Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:16,480 --> 00:00:19,680
Ik was nog jong toen ik werd ingezworen
in de maffia.
2
00:00:27,240 --> 00:00:29,080
Ze prikten in m'n vinger...
3
00:00:29,640 --> 00:00:32,600
...en ik veegde het bloed af
aan 'n afbeelding van een heilige.
4
00:00:34,080 --> 00:00:38,400
Toen werd de afbeelding verbrand
terwijl ik de heilige eed aflegde.
5
00:00:40,240 --> 00:00:44,480
'Als ik de Cosa Nostra verraad,
laat me dan branden als deze afbeelding.'
6
00:00:48,040 --> 00:00:51,000
Als je ingewijd wordt,
is dat voor altijd.
7
00:00:53,520 --> 00:00:59,240
Cosa Nostra komt voor familie,
vrienden en vaderland.
8
00:01:02,640 --> 00:01:07,160
Eens een maffioso, altijd een maffioso.
9
00:01:46,520 --> 00:01:52,200
Wat deze maffiarechtszaak uniek maakt,
is het breken van de zwijgplicht.
10
00:01:52,280 --> 00:01:55,280
...de grootste anti-maffiaoperatie
sinds de Tweede Wereldoorlog.
11
00:01:55,360 --> 00:01:57,600
De verdachte, Tommaso Buscetta,
deed afstand...
12
00:01:57,680 --> 00:02:01,920
De getuigenis van één man
moet ruim 400 maffialeden veroordelen.
13
00:02:03,120 --> 00:02:06,560
Zijn verraad maakt hem
de meest gezochte man van de maffia.
14
00:02:07,200 --> 00:02:11,200
Hij is de meest significante overloper
in de geschiedenis.
15
00:02:11,280 --> 00:02:14,920
Rechercheurs hebben een van de grootste
maffiaverraders in handen.
16
00:02:15,000 --> 00:02:17,880
Buscetta is een leugenaar.
17
00:02:17,960 --> 00:02:20,880
Buscetta is een worm.
18
00:02:21,520 --> 00:02:24,360
Hij gaf een bekentenis
van 3.000 pagina's...
19
00:02:24,440 --> 00:02:27,360
...die de maffia in Italië linkt
aan die in de VS.
20
00:02:27,840 --> 00:02:31,640
Zijn verklaring zal naar verwachting
tot veel arrestaties leiden.
21
00:02:31,720 --> 00:02:34,680
SENAAT VAN DE VERENIGDE STATEN
22
00:02:34,760 --> 00:02:38,640
Onze volgende getuige
is Mr Tommaso Buscetta.
23
00:02:38,720 --> 00:02:42,640
Mr Buscetta is om veiligheidsredenen
ondergedoken...
24
00:02:42,800 --> 00:02:47,360
...en leeft nu voor zijn veiligheid
met een valse naam op een geheime locatie.
25
00:02:47,720 --> 00:02:50,520
Daarom zal hij getuigen
van achter een scherm.
26
00:02:50,760 --> 00:02:54,880
Deze man getuigt tegen een aantal
van de gevaarlijkste mensen op aarde.
27
00:02:54,960 --> 00:02:57,920
Het is de plicht van de overheid...
28
00:02:58,000 --> 00:03:01,560
...om voor hem
extreme veiligheidsmaatregelen te nemen.
29
00:03:01,640 --> 00:03:03,240
De getuige mag binnenkomen.
30
00:03:04,040 --> 00:03:06,680
Dat is hem. Die zo vreemd naar me kijkt.
31
00:03:07,240 --> 00:03:10,000
Laten we inzoomen op hem. Mijn vader.
32
00:03:10,080 --> 00:03:12,520
Niet filmen.
33
00:03:14,240 --> 00:03:18,600
Je zwaait dat ding rond
als een machinegeweer.
34
00:03:18,680 --> 00:03:19,680
Oké.
35
00:03:20,240 --> 00:03:23,680
Goedemorgen, voorzitter
en leden van de subcommissie.
36
00:03:24,760 --> 00:03:26,800
Ik ben Tommaso Buscetta.
37
00:03:26,880 --> 00:03:31,200
Ik ben bijna m'n hele leven
lid geweest van de Siciliaanse maffia.
38
00:03:31,280 --> 00:03:34,360
Ik heb zoveel verandering gezien
in de organisatie...
39
00:03:34,440 --> 00:03:40,640
...dat ik me niet langer gebonden voel
door hun zwijgplicht, of 'omerta'.
40
00:03:41,280 --> 00:03:44,280
Ze hebben geen rechtszaken
of gevangenissen.
41
00:03:44,960 --> 00:03:47,200
Hun enige kracht is terreur.
42
00:03:50,120 --> 00:03:53,400
FLORIDA, VS
43
00:03:54,800 --> 00:03:59,160
TOMMASO BUSCETTA'S FAMILIE
DOOK 32 JAAR GELEDEN ONDER
44
00:04:01,600 --> 00:04:05,640
ZE HEBBEN ELKAAR NOOIT GESPROKEN
45
00:04:15,800 --> 00:04:17,720
Je kunt je niet voorstellen...
46
00:04:17,840 --> 00:04:20,880
...waar één beslissing in je leven
toe zal leiden.
47
00:04:21,920 --> 00:04:25,160
Zodra je hem maakt, is dat je lot.
Dan is dat je leven.
48
00:04:26,480 --> 00:04:29,080
Tommaso had acht kinderen
bij drie vrouwen.
49
00:04:29,680 --> 00:04:33,880
Ik was de derde vrouw,
en kreeg twee zonen.
50
00:04:35,720 --> 00:04:39,520
Het is de eerste keer dat ik iemand vertel
over ons leven.
51
00:04:39,600 --> 00:04:41,160
Het is nu of nooit.
52
00:04:43,080 --> 00:04:47,200
Ik ben nergens echt bang voor,
maar het is een risico.
53
00:04:48,520 --> 00:04:52,240
Het is een risico.
Een telefoontje en we zijn allemaal dood.
54
00:05:06,120 --> 00:05:07,040
Ze zijn er nog.
55
00:05:07,320 --> 00:05:11,360
En Tommaso Buscetta's zoon vermoorden
zou een perfecte trofee zijn.
56
00:05:12,480 --> 00:05:17,120
Dus als ik hen de kans geef
om me te vinden, zullen ze het proberen.
57
00:05:19,400 --> 00:05:23,320
Ik heb twee broers verloren.
Ik heb ooms verloren.
58
00:05:23,400 --> 00:05:24,960
Ik ben veel familie kwijt.
59
00:05:25,040 --> 00:05:28,840
Ik wil mijn gezicht niet laten zien.
Niet omdat ik bang ben.
60
00:05:29,040 --> 00:05:32,480
Ik heb iets te verliezen.
Ik heb kinderen en een vrouw.
61
00:05:35,080 --> 00:05:36,640
Het gevaar blijft bestaan.
62
00:05:37,480 --> 00:05:38,880
De maffia vergeet niet.
63
00:05:45,320 --> 00:05:48,240
Er is één ding dat ik...
64
00:05:48,320 --> 00:05:50,680
Nu komt het.
-Ik ben een verloren zaak.
65
00:05:50,760 --> 00:05:53,400
Ik weet dat er geen uitweg is.
66
00:05:53,480 --> 00:05:57,440
Ik vind jouw en je wapen samen niks.
67
00:05:58,040 --> 00:06:00,560
Het is een slechte combinatie, zoon.
68
00:06:00,640 --> 00:06:05,000
Mam, ik heb het recht verdiend
om hem te mogen dragen.
69
00:06:05,080 --> 00:06:08,720
En het mooiste eraan
is dat ik hem bij me kan dragen.
70
00:06:09,240 --> 00:06:11,160
Lang leve Amerika.
-Precies.
71
00:06:11,240 --> 00:06:13,040
Maar het is gevaarlijk.
72
00:06:13,520 --> 00:06:17,360
Ooit zal iemand je uitdagen.
-Het is gevaarlijk voor iedereen...
73
00:06:18,120 --> 00:06:23,480
...die jou, mijn kinderen of mij bedreigt.
74
00:06:23,560 --> 00:06:27,840
Ik weet het niet. Ik haat wapens.
75
00:06:28,120 --> 00:06:30,000
Je had al verloren voor je begon.
76
00:06:30,920 --> 00:06:33,360
Ik draag een wapen omdat mijn vader...
77
00:06:33,440 --> 00:06:36,680
...een gevestigde organisatie
ondersteboven haalde.
78
00:06:37,640 --> 00:06:39,960
Er is altijd een veiligheidsrisico.
79
00:06:40,040 --> 00:06:44,320
Sommige van die mensen leven nog,
en zijn nog op zoek naar vergelding.
80
00:06:48,080 --> 00:06:53,000
Maffioso zijn niet de romantische figuren
die je in films ziet.
81
00:06:53,560 --> 00:06:55,400
Het zijn gewelddadige mannen.
82
00:06:56,240 --> 00:07:00,400
Tot iedereen de ware aard
van de Cosa Nostra begrijpt...
83
00:07:00,480 --> 00:07:03,040
...zal haar macht en geweld
blijven bestaan.
84
00:07:03,720 --> 00:07:09,600
In de vroege jaren '60 kwamen acht agenten
om door een autobom.
85
00:07:09,680 --> 00:07:13,920
Dat resulteerde in een publiek protest
tegen de maffia.
86
00:07:15,320 --> 00:07:20,200
Er werden arrestatiebevelen uitgegeven,
waaronder die van mij.
87
00:07:20,840 --> 00:07:24,400
Ik ging van Sicilië naar Mexico,
en van daar naar Canada en New York.
88
00:07:26,320 --> 00:07:29,720
Maar in 1971 moest ik de VS ontvluchten.
89
00:07:29,800 --> 00:07:34,600
Ik werd gepakt met een vals paspoort.
Ik ging naar Brazilië.
90
00:07:38,440 --> 00:07:42,600
Ik woonde in Rio,
en besloot naar het strand te gaan.
91
00:07:43,760 --> 00:07:48,560
Toen kwam er een man bij ons zitten.
92
00:07:48,640 --> 00:07:51,800
We hebben vier uur met elkaar gepraat.
93
00:07:52,520 --> 00:07:57,320
Hij zei dat hij in Brazilië op zoek was
naar werk met vleestomaten.
94
00:07:57,400 --> 00:07:59,400
Die had Brazilië destijds niet.
95
00:07:59,480 --> 00:08:02,600
Maar ik was helemaal
onder de indruk van hem.
96
00:08:03,080 --> 00:08:06,440
Als hij had gezegd dat hij Jezus was,
had ik hem misschien geloofd.
97
00:08:06,520 --> 00:08:11,080
Ik was 20 jaar, en hij 42.
98
00:08:38,880 --> 00:08:40,040
Het was Carnaval.
99
00:08:41,720 --> 00:08:44,440
We stonden aan het begin van onze relatie.
100
00:08:44,880 --> 00:08:46,440
En er was daar een vrouw.
101
00:08:46,520 --> 00:08:50,120
Ze flirtte met hem,
en hij vond de aandacht heerlijk.
102
00:08:51,040 --> 00:08:54,240
Maar toen ging het me
op m'n zenuwen werken.
103
00:08:54,320 --> 00:08:59,440
Want hij stond op, pakte onze champagne,
en zette het op de andere tafel.
104
00:09:00,320 --> 00:09:02,880
Ik dacht: nu leert hij
mijn andere kant kennen.
105
00:09:03,200 --> 00:09:06,600
Ik stond op, pakte de champagnefles en...
106
00:09:08,280 --> 00:09:09,560
Overal glas.
107
00:09:10,040 --> 00:09:13,600
Ik zei, 'Wie denk je dat je bent?
Ik ben veel jonger dan jij.
108
00:09:13,680 --> 00:09:16,160
Ik kan drie keer zoveel als jij.
109
00:09:22,360 --> 00:09:27,440
Toen we thuis kwamen sloot hij de deur,
en zei, 'Nu krijg je ervan langs.'
110
00:09:27,920 --> 00:09:28,760
En dat gebeurde.
111
00:09:29,440 --> 00:09:33,960
Hij greep me beet, 'Doe dat nooit meer.
Zet me nooit openbaar voor schut.'
112
00:09:35,320 --> 00:09:39,120
Als hij gewelddadig werd, was het extreem.
Hij draaide door.
113
00:09:45,320 --> 00:09:50,200
Ik vroeg Tommaso nooit of hij maffioso was
of connecties had met de maffia.
114
00:09:50,720 --> 00:09:53,520
Ik wilde niet dat hij tegen me zou liegen.
115
00:09:54,880 --> 00:09:57,920
Ik haalde de familiehoofden in Sicilië
over...
116
00:09:58,000 --> 00:10:00,440
...een maffiacommissie op te richten.
117
00:10:01,000 --> 00:10:07,440
De commissie moest geschillen
tussen families oplossen.
118
00:10:07,520 --> 00:10:10,600
De commissie besloot of een 'man van eer'
geëxecuteerd werd.
119
00:10:11,120 --> 00:10:15,360
Elke 'man van eer' moet zeker een keer
hebben gedood voor de Cosa Nostra.
120
00:10:16,600 --> 00:10:22,360
Hoeveel mensen hebt u vermoord
sinds u in 1948 bij de maffia kwam?
121
00:10:24,440 --> 00:10:26,600
Ik kan uw vraag niet beantwoorden.
122
00:10:27,720 --> 00:10:31,560
Ik wil niet respectloos zijn.
123
00:10:31,640 --> 00:10:34,880
Maar de Italiaanse wet verbied me
zulke vragen te beantwoorden.
124
00:10:36,920 --> 00:10:40,200
In de maffia moest hij bewijzen
dat hij een man was. Dat deed hij.
125
00:10:40,680 --> 00:10:42,840
Hij zei, 'Cris, ik moet eerlijk zijn.
126
00:10:42,920 --> 00:10:45,880
Het is jaren geleden,
maar ik heb iemand vermoord.'
127
00:10:47,320 --> 00:10:48,760
Ik was erg verdrietig.
128
00:10:49,480 --> 00:10:53,400
Ik besloot dat ik hem, met liefde en zorg,
zou veranderen.
129
00:10:54,440 --> 00:10:59,120
Maar 6 maanden nadat we elkaar ontmoetten,
werd hij gearresteerd.
130
00:11:08,280 --> 00:11:13,280
Ik had toevallig dienst
toen hij gearresteerd werd.
131
00:11:14,640 --> 00:11:19,560
Hier heeft hij dan
geen serieuze misdaad begaan...
132
00:11:19,680 --> 00:11:21,000
...maar in Italië wel.
133
00:11:22,080 --> 00:11:26,520
Ze dachten dat ze een grote maffiabaas
gearresteerd hadden...
134
00:11:26,600 --> 00:11:29,880
...die hier duidelijk was voor de drugs.
135
00:11:31,920 --> 00:11:34,200
Maar dat is iets wat mijn man haatte.
136
00:11:35,880 --> 00:11:40,320
De Braziliaanse politie bevestigd dat
beruchte gangster Tommaso Buscetta...
137
00:11:40,640 --> 00:11:44,840
...uitgeleverd is aan Italië,
waar hij terecht staat voor drugshandel.
138
00:11:49,840 --> 00:11:52,920
Ik kreeg een gevangenisstraf
van acht jaar.
139
00:11:53,000 --> 00:11:58,120
Toch ben ik nooit gepakt
met ook maar een gram drugs.
140
00:11:58,200 --> 00:12:00,200
Geen gram, noch 100 kilo.
141
00:12:01,120 --> 00:12:03,680
Ik weet het niet.
Mensen veroordelen me...
