All language subtitles for HOPPERWELLES_subtitle_pl.vtt

W 1941 roku Orson Welles nakręcił
„Obywatela Kane’a” i odmienił kino.

Ten debiut reżyserski stał się
wyznacznikiem dla pozostałych.

W 1969 roku aktor Dennis Hopper nakręcił
swój pierwszy film, „Swobodnego Jeźdźca.”

Film zapoczątkował Nowe Hollywood,
niezależne kino buntu.

W listopadzie 1970 roku Hopper,
pracujący nad „Ostatnim filmem”,

przyleciał z Taos w Nowym Meksyku
spotkać się z Wellesem w Los Angeles.

Welles nakręcił ich rozmowę do filmu
„Druga strona wiatru”,

przybierając niekiedy rolę
Jake’a Hannaforda, głównego bohatera.

To jest ta rozmowa.

- Kręcimy.
- Rolka 2-A-X.

- Masz to, John?
- Nie, jeszcze nie.

- Kręcę.
- Za dużo odblasków. Mam klapsa.

2-B-X.

- Masz jakiś alkohol?
- Tak, gin z tonikiem.

Czytałem o tym w wywiadzie.
Niedobrze tak zaczynać pytania.

To, co mówiłeś dziennikarzom…

Wierzysz, że filmy muszą być o czymś.

W sensie społecznym czy politycznym?
To mocne pytanie na początek.

Myślę, że filmy powinny być osobiste.

Zaangażowanie widać we wszystkim.

Nie jestem pewien, co do polityki,
bardziej chodzi o relacje międzyludzkie.

Nie ma fabuł o relacjach międzyludzkich,
ale wszystko się na nich opiera.

Myślę, że chodzi o to,
jak głęboko wejdziesz,

na ile reżyser jest skłonny
dokonać introspekcji,

niezależnie od tego,
czy film jest o nim.

Czyli dla ciebie liczy się to,
jak prawdziwy jest film dla autora?

Czy autor jest szczery w swoim obrazie?

Albo jak dobry jest film? Nie.

Sztuka Diego Riviery, na przykład,
była komentarzem do społeczeństwa.

Tak, bardzo prymitywnym,
w stylu prop-agitki.

Tak. Obawiam się, że zmierzam
w tym samym kierunku.

Co w tym złego?
Twoim zdaniem, o co chodzi?

Innymi słowy, kiedy myślisz o filmach,

oceniasz je pod względem głębi?

Jak dla mnie,
film powinien być osobisty.

Może być osobisty,
jak „Zeszłego roku w Marienbadzie” albo...

- Czy to był film osobisty?
- Jak dla mnie, tak.

Nie jestem pewien,
dokąd z tym zmierzali,

ale to bardzo głębokie spojrzenie.

- „Osiem i pół” to też osobisty film.
- Czyli nie musisz donikąd iść,

- o ile czujesz, że to podróż?
- Tak.

Osobiście robię dużo prostsze rzeczy.

To, co chcesz przekazać,
jest prostsze niż "Marienbad"?

Moim zdaniem nic na świecie
nie może być prostsze.

Prostsze w sensie mieszanki.
Dla mnie to wciąż abstrakcja.

Usiąść i zjeść obiad, to nie abstrakcja.

Ale jeśli równocześnie tasujesz karty,
mamy do czynienia z innym obiadem.

Rozumiem.

Ale wiesz, nie ma zasad w filmach.
Nie chciałbym, żeby to tak brzmiało.

Chodzi o to, jak daleko się posuniesz.

Może chodzić o prawdę, wobec siebie
i swoich przekonań.

Chciałbym, żebyś doprecyzował.

Nie wierzę, że wszystko jest dozwolone.

Każdy coś odrzuca. I dobrze.

Nie istnieją prawdziwi katolicy.
A ty, gdzie są twoje granice?

Nie w filmach, które robisz,
ale czego szukasz w filmie?

Na przykład
„Zmierzch bogów” Viscontiego. Widziałeś?

- Nie, podobał ci się?
- Bardzo.

Jeśli miałbym wymienić reżyserów
europejskich, których cenię,

to na pewno Buñuel.

Jego „Viridiana”
jest niezwykle osobista.

Pewnie.

Ale nie mówi,
w którym kierunku masz iść.

Zmusza do obserwacji, pokazuje miejsca,
gdzie wszystko się dzieje.

Nie chodzi o bycie przeciw Kościołowi,
ale pokazuje Kościół w pewnym świetle.

On jest katolikiem, bardzo religijnym.
Naprawdę.

Atakuje Kościół z wewnątrz.

- Naprawdę myślisz, że jest katolikiem?
- O, tak.

- Serio?
- I to jak.

Myślałem, że jest komunistą.
To przypomina historię Che Guevary.

Pytano, czy jest na sali ekonomista,
on podniósł rękę, bo usłyszał „komunista”.

- Nie wiedziałem.
- To wspaniałe.

Możesz być komunistą i katolikiem.
To dziwi tylko Amerykanów.

Myślę, że jest katolikiem,
który nie chodzi do kościoła.

Uważa się za przeklętego,
ale to katolik.

Mówi wprost, że to kupa gówna,
ale pozostaje katolikiem.

- Ale przez swoje środowisko, młodość.
- Także głębokie przekonanie.

Myślę, że czuje się wypędzony.

- Kręcimy.
- 3-A.

3-B-X... Przepraszam, 3-B-A.

Czy w młodości byłeś przeciwny
większej ilości filmów, niż teraz?

Bo ja tak. Zaczynam lubić
coraz więcej gatunków filmowych.

Tworzenie filmów to ciężka robota.

Jeśli nigdy tego nie robiłeś,

łatwo jest nienawidzić
większości filmów.

Ale jeśli robisz filmy
i wiesz, ile to pracy,

doceniasz jakikolwiek zrealizowany film.

- Tak, to ciężka praca.
- Przykładowo montaż…

Nie masz wrażenia,
że to jednak bardzo proste?

Uwielbiam tworzyć koncept.
Kocham kręcenie, tworzenie obsady.

Ale montaż to trochę jak obcinanie rąk
i wyłupianie oczu dziecku.

- Brakuje ci tego, co wycinasz?
- Tak.

Także dlatego, że to tak osobiste.
To po prostu ciężkie.

Dla mnie robienie filmów polega też
na wycinaniu rzeczy, które kochasz.

- Inaczej dzieło nie ma kształtu.
- Z pewnością.

Praca z wyobraźnią i realizacja
to radosne wydarzenia społeczne.

Prawdziwa praca twórcza jest brudna,
w pustej ciemni.

O to ci chodzi?

Nie, uważam,
że filmy robi się na planie,

ale później są przerabiane w montażu.

Montaż jest bardzo ważny,
bez wątpliwości.

Ale samo kręcenie wymaga pewnej magii,
albo ją posiadasz, albo nie.

Kształtowanie filmu
to najtrudniejsze zadanie.

Masz gotowy film, a potem go
przerabiasz -

to właściwie też magia.

Tak. Ale też kawał roboty, na pewno.

Sporo kręcisz?

35 nakręconych godzin do „Swobodnego
jeźdźca”, 40 do „Ostatniego filmu”.

No tak, sporo do przerobienia.

I sporo pięknych krajobrazów,
które nie wnoszą nic do akcji.

A mimo to nie cierpię się ich pozbywać.

Mam szczęście. Podczas montażu
czuję się jak wróg filmu,

uwielbiam usuwać piękne sceny.

Naprawdę.
Podchodzę do rolki filmu bez miłości.

To naprawdę ważne.

Lubię to. Skoro nie pasuje…

Moja słabość polega na tym,
że przeceniam skłonność do nudy u widzów.

Moje filmy są zwarte, zbyt naładowane,
łatwo się nudzę i boję się, że inni też.

Myślę, że to wielka zaleta. Naprawdę.
Możesz się w tym zakochać.

A widownia nie...

Nie chcę deprecjonować widzów, ale...

A ja myślę, że należy ich deprecjonować.
Wejdźmy w to głębiej.

Widownię należy traktować z góry.
To jednostki na widowni są cenne.

Ale nie grupa ludzi na sali kinowej.

Nie ma magii i piękna w grupie ludzi,
zebranej, by obejrzeć martwy film.

Nie należy lżyć ludzi, ale wal widownię.

Kiedy oglądałem „Swobodnego jeźdźca”

na południu,
ludzie wiwatowali na koniec.

Klaskali, gdy bohaterów
zestrzelono z motocykli.

- Dosłownie wiwatowali?
- Tak.

Ale na pokazie w UCLA wrzeszczeli
„Zabić świnie”!

- To samo miejsce?
- Nie, tym razem w UCLA, Los Angeles.

A poprzedni był na południu Stanów.
Gdy giniemy, skandowali „zabić świnie”.

- Pomyślałem: dobry Boże!
- Czym jest widownia?

Dokładnie. Nie chodziło mi
o żadną z tych reakcji.

Pewnie, że nie. Całkowicie rozumiem.
Ale czy to nie jest właśnie ciekawe?

Czyż nie jest prawdą,
że reżyser nie kręci dla widowni?

Tak. A zarazem, nie wiem…
Może zmienię sposób pracy.

Filmy mają ogromna moc.

W ciemnej sali filmowej panujesz
nad umysłami widzów,

o ile nie przesadzisz
z pięknymi ujęciami.

Piękne ujęcia nie mają nic do rzeczy.

Chodzi mi o to, że naprawdę
przez jakiś czas ich umysły są twoje.

- W jakimś sensie należą do ciebie.
- W jakiś dziwaczny sposób, tak.

Ale czy kręcisz dla nich?

Musisz kręcić dla siebie,
ale liczysz na komunikację z widzami,

jeśli usiłujesz
diagnozować społeczeństwo.

Zadam infantylne pytanie, ale dobre
odpowiedzi biorą się z głupich pytań.

Czy masz nadzieję nakręcić film,
który zmniejszy aplauz podczas sceny,

w której bohaterowie zostają zabici
przez wieśniaków?

Czy masz nadzieję to zmienić?
Uważasz, że filmy mogą to zrobić?

Myślę, że mój symbolizm jest
zbyt subtelny dla większości. Niestety.

- W moich oczach obie grupy są poza prawem.
- To oczywiste.

Goście na motorach też są poza prawem,
ale to nie usprawiedliwia ich śmierci

z rąk innej grupy poza prawem.

Chyba każdy to zauważy,
z wyjątkiem idioty wieśniaka.

Młodzież myśli, że ja i Peter
jesteśmy wspaniałymi bohaterami.

- Pewnie tak.
- Mkniemy przez noc

i rozprowadzamy narkotyki, i tak dalej.

- Czy to jest symbolizm?
- Nie.

Ale... Scena na cmentarzu,
jazda na kwasie…

Tam było dla mnie
dużo osobistej symboliki,

której raczej widz nie powiąże
z resztą historii.

A czy nie tak powinno być?
Film powinien przerastać odbiorców.

- W przeciwnym wypadku to marna uczta.
- Tak myślę.

W filmie, który teraz kręcę,
jest scena obiadu.

Chciałem, aby była nudna.

Gość wyrwał się z rynsztoka
i ma teraz fabrykę mioteł, zbija kokosy.

Robi kiepskie żarty w złym stylu,
bardzo nudne, to nudny gość.

Ale wszyscy byliśmy na takich obiadach.

- Macie klaps?
- Nie.

Dlaczego?

Kręcisz scenę mówiącą
publiczności, że widzą nudę.

Ale chcesz ich bawić.
Nawet mówiąc o nudzie.

Bo jeśli ich znudzisz, to już naprawdę.
To fascynujący paradoks.

Z drugiej strony, nuda nie jest dobra
jako temat, jak u Antonioniego.

Nudny proszony obiad jest w porządku.

