All language subtitles for Holland_ The Living Delta.Dutch

af Afrikaans
ak Akan
sq Albanian
am Amharic
ar Arabic
hy Armenian
az Azerbaijani
eu Basque
be Belarusian
bem Bemba
bn Bengali
bh Bihari
bs Bosnian
br Breton
bg Bulgarian
km Cambodian
ca Catalan
ceb Cebuano
chr Cherokee
ny Chichewa
zh-CN Chinese (Simplified)
zh-TW Chinese (Traditional)
co Corsican
hr Croatian
cs Czech
da Danish
nl Dutch
en English Download
eo Esperanto
et Estonian
ee Ewe
fo Faroese
tl Filipino
fi Finnish
fr French
fy Frisian
gaa Ga
gl Galician
ka Georgian
de German
el Greek
gn Guarani
gu Gujarati
ht Haitian Creole
ha Hausa
haw Hawaiian
iw Hebrew
hi Hindi
hmn Hmong
hu Hungarian
is Icelandic
ig Igbo
id Indonesian
ia Interlingua
ga Irish
it Italian
ja Japanese
jw Javanese
kn Kannada
kk Kazakh
rw Kinyarwanda
rn Kirundi
kg Kongo
ko Korean
kri Krio (Sierra Leone)
ku Kurdish
ckb Kurdish (Soranî)
ky Kyrgyz
lo Laothian
la Latin
lv Latvian
ln Lingala
lt Lithuanian
loz Lozi
lg Luganda
ach Luo
lb Luxembourgish
mk Macedonian
mg Malagasy
ms Malay
ml Malayalam
mt Maltese
mi Maori
mr Marathi
mfe Mauritian Creole
mo Moldavian
mn Mongolian
my Myanmar (Burmese)
sr-ME Montenegrin
ne Nepali
pcm Nigerian Pidgin
nso Northern Sotho
no Norwegian
nn Norwegian (Nynorsk)
oc Occitan
or Oriya
om Oromo
ps Pashto
fa Persian
pl Polish
pt-BR Portuguese (Brazil)
pt Portuguese (Portugal)
pa Punjabi
qu Quechua
ro Romanian
rm Romansh
nyn Runyakitara
ru Russian
sm Samoan
gd Scots Gaelic
sr Serbian
sh Serbo-Croatian
st Sesotho
tn Setswana
crs Seychellois Creole
sn Shona
sd Sindhi
si Sinhalese
sk Slovak
sl Slovenian
so Somali
es Spanish
es-419 Spanish (Latin American)
su Sundanese
sw Swahili
sv Swedish
tg Tajik
ta Tamil
tt Tatar
te Telugu
th Thai
ti Tigrinya
to Tonga
lua Tshiluba
tum Tumbuka
tr Turkish
tk Turkmen
tw Twi
ug Uighur
uk Ukrainian
ur Urdu
uz Uzbek
vi Vietnamese
cy Welsh
wo Wolof
xh Xhosa
yi Yiddish
yo Yoruba
zu Zulu
Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated: 1 00:01:35,800 --> 00:01:39,440 De beek, de rivier, de zee... 2 00:01:40,320 --> 00:01:43,199 ...gesmolten sneeuw, de mist... 3 00:01:43,520 --> 00:01:46,320 ...de druppels van een regenbui... 4 00:01:46,440 --> 00:01:49,640 ...het is het water dat dit land heeft gevormd. 5 00:01:53,679 --> 00:01:57,080 Het komt van bergtoppen, duizenden kilometers ver. 6 00:01:57,199 --> 00:01:59,559 En van bronnen dichterbij. 7 00:02:16,920 --> 00:02:22,760 Door talloze beken en riviertjes, kanalen en sloten, stroomt het water... 8 00:02:22,880 --> 00:02:25,359 ...en verenigt zich met de zee. 9 00:02:35,840 --> 00:02:40,239 Het is zacht en weldadig, mild en heilzaam... 10 00:02:40,359 --> 00:02:43,200 ...maar ook sterk en meedogenloos. 11 00:02:44,880 --> 00:02:49,000 Het stroomt door de aderen van alles wat leeft. 12 00:03:07,959 --> 00:03:10,880 Water is altijd in beweging. 13 00:03:11,000 --> 00:03:14,399 Het verdampt, het wordt weer vloeibaar. 14 00:03:14,519 --> 00:03:17,959 Het zinkt diep in de grond en komt weer boven. 15 00:03:18,079 --> 00:03:23,160 Het volgt een onverstoorbaar ritme, in een eindeloze kringloop. 16 00:03:29,359 --> 00:03:32,399 Water is de adem van de aarde. 17 00:03:39,000 --> 00:03:40,880 Er zijn veel ritmes. 