142
00:12:03,760 --> 00:12:06,680
...om wat ik deed
met de baas van de maffia.
143
00:12:07,320 --> 00:12:10,520
Maar dat is niet hoe ik onze relatie zag.
144
00:12:16,240 --> 00:12:20,040
Toen ik naar 't ziekenhuis ging
om te bevallen, zat Tommaso vast.
145
00:12:20,160 --> 00:12:23,000
Ik wilde mijn man de baby laten zien.
146
00:12:23,800 --> 00:12:27,320
Daarom maakte ik foto's en filmpjes
die ik naar hem stuurde.
147
00:12:38,080 --> 00:12:40,400
Mijn vader had twee aparte families.
148
00:12:40,960 --> 00:12:45,480
Degene die hij was begonnen in Sicilië,
met zijn eerste huwlijk.
149
00:12:46,320 --> 00:12:49,960
En de tweede startte hij later in Brazilië
met Cristina.
150
00:12:51,440 --> 00:12:55,320
Mijn moeder adopteerde
twee van die kinderen...
151
00:12:56,000 --> 00:12:59,720
...omdat ze zo jong waren,
en m'n vader gezocht werd.
152
00:13:00,240 --> 00:13:03,400
Ze had mij en Alessandra,
en ze had kunnen zeggen...
153
00:13:04,000 --> 00:13:06,360
'Ik wil die meiden niet.
154
00:13:06,440 --> 00:13:09,960
Ik zou stiefmoeder worden,
maar nu is hij weg, wie weet hoe lang?'
155
00:13:10,520 --> 00:13:13,160
Maar die vrouw bewoog hemel en aarde.
156
00:13:13,720 --> 00:13:17,960
En ze zorgde dat we bij haar bleven
en vloog ons over naar Italië.
157
00:13:18,240 --> 00:13:20,720
Ze zei, 'We zullen weer samen zijn.'
158
00:13:22,440 --> 00:13:23,880
Het gaat om loyaliteit.
159
00:13:24,360 --> 00:13:30,000
Als je van iemand houdt,
neem je diegene zoals hij of zij is.
160
00:13:34,120 --> 00:13:37,320
Hem opzoeken in de gevangenis was zwaar.
161
00:13:37,400 --> 00:13:43,400
Ik moest toezien hoe mijn moeder
werd behandeld en gefouilleerd.
162
00:13:43,480 --> 00:13:44,560
Dat was niet fijn.
163
00:13:44,640 --> 00:13:49,680
Elke keer dat we weer vertrokken
vertelde ik m'n moeder te wachten.
164
00:13:50,240 --> 00:13:53,680
En dan zag ik een stukje arm
uit een van de cellen komen...
165
00:13:54,320 --> 00:13:56,280
...om ons uit te zwaaien.
166
00:13:59,320 --> 00:14:03,600
Geen idee wat hij gedaan heeft,
Hij was een don, een baas. Don Masino.
167
00:14:04,360 --> 00:14:07,360
Dat is wie hij was.
'Don Masino zus, Don Masino zo.'
168
00:14:08,080 --> 00:14:09,400
Voor mij was hij papa.
169
00:14:09,880 --> 00:14:13,560
Het maakt me niet uit wat mensen zeggen.
Hij was mijn vader.
170
00:14:14,840 --> 00:14:20,120
Edelachtbare,
ik zat acht jaar in die gevangenis.
171
00:14:20,200 --> 00:14:23,640
En ik was daarbinnen
de onbetwiste baas.
172
00:14:24,200 --> 00:14:28,760
Ik deed wat ik wilde.
Ik had de leiding.
173
00:14:34,120 --> 00:14:37,720
TURIJN, ZWAARBEWAAKTE GEVANGENIS
OKTOBER 1978
174
00:14:40,920 --> 00:14:42,640
We trouwden in de gevangenis.
175
00:14:44,040 --> 00:14:47,840
En onze getuigen was een gangster.
Zeker weten.
176
00:14:48,520 --> 00:14:53,040
Hij voelde zich veilig,
bij Tommaso zou de maffia hem niet doden.
177
00:14:54,000 --> 00:14:58,240
Maar zodra hij overgeplaatst werd
naar een andere gevangenis...
178
00:14:58,920 --> 00:15:00,160
...werd hij vermoord.
179
00:15:00,520 --> 00:15:02,600
Het waren 100 steekwonden.
180
00:15:05,480 --> 00:15:10,440
Toen ik vrijkwam realiseerde ik me
dat alles veranderd was door de drugs.
181
00:15:10,520 --> 00:15:14,680
De familieloyaliteit en erecodes
die ik kende als maffioso...
182
00:15:14,760 --> 00:15:17,840
...verdwenen snel.
183
00:15:19,200 --> 00:15:21,640
Maffiaoorlogen in de straten van Palermo.
184
00:15:21,720 --> 00:15:24,480
De laatste onderlinge strijd
kostte honderden levens.
185
00:15:24,560 --> 00:15:26,720
Een van de maffiahoofden...
186
00:15:26,800 --> 00:15:31,160
...Salvatore Riina, ook wel 'Het Beest',
aast op de drugshandel in de VS...
187
00:15:31,240 --> 00:15:34,360
...in een medogenloze campagne
om totale controle.
188
00:15:34,960 --> 00:15:40,120
...vermoord worden. Hij had een schuld
voor het kopen van 50 kilo heroïne.
189
00:15:40,200 --> 00:15:42,680
De lichamen zijn
van twee maffiahoofden...
190
00:15:42,760 --> 00:15:46,160
...die slachtoffer werden
van Toto Riina's machtsstrijd.
191
00:15:46,240 --> 00:15:48,960
Het zijn bekenden van Tommaso Buscetta,
die vastzit.
192
00:15:49,040 --> 00:15:52,600
Ze vertegenwoordigen de oude garde
van het maffialeiderschap.
193
00:15:53,120 --> 00:15:57,520
Riina was een psychopaat.
En hij was de man met de macht.
194
00:15:57,600 --> 00:15:59,760
Degene met het geld beveelt.
195
00:16:02,200 --> 00:16:04,720
Nu draaide alles om geld.
196
00:16:05,280 --> 00:16:09,360
Het was een kwestie van een villa
aan het strand of in de bergen.
197
00:16:09,440 --> 00:16:12,360
Het ging alleen nog
om wie het meest kon schieten.
198
00:16:15,320 --> 00:16:19,680
Tussen 1981 en 1983...
199
00:16:19,960 --> 00:16:23,080
...vonden er ruim 400 maffiamoorden plaats
in Palermo.
200
00:16:23,480 --> 00:16:28,120
Voorheen had de maffia niets te maken
met drugs.
201
00:16:28,200 --> 00:16:32,640
Drugs trok teveel aandacht
van de autoriteiten.
202
00:16:33,120 --> 00:16:36,080
Nu was drugs een groot deel
van de maffiahandel.
203
00:16:36,160 --> 00:16:40,400
En iedereen werd er rijk van.
204
00:16:40,480 --> 00:16:42,560
Met de drugs kwam meer geld.
205
00:16:42,640 --> 00:16:45,560
Meer hebzucht, meer geweld, minder eer.
206
00:16:46,240 --> 00:16:48,560
M'n broer en ik liepen ooit
terug van school...
207
00:16:48,640 --> 00:16:52,360
...en ik dacht: ik ga douchen,
mam kookt, dan huiswerk maken.
208
00:16:52,440 --> 00:16:55,920
Mooi niet.
Ineens, midden in de nacht, verhuisden we.
209
00:16:56,840 --> 00:17:00,440
'Oké, waar gaan we heen?'
De oceaan over, terug naar Brazilië.
210
00:17:03,000 --> 00:17:05,560
Ik dacht dat we in Brazilië veilig waren.
211
00:17:06,720 --> 00:17:07,680
Een grote fout.
212
00:17:10,640 --> 00:17:13,200
En ik was tien.
Ik wist niks van de maffia.
213
00:17:13,280 --> 00:17:17,600
Ik wist niks van georganiseerde misdaad
en dergelijke.
214
00:17:18,880 --> 00:17:21,800
Maar m'n vader zei,
'Kom, we gaan iemand ophalen.'
215
00:17:23,960 --> 00:17:28,200
Dus we reden een uur lang rond,
en m'n vader kon ze niet vinden.
216
00:17:28,480 --> 00:17:30,720
Ik draai me om en zei, 'Daar zijn ze.'
217
00:17:31,280 --> 00:17:35,320
Er er ooit een grote maffiabaas was,
was hij het.
218
00:17:36,520 --> 00:17:41,440
En het hoofd van de maffiacommissie
in Palermo gaf me m'n eerste 5 dollar...
219
00:17:41,520 --> 00:17:45,880
...omdat ik hem zag in de menigte
in Copacabana, midden in de zomer.
220
00:17:47,120 --> 00:17:51,520
Die heb ik jarenlang bewaard,
tot ik me realiseerde van wie ik 'm kreeg.
221
00:17:53,600 --> 00:17:56,080
Hij zei dat het tijd was om terug te gaan.
222
00:17:56,320 --> 00:18:02,200
Ik moest de Cosa Nostra helpen
van Riina af te komen.
223
00:18:03,040 --> 00:18:08,080
Ik zei dat ik me niet wilde mengen
in een oorlog die me niks aanging.
224
00:18:09,360 --> 00:18:10,760
Niet mijn probleem.
225
00:18:15,760 --> 00:18:22,760
Die maffiabaas probeerde hem over te halen
om een maffiaoorlog te voeren in Sicilië.
226
00:18:23,440 --> 00:18:28,040
M'n man zei, 'Ik heb net 'n kind gekregen.
Laat me m'n kind hier opvoeden.'
227
00:18:30,120 --> 00:18:33,560
Ik zei dat ik niet geïnteresseerd was
in de maffiaoorlog.
228
00:18:33,640 --> 00:18:37,600
Nadat ik zolang had vastgezeten,
wilde ik van m'n vrijheid genieten.
229
00:18:40,000 --> 00:18:41,720
Stefano was een nieuwe start.
230
00:18:42,320 --> 00:18:45,200
En Tommaso keek
met zo veel liefde naar hem.
231
00:18:47,120 --> 00:18:50,000
Vanaf die dag was Stefano zijn schatje.
232
00:18:53,640 --> 00:18:57,480
Ook al weigerde ik,
toen de maffioso terug was in Sicilië...
233
00:18:57,560 --> 00:19:02,200
...vertelde hij dat ik terugkwam
om tegen Riina in opstand te komen.
234
00:19:02,760 --> 00:19:08,560
Daardoor begon Riina, terwijl ik
in Brazilië was, de vernietiging...
235
00:19:08,640 --> 00:19:11,040
...van de familie
die ik nog in Sicilië had.
236
00:19:13,760 --> 00:19:17,680
Hij drong z'n zoons aan
uit de buurt van de maffia te blijven.
237
00:19:18,760 --> 00:19:23,880
'Wat doe je nog in Palermo?
Kom naar Brazilië.'
238
00:19:29,200 --> 00:19:32,440
Toen ik binnenkwam belde hij
met een schreeuwende vrouw.
239
00:19:32,520 --> 00:19:37,800
Het was z'n schoondochter.
Ze zei dat zijn zoons vermist waren.
240
00:19:38,480 --> 00:19:41,760
Toen zag ik hem helemaal wit wegtrekken.
241
00:19:43,200 --> 00:19:44,360
Hij zei niks.
242
00:19:44,440 --> 00:19:47,560
Maar hij wist dat hij z'n kinderen
niet meer zou zien.
243
00:19:48,160 --> 00:19:49,280
Ze waren al dood.
244
00:19:49,840 --> 00:19:53,520
Ze konden niet vertellen
waar hun vader was. Ze wisten niks.
245
00:19:54,520 --> 00:19:59,000
Ze zijn zwaar gemarteld,
tot er geen weg terug meer was.
246
00:19:59,840 --> 00:20:03,840
Toen hebben ze...
247
00:20:05,600 --> 00:20:08,480
...de jongens ontbonden in zuur.
248
00:20:10,560 --> 00:20:12,440
Ze zijn opgelost in zuur.
249
00:20:17,840 --> 00:20:21,600
We wisten dat er iets ergs was gebeurd
met mijn broers.
250
00:20:22,360 --> 00:20:24,640
Daarmee stierf een deel van m'n vader.
251
00:20:25,320 --> 00:20:29,120
Hij verweet zichzelf alles.
Hij probeerde ons erbuiten te houden.
252
00:20:29,960 --> 00:20:32,040
Maar toen hij zijn zoons verloor...
253
00:20:35,720 --> 00:20:39,480
Je kon zien dat er
een deel van hem miste.
254
00:20:40,280 --> 00:20:41,400
Dat herstelde niet.
255
00:20:51,040 --> 00:20:57,120
Hij hield dit enorme verlies binnen.
Hij heeft er nooit een woord over gezegd.
256
00:20:59,400 --> 00:21:06,240
We hebben niet gepraat, nooit,
over het verlies van mijn broers.
257
00:21:07,720 --> 00:21:11,000
Maar het heeft mijn vader
compleet gebroken.
258
00:21:23,720 --> 00:21:26,480
Ja, er was een maffiaoorlog.
259
00:21:27,320 --> 00:21:30,240
Maar ik had nooit gedacht
dat het zo ver zou gaan.
260
00:21:31,000 --> 00:21:35,840
En dat was pas het begin van het bloedbad.
Twee maanden later sloegen ze weer toe.
261
00:21:40,720 --> 00:21:46,000
Gisteravond was er een bloedbad
bij pizzaria New York Place.
262
00:21:46,080 --> 00:21:48,480
Twee moordenaars bestelden pizza.
263
00:21:48,560 --> 00:21:53,960
Ze wilden de eigenaar en koks spreken,
en schoten ze alledrie dood.
264
00:22:00,840 --> 00:22:04,200
De moordenaars spaarden de vrouw
die achter de kassa zat.
265
00:22:04,760 --> 00:22:10,040
Felicia Buscetta is de vrouw van
de eigenaar, en de dochter van Don Masino.
266
00:22:12,240 --> 00:22:16,040
Buscetta heeft banden met de clans
die de maffiaoorlog verliezen.
267
00:22:16,120 --> 00:22:20,200
Mogelijk is hij terug in Palermo
om zijn zoons te wreken.
268
00:22:23,440 --> 00:22:26,960
Mijn zus verloor haar man.
Hij werd voor haar ogen vermoord.
269
00:22:27,680 --> 00:22:31,800
En Toto Riina's campagne
van dood en verderf ging door.
270
00:22:33,120 --> 00:22:35,080
Twee dagen later kwamen ze weer.
271
00:22:36,720 --> 00:22:39,120
Vincenzo was mijn meest dierbare broer.
272
00:22:40,080 --> 00:22:42,440
Hij runde de glaszaak van de familie.
273
00:22:43,520 --> 00:22:49,320
We hebben net beelden ontvangen
van de plaats delict.
274
00:22:50,000 --> 00:22:54,040
Palermo lijkt
een slachthuis geworden te zijn.
275
00:22:54,680 --> 00:22:58,160
Ik heb ontelbaar vaak
in dat kantoor gespeeld.
276
00:22:58,800 --> 00:23:00,480
Als ik glas brak...
277
00:23:00,600 --> 00:23:04,600
...zei oom Vincenzo, 'Maak je niet druk,
we hebben hier genoeg glas.'
278
00:23:06,240 --> 00:23:11,040
Het kantoor waar ze zijn vermoord
was voor mij een hangplek.
279
00:23:18,880 --> 00:23:20,720
De daders richtten een bloedbad aan.