Ale nuda jako problem społeczny,
warty dwóch godzin uwagi?

- Z tym się nie zgadzam.
- Najlepszy film...

No tak. Zostałem reżyserem,
bo pragnąłem pięknych kobiet, wiesz?

- Tylko o to mi chodzi.
- Oczywiście.

- Widziałeś „Noc” Antonioniego?
- Tak.

Udało mu się coś przekazać,
a zarazem czułem, że to rozrywka.

Byłem na „Przygodzie” siedem razy.

Ale filmu dotąd nie obejrzałem.
Zasypiałem za każdym razem.

Podobało mi się, co oglądałem.
Ale za każdym razem zasypiałem.

Dajmy mikrofon niżej, nie przy twarzy.

Nie przestawaj.

Mi się nie podobał,
nawet zanim zasnąłem.

Ale ma piękne ujęcia, na pewno.

Widzisz dziewczynę na drodze,
myślisz, że nie pójdzie za nią do końca.

Ale tak robi, a potem ona znika
i masz 30 klatek. Trudno w to uwierzyć.

Tak, jest niesamowity.

„Noc” do mnie trafiła.
Podoba mi się, że doświadczasz czasu.

Siedzisz na sali, niecierpliwisz się.

Bohater szuka żony, odkręca kurek wody.
Włącza wentylator, odkłada gazetę.

Wychodzi, pyta sąsiadów,
nic nie widzieli.

Wraca, zakręca kurek,
wyłącza wentylator,

bierze gazetę, a ty się gotujesz.
Ale potem zaczynasz doświadczać.

Czy mu się udało, czy nie, to doświadczenie
jest ważnym elementem odbioru filmu.

Doświadczasz czasu,
tak jak bohaterowie. Odczuwasz ich nudę.

Doświadczasz,
jak bohaterowie na ekranie.

To niezwykle ciekawe w jego filmach.

Dla mnie to nie jest ludzki problem.

Ja się prędzej irytuję niż nudzę.

Nuda? Zawsze mam coś w głowie.

Uważasz, że nuda jest problemem?
Pewnie tak, mamy więcej wolnego czasu.

My, reżyserzy, tego nie odczuwamy.

Dawno się nie nudziłem, nie wiem.
Staram się nie nudzić.

Jeśli poznasz Antonioniego,
zrozumiesz jego problem.

- Ma tik nerwowy.
- Nie tyle ma, co jest tikiem nerwowym.

Musi być okrutnie znudzony.

Nic go nie bawi. Brak mu życia, soków.

Musi być intensywnie.
Bez tego twój przekaz jest nieciekawy.

Myślisz, że wystarczy
pokazać nudę widzom?

O ile ją odczuwają,
to zawsze osiągnięcie.

Po jednym, dwóch, trzech dniach nagle
wszystko zaczyna się składać w historię.

Powiedzmy, lecisz do Nowego Jorku,
kilka dni później wracasz,

ale wszystko, co się wydarza,
nawet odbiór bagażu,

wydaje się doskonałe fabularnie.

Działa.

Lądujesz i to koniec filmu,
który trwał trzy dni.

- To mógłby być film.
- Jak sądzisz, dlaczego? Chodzi o rytm?

Tak. Rytm, a także warstwa emocjonalna,
dziwaczność tego, co się dzieje.

Może ty odbierasz to jako dziwaczne,
nawet jeśli tak nie jest. Masz tak czasem?

Myślę, że jeśli coś działa, to działa.

To niemal mistyczne doświadczenie,

gdy wydarzenia są
doskonale zsynchronizowane,

niemal bez twojej ingerencji.

To mnie fascynuje w filmach.

Nie odbieram tego, jako nudne.

Wokół nas dzieje się za dużo,
aby nudzić publiczność.

- Chyba, że przesadzimy z edycją.
- Albo z czymkolwiek.

Jeśli czujemy to, co się dzieje,
możemy rzucać się w orgie, gdziekolwiek.

Nie ma granic
w pokazywaniu doświadczenia.

Możesz naprawdę pokazać kogoś w filmie.

Mówisz o orgiach. A co z ograniczeniami
małych, bezsensownych istnień?

Choćby te trzy dni. Rozumiesz?

Orgie to łatwizna.

Użyłem tego jako przykładu,
ale choćby „Wałkonie” - to było to?

Stary człowiek próbuje pozbyć się psa?
To był De Sica? Bardzo mnie poruszył.

Historia prostego człowieka,
który nie mógł zająć się psem.

Stracił emeryturę
i musiał pozbyć się psa.

Kiedy stał na peronie z psem,
ten się zdenerwował, uciekł.

Odszedł z psem, był na niego zły,
przegapił pociąg.

Ale ponownie zaprzyjaźnia się z psem
i razem odchodzą.

Problemy zostały.
Wciąż nie może wykarmić psa.

Bardzo prosta historia.

- Tak, ale...
- Ale pies wzbudza współczucie.

Ale to dobra, mocna historia, prawda?
Spotkanie z psem - to jest historia.

A jeśli nie masz historii,
tylko trzy dni,

gdy wszystko wydaje się doskonałe?
Czy coś się dzieje w ciągu tych dni?

- Orgie? Utrata psa, którego kochasz?
- Już mamy dwie sceny.

Dwie sceny i masz film.

To za dużo. Edytuj to.

Nie wiem, czy zgodzą się na obie na raz.

To w którą stronę idziesz?
Decyduj.

Pójdę w orgie. Starego człowieka z psem
zostawię sobie na stare lata.

No nie wiem. Lepiej, gdy starzy
zajmą się orgiami, a młodzi psem.

Zgadzam się. Teraz zajmuję się starcem
z psem, orgie zostawię na później.

Impotencja zakłada też pewien entuzjazm.

Zostało ci już tylko to.
Scena, którą nakręcisz.

Zoom to twój jedyny przyjaciel.

Nigdy o tym tak nie myślałem.

Kręciłem ostatnio scenę z chłopcem,
twórcą „Przygód Lampy”, świetny tytuł.

Podróżuje po kraju z Pierrem Clémentim
i trupą francuskich aktorów.

Chcieli nakręcić scenę ze mną
i jedną dziewczyną.

Poszedłem od nich z aparatem,
miałem zrobić jej zdjęcia.

Zapytałem jej,
dlaczego muszę mieć aparat,

żeby zdjęła ubrania.

Dlaczego tak jest lepiej?

Czemu nie mogę odłożyć aparatu
i po prostu popatrzeć na nią bez ubrań?

Powiedziała, że nie mogłaby.
Ale gdy robię zdjęcia, jest dobrze.

Pytam, dlaczego nie mogę
po prostu popatrzeć?

Nie chcę robić ci zdjęć,
tylko popatrzeć na ciebie, nagą.

Nie mogła tego zrozumieć,
i w końcu uciekła.

Zostałem sam, z aparatem.

Ona miała rację,
aparat uszlachetniał jej akt.

Oczywiście.

Aparat nie jest dla ciebie,
ale dla niej.

Oboje go potrzebujemy.
A co, jeśli ona nie zdejmie ubrań?

- Bez aparatu.
- Właśnie. Wyglądałaby tak. Wspaniałe.

- Albo wielkie zdjęcie cipki.
- O tak, w 3D.

Co to jest? Wymyśliłeś to,
aby zaimprowizować w filmie?

- Tak.
- Dobre. Podoba mi się.

Dziękuję.

- Film składa się z improwizacji?
- Tak.

Byli tam ludzie jak Bo Diddley,
fantastyczni.

Nie mam pojęcia, o czym jest film.
On chyba też nie.

To czysta improwizacja.

Naprawdę nie wiem, o czym.

To nie jest ważne, ale było mi go żal.

Ma 25 lat i wpłukuje się z pieniędzy.

Czemu ci go żal?

- Wyda pewnie z pół miliona dolarów.
- No cóż.

- Może nie lubi pieniędzy?
- Ale za to kocha filmy?

Kocha filmy.
Żadnego jeszcze nie nakręcił.

Może dlatego je kocha.

To dla niego zdrowe doświadczenie.

- Wydaje wszystko, co ma?
- Tak.

Być może ma więcej, nie wiem.

Jego dziadek coś produkował.
Niezbędne w wydobywaniu ropy naftowej.

To Howard Hughes. Pomyliłeś nazwiska.
To on ma narzędzia do ropy naftowej.

Czy potrzeba dwóch narzędzi?

Czy Howard Hughes ma syna?
To byłoby ciekawe. 25-letniego syna?

Ojciec Howarda Hughesa wynalazł
narzędzie niezbędne do wydobycia ropy.

Stąd pochodziły pieniądze Hughesa.
Wydzierżawili to.

Nie wiesz, czy ma 25-letniego syna?

Ludzkiego? Nie.

Nie wiem, czy on jest człowiekiem.

Nazywa się François Duval,
czy jakoś tak.

- Gdzie jest teraz?
- W Cuba, w Nowym Meksyku.

- Kręci.
- Wciąż?

Od czterech miesięcy.

Ma utalentowaną ekipę,
Clémenti to świetny aktor.

Co ci się nie podoba?
Chcę zobaczyć twój bunt.

Nie potrafię,
odkąd usłyszałem twoje nagranie.

- Które?
- Tam, gdzie jest „i Johnson stworzył”.

Wspaniała rzecz.

Nie wiem. Mówiłeś, że zdziwiły cię
reakcje na „Swobodnego jeźdźca”.

W części kraju wieśniacy mówili…

Możesz przenieść lampę.

Daje mi to nową perspektywę.

Zrobiłem z osiem filmów,
gdzie bohaterami byli dealerzy.

Ale zaskoczyły cię reakcje
na południu Kalifornii,

gdzie krzyczeli „zabić świnie”.
A czegoś się spodziewał, do diaska?

Powiem tylko...

Uważam, że nasz kraj
jest pełen wyrzutków…

Chcesz to zmienić?

Chciałem poruszyć ten temat.

Chłopaki, które nie płacą podatków
szmuglując kokę,

nie różnią się od tatusiów, chowających
szmal w bankach szwajcarskich.

Nie widzę różnicy.

Uważasz, że kiwanie systemu podatkowego
nie różni się od…

Kiwania systemu podatkowego.

Czyli zabieranie kasy Wujowi Samowi
nie różni się od handlu narkotykami.

A nawet jest gorsze,
jeśli posiadasz fabrykę amunicji.

Ale widzisz, co robisz?
Jak wszyscy lewacy.

Wpisujesz w równanie fabrykę amunicji.

Nie każdy ma fabrykę amunicji.

Poza Johnem Waynem,
nikt nie nazwał mnie lewakiem.

Założyłem czerwoną koszulę na przyjęciu,
a on: „Idziesz w czerwone?”

A ja na to: „Tak, mam czerwoną koszulę”.

- Co sądzą o tobie lewacy?
- Nie wiem. Nie znam żadnego.

Naciągasz mnie.

Nie wiem...
Nie można dziś gadać z lewakami.

Nie przyznają się w końcu.

A skąd ja mam wiedzieć? Jestem stary,
kręcę filmy i wracam do domu na noc.

Czasem zatrzymam się na bulwarze,
żeby kupić sprośne gazetki.

Nie wiem, o co chodzi lewakom,
choć kiedyś byłem ich głównym celem.

Nie wiem. Do mnie przychodzi FBI
i każe ich nie widywać.

- Nie widywać FBI?
- Nie, lewaków. Komunistów.

- Tak ci mówią?
- Tak.

W górach, gdzie mieszkam, żyje pan,
który współpracował z Rooseveltem.

Dla FBI on jest komunistą,

był w rządzie Roosevelta,
uważa się za socjalistę.

Powiedzieli mi, żebym go unikał,
bo inaczej sam zacznę być podejrzanym.

