reagovati."
788
00:56:18,877 --> 00:56:22,980
3. novembra, predsednik
je �eleo da povrati inicijativu.
789
00:56:23,163 --> 00:56:25,118
Dobro ve�e, moji Amerikanci.
790
00:56:25,153 --> 00:56:28,676
Pojavio se na nacionalnoj
televiziji i pozvao na strpljenje
791
00:56:29,029 --> 00:56:32,795
i zatra�io od
Amerikanaca da ga podr�e.
792
00:56:32,830 --> 00:56:38,379
Od vas, velike tihe ve�ine
mojih sugra�ana Amerikanaca,
793
00:56:38,663 --> 00:56:40,443
tra�im podr�ku.
794
00:56:40,663 --> 00:56:45,020
Zalagao sam se u kampanji
za predsedni�tvo za okon�anje rata
795
00:56:45,295 --> 00:56:48,378
na na�in da
mo�emo osvojiti mir.
796
00:56:48,413 --> 00:56:52,029
�to vi�e podr�ke budem
mogao imati od ameri�kog naroda,
797
00:56:52,130 --> 00:56:54,716
to �e pre to obe�anje
biti mogu�e ispuniti;
798
00:56:54,751 --> 00:56:57,459
�to smo vi�e
podeljeni kod ku�e,
799
00:56:57,795 --> 00:57:02,025
manje je verovatno da �e
neprijatelj pregovarati u Parizu.
800
00:57:02,929 --> 00:57:05,089
RECITE TO HANOJUUjedinimo se za mir.
801
00:57:05,379 --> 00:57:09,722
# Ne pu�imo
marihuanu u Muskogiju;
802
00:57:09,730 --> 00:57:11,810
Govor je bio trijumf.
803
00:57:11,962 --> 00:57:15,616
# ne tripujemo na LSD-u
Niksonova podr�ka sko�ila je na 68%.
804
00:57:19,728 --> 00:57:20,596
# ne spaljujemo poziveSve �to je u vestima
805
00:57:20,695 --> 00:57:22,930
# ovde na glavnoj ulici;je �injenica da se ovi
moratorijumi odr�avaju,
806
00:57:23,129 --> 00:57:27,193
da je na�a zemlja bolesna...
bolesna od ovog i bolesna od onog.
807
00:57:27,228 --> 00:57:29,496
Mladi ljudi su oni koji ustaju.
808
00:57:29,596 --> 00:57:33,024
I postoji tiha
ve�ina, koja nije vi�e tiha.
809
00:57:33,345 --> 00:57:35,929
OKON�AJTE RAT
BOMBARDUJTE HANOJMi smo ljudi koji �ele da poka�u
810
00:57:36,395 --> 00:57:39,089
da �ovek zaslu�uje slobodu
bez obzira gde se nalazi.
811
00:57:41,695 --> 00:57:44,818
Mnogi hrabri ljudi u ovoj zemlji
su umrli da je u�ine slobodnom...
812
00:57:44,930 --> 00:57:48,466
Verujem u to.
- i da vi... i da vi imate sve.
813
00:57:50,034 --> 00:57:52,033
Senator Fulbrajt je rekao
pre nekoliko meseci
814
00:57:52,068 --> 00:57:54,163
SPIRO AGNJU
POTPREDSEDNIK
da ako rat u
Vijetnamu potraje du�e,
815
00:57:54,262 --> 00:57:57,192
najbolji na�i mladi
ljudi �e biti u Kanadi.
816
00:57:58,195 --> 00:58:01,574
Zaista, �to se ti�e ovih dezertera,
817
00:58:01,609 --> 00:58:05,543
nezadovoljnika, radikala, paliku�a,
818
00:58:05,578 --> 00:58:09,188
civilne i necivilne neposlu�nosti
me�u na�im mladima,
819
00:58:09,630 --> 00:58:13,610
SDS, PLP, Prognosti�ar jedan,
Prognosti�ar dva,
820
00:58:13,645 --> 00:58:15,457
Revolucionarni akcioni pokret,
821
00:58:15,492 --> 00:58:20,443
Pantera, lavova,
hipija, jipija, tigrastih.
822
00:58:20,478 --> 00:58:22,695
Radije bih zamenio
�itav prokleti zoolo�ki vrt
823
00:58:22,795 --> 00:58:27,044
za vod onakvih mladih
Amerikanaca kakve sam vidio u Vijetnamu.
824
00:58:30,840 --> 00:58:33,440
"Imamo liberalnu
kopilad sada u povla�enju,"
825
00:58:33,475 --> 00:58:35,024
Nikson je rekao
svojim pomo�nicima,
826
00:58:35,663 --> 00:58:38,530
"i mi �emo ih tako dr�ati."
827
00:58:50,930 --> 00:58:55,511
# Moj sine, moj sine,
828
00:58:55,546 --> 00:58:57,072
Zvono na vratima je zazvonilo,
829
00:58:57,171 --> 00:58:58,529
# molim se da dode� ku�i
i taj �ovek je stajao tamo,
830
00:58:58,630 --> 00:59:05,139
# meni, moj sine, moj sine.
i rekao, "G�o Hauard, mar�iramo u
Memfis na proteste zbog rata u Vijetnamu."
831
00:59:05,174 --> 00:59:06,403
Rekla sam, "Stvarno?"
832
00:59:06,895 --> 00:59:10,330
A on je rekao, "Shvatili smo
obzirom na ono �to se desilo..."
833
00:59:10,429 --> 00:59:13,512
Rekla sam, "Da,
moj sin je poginuo."
834
00:59:13,695 --> 00:59:16,081
On re�e, "Mislili smo da
bi nam se �eleli pridru�iti."
835
00:59:16,630 --> 00:59:20,584
Rekla sam mu, "Jedan od razloga
za �ta je umro je da vi imate pravo.
836
00:59:20,619 --> 00:59:25,420
D�EN HAUARD
Ne�vil, Tenesi
"U ovoj zemlji vi imate pravo.
Samo napred i demonstrirajte."
837
00:59:25,529 --> 00:59:27,527
"Uzmite to."
838
00:59:27,596 --> 00:59:30,191
"Ali ne, ne�u vam se pridru�iti."
839
00:59:30,226 --> 00:59:34,077
"Re�i �u vam ne�to. Ako mi
ikad vi�e zazvonite na vrata,"
840
00:59:34,356 --> 00:59:37,045
"razne�u vam
glavu Magnumom 357."
841
00:59:46,962 --> 00:59:49,230
Bio sam stacioniran u Vijetnamu
842
00:59:49,330 --> 00:59:52,730
u provinciji Kvang Ngaj.
843
00:59:52,830 --> 00:59:54,630
�ak i za vreme Francuza,
844
00:59:54,762 --> 00:59:58,429
tamo je bilo jako puno Viet Mina,
845
00:59:58,529 --> 01:00:00,996
a kada sam ja do�ao, Vijet Konga.
846
01:00:03,663 --> 01:00:07,230
Nijedna provincija nije vi�e
propatila tokom ameri�kog rata
847
01:00:07,330 --> 01:00:09,695
od obalske provincije Kvang Ngaj.
848
01:00:11,862 --> 01:00:16,663
Vi�e od 70% sela je bilo
granatirano brodovima mornarice,
849
01:00:16,762 --> 01:00:20,596
bombardovano, sru�eno
ili spaljeno do zemlje,
850
01:00:20,695 --> 01:00:23,063
i vi�e od 40% stanovnika
851
01:00:23,163 --> 01:00:25,730
je otjerano u izbegli�ke logore
852
01:00:25,830 --> 01:00:29,295
pre nego je Tim O'Brajen
iz Vortingtona, Minesota,
853
01:00:29,395 --> 01:00:31,392
stigao tamo 1969.
854
01:00:33,311 --> 01:00:37,962
To je bila provincija koju bi valjda
dosta Amerikanaca moglo videti
855
01:00:38,063 --> 01:00:40,295
kao neku vrstu ruralne Amerike.
856
01:00:40,395 --> 01:00:42,032
Kao selja�ki kraj.
857
01:00:43,862 --> 01:00:47,280
Mo�da i jesu bili selja�ine,
ali su bili jako nezavisni.
858
01:00:47,762 --> 01:00:51,130
Vojnik O'Brajan je
slu�io u �eti Alfa,
859
01:00:51,230 --> 01:00:55,424
3. voda, 5. bataljona,
23. Amerikal divizije,
860
01:00:55,929 --> 01:00:58,846
sa sedi�tem u zoni
sletanja po imenu Gejtor,
861
01:00:59,163 --> 01:01:03,718
"12 do 15 hektara
skoro Amerike," se�ao se O'Brajen,
862
01:01:03,753 --> 01:01:06,797
sa vru�im tu�evima i hladnim pivom.
863
01:01:09,195 --> 01:01:12,942
Nije bilo ose�aja misije. Nije
bilo ose�aja svakodnevne potrebe.
864
01:01:12,977 --> 01:01:14,548
Nismo znali
za�to smo bili u selu
865
01:01:14,862 --> 01:01:16,175
ili �ta smo
trebali da postignemo.
866
01:01:17,096 --> 01:01:19,262
Pa smo prevrtali
vr�eve sa pirini�om
867
01:01:19,362 --> 01:01:22,230
i pretra�ivali ku�e i ljude,
868
01:01:22,330 --> 01:01:25,692
i nismo znali �ta tra�imo
i retko smo i�ta nalazili.
869
01:01:28,262 --> 01:01:31,403
I neko bi mogao poginuti,
neko od nas, a neko ne bi.
870
01:01:31,496 --> 01:01:33,340
Onda bi se vratili u
isto selo nedelju kasnije
871
01:01:33,962 --> 01:01:35,332
ili dve nedelje i radili
bi sve isto ponovo.
872
01:01:36,295 --> 01:01:38,331
Bilo je to kao
lov na duhove.
873
01:01:43,130 --> 01:01:45,029
Ameri�ki transporter
874
01:01:45,129 --> 01:01:47,858
je slu�ajno zgazio jednog
�oveka iz O'Brajanove �ete.
875
01:01:48,596 --> 01:01:52,194
Neprijateljska bomba se odbila
od O'Brajanove kacige i eksplodirala,
876
01:01:52,895 --> 01:01:56,186
ranjavaju�i vojnika koji
je stajao par metara dalje.
877
01:01:59,230 --> 01:02:03,057
Ali mine i zamke su
bile najve�a opasnost.
878
01:02:09,730 --> 01:02:12,230
Negde oko 80% na�ih �rtava
879
01:02:12,330 --> 01:02:14,321
je dolazilo od
protivpe�adijskih mina svih vrsta.