280
00:23:22,720 --> 00:23:26,120
Ze schoten m'n broer achter zijn bureau
in zijn gezicht.
281
00:23:31,640 --> 00:23:33,760
Mijn neefje wilde z'n vader helpen.
282
00:23:34,680 --> 00:23:37,600
Ze vermoordden hem ook,
ook al was hij ongewapend.
283
00:23:51,920 --> 00:23:55,720
De eerste keer dat ik me bewust was
van wat er gebeurde...
284
00:23:55,800 --> 00:23:59,320
...was bij de tweede arrestatie in 1983.
285
00:23:59,400 --> 00:24:03,800
M'n vader reed me 's ochtends naar school.
Mijn moeder was mee.
286
00:24:03,880 --> 00:24:06,440
Hier is het mooi,
maar er is veel politie.
287
00:24:07,920 --> 00:24:10,280
We stopten voor ontbijt.
288
00:24:10,360 --> 00:24:15,400
Zodra hij de auto uitstapte,
kwam er overal politie vandaan.
289
00:24:16,360 --> 00:24:19,480
Ik werd met hen weggevoerd,
dat vergeet ik nooit meer.
290
00:24:20,040 --> 00:24:23,680
En ik had Stefano, m'n broertje,
in een wieg.
291
00:24:23,760 --> 00:24:26,120
En m'n zus, Alessandra, was er ook bij.
292
00:24:26,760 --> 00:24:29,120
We moesten natuurlijk in de auto zitten.
293
00:24:29,200 --> 00:24:32,280
Er waren daar overal camera's,
op zoek naar een foto.
294
00:24:32,360 --> 00:24:35,320
We konden het balkon niet op,
zoveel paparazzi was er.
295
00:24:38,120 --> 00:24:42,000
Ik hoorde ze onderling praten,
'We hebben de grote jongen vast.'
296
00:24:42,080 --> 00:24:44,160
Zij zeiden,
'Hopelijk is 't niet m'n vader.'
297
00:24:46,440 --> 00:24:50,440
Ik moest een arrestatiebevel uitgeven
voor het handelen van drugs...
298
00:24:50,520 --> 00:24:54,440
...zodat we zeker wisten
dat we de hele groep vast konden houden.
299
00:24:55,040 --> 00:24:58,960
Wat er toen gebeurde
was in de media een groot ding.
300
00:24:59,600 --> 00:25:03,360
Eindelijk ziet de wereld
'De Godfather van twee werelden'.
301
00:25:03,440 --> 00:25:06,600
Dit zijn de enige beelden
van Tommaso Buscetta...
302
00:25:06,680 --> 00:25:08,920
...die gearresteerd is in Sao Paulo.
303
00:25:10,160 --> 00:25:12,840
Buscetta leek verbaasd
dat hij voor de pers stond.
304
00:25:12,920 --> 00:25:16,560
Hij lachte en keek ironisch
naar de camera's...
305
00:25:16,640 --> 00:25:20,120
...zonder een woord te zeggen.
306
00:25:20,200 --> 00:25:23,600
Spreek, spreek.
307
00:25:27,920 --> 00:25:30,200
Naar mijn idee was Tommaso Buscetta...
308
00:25:30,640 --> 00:25:33,520
...niet betrokken bij drugs hier
in Brazilië.
309
00:25:34,160 --> 00:25:39,720
Maar de mensen waar hij mee omging,
dat was zeker een maffiagroep.
310
00:25:40,880 --> 00:25:44,640
Hij was een van de beroemdste
gezochte mensen.
311
00:25:45,360 --> 00:25:48,600
We werden gefeliciteerd
door de Amerikaanse politie.
312
00:25:49,880 --> 00:25:56,080
Toen Buscetta gevonden werd in Brazilië,
kreeg ik de zaak en ging ik er heen...
313
00:25:56,160 --> 00:25:59,760
...om te vragen om zijn uitlevering
aan de VS.
314
00:26:00,880 --> 00:26:02,520
Buscetta was voortvluchtig.
315
00:26:02,600 --> 00:26:08,280
De Amerikanen zochten hem
wegens drugshandel in de VS.
316
00:26:09,080 --> 00:26:13,280
We wilden zorgen dat de Brazilianen wisten
dat de Amerikanen hem wilden.
317
00:26:14,840 --> 00:26:18,040
We kwamen tegelijk aan
met de Italiaanse delegatie.
318
00:26:18,120 --> 00:26:22,640
Die waren om hun eigen redenen
geïnteresseerd in Buscetta.
319
00:26:23,640 --> 00:26:28,200
En ik zag dat, toen de aanklagers
en rechter Falcone hem zagen...
320
00:26:30,680 --> 00:26:35,000
...dat hun lichaamstaal en manier
waarop ze elkaar observeerden...
321
00:26:35,080 --> 00:26:38,960
...en behandelden,
met elkaar overeen kwamen.
322
00:26:40,800 --> 00:26:46,480
Ik was erg geïnteresseerd in deze man
door zijn intelligentie en gedrag.
323
00:26:47,040 --> 00:26:50,280
Hij wist precies wat ik bedoelde...
324
00:26:50,360 --> 00:26:56,360
...zelfs als ik sprak in de metaforen
van de taal van palermo en Sicilië.
325
00:26:57,600 --> 00:27:02,800
Het is lastig te begrijpen
voor iemand die daar niet geboren is.
326
00:27:12,440 --> 00:27:17,400
Falcone was de grootste rechter
in de strijd tegen de maffia.
327
00:27:17,640 --> 00:27:22,720
Buscetta praatte met niemand anders.
Alleen Giovanni Falcone.
328
00:27:23,640 --> 00:27:29,400
ANTI-MAFFIA AANKLAGER
329
00:27:29,960 --> 00:27:34,880
Toen Falcone terugkwam uit Brazilië,
zei hij dat er iets raars was gebeurd.
330
00:27:35,440 --> 00:27:39,520
Tijdens het verhoor vroeg hij,
zoals altijd, over de maffia te praten.
331
00:27:40,000 --> 00:27:42,200
Denk je dat Buscetta antwoordde? Nee.
332
00:27:42,840 --> 00:27:47,160
Hij zei, 'Mr Falcone, een hele nacht
is te kort voor mijn antwoord.
333
00:27:48,000 --> 00:27:50,120
Het spijt me, maar ik ben erg moe.'
334
00:27:51,120 --> 00:27:56,720
Falcone zei, 'Volgens mij betekent dat
dat hij mee wil werken.'
335
00:27:57,560 --> 00:28:04,200
Ik zei, 'Falcone, je hebt een jetlag.
Ga slapen.
336
00:28:04,280 --> 00:28:07,440
Morgen denk je wel weer helder na.'
337
00:28:08,840 --> 00:28:10,560
De zwijgplicht was een muur.
338
00:28:11,040 --> 00:28:14,040
Aan de ene kant de maatschappij
en de regering.
339
00:28:14,120 --> 00:28:16,040
Aan de andere kant, Cosa Nostra.
340
00:28:16,120 --> 00:28:19,600
Het was bijna ondenkbaar...
341
00:28:19,680 --> 00:28:25,680
... dat iemand van achter die muur
hem af zou breken, en met ons zou praten.
342
00:28:26,320 --> 00:28:30,680
Dat was omerta. Het woord zegt alles.
343
00:28:32,800 --> 00:28:36,440
Tommaso liet een brief na
bij zijn spullen.
344
00:28:38,320 --> 00:28:42,240
'Lieverd, opnieuw breng ik je pijn.
345
00:28:42,320 --> 00:28:45,360
Maar dit keer hoop ik
dat het de laatste keer is.
346
00:28:45,440 --> 00:28:49,120
Je hebt altijd van me gehouden
als je prins op het witte paard.
347
00:28:49,400 --> 00:28:53,840
Maar je prins is slechts je kwelgeest.
348
00:28:54,440 --> 00:28:58,320
Wat een tegenstrijdig lot.
Ik verlaat je omdat ik van je hou.
349
00:29:00,720 --> 00:29:02,880
Nu zit ik in een cel zonder raam.
350
00:29:03,440 --> 00:29:06,600
Ik voel me eenzaam. Zo eenzaam.
351
00:29:08,040 --> 00:29:13,960
Ze zeiden dat ik terug moet naar Italië.
Maar ik heb besloten dat het hier eindigt.
352
00:29:15,160 --> 00:29:19,240
Tommaso Buscetta is in Brazilië opgenomen
in het ziekenhuis...
353
00:29:19,320 --> 00:29:23,680
...na het nemen
van dodelijk strychninegif.
354
00:29:23,760 --> 00:29:27,360
De maffioso zou morgen
naar Italië overgebracht worden...
355
00:29:27,440 --> 00:29:31,120
...waar hij terecht staat
voor smokkel en drugshandel.
356
00:29:31,200 --> 00:29:35,200
Buscetta's vrouw, Cristina,
kwam enorm bang aan bij het ziekenhuis.
357
00:29:35,280 --> 00:29:38,480
Ze had geen idee
waarom haar man zelfmoord zou plegen.
358
00:29:38,560 --> 00:29:43,760
Cristina ontkende beschuldigingen
dat ze haar man strychnine had geleverd.
359
00:29:43,840 --> 00:29:48,240
Het is makkelijker voor ze om hun
verantwoordelijkheid bij mij te leggen.
360
00:29:48,320 --> 00:29:50,440
Zij moeten hem veilig houden.
361
00:29:50,520 --> 00:29:53,640
Ik zou nooit meewerken
aan de dood van mijn man.
362
00:29:54,160 --> 00:29:56,000
Ik heb vier van zijn kinderen.
363
00:29:56,160 --> 00:29:59,480
Ik zag hem toen hij erg down was.
364
00:29:59,960 --> 00:30:05,200
En toen hij Stefano zag,
moest hij echt huilen.
365
00:30:05,440 --> 00:30:07,880
Ik heb mijn nog nooit zo zien huilen.
366
00:30:08,760 --> 00:30:10,200
Het was heel erg.
367
00:30:10,720 --> 00:30:12,600
'Ik heb weer gefaald,' zei hij.
368
00:30:12,680 --> 00:30:17,040
Want hij zei, 'Ik breng je problemen.'
Ik zei, 'Daar heb ik voor gekozen.
369
00:30:17,920 --> 00:30:21,320
We kunnen niks ongedaan maken.
We kwamen samen, we vonden elkaar leuk.
370
00:30:21,640 --> 00:30:25,240
Dat kun je niet terugdraaien.
Ik hou van je. Het gaat goed.'
371
00:30:27,920 --> 00:30:34,040
Ik ben zonen verloren, schoonbroers,
broers, neven.
372
00:30:34,600 --> 00:30:41,160
Allemaal waren ze geen 'mannen van eer'.
Daar zat ik het meest mee.
373
00:30:41,240 --> 00:30:46,240
Ik zou nooit klagen als ze
achter mij aan kwamen. Dat is eerlijk.
374
00:30:46,920 --> 00:30:49,840
Maar niet mijn zoons.
Die hadden er niks mee te maken.
375
00:30:50,480 --> 00:30:53,800
Dat is een van de grootste redenen...
376
00:30:55,160 --> 00:31:01,040
...die me ertoe dreven
om samen te werken...
377
00:31:01,120 --> 00:31:03,240
...met de staat.
378
00:31:12,560 --> 00:31:15,960
ROME, ITALIË
JULI 1984
379
00:31:34,480 --> 00:31:38,680
Hij droeg een zonnebril en handboeien
die bedekt waren met een deken.
380
00:31:38,760 --> 00:31:43,120
Zo kwam maffiabaas Tommaso Buscetta
aan in Rome.
381
00:31:44,040 --> 00:31:47,560
Voordat hij vertrok deed de maffioso
een zelfmoordpoging.
382
00:31:47,640 --> 00:31:48,960
Een moment van zwakte?
383
00:31:49,040 --> 00:31:53,160
Of erkenning dat hij dit keer
waarschijnlijk niet meer vrijkomt?
384
00:31:55,320 --> 00:31:58,480
Ik zag de beelden
met de deken over zijn armen.
385
00:31:58,560 --> 00:32:01,960
Ik weet nog dat ik zei
dat hij er slecht uitzag.
386
00:32:02,040 --> 00:32:06,480
Het was heel anders dan de mannelijke,
gespierde man...
387
00:32:06,560 --> 00:32:09,400
...die hij een paar weken daarvoor was
bij mij.
388
00:32:10,440 --> 00:32:13,480
Dat was schokkend, om hem zo te zien.
389
00:32:14,560 --> 00:32:19,240
Buscetta's medewerking
kan omschreven worden...
390
00:32:19,320 --> 00:32:21,800
...als werkelijk historisch belangrijk.
391
00:32:24,560 --> 00:32:31,280
Vanaf dat moment was niets
in de strijd tegen de maffia hetzelfde.
392
00:32:32,120 --> 00:32:35,600
Ik vertelde hem,
'Wat je ook doet, ik vertrouw je.
393
00:32:36,080 --> 00:32:37,080
Ik sta achter je.
394
00:32:37,640 --> 00:32:42,120
Als je besluit je hart te openen,
sta ik achter je.'
395
00:32:42,600 --> 00:32:45,560
Buscetta zou nooit meewerken
met de autoriteiten.
396
00:32:45,640 --> 00:32:48,760
Maar wat verwacht je,
als je zijn kinderen vermoordt?
397
00:32:49,680 --> 00:32:53,040
Voor Buscetta de maffioso
was Riina de verrader.
398
00:32:53,120 --> 00:32:56,320
Een afvallige van de maffiacode.
399
00:32:57,120 --> 00:33:01,040
Buscetta realiseerde zich
dat er nog maar een weg voor hem lag.
400
00:33:01,120 --> 00:33:03,640
Wraak nemen door met ons re praten.
401
00:33:03,720 --> 00:33:05,120
WRAAK VAN DE MAFFIABAAS
402
00:33:05,200 --> 00:33:08,160
Ik ontmoette Falcone
en zei dat ik wilde getuigen.
403
00:33:09,240 --> 00:33:11,720
Hij was 'n tegenstander
van de Cosa Nostra.
404
00:33:12,560 --> 00:33:15,400
Voor mij was Falcone de staat.
405
00:33:15,960 --> 00:33:20,120
Een man die echt
tegen de maffia wilde vechten.
406
00:33:20,600 --> 00:33:24,240
Niet zoals de Italiaanse staat,
die deed alsof.
407
00:33:25,320 --> 00:33:28,120
Tussen juli en december van 1984...
408
00:33:28,680 --> 00:33:33,440
...leverde ik Falcone
bijna elke dag bewijs.
409
00:33:39,160 --> 00:33:41,840
Ik wil benadrukken dat ik geen rat ben.
410
00:33:42,560 --> 00:33:47,120
Ik ben een vermoeide man die erkent
dat waar ik in geloofde niet meer is.
411
00:33:48,880 --> 00:33:53,240
Ik wil vertellen wat ik weet
over de kanker die de maffia heet.
412
00:33:58,520 --> 00:33:59,400
Lieverd...
413
00:33:59,800 --> 00:34:04,240
...ik wou dat ik kon verwoorden hoe het is
om toe te geven dat ik een maffioso ben.
414
00:34:07,320 --> 00:34:12,800
Voor hem was het breken van de omerta
de moeilijkste beslissing in z'n leven.
415
00:34:12,880 --> 00:34:17,880
Hij had het gevoel
dat hij iets heiligs brak.
416
00:34:18,440 --> 00:34:22,400
De omerta was heilig, in de oude tijd.
417
00:34:23,360 --> 00:34:25,200
Tegenwoordig is het onzin.
418
00:34:26,720 --> 00:34:32,120
Buscetta's getuigenis leidde tot
honderden arrestatiebevelen in Italië.