- Tak ci powiedziało FBI?
- Tak.

- Doradzili ci…
- Próbują mnie chronić.

- Jak to miło z ich strony.
- Żeby mogli zabrać 70% moich zysków.

Dzieciaku, my ochronimy cię
przed takimi ludźmi.

Tak jest.

Ale możemy zabrać 70% twoich zysków
nawet bez chronienia ciebie.

Pewnie tak. Nie czuję się bezpiecznie,
żeby rozmawiać o polityce.

- To nie...
- Wymykasz się?

- Nie, w ogóle nie tak to widzę.
- Ale to nie czas na gadki o polityce.

Nie?

Nie potrzebujesz prognozy pogody,
by wiedzieć w którą stronę wieje wiatr.

To Bob Dylan.

- Kto to?
- Autor tekstów.

Powiem ci, co ja o tym sądzę.
Lubię dzieciaki, bo są brutalne.

Nie dlatego, że są dzieciakami,
tylko dlatego, że lubią się bić.

10 lat temu tak nie było,
nie mogłem ich znieść.

Ale na starość ich polubiłem,
robią bomby,

a ja jestem staromodnym nihilistą.

Od zawsze nienawidzę komunistów,
nie znoszę organizacji.

Nie znoszę Kremla, jak i Waszyngtonu.

Znalazłem się
po stronie Franco na wojnie,

bo moi kumple potrzebowali
uciec z Jerez,

zabrałem ich prywatnym samolotem.

Ale wróciłem na drugą stronę, do Madrytu
i spędziłem trzy noce z Hemingwayem,

to utwierdziło mnie w przekonaniach
politycznych. Wróciłem do Franco.

Myślę, że obie strony były w błędzie,
ale na zawsze mam łatę faszysty.

Nie jestem faszystą, uwielbiam Stany.

Teraz wiesz, z kim rozmawiasz.

Zadzierają z ludźmi,
których stałeś się rzecznikiem.

Robię filmy. Zrobiłem jeden,
teraz robię drugi, tam wszystko jest.

Chcesz powiedzieć,
że wszystko jest na ekranie.

Wkrótce tak się stanie.

To nie tak, że twoje wszystkie poglądy
muszą się znaleźć na ekranie.

Ale jak masz coś do powiedzenia,
wolisz to zrobić na ekranie, tak?

- Tak jest chyba prościej.
- Pewnie, że prościej.

Cokolwiek chciałem powiedzieć w życiu,
powiedziałem na ekranie,

ale to niewiele, bo przekaz społeczny

zawsze kończy
jako prymitywny, generalnie.

- Myślę, że masz rację.
- Bardziej niż Diego Riviera.

Ja, Hannaford, nie mam
nic jasnego do przekazania.

Subtelność nie tworzy opowieści.

Ale nie boję się…
Boisz się, że odstraszysz publiczność?

Redukujesz swoje poglądy polityczne,
żeby zachować większą publiczność?

Chcę pokazać ludziom, jacy są.

Chcę przyciągać ludzi, którzy
nie wybraliby się na mój film.

Jednym słowem, wierzę,

że istnieje pokoleniowa nienawiść,
która jest zdrowa.

Pokażesz coś synowi, on przekaże ojcu:

„Spójrz na siebie,
patrz, co mi zrobiłeś”.

Chciałbym, żeby oglądała mnie
publiczność Johna Wayne’a.

Na pewno do jakichś trafiłeś.

Naprawdę chcę, żeby zobaczyli
„Ostatni film”, to film o nich.

To film o Kansas, skąd pochodzę.

Bohater to naiwny Amerykanin,
który bezwzględnie wierzy rządowi,

uważa się za dobrego człowieka.

Ale w nic się nie angażuje,
wierzy w amerykański sen.

Marzy mu się mały domek,
ale cała góra jest za dolara za akr.

Może otworzyć resort narciarski,
hotel na sto pokoi, osiem basenów.

Ale czy to prawda? Może?

Wątpię, by ten człowiek to miał,
nie wiem, czemu to podziwia.

Nie jest w stanie tego zorganizować.
A kiedy mu się udaje, co osiąga?

W jego stupokojowym hotelu
nie będzie nikogo, bo to złe miejsce.

To tylko sen, ale amerykański.

Jeśli jesteś bogaty, to ci się udało.

Nie tylko wtedy, gdy zbudujesz
wielki pusty hotel.

Jeśli jesteś bogaty, udaje ci się.
Jednym słowem, sen jest o pieniądzach.

- Czy nadinterpretuję?
- Nie.

Myślę, że większość Amerykanów wierzy,
że może zostać prezydentem,

o ile mają odpowiedni
kolor skóry czy religię.

Myślę, że niedługo będziemy mieć
czarnego prezydenta.

W tym sensie, amerykański sen,
że czarny prezydent jest niemożliwy,

jest także tylko snem.

Mam nadzieję.

To ich skutecznie zamknie w gettach,
czarny prezydent.

- Może tak być.
- Tak to się dzieje.

Twój film o tym jest,
ale jest też o kręceniu filmu.

O warstwach rzeczywistości
to wiktoriański koncept.

Na początku teatr
był plemienny, społeczny,

wszyscy brali udział w rytuale.

Grecy to zmienili, zaczęli używać…

Kto ci powiedział,
że to się wtedy zmieniło?

Sam to sobie powiedziałem.
Nie czytam.

Generalnie, moim zdaniem to Kościół
rozpowszechnił doświadczenia ludzkie

jako spektakl:
ten człowiek stracił matkę,

jest ci smutno i płaczesz nad nim.

Ale w rzeczywistości to aktor,
który gra tak dobrze, że ty płaczesz.

- Tworzą opowieści.
- Twórcy opowieści.

Nie jesteś naprawdę zaangażowany,
jesteś widzem.

Film nie daje zapomnieć, że jest filmem.

A przynajmniej na końcu.

Dialogi są o filmie,
widać film z początku.

- Czy widzisz sam film?
- Tak, widzisz film, który kręcą.

- Od czasu do czasu, czy cały?
- Widzisz, jak go kręcą.

Film otwiera się
jako kręcenie brutalnego westernu.

Wchodzisz w ten film, widzisz prawdziwy,
ale to też zaczyna być kręcenie filmu.

- Widać klapsy, czy nie?
- Widać klaps na początku.

Czyli to tworzenie filmu.

Film, który kręcą,
nazywa się „Billy i Rose”.

Ale to nie jest jego film,
on jest kaskaderem, o ile pamiętam.

Zajmuje się końmi i kaskaderstwem.

Naprawdę jest kowbojem,
nie lubi kaskaderstwa,

ale sam nazywa się kaskaderem,
kiedy ekipa odchodzi.

Dobre!

A kiedy odchodzą, on wraca do wioski,
gdzie Indianie odgrywają przemoc,

którą widzieli na planie,
tylko oni już nie grają.

Ale na końcu, wszystko jest filmem.

Kiedy już wierzysz, że on zginie,
nagle on zauważa brak rany,

mówi, że to brak kontynuacji.

„Kto mi dał papierosa, nie miałem go,
to się nie składa w całość.”

Ksiądz nakłania go, aby zagrał,
przekonuje, że zrobi to w jednym ujęciu,

śpiewa „Znowu w siodle” i opowiada
o Genie Autrym i powrocie z wojny.

Czy to znaczy, że to był film?
Czy wolisz nie mówić?

Potem on niby umiera.

Ale wstaje i pyta, jak wyszło,
czy nie biegł za szybko przed kamerą.

Operator mówi, że poszło dobrze.

- Czyli to był film.
- Tak.

Ale potem montaż pokazuje upadek,
kwiaty na jego grobie, jakby umarł.

Powtarzają się klisze z pół wieku
kinematografii, potwierdzające śmierć.

Ale wtedy on wstaje, kamera kręci dzieci
grające w klasy w Andach,

i to jest ostatnia sekwencja,
gra dzieci.

Tym są właśnie dramaty według mnie.
To wszystko jest rytualną grą.

Filmy na pewno znaczą dla ciebie więcej,
bo uważasz, że kryje się w nich magia.

Wierzysz, że ludzie w Andach potrafią
zamienić kręcenie filmów na religię,

a ja uważam, że jesteś szalony,
bo w filmach nie ma nic

z wielkiej zorganizowanej religii
i wszystkim, co się z tym wiąże.

Gdy byłem w ogólniaku, wszyscy wyglądali
i mówili jak Marlon Brando w „Dzikim”.

- Czyli kostiumy i gra.
- Chcieli go przypominać.

Kiedy Elvis Presley miał 21 lat,
przyszedł do mnie

po radę do sceny walki,
to był jego pierwszy film,

choć był już muzykiem-milionerem.

Powiedział, że ma się bić
z Richardem Eganem, żaden problem,

ale ma też uderzyć Debrę Paget,
a nigdy nie uderzył kobiety.

Powiedziałem, że nie uderzy naprawdę,

a on na to: „Powiesz też,
że broń nie jest prawdziwa,

- ale widziałem ślady na ścianie.”
- Tak powiedział? - Tak.

Czy nie mylisz rzeczywistości z magią?
Ludzie uwierzą we wszystko na ekranie.

Że to naprawdę broń,
a seks jest prawdziwy,

że ktoś umiera, cokolwiek zechcesz.

Ale moim zdaniem to kiepska jakość,

rzeczywistość jest zawsze
gorsza od magii.

Jeśli twierdzisz,
że Indianie nabiorą się

na klisze 50 lat kina, to się mylisz.

Nie sądzę, by taka historia mogłaby
wydarzyć się w rzeczywistości.

Ale jesteśmy bawiącymi się dziećmi,
kiedy tworzymy.

Czasem nawet dziećmi,
które wymyślają grę.

Gra jest tak poważna,
że zrobimy cokolwiek,

żeby ludzie przed kamerą
nam coś pokazali.

- Jest w tym bardzo dużo magii.
- To przepych, ale nie magia.

Nie, magia. Kiedy nastaje światło,
wychodzi słońce, albo widać chmury.

Moim zdaniem to wszystko magia.

Jestem naiwny, prymitywny,
niewykształcony, nieoczytany.

Ale przyznajesz, że Indianie są
bliżej magii niż Elvis Presley.

Tak, ale już nie Buñuel.

Jak doszliśmy do Buñuela?
Mówiliśmy o Indianach w Andach.

Nie mają tej magii, jaką ma Buñuel.

- Ależ mają.
- Indianie?

Oczywiście. Są bliżej źródła magii.

Być może masz rację,
ale czym jest magia?

Mówimy o magii mechanicznej
czy po prostu o magii?

Moim zdaniem Indianie
są bliżej magii atmosfery.

Mówię o magii jako magii.
Nie o przepychu.

- Istnieje magia mechaniczna.
- Doprawdy? Wątpię.

Ale ty nie używasz magii mechanicznej.
To magia ludzka z użyciem maszyny.

No dobra, zgodzę się.

Ty jesteś szamanem, magikiem
wykorzystującym kamerę do magii.

Nie ma magii w maszynie.

Ludzie najbliżsi magii
są daleko od kina.

To Indianie w Andach,
bo magia opiera się na naturze.

W kinie możemy czerpać z tego źródła
za pomocą gównianych maszynek,

to jedyne, co wymyśliliśmy przez 50 lat,

w najbardziej wstecznym
przemyśle świata.

Ale w jakiś sposób magik kreuje
z tego magię. Bez wielkich maszyn.

Zgadzam się.
Człowiek wykorzystuje maszynę.

Ale atmosfera, to,
co się dzieje, pragnienia.

Chcesz deszczu - i pada.
Słońce? Proszę.

Ha! Wiesz do czego zmierzasz?
Do reżysera jako Boga.

Bóg nie uprawia magii,
tylko działa cuda.