880
01:02:16,496 --> 01:02:19,066
U Vijetnamu, za mene,
samo ustati ujutro
881
01:02:19,529 --> 01:02:22,546
i pogleda� vani
na zemlju i pomisli�,
882
01:02:22,830 --> 01:02:25,466
"Za nekoliko minuta �u hodati tamo,"
883
01:02:25,730 --> 01:02:28,002
"i ho�e li moj le�
biti tamo ili tamo?"
884
01:02:28,695 --> 01:02:30,514
"Ho�u li izgubiti nogu tamo?"
885
01:02:31,996 --> 01:02:35,930
Uvek sam mislio o hrabrosti kao
o juri�anju na neprijateljske bunkere
886
01:02:36,330 --> 01:02:38,083
ili odolevanju vatri.
887
01:02:38,695 --> 01:02:41,559
Ali samo hodati Kvang Ngajem,
888
01:02:42,130 --> 01:02:44,385
dan za danom, selo za selom,
889
01:02:44,496 --> 01:02:47,688
i kroz pirin�ana polja
i sve do planina,
890
01:02:48,862 --> 01:02:52,395
samo pomeranje va�ih
noga je bio �in hrabrosti
891
01:02:52,496 --> 01:02:56,705
koji ako ka�em da �ivite u
Sijuks Sitiju, ne bi bilo hrabrost
892
01:02:56,996 --> 01:02:59,488
prohodati do prodavnice
na glavnoj ulici,
893
01:02:59,596 --> 01:03:02,166
samo nogu pred
nogu tamo i nazad.
894
01:03:02,295 --> 01:03:08,942
Ali u Vijetnamu, za mene, samo
hodanje je bila velika hrabrost.
895
01:03:08,795 --> 01:03:10,583
razmi�ljaju�i,
"Kako ovo radim?"
896
01:03:13,359 --> 01:03:18,419
Amerikanci su smatrali
da smo bili Marksovi sledbenici.
897
01:03:19,654 --> 01:03:22,419
Ne, niste bili u pravu.
898
01:03:24,004 --> 01:03:26,504
BAO NIN
Severnovijetnamska vojsa
Borili smo se za ovu zemlju,
899
01:03:27,884 --> 01:03:33,639
da ne bude vi�e
bombardovanja, ne bude vi�e rata.
900
01:03:34,009 --> 01:03:37,269
Da ne bude vi�e mrtvih,
901
01:03:38,309 --> 01:03:41,644
da ne bude vi�e uni�tavanja.
902
01:03:43,096 --> 01:03:45,330
Bao Nin je imao 17 godina
903
01:03:45,429 --> 01:03:47,255
kad je regrutovan u vojsku Severnog
904
01:03:47,455 --> 01:03:49,429
Vijetnama da se bori
protiv Amerikanaca,
905
01:03:49,529 --> 01:03:52,282
ba� kao �to se njegov
otac borio protiv Francuza.
906
01:03:52,895 --> 01:03:57,497
Njegov rat �e se voditi na
Centralnim visoravnima Ju�nog Vijetnama.
907
01:03:58,462 --> 01:04:00,563
Ameri�ka vatrena mo�
908
01:04:00,663 --> 01:04:04,478
je ono �ega su se Nin i
njegovi saborci najvi�e bojali.
909
01:04:05,988 --> 01:04:12,913
Kad su bombe padale,
samo kamen ne bi bio u�asnut.
910
01:04:15,153 --> 01:04:22,083
Ako bi Amerikanci primetili
kretanje u �umi, uni�tili bi �umu.
911
01:04:23,398 --> 01:04:27,943
Ko zna koliko je novca potro�eno?
Novca ameri�kih poreskih obveznika.
912
01:04:31,143 --> 01:04:34,408
Ako je grozd
napalm bombi ba�en,
913
01:04:36,563 --> 01:04:40,203
d�ungla bi se
pretvorila u more vatre.
914
01:04:40,403 --> 01:04:45,335
Mo�ete li zamisliti more vatre?
915
01:04:48,715 --> 01:04:52,715
Naravno, �ivot vojnika je jadan.
916
01:04:52,915 --> 01:04:56,972
�ak i ameri�ki
vojnici su bili jadni.
917
01:04:57,680 --> 01:05:03,730
Mladi �ovek kao �to je
Tim O'Brajan, on je bio stvarno jadan.
918
01:05:05,020 --> 01:05:09,315
Ali oni nisu gladovali,
nisu mogli gladovati.
919
01:05:10,842 --> 01:05:13,527
Mi smo morali da
tragamo za hranom.
920
01:05:15,517 --> 01:05:18,742
Na�a vojska nam je
davala samo malo pirin�a i soli.
921
01:05:20,317 --> 01:05:24,237
Uvek smo tragali
za ameri�kom hranom.
922
01:05:24,437 --> 01:05:27,002
Zvali su to gotovim jelima C.
923
01:05:27,202 --> 01:05:33,788
Ameri�ki vojnik je nosio
dovoljno hrane za piknik, sve �to �elite.
924
01:05:36,377 --> 01:05:42,642
To nije bilo kao ratovi o kojima
sam �itao u zapadnoj literaturi.
925
01:05:42,842 --> 01:05:48,387
kao 1. Svetski rat gde
su dezerteri streljani.
926
01:05:48,587 --> 01:05:54,102
Vijetnamci to nisu mogli
raditi, jer bi morali sve da ubiju.
927
01:05:54,727 --> 01:05:58,352
U Vijetnamu, dezerter
bi pobegao ku�i
928
01:05:58,552 --> 01:06:01,372
da poseti majku par
dana i onda bi se vratio.
929
01:06:01,572 --> 01:06:04,079
I pustili bi ga da
im se opet pridru�i.
930
01:06:05,029 --> 01:06:07,782
Ve�ina se nije bojala umiranja.
931
01:06:07,982 --> 01:06:12,709
Vojnik zna da je �iv
danas, ali bi mogao umreti sutra.
932
01:06:12,909 --> 01:06:19,177
Ali ako ga uhvati nostalgija,
ako mu nedostaje njegova majka,
933
01:06:19,377 --> 01:06:22,714
on �e prehodati hiljadu
kilometara nazad na Sever.
934
01:06:30,662 --> 01:06:36,324
Povratkom prole�a, O'Brajanova
jedinica je poslata u zonu operacija
935
01:06:36,363 --> 01:06:39,130
koju su Amerikanci
zvali "Pinkvil," (ru�i�asto selo)
936
01:06:39,229 --> 01:06:44,161
grupu sela koja je uklju�ivala
i zaseok po imenu Mi Laj.
937
01:06:46,395 --> 01:06:48,327
Mrzeli smo da idemo tamo.
938
01:06:48,630 --> 01:06:50,708
Kad bi nam rekli,
"Idete za Pinkvil,"
939
01:06:51,496 --> 01:06:53,505
rekli bi jedan drugom,
"Neko �e umreti,"
940
01:06:53,529 --> 01:06:54,951
ili, "Neko �e izgubiti nogu."
941
01:06:55,136 --> 01:06:58,606
U�asavali smo se od tog
mesta. Bilo je prepuno mina.
942
01:07:00,595 --> 01:07:02,309
Seljani su bili...
943
01:07:02,595 --> 01:07:04,310
Izraz na njihovim licima,
944
01:07:04,496 --> 01:07:08,777
uklju�uju�i decu od
recimo, 6, 5 godina,
945
01:07:08,895 --> 01:07:13,687
je bila me�avina
neprijateljstva... i u�asa.
946
01:07:16,363 --> 01:07:19,962
Ne mogu re�i da nas je mnogo
seljana do�ekalo ra�irenih ruka,
947
01:07:20,063 --> 01:07:21,620
ali je ovo mesto bilo posebno.
948
01:07:22,195 --> 01:07:24,195
Se�am se razgovora sa saborcem,
949
01:07:24,296 --> 01:07:26,556
"Kakvo je ovo mesto?"
950
01:07:27,930 --> 01:07:31,532
I onda na oko tri �etvrt
moje ture u Vijetnamu,
951
01:07:31,796 --> 01:07:34,972
pri�a o masakru u Mi Laju
se pojavila u Dr�avama.
952
01:07:36,296 --> 01:07:39,296
12. novembra 1969.,
953
01:07:39,395 --> 01:07:41,930
Dispa� novinska
agencija u Va�ingtonu
954
01:07:42,029 --> 01:07:46,028
je iza�la sa pri�om novinara
istra�iva�a Sejmura Her�a.
955
01:07:47,363 --> 01:07:49,595
Uskoro je bila
propra�ena objavom
956
01:07:49,695 --> 01:07:54,655
fotografija snimljenih od strane
vojnog fotografa Ronalda Haberlija.
957
01:07:56,130 --> 01:08:00,295
Pri�a i fotografije
su zapanjili zemlju.
958
01:08:00,330 --> 01:08:04,356
U�injene su optu�be da
su vojnici divizije Amerikal
959
01:08:04,630 --> 01:08:08,028
ubili �ak 567
ju�novijetnamskih civila
960
01:08:08,162 --> 01:08:11,196
tokom akcije u martu 1968.
961
01:08:12,595 --> 01:08:14,563
20 meseci ranije,
962
01:08:14,662 --> 01:08:18,130
16. marta 1968. ujutro,
963
01:08:18,229 --> 01:08:20,830
pe�adijskoj �eti od 105 ljudi
964
01:08:20,930 --> 01:08:23,227
koji su pripadali diviziji Amerikal,
965
01:08:23,262 --> 01:08:25,296
i prevo�eni kapetanom
Ernestom Medinom
966
01:08:25,395 --> 01:08:27,500
i poru�nikom Vilijamom Kejlijem,
967
01:08:27,630 --> 01:08:31,604
je nare�eno da do�u
helikopterima u selo Mi Laj 4.
968
01:08:33,063 --> 01:08:37,148
Otkad su stigli u Vijetnam,
izgubili su 28 ljudi od mina,
969
01:08:37,183 --> 01:08:40,377
zamki i nevidljivih snajperista.
970
01:08:41,363 --> 01:08:45,649
Dva dana ranije je ubijen
popularni komandir odeljenja.
971
01:08:46,262 --> 01:08:49,930
Re�eno im je ih da
glavnina jedinice Vijet Konga
972
01:08:50,029 --> 01:08:54,563
�eka i bili su �eljni osvete.
973
01:08:55,830 --> 01:08:58,330
Ali nije ih do�ekala
neprijateljska vatra,
974
01:08:58,430 --> 01:09:02,399
nisu nai�li na
neprijateljske vojnike.
975
01:09:04,762 --> 01:09:07,952
Umesto toga,
tokom naredna 4 sata,
976
01:09:08,162 --> 01:09:10,996
Medina, Kejli,
i njihovi ljudi su ubili
977
01:09:11,095 --> 01:09:18,096
407 bespomo�nih
mu�karaca, �ena, dece i beba.