419
00:34:32,680 --> 00:34:37,360
Het is de grootste anti-maffiaoperatie
sinds de Tweede Wereldoorlog.
420
00:34:37,440 --> 00:34:42,640
Volgens onderzoekers noemde Buscetta
ook maffialeden in de Verenigde Staten.
421
00:34:43,280 --> 00:34:47,560
De Amerikanen vroegen ons om Buscetta,
want zij hadden hem ook nodig.
422
00:34:48,080 --> 00:34:50,520
We konden ons geluk niet geloven.
423
00:34:50,600 --> 00:34:55,000
Vanuit het oogpunt van veiligheid
was Buscetta extreem problematisch.
424
00:34:55,840 --> 00:34:58,040
Ze stuurden hem naar de VS...
425
00:34:58,120 --> 00:35:02,000
...omdat Amerika geen infrastructuur had
om hem te beschermen.
426
00:35:02,520 --> 00:35:06,440
Het hoofd van de anti-drugseenheid zei,
'Het enige wat hij wil...
427
00:35:06,520 --> 00:35:11,800
...is dat jij en de kinderen
beschermd worden in de Verenigde Staten.
428
00:35:11,880 --> 00:35:13,000
Meer wil hij niet.'
429
00:35:14,320 --> 00:35:17,000
Op een dag komt ze thuis
en begint ze in te pakken.
430
00:35:17,080 --> 00:35:22,840
We gaan naar de Verenigde Staten,
en voor wie daar nog niet is geweest...
431
00:35:23,440 --> 00:35:27,480
...'Gaan we naar Disney? Geweldig.
Wanneer vertrekken we?'
432
00:35:32,040 --> 00:35:34,520
Gisteravond, op 20 december 1984...
433
00:35:34,760 --> 00:35:37,760
...is Tommaso Buscetta teruggestuurd
naar de VS.
434
00:35:38,200 --> 00:35:42,840
De komende maanden
wordt hij op geheime locatie vastgehouden.
435
00:35:43,840 --> 00:35:47,160
Hopelijk onder
extreem beveiligde omstandigheden.
436
00:35:47,480 --> 00:35:50,920
Want deze man loopt gevaar,
en hij levert ons informatie...
437
00:35:51,000 --> 00:35:53,320
...over de gevaarlijkste mensen op aarde.
438
00:35:53,400 --> 00:35:56,080
En het is de plicht van de overheid...
439
00:35:56,160 --> 00:36:00,240
...om uitzonderlijke
veiligheidsmaatregelen te nemen.
440
00:36:06,120 --> 00:36:10,680
Het eerste onderduikadres
was in een buitenwijk in New Jersey.
441
00:36:11,320 --> 00:36:15,280
We woonden 24 uur per dag bij hem,
verdeeld in diensten.
442
00:36:15,360 --> 00:36:17,480
We waren met z'n achten of negenen.
443
00:36:17,840 --> 00:36:21,160
In zulke omstandigheden
kun je iemand goed leren kennen.
444
00:36:22,400 --> 00:36:25,400
Mijn eerste indruk van Buscetta...
445
00:36:25,480 --> 00:36:31,440
...was dat hij zo op z'n gemak was
onder deze omstandigheden.
446
00:36:32,240 --> 00:36:34,000
Overgegeven aan waar hij was.
447
00:36:34,440 --> 00:36:39,440
Hij had zich overgegeven
aan het hele proces...
448
00:36:39,520 --> 00:36:41,640
...hoe het ook zou eindigen.
449
00:36:41,720 --> 00:36:46,040
Maar hij was vastberaden
te doen wat hij had beloofd.
450
00:36:47,280 --> 00:36:50,720
M'n beschermengelen springen
om het minste of geringste op.
451
00:36:51,240 --> 00:36:53,280
Ik mag het huis nooit uit.
452
00:36:54,360 --> 00:36:57,720
De enige mensen die ik zie
zijn de agenten die me bewaken.
453
00:36:59,320 --> 00:37:00,800
Mijn dagen zijn lang.
454
00:37:01,520 --> 00:37:03,880
Niet op z'n minst
omdat ik geen Engels spreek.
455
00:37:04,520 --> 00:37:07,760
Ze proberen iemand aan te stellen
die Italiaans spreekt.
456
00:37:09,040 --> 00:37:12,720
Hij was een lid van de maffia.
Hij was een crimineel.
457
00:37:14,520 --> 00:37:15,920
Daar komt het op neer.
458
00:37:16,560 --> 00:37:19,280
Maar we hadden een goede relatie.
459
00:37:19,720 --> 00:37:23,720
Dus we wandelden door de achtertuin
van het onderduikadres en...
460
00:37:23,920 --> 00:37:30,120
...hij vertelde eens dat zijn familieleden
zijn vermoord door Toto Riina.
461
00:37:30,200 --> 00:37:33,440
Maar hij sprak niet graag
over zijn verleden.
462
00:37:34,000 --> 00:37:39,160
Destijds was Buscetta de belangrijkste,
meest gezochte...
463
00:37:39,240 --> 00:37:43,200
...en meest bedreigde getuige
in de Amerikaanse geschiedenis.
464
00:37:47,120 --> 00:37:50,320
Het was gezien de veiligheid
niet logisch...
465
00:37:50,400 --> 00:37:53,520
...dat meer mensen dan nodig
wisten waar hij was.
466
00:37:54,360 --> 00:37:58,600
Aanklagers mochten
zijn onderduikadres niet weten.
467
00:37:58,680 --> 00:38:01,480
Iemand haalde hen op
van het gerechtsgebouw...
468
00:38:01,560 --> 00:38:05,360
...en een FBI-agent bracht ze
in een bestelbusje...
469
00:38:05,640 --> 00:38:08,560
...met verduisterde ramen
naar het onderduikadres.
470
00:38:09,120 --> 00:38:12,560
Want zelfs onbedoeld
konden ze het adres vrijgeven.
471
00:38:14,760 --> 00:38:17,880
Ze verbieden mijn vrouw te zeggen
waar ze woont.
472
00:38:17,960 --> 00:38:20,840
En ik mag haar niet vertellen waar ik ben.
473
00:38:21,920 --> 00:38:25,360
Ze zeggen dat ik het moet accepteren,
voor haar veiligheid.
474
00:38:38,840 --> 00:38:41,680
Eindelijk mochten we Tommaso zien.
475
00:38:42,760 --> 00:38:47,680
We werden opgepikt door agenten.
We werden in een van hun auto's gezet.
476
00:38:48,000 --> 00:38:52,520
En we reden naar een prachtige omgeving.
Ik had hem al twee jaar niet gezien.
477
00:38:53,200 --> 00:38:58,920
We kwamen aan
bij een surrealistisch tafereel, want...
478
00:39:00,520 --> 00:39:06,800
...er zat een stel zwaarbewapende agenten
van de anti-drugseenheid...
479
00:39:07,520 --> 00:39:08,840
...pasta te eten.
480
00:39:09,360 --> 00:39:12,000
Ik vond zijn kookkunsten geweldig.
481
00:39:12,640 --> 00:39:17,880
's Ochtends gaf hij ons de ingrediënten
die we moesten kopen.
482
00:39:17,960 --> 00:39:22,360
Wij haalden de ingrediënten,
en 's avonds kookte hij, geweldig.
483
00:39:22,520 --> 00:39:24,760
We leefden samen als huisgenoten.
484
00:39:25,920 --> 00:39:28,360
Ik kook graag. Ik hou van Italiaans eten.
485
00:39:28,720 --> 00:39:31,840
Af en toe praatten hij en ik over koken.
486
00:39:32,480 --> 00:39:38,880
Mr Buscetta schreef een recept
voor pasta puttanesca voor me op.
487
00:39:38,960 --> 00:39:41,040
Dat is een heerlijke tomatensaus.
488
00:39:41,600 --> 00:39:44,720
Dat maakte hij af en toe,
volgens zijn recept.
489
00:39:45,040 --> 00:39:49,640
Dat gebruik ik thuis nog steeds.
Ik heb het nu al een jaar of 30.
490
00:39:53,840 --> 00:39:58,520
Buscetta had de unieke positie
dat hij eerder in de VS was geweest.
491
00:39:58,840 --> 00:40:03,600
Hij kon getuigen in een zaak
over heroïnehandel in New York.
492
00:40:04,760 --> 00:40:06,360
Het is een enorm onderzoek.
493
00:40:07,240 --> 00:40:10,640
Ik moet naar
duizenden afluisteropnames luisteren...
494
00:40:10,720 --> 00:40:14,000
...en alles vertalen
dat de Amerikanen niet begrijpen.
495
00:40:15,760 --> 00:40:20,880
Bijvoorbeeld, als ze zeiden,
'Ik stuur je 12 en een half chocolade...'
496
00:40:21,800 --> 00:40:26,880
Chocolade is lekker, en geld is lekker.
Dat betekende dat ze geld opstuurden.
497
00:40:28,680 --> 00:40:32,400
Bijvoorbeeld,
'Ik stuur je vijf witte shirts.'
498
00:40:33,040 --> 00:40:36,600
Dat betekent cocaïne.
Dat is wit, dus dan sturen ze cocaïne.
499
00:40:36,680 --> 00:40:41,680
Dat waren dingen die Tommaso Buscetta
ophelderde voor ons.
500
00:40:43,920 --> 00:40:46,480
Ik heb de gast met de shirts gesproken.
501
00:40:47,640 --> 00:40:49,080
Maar er is een probleem.
502
00:40:49,800 --> 00:40:54,160
Iemand anders heeft shirts
met 10% acryl.
503
00:40:56,880 --> 00:41:00,120
Ik ging ooit met hem naar Italië
om te getuigen.
504
00:41:00,720 --> 00:41:05,840
Hij dacht niet dat hij dat zou overleven.
Hij dacht dat hij vermoord zou worden.
505
00:41:06,840 --> 00:41:10,520
Ik weet nog dat wij ook niet wisten
of hij terug zou komen.
506
00:41:10,960 --> 00:41:13,920
We wisten ook niet
of wij wel terug zouden komen.
507
00:41:18,600 --> 00:41:22,360
Buscetta was destijds
zo'n belangrijke getuige...
508
00:41:22,440 --> 00:41:25,600
...dat iedereen in zijn buurt gevaar liep.
509
00:41:36,200 --> 00:41:41,600
Zelfs nu, na 32 jaar,
kan ik geen vrede sluiten met Buscetta.
510
00:41:42,520 --> 00:41:46,360
De wond is te diep.
511
00:41:48,280 --> 00:41:52,800
Het was 7 december 1984.
512
00:41:54,840 --> 00:42:00,320
We sloten de fabriek 's avonds af.
Ik stapte m'n auto in en reed naar huis.
513
00:42:05,240 --> 00:42:09,480
Vanaf een afstand zag ik een groep mensen,
er was commotie.
514
00:42:10,080 --> 00:42:14,160
Toen ik dichterbij kwam, zag ik politie.
515
00:42:14,240 --> 00:42:18,960
Ik probeerde te zien wat er gebeurd was.
516
00:42:19,040 --> 00:42:22,360
Gewoon uit nieuwsgierigheid.
517
00:42:22,960 --> 00:42:29,680
Ik zag een man op de grond,
bedekt met een tafelkleed.
518
00:42:29,760 --> 00:42:34,520
De voeten waren het enige dat je kon zien
van het lichaam.
519
00:42:35,720 --> 00:42:39,640
Een paar bruine schoenen
met lichtblauwe sokken.
520
00:42:40,720 --> 00:42:42,400
Dat waren m'n vaders sokken.
521
00:42:44,840 --> 00:42:48,120
Het slachtoffer, Pietro Buscetta,
was 62 jaar.
522
00:42:48,200 --> 00:42:53,440
Hij was getrouwd met Serafina Buscetta,
een zus van Tommaso Buscetta.
523
00:42:53,520 --> 00:42:58,280
Hij is gisteravond drie keer
in zijn hoofd geschoten.
524
00:42:58,960 --> 00:43:02,400
Pietro Buscetta had geen banden
met de maffia.
525
00:43:02,960 --> 00:43:08,640
Dat suggereert dat de maffia
Tommaso Buscetta wil afstraffen.
526
00:43:08,720 --> 00:43:15,360
Er zijn al twee van zijn zoons, een broer
en drie neven in Palermo vermoord.
527
00:43:17,200 --> 00:43:22,000
Ze elimineerden mijn schoonbroer,
een onschuldige en weerloze man.
528
00:43:23,720 --> 00:43:26,400
Dat is hoe de maffiacode verandert.
529
00:43:26,480 --> 00:43:29,640
Vroeger losten we dingen onderling op.
Het was persoonlijk.
530
00:43:30,000 --> 00:43:33,680
Als jij, Tommaso Buscetta, faalde,
betaalde jij de prijs.
531
00:43:33,760 --> 00:43:37,080
Nu betalen onschuldigen de prijs.
532
00:43:49,240 --> 00:43:54,560
Buscetta's impact op mijn leven
was verwoestend, als een granaat.
533
00:43:54,800 --> 00:44:00,680
Na de dood van mijn vader
leefden we in onbeschrijfelijke angst.
534
00:44:01,520 --> 00:44:05,080
We kregen 24/7 bescherming.
535
00:44:05,560 --> 00:44:10,040
Maar de hele dag politiebewaking
buiten de fabriek hebben...
536
00:44:10,800 --> 00:44:14,320
...werd onze handel fataal.
537
00:44:15,480 --> 00:44:22,200
'Ik beschouw onze familierelatie nietig,
en beschouw hem niet meer als broer.
538
00:44:24,840 --> 00:44:29,720
Dat schreef mijn moeder
drie weken na de moord op mijn vader.
539
00:44:29,800 --> 00:44:31,200
NOEM ME GEEN BUSCETTA MEER
540
00:44:31,280 --> 00:44:34,760
Hij schreef haar,
en vroeg haar om vergeving.
541
00:44:35,360 --> 00:44:39,440
Maar ik stond niet toe
dat ze haar broer vergaf.
542
00:44:39,520 --> 00:44:41,720
Hij verdiende het niet.
543
00:44:42,800 --> 00:44:46,920
Toen werd mama ziek.
544
00:44:47,520 --> 00:44:50,920
Toen ik haar op haar sterfbed zag...
545
00:44:51,000 --> 00:44:54,160
...kwam ik dichterbij en vroeg,
'Mam, hoe voel je je?'
546
00:44:55,680 --> 00:44:59,960
Ze lachte, hoewel ze dat in haar staat...
547
00:45:00,040 --> 00:45:04,160
...misschien niet zo bedoelde.
548
00:45:05,840 --> 00:45:11,280
Maar ze zei, 'Masino, het geeft niet.'
549
00:45:11,960 --> 00:45:16,520
'Mam, ik ben Giovanni, niet Masino!
Waar heb je het over?'
550
00:45:19,640 --> 00:45:23,920
'Masino, mattarusa suio.'
551
00:45:27,200 --> 00:45:30,680
Toen ze jong waren en samen speelden...
552
00:45:31,240 --> 00:45:34,880
...was zij vaak gemeen.
553
00:45:35,760 --> 00:45:38,440
Dan zei hij tegen haar, 'Mattarusa sei.'
554
00:45:38,520 --> 00:45:42,600
Dat is Siciliaans voor,
'Je bent een vreselijk meisje.'
555
00:45:44,120 --> 00:45:47,960
Ik kwam weer stomverbaasd bij m'n moeder.
556
00:45:48,840 --> 00:45:52,280
Ik zei, 'Mam, ik ben Giovanni, je zoon.'
En ze reageerde...