To nie to samo.

- Magia jest ludzka.
- Uwielbiam to. Bawię się tym.

Pada wtedy, kiedy tego chcesz.

Pewnie. Napisałem kiedyś film,
którego nigdy nie zrobiłem, o reżyserze,

który kręci film we Włoszech.

Na końcu, kiedy zawiera pokój
ze świętym, z którym się mocował,

kiedy wiatr nie przestawał dąć.

Zawarł pokój, żeby przestało wiać,
i faktycznie przestaje.

Każdy reżyser przez to przechodzi.

- Dmuchawa przestaje dąć, czy wiatr?
- Nigdy nie wiesz.

To reżyser jako Bóg,
nie jako magik. Ma dwie role.

Magik nie jest Bogiem.
Bóg mówi: „Chcę, żeby padało.”

A magik na to:
„Sprawię, że będzie padało.”

Reżyser jest bliżej Boga niż magii,
to słabość. Bóg jest problemem świata.

O Boże!

To jedyny argument.
Podoba mi się historia człowieka,

ale martwią mnie Indianie, bardzo.

Może to działa,
bo Kościół jest tam martwy.

Wyjąłem wszystko z kościoła i wstawiłem
do kościoła na planie filmowym.

- Rozumiem.
- Tak robi ksiądz, gdy dołącza do procesji.

Przenosi wszystko z wielkiego kościoła
do tego na planie, który nie ma ścian.

Kiedy fokus oddala się od figury Boga,

do której ksiądz śpiewa,
widać pole owiec.

Poprosiłem László Kovácsa o fokus,
powiedział, że widać owce na polu.

Dobrze to wygląda. Biorę to na siebie.

Tak jak Bóg.

- No tak, zawsze ze swoimi owcami.

- Nie! To nie on je tam wstawił,
ale bierze to na siebie. - No tak!

- Jak typowy reżyser.
- Dokładnie.

Może nie jest taki zły.

- Co to? Fresca?
- Tak.

Dziękuję.

- Gotowi? Kręcimy?
- 7-B.

- Kręcę.
- Dobrze. Słucham?

- Poproszę gin z tonikiem.

Lubi gin z tonikiem, czemu mu
nie daliście? Dlaczego musi prosić?

Powinniście go macerować w alkoholu.

Ach, alkohol!

- Gdzie byliśmy?
- Rozmawialiśmy o reżyserze jako Bogu.

Fajnie powiedzieć: „Niech stanie się
światłość!”, i światłość następuje.

To daje kopa, dlatego wszyscy
chcą teraz być reżyserami,

to prawie jak być Bogiem.

Podejrzewam, że to część zła,
które wszyscy w sobie nosimy.

- Czy Bóg lubi seks?
- Słucham?

Czy Bóg lubi seks?

No wiesz, parę tysięcy lat temu
zapłodnił żydowską dziewczynkę

- i do tej pory o tym mówimy.
- No tak, racja.

Myślę, że Bóg-reżyser
to bardzo niebezpieczny rejon.

Ale tak się dzieje.
I to może być niebezpieczne.

Reżyser ma zbliżać się do poezji
raczej niż do kreacji.

Słowo „kreacja” w odniesieniu do boskich
atrybutów reżysera może martwić.

A poezja to trudna rzecz.

Można jej doświadczyć mistycznie,
przez narkotyki, albo inną czynność,

ale poezja opiera się na czynie.

To znaczy, że należy do magii,

reżyser powinien być magikiem i poetą,
a nie Bogiem.

Nie do końca chwytam koncept
reżysera-magika.

Nie wiem, gdzie leży różnica między
reżyserem-Bogiem, a reżyserem-magikiem.

Ja też, ale myślę, że dezorientacja
w kwestii Boga i magii jest normalna.

Magik wywołuje duchy, demony i anioły.

W takim razie jestem bardziej magikiem
niż Bogiem jako reżyser.

Będę się tego trzymał.
Wolę myśleć w ten sposób.

- Wolisz kreować magię niż być Bogiem?
- Bez wątpienia.

Nie wierzyłbym sobie jako Bogu.

Możliwe, że Bóg też tak ma,
dlatego wymaga tylu modlitw.

Jak każdy reżyser,
potrzebuje swojej świty.

To prawda.

Ewangelia według Tomasza wspomina,
że Jezus potępiał modlących się.

Ten, kto daje jałmużnę,
sprowadza na siebie grzech.

- Co to za książka?
- Słowa Jezusa według Wątpiącego Tomasza.

Znalezione w 1946 roku,
opublikowane w 1959.

- Znalezione gdzie? W Glendale?
- Tak, tym drugim Glendale.

Nie wierzę,
że odnaleziono zapiski Tomasza.

- Gdzie niby? Kto tak twierdzi? Pytam.
- Harpers i Row.

Im jednak uwierzysz!

- Czyli jesteś przeciwny modlitwie?
- Tak, to strata czasu.

Modlitwa, post, jałmużna -
to strata czasu.

Tak jak nie czuć nienawiści do rodziców.

- Powinno się nienawidzić matkę i ojca?
- Tak twierdzi książka.

Dla mnie to ewolucja,
jeśli nie chcesz obalić starego,

do niczego nie dojdziesz.

Sam się potępiasz jako niewolnik
amerykańskiego rozumienia sukcesu.

Nie powiedziałem, że…
Musisz zrozumieć…

Jeśli twierdzisz, że to strata czasu,
dojdziesz donikąd.

- Nie powiedziałem, że…
- Uciekamy od tej sceny.

- Ależ hałas. Zmienimy magazyny?
- To motor, nic nie da się zmienić.

Jeden z naszych urżnął się w trupa.

Mówisz, że to dobre, potem że złe.

Bez uproszczeń, ale jesteś przeciwny
modlitwie i jałmużnie.

To mnie głęboko szokuje
jako Chrześcijanina.

Wierzę w rozdawanie, tylko jeśli wiesz,
że to do ciebie nie wróci.

- To chrześcijańskie stwierdzenie.
- To słowa Chrystusa, według książki.

Ewangelia z Glendale!

Napisano też, że nazwą go Panem Pokoju,
ale on wzbudzi wojny i podziały.

Powiedział też, według pozostałych
Ewangelii, lepiej udokumentowanych…

Nie lubię pozostałych Ewangelii.
Nie ma w nich cudów!

„Nie przyszedłem przynieść pokoju,
ale miecz.”

Był bojowy,
wypędził lichwiarzy ze świątyni.

- To byłaby świetna scena.
- Pewnie, a ty powinieneś ją odegrać.

- Byłbyś świetnym Jezusem, wiesz?
- Nie, ale mógłbym wypędzić lichwiarzy.

Żartujesz sobie,
ale naprawdę byłbyś świetny.

- To jest często moja rola.
- Jak na goja, byłbyś wspaniałym Jezusem.

Najlepszy byłby Żyd, ty masz w sobie
za dużo z białego protestanta.

Mógłbym założyć bardziej niebieskie
soczewki kontaktowe.

Chciałbyś zagrać Jezusa?

- Schneider powinien go zagrać.
- Wyszedł.

- To on powinien zagrać Jezusa.
- Czyż nie?

O Boże!

Twierdzisz, że trzeba wnieść swój wkład,
zgodnie z ewolucją.

Uważasz, że wszyscy powinni
przyczyniać się do rozwoju społeczeństwa?

Tak. Powinniśmy albo coś wnosić,
albo nic.

Podstawowe potrzeby powinny być
zaspokojone, a jeśli ktoś chce pracować,

może robić to, co zdecyduje, że chce.

W przeciwnym razie,
nie powinien pracować.

Istnieje pięć podstawowych potrzeb,
zdrowie, schronienie, ubranie,

jedzenie i transport.

Nie rozumiem, dlaczego nie zapewnimy
tego wszystkim.

Jeśli ktoś chce nosić
jedno ubranie, może tak robić.

Jeśli chce czegoś więcej,
ma wolną drogę.

Świat tego nie zrobi.

60% światowej populacji cierpi głód,
za pięć lat to będzie 75%,

na nic się zda takie gadanie.

Technicznie rzecz biorąc,
możemy to zrobić.

Pewnie. Technicznie rzecz biorąc,
możemy też lizać smog.

Ale tak czuję. Jeśli chcesz robić filmy,
to je robisz, bo chcesz…

A nie dlatego, że diaboliczni producenci
zmuszają cię co rano.

Nie dlatego, że są w tym pieniądze.

Robię filmy od 30 lat,

nigdy nie miałem z tego pieniędzy,
ten argument nie trafia!

Chodzi mi bardziej o aspekt techniczny.

Większość techników pracuje
nie z miłości do filmów,

ale dlatego, że związki zawodowe
są silne i dobrze płacą.

Kiedy pracowałem w Hollywood,
często słyszałem:

„Kręcimy, to jest walka!”

To już nie gra aktorska
czy reżyseria, tylko walka.

Nie ma nic wspólnego
z procesem twórczym,

o ile w ogóle ma on miejsce.

Czy to prawda? W XIX wieku powieści,
byli Dostojewski, Dickens i inni,

a nigdy nie było w pisarstwie

tyle presji ze strony wydawnictw,
gonienia terminów.

Czy to nie jest cecha każdego zawodu,
który ma do czynienia z publiką?

Zawsze jest ekipa, która popędza.

Co o tym myślisz?

Ale my nie pracujemy
z kartką i ołówkiem,

tylko z liczną ekipą, czasem po 30 osób.

Mówisz z perspektywy swojego pokolenia.

Jako Jake Hannaford powiem ci,
że nigdy nie byłem na planie,

gdzie byłoby mniej niż 120 ludzi.

Jeśli liczyć związek kierowców.

25-30 ludzi!

Może powinniśmy mieć więcej ludzi!

Czasem myślę, że film jest mniej ważny,
niż to, że dajemy pracę ludziom.

W przemyśle filmowym
zawsze to powtarzają.

To nie ma znaczenia
z ich punktu widzenia,

ale oni to powtarzają,
więc muszą mieć rację.

Nie możemy z nimi dyskutować,
to inna liga.

Pewnie, że chcą dawać pracę.

To nie ma nic wspólnego
z procesem twórczym.

Jeśli chcesz, żeby wszyscy publikowali,
to też tylko garstka sięgnie po ołówek.

Podobno zmieniłeś całą kinematografię.

Cieszy cię to? Powinno.

- Nie wiedziałem o tym.
- Na pewno czytałeś.

- Nie wierzę w to, co czytam.
- Nie wierzysz w nic?

W prasie może 10% ma związek
z rzeczywistością. Reszta to fikcja.

Właśnie czytałem w „Confidential”
o swojej mrocznej przeszłości.

Podobno zrobiłem z ćpunkę
z niejakiej Barbary Berkeley,

której nie znam, usunąłem jej dziecko,

a ona zabiła agentów FBI
w motelu w Arizonie.

Kiedy ja swobodnie mknąłem motocyklem,
ona zabijała agentów FBI w motelu.

Nie napisano, czy to ja dałem zlecenie,

ale że potrzebowała pieniędzy, by uciec
do Europy, a ja ją w to wciągnąłem.

Kompletna fantazja, nie znam tej osoby.

Ani o niej nie słyszałem,

tym bardziej nie usunąłem dziecka,

które potem nosiła w butelce
po alkoholu, mówiąc: „To dziecko Dennisa”.

Kompletne szaleństwo. Jest nawet wywiad
ze mną i policjantem, absurd.

- Myślałem, że „Confidential” upadł.
- Ja też, naprawdę.

- Może to ich wielki powrót.
- Na pewno wrócili. Niesłychane!

Zamierzasz coś z tym zrobić?

Tak, chcę sprawdzić,
czy ta osoba istnieje,

czy zabiła agentów FBI. Na początek.