978
01:09:28,796 --> 01:09:33,196
Mnoge od �ena i devojaka su
bile silovane pre nego �to su ubijene.
979
01:09:36,930 --> 01:09:39,229
Do�lo bi do jo�
ve�eg krvoproli�a
980
01:09:39,330 --> 01:09:43,496
da pilot helikoptera po imenu
Hju Tompson mla�i nije sleteo
981
01:09:43,595 --> 01:09:47,156
izme�u njegovih ljudi
i nekih njihovih meta
982
01:09:47,191 --> 01:09:50,956
i naredio svojoj posadi da otvori
vatru na svoje saborce Amerikance
983
01:09:50,991 --> 01:09:54,340
ako ne prestanu
da ubijaju civile.
984
01:09:57,330 --> 01:10:00,863
U isto vreme,
oko kilometar odatle,
985
01:10:00,962 --> 01:10:05,662
druga �eta je
ubila jo� 97 seljana.
986
01:10:07,662 --> 01:10:10,695
I iznenada kao da se
zavesa podigla sa prozora,
987
01:10:10,796 --> 01:10:14,395
i pojavilo se svetlo
i razumeli smo �ta je izazvalo
988
01:10:14,496 --> 01:10:17,830
taj u�as na licima te dece
989
01:10:17,930 --> 01:10:20,662
i strah... i mr�nju.
990
01:10:20,762 --> 01:10:24,296
Stotinu i ne�to ameri�kih
vojnika u toku 4 sata ili tako ne�to
991
01:10:24,395 --> 01:10:27,063
je kasapilo nevine ljude,
992
01:10:27,162 --> 01:10:29,229
na sve na�ine, mitraljezima
993
01:10:29,330 --> 01:10:31,630
i bacanjem u bunare i skalpiranjem
994
01:10:31,729 --> 01:10:33,595
i ubijali su ih u jarcima
995
01:10:33,695 --> 01:10:36,571
i onda su uzeli pauzu
za ru�ak i ponovo nastavili.
996
01:10:37,430 --> 01:10:39,626
Sistematsko ubistvo.
997
01:10:39,662 --> 01:10:42,544
Kakve ljude?
Mu�karci, �ene, deca?
998
01:10:42,579 --> 01:10:45,201
Mu�karci, �ene, deca.
- Bebe? - Bebe.
999
01:10:45,729 --> 01:10:47,563
Poru�nik Kejli je do�ao i rekao,
1000
01:10:47,662 --> 01:10:51,162
"Zna� �ta treba� sa njima,
zar ne?" I rekao sam, "Da".
1001
01:10:51,262 --> 01:10:54,893
Uzeo sam zdravo za gotovo
da je samo hteo da pazimo na njih.
1002
01:10:55,363 --> 01:10:59,766
Oti�ao je i vratio se
nazad za 10 ili 15' kasnije,
1003
01:10:59,895 --> 01:11:03,179
i rekao, "Kako to
da ih jo� niste ubili?"
1004
01:11:04,229 --> 01:11:08,184
Koliko ste ih ubili tada? - Pucao
sam automatskom paljbom, pa...
1005
01:11:08,496 --> 01:11:11,130
ne mo�e�...
samo sipa� na njih,
1006
01:11:11,229 --> 01:11:13,595
pa stvarno ne mo�e�
da zna� koliko si ih ubio
1007
01:11:13,695 --> 01:11:16,271
zato �to se to
doga�a tako brzo.
1008
01:11:16,595 --> 01:11:21,302
Pa mislim da
sam ih ubio 10 ili 15.
1009
01:11:21,962 --> 01:11:25,130
Mu�karaca, �ena i dece?
- Mu�karaca, �ena i dece.
1010
01:11:25,229 --> 01:11:27,296
I beba?
- I beba.
1011
01:11:28,762 --> 01:11:30,335
Za�to sam to uradio?
1012
01:11:30,762 --> 01:11:32,991
Jer sam ose�ao da mi
je to nare�eno da uradim.
1013
01:11:33,662 --> 01:11:36,229
I izgledalo je...
1014
01:11:38,930 --> 01:11:42,535
U to vreme sam ose�ao
da �inim ispravnu stvar.
1015
01:11:42,962 --> 01:11:44,318
Stvarno jesam.
1016
01:11:44,962 --> 01:11:48,029
Jer, kao �to sam
rekao, izgubio sam drugove,
1017
01:11:48,130 --> 01:11:50,029
izgubio sam...
izgubio sam dobrog...
1018
01:11:50,130 --> 01:11:54,496
prokleto dobrog
drugara... Bobija Vilsona...
1019
01:11:54,595 --> 01:11:58,725
i to mi je bilo na
savesti, i to je bilo...
1020
01:11:58,760 --> 01:12:00,530
Nakon �to sam to
uradio, ose�ao sam se dobro.
1021
01:12:00,630 --> 01:12:03,185
Ali kasnije tog
dana me je pogodilo.
1022
01:12:04,762 --> 01:12:07,830
Mislim da je te�ko,
za mnoge Amerikance
1023
01:12:07,930 --> 01:12:10,962
razumeti da mladi, sposobni,
1024
01:12:11,063 --> 01:12:17,363
hrabri ameri�ki
momci mogu postrojiti
1025
01:12:17,462 --> 01:12:22,063
stare ljude, �ene, decu i bebe
1026
01:12:22,162 --> 01:12:24,895
i hladnokrvno ih pobiti.
1027
01:12:29,630 --> 01:12:31,863
Kako to obja�njavate?
1028
01:12:31,962 --> 01:12:33,895
Ne bih znao.
1029
01:12:43,996 --> 01:12:48,063
Ubijanje civila se
de�avalo u svakom ratu.
1030
01:12:48,162 --> 01:12:52,462
U Vijetnamu, to nije
bila politika ili rutina
1031
01:12:52,563 --> 01:12:55,195
ali nije bilo ni odstupanje.
1032
01:12:56,762 --> 01:13:02,099
Ipak, razmera i
usmerenost i bliskost
1033
01:13:02,134 --> 01:13:04,995
onoga �to se desilo
u Mi Laju su bili druga�iji.
1034
01:13:06,900 --> 01:13:09,372
Bilo je druga�ije jer su
ubijali Vijetnamce neposredno
1035
01:13:09,962 --> 01:13:13,762
NIL �IJAN
Novinar
pu�kama i granatama.
Ubijali su ih direktno.
1036
01:13:13,863 --> 01:13:16,130
Nisu to radili
bombama i artiljerijom.
1037
01:13:16,229 --> 01:13:18,402
Da su to radili sa bombama i
artiljerijom, niko ne bi rekao ni re�,
1038
01:13:18,437 --> 01:13:19,944
jer se to de�avalo svo vreme.
1039
01:13:21,363 --> 01:13:24,744
Nisu svi vojnici u�estvovali
u ubijanju tog dana.
1040
01:13:24,779 --> 01:13:27,784
Neki su odveli
seljane na sigurno.
1041
01:13:29,457 --> 01:13:32,733
Ali neuspeh vojnog
vo�stva na skoro svim nivoima,
1042
01:13:33,491 --> 01:13:36,603
stvorio je uslove u
kojima je taj masakr bio mogu�.
1043
01:13:39,036 --> 01:13:42,283
Mi Laj je mo�da
�okirao ameri�ku javnost,
1044
01:13:42,318 --> 01:13:44,611
ali to nije bila
novost za vojsku.
1045
01:13:45,443 --> 01:13:47,699
Desilo se skoro
2 godine ranije,
1046
01:13:47,734 --> 01:13:50,227
malo nakon Tet ofanzive.
1047
01:13:51,907 --> 01:13:55,494
Hju Tomspon, pilot helikoptera
koji je poku�ao da spre�i masakr,
1048
01:13:55,529 --> 01:13:57,695
prijavio je ono �to je video,
1049
01:13:58,363 --> 01:14:02,087
ali niko u lancu komandovanja
nije bio voljan da deluje.
1050
01:14:02,989 --> 01:14:04,965
Krvoproli�e je zata�kano.
1051
01:14:06,542 --> 01:14:09,637
Kasnije je biv�i kaplar po
imenu Ronald Rajdenauer,
1052
01:14:09,672 --> 01:14:13,246
koji je �uo �ta se desilo od
nekoliko ljudi koji su bili tamo,
1053
01:14:13,281 --> 01:14:16,606
pisao pisma predsedniku
Sjedinjenih Dr�ava,
1054
01:14:16,662 --> 01:14:18,829
ministru odbrane,
1055
01:14:18,864 --> 01:14:22,369
i gomili ostalih visokih zvani�nika.
1056
01:14:23,932 --> 01:14:25,829
O �emu ste mislili
1057
01:14:25,830 --> 01:14:29,019
pre nego ste odlu�ili
da preduzmete akciju?
1058
01:14:29,054 --> 01:14:32,713
Mislim da sam se borio
sa sopstvenom save��u
1059
01:14:32,748 --> 01:14:35,585
da poku�am da odlu�im
�ta da preduzmem.
1060
01:14:35,620 --> 01:14:36,895
Ose�ao sam da
moram ne�to da preduzmem.
1061
01:14:36,996 --> 01:14:39,695
Morao sam uraditi ne�to.
Nisam se mogao samo...
1062
01:14:39,796 --> 01:14:42,330
pomiriti sa ovim saznanjem
u ostatku mog �ivota
1063
01:14:42,430 --> 01:14:45,095
da ne bih mogao... �iveti
sa tim ako to ne bih uradio.
1064
01:14:46,812 --> 01:14:48,669
Prva reakcija predsednika Niksona
1065
01:14:48,704 --> 01:14:52,315
je bila da istra�i one
koji su prijavili pokolj.
1066
01:14:52,595 --> 01:14:55,296
"Oni prljavi Jevreji iz Njujorka"
1067
01:14:55,395 --> 01:14:58,057
"su oni koji stoje iza toga,"
rekao je svom pomo�niku.
1068
01:14:59,882 --> 01:15:02,921
Na kraju, general Vilijam R. Pirs,
1069
01:15:02,956 --> 01:15:06,705
veteran sa 30 meseci
komandovanja trupama u Vijetnamu,
1070
01:15:06,740 --> 01:15:10,754
je postavljen na �elo komisije
koja �e ispitati �ta se stvarno desilo.
1071
01:15:12,834 --> 01:15:14,826
Pirs je prona�ao da je 30 osoba,
1072
01:15:14,861 --> 01:15:19,458
uklju�uju�i komandanta divizije,
generala Samjuela W. Kostera,
1073
01:15:19,493 --> 01:15:24,455
ili �inilo zlo�ine ili su
se zaverili da ih prikriju.