557
00:45:54,240 --> 00:45:56,680
'Masino, matterusa suio...
558
00:45:58,280 --> 00:45:59,640
...en ik vergeef je.'
559
00:46:12,960 --> 00:46:14,400
Ik voelde me een schoft.
560
00:46:18,000 --> 00:46:22,120
Ik had mijn moeder niet toegestaan
te uitten wat ze in haar hart voelde.
561
00:46:30,040 --> 00:46:35,520
Wat deze maffiazaak uniek maakt
is het breken van de zwijgplicht.
562
00:46:36,120 --> 00:46:38,200
De rechtszaal wordt 'De Bunker' genoemd...
563
00:46:38,280 --> 00:46:40,960
...en staat symbool
voor de vastberadenheid...
564
00:46:41,040 --> 00:46:44,200
...om de maffia eindelijk
op eigen gebied te verslaan.
565
00:46:44,760 --> 00:46:49,520
Achter het hoge, stalen hek
staat een enorm scherm van kogelvrij glas.
566
00:46:50,120 --> 00:46:54,160
Het is enorm, bomvrij.
Een gepast en lelijk podium...
567
00:46:54,240 --> 00:46:57,840
...voor de waslijst van dood
die hier opgehaald zal worden.
568
00:46:59,440 --> 00:47:02,440
Het was de belangrijkste zaak
tegen de Cosa Nostra.
569
00:47:02,680 --> 00:47:07,760
Niet alleen
door het enorme aantal verdachten, 475.
570
00:47:07,840 --> 00:47:11,680
Maar ook omdat het de eerste was
die in de rechtszaal...
571
00:47:11,760 --> 00:47:14,280
...een volledig beeld gaf
van de Cosa Nostra.
572
00:47:14,360 --> 00:47:18,440
Het lijkt vandaag ondenkbaar,
maar denk aan de context van die tijd.
573
00:47:18,520 --> 00:47:22,560
Sommige mensen in Sicilië beweerden nog
dat de maffia niet bestond.
574
00:47:22,640 --> 00:47:26,000
Dat het gewone criminelen waren,
zoals je die overal hebt.
575
00:47:27,200 --> 00:47:29,360
Dit is de maxi-zaak.
576
00:47:36,360 --> 00:47:40,360
Laten we tien minuten nemen, voorzitter.
-...een gevangenisstraf van 15 jaar.
577
00:47:41,200 --> 00:47:42,480
Dus die mannen...
578
00:47:43,760 --> 00:47:49,360
Als het 'mannen van eer' zijn,
waarom vermoordden ze mijn zoon dan?
579
00:47:49,440 --> 00:47:51,200
Het klopt niet wat ze zeggen.
580
00:47:59,600 --> 00:48:03,960
Op een dag staat Buscetta's advocaat op
om de rechtszaal toe te spreken.
581
00:48:05,040 --> 00:48:08,720
Ik kan melden dat Tommaso Buscetta
klaar is om te verschijnen.
582
00:48:08,800 --> 00:48:11,840
Hij zal zijn getuigenis voorleggen
aan de rechtbank.
583
00:48:22,640 --> 00:48:26,080
Buscetta komt binnen
alsof hij de koning is.
584
00:48:26,640 --> 00:48:27,960
Totale stilte.
585
00:48:48,960 --> 00:48:51,080
Ik weet wat er door zijn hoofd ging.
586
00:48:51,720 --> 00:48:56,480
Ik denk dat hij vastbesloten was.
Hij was vastberaden, zonder twijfel.
587
00:48:57,440 --> 00:48:59,160
En ik kon eindelijk zeggen...
588
00:49:01,120 --> 00:49:04,640
Ik ben niet iemand die berouw heeft.
Ik heb niets om te berouwen.
589
00:49:04,960 --> 00:49:08,840
Ik ben nog steeds de man die ik was.
590
00:49:09,400 --> 00:49:14,760
Maar ik voel me niet langer onderdeel
van de organisatie waar ik bij hoorde.
591
00:49:17,120 --> 00:49:22,080
Sinds de jaren '70 heeft deze organisatie,
bekend als de Cosa Nostra...
592
00:49:22,720 --> 00:49:27,080
...haar eigen idealen ondermijnd.
593
00:49:28,360 --> 00:49:31,920
Vredelievende mensen zagen ze misschien
als fout.
594
00:49:32,560 --> 00:49:36,400
Maar voor ons leden,
waren ze ooit prachtig.
595
00:49:38,720 --> 00:49:41,080
Falcone schreef het woord voor woord op.
596
00:49:41,160 --> 00:49:46,200
'Als maffioso heb ik nergens berouw van.
597
00:49:46,280 --> 00:49:50,040
Het zijn de mensen waarover ik spreek.
598
00:49:50,720 --> 00:49:52,640
Zij hebben de maffia verraden.
599
00:49:53,400 --> 00:49:59,200
Zij zijn de verraders,
terwijl ik de ware maffia verdedig.'
600
00:49:59,520 --> 00:50:02,360
Zo verwoordde hij het.
Het maakte ons niks uit.
601
00:50:03,000 --> 00:50:06,280
Voor ons ging het erom
dat hij vertelde over wat hij deed.
602
00:50:06,920 --> 00:50:09,840
De commissie bestaat
uit leidende figuren...
603
00:50:10,320 --> 00:50:14,440
...gekozen uit elke familie.
604
00:50:15,000 --> 00:50:18,360
Zijn er andere rangen binnen de families?
605
00:50:18,600 --> 00:50:25,520
Ja. Soldaat, onderbaas,
raadgever en kapitein.
606
00:50:26,080 --> 00:50:30,240
Als een familiehoofd wordt vermoord
zonder dat de commissie het weet...
607
00:50:30,320 --> 00:50:32,760
...breekt er een oorlog uit.
608
00:50:33,760 --> 00:50:37,960
We hadden de puzzelstukjes, maar
we wisten niet hoe ze in elkaar pasten.
609
00:50:38,440 --> 00:50:40,440
Buscetta gaf ons het hele plaatje.
610
00:50:42,240 --> 00:50:48,040
Het moet hem kapotgemaakt hebben
om de zwijgplicht te breken.
611
00:50:48,600 --> 00:50:52,400
Ik zag in zijn gezicht
dat mijn vader veranderd was.
612
00:50:53,040 --> 00:50:54,600
Mijn vader had pijn.
613
00:50:54,680 --> 00:50:58,240
Zijn hele aura veranderde
toen hij daar doorheen ging.
614
00:50:59,280 --> 00:51:04,880
Er werden pogingen gedaan
om Buscetta in diskrediet te brengen.
615
00:51:06,240 --> 00:51:10,520
In het bijzonder een belangrijke verdachte
genaamd Calo.
616
00:51:10,600 --> 00:51:11,880
Een voormalig vriend.
617
00:51:11,960 --> 00:51:15,040
Hij wilde Buscetta persoonlijk aanspreken.
618
00:51:16,120 --> 00:51:18,360
Luister, Buscetta...
619
00:51:18,440 --> 00:51:22,240
Noem me geen 'Buscetta'.
620
00:51:22,320 --> 00:51:25,720
Hoe wil je dat ik je noem?
621
00:51:25,800 --> 00:51:29,960
Gebruik een andere naam.
Je hebt de liefkozende namen bevuild.
622
00:51:30,120 --> 00:51:33,000
Buscetta. Pardon, Edelachtbare.
623
00:51:33,320 --> 00:51:35,560
Hij weet dat ik een goede band had
met zijn broer.
624
00:51:37,640 --> 00:51:41,080
Je weet toch over de relatie die ik had
met je broer?
625
00:51:41,160 --> 00:51:42,920
Ga door. Ik geef zo antwoord.
626
00:51:44,960 --> 00:51:48,520
Goed.
Dus ik sprak met zijn broer, Vincenzo.
627
00:51:49,200 --> 00:51:52,640
En die vertelde mij,
met tranen in zijn ogen...
628
00:51:52,760 --> 00:51:55,640
...'Weet je wat Tommaso
nu weer heeft gedaan?'
629
00:51:55,720 --> 00:52:01,240
Hij is weer gevlucht, met een zoon
in de cel en de ander aan de drugs.'
630
00:52:02,880 --> 00:52:08,480
Dat bedoel ik als ik vraag,
'Waar is Tommaso Buscetta toe in staat?'
631
00:52:10,520 --> 00:52:13,120
Ik ben boos op deze man.
632
00:52:13,200 --> 00:52:16,800
Wees niet boos. Boosheid is voor honden.
633
00:52:16,880 --> 00:52:20,520
Want niet een keer
in 400 pagina's van getuigenissen...
634
00:52:20,600 --> 00:52:26,240
...heb ik het over de familieproblemen
van anderen.
635
00:52:26,920 --> 00:52:31,800
Het is vreemd
dat een 'man van eer' zoals hij...
636
00:52:31,880 --> 00:52:37,240
...over mijn familieproblemen spreekt.
637
00:52:37,880 --> 00:52:41,560
De enige waarheid die hij hier spreekt...
638
00:52:42,120 --> 00:52:47,640
...is dat hij en mijn broer close waren.
639
00:52:48,240 --> 00:52:55,240
Maar tegelijkertijd zat hij om tafel
met de maffiacommissie...
640
00:52:55,640 --> 00:53:00,200
...om de doodstraf uit te spreken
over diezelfde broer en mijn neef.
641
00:53:00,720 --> 00:53:03,720
Hij zou niet
over mijn familie mogen praten.
642
00:53:04,920 --> 00:53:08,880
Serieus? Je zoon, een nuchtere jongeman?
643
00:53:08,960 --> 00:53:10,280
Ja, bedrieger.
644
00:53:10,360 --> 00:53:15,160
Noem je mij een bedrieger?
Jij bent de leugenaar, Buscetta.
645
00:53:17,080 --> 00:53:20,520
Je hebt m'n halve familie afgeslacht.
646
00:53:20,880 --> 00:53:25,400
Waarom heb je mij niet laten vermoorden?
Kon je me niet vinden?
647
00:53:25,480 --> 00:53:29,760
Ik word nu goed beschermd,
dus je kunt me niet laten vermoorden.
648
00:53:29,840 --> 00:53:33,760
Je moet nog een paar jaar wachten.
649
00:53:33,840 --> 00:53:37,320
Calo, je bent een hypocriet
en een liegende maffioso.
650
00:53:37,400 --> 00:53:40,040
Jij was een hypocriet.
651
00:53:40,120 --> 00:53:45,320
Buscetta gebruikte vakkundig
een emotionele aanpak.
652
00:53:45,960 --> 00:53:50,960
Hij herinnerde Calo aan een misdaad.
Zelfs Buscetta was het misschien vergeten.
653
00:53:51,040 --> 00:53:54,840
Hij zei, 'Jij hebt Giannuzzo La Licata
met je eigen handen vermoord.'
654
00:53:54,920 --> 00:53:56,200
Ik weet de naam nog.
655
00:53:56,280 --> 00:53:58,600
Giannuzzo La Licata.
656
00:53:58,680 --> 00:54:03,400
Je hebt hem gedood met je eigen handen.
657
00:54:03,480 --> 00:54:08,840
Calo's gezichtsuitdrukking op dat moment,
ik zag dat hij er kapot van was.
658
00:54:09,480 --> 00:54:15,880
Vanaf tien meter afstand zag ik
dat hij er kapot van was.
659
00:54:16,400 --> 00:54:18,760
Voor Calo was het een pak slaag.
660
00:54:19,640 --> 00:54:21,640
En hij kreeg levenslang.
661
00:54:22,360 --> 00:54:27,160
Dat kregen ze allemaal. Levenslang
voor alle hoofden van de Cosa Nostra.
662
00:54:27,240 --> 00:54:33,560
Vanaf dat moment hing zijn leven
aan een zijden draadje.
663
00:54:39,720 --> 00:54:46,600
Hij was zelf niet bang. Maar hij was bang
voor de gevolgens voor zijn familie.
664
00:54:47,760 --> 00:54:50,800
Ze waren gelukkig allemaal
in de Verenigde Staten.
665
00:54:51,840 --> 00:54:54,560
Sinds Tommaso Buscetta
de Cosa Nostra verraadde...
666
00:54:54,640 --> 00:54:58,880
...zijn de maffia in Italië en de VS
op zoek naar retributie.
667
00:54:58,960 --> 00:55:00,440
Palermo was gister het toneel...
668
00:55:00,520 --> 00:55:03,240
...van het grootste maffiabloedbad
ooit in die plaats.
669
00:55:03,320 --> 00:55:06,800
Acht mannen zijn wreed vermoord
bij een meeting in een stal.
670
00:55:08,080 --> 00:55:09,440
Zelfs voor Palermo...
671
00:55:09,520 --> 00:55:12,320
...een stad waar recentelijk
honderden moorden plaatsvonden...
672
00:55:12,400 --> 00:55:14,480
...was het bloedbad schokkend.
673
00:55:14,800 --> 00:55:16,720
Volgens experts zijn de moorden...
674
00:55:16,800 --> 00:55:21,520
...een waarschuwing voor 'mannen van eer'
die Buscetta's voorbeeld willen volgen.
675
00:55:22,960 --> 00:55:27,400
Het is vandaag zeven graden en helder
in het centrum van Manhattan.
676
00:55:27,480 --> 00:55:33,360
Morgen zal Tommaso Buscetta,
of 'De Godfather van Twee Werelden'...
677
00:55:33,440 --> 00:55:35,080
...de maffia verraden.
678
00:55:35,880 --> 00:55:39,920
Rechercheurs hebben
de grootste maffiaverrader ooit in handen.
679
00:55:40,000 --> 00:55:42,640
De zaak staat bekend
als 'De Pizzaconnectie-zaak'...
680
00:55:42,720 --> 00:55:47,760
...omdat de maffia de heroïnehandel runde
vanuit pizzazaken door het hele land.
681
00:55:47,840 --> 00:55:51,560
Miljoenen dollars in drugsgeld
passeerden door de pizzaria's.
682
00:55:51,640 --> 00:55:54,080
Zwart geld dat witgewassen moest worden.
683
00:55:54,160 --> 00:55:56,960
De pizzamannen brachten het gewoon
naar de bank.
684
00:55:57,040 --> 00:56:00,320
De eerste getuige in de zaak,
Tommaso Buscetta.
685
00:56:00,400 --> 00:56:03,840
Een lid van de Siciliaanse maffia
die de omerta breekt.
686
00:56:04,400 --> 00:56:08,120
Wat hij voor ons kan doen
is demonstreren en uitleggen...
687
00:56:08,200 --> 00:56:11,800
...wat de banden zijn
tussen de maffia in Sicilië en Amerika.
688
00:56:11,880 --> 00:56:15,520
Wat voor illegale activiteiten
voeren ze uit?
689
00:56:15,760 --> 00:56:17,400
Welke activiteiten? Drugs.
690
00:56:17,840 --> 00:56:21,680
Vormt drugs volgens u
de grootste inkomensbron...
691
00:56:21,760 --> 00:56:24,520
...voor de Cosa Nostra
in de Verenigde Staten?
692
00:56:25,200 --> 00:56:26,040
Ja.
693
00:56:26,720 --> 00:56:32,400
Ik zag grote hoeveelheden heroïne
verscheept worden van Sicilië naar de VS.
694
00:56:33,240 --> 00:56:37,880
Dat zou onmogelijk te verkopen zijn...
695
00:56:37,960 --> 00:56:41,960
...zonder toestemming
van de locale maffia.
696
00:56:43,320 --> 00:56:48,240
U gebruikte de woorden 'mannen van eer'
herhaaldelijk in uw verklaring.
697
00:56:48,920 --> 00:56:50,640
Bent u het ermee eens dat...