Potem chcę udowodnić, że jej nie znam.
Nie mają nawet jej zdjęcia.

Jeśli FBI zaprzeczy,
to sprawa jest prosta.

Zamierzam ich pozwać.

Nie doszłoby do tego, gdybym pozwał
wcześniej magazyn „Life”.

- „Life” pewnie ich zachęcił.
- Tak.

„Life” napisał, że biorę w żyłę,

a tutaj idą dalej,
mówiąc, że uzależniłem kogoś.

Jeśli dawałeś w żyłę
kręcąc film w wysokich Andach,

- należysz do nowej rasy.
- Nadczłowieczej.

Nie pozwałeś „Life”?
Widziałem program Dicka Cavetta.

Nic więcej nie zrobiłem.
Prawnicy doradzili, żebym to przemilczał.

Każdy prawnik to powtarza.

Nie podobało mi się to, ale powiedzieli,
że będzie to dużo kosztowało

i zatrzyma temat w prasie na dłużej.

Co za piekło. Powtarzanie historii,
którą negujesz - to sposób na złą prasę.

Jeśli próbujesz ich zatrzymać,
prasa ciągle będzie to powtarzać.

I więcej ludzi czyta, że dawałeś w żyłę
w Cusco, czy gdzie tam byłeś.

Chcesz to rozwiązać pokojowo.

Rozważałbyś osobistą reakcję
czy jesteś na to zbyt wyrafinowany?

Mi się marzy dać kolesiowi w nos.

Nie, ale jeśli...

To wymaga konfrontacji, nagłej
i nieprzemyślanej, nie dla mnie.

Gdy kręciliśmy „Ostatni film”,
ktoś przyznał się, że coś ukradł.

Doszło do konfrontacji,
on stwierdził, że film jest kiepski,

i przeleciał przez stół.
Ale to nie było przemyślane.

Mogę wiele znieść, ale mam granice.

Podczas ciężkiej pracy nad filmem,
gdy ktoś go skrytykuje, tracę panowanie.

Mam w sobie sporo przemocy,
ale to przemoc spontaniczna.

Nie planuję, żeby coś komuś zrobić.
Nie gram w takie gry.

Mogę grać w gry seksualne,

ale generalnie
idea gry mnie nie pociąga.

Planowanie i obserwacja reakcji,
to poza moim zasięgiem.

Chyba, że jako reżyser, kiedy pracuję
z ludźmi psychologicznie, dla efektu.

Wtedy gram we wszystkie możliwe gry.

Ale to już nie jest gra,
tylko coś innego.

To w ogóle nie jest gra,
chyba że w kontekście sztuki jako gry.

Ale nie majsterkujesz w duszach,
a przynajmniej nie usiłujesz.

Ale gdy ciśniesz ludzi psychologicznie,
możesz ich przekonać do wielu rzeczy.

- Ale sami się na to piszą.
- No tak. Racja.

Każdy na tle głupi, by zostać aktorem…

Lubię grać w swoich filmach.

To ulga, że wreszcie
nikt na mnie nie krzyczy.

- Krzyczeli na ciebie wcześniej?
- I to jak!

Zawsze myślałem, że reżyserzy
nie znoszą aktorów. Wcale ich nie lubią.

Mają rację.

Aktor to nie człowiek.
To jak trzecia płeć, coś innego.

Najgorsze jest to, że w każdym cywilu
jest coś z aktora.

Jest coś z aktora w każdym prezydencie.

To szef wszystkich cywili.

Reżyserzy muszę kochać
i nienawidzić aktorów.

To jak seks, prawda?

Istnieje paralela między relacją intymną
a relacją między reżyserem i ekipą.

- Zaloty i podbój.
- Mam nadzieję.

- Nie rozumiem.
- Musi być element zabawy.

- Czy każdy seks jest zabawą? Nie sądzę.
- Nie o to mi chodziło.

Mam wrażenie, że wiele odkryjesz,
jest ci za wygodnie.

Odkryjesz, że większość reżyserów
nienawidzi aktorów.

Jak Hitchcock.

- Niestety, dorastałem przy telewizji.
- Tam jest dopiero walka.

Nigdy nie chodziło o to,
by mi pomóc, ale o zakazy:

„Nie drap się po brodzie!”
„Łapy precz od twarzy!”

Zakazy, zamiast zachęcania, inspiracji.
Nie było w tym nic twórczego.

Chciałem tworzyć, nawet dla kiepskich
programów telewizyjnych.

Nigdy nie wierzyłem, że zagram Hamleta.
Program byłby na to zbyt kiepski.

- Chciałbyś zagrać Hamleta?
- Tak, bardzo.

- Nie Jezusa, ale Hamleta.
- Tak. Bliżej mi do niego…

- W końcu jesteś aktorem.
- Jako człowiek, bliżej mi do Hamleta.

Moim zdaniem bliżej ci do Jezusa.

Nie widzę, żebyś odmawiał zadanej roli.

- Jakiej roli?
- Dennisa Hoppera, filmowca.

Niezwykłego aktora,
przełomową postać swojego pokolenia.

Nie odmawiasz przypisanej ci roli,
a Hamlet nie chciał być Hamletem.

Całe szczęście, że mieszkam w górach,
bo nie mógłbym długo grać tej roli.

Pewnie, że nie. Nikt nie może.
Ale przynajmniej jej nie zniszczyłeś.

Książki jeszcze nie wyszły.

Nie ma jeszcze pierwszych recenzji.

- Czy ta lampa za dużo mówi?
- Nie słyszę, by coś mówiła.

- Skąd jesteś?
- Z Seattle.

- Niskie światło na klapsie.
- Co to za hałas? Czyja to kamera?

- Gdzie? - Montana.
- Widzisz to, Gary? - Nagrywa tu..

- Kręć dźwięk, Bob.
- Kręcę.

- Lekkie zakłócenia…
- 9-A.

- Nie ma światła na klapsie.
- 9-AX.

Zabawne, zadaję ludziom proste pytania,

takie jak „skąd jesteś?”

i obawiam się,
że wychodzę na prostaka.

Myślę, że to ważne, skąd się pochodzi.

Tak, to interesujące.
Seattle, Montana.

- A ty skąd jesteś?
- Dodge City w Kansas.

- Naprawdę?
- Tak.

W takim razie sen o westernie, ten mit,
musi być ważny. Jest w twoich filmach.

Nie zupełnie,
ale bohater nazywa się Kansas

i przypomina moich wujków.

- Teraz będę dupkiem w stylu Hannaforda.
- Jake, wszyscy cię znają.

Tak, wiem.

Dlaczego czujesz się inny
od tych wujków, o których wspominałeś?

Niekoniecznie czuję się inny.

Uciekłem od swojej rodziny.

Ojciec kieruje pocztą, uciekłem od tego.

Im dalej uciekam, tym bardziej widzę,

jak cechy tego człowieka, z którym nigdy
nie rozmawiałem, są we mnie.

- Nie lubię ich, ale we mnie są.

Uważasz, że należy
rozmawiać z rodzicami?

Może lepiej nie.

Nigdzie nie rozmawiają, może poza
rozgorączkowanymi umysłami Ameryki.

Pomysł, żeby dorosłe dzieci rozmawiały
z rodzicami to amerykańska głupota.

Każde zwierzę wyrzuca
młode poza gniazdo,

gdy tylko są w stanie o siebie zadbać.

Idea, że trzeba się kochać w rodzinie
istnieje u Latynosów i Żydów.

To nie jest uniwersalna idea.

Źle ci z tym, że nie rozmawiałeś?

Lubię widok dzieci
szczęśliwych w domu.

- Lubisz widok szczęśliwych ludzi?
- Lubię patrzeć na szczęśliwe rodziny.

Jak każdy. To jak wielkie przyjęcie.

Zarazem, gdybym miał
szczęśliwe dzieciństwo,

nie zostałbym reżyserem ani aktorem.

To zadośćuczynienie za brak komunikacji
w dzieciństwie z rodziną.

- Miałeś nieszczęśliwe dzieciństwo?
- Tak...

Chociaż bez głodu. Klasa średnia.

- Czułeś głód miłości?
- Tak. Zawsze.

- Opowiedz o czymś innym.
- O czymś innym… Religia.

Dlaczego było nieszczęśliwe?

Rodzina za wiele wymagała.

Czego wymagała?

Wszystkiego, ale szedłem inną drogą,
na każdym polu.

Czy to jest nieszczęście? Czy definicja
normalnej reakcji na rodziców?

Być może.

Dlaczego nazywasz to nieszczęściem?
Czy nie romantyzujesz siebie?

Może próbujesz przekonać siebie,
że było gorzej, niż było.

Nie sądzę. Pierwszy raz uciekłem z domu,
gdy miałem 13 lat, a potem już co roku.

Czemu wracałeś?

Było ciężko. To nic prostego.

- Wróciłeś do pełnej lodówki?
- Chciałem skończyć szkołę.

- Udało się?
- Tak.

- Dlaczego tego chciałeś?
- Nie tyle dla siebie, co dla rodziców.

- Bardzo tego chcieli.
- Czyli miałeś poczucie obowiązku.

Zawsze. To żałosne.

Dlaczego obowiązek widzisz
jako żałosny?

Dlaczego obowiązek jest żałosny?
Nie mam odpowiedzi.

- Czemu wracałeś...
- Bo to pułapka.

- Nie chcesz złapać się w pułapkę.
- Nie lubię być uwięziony.

Chociaż ciągle sam
pakuję się w pułapki...

wolałbym sam sobie nakładać obowiązki.

Ale wtedy to nie jest obowiązek.

O ile to nie społeczeństwo go nałoży,
albo system utartych wierzeń,

co jest złego w obowiązku?

Kiedy mówią,
powinniście też mnie kręcić.

- To mi daje więcej ruchu.
- Tak, może być zbyt statyczne.

Nie wiem....

Czasem to zbyt trudne, albo za proste.

Nie mogę tego zrozumieć. Nie wiem.

Nie wiesz, dlaczego uciekałeś?

To typowa historia dominującej matki,
surowej instruktorki pływania.

- W Dodge City?
- Tak. Prowadziła pływalnię.

Największą pod gołym niebem w kraju.
Była mistrzynią pływania.

Ojciec pracował w agencji wywiadowczej
w Chinach, Birmie, Indiach i Japonii.

Kiedy wrócił z wojny,
miałem robić, cokolwiek każe matka.

A ona wrzeszczała,
nie potrafiła rozmawiać.

Podniecała mnie.

Chciałem pójść z nią do łóżka,
ale to była baza tej relacji.

Wrzeszcząca wariatka.

A ojciec to cichy, delikatny facet.

Mawiał: „Nie przeszkadzaj mi, pracuję.
Rób, cokolwiek matka każe.”

To nie jest szczęśliwe dzieciństwo.

Ale dzięki temu zostałem twórcą.

Ok, nie dogadywałeś się z matką.

Ale kto się dogaduje?
Poza przyszłymi pedałami?

Albo chociaż lesbijkami?

- Chyba tak naprawdę jestem lesbijką.
- Uciekasz od dyskusji.

- Wcale nie.
- Uciekasz od dyskusji.

Nie jestem pedałem, ale jestem lesbijką.

- Mówmy poważnie…
- Mówię serio.

- Kapelusz to oddaje.
- Wszystkie lesbijki noszą kapelusze.

Dogadywanie się matką
zwiastuje kłopoty.

To prawda, miałbym problem.

Czyli uciekłeś od jej pokus,
odpychała cię,

i dlatego miałeś
nieszczęśliwe dzieciństwo?

I dorosłe życie!

Tak. I dlatego wszędzie szukam matki.

Czyli masz problem.
Inaczej nie byłbyś reżyserem.