1074
01:15:29,729 --> 01:15:33,407
Pirs je �eleo da Mi Laj
nazove "masakrom".
1075
01:15:33,563 --> 01:15:36,767
Nadre�eni su mu
rekli da koristi frazu,
1076
01:15:36,930 --> 01:15:40,509
"tragedija velikog obima."
1077
01:15:41,063 --> 01:15:46,244
Na kraju, Armija je
optu�ila 25 oficira i vojnika,
1078
01:15:47,868 --> 01:15:51,541
uklju�uju�i komandira voda,
poru�nika Vilijama Kalija.
1079
01:15:54,330 --> 01:15:55,701
Kali je ubica.
1080
01:15:56,430 --> 01:15:58,519
Kali je ubica
1081
01:15:58,554 --> 01:16:01,072
i... bolesna osoba.
1082
01:16:02,830 --> 01:16:05,863
Ne �elim ni na koji na�in,
1083
01:16:05,962 --> 01:16:08,395
TOM VALELI
Marinci
vr�iti propagandu
protiv marinsog korpusa,
1084
01:16:08,496 --> 01:16:10,071
ali mi nismo imali tog �oveka.
1085
01:16:12,695 --> 01:16:14,670
Imali smo pojedince, koji...
1086
01:16:15,296 --> 01:16:17,125
koji su po�inili
ratne zlo�ine, naravno.
1087
01:16:17,363 --> 01:16:20,421
I �elio sam da ih ubijem.
1088
01:16:22,638 --> 01:16:24,157
Ponekad po�elim
da sam ih ubio.
1089
01:16:26,762 --> 01:16:30,102
Ali... sam se
bojao da ih ubijem.
1090
01:16:33,383 --> 01:16:35,150
# 2, 1, 2, 3, 4
1091
01:16:40,934 --> 01:16:42,492
# Svi pri�aju o
1092
01:16:42,527 --> 01:16:45,130
# Bagismu, �agismu, Dragismu, Madismu, Ragismu,
Tagismu ovo-ismu, ono-ismu, ismu, ismu, ismu.
Nikada nisam smatrao
Vijetnamce na�im neprijateljima.
1093
01:16:45,229 --> 01:16:47,482
Nikada nisu uradili
ni�ta �to bi pretilo
1094
01:16:47,682 --> 01:16:50,033
bezbednosti Sjedinjenih Dr�ava.
1095
01:16:50,068 --> 01:16:52,330
# Sve �to ka�emo
Bili su 16.000 kilometara daleko,
1096
01:16:52,430 --> 01:16:56,630
bave�i se svojim poslovima,
a mi smo oti�li u njihovu zemlju,
1097
01:16:56,729 --> 01:17:00,563
# je dajte �ansu miru
i rekli im kakvu vrste
vlade bi mi voleli da oni imaju.
1098
01:17:00,662 --> 01:17:04,863
# Sve �to ka�emo
Kad sam vidio protestante,
1099
01:17:04,962 --> 01:17:06,829
reagovao sam na nekoliko nivoa.
1100
01:17:06,930 --> 01:17:09,363
# je dajte �ansu miru
Intelektualno, svakako
da razumem njihovo pravo
1101
01:17:09,462 --> 01:17:12,662
na slobodu govora.
Ali �u vam re�i
1102
01:17:12,762 --> 01:17:15,729
da kad ih vidim kako
ma�u zastavama NFL-a,
1103
01:17:15,830 --> 01:17:19,063
neprijatelja protiv koga smo
se ja i moji prijatelji morali boriti,
1104
01:17:19,162 --> 01:17:22,363
i u toj borbi su neki moji
prijatelji morali poginuti,
1105
01:17:22,462 --> 01:17:24,295
to mi nije ba� dobro izgledalo.
1106
01:17:27,430 --> 01:17:32,695
15. novembra 1969.,
pola miliona ljudi je protestovalo
1107
01:17:32,796 --> 01:17:36,297
protiv rata ponovo u Va�ingtonu.
1108
01:17:37,830 --> 01:17:43,363
Ovaj put su autobusi obezbedili
neprobojni zid oko Bele ku�e.
1109
01:17:43,462 --> 01:17:48,141
Predsednik Nikson je tvrdio da je bio
prezauzet gledanjem fudbala na televiziji,
1110
01:17:48,176 --> 01:17:49,450
da bi obratio pa�nju.
1111
01:17:51,020 --> 01:17:53,863
Ali je sugerisao da bi
helikopteri Armije mogli biti kori��eni
1112
01:17:53,962 --> 01:17:57,859
da ugase sve�e demonstranata.
1113
01:17:59,067 --> 01:18:00,083
KOMUNISTI�KA PARTIJA
*** USA ***
1114
01:18:00,118 --> 01:18:02,263
Stotine hiljada
drugih su demonstrirali
1115
01:18:02,298 --> 01:18:05,600
u San Francisku i Njujorku.
1116
01:18:12,496 --> 01:18:16,195
Najupe�atljivi antiratni
protest na Dan zahvalnosti
1117
01:18:16,296 --> 01:18:18,762
se nije odigrao u
zemlji, ve� u Vijetnamu,
1118
01:18:18,863 --> 01:18:21,812
iako je njegova forma
bila tipi�no ameri�ka.
1119
01:18:21,847 --> 01:18:25,978
Oko 100 ameri�kih vojnika
stacioniranih u bolnici Pleiku
1120
01:18:26,063 --> 01:18:29,185
je odbilo da jede
njihovu tradicionalnu �uretinu.
1121
01:18:29,220 --> 01:18:33,223
Opisali su svoj post kao
pasivni protest protiv rata.
1122
01:18:42,631 --> 01:18:43,826
Armija je uradila
ono �to i ina�e.
1123
01:18:44,154 --> 01:18:46,506
D�OAN FJURI
Vojna bolni�arka
Svake godine, za Dan
zahvalnosti, oni prave veliku stvar.
1124
01:18:46,541 --> 01:18:51,723
Oni �e doneti �urku, pire
krompir, pitu od jabuka i �ta god.
1125
01:18:51,758 --> 01:18:53,063
A u tom trenutku, mislim,
1126
01:18:53,162 --> 01:18:56,966
puno nas je bilo veoma,
veoma cini�no u vezi rata
1127
01:18:57,001 --> 01:18:58,555
i onoga �to se de�avalo.
1128
01:18:59,546 --> 01:19:01,331
Ali nismo �eleli da
pravimo veliku frku oko toga.
1129
01:19:01,695 --> 01:19:04,218
Znali smo da �e tamo
biti ljudi sa televizije.
1130
01:19:04,363 --> 01:19:08,600
I par organizatora je
tra�ilo ljude za razgovor.
1131
01:19:08,635 --> 01:19:12,175
Do�li su do mene i rekla sam,
"Ne. Posti�u i radi�u svoj posao."
1132
01:19:12,210 --> 01:19:16,559
"Ali stvarno ne �elim biti
uklju�ena u neku medijsku stvar."
1133
01:19:16,594 --> 01:19:21,135
Na taj Dan zahvalnosti,
poru�nik Fjuri je bila na du�nosti
1134
01:19:21,170 --> 01:19:24,733
kad se jednom njenom
pacijentu naglo pogor�alo stanje.
1135
01:19:26,884 --> 01:19:28,731
Neki pacijenti vam prirastu srcu.
1136
01:19:28,766 --> 01:19:31,668
A taj de�ko, mislim da je imao
18 godina. Njegovo ime je bilo Timi.
1137
01:19:33,326 --> 01:19:34,908
Bilo je malo verovatno
da �e pre�iveti.
1138
01:19:36,700 --> 01:19:39,109
I bila sam tako ljuta.
1139
01:19:40,858 --> 01:19:42,042
Upravo sam ga izgubila.
1140
01:19:42,863 --> 01:19:47,426
Se�am se da sam iza�la iz
operacione sale, strgnula sam odelo i masku,
1141
01:19:47,461 --> 01:19:50,229
iza�la sam napolje i rekla,
"Gde su svi ti novinari?"
1142
01:19:51,099 --> 01:19:54,997
Postim protiv svakog
rata, ili neprijateljstva
1143
01:19:55,032 --> 01:19:57,612
koje nepotrebno
povre�uje nevine ljude,
1144
01:19:58,499 --> 01:20:00,701
�irom sveta, ne samo
u Vijetnamu, ve� svuda,
1145
01:20:00,801 --> 01:20:03,355
uklju�uju�i i Sjedinjene
Ameri�ke Dr�ave.
1146
01:20:03,363 --> 01:20:07,268
Mislim, ne protestujete
protiv rata u ratnoj zoni.
1147
01:20:08,604 --> 01:20:11,485
Do tada ste naravno,
imali taj stav,
1148
01:20:11,520 --> 01:20:12,404
"�ta �e oni uraditi?
1149
01:20:12,439 --> 01:20:14,066
Poslati me u Vijetnam?"
1150
01:20:14,101 --> 01:20:16,392
Danas Mesec.
Sutra - Vijetnam.
1151
01:20:23,595 --> 01:20:26,606
Recimo samo da biti
marinac ratni veteran
1152
01:20:26,630 --> 01:20:29,451
u kampusima koled�a
1969. i 1970.,
1153
01:20:30,695 --> 01:20:32,562
to ba� nije bila
dobra stvar da se bude
1154
01:20:32,663 --> 01:20:34,452
D�ON MUSGREJV
Marinci
ako ste hteli da izlazite
sa curama i budete popularni.
1155
01:20:37,395 --> 01:20:40,781
Kad sam do�ao
ku�i, izgledalo je kao
1156
01:20:40,962 --> 01:20:43,860
da nisam imao
ikome bilo �ta da dam.
1157
01:20:47,662 --> 01:20:51,554
Marinski kaplar D�on
Muzgrejv je skoro poginuo
1158
01:20:51,796 --> 01:20:56,094
u borbi ispod DMZ-a u jesen 1967.
1159
01:20:56,529 --> 01:20:59,330
Ranjen je u vilicu i rame,
1160
01:20:59,430 --> 01:21:03,195
rebra su mu polomljena,
plu�a probu�ena, nervi pokidani,
1161
01:21:03,296 --> 01:21:06,709
i proveo je 17 meseci
u mornari�kim bolnicama.
1162
01:21:07,729 --> 01:21:12,587
Sada je studirao na Bejker
univerzitetu u Boldvin sitiju, Kanzas.
1163
01:21:16,130 --> 01:21:20,013
Ali gde god oti�ao,
rat nije bio daleko.
1164
01:21:22,762 --> 01:21:25,454
A taj mirovni pokret,
neko vreme je bio dosta gadan,
1165
01:21:27,195 --> 01:21:28,764
nazivaju�i veterane ubicama beba.