698
00:56:51,320 --> 00:56:54,320
...er niks eerbaar is
aan een huurmoordenaar?
699
00:56:57,560 --> 00:56:58,760
Ja.
700
00:57:00,240 --> 00:57:06,360
Ik gebruik de term 'mannen van eer' alleen
omdat ze zichzelf zo noemen.
701
00:57:07,240 --> 00:57:10,280
Dat geldt niet meer voor mij.
Ik ben een verrader.
702
00:57:19,960 --> 00:57:21,840
Doet iets je ergens aan denken?
703
00:57:22,080 --> 00:57:24,800
Weet je de film Miami Vice nog?
704
00:57:24,880 --> 00:57:26,600
Ja.
-Wat hebben ze nog meer?
705
00:57:31,920 --> 00:57:35,480
Eindelijk, na drie jaar uit elkaar,
zag ik m'n familie weer.
706
00:57:39,000 --> 00:57:42,200
We waren de eerste avond zo blij
dat we niet eens aten.
707
00:57:42,280 --> 00:57:45,840
Zie je Italianen? Dat is de markt.
Dat is de straat.
708
00:57:46,600 --> 00:57:47,800
We vallen op.
709
00:57:49,240 --> 00:57:53,040
Hij dacht dat hij weer papa was,
het hoofd van de familie.
710
00:57:53,120 --> 00:57:56,360
Ik heb jullie betrapt, hè?
-Stefano!
711
00:57:56,440 --> 00:57:57,520
Dit is Stefano.
712
00:57:58,160 --> 00:58:01,960
Maar de kinderen waren al jarenlang
aan mij gewend.
713
00:58:02,640 --> 00:58:07,440
Ze gingen zo achter z'n rug langs,
en zeiden, 'Mam, mag ik dit of dat?'
714
00:58:07,520 --> 00:58:09,000
Alsof hij niet bestond.
715
00:58:09,080 --> 00:58:13,400
En hij raakte erg teleurgesteld.
716
00:58:15,480 --> 00:58:19,640
Papa vond het erg belangrijk
om de Italiaanse traditie hoog te houden.
717
00:58:22,560 --> 00:58:28,080
Ik denk dat papa bang was
dat we te Amerikaans werden.
718
00:58:28,720 --> 00:58:32,560
Tommaso had erg veel moeite
om zich aan te passen aan de VS.
719
00:58:34,040 --> 00:58:35,760
Hij was door en door Siciliaans.
720
00:58:35,840 --> 00:58:38,600
De prosciutto en de mozzarella...
721
00:58:39,160 --> 00:58:42,680
Hoe is het leven?
-Geweldig. Nog beter met mozzarella.
722
00:58:43,400 --> 00:58:47,480
...op zondag samen aan tafel zitten
met de familie.
723
00:58:49,120 --> 00:58:53,040
Hij verloor z'n identiteit.
Hij wist niet wat hij moest met z'n leven.
724
00:58:53,120 --> 00:58:56,240
Hij mocht niet werken.
Niet met Italianen omgaan.
725
00:58:56,320 --> 00:58:57,920
Hij mocht niks.
726
00:58:58,000 --> 00:59:00,640
Om veiligheidsredenen.
727
00:59:00,720 --> 00:59:04,920
Hij zei, 'Ik zit hier als een nietsnut
terwijl mijn vrouw werkt.
728
00:59:05,000 --> 00:59:07,160
Dit vreet me op.'
729
00:59:08,080 --> 00:59:10,480
Ik dacht: godzijdank kan ik werken.
730
00:59:11,640 --> 00:59:15,280
Mijn eerste baan in Amerika
was begravenissen verkopen.
731
00:59:15,360 --> 00:59:17,480
Dat is geen leuk werk.
732
00:59:18,840 --> 00:59:22,280
Er was een begrafenisondernemer
die mensen zocht, dus ik ging erheen.
733
00:59:22,640 --> 00:59:25,880
Ik ben de slechtste verkoopster ooit.
734
00:59:26,200 --> 00:59:29,560
'Nee, je bent perfect.'
Ik vroeg, 'Oké, wat moet ik doen?'
735
00:59:29,640 --> 00:59:33,440
En toen leerde ze me
over alle verschillende begrafenissen.
736
00:59:33,920 --> 00:59:36,440
Een catalogus van lijkkisten.
737
00:59:36,520 --> 00:59:37,640
Dit was niet ik.
738
00:59:37,840 --> 00:59:41,280
Het was helemaal niks voor mij,
maar ik had het geld nodig.
739
00:59:42,440 --> 00:59:44,120
Dus ik ging langs de deuren.
740
00:59:44,920 --> 00:59:50,480
Maar voor Tommaso was dat schande.
Hij voelde zich een gigolo.
741
00:59:51,160 --> 00:59:55,480
Hij is weer een werkende man.
Daar is hij.
742
00:59:56,160 --> 00:59:58,720
Daar is de werkende man.
Zeg eens hallo.
743
00:59:59,320 --> 01:00:00,560
Hallo.
-Oké.
744
01:00:00,920 --> 01:00:02,120
Ik ga werken.
745
01:00:02,960 --> 01:00:09,720
Je hebt een man in de kracht van z'n leven
die ineens geen geld kan verdienen.
746
01:00:10,680 --> 01:00:13,400
Daar is de werkende man weer.
Dat is hem.
747
01:00:14,200 --> 01:00:15,960
Oké.
-Tijd om te werken.
748
01:00:18,280 --> 01:00:19,920
Ik moet alles zelf doen.
749
01:00:20,000 --> 01:00:23,080
Oeps, dat is het teken
dat ik moet komen helpen.
750
01:00:23,160 --> 01:00:27,200
Het fundament van de familie.
-Ik ben alleen de vloer van de familie.
751
01:00:30,000 --> 01:00:34,200
De hele week hoor ik, 'Het is vakantie.'
Iedereen komt, eet en vertrekt.
752
01:00:34,280 --> 01:00:36,080
En niemand helpt.
753
01:00:36,200 --> 01:00:39,320
Ik kan net zo goed mezelf koken.
754
01:00:47,720 --> 01:00:50,680
Het is 4 juli.
We zijn allemaal aan het kletsen.
755
01:00:50,760 --> 01:00:54,240
Wie hebben we hier. Pap gaat koken.
Kijk die klaploper eens.
756
01:00:55,640 --> 01:01:01,680
Nu begrijp ik dat hij destijds
allerlei mentale problemen had.
757
01:01:02,240 --> 01:01:07,480
Hij voelde zich geen persoon meer.
758
01:01:09,840 --> 01:01:12,920
Vandaag heb ik
een nieuwe identiteit gekregen.
759
01:01:13,320 --> 01:01:16,880
Ik heb er al veel gehad,
en dit is vast niet de laatste.
760
01:01:17,480 --> 01:01:21,480
Mijn kinderen kijken me aan en vragen,
'Papa, hoe heet ik?'
761
01:01:22,120 --> 01:01:25,640
Ze verhuizen gedwongen mee
van stad naar stad.
762
01:01:26,560 --> 01:01:29,360
Dat creëert natuurlijk wantrouwen
in de familie.
763
01:01:30,120 --> 01:01:32,240
Kijk eens, ze hebben ruzie.
764
01:01:33,840 --> 01:01:35,280
Moet je m'n moeder zien.
765
01:01:35,560 --> 01:01:36,680
Blaas eens 'n kusje.
766
01:01:36,760 --> 01:01:37,800
Stefano, hou op!
767
01:01:37,880 --> 01:01:39,000
Vind je dit niks?
768
01:01:39,080 --> 01:01:42,360
Ik was denk ik 10 jaar samen
met Tommaso en z'n familie.
769
01:01:42,720 --> 01:01:45,240
Ik beschermde hem,
reisde mee naar Italië.
770
01:01:45,320 --> 01:01:48,480
Ik reisde met hem
door de Verenigde Staten.
771
01:01:48,640 --> 01:01:52,400
Naar Washington,
waar hij moest getuigen.
772
01:01:52,520 --> 01:01:55,440
Het bureau wilde
dat er altijd iemand bij hem was.
773
01:01:56,640 --> 01:02:01,720
Buscetta moet wegblijven van nachtclubs,
van de stad. Hij moet zich afzonderen.
774
01:02:02,720 --> 01:02:07,160
Of hij dat kan, en of zijn familie
dat toestaat, weet ik niet.
775
01:02:07,360 --> 01:02:08,560
Ik denk het niet.
776
01:02:08,640 --> 01:02:13,800
Ik denk dat hem ooit, of het nu vijf, zes,
tien jaar verder is, iets overkomt.
777
01:02:14,440 --> 01:02:17,880
Toen de zaak klaar was,
bracht ik hem naar een nieuw adres.
778
01:02:18,440 --> 01:02:23,680
Dat was de eerste keer samen
met zijn familie dat we niet binnen waren.
779
01:02:23,760 --> 01:02:25,880
Wij huurden het huis ernaast.
780
01:02:26,560 --> 01:02:28,760
Ze konden niet verhuizen
zonder toestemming.
781
01:02:28,920 --> 01:02:32,560
Ik heb hem een, twee, drie keer verhuisd.
782
01:02:35,760 --> 01:02:39,840
Hier zijn je verhuisspullen.
-Dat is een grote rol. Wacht, er is meer.
783
01:02:39,920 --> 01:02:41,760
O, mijn God.
-Speciaal voor jou.
784
01:02:41,880 --> 01:02:45,040
Waar moet ik dit laten?
-Breng maar naar achter.
785
01:02:45,120 --> 01:02:47,520
Voor als jullie het niet weten,
we verhuizen.
786
01:02:49,160 --> 01:02:51,960
Het stopt nooit. Geloof me.
787
01:02:53,320 --> 01:02:55,040
Hier slapen we vannacht.
788
01:02:55,120 --> 01:02:58,360
Als ze ons in Amerika vonden,
zouden ze hem vermoorden.
789
01:02:58,960 --> 01:03:01,480
Zeker weten. Dus we waren voorzichtig.
790
01:03:02,800 --> 01:03:07,520
Toen ik erachter kwam
dat hij een wapen had was ik al 15 of 16.
791
01:03:08,200 --> 01:03:12,520
We waren aan het klussen
in het huis waar we woonden.
792
01:03:12,600 --> 01:03:16,200
Ik liet de doos vallen
die naar zijn kamer moest...
793
01:03:16,920 --> 01:03:18,720
...en z'n pistool viel eruit.
794
01:03:19,080 --> 01:03:23,040
Je staat er niet bij stil. Je pakt hem,
doet hem terug, doos dicht.
795
01:03:23,120 --> 01:03:24,400
Nooit gebeurd.
796
01:03:25,240 --> 01:03:27,080
Moet je al die bomen hier zien.
797
01:03:28,360 --> 01:03:29,200
Kijk eens.
798
01:03:29,720 --> 01:03:31,840
Dit is het huis.
799
01:03:35,200 --> 01:03:38,640
Ik wil niet meer in een U-Haul rijden.
800
01:03:39,200 --> 01:03:43,440
Maar we zijn veilig aangekomen.
We kwamen gisternacht aan.
801
01:03:44,120 --> 01:03:47,360
En daar gaan we.
802
01:03:48,440 --> 01:03:53,520
Dit huis was een van de fijnste plekken
waar we hebben gewoond.
803
01:03:53,600 --> 01:03:57,880
Een jaar lang geen problemen.
Alles was goed.
804
01:03:57,960 --> 01:04:00,480
Goede buren, goed leven.
Alles goed.
805
01:04:04,560 --> 01:04:06,880
Ik mis de tijd dat ik hier woonde.
806
01:04:09,880 --> 01:04:10,720
Prachtig.
807
01:04:10,800 --> 01:04:12,880
Ga naar buiten.
-O, mijn God.
808
01:04:12,960 --> 01:04:16,520
Wat gebeurt er? De kerstman is er.
809
01:04:16,600 --> 01:04:18,720
Alles draaide om veiligheid.
810
01:04:19,760 --> 01:04:25,160
Hier werd hij absoluut niet opgemerkt.
Hij was net als elke andere latino.
811
01:04:25,720 --> 01:04:28,560
Met die snor lijkt hij net Mexicaans, hè?
812
01:04:29,200 --> 01:04:30,280
Waar is Lisa?
813
01:04:30,760 --> 01:04:34,760
Lisa, je hebt een mooie kont,
maar ik heb liever je gezicht.
814
01:04:34,840 --> 01:04:37,160
Mam, ik heb een schaar nodig.
-Nou en?
815
01:04:37,240 --> 01:04:40,760
De naam Buscetta gebruikt ik nooit.
Dat mocht niet.
816
01:04:40,920 --> 01:04:43,640
Nooit, tot vandaag.
Die naam spreek ik niet uit.
817
01:04:43,720 --> 01:04:45,560
Niet omdat ik me schaam...
818
01:04:45,640 --> 01:04:48,840
...maar omdat me geleerd is
dat dat niet mocht...
819
01:04:48,920 --> 01:04:51,760
...voor de veiligheid van de familie.
820
01:04:52,760 --> 01:04:57,320
Dus als je mijn schoolbestanden zoekt
met m'n echte naam, vind je niks.
821
01:04:57,400 --> 01:04:59,760
Elke school waar ik heen ging
had ik 'n andere naam.
822
01:05:01,320 --> 01:05:02,520
Er is nog steeds gevaar.
823
01:05:03,240 --> 01:05:06,440
Het is nog steeds ongemakkelijk
om m'n naam te zeggen.
824
01:05:19,440 --> 01:05:23,000
Stefano. Zeg eens hoi, schat.
-Hoi.
825
01:05:24,040 --> 01:05:25,960
Hij was er altijd voor Stefano.
826
01:05:26,120 --> 01:05:31,400
Stefano was het enige kind dat hij
had zien opgroeien van baby tot tiener.
827
01:05:31,480 --> 01:05:35,040
Hij reedt hem naar school.
Bracht hem naar zwemles.
828
01:05:35,120 --> 01:05:38,320
Dan was hij in z'n element.
Dan was m'n vader gelukkig.
829
01:05:39,040 --> 01:05:42,040
Alleen dan.
Dus hij werd anders behandeld.
830
01:05:43,120 --> 01:05:45,200
Ik ben nooit jaloers geweest.
831
01:05:45,560 --> 01:05:51,000
Ik begreep alleen nooit waarom hij zich
bij m'n broer anders gedroeg dan bij mij.
832
01:05:52,840 --> 01:05:58,640
Hij voedde zijn hart met de liefde
die zijn kinderen voor hem hadden.
833
01:05:59,200 --> 01:06:02,520
Vooral Stefano.
Stefano was een kleine jongen.
834
01:06:02,600 --> 01:06:06,200
Hij wist niks van de maffia
en de Cosa Nostra.
835
01:06:17,120 --> 01:06:21,280
Wat ik iedereen vertelde,
als hij vrienden werd met de buren...
836
01:06:21,360 --> 01:06:24,760
...is dat hij advies gaf
aan de Italiaanse regering.
837
01:06:25,560 --> 01:06:28,000
In zekere zin deed hij dat ook.
838
01:06:30,080 --> 01:06:30,960
Slaan!
839
01:06:31,040 --> 01:06:34,600
Ik haatte het om de kleine levensvragen
uit te leggen.
840
01:06:34,680 --> 01:06:37,880
'Wat doet je vader?'
Krijgen we die vraag weer
841
01:06:38,640 --> 01:06:41,760
Zo ging het altijd.
Hij was een buitenlandse uitvinder.
842
01:06:41,840 --> 01:06:43,280
Hij was raadgever.
843
01:06:44,080 --> 01:06:46,240
Hij werkte met glas.