18 00:03:42,560 --> 00:03:44,679 Snelle en trage: 19 00:03:45,560 --> 00:03:51,280 De hartslag, een ademtocht, het knipperen van een oog. 20 00:03:55,399 --> 00:04:00,679 Het ritme van dag en nacht, van eb en vloed. 21 00:04:22,880 --> 00:04:26,000 De cadans van de wisseling van de jaargetijden. 22 00:04:26,120 --> 00:04:29,680 En het eindeloze ritme van opeenvolgende klimaten. 23 00:04:31,560 --> 00:04:37,280 Soms verdwijnt het land onder metershoog ijs of onpeilbaar diep water. 24 00:04:39,640 --> 00:04:42,960 Soms is het een woestijn, of een tropisch bos. 25 00:04:52,599 --> 00:04:57,760 Zo'n 8000 jaar geleden is hier een moeras, en komen de mensen. 26 00:04:59,599 --> 00:05:02,880 Al miljoenen jaren wonen hier de arend... 27 00:05:04,520 --> 00:05:06,080 ...de haas... 28 00:05:10,680 --> 00:05:12,320 ...de bever... 29 00:05:13,919 --> 00:05:16,240 ...het pimpernelblauwtje... 30 00:05:19,640 --> 00:05:21,919 ...en het stekelbaarsje. 31 00:05:26,360 --> 00:05:30,800 En al die tijd zingt het water het lied van de delta. 32 00:06:19,359 --> 00:06:20,919 Op een heldere lentedag... 33 00:06:21,039 --> 00:06:26,280 ...baant een school stekelbaarzen zich een weg door de zacht golvende zee. 34 00:06:26,400 --> 00:06:29,960 Het voorjaar stuurt hen van hun woonplaats in de Noordzee... 35 00:06:30,080 --> 00:06:32,320 ...naar de Zeeuwse kust. 36 00:06:32,440 --> 00:06:35,400 Ze moeten landinwaarts, naar zoet water... 37 00:06:35,520 --> 00:06:38,719 ...naar een poel, een sloot, een kleine beek. 38 00:06:41,320 --> 00:06:44,000 Ze zullen elke uitdaging aangaan... 39 00:06:44,120 --> 00:06:47,080 ...want ze zijn onderweg om zich voort te planten. 40 00:06:49,080 --> 00:06:55,280 Het is een lange, uitputtende tocht, en onderweg dreigt overal gevaar. 41 00:07:26,960 --> 00:07:29,359 Niet iedereen houdt van stekelbaars... 42 00:07:29,479 --> 00:07:33,400 ...maar er zijn toch zoveel liefhebbers dat de reis een afvalrace is... 43 00:07:33,520 --> 00:07:37,400 ...die alleen maar gewonnen kan worden met een beetje mazzel. 44 00:07:54,960 --> 00:07:59,239 Vlak voor de kust leven zeepaardjes en naaktslakken... 45 00:07:59,359 --> 00:08:01,679 ...de juwelen van de zee. 46 00:08:06,640 --> 00:08:10,599 De sterke stroom eist alles van hun conditie. 47 00:08:10,719 --> 00:08:14,719 Niets zal de stekelbaarsjes weerhouden de reis te maken... 48 00:08:14,840 --> 00:08:18,760 ...want ze moeten gehoorzamen aan hun instinct. 49 00:08:18,880 --> 00:08:24,359 Ze weten dat ze hier ergens moeten zijn, maar ze kunnen de weg niet vinden. 50 00:08:30,080 --> 00:08:33,079 Het lijkt wel of de rivier is afgesloten. 51 00:08:36,919 --> 00:08:41,400 Overal zijn ondoordringbare obstakels opgetrokken. 52 00:08:48,760 --> 00:08:52,920 Door een kleine opening in de sluisdeur stroomt zoet water. 53 00:08:54,360 --> 00:08:57,360 De stekelbaarsjes ruiken dat onmiddellijk. 54 00:09:02,240 --> 00:09:07,480 De stroming is er sterk en vraagt het uiterste van ze. 55 00:09:39,760 --> 00:09:41,680 Deze haalt het niet... 56 00:09:41,800 --> 00:09:44,240 ...en hij is niet de enige. 57 00:09:47,319 --> 00:09:51,319 Miljoenen jaren vonden stekelbaarzen moeiteloos de weg... 58 00:09:51,439 --> 00:09:53,560 ...naar hun geboortegrond. 59 00:09:54,400 --> 00:09:57,680 Met hun natuurlijke vijanden hebben ze leren leven. 60 00:09:58,360 --> 00:10:03,880 Maar de barrières die de mensen hebben opgetrokken, zijn vaak onneembaar. 