1166
01:21:31,262 --> 01:21:34,104
PALITE VOJNE POZIVE
NE DECU
Malo je re�i da nas je to
ljutilo. Slamalo nam je srca.
1167
01:21:35,245 --> 01:21:37,030
�ta su oni mislili?
1168
01:21:37,496 --> 01:21:41,421
Ne okre�e� le�a
svojim ratnicima.
1169
01:21:42,863 --> 01:21:45,070
Nisam vi�e nikome verovao.
1170
01:21:46,863 --> 01:21:48,083
Samo mojoj porodici.
1171
01:21:50,300 --> 01:21:53,527
Muzgrejv je bio povre�en
na�inom kako su ga neki ljudi tretirali
1172
01:21:53,863 --> 01:21:56,603
da se dobrovoljno javio
za povratak u Vijetnam.
1173
01:21:57,296 --> 01:22:00,596
Marinci su ga odbili
zbog njegovih povreda,
1174
01:22:01,029 --> 01:22:04,275
i umesto toga su tra�ili
da pomogne u regrutaciji.
1175
01:22:05,063 --> 01:22:06,834
Radio je to neko vreme,
1176
01:22:07,095 --> 01:22:11,181
ali kad su mu studenti postavljali
pitanja o ratu on nije mogao da odgovori
1177
01:22:11,216 --> 01:22:16,124
i tako�e je po�eo da �ita
o tome kako i za�to se borio.
1178
01:22:17,695 --> 01:22:20,452
Imao sam prijatelje tamo
koji su bili na drugoj turi,
1179
01:22:21,462 --> 01:22:24,353
i nekako, i dalje sam
se smatrao marincem
1180
01:22:24,662 --> 01:22:27,574
i... i �to sam vi�e �itao,
1181
01:22:27,609 --> 01:22:32,079
to manje sam mogao
braniti na�e prisustvo tamo.
1182
01:22:34,228 --> 01:22:36,772
I onda, prestao
sam da pri�am sa svima.
1183
01:22:39,075 --> 01:22:42,638
Muzgrejv se postepeno po�eo
ose�ati kao da je podeljen na dvoje.
1184
01:22:43,229 --> 01:22:47,115
I dalje je bio progonjen
se�anjem na one marince
1185
01:22:47,162 --> 01:22:49,706
koji su umrli da bi on �iveo.
1186
01:22:51,830 --> 01:22:54,170
Tih godina sam
izlazio sa mojim pi�toljem.
1187
01:22:55,063 --> 01:22:57,175
Do�ao bih ku�i nakon opijanja,
1188
01:22:57,863 --> 01:23:01,534
i pritiskao bih ga na slepoo�nicu,
ili bih ga stavljao ispod brade,
1189
01:23:03,985 --> 01:23:06,690
pitaju�i se ho�e li ovo biti no�
u kojoj �u imati petlje da to uradim.
1190
01:23:09,177 --> 01:23:11,272
Imao sam metak u
cevi i otko�io bih ga.
1191
01:23:11,296 --> 01:23:12,766
Isti tip pi�tolja koji
sam nosio u Vijetnamu.
1192
01:23:16,195 --> 01:23:18,735
I pomislio sam,
"Stvarno �u to uraditi ve�eras."
1193
01:23:19,630 --> 01:23:22,219
Znate, kao, "Stvarno �u to u�initi".
1194
01:23:23,529 --> 01:23:26,349
I moji psi... pustio sam pse
napolje. Imao sam dva psa.
1195
01:23:27,195 --> 01:23:30,204
Oni su skakali i grebali
na ulaznim vratima.
1196
01:23:30,229 --> 01:23:31,388
�eleli su unutra.
1197
01:23:32,195 --> 01:23:34,962
Zako�io sam pi�tolj, spustio
sam ga i pustio ih unutra.
1198
01:23:36,895 --> 01:23:39,648
Bili su tako otvoreni
u svojoj ljubavi prema meni
1199
01:23:39,683 --> 01:23:41,330
da sam
bukvalno rekao naglas,
1200
01:23:41,430 --> 01:23:44,792
"Vau, ako zbilja �elim ovo
da uradim, mogu to sutra."
1201
01:23:46,695 --> 01:23:49,394
Vratio sam se u sobu
i stavio pi�tolj u fijoku, i...
1202
01:23:50,063 --> 01:23:52,996
i ja... mislim da je to bilo
najbli�e dokle sam stigao.
1203
01:23:53,095 --> 01:23:56,239
Mislim da bih se
mo�da ubio... u... ubio te no�i.
1204
01:23:57,162 --> 01:23:59,896
Ali ne�to tako jednostavno
kao moji psi koji su hteli nazad...
1205
01:24:01,229 --> 01:24:03,327
je zaustavilo te misli.
1206
01:24:07,229 --> 01:24:09,040
Zbilja mi je drago
da se to nije desilo.
1207
01:24:10,330 --> 01:24:13,180
Ipak, u to vreme
je to imalo puno smisla.
1208
01:24:16,613 --> 01:24:18,463
25.000 VOJNIKA SE
POVLA�I IZ VIJETNAMA ZA 30 DANA
1209
01:24:18,630 --> 01:24:20,915
Povla�enje trupa Ri�arda Niksona je
1210
01:24:21,115 --> 01:24:23,291
kona�no okrenulo
Muzgrejva protiv rata.
1211
01:24:23,762 --> 01:24:25,994
"Ako nije vredno
pobe�ivanja," rekao je,
1212
01:24:26,595 --> 01:24:28,065
"nije vredno ni umiranja."
1213
01:24:28,996 --> 01:24:31,595
Njegova lojalnost marincima
1214
01:24:31,695 --> 01:24:34,239
mu jo� nije dozvoljavala
da to otvoreno ka�e,
1215
01:24:34,662 --> 01:24:37,152
ali je rekao na
antiratnom skupu na kampusu
1216
01:24:37,229 --> 01:24:39,984
da se trebaju prestati
pona�ati kao da ih nije briga
1217
01:24:40,162 --> 01:24:42,212
za ljude od kojih je
tra�eno da se bore,
1218
01:24:43,063 --> 01:24:45,388
i pozdravljen je
stoje�im ovacijama.
1219
01:24:49,630 --> 01:24:52,472
Za mene je
mislim prekretnica bila,
1220
01:24:52,507 --> 01:24:55,088
jedne ve�eri koju sam proveo sa
mojim prijateljem Sonijem Volterom,
1221
01:24:55,462 --> 01:24:57,695
D�EK TOD
Nebraska
koji je bio upravo
demobilisan iz vojske,
1222
01:24:57,796 --> 01:25:00,363
i do�ao je ku�i i
proveo je jedno ve�e
1223
01:25:00,462 --> 01:25:03,488
pre nego �to sam oti�ao u
uveravanju mene da ne idem.
1224
01:25:03,523 --> 01:25:05,784
�ak je ponudio i
da me odveze u Kanadu.
1225
01:25:05,830 --> 01:25:08,208
Pokazivao mi je neke
u�asne slike iz Vijetnama
1226
01:25:08,496 --> 01:25:09,760
tokom njegovog boravka tamo.
1227
01:25:12,130 --> 01:25:15,824
Mislim da je sve �to se desilo
kasnije imalo korene u toj ve�eri.
1228
01:25:17,962 --> 01:25:21,262
Dok je i�ao na
Univerzitet Nebraske,
1229
01:25:21,363 --> 01:25:25,162
D�ek Tod je prolazio
obuku za marinskog oficira,
1230
01:25:25,262 --> 01:25:28,662
dok ga lo�a kolena
nisu prisilila da odustane
1231
01:25:28,762 --> 01:25:30,830
i verovao je
kako ga je to izuzelo
1232
01:25:30,930 --> 01:25:35,561
od uzimanja u�e��a u ratu
koji je sve vi�e vidio kao nemoralan.
1233
01:25:37,386 --> 01:25:40,057
Po�eo je da radi kao
novinar za Majami Herald.
1234
01:25:40,430 --> 01:25:46,090
Ali je u jesen 1969. dobio
poziv za regrutaciju od Armije.
1235
01:25:48,996 --> 01:25:52,542
Oti�ao sam na lekarsku proveru
i pokazao im otpusnicu iz Marinaca
1236
01:25:52,595 --> 01:25:55,906
i se�am se narednika, ili ko je god
bio sa kim sam pri�ao, kako ka�e,
1237
01:25:56,030 --> 01:25:57,935
"Vi ste otpu�teni iz
oficirskog programa."
1238
01:25:58,135 --> 01:25:59,963
"Regrutujemo vas kao vojnika."
1239
01:26:01,830 --> 01:26:04,262
Krajem novembra 1969.,
1240
01:26:04,363 --> 01:26:08,695
Tod se javio na osnovnu
obuku u Fort Luis, Va�ington.
1241
01:26:10,830 --> 01:26:12,796
Moral nije mogao biti gori.
1242
01:26:12,895 --> 01:26:14,762
I izgledalo je da to uklju�uje
1243
01:26:14,863 --> 01:26:16,673
�ak i narednike i oficire.
1244
01:26:17,796 --> 01:26:21,695
Niko nije �eleo da ide. Niko.
1245
01:26:21,796 --> 01:26:25,130
Amerika izgleda da se
pomerila sa visokog Vudstoka
1246
01:26:25,229 --> 01:26:28,851
tog leta na ovo... ovu
vrstu gorkog niskog Niksona.
1247
01:26:29,695 --> 01:26:33,063
D�ek Tod i jo� jedan
pripadnik njegove jedinice
1248
01:26:33,162 --> 01:26:38,306
su po�eli po no�i pri�ati �ta
zna�i biti veran svojoj savesti.
1249
01:26:42,029 --> 01:26:44,430
Nekih 170.000 ljudi
1250
01:26:44,529 --> 01:26:47,192
je dobilo status
prigovora savesti
1251
01:26:47,227 --> 01:26:49,104
tokom vijetnamske ere.
1252
01:26:49,563 --> 01:26:53,693
Ali po�to je D�ek Tod
sumnjao u postojanje Boga,
1253
01:26:53,728 --> 01:26:56,581
taj put je bio
za njega zatvoren.
1254
01:26:57,430 --> 01:27:00,548
Bila su samo dva puta.
Zatvor ili Kanada.
1255
01:27:00,662 --> 01:27:03,234
I za mene, i�i u
zatvor je bilo samo...
1256
01:27:03,296 --> 01:27:04,914
Nisam se mogao suo�iti sa tim.
1257
01:27:05,296 --> 01:27:06,721
Zato sam oti�ao u Kanadu.