844
01:06:46,320 --> 01:06:48,000
Hij was een aannemer.
845
01:06:48,080 --> 01:06:51,200
Noem maar op.
Wat op dat moment maar paste.
846
01:06:51,280 --> 01:06:54,800
Papa.
-De eerste buren die gedag komen zeggen.
847
01:06:54,880 --> 01:06:57,560
Zeg, 'Dag.' Zeg maar gedag.
848
01:06:57,800 --> 01:06:58,720
Dag.
849
01:07:01,200 --> 01:07:02,040
Dag.
850
01:07:02,520 --> 01:07:04,000
Eindeloze onderbreking.
851
01:07:04,080 --> 01:07:08,280
Je gaat naar school, maakt vrienden,
vertelt de leugens.
852
01:07:08,520 --> 01:07:12,000
Het werkt allemaal prima,
en dan stort alles in.
853
01:07:12,600 --> 01:07:17,880
En dat gebeurde steeds weer.
854
01:07:18,640 --> 01:07:24,320
Ik heb nooit langer dan drie jaar
in één huis gewoond.
855
01:07:24,400 --> 01:07:26,240
En ik ben nu 43.
856
01:07:27,440 --> 01:07:30,200
De basisregels waren:
Zeg nooit wie je bent.
857
01:07:30,280 --> 01:07:34,160
Vertrouw niemand,
hoe vriendelijk ze ook tegen je zijn...
858
01:07:34,240 --> 01:07:39,200
...hoe close, hoe goed de band ook is,
want de maffia vergeet niet.
859
01:07:39,760 --> 01:07:45,880
Iemand kent iemand die iemand kent.
En dan komen ze je halen.
860
01:07:46,560 --> 01:07:51,520
Buscetta's ongekende bekentenissen
hebben tot ruim 500 arrestaties geleid.
861
01:07:51,600 --> 01:07:55,320
En ineens verschijnt hij op de televisie.
862
01:07:56,320 --> 01:07:59,680
Eindelijk ziet de wereld
'De Godfather van Twee Werelden'.
863
01:07:59,760 --> 01:08:05,680
Het was een programma over de Cosa Nostra.
En Stefano zat TV te kijken.
864
01:08:06,560 --> 01:08:11,800
Ik denk dat hij acht was.
En hij herkende de handen en de stem.
865
01:08:11,880 --> 01:08:13,960
Hij zag het figuur in de schaduw.
866
01:08:14,040 --> 01:08:18,320
Ik weet nog dat hij heel geschokt keek.
867
01:08:19,360 --> 01:08:21,760
Toen ging het fout met Stefano.
868
01:08:23,040 --> 01:08:25,160
Hij wist niet wie zijn vader was.
869
01:08:27,040 --> 01:08:30,480
Hij keek me aan en zei,
'Mama, heeft papa mensen vermoord?'
870
01:08:32,920 --> 01:08:36,000
Ik zei, 'Nee.'
871
01:08:36,480 --> 01:08:39,160
Ik loog
omdat ik m'n zoon wilde beschermen.
872
01:08:39,800 --> 01:08:43,520
Zijn vader had iemand vermoord.
Dat was teveel voor een negenjarige.
873
01:08:46,160 --> 01:08:48,360
Het was het einde van onschuld.
874
01:08:48,440 --> 01:08:52,040
Hij zag de sluier opgelicht worden.
875
01:08:52,640 --> 01:08:56,160
Hij had een bepaald beeld van zijn vader.
876
01:08:56,720 --> 01:08:59,040
En ineens stortte zijn wereld in.
877
01:09:00,120 --> 01:09:03,600
Tommaso was er kapot van
dat z'n zoon er zo achter kwam.
878
01:09:03,680 --> 01:09:08,520
Dus ik zei, 'Het is tijd
dat je het de jongens vertelt.'
879
01:09:09,360 --> 01:09:14,400
'Ik schaam me. Ik kan niet met ze praten.'
880
01:09:16,480 --> 01:09:18,960
Ik leef een leven dat niet van mij is.
881
01:09:19,040 --> 01:09:23,600
Elke dag, elke avond, elke minuut
leef ik in schaamte.
882
01:09:24,360 --> 01:09:26,920
Ik deed iets dat m'n familie
goed had moeten doen.
883
01:09:28,040 --> 01:09:32,120
Maar de prijs was mijn waardigheid.
De hoogste prijs van allemaal.
884
01:09:36,600 --> 01:09:43,080
Zijn karakter werd duister.
Hij raakte meer in zichzelf gekeerd.
885
01:09:43,960 --> 01:09:46,280
Afstandelijk, zelfs voor z'n geliefden.
886
01:09:47,240 --> 01:09:48,800
Toen werd het gewelddadig.
887
01:09:49,360 --> 01:09:50,880
Slaan en schoppen.
888
01:09:50,960 --> 01:09:54,480
Ik zei, 'Het is je zoon,
niet je celgenoot.'
889
01:09:57,720 --> 01:09:58,560
Ciao.
890
01:09:58,640 --> 01:10:00,880
Waarom ben ik niet je favoriet?
891
01:10:00,960 --> 01:10:03,160
Waarom ben je altijd zo boos op me?
892
01:10:03,240 --> 01:10:08,000
Waarom moet je alleen mij straffen?
Ik haatte hem als hij dat deed.
893
01:10:18,400 --> 01:10:21,760
Mijn vader was een andere vader voor mij
dan voor Roberto.
894
01:10:22,920 --> 01:10:24,440
Roberto kreeg de klappen.
895
01:10:26,760 --> 01:10:31,200
M'n vader besloot dat we
een feestje zouden vieren.
896
01:10:31,360 --> 01:10:34,040
Hij zat zoals altijd met z'n rug
naar de muur.
897
01:10:34,440 --> 01:10:36,280
Hij zag graag wat er gebeurde.
898
01:10:37,640 --> 01:10:42,680
We kozen ons eten en ik zei,
'Er klopt iets niet.
899
01:10:42,760 --> 01:10:46,840
Die gast kijkt teveel naar je.'
900
01:10:46,920 --> 01:10:49,720
En hij zei,
'We kunnen niet ineens weglopen.'
901
01:10:52,240 --> 01:10:55,640
Toen kwam de zanger.
902
01:10:56,320 --> 01:10:59,120
De eigenaar begon
Toto Cutugno's lied te zingen.
903
01:10:59,800 --> 01:11:03,800
Met de text, 'Ik ben een echte Italiaan.'
Maar die had hij veranderd.
904
01:11:04,040 --> 01:11:07,240
Hij zong, 'Ik ben trots
om een echte Siciliaan te zijn.
905
01:11:07,840 --> 01:11:09,080
Hij keek naar mij.'
906
01:11:10,160 --> 01:11:15,360
Tommaso was erg cool,
hij verborg alle emotie.
907
01:11:15,760 --> 01:11:18,560
Hij draaide zich naar mij en zei,
'Ga naar de auto.'
908
01:11:18,640 --> 01:11:22,640
Hij wist dat,
als hij in het restaurant bleef...
909
01:11:22,720 --> 01:11:25,480
...we opgewacht werden als we vertrokken.
910
01:11:26,720 --> 01:11:29,400
Toen vertrokken we heel snel.
911
01:11:31,920 --> 01:11:36,400
Je praat over ouders die uitgaan,
je hebt een plan voor brand in huis.
912
01:11:36,480 --> 01:11:38,040
Wij hadden een ander plan.
913
01:11:38,120 --> 01:11:41,520
M'n vaders plan. Dus we wisten,
als hij ons aankeek, moesten we gaan.
914
01:11:42,080 --> 01:11:44,040
Geen vragen stellen.
Gewoon gaan.
915
01:11:46,320 --> 01:11:50,640
We hebben de instelling, als zo'n contract
wordt uitgegeven in de VS...
916
01:11:50,720 --> 01:11:53,720
...dat het na verloop van tijd verdwijnt.
917
01:11:54,360 --> 01:11:57,960
Maar het Siciliaanse denken
is altijd het zelfde.
918
01:11:58,520 --> 01:12:01,640
Een dreiging van de Sicilianen
blijft voor altijd.
919
01:12:02,960 --> 01:12:06,560
MEI 1992
920
01:12:06,640 --> 01:12:09,440
Ik kreeg het telefoontje,
en hij was niet thuis.
921
01:12:09,520 --> 01:12:11,040
Hij was zijn krant halen.
922
01:12:11,120 --> 01:12:15,080
Hij kwam het huis binnen,
en hij merkte het direct op.
923
01:12:15,160 --> 01:12:17,600
Hij wist dat er iets niet klopte.
924
01:12:17,680 --> 01:12:19,400
'Wat is er?' vroeg hij.
925
01:12:19,480 --> 01:12:24,120
En ik zei,
'Pap, Giovanni Falcone is net vermoord.'
926
01:12:32,320 --> 01:12:36,560
Als rechter had Falcone
tientallen maffioso veroordeeld...
927
01:12:36,640 --> 01:12:40,120
...voordat hij, z'n vrouw
en drie agenten werden gedood...
928
01:12:40,200 --> 01:12:42,560
...bij een explosie op deze snelweg.
929
01:12:43,280 --> 01:12:45,880
Volgens anti-maffia-experts
een wraakaanval...
930
01:12:45,960 --> 01:12:49,680
...door Salvatore Riina,
de maffiabaas bekend als 'Het Beest'.
931
01:12:59,640 --> 01:13:03,360
Mijn vaders reactie was ongelofelijk,
hij kon het niet inhouden.
932
01:13:03,720 --> 01:13:07,080
Zijn gezicht was een en al teleurstelling.
933
01:13:07,560 --> 01:13:11,040
Alles waar hij voor had gewerkt
stortte in.
934
01:13:11,120 --> 01:13:13,080
Ik zag angst in zijn ogen.
935
01:13:15,320 --> 01:13:18,360
Hij was teleurgesteld in de familie.
936
01:13:18,480 --> 01:13:25,120
Op een dag zei hij, 'Niemand snapte dat ik
niet voor mezelf uit de maffia stapte.
937
01:13:25,760 --> 01:13:27,000
Ik deed het voor hen.
938
01:13:27,560 --> 01:13:32,200
Zodat jij en mijn kinderen
deze nachtmerrie niet hoefden te leven.
939
01:13:33,040 --> 01:13:34,600
En niemand maakt het wat uit.'
940
01:13:36,960 --> 01:13:40,200
JANUARI 1993
941
01:13:40,280 --> 01:13:42,680
Dit is een typische bui in Florida.
942
01:13:43,640 --> 01:13:46,920
Het regent in Florida.
943
01:13:48,800 --> 01:13:52,960
Een paar uur terug sprak onze verslaggever
aan de telefoon met Buscetta in de VS...
944
01:13:53,040 --> 01:13:57,080
...waar hij nog steeds woont
onder bescherming van de FBI.
945
01:13:57,160 --> 01:13:59,160
Tommaso, kun je me horen?
946
01:13:59,240 --> 01:14:00,440
Ja.
947
01:14:00,520 --> 01:14:01,920
Heel goed.
948
01:14:02,520 --> 01:14:06,160
Riina is gearresteerd.
Wat vind je daarvan?
949
01:14:06,240 --> 01:14:12,720
Dat is het eerste wonder van 1993.
Prachtig.
950
01:14:12,800 --> 01:14:15,040
Hij is mijn aartsvijand.
951
01:14:15,120 --> 01:14:19,520
Hoewel ik niet precies weet
wie m'n halve familie heeft uitgemoord...
952
01:14:19,600 --> 01:14:26,240
...weet ik zeker dat hij toestemming gaf
voor die vernietiging.
953
01:14:27,000 --> 01:14:29,720
Wie zou er moorden
zonder toestemming van hem?
954
01:14:30,440 --> 01:14:35,480
Denk je dat ze m'n zoons hebben vermoord
zonder dat hij ervan wist?
955
01:14:35,880 --> 01:14:37,160
Absurd!
956
01:14:38,360 --> 01:14:39,680
Daar zijn m'n jongens.
957
01:14:40,120 --> 01:14:43,400
24 december. We gingen ontbijten.
958
01:14:45,840 --> 01:14:50,280
Hij zei, 'Laten we naar Italië gaan.
Daar zijn we nu veilig.'
959
01:14:51,120 --> 01:14:55,680
Hij zei, 'Ik hou van dat land.
Daar was ik echt mezelf. Alleen mezelf.'
960
01:14:55,760 --> 01:14:57,240
Normaal serveer ik geen ontbijt.
961
01:14:57,320 --> 01:15:01,080
Normaal ben ik hier voor het diner.
-Ik wil...
962
01:15:01,160 --> 01:15:02,000
Die wil ik.
963
01:15:02,080 --> 01:15:03,800
De reep.
-Oké.
964
01:15:03,880 --> 01:15:07,800
We gaan onze spullen inpakken
en ons klaarmaken om te reizen.
965
01:15:11,040 --> 01:15:15,280
Oké, mensen, dit is waar ik woon.
De prachtige stad Miami.
966
01:15:17,840 --> 01:15:21,720
De grote, brede straten.
Dat ga ik missen in Italië.
967
01:15:22,480 --> 01:15:28,680
Onze laatste dag in Miami
na tien jaar in Amerika te hebben gewoond.
968
01:15:28,760 --> 01:15:31,120
We gaan een nieuwe fase in.
969
01:15:31,200 --> 01:15:33,520
Hopelijk is deze beter.
970
01:15:33,600 --> 01:15:34,600
Ciao.
971
01:15:35,280 --> 01:15:36,760
Ciao.
972
01:15:41,000 --> 01:15:44,080
Stefano kwam hier aan
als kleine driejarige.
973
01:15:45,560 --> 01:15:47,600
Nu gaan we in Europa wonen, hè?
974
01:15:48,280 --> 01:15:51,800
Stefano haatte het constante verhuizen.
975
01:15:51,880 --> 01:15:54,960
'Mam, zodra ik vrienden maak,
raak ik ze weer kwijt.'
976
01:15:55,040 --> 01:15:57,640
Hij heeft het nooit wat gevonden.
977
01:15:58,200 --> 01:16:03,280
Maar mijn man was hard.
Hij wilde ze dichtbij houden.
978
01:16:03,360 --> 01:16:06,400
Ik denk dat hij dacht
dat Amerika gevaarlijker was.
979
01:16:07,040 --> 01:16:10,840
ROME, ITALIË
980
01:16:19,480 --> 01:16:22,160
Papa is er!
981
01:16:22,880 --> 01:16:25,200
Het huis is dan wel leeg,
maar nu is papa er.
982
01:16:25,280 --> 01:16:26,560
Een kusje.
983
01:16:28,040 --> 01:16:32,600
In Roma hadden we een gelukkige tijd.
Alsof we normaal waren.
984
01:16:34,040 --> 01:16:35,720
Maar het was niet normaal.
985
01:16:38,520 --> 01:16:40,800
In Italië werden we altijd geschaduwd.
986
01:16:42,840 --> 01:16:46,440
Ze waren er altijd. Bij de lunch.
Met kerst.
987
01:16:47,120 --> 01:16:49,360
De bodyguards waren er altijd.
988
01:16:49,440 --> 01:16:52,920
Zelfs als ze er niet hoefden te zijn,
waren ze er.
989
01:16:53,600 --> 01:16:56,520
Het was grappig om de interactie te zien.
990
01:16:56,600 --> 01:17:00,120
Een maffioso en een stel
federale agenten...
991
01:17:00,840 --> 01:17:03,600
...en ze chillen samen
als kinderen op het sportveld.
992
01:17:03,680 --> 01:17:05,080
Het was belachelijk.