Ani żadnym artystą. Każdy to potwierdzi.
To romantyczny punkt widzenia.

Mam skłonności do romantyzmu,
choć tego nie znoszę.

Czy można być reżyserem bez tego?

Nie wiem.
Nie lubię filmów romantycznych.

Podobała mi się historia doktora Żywago,

ale film był fatalny.
Romantyczna klisza.

Ale historia była dobra.

Nie uważam się za sentymentalnego,

chociaż jestem
sentymentalnym flejtuchem.

Ale nie lubię sztuki sentymentalnej.

Chociaż jestem mocno romantyczny.

W „Swobodnym jeźdźcu” dwóch gości
jedzie motorami, ale to bzdura.

To romantyczna wizja motorów w drodze,

romantyzm od A do B, pełen symbolizm.

Widziałeś kiedyś nieromantyczny film?

Odpowiedź brzmi, nie.

- Każdy film musi…
- Jake, ciężko się z tobą rozmawia.

Nie istnieje kino nieromantyczne.

Są filmy niesentymentalne,
łatwo pomylić.

Na przykład „Pancernik Potiomkin”.

Lenin wierzył, że kino jest rewolucyjne,

że rewolucja dokona się nie bronią,
ale filmami.

Gdzie Lenin to powiedział?

Według jednej z biografii.

- Mówił, że filmy zrobią rewolucje.
- Tak tłumaczył Eisensteina.

Kiedy widziałem „Ścieżki chwały”,
byłem zachwycony ujęciami.

Potem zrozumiałem,
że historia miała być emocjonująca,

a ja koncentrowałem się na ujęciach.

W ogóle nie wciągnąłem się w historię.

- Filmy nie powinny być wizualne?
- Nie powiedziałem tego.

Tylko tyle, że wpadam w pułapki,
ale wcale nie twierdzę,

że aby opowiedzieć historię,
która cię poruszy i naznaczy,

filmy nie mogą być artystyczne.

Co więcej może film,
niż poruszyć obrazem?

Nie wiem.

Wolisz kino mniej
artystyczne, efektowne?

Nie, jestem między dwoma obozami.

Mówisz jako widz, a nie filmowiec.

Jestem między dwoma obozami.
Nie jestem intelektualistą ani burżujem.

Skąd pomysł, że nie jesteś burżujem?

Może jestem i burżujem,
i intelektualistą.

- Nie da się z tobą dyskutować.
- Nie kłócę się, jestem zadowolony.

Jesteś.

Nie wiem, od czego uciekałeś z domu,
ale matkę musiałeś mieć bardzo trudną.

Jeśli potrafiła się z tobą kłócić,
mogła się kłócić z każdym.

To prawda. Bardzo się zmieniłem.

Jestem po trzydziestce,
nie można mi ufać.

Zanim nakręciłem „Swobodnego jeźdźca”,

chodziłem na imprezy,

upijałem się w kącie
i wszystkim wrzeszczałem,

jaki wspaniały film nakręcę,
jak wszyscy są głupi,

że mnie nie słuchają,
czemu zajmują się martwymi dinozaurami…

Miałeś rację.
To wszystko prawda.

Dokładnie. Wszystko, co mówiłem
przez 15 lat było prawdą.

Teraz nie muszę tego robić, bo mogę
kręcić filmy, może jeszcze ze dwa,

zanim mnie dorwą. O ile na tym zarobią,
będą mógł kręcić filmy, a potem…

Znowu będziesz wrzeszczał na imprezach.

Tak jest. Bez imprez, ale coś znajdę.

A twój spokój polityczny?
Nie chcesz o tym mówić, to nie fair.

- Nie jestem pogodzony z polityką.
- Nie?

Ja nie wiem, ale Bert Schneider
zanim wyszedł, powiedział,

żebym zapytał cię,
czemu Henry Fonda nazwał cię idiotą?

Dlaczego?

Nie wiem.

Może dlatego,
że jego syn został gwiazdą.

Nie lubi mnie.
Nikt z rodziny mnie nie lubił,

a byłem mężem Brooke Hayward,
córki Lelanda.

Henry był mężem Margaret Sullavan,
jej matki.

Nie wiem, ale nigdy
nie zaprosił mnie do siebie,

choć w trakcie kręcenia
„Swobodnego jeźdźca”

urządzili imprezę na 400 osób,
wszystkich oprócz mnie.

Więc nie wiem. Cała ta rodzina
mnie nienawidzi, z wzajemnością.

- Może to on jest idiotą.
- To nie jest istotne. Nie wiem.

Podobał mi się w „Gronach gniewu”.

Przyznałeś w końcu, że ich nienawidzisz.
Kogo jeszcze?

Wierzę w logikę dialektyczną,
albo kogoś kochasz, albo nienawidzisz.

Nie możesz tylko lubić lub nie.

Lepiej zadawać się z tymi,
których kochasz.

W przeciwnym razie,
musisz być masochistą.

Wierzę w dialektykę tak, jak w cyfry,

nie wierzę w ułamki i niepewności,

w ten sposób nie masz perspektywy.

Nie ma czasu na ułamki.

Jeśli mówimy o podróży w kosmosie,
nie ma czasu na ułamki.

W życiu też nie ma czasu na „być może”.

Albo albo.
Albo kogoś natychmiast kochasz,

albo nienawidzisz.
Możesz zmienić zdanie.

Ale to są pewne stałe.
Nie liczy się, co kto robi.

Jeśli kochasz,
to zawsze będziesz kochać.

Tak samo jak niechęć może tylko rosnąć.

Wielu ludzi spędza czas z osobami,
które są OK, czasem to interesy,

ale bez tej polaryzacji
miłość-nienawiść.

Kochasz wielu ludzi, więc spędzasz czas
tylko z tymi, których kochasz?

- W tej chwili mieszkam w górach…
- Nie widujesz ludzi.

- Co wieczór mam 27 ludzi przy stole.
- Tych samych 27?

Nie, zmieniają się.

- Wszystkich kochasz?
- Nie.

Większość z nich lubię.

To znaczy kocham. Sam się złapałem, co?

Całkiem nieźle.

- Wszyscy są pasterzami?
- Nie, głównie edytorami.

Nie cierpię mojego edytora, ale…

Przestań nazywać ich edytorami.
To przycinacze.

Z pewnością.

Edytor to fałszywa nazwa.

Z pompą, jak „przedsiębiorca pogrzebowy”
zamiast grabarza.

Nie pozwalaj im
nazywać się edytorami, cytuj mnie.

Oni tną, ładne słowo.

Dennis, skoro kochasz...
Jeszcze raz.

Dennis, skoro kochasz lub nienawidzisz,
bez szarości i ułamków…

- Staram się.
- To wystarczy. Tylko tyle możemy.

Ale skoro tak, czemu nic nie mówisz
o tym, czego nienawidzisz,

skoro linia podziału jest tak wyraźna?

Wydaje się, że wszystkich kochasz.

- Nie, przyzwyczaiłem się…
- Dlatego powinieneś zagrać Jezusa.

Nie, przyzwyczaiłem się, aby próbować…

- To zły czas, aby odkrywać uczucia.
- Co masz na myśli?

Czuję na sobie teraz zbyt wiele presji,
aby otwarcie mówić o uczuciach.

Jeśli opowiem szczerze o swoich
poglądach politycznych, to…

- Co się stanie?
- Pewnie by mnie zamknęli.

- Za radykalizm. Chcesz obalić rząd.
- Nie tylko…

Dlaczego uważasz, że odczułbyś
konsekwencje takich wyznań?

Nie tylko o to chodzi...

Nie podziwiałem Stokeleya Carmichaela,
gdy nakazał ludziom się zbroić,

czułem, że może ma rację,
ale gdzie teraz jest?

Zabawia królów w Europie.

To ponura wizja,
Stokely Carmichael zabawiający królów.

Wiesz, o czym mówię. Wyjechał stąd,
przestał być skutecznym liderem.

Naprawdę myślisz, że dorwaliby cię
przed wszystkimi innymi za radykalizm?

Przesłuchania McCarthy’ego
zdziesiątkowały środowisko filmowe.

To nie jest odpowiedź.

Tutaj pokazujesz słabość.

- Nie gniewasz się mam nadzieję.
- Jasne.

Ja robiłem mnóstwo zakazanych rzeczy,
ale nie musiałem się tłumaczyć komisji.

Ale ty byłeś faszystą.

Nie jestem teraz Hannafordem,
tylko sobą.

Naprawdę nie wiem, skąd pomysł,
że właśnie ciebie wezmą na celownik

za radykalne opinie,
nawet o bombie w Waszyngtonie.

Jest spore przyzwolenie
na rewolucyjne gadki.

Nie sądzę. Nie zgadzam się.

Myślę, że cały ruch czeka upadek.

Uspokój się. Co to ma do teraz?

Skuteczniej tego nie robić.

Czy nie zmieniasz tematu?

Mówiłeś, że lubisz dialektykę,
ale jej nie używasz.

Powiedziałeś, że obawiasz się, że cię
zamkną od razu za szczere wypowiedzi.

Myślę, że lepiej nie mówić,
co się myśli.

To już inny temat. Czyż nie?
Mówisz jak polityk, nie odpowiadasz.

Lepiej jest działać.

Być może, ale wciąż nie odpowiadasz.
Dlaczego sądzisz, że cię zamkną?

Nie wiem, to stare marzenie.

Mieszkam w bardzo rewolucyjnej
okolicy w górach.

- Co to znaczy? Chcą obalenia rządu?
- Nie, zupełnie nie.

To rewolucyjna okolica, gdzie naprawdę
spadają bomby i ludzie są ostrzeliwani.

Większość z nich to Latynosi, 85%.

Ale są też uzbrojone komuny hipisów.

W miasteczku z 1600 mieszkańców
jest 150 agentów federalnych.

Jesteśmy pomiędzy bazą Los Alamos
a bazą sił powietrznych w Kolorado.

To teraz niebezpieczne okolice.

Tylu ludzi, małe społeczności,
wszystko jest jak pod mikroskopem.

Dobrze jest wykrzyczeć się w mieście,
ale nie tam, gdzie mieszkam.

Tam, gdzie mieszkam, ludzie budują
bomby i przechowują broń.

- Bomby i broń?
- Tak.

To mnie nie dziwi.

Natomiast dziwi mnie,
że skoro mieszkasz w takim miejscu,

czujesz się zagrożony wypowiadając
radykalne stwierdzenia.

Domyślam się, że to dziwne.

Budujesz bombę?

Nie, nic takiego nie powiedziałem.

Ale codziennie widuję ludzi,
którzy być może je budują.

Ale jak to się donosi
do twoich opinii na różne sprawy?

Bo kiedy dojdzie co do czego,
to będzie łatwo podejrzane.

„Czy widujesz się z komunistami?”
Albo: „chcą wysadzić most?”

Oraz: „To są ludzie,
którzy wysadzili fabrykę linoleum.”

Codziennie pytają mnie o to
agenci federalni.

Przynajmniej co dwa tygodnie
mnie odwiedzają.

To nie jest czas,
aby na przyjęciu rozprawiać

o moich poglądach
politycznych i opiniach.

Czy rozumiesz, że takie nastawienie
wspiera wygraną reakcji?

Tak, zgodziłbym się z tym.

Twoje milczenie i zaprzeczenia
budują amerykańską reakcję.

Myślę, że akcja zawsze rodzi reakcję.
Naprawdę nie myślę tak o tym.

Robię filmy i to mi wystarczy.

Wypowiadam się filmami.
Na razie.

Na razie? Czyżbyś rzucał światło
na swoje opinie polityczne?

Gdy przestanę robić filmy
i zajmę się polityką, wypowiem się,

ale nie teraz.

Uważasz, że powinny być odseparowane?