1258
01:27:08,714 --> 01:27:13,811
# Zbogom An�elina
Zvona krune
1259
01:27:15,962 --> 01:27:19,915
# su ukradena od bandita,
Se�am se te
zadnje predivne vo�nje,
1260
01:27:20,029 --> 01:27:23,415
# moram pratiti zvuk
sve te Daglasove
jele du� puta.
1261
01:27:24,662 --> 01:27:26,863
I se�am se, nakon
�to smo pro�li granicu,
1262
01:27:26,962 --> 01:27:29,462
# triangl zvecka,
bio je povetarac,
kao da su nam mahnuli
1263
01:27:29,563 --> 01:27:31,695
# muzika je tiha,
i gledao sam u retrovizor, misle�i,
1264
01:27:31,796 --> 01:27:34,486
"�ove�e, tamo je moja zemlja.
Nikad je vi�e ne�u videti."
1265
01:27:36,324 --> 01:27:38,991
# ali zbogom An�elina
1266
01:27:39,630 --> 01:27:42,029
# no� je buknula
1267
01:27:42,698 --> 01:27:45,075
# i moram da idem
1268
01:27:47,130 --> 01:27:48,981
Nazivan sam kukavicom stalno.
1269
01:27:49,863 --> 01:27:53,219
# nema koristi od pri�e
Trebalo mi je dugo vremena
1270
01:27:53,525 --> 01:27:56,188
# i nema potrebe za optu�be,
da ne ose�am da
je ono �to sam uradio
1271
01:27:56,223 --> 01:27:58,707
bilo kukavi�ki,
jer sam i dalje imao
1272
01:27:58,742 --> 01:28:02,785
# nema �ta da se doka�e,
to vojno duboko
ukorenjeno u mene.
1273
01:28:03,395 --> 01:28:06,496
# sve je jo� uvek isto
To je bila najhrabrija
stvar koju sam ikad uradio.
1274
01:28:06,595 --> 01:28:08,595
Najhrabrija stvar
koju sam ikad uradio.
1275
01:28:10,602 --> 01:28:11,938
Vankuver
1276
01:28:11,973 --> 01:28:14,755
D�ek Tod je na kraju
na�ao posao kao novinar,
1277
01:28:15,063 --> 01:28:18,044
�to mu je omogu�ilo
da dobije "stalni boravak,"
1278
01:28:18,162 --> 01:28:21,496
# zovi me po imenu ako �eli�,
nikad ti ne�u zabraniti,
korak prema
kanadskom dr�avljanstvu.
1279
01:28:21,595 --> 01:28:26,095
Samo �etvrtina od 30.000
Amerikanaca koliko se procenuje
1280
01:28:26,195 --> 01:28:29,414
# ali zbogom An�elina,
da je pre�lo u Kanadu
je to uspela da uradi.
1281
01:28:34,261 --> 01:28:35,261
# nebo je eksplodiralo
i moram da odem gde je tiho
1282
01:28:35,262 --> 01:28:38,462
U isto vreme,
oko 30.000 Kana�ana
1283
01:28:38,563 --> 01:28:42,029
�e se dobrovoljno
prijaviti za borbu u Vijetnamu.
1284
01:29:00,863 --> 01:29:06,702
HAL KU�NER
Ratni zarobljenikMislio sam o... mojim
roditeljima i ro�acima
1285
01:29:06,737 --> 01:29:10,148
i mojoj �eni i
mojoj maloj curici.
1286
01:29:10,183 --> 01:29:13,156
I jedna od stvari koja
me je uznemiravala, je da...
1287
01:29:13,595 --> 01:29:18,296
se nisam mogao setiti kako oni
izgledaju nakon nekog vremena.
1288
01:29:18,395 --> 01:29:20,762
Se�ao sam se kako
su njihove slike izgledale.
1289
01:29:20,863 --> 01:29:25,262
I kad sam ih
zami�ljao u mom umu
1290
01:29:25,363 --> 01:29:28,830
zami�ljao sam sliku, fotografiju.
1291
01:29:31,496 --> 01:29:35,033
Valeri Ku�ner je stigla na...
- Supruga Hala Ku�nera, Valeri,
1292
01:29:35,095 --> 01:29:37,195
nije bukvalno �ula
ni�ta o svom mu�u
1293
01:29:37,296 --> 01:29:41,282
od njegovog zarobljavanja
od strane Vijet Konga 1967.,
1294
01:29:41,317 --> 01:29:44,057
i putovala je na Daleki Istok
1295
01:29:44,092 --> 01:29:46,633
da poku�a da
popravi uslove za njega.
1296
01:29:47,845 --> 01:29:50,109
Mislim da je period
moje najve�e frustracije
1297
01:29:50,144 --> 01:29:52,595
bio malo pre i
nakon ro�enja na�eg sina.
1298
01:29:52,695 --> 01:29:55,262
On je ro�en u aprilu 1968.,
1299
01:29:55,363 --> 01:29:59,229
a moj mu� je
zarobljen u novembru 1967.
1300
01:29:59,330 --> 01:30:02,933
Tako da moj mu� jo�
ne zna za njegovo ro�enje.
1301
01:30:03,262 --> 01:30:05,502
Dok njihovog oca
nema, Ku�nerova deca
1302
01:30:05,529 --> 01:30:08,630
jako zavise od njihove
majke i njihovih dedova i baka.
1303
01:30:08,729 --> 01:30:12,630
Mladi Majk nikad nije video svog
oca, ali ga 6-togodi�nja Toni D�in pamti.
1304
01:30:12,729 --> 01:30:16,029
Uspomene na majora
Ku�nera su svuda u njihovoj ku�i.
1305
01:30:16,130 --> 01:30:18,453
Toni, me�utim, zna samo
da je on odsutan, da je
1306
01:30:18,653 --> 01:30:21,330
zarobljen, da ja deda tu
sve dok tata ne do�e ku�i.
1307
01:30:21,430 --> 01:30:25,296
Ku�nerovi brinu, ali ne tuguju.
1308
01:30:25,395 --> 01:30:27,989
Don Farmer, ABC Njuz.
1309
01:30:34,262 --> 01:30:40,190
U februaru 1970., u ku�i u
industrijskom predgra�u Pariza,
1310
01:30:40,225 --> 01:30:42,680
Henri Kisind�er je
otpo�eo novu seriju
1311
01:30:42,715 --> 01:30:46,196
tajnih pregovora...
razgovora tako tajnih
1312
01:30:46,231 --> 01:30:49,637
da ni ministru inostranih
poslova SAD nije re�eno za njih.
1313
01:30:51,539 --> 01:30:52,691
Njegov pregovara�ki partner
1314
01:30:52,726 --> 01:30:56,489
�e biti Le Zuanov blizak
politi�ki saveznik, Le Duk To,
1315
01:30:56,524 --> 01:30:59,970
veteran 40 godina
revolucionarne borbe
1316
01:31:00,005 --> 01:31:03,962
i partijskih intriga,
pronicljiv, neumoljiv,
1317
01:31:03,997 --> 01:31:07,243
i otvoreno prezriv
prema Vijetnamizaciji.
1318
01:31:08,689 --> 01:31:10,783
Ako Sjedinjene Dr�ave
nisu mogle da pobede
1319
01:31:10,818 --> 01:31:13,735
sa pola miliona svojih
vojnika, pitao je Kisind�era,
1320
01:31:13,770 --> 01:31:17,927
"Kako mo�ete uspeti kad pustite da
se samo va�e marionetske trupe bore?"
1321
01:31:18,695 --> 01:31:22,023
Amerikanci su priznali
da nemaju odgovora.
1322
01:31:27,662 --> 01:31:29,863
Bez obzira na zastoj u Parizu,
1323
01:31:29,962 --> 01:31:33,563
Niksonova prva
godina je bila trijumf.
1324
01:31:35,472 --> 01:31:39,231
Povukao je 115.000
vojnika iz Vijetnama.
1325
01:31:41,063 --> 01:31:43,997
Broj ameri�kih �rtava je pao.
1326
01:31:46,021 --> 01:31:49,371
Smanjenje poziva za
regrutaciju i novi lutrijski sistem
1327
01:31:49,406 --> 01:31:52,783
su smanjili protivljenje ratu.
1328
01:31:55,195 --> 01:31:58,307
A nasilne akcije
nekih revolucionara
1329
01:31:58,342 --> 01:32:01,468
su na�tetile samom
antiratnom pokretu.
1330
01:32:01,503 --> 01:32:05,995
Izme�u septembra
1969. i maja 1970.,
1331
01:32:06,030 --> 01:32:08,363
bi�e stotine postavljenih bombi,
1332
01:32:08,398 --> 01:32:10,331
u bankama i sudnicama,
1333
01:32:10,366 --> 01:32:13,563
centrima za prijem regruta
i objektima rezervnih oficira.
1334
01:32:15,296 --> 01:32:20,371
Jedan policajac je poginuo.
Tri potencijalna bomba�a
1335
01:32:20,406 --> 01:32:23,668
su slu�ajno sami sebe
digli u vazduh u Grini� Vilid�u.
1336
01:32:25,996 --> 01:32:29,611
Antiratni pokret se podelio.
1337
01:32:30,029 --> 01:32:32,796
NENSI BIBERMEN
Antiratni aktivista
Bilo je ljudi koji su
ose�ali da je jedini na�in
1338
01:32:32,895 --> 01:32:37,336
na koji �emo okon�ati rat
to da postanemo nasilniji.
1339
01:32:37,371 --> 01:32:39,885
Da se moramo nasiljem
suprotstaviti nasilju.
1340
01:32:39,920 --> 01:32:44,859
Kako �e se to desiti
nije govorilo otvoreno.
1341
01:32:44,894 --> 01:32:47,439
Ali postojalo je
to ispod povr�ine.
1342
01:32:47,474 --> 01:32:52,645
Ovo je vodovodna cev
napunjena barutom.
1343
01:32:55,363 --> 01:32:57,762
Moji Amerikanci,
1344
01:32:57,863 --> 01:33:00,430
�ivimo u doba anarhije,
1345
01:33:00,529 --> 01:33:03,063
kako u inostranstvu
tako i kod ku�e.
1346
01:33:06,200 --> 01:33:09,806
Vidimo bezumne napade
na sve velike institucije,
1347
01:33:09,841 --> 01:33:14,533
koje su stvorene od slobodnih
civilizacija u zadnjih 500 godina.
1348
01:33:17,364 --> 01:33:18,772
�ak i ovde u
Sjedinjenim Dr�avama,
1349
01:33:18,807 --> 01:33:22,074
veliki univerziteti
su sistemati�no uni�teni.