61 00:10:05,720 --> 00:10:09,160 Die zijn het antwoord op de watersnoodramp: 62 00:10:09,280 --> 00:10:15,120 Een verschrikkelijke samenloop van maan, getijden, wind en water. 63 00:10:17,920 --> 00:10:20,520 De wind jaagt het water op. 64 00:10:20,640 --> 00:10:23,240 Het beukt op de dijken, uur na uur... 65 00:10:23,360 --> 00:10:26,040 ...zonder een moment aan kracht te verliezen. 66 00:10:26,160 --> 00:10:27,880 Totdat de dijken breken. 67 00:10:28,000 --> 00:10:30,439 In verscheidene plaatsen in het westen van het land... 68 00:10:30,560 --> 00:10:34,120 ...is een noodtoestand ontstaan door abnormaal hoge waterstanden. 69 00:10:34,240 --> 00:10:36,520 Hoezeer Dordrecht en omgeving ook van het water te lijden hadden... 70 00:10:36,640 --> 00:10:42,520 Bijna 2000 mensen en ontelbare dieren verdrinken bij deze grote watersnood. 71 00:10:47,120 --> 00:10:48,839 Bij Kapellen in West-Brabant... 72 00:10:48,959 --> 00:10:51,959 ...stonden de militairen voor een praktisch onuitvoerbare taak. 73 00:10:52,120 --> 00:10:55,800 Volgens berichten van een kwartier geleden is de toestand kritiek. 74 00:10:55,959 --> 00:11:00,240 De bewoners zitten op de bovenverdiepingen van hun huizen. 75 00:11:02,600 --> 00:11:06,959 Maar de mensen geven zich niet gewonnen. Ze zijn woedend. 76 00:11:07,079 --> 00:11:10,520 Ze verklaren het water tot hun eeuwige vijand. 77 00:11:10,640 --> 00:11:15,800 Ze besluiten het water voor eens en voor altijd hun wil op te leggen. 78 00:11:20,520 --> 00:11:22,800 Hoe begrijpelijk die woede ook is... 79 00:11:22,920 --> 00:11:27,959 ...we hadden iets kunnen leren van de bever, die hier al zo lang woont. 80 00:11:28,319 --> 00:11:33,760 De dammen die de bever bouwt zijn sterk, maar geven het water de ruimte. 81 00:11:45,760 --> 00:11:48,360 Bevers zijn trouw. 82 00:11:48,480 --> 00:11:52,439 Man en vrouw blijven hun leven lang bij elkaar. 83 00:11:58,600 --> 00:12:04,839 Op 't land zijn ze wat log, dus zijn ze het grootste deel van de dag in het water. 84 00:12:17,480 --> 00:12:20,240 Om hun vacht te beschermen en te onderhouden... 85 00:12:20,360 --> 00:12:25,240 ...gebruiken ze een soort was, die uit een klier tussen hun achterpoten komt... 86 00:12:25,400 --> 00:12:30,360 ...en die haartje voor haartje met grote zorg wordt aangebracht. 87 00:12:40,360 --> 00:12:43,360 Het resultaat is verbluffend. 88 00:12:52,680 --> 00:12:55,240 De bever is een overlever. 89 00:12:55,360 --> 00:12:58,280 Hij leeft hier al duizenden generaties lang. 90 00:12:58,400 --> 00:13:02,560 In die tijd heeft hij de Delta totaal zien veranderen. 91 00:13:07,640 --> 00:13:13,120 Een miljoen jaar geleden is onze delta een subtropisch paradijs. 92 00:13:13,240 --> 00:13:18,319 Nijlpaarden en bosolifanten wonen er naast de bever en de arend. 93 00:13:19,240 --> 00:13:22,520 Het ritme van het klimaat is traag en verstild. 94 00:13:23,439 --> 00:13:27,920 Eindeloos heersen bittere kou en tropische hitte. 95 00:13:29,280 --> 00:13:33,319 In de dertiende ijstijd stuwt het landijs puin en zand op... 96 00:13:33,439 --> 00:13:37,439 ...tot wat nu de Utrechtse Heuvelrug en Grebbeberg heet. 97 00:13:39,160 --> 00:13:44,959 Als het ijs weer smelt, bloeit langs de nieuwe oevers het leven uitbundig op. 98 00:14:05,680 --> 00:14:09,560 Nog één keer dwingt een ijstijd het water terug. 