993
01:17:07,120 --> 01:17:09,480
Ik heb nooit iemand gezien
met zoveel ooms als ik.
994
01:17:09,880 --> 01:17:11,920
Eerst had je de maffia-ooms.
995
01:17:12,000 --> 01:17:16,600
Later had je alle gasten van de FBI
en de anti-drugseenheid.
996
01:17:16,680 --> 01:17:18,560
We hadden een heleboel ooms.
997
01:17:19,440 --> 01:17:21,040
Hij genoot van Italië...
998
01:17:21,120 --> 01:17:26,520
...omdat hij altijd omringd werd
door zes man.
999
01:17:26,600 --> 01:17:31,320
Hij had niet het idee dat ze
hem beschermden. Het waren zijn vrienden.
1000
01:17:34,520 --> 01:17:37,880
Hij was een man die liefde nodig had.
1001
01:17:41,440 --> 01:17:46,160
En toen had hij een verrassing voor ons.
Hij zei, 'Laten we op een cruise gaan.'
1002
01:17:46,840 --> 01:17:53,280
De datum is 13 augustus 1995.
1003
01:17:54,400 --> 01:17:56,240
Dit is Napels.
1004
01:17:58,960 --> 01:18:02,600
Hij was zo blij dat hij me iets kon geven.
1005
01:18:03,240 --> 01:18:07,200
Destijds dacht ik,
'Kun je je haar verven of zo?'
1006
01:18:07,680 --> 01:18:10,680
Hij zei, 'Nee, maak je geen zorgen.'
Dus we gingen.
1007
01:18:12,160 --> 01:18:15,640
Mijn vader vroeg me of ik voor haar
op een cruise wilde.
1008
01:18:16,320 --> 01:18:18,400
Het was altijd voor m'n moeder.
1009
01:18:18,480 --> 01:18:22,280
'Je broer komt ook, wil je mee?'
En ik zei, 'Nee, dank je.'
1010
01:18:22,760 --> 01:18:26,440
Als dat betekent dat ik
niet beschermd word, is dat maar zo.
1011
01:18:27,600 --> 01:18:31,800
M'n vader en ik raakten in discussie,
en ik zei, 'Dit is niet jouw keus.
1012
01:18:31,880 --> 01:18:37,040
Die tijd is voorbij.' En dat bleef zo.
Ik kreeg m'n vrijheid.
1013
01:18:41,240 --> 01:18:44,560
Het was op de Middellandse Zee,
de Griekse eilanden...
1014
01:18:44,640 --> 01:18:48,240
Prachtig voor een tiener.
1015
01:18:48,320 --> 01:18:50,720
Stefano, waar ben je?
1016
01:18:50,800 --> 01:18:54,560
En de groep tieners gingen
met z'n allen weg.
1017
01:18:55,600 --> 01:18:56,920
Dus Stefano was blij.
1018
01:19:01,240 --> 01:19:06,000
En een gast begon steeds foto's te maken
van ons.
1019
01:19:06,640 --> 01:19:08,680
We hadden er last van.
1020
01:19:09,840 --> 01:19:11,800
Hij deed wat journalisten doen.
1021
01:19:13,000 --> 01:19:14,760
Hij herkende Tommaso direct.
1022
01:19:15,960 --> 01:19:19,760
Goedenavond.
We beginnen met de zaak-Buscetta.
1023
01:19:19,840 --> 01:19:22,400
Het nieuws werd bekend
toen een weekblad...
1024
01:19:22,480 --> 01:19:28,120
....de belangrijkste overloper
van de maffia fotografeerde op een cruise.
1025
01:19:28,200 --> 01:19:31,600
Het nieuws leidde tot angst
voor Buscetta's veiligheid...
1026
01:19:31,680 --> 01:19:33,760
...en die van andere passagiers.
1027
01:19:34,480 --> 01:19:38,280
De verslaggever ontmaskerde m'n broertje,
die nog nooit was gezien.
1028
01:19:38,480 --> 01:19:40,440
Nu was hij een doelwit.
1029
01:19:41,080 --> 01:19:42,440
Ze stopten de cruise.
1030
01:19:42,520 --> 01:19:48,280
Het feit dat hij met Italianen
in een afgesloten ruimte zat...
1031
01:19:48,560 --> 01:19:50,040
...was erg riskant.
1032
01:19:50,560 --> 01:19:53,040
Stefano schaamde zich.
1033
01:19:53,600 --> 01:19:57,360
Zijn vrienden zeiden, 'Stefano,
je vader staat in de kranten.'
1034
01:20:00,640 --> 01:20:04,920
Ze riepen de kustwacht op
en die nam ons mee.
1035
01:20:05,520 --> 01:20:07,920
Dat veranderde onze levens.
1036
01:20:08,440 --> 01:20:13,640
Door het gevaar, door de maffia,
moesten we Italië verlaten.
1037
01:20:24,440 --> 01:20:29,480
Iedere keer dat er iets moest gebeuren,
was het voor mijn vader of moeder.
1038
01:20:30,320 --> 01:20:34,760
Ik wist dat de enige oplossing was
om m'n eigen leven te starten.
1039
01:20:34,840 --> 01:20:37,760
...dan de meesten in een dag doen.
1040
01:20:37,840 --> 01:20:41,320
Ik ging bij het leger door het verstoppen,
het liegen...
1041
01:20:41,400 --> 01:20:45,520
...omdat we altijd niet waren
wie we moesten zijn.
1042
01:20:47,520 --> 01:20:50,000
Ik deed dienst in Irak en Afghanistan.
1043
01:20:50,520 --> 01:20:51,600
Dat was triest.
1044
01:20:52,880 --> 01:20:58,160
Ik keerde me tot een stel rare soldaten
voor de liefde die ik niet kon krijgen...
1045
01:20:58,760 --> 01:21:00,880
...door het leven dat ik had.
1046
01:21:02,000 --> 01:21:02,880
Wie ben ik?
1047
01:21:03,440 --> 01:21:08,560
Ik ben de zoon van een maffiagangster
die is overgelopen.
1048
01:21:09,320 --> 01:21:12,760
Snap je? Wie ben ik?
Wat heb ik bereikt? Niks.
1049
01:21:14,720 --> 01:21:18,640
Ik heb nooit respect verdiend.
Dat is niet hoe ik wil leven.
1050
01:21:21,840 --> 01:21:23,400
Ik loop nog steeds risico.
1051
01:21:23,640 --> 01:21:28,400
Dertig jaar later ben ik nog een trofee.
Ik heet Buscetta. '97 bewees dat.
1052
01:21:29,040 --> 01:21:30,560
Ik verloor weer een neef.
1053
01:21:34,320 --> 01:21:37,640
Weer een dramatische dag in Sicilië.
1054
01:21:37,720 --> 01:21:40,240
Opnieuw slaat de maffia toe in Palermo.
1055
01:21:40,320 --> 01:21:43,600
Domenico Buscetta,
neef van Tommaso, is vermoord.
1056
01:21:47,440 --> 01:21:50,080
Zijn enige misdaad
was familie zijn van mij.
1057
01:21:50,840 --> 01:21:53,360
Zijn naam delen met een maffia-overloper.
1058
01:21:55,720 --> 01:21:58,600
Ik hoopte m'n familie te redden
van dit bloedbad.
1059
01:21:59,920 --> 01:22:02,520
Maar ik blijf bewijs leveren
tegen dit tuig.
1060
01:22:06,440 --> 01:22:11,040
Riina, die al 9 keer levenslang uitzit,
staat weer terecht...
1061
01:22:11,120 --> 01:22:13,520
...voor de moord op rechter Falcone.
1062
01:22:14,160 --> 01:22:17,520
In de rechtszaal staat hij tegenover
een van zijn grootste vijanden.
1063
01:22:17,600 --> 01:22:22,880
Tommaso Buscetta, de maffia-overloper
wiens familieleden hij liet vermoorden.
1064
01:22:22,960 --> 01:22:25,520
Maar Riina weigert met hem te praten.
1065
01:22:25,600 --> 01:22:30,160
U praat niet met Buscetta...
1066
01:22:31,040 --> 01:22:34,240
...omdat hij volgens u
vele minnaressen had.
1067
01:22:35,400 --> 01:22:38,640
Klopt dat?
1068
01:22:39,240 --> 01:22:44,480
Ik zei, 'Vele vrouwen.'
-Maar dat is de strekking?
1069
01:22:44,960 --> 01:22:48,760
Als ik over moraliteit praat,
denk ik aan mijn familie.
1070
01:22:49,320 --> 01:22:54,080
In ons dorp leven we
volgens bepaalde normen.
1071
01:22:56,520 --> 01:22:59,080
Niemand kan u dwingen
op Buscetta te reageren.
1072
01:22:59,160 --> 01:23:03,120
Dus, Edelachtbare,
het heeft geen zin dat u aandringt.
1073
01:23:03,200 --> 01:23:09,560
Ik wil hem niet spreken.
En ik heb het recht om te weigeren.
1074
01:23:09,640 --> 01:23:15,120
MOORDENAAR EN OVERLOPER
BOTSEN IN ITALIAANSE RECHTSZAAL
1075
01:23:16,920 --> 01:23:18,280
Edelachtbare, mag ik spreken?
1076
01:23:18,360 --> 01:23:22,760
Hij spreekt over normen tegen mij,
over vrouwen.
1077
01:23:23,720 --> 01:23:26,920
Hoe kan zo iemand over normen spreken...
1078
01:23:27,480 --> 01:23:32,120
...als hij verantwoordelijk is
voor de dood van mijn geliefden...
1079
01:23:32,200 --> 01:23:35,120
...en zoveel andere mensen?
1080
01:23:35,200 --> 01:23:38,120
Hij leest mij de les over normen.
1081
01:23:39,440 --> 01:23:41,600
Waar zijn zijn normen?
1082
01:23:42,160 --> 01:23:45,280
Riina, laat het ons zien.
1083
01:23:46,960 --> 01:23:48,400
Laat het ons zien.
1084
01:23:49,200 --> 01:23:53,840
Waar zijn jouw normen?
1085
01:23:55,240 --> 01:24:01,160
De maffia is er geweest
als een maffioso zich uitlaat.
1086
01:24:01,680 --> 01:24:03,720
Riina, de maffia is er geweest.
1087
01:24:09,320 --> 01:24:14,880
Hij was trots dat hij eindelijk zei
wat hij tegen Riina wilde zeggen.
1088
01:24:15,400 --> 01:24:20,400
Maar het zien van de moordenaar
van zijn zoons maakte hem somber.
1089
01:24:21,000 --> 01:24:22,080
Heel stil.
1090
01:24:29,240 --> 01:24:33,640
Het huis in noord-Miami is het laatste
waar Tommaso heeft gewoond.
1091
01:24:42,440 --> 01:24:45,480
Nee, fout. Zo, ja.
1092
01:25:04,280 --> 01:25:08,760
Kijk eens hoe elegant ze is.
1093
01:25:10,040 --> 01:25:12,760
Het lijkt alsof ze het neersteekt.
1094
01:25:21,920 --> 01:25:25,520
Hij dacht dat hij vermoord zou worden...
1095
01:25:25,600 --> 01:25:30,080
...maar toen hij kanker kreeg,
was dat een verrassing voor hem.
1096
01:25:30,160 --> 01:25:35,920
Hij zei, 'Ik heb overal aan gedacht,
maar niet aan sterven aan kanker.'
1097
01:25:38,040 --> 01:25:39,320
Kijk, mama.
1098
01:25:47,920 --> 01:25:49,120
Het is een shirt.
1099
01:25:51,480 --> 01:25:52,880
Volgens mij is het die andere.
1100
01:25:55,400 --> 01:25:56,280
Mooi.
1101
01:25:57,560 --> 01:25:58,400
Heel mooi.
1102
01:25:58,480 --> 01:26:00,400
Is hij goedgekeurd?
-Is hij oké?
1103
01:26:00,960 --> 01:26:03,720
Mooi shirt,
maar ik denk niet dat ik hem zal dragen.
1104
01:26:03,800 --> 01:26:05,080
Wat fijn.
1105
01:26:05,160 --> 01:26:10,080
Ik ben 70 jaar,
en je geeft me nog steeds zulke shirts?
1106
01:26:28,040 --> 01:26:30,600
We gingen op een dag naar het ziekenhuis.
1107
01:26:31,840 --> 01:26:34,560
En helaas herstelde hij niet
van de operatie.
1108
01:26:34,920 --> 01:26:38,240
De kanker kreeg vat,
en hij overleed drie dagen later.
1109
01:26:52,720 --> 01:26:57,400
Mijn vader was de lijm van de familie.
Hij hield ons allemaal samen.
1110
01:27:00,040 --> 01:27:04,440
De bindende kracht verdween,
en we stortten in.
1111
01:27:06,880 --> 01:27:09,560
We vieren geen feestdagen meer samen.
1112
01:27:09,640 --> 01:27:10,680
Er is afstand.
1113
01:27:12,960 --> 01:27:17,360
Hij zou naar beneden komen
met de toorn van God...
1114
01:27:17,440 --> 01:27:22,360
...en zeggen, 'Wat is dit?
Waar heb ik alles voor opgeofferd?'
1115
01:27:23,080 --> 01:27:26,480
Hij zou ervan walgen.
Hij zou zich omdraaien in zijn graf.
1116
01:27:30,360 --> 01:27:32,960
Hij zou verdrietig zijn. Heel verdrietig.
1117
01:27:33,040 --> 01:27:36,480
Familie was alles voor hem. Alles.
1118
01:28:03,320 --> 01:28:08,200
Cristina, mijn moeder, woont op zichzelf.
Dat zou zijn hart breken.
1119
01:28:16,600 --> 01:28:22,920
Op 23 december 2007 overleed Stefano
bij een motorongeluk.
1120
01:28:24,320 --> 01:28:26,680
Gelukkig heeft m'n vader
dat niet meegemaakt.
1121
01:28:41,720 --> 01:28:44,600
Mijn zoon staat hier. Mijn man staat hier.
1122
01:28:58,200 --> 01:29:00,880
Ik zou hier moeten staan, niet mijn zoon.
1123
01:29:03,680 --> 01:29:04,840
Niet mijn zoon.
1124
01:29:18,120 --> 01:29:19,200
En ik ben er nog.
1125
01:29:21,040 --> 01:29:22,080
Ik ben er nog.
1126
01:29:47,520 --> 01:29:50,120
Ik heb er nooit spijt van gehad
dat ik bewijs leverde.
1127
01:29:51,440 --> 01:29:54,520
Mijn enige spijt
is dat ik bij de maffia ben gegaan.
1128
01:29:56,760 --> 01:29:58,080
De eindstand.
1129
01:29:58,520 --> 01:30:01,160
Ik ben twee broers verloren, een broer...
1130
01:30:01,240 --> 01:30:04,440
...een schoonbroer, een schoonzoon
en vier neven.
1131
01:30:06,280 --> 01:30:11,280
Ze hadden mij moeten vermoorden,
in plaats van me een verrader te maken.
1132
01:30:13,320 --> 01:30:15,000
Dat was het juiste geweest.
1133
01:30:19,200 --> 01:30:23,600
VIJFTIEN JAAR NADAT TOMMASO BUSCETTA
DE OMERTA BRAK...
1134
01:30:23,680 --> 01:30:29,720
...IS HIJ BEGRAVEN IN FLORIDA
ONDER EEN VALSE NAAM.
1135
01:30:31,840 --> 01:30:38,760
ZIJN FAMILIE LEEFT NOG STEEDS
ONDER VALSE NAMEN.
1136
01:32:39,520 --> 01:32:41,640
Ondertiteld door: Sander van Arnhem
93106
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