1350
01:33:25,996 --> 01:33:30,747
Ako, kad smo u velikoj
opasnosti, svetska najmo�nija nacija,
1351
01:33:31,430 --> 01:33:32,602
Sjedinjene Ameri�ke Dr�ave,
1352
01:33:33,329 --> 01:33:36,770
postupa kao jadan,
bespomo�an div,
1353
01:33:38,195 --> 01:33:41,895
snage totalitarizma i anarhije
1354
01:33:41,996 --> 01:33:45,301
�e pretiti slobodnim nacijama i
slobodnim institucijama �irom sveta.
1355
01:33:46,430 --> 01:33:48,781
30. aprila 1970.,
1356
01:33:49,150 --> 01:33:50,919
predsednik Nikson je �okirao svet
1357
01:33:51,356 --> 01:33:54,836
objavljuju�i da je poslao
30.000 ameri�kih vojnika
1358
01:33:55,380 --> 01:33:57,097
da upadnu u Kambod�u.
1359
01:33:59,262 --> 01:34:04,041
Prethodnog meseca, princ
Norodom Sihanuk je svrgnut pu�em.
1360
01:34:04,747 --> 01:34:06,890
Godinama je dozvoljavao
Severnovijetnamcima
1361
01:34:07,162 --> 01:34:08,781
da imaju uto�i�ta
u njegovoj zemlji,
1362
01:34:09,830 --> 01:34:13,211
ali nije protestovao kad su
ih ameri�ki bombarderi napadali.
1363
01:34:15,462 --> 01:34:17,272
Novi predsednik, Lon Nol,
1364
01:34:18,162 --> 01:34:20,731
je bio antikomunista,
podr�an od Sjedinjenih Dr�ava.
1365
01:34:22,130 --> 01:34:24,430
Nikson je sada osetio
da bi mogao uraditi
1366
01:34:24,529 --> 01:34:27,323
ono �to su ameri�ki generali
�eleli da urade godinama,
1367
01:34:28,274 --> 01:34:31,297
da goni neprijatelja van
granica Ju�nog Vijetnama.
1368
01:34:33,529 --> 01:34:36,363
Ameri�kim trupama
od 30.000 vojnika
1369
01:34:36,462 --> 01:34:39,403
�e se pridru�iti
50.000 vojnika ARVN-a.
1370
01:34:41,729 --> 01:34:43,946
Cilj je bio da se
napadnu severnovijetnamski
1371
01:34:44,319 --> 01:34:46,120
kampovi i linije snabdevanja
1372
01:34:46,529 --> 01:34:49,043
i da se kupi vreme da
se ju�novijetnamska armija
1373
01:34:49,674 --> 01:34:52,050
pripremi za samostalnu borbu.
1374
01:34:54,229 --> 01:34:56,496
Nikson je rekao javnosti
1375
01:34:56,595 --> 01:34:59,722
da je naredio
"upad", a ne "invaziju",
1376
01:35:00,262 --> 01:35:03,961
namenjen samo da za�titi
ameri�ke momke u Ju�nom Vijetnamu
1377
01:35:04,895 --> 01:35:08,560
i da odgovori na
Severnovijetnamsku "agresiju".
1378
01:35:11,962 --> 01:35:14,832
Nisam brinuo o
politi�kom konfliktu.
1379
01:35:15,930 --> 01:35:19,917
D�EJMS GILAM
Vojska
Brinuo sam o tome,
"Ho�u li biti �iv u narednih 10'?"
1380
01:35:21,729 --> 01:35:24,490
Bili smo na
zapadnom obodu invazije.
1381
01:35:25,162 --> 01:35:27,761
U�li smo dalje
od svih u Kambod�u.
1382
01:35:29,089 --> 01:35:30,706
Bilo je to vru�a zona sletanja.
1383
01:35:31,796 --> 01:35:34,793
Dobio sam rupe
u mom rancu.
1384
01:35:35,832 --> 01:35:39,783
Le�ao sam potrbu�ke
i poga�ali su me u ranac,
1385
01:35:39,830 --> 01:35:42,314
�to zna�i da su mi
proma�ili glavu za mo�da 10 cm.
1386
01:35:44,430 --> 01:35:47,315
Stvarno nisam mislio da
�u videti kraj te nedelje.
1387
01:35:54,430 --> 01:35:58,779
Prizor ameri�kih vojnika
koji prelaze granicu Kambod�e
1388
01:35:58,814 --> 01:36:01,284
je nanovo
potpalio antiratni pokret.
1389
01:36:03,395 --> 01:36:04,604
Ako se vojnici vra�aju ku�i,
1390
01:36:05,436 --> 01:36:07,228
ako se rat bli�i kraju,
1391
01:36:07,729 --> 01:36:10,468
za�to je Nikson
odlu�io da ga pro�iri?
1392
01:36:11,729 --> 01:36:14,529
Kako �e invazija druge zemlje
1393
01:36:14,630 --> 01:36:17,132
pomo�i da se donese
mir u jugoisto�nu Aziju?
1394
01:36:18,595 --> 01:36:21,895
Reakcija na kampusima
je bila brza i predvidljiva.
1395
01:36:21,996 --> 01:36:24,604
Studenti i mnogi od njihovih
profesora su protiv predsednika.
1396
01:36:25,296 --> 01:36:28,462
Studenti Prinstona su pozvali
na nacionalni studentski �trajk.
1397
01:36:28,563 --> 01:36:32,262
Antiratna okupljanja su planirana
na Harvardu, MIT-u, Indijani,
1398
01:36:32,363 --> 01:36:34,496
Purdu univerzitetu
i drugim koled�ima.
1399
01:36:39,762 --> 01:36:42,996
U ponedeljak ujutro, 4. maja 1970,
1400
01:36:43,095 --> 01:36:45,475
oko 2.000 studenata
se okupilo na zemlji�tu
1401
01:36:45,695 --> 01:36:48,588
Kent Stejt univerziteta
u Kentu, Ohajo.
1402
01:36:49,563 --> 01:36:53,121
Neki su samo
i�li sa �asa na �as.
1403
01:36:53,395 --> 01:36:56,732
Ostali su planirali da prisustvuju
skupu sazvanom kao protest
1404
01:36:56,895 --> 01:36:59,060
Niksonovom �irenju rata
1405
01:36:59,595 --> 01:37:03,340
i prisustvu Nacionalne
garde Ohaja u kampusu.
1406
01:37:05,462 --> 01:37:09,388
Guverner D�ejms Rodes je
pozvao gardiste 2 dana ranije
1407
01:37:10,063 --> 01:37:14,841
nakon �to je gomila zapalila staru
drvenu zgradu rezervnih oficira
1408
01:37:15,499 --> 01:37:18,877
i onda su spre�ili
vatrogasce da je ugase.
1409
01:37:22,962 --> 01:37:26,660
Rodes je uporedio protestante
sa nacisti�kim sme�im ko�uljama
1410
01:37:27,095 --> 01:37:30,698
i obe�ao je da �e koristiti
"sva oru�ja da iskoreni"
1411
01:37:30,733 --> 01:37:33,818
"najgoru vrstu ljudi
koju gajimo u Americi."
1412
01:37:39,496 --> 01:37:43,251
Oru�je gardista je bilo
napunjeno bojevom municijom,
1413
01:37:44,830 --> 01:37:46,554
iako niko u
gomili to nije znao.
1414
01:37:46,762 --> 01:37:49,080
Za�to imate pu�ke?!
Ne razumem!
1415
01:37:49,930 --> 01:37:52,025
Napustite odmah ovu zonu!
1416
01:37:52,895 --> 01:37:57,534
Studentima je nare�eno
da se razi�u. Ostali su gde jesu.
1417
01:38:04,496 --> 01:38:06,887
Suzavac je raspr�io neke od njih.
1418
01:38:26,930 --> 01:38:29,455
�inilo se da se
gardisti povla�e.
1419
01:38:30,895 --> 01:38:34,918
Ali onda su se pripadnici
grupe G okrenuli i otvorili vatru
1420
01:38:35,095 --> 01:38:38,828
na studente okupljene
na i oko parkinga.
1421
01:39:10,595 --> 01:39:12,762
Neka neko zove hitnu!
1422
01:39:14,529 --> 01:39:17,496
Ljudi umiru ovde dole!
Dovedite odmah hitnu ovamo!
1423
01:39:24,162 --> 01:39:27,529
67 hitaca za 13 sekundi
1424
01:39:27,630 --> 01:39:29,945
Alison Krouz
Sandra �ojer
je ubilo dve devojke
1425
01:39:29,946 --> 01:39:32,555
D�efri Miler
Vilijam �reder
i dva mladi�a...
1426
01:39:34,930 --> 01:39:38,095
Uklju�uju�i studenta koji je
imao �kolarinu rezervnih oficira
1427
01:39:38,195 --> 01:39:40,539
i koji je jednostavno bio posmatra�.
1428
01:39:46,363 --> 01:39:50,771
To mrtvo dete na tlu
1429
01:39:51,162 --> 01:39:52,563
je bio jedan od na�ih.
1430
01:39:54,563 --> 01:39:57,863
Ako mo�emo ubiti
na�e vlastite studente,
1431
01:39:57,962 --> 01:40:02,414
SEM FAJNS
Nordvestern uviverziet
�ta se to desilo... na�oj zemlji?
1432
01:40:05,162 --> 01:40:08,029
Jo� 9 studenata
je bilo ranjeno,
1433
01:40:08,130 --> 01:40:11,264
od kojih je jedan
ostao trajno paralizovan.
1434
01:40:24,462 --> 01:40:28,830
Nekoliko stotina ljutih,
o�alo��enih u�enika je sedelo
1435
01:40:28,930 --> 01:40:31,965
i tra�ilo da zna za�to su
gardisti pucali na njihove prijatelje.
1436
01:40:36,462 --> 01:40:39,296
Gdine, imate
nekoliko stotina studenata...
1437
01:40:39,395 --> 01:40:42,630
Oficir im je naredio da se
"razi�u ili �emo ponovo pucati".
1438
01:40:42,729 --> 01:40:45,630
Koliko nam dajete?
- Imate 5' .
1439
01:40:45,729 --> 01:40:48,630
Molim vas da me svi slu�ate!
1440
01:40:48,729 --> 01:40:52,795
Samo o�ajne molbe
profesora geologije Glena Frenka
1441
01:40:52,830 --> 01:40:54,953
su spre�ile dalju tragediju.
1442
01:40:55,996 --> 01:40:59,624
Govorite dr. Frank. Govorite.
- Preklinjem vas sada.
1443
01:40:59,987 --> 01:41:06,368
Ako se odmah ne razi�ete, oni �e
krenuti unutra i do�i �e do pokolja.
1444
01:41:06,712 --> 01:41:08,829
Ho�ete li me
molim vas slu�ati?
1445
01:41:09,676 --> 01:41:12,750
Isuse Hriste! Ne �elim
da budem deo ovoga!