99 00:14:09,680 --> 00:14:15,160 De delta is een koude, droge vlakte, waar de mammoet heerst. 100 00:14:17,160 --> 00:14:22,719 Tienduizend jaar later verdwijnt de halve delta onder de zeespiegel. 101 00:14:26,199 --> 00:14:30,400 Daarna voeren de zee en drie rivieren zand en klei aan... 102 00:14:30,520 --> 00:14:33,880 ...en beginnen zich venen en moerassen te vormen. 103 00:14:36,800 --> 00:14:41,280 Voor het eerst is er iets zichtbaar dat lijkt op ons land. 104 00:14:46,680 --> 00:14:50,000 Elk jaar, al die miljoenen jaren lang... 105 00:14:50,120 --> 00:14:54,760 ...is er het ritme van de seizoenen en begint alles steeds opnieuw. 106 00:15:20,680 --> 00:15:23,479 Overal worden paren gevormd. 107 00:15:23,599 --> 00:15:27,520 En iedereen gaat aan de slag om kinderen te verwekken. 108 00:15:27,640 --> 00:15:31,640 De vrouwen kiezen altijd voor de mooiste en de sterkste mannen. 109 00:15:31,760 --> 00:15:35,719 Zo verzekeren zij zich van een gezond nageslacht. 110 00:15:56,079 --> 00:16:01,680 Ook de zeearend moet zijn uiterste best doen om zijn vrouwtje te bekoren. 111 00:16:09,120 --> 00:16:13,800 Overal in de delta wordt de liefde met overgave bedreven. 112 00:16:14,640 --> 00:16:18,599 De snoeken lijken te dansen voordat ze paren. 113 00:16:51,560 --> 00:16:54,680 Alleen de stekelbaarzen hebben nog een lange weg te gaan... 114 00:16:54,800 --> 00:16:58,560 ...voordat ze zich met de voortplanting kunnen bezighouden. 115 00:17:03,439 --> 00:17:08,000 Niemand is welkom in de kuil van de snoekbaars... 116 00:17:08,119 --> 00:17:10,760 ...ook kleine stekelbaarsjes niet. 117 00:17:14,639 --> 00:17:18,079 Dat de snoekbaars onvriendelijk is, is wel te begrijpen. 118 00:17:18,200 --> 00:17:21,319 Want in de kuil liggen miljoenen eitjes. 119 00:17:23,119 --> 00:17:27,680 Het vrouwtje is al vertrokken en hij moet de eitjes beschermen. 120 00:17:29,680 --> 00:17:31,600 Door te waaieren met zijn vinnen... 121 00:17:31,680 --> 00:17:35,240 ...voorziet hij ze van vers, zuurstofrijk water. 122 00:17:53,639 --> 00:17:58,280 De stekelbaarzen hebben de afslag gevonden die naar hun poel leidt. 123 00:18:04,200 --> 00:18:10,760 Onderweg ontmoeten ze de beekprik. Die bouwt energiek aan zijn paaiplaats. 124 00:18:10,879 --> 00:18:13,720 En dat doet hij al veel langer dan de stekelbaars... 125 00:18:13,840 --> 00:18:16,960 ...want de beekprik is de oudste vis op aarde. 126 00:18:18,200 --> 00:18:23,120 De beek wordt steeds smaller, steeds ondieper. 127 00:18:24,080 --> 00:18:28,440 De stekelbaarzen voelen dat het nu niet meer ver kan zijn. 128 00:18:28,560 --> 00:18:31,040 Dat geeft nieuwe energie. 129 00:18:31,440 --> 00:18:36,560 Het enige wat volwassen beekprikken nog kunnen, is kleine prikjes maken. 130 00:18:37,040 --> 00:18:41,040 Hun paring betekent tegelijkertijd hun dood. 131 00:18:41,159 --> 00:18:44,120 De daad is meteen hun laatste. 132 00:19:25,760 --> 00:19:28,960 Eindelijk vertraagt de stroom. 133 00:19:29,080 --> 00:19:31,840 De stekelbaarsjes komen in een poel... 134 00:19:31,960 --> 00:19:35,760 ...die met veel zorg is aangelegd door een beverfamilie. 135 00:19:42,120 --> 00:19:44,520 Ze zijn eindelijk aangekomen. 136 00:19:59,040 --> 00:20:02,960 De reis van meer dan honderd kilometer was zwaar