- Co takiego?
- Robienie filmów i poglądy polityczne?

Twoje poglądy wyjdą w filmach.

Przyznałeś właśnie, że polityka w filmie
wychodzi prymitywnie, nieciekawie.

- Nie powiedziałem tego, ale…
- A co powiedziałeś?

- O filmie?
- O możliwości polityki w filmie.

Nie ma nic silniejszego niż film.

Co na przykład filmy zrobiły?

- Wygrywały wybory, zwłaszcza reklamy…
- Ale to nie filmy.

- No daj spokój.
- To są filmy.

Nie, nie są. Wróćmy do filmu.
Na filmy chodzisz do kina.

Czy jakiś film kiedykolwiek
coś naprawdę zdziałał?

Długo po obejrzeniu
„Miejsca pod słońcem”

czułem się jak Montgomery Cliff,
zawsze gdy odwiedzam bogatych,

idę do stolika i użalam się nad sobą.

Zawsze do tego wracasz.
To nie ma nic wspólnego z akcją.

Nie sądzę, że do tego doszliśmy.

Nikt jeszcze nie nakręcił filmu,
który naprawdę wywołał zmianę.

- Nawet Eisenstein…
- To właśnie mówiłem.

- Zgadzasz się ze mną?
- Tak. Nie doszliśmy do tego.

Nie wypowiadasz poglądów politycznych,
bo wypowiesz je w filmie,

chociaż jeszcze do tego nie doszliśmy.
Jednym słowem, mówisz: „Patrzcie!”

Nie, dla mnie to trochę jak wyliczanka,
nie konfrontuję się bezpośrednio.

Nawet w filmach przedstawiam kwestie
jak bajeczkę dla dzieci.

Nie mówię: "Hej!", tylko...

Nie głoszę kazań,
ale myślę, że przyjdzie czas,

gdy filmy poruszą ludzi.

Naprawdę poruszą i zainspirują do zmian.

Za dużo we mnie poety, żeby to zrobić.

Ale to się wydarzy lada moment.

Muszę za tobą podążać,
bo nie trzymasz się logiki argumentów.

- Jakich argumentów?
- Moich.

Jeśli masz silne poglądy polityczne,
nie masz prawa milczeć.

Inaczej to nie są opinie, tylko uczucia.

Może to robisz, a ja źle interpretuję.

Może chronisz swój statut artysty,
abyś mógł dalej robić filmy.

Tak bardzo przeraża cię sytuacja,
że wolisz milczeć, aby robić filmy?

Myślę, że nikt nie ma wątpliwości
co do moich poglądów.

- Na jakiej podstawie?
- Moich wyliczanek.

Ale powiedziałeś, i nagraliśmy to,
jak błędnie cię odbierają. Nikt nie wie.

Nie mówię tego. Myślę, że nikt
nie ma wątpliwości co do moich poglądów.

Nie muszę o tym opowiadać.

Wystarczy przytoczyć,
jak maszerowałem z Martinem L. Kingiem,

organizowałem Pokojowy Komitet
Organizacyjny Studentów,

Kongres Równości Rasowej, i tak dalej.

Wystarczy odgrzebać rejestry.
Widać, co się ze mną stało.

- Teraz mi odpowiadasz.
- Nie, tylko mówię.

Nie mam nic więcej do powiedzenia,
nie jestem Jane Fonda.

Nigdy jej nie widziałem
z Cesarem Chavezem

albo M.L. Kingiem, czy w Waszyngtonie.

Widziałem ją na plaży
w bikini z Vadimem,

to piękna kobieta,
ale gdy była w Rosji pijąc szampana…

A potem w Paryżu,
szampan, imprezy, orgietki,

ale nie miała nic wspólnego z ruchem.

Trochę się spóźniła,
ale świetnie, że to robi.

Potem może wrócić do Europy
na więcej imprez.

Zostawmy Jane, ale mówisz,

że nie musisz nic mówić,
bo istnieją rejestry.

Nie dlatego, że boisz się,
że cię zamkną.

Poza tym, tracisz skuteczność.

Możesz pracować,
ale nie będziesz skuteczny,

jeśli staniesz na pudle
i zaczniesz wygłaszać kazania.

Wiem, że nie lubisz ułamków,

ale czy jest różnica
między kazaniem a milczeniem?

Ciągle robię filmy.

Nie jestem marksistą-leninistą
ani Johnem Waynem. Jestem pomiędzy.

Nie w środku, ale wierzę w zmianę.

Jak się dokona, jeśli będziesz milczał?
Wielu ludzi milczy.

- Wywołasz zmianę filmem?
- Zmiana nadchodzi.

Zmiana tematu. Znowu zmieniłeś temat.

Jak ma dokonać się zmiana,
jeśli wszyscy milczą, robią filmy,

drukują książki i chronią swoją pracę?

Kto dokona zmiany, poza Jane Fondą?

Co za ponura myśl.

Mnie może zmienić, kiedy tylko chce.

Kto dokona zmiany? Ci, co o niej milczą.

Naprawdę myślisz,
że cicha rewolucja jest skuteczna?

Jak dotąd nie było takiego wypadku,

liderzy zawsze chcieli być słyszani.

- W tym kraju nie ma liderów rewolucji.
- Czyli rewolucji nie będzie.

- Być może.
- Wierzysz w rewolucję bez liderów?

Myślę, że to możliwe.

- Z filmami?
- Nie.

Moim zdaniem, skuteczna rewolucja
wydarzy się na przedmieściach,

w grupach kilku ludzi, bez żadnej
organizacji zrzeszającej wszystkich.

- Tylko w takich grupkach.
- A gdzie komitet centralny?

Nie ma.

To bardziej logiczne,
to, że nasz wywiad

nie znalazł więźniów politycznych.

Tak byłoby skuteczniej.

- Bez komitetu centralnego?
- Bez nikogo.

Istnieje komitet centralny?

Nie wierzę, że Hanoi kontroluje
więźniów wojennych w Kambodży.

Tak jak nie wierzę, że Rosja kontroluje
partię komunistyczną tutaj.

Albo że istnieje
jakiś komitet centralny.

To jakiś nonsens.

Zadziwiłbyś każdego rewolucjonistę,
czy to trockistę, leninistę,

titoistę, kogokolwiek, jeśli twierdzisz,

że nie potrzeba komitetu centralnego.

Wystarczy grupa kilku ludzi.

To wyliczanka doprowadzona do absurdu.

Dokładnie.

Jak można z nim wygrać?

To szaleństwo, zgadzam się.
To rewolucyjne.

Odkryjesz, że to, co się dzieje,

tak jak bomba
na Uniwersytecie Wisconsin,

odbyło się bez komitetu centralnego.

W porządku, ale to nieskuteczne,
bo nie mają komitetu centralnego.

Jeśli różne grupy kładą bomby
pod różne miejsca,

wychodzi z tego klimat represji,
bez kontrataku.

Wszystko wymaga organizacji.

Naprawdę wierzysz w rewolucję
bez organizacji?

Zmienisz świat
kręcąc filmy albo milcząc?

Jake, ależ jesteś uparty.

Jesteś Jezusem, mówiłem.

- Nie, Hamletem. Tylko Hamletem.

No dobra. Nie czytałeś Hamleta.
Mówiłeś, że nie czytasz.

Nie czytałem. Podoba mi się tytuł.

Czyli rewolucja dokona się
bez organizacji.

Czy sądzisz, że możliwa jest rewolucja
przeciw wojsku USA,

o ile wojsko nie zadecyduje,
że będzie rewolucja?

Nie widzę żadnego przykładu rewolucji
dokonanej bez wojska.

To niemożliwe.

- Nie ma takiej siły w kraju...
- Wojsko tworzą żołnierze.

- Dokładnie.
- Kiedy masz armię, chcesz rewolucję,

docierasz także do wojskowych.

A potem obalasz rządy,
bo wojsko odmówiło strzelania.

Tak. Musisz zyskać ich sympatię,
żeby nie strzelali do protestujących.

Potrzeba organizacji. Czy wyjdą z kina
zainspirowani, by rzucić broń?

- Nie z tym dźwiękiem.
- Strzelają do nas.

- Nie ma kamery Johna?
- John poszedł.

Dobra. Idziemy dalej.

Jesteś albo zbyt skromy,
albo nieśmiały,

ta druga opcja mi pasuje,

żeby przyznać, że chcesz zmienić
świat swoimi filmami.

To pytanie nie fair.

Chciałbym zmienić świat, tak jak mogę,

czy filmami, czy jakkolwiek inaczej.

Jak możesz tak mówić? To wazeliniarstwo
nic nie znaczy, jeśli milczysz.

Wybrałeś broń, to filmy.

Nie mów, że chciałbyś zmienić świat.
To puste stwierdzenie.

Urocze i sympatyczne, ale bez sensu.

Nie wiem, czy to możliwe, zmienić świat.

Ale spróbuję tak, jak mogę.

Czy to robieniem filmów,
czy pójdę o krok dalej.

- Powiedziałeś, że spróbowałbyś.
- Spróbowałbym.

Na jakich warunkach?
Tryb przypuszczający na nie wskazuje.

- Warunki są dobre. Nie wiem…
- Czyli zmienisz świat, czy spróbujesz?

Wszyscy próbujemy jakoś go zmienić.
Ja też próbuję.

Wierzysz, że większość ludzi
próbuje zmienić świat? Szczerze?

- Nie.
- No właśnie.

- Mało kto próbuje.
- Dokładnie.

I mało kto z czymkolwiek sympatyzuje.

Mówiłeś, że wszyscy próbują.

Nie. Jestem zaangażowany.
Dla mnie to jest powód, by żyć.

Czyli wracamy do tematu.
Zmienisz świat filmami.

- Powiedziałem, że zamierzam…
- Że spróbujesz.

- Spróbuję. Nie, zamierzam…
- Spróbujesz zmienić świat filmami?

Tak.

- Jak?
- Spróbuję robić filmy.

I tyle. To zawsze coś.

- Wydaje się, że nie przyznajesz…
- Niczego.

Tak, niczego.

Masz rację.

- Mam sporo do ukrycia.
- Nie sądzę.

Może nie mam nic do ukrycia.

Nie wiem. Nakręcę film i się dowiem.

To świetna definicja artysty.

Każdy artysta działa,
żeby dowiedzieć się,

czy ma coś do ukrycia.

Mam sporo materiału.

Jesteś pewien, że coś ukrywasz?
W takim razie, brakuje ci instynktu.

- Wszyscy mamy coś do ukrycia.
- Taki wyciągasz wniosek?

To jak Reader’s Digest.

Jeśli nie jesteś pewien,
nie jesteś wart.

Słyszałem o Reader’s Digest,
nie czytałem.

- To nie jest dobry tekst.
- Potrzebuję scenarzysty.

Nieprawda.

Jesteś chytrym politykiem
ubiegającym się o posadę.

- To prawda, ubiegam się.
- W związku artystów filmowych.

O nie, od nich uciekam.

Jestem bardzo zaangażowany.
Kocham politykę. I wiadomości.

Oglądam wiadomości codziennie,

gdyby nadawali je bez przerwy,
oglądałbym.

- Rona Barrett.
- Nie czytasz. - Nie te wiadomości.

- Nie czytasz gazet?
- Nie, wolę oglądać.

Czytam gazety,
ale nie ma ich tam, gdzie mieszkam.

- Czyli nie czytasz.
- Tylko Denver Post.

Ale zawsze przychodzi z opóźnieniem.

Ponaciskam cię, ale muszę.
W końcu do czegoś się przyznasz.

O Boże, pewnie.

Przyznasz, że nie można
śledzić wiadomości

opierając się tylko na telewizji?

Nie, jeśli wiesz czego słuchać.

To możliwe. Większość czyta za dużo.

- Ale nie ty.
- Nie ja.

Przesadzam, ale nie z czytaniem.

Czyli telewizja wystarczy?
Daje ci wszystko, czego potrzebujesz.

Kochasz dziennik telewizyjny.

Nie, nie dziennik, ale obserwowanie,
gdy coś się wydarza.

Nawet, jeśli jest prezentowane
z innego niż mój punktu widzenia.

Jak często widzisz coś w telewizji?

Zwykle każą żołnierzom biegać
i strzelać do widza. Pokazują ciała…

Mam dobre oko. Rozróżniam to.

Ale zdarzenia w telewizji to pożary,
wyloty i przyloty głowy państwa…

Podobał mi się atak nożem na papieża.
To było piękne, wielkie.

- Było w telewizji?
- Tak. Śmierć Bobby’ego Kennedy’ego też.

Widziałem śmierć Oswalda.
Wiele morderstw, nawet na żywo.

Odtworzone.

Kennedy i Oswald byli na żywo.

Czyli siedzisz przyklejony do telewizora
i czekasz, aż kogoś zastrzelą.

Tak daleko bym się nie posunął.

Jesteś w wielkiej mniejszości,
jeśli szukasz wiadomości w telewizji.

Pokazują kilka dramatycznych zdjęć.

Ale to kumulacja dnia.

Według telewizji.

- Która dzięki takim tragediom żyje.
- Zgadza się.

Wolę zjeść zwierzę, które upolowałem,
niż krowę zabitą młotem.

Gdybyś kiedykolwiek odwiedził rzeźnię,
nie mówiłbyś tego.

Gdybyśmy dalej żyli w dawnych czasach,
kiedy to był sposób na przeżycie…

Jak to w dawnych czasach?
Tak właśnie żyjemy.

- Co masz na myśli?
- No dobra, żyjesz na odludziu.

- Nie na odludziu.
- Ale wielu ludzi jada na mieście…

85% ludzi w moim miasteczku
zarabia 700 $ rocznie.

- W porządku, oni mają powód…
- Oni polują. A nawet kłusują.

Wielu ludzi poluje dla przyjemności
zabicia żywego stworzenia.

- Na przykład psa?
- Nie dla przeżycia, dla sportu.

Janice, masz słuszny gniew na tych,
którzy polują dla zabawy.

Ale nie możesz im tego zabronić,
nawet zabijania zwierząt.

- Oczywiście, że nie mogę.
- To jakiś nonsens.

Nie chcesz zabijać jelenia, i tyle.

- Jesz stek, zwierzę okrutnie zabite.
- Racja.

- Czyli to marny argument.
- Nie wykłócam się.

Wiemy już, że rośliny krzyczą i płaczą.

Tak, słyszałam,
dlatego przestałam jeść…

Wiem o tym od lat. Podnieca mnie to.

- Jesteś warzywnym sadystą?
- Dokładnie.

- Przyznał się do puszek. To sztuka.
- Nie.

Ludzie pytają, jak się czuję,

gdy wszędzie towarzyszy mi
broń wycelowana w plecy.

Mamy broń.
Po jednej dla każdego w domu.

Na wszelki wypadek?

Nie chcę być odpowiedzialny, gdy ktoś
kiedyś naprawdę spróbuje i kogoś zabije.

Wolałbym uniknąć takiego ciężaru.

Ale oczywiście ja mam najlepszą broń.
Nie bardzo lubię się dzielić.

Ostatnio kupiłem świetną broń za 160 $.

To półautomat, broń maszynowa.

Straszne?
Nigdy nie byłem szczęśliwszy w życiu.

Ma mały trzpień,
dzięki temu jest legalna.

Ale jeśli go odpiłować,
stanie się prawdziwą bronią maszynową.

Gdy nacisnąć spust,
wyrzuca sto pocisków. Belgijska.

Żaden Browning nie jest tylko strzelbą.

Ale jest świetna, nie odskakuje.

Pomyśl, co mógłbyś zrobić z pomocą.

- Zawsze lubiłeś broń? Czy to nowość?
- Nie, to nowość.

Do „Swobodnego jeźdźca”
nie posiadałem broni.

Kupiliśmy z Peterem broń.
Pojechaliśmy aż do Flagstaff,

stwierdziliśmy, że może się przydać.

I kupiliśmy pistolety.

- Zaczęliście ćwiczyć?
- Nie.

- Tylko je nosiliście?
- Tak. Nie, ja nawet nie.

Po prostu je mieliśmy. W samochodzie.
Z akcesoriami filmowymi.

W Luizjanie byliśmy na muszce,
poproszono nas o wyjście z restauracji.

- Działy się mocne rzeczy.
- To właśnie prawdziwi ludzie.

Nie obchodzi ich,
czy ty wygrasz, czy oni.

Chodzi o strzelaninę, bo ich kobiety…

Nie przypisuj im moralności
Johna Wayne’a. Nie mają jej.

- Nie. - W ogóle.
- Gdy się biją, to w ośmiu na jednego.

- I wolą strzelać w plecy.
- Dokładnie.

Ale są oddani.

Brak im miłości.

Większość ich kobiet to lesbijki.

No i katolicyzm, który jest prostszy
dla kobiet, separuje je od mężczyzn.

Kiedy zaprosiłem
Teatro Campesino z Fresno,

kobiety były w szoku,
że mężczyźni pomagają gotować.

Nie mogły w to uwierzyć.
Przyprowadziły mężczyzn, by im pokazać.

Powiedzieli, że chętnie pomogą, ale…

Mężczyźni i kobiety są odseparowani.
Nawet nie siedzą razem przy stole.

- Seksowne.
- Nie.

- Cóż, nie dla mnie.
- To ich kultura, nie światopogląd.

Podobają mi się ich kobiety,
ale to nie dla mnie.

Nie sądzę, by oddzielenie przy posiłkach
oznaczało, że brakuje im miłości.

To mi brzmi na kolejny mit amerykański.

Nie tyle brakuje im miłości,
ale ten katolicyzm, który ich oddziela…

- To było jeszcze przed chrześcijaństwem.
- Naprawdę?

- To część ich kultury.
- Naprawdę?

Wątpię, że to brak miłości.

Myślę, że bardzo się szanują,
ale żaden mężczyzna nie dotyka kobiet.

Może to też angielski mit.

Amerykański, w Anglii tego nie ujrzysz.
Chyba, że imitują Amerykanów.

Amerykanie ciągle się macają.

To może być obrzydliwe, fakt,
ale uwielbiam to.

Jestem za macaniem.

Ta matka, cześć mamo! Kolejna matka.

Nie są za macaniem.
Ale to nie znaczy, że nie kochają.

Mają po prostu inny sposób.

- Tak, w samochodzie z sześciopakiem.
- Pewnie.

Naprawdę, na tylnym siedzeniu.
Mają wiele romansów.

Ale to też lubię. Nie mam nic przeciw
sześciopakowi na tylnym siedzeniu.

Mówisz o seksie,
a rozmawialiśmy o miłości.

- Przepraszam, ciągle je mylę.
- Naprawdę? - Tak.

- A istnieje różnica, prawda?
- Uważasz, że nie?

- Wiem, że jest.
- Pewnie, że tak.

Nie jestem pewien, co wolę.

- Nie jest pewien różnicy, akurat.
- Znam różnicę.

- Opowiedz nam!
- Miłość boli, seks bawi. Prawda?

Czy to nie zależy?

Pewnie tak, ale nie mam szczęścia.
Dlatego nie mogę jeszcze odpowiedzieć.

Zawsze, kiedy kocham, to cierpię.

I to cię nie bawi?

Rozumiem ból, ale to nie bawi.

Jeśli zawsze, gdy się zakochujesz,
cierpisz, musisz lubić cierpienie.

Ciągle wybieram własną matkę.

Ale za każdym razem jestem bliżej.

Naprawdę chciałbym znaleźć partnerkę,
z którą się zestarzeję,

będziemy siedzieć na fotelach bujanych,

cokolwiek to znaczy,
kiedy mówicie sobie: „Ślinisz się”.

I razem idziecie do domu starców.

Ale nie widzę tego dla siebie.
Nie wybieram takich kobiet,

choć niektóre grają rolę,
aż im zbrzydnie.

Nie widzę tego
w niedalekiej przyszłości.

Tego typu kobiety
niezupełnie mnie kręcą.

Potrzebuję ognia od czasu do czasu.
Ale nie chcę spłonąć.

Chcę ognia, który podnieca, ogrzewa.
A nie takiego, co niszczy.

Dennis, postrzegasz
swoje problemy jako unikalne,

a wszyscy mają identyczne.

Nie uważam, by były unikalne.
I wielka szkoda.

Myślę, że siła każdego z nas
leży w relacji.

Widziałem to u dziadków.

Nie u rodziców,
chociaż się nie rozeszli.

Myślę, że nie było ich na to stać.

Ale nienawidzili się, żyli bez miłości,
przynajmniej jak dla mnie.

Ale widziałem dziadków i to pokolenie,
które naprawdę się kochało.

Żyli i umierali razem,

pracowali w polu,
zabijali własne zwierzęta,

wędzili swoją szynkę.

To wszystko jest dla mnie stracone.
Zaczynam na nowo się tego uczyć,

bo wierzę,
że to się może wkrótce przydać,

jak uprawiać zboże, zabijać zwierzęta
na mięso, być samowystarczalnym.

Myślisz, że nadejdą takie czasy?

Myślę, że tacy ludzie
przetrwają nadchodzące lata.

Mamy tyle problemów, zanieczyszczenie,

miasta niszczą siebie same,
to nie potrwa długo.

I ciągle wolisz milczeć?

Nie sądzę, bym musiał o tym mówić.

Wątpię, by w tym kraju kiedykolwiek
doszło do udanej rewolucji.

Nie wygrasz z wojskiem,
nie obalisz struktur.

To jak wyciskanie pryszczy,

wybuchy, zabici,
ale to tylko wzbudza chaos.

Ten kraj sam się zrujnuje.
Nie trzeba rewolucji.

Jeśli rewolucja nadejdzie,
przyjdzie z Ameryki Południowej,

razem z wielką armią
nadciągającą z Południa.

Rewolucji nie tworzą masy,
tylko mniejszości.

Zazwyczaj z klasy średniej,
mniejszości intelektualne.

- Takie są fakty.
- Nie jestem intelektualistą, nie wiem.

Tak to wygląda historycznie.

Ktokolwiek, kto czyta.
A nie ogląda telewizję.

Nigdy nie wiesz w dzisiejszych czasach.

Jeśli nic nie zrobisz, nie wydarzy się.
Zobaczymy, czy uda ci się z filmami.

Albo wędź własną szynkę
i miej nadzieję.

O Boże...

O rany, Jake, mówię ci!

Świetnie, cięcie. To koniec.

Wszyscy myślą, że jestem gościem
ze „Swobodnego jeźdźca”.

Pewnie tak. Gdy cię widzą na ekranie,
jesteś tym, kogo widzą, jak George Raft.

Dokładnie. Kiedy jest mi przykro,
myślę o tym i, o rany!

Kończmy z tym. Zbierzmy się tutaj.

- Dobre żarcie.
- Ona świetnie gotuje.

A ja jestem na strasznej diecie.

Musiałem się zamknąć w pokoju,

żeby nie oglądać dań. To kryzys.

Głód.

Idziemy zgodnie.

Szkoda, że nie mam pytań.

Dopiero cię poznaję przed kamerą,

ale wszystko, co dziś mówiłeś,

to słowa aktora, który został reżyserem,

a nie reżyserem, który zaczynał grając.

- Mam rację?
- Absolutnie.

Tłumaczenie: Aleksandra Wirkowska

Fragmenty Pisma Świętego
według Biblii Tysiąclecia