1446
01:41:23,095 --> 01:41:24,126
To mi je samo simbolizovalo
1447
01:41:25,318 --> 01:41:27,819
�ta je ovaj rat
uradio na�oj kulturi.
1448
01:41:29,162 --> 01:41:30,721
To su bila deca na obe strane,
1449
01:41:32,204 --> 01:41:34,630
MAJK HINI
Vojska
mladi momci iz
Nacionalne garde
1450
01:41:34,729 --> 01:41:36,488
koji su imali vrlo malo obuke
i verovatno su bili upla�eni,
1451
01:41:38,095 --> 01:41:38,649
i nisu bili dobro vo�eni
1452
01:41:39,160 --> 01:41:42,374
i mladi ljudi i �ene sa druge strane
koji su protestovali protiv rata
1453
01:41:42,733 --> 01:41:44,815
iz idealisti�kih razloga.
1454
01:41:46,046 --> 01:41:47,574
I pogledajte �ta se de�ava
1455
01:41:48,247 --> 01:41:52,247
kad dozvolimo da stvari
krenu lo�e kao �to su krenule.
1456
01:41:56,630 --> 01:42:01,066
Prema jednoj nacionalnoj
anketi, 58% Amerikanaca
1457
01:42:02,162 --> 01:42:03,618
je smatralo da su
ubistva opravdana.
1458
01:42:07,604 --> 01:42:10,523
Roditelji studenta rezervnih oficira
1459
01:42:10,906 --> 01:42:12,472
su primili gomilu pisama mr�nje,
1460
01:42:13,111 --> 01:42:16,266
u kojima je sugerisano da trebaju
biti zahvalni jer im je sin mrtav
1461
01:42:17,155 --> 01:42:19,746
po�to je bio "samo
jo� jedan komunista".
1462
01:42:26,899 --> 01:42:29,522
Tokom narednih dana,
svuda �irom zemlje,
1463
01:42:30,332 --> 01:42:32,379
vi�e od 4 miliona
studenata koled�a
1464
01:42:32,731 --> 01:42:34,523
je demonstriralo protiv rata
1465
01:42:35,168 --> 01:42:37,003
i onoga �to se
desilo na Kejt Stejtu.
1466
01:42:40,329 --> 01:42:44,590
# Nai�ao sam na Bo�je dete
1467
01:42:44,625 --> 01:42:48,636
UBICE# Hodao je putem
1468
01:42:49,112 --> 01:42:53,465
KOJIM PRAVOM UBIJAJU# i pitah ga, gde ide
1469
01:42:53,937 --> 01:42:58,135
# i evo �ta mi je rekeo...
1470
01:42:58,170 --> 01:43:00,476
448 kampusa je zatvoreno,
1471
01:43:02,662 --> 01:43:06,139
# Idem dolje na Jasgurovu farmu
a Nacionalna garda
je pozvana u 16 dr�ava.
1472
01:43:06,746 --> 01:43:11,268
# idem da se
pridru�im rok bendu
1473
01:43:11,730 --> 01:43:15,363
# kampova�u van zemlje
Na D�ekson Stejt
univerzitetu u Misisipiju,
1474
01:43:15,462 --> 01:43:18,068
dr�avna policija je otvorila
vatru na studentski dom.
1475
01:43:19,729 --> 01:43:20,794
Filip Gibs
D�ejms Grin
2 studenta su poginula.
1476
01:43:21,593 --> 01:43:23,765
Jo� 12 ih je ranjeno.
1477
01:43:26,563 --> 01:43:29,276
D�ekson Stejt, to je bio
moj narod. To su bila crna deca.
1478
01:43:30,630 --> 01:43:31,515
NE MOGU NAS SVE POBITII umrli su.
1479
01:43:36,462 --> 01:43:37,762
Armijski vojnik Tim O'Brajan
1480
01:43:38,266 --> 01:43:40,658
je sada bio nazad
kod ku�e u Minesoti.
1481
01:43:42,698 --> 01:43:45,192
Tamo je bio veliki mar�
1482
01:43:45,551 --> 01:43:47,292
nakon pucnjava na
Kent Stejtu, u Sent Polu,
1483
01:43:47,646 --> 01:43:48,516
i pridru�io sam se mar�u.
1484
01:43:49,948 --> 01:43:53,421
Samo sam �eleo da stavim
moje telo usred 100.000 ljudi,
1485
01:43:55,188 --> 01:43:58,129
da re� "ne" izreknem
mojim telom, ako ne mojim ustima,
1486
01:43:58,170 --> 01:44:02,253
samo u�estvuju�i u tom mar�u.
Isti mar� koji sam radio u Vijetnamu
1487
01:44:03,980 --> 01:44:05,796
koji se �inio nerazumnim
i besmislenim i bez cilja,
1488
01:44:06,188 --> 01:44:09,275
ovde se �inio
razumnim i svrsishodnim
1489
01:44:09,777 --> 01:44:13,041
i sa ciljem, usmerenim
prema glavnom gradu dr�ave
1490
01:44:14,095 --> 01:44:15,177
da ka�u ne.
1491
01:44:17,496 --> 01:44:19,449
�ove�e, bio je
tako dobar ose�aj.
1492
01:44:20,796 --> 01:44:22,695
MIR SADA
1493
01:44:24,629 --> 01:44:26,633
Marinski kaplar Bil Erhart
1494
01:44:27,073 --> 01:44:29,041
je bio student
na Svartmor koled�u
1495
01:44:29,526 --> 01:44:32,071
blizu njegovog rodnog
grada u isto�noj Pensilvaniji.
1496
01:44:34,262 --> 01:44:37,447
I pojavila se ta
poznata fotografija.
1497
01:44:38,560 --> 01:44:40,031
I samo sam zurio u nju.
1498
01:44:45,895 --> 01:44:46,108
BIL ERHART
Marinci
I odlepio sam.
1499
01:44:49,044 --> 01:44:51,428
Ne znam koliko dugo sam
sedeo na tom ivi�njaku,
1500
01:44:52,435 --> 01:44:55,718
i ne znam je i to bilo 15'
1501
01:44:56,334 --> 01:44:59,758
ili sat i po.
Upravo sam imao slom.
1502
01:45:00,141 --> 01:45:02,861
Samo pla�u�i,
nekontrolisano jecaju�i.
1503
01:45:03,603 --> 01:45:06,237
Sve o �emu sam mogao
da mislim je bilo, "Zar nije"
1504
01:45:06,629 --> 01:45:07,049
"dosta �to su nas poslali
preko pola sveta da umremo,"
1505
01:45:07,945 --> 01:45:11,897
"sada nas ubijaju na ulicama na�e
vlastite zemlje. Moram ne�to uraditi."
1506
01:45:14,863 --> 01:45:16,608
I na kraju... kad
sam se kona�no isplakao,
1507
01:45:17,016 --> 01:45:19,186
ustao sam i pridru�io
se antiratnom pokretu.
1508
01:45:23,705 --> 01:45:26,847
Se�am se kad su ta
deca ubijena na Kent Stejtu,
1509
01:45:28,195 --> 01:45:29,451
i pomislio sam,
1510
01:45:30,499 --> 01:45:32,739
"Moj Bo�e, sada
ubijamo vlastitu decu."
1511
01:45:34,262 --> 01:45:36,293
D�ON MUSGREJV
Marinci
"Stvarno smo
poludeli." I nisam...
1512
01:45:37,203 --> 01:45:38,773
Tada sam se
sakrivao od stvari.
1513
01:45:39,765 --> 01:45:41,511
Nisam bio ni
u kakvom pokretu.
1514
01:45:41,989 --> 01:45:43,030
Samo sam pio.
1515
01:45:45,891 --> 01:45:49,344
Ali to je bila jedna od
stvari... koje su mi rekle
1516
01:45:51,056 --> 01:45:52,598
da Americi treba bu�enje.
1517
01:45:53,102 --> 01:45:54,664
D�on Musgrejv
1518
01:45:55,108 --> 01:45:59,940
prevod i obrada
dragans
1519
01:46:01,063 --> 01:46:04,195
("Ohio"
Krozbi, Stil, Ne� i Jang)
1520
01:46:27,262 --> 01:46:30,095
# Olovni vojnici i Nikson dolazi
1521
01:46:30,195 --> 01:46:33,063
# Kona�no smo na svome
1522
01:46:33,162 --> 01:46:36,496
# Ovog leta sam �uo bubnjeve
1523
01:46:36,595 --> 01:46:40,262
# �etvoro mrtvo u Ohaju
1524
01:46:40,363 --> 01:46:43,063
# Moram se spustiti
1525
01:46:43,162 --> 01:46:46,462
# Vojnici nas seku
1526
01:46:46,563 --> 01:46:50,195
# Trebalo je davno
1527
01:46:52,729 --> 01:46:54,596
# �ta ako sam je znao
1528
01:46:54,795 --> 01:46:58,029
# I na�ao je mrtvu na tlu?
1529
01:46:58,130 --> 01:47:02,229
# Kako mo�e� oti�i kad zna�?
1530
01:47:36,130 --> 01:47:38,529
# Moram se spustiti
1531
01:47:38,630 --> 01:47:42,162
# Vojnici nas seku
1532
01:47:42,262 --> 01:47:46,029
# Trebalo je davno
1533
01:47:48,430 --> 01:47:50,430
# �ta ako sam je znao
1534
01:47:50,529 --> 01:47:54,496
# I na�ao je mrtvu na tlu?
1535
01:47:54,595 --> 01:47:58,229
Kako mo�e� oti�i kad zna�?
1536
01:48:18,462 --> 01:48:21,330
# Olovni vojnici i Nikson dolazi
1537
01:48:21,430 --> 01:48:24,529
# Kona�no smo na svome
1538
01:48:24,630 --> 01:48:27,529
# Ovog leta sam �uo bubnjeve
1539
01:48:27,630 --> 01:48:29,996
# �etvoro mrtvo u Ohaju
1540
01:48:30,095 --> 01:48:33,162
# �etvoro mrtvo
u Ohaju. �etvoro.
1541
01:48:33,262 --> 01:48:35,430
# �etvoro mrtvo u Ohaju
1542
01:48:35,529 --> 01:48:38,363
# �etvoro. �etvoro mrtvo u Ohaju
1543
01:48:38,462 --> 01:48:41,029
# Kako su to mogli?
�etvoro mrtvo u Ohaju
1544
01:48:41,130 --> 01:48:44,229
# Koliko jo�?
�etvoro mrtvo u Ohaju
1545
01:48:44,330 --> 01:48:48,796
# Za�to? �etvoro mrtvo u...
1546
01:48:49,796 --> 01:48:53,296
Adaptirao na srpski:
suadnovic
144696
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bengali
Bihari
Bosnian
Breton
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romanian
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish (Latin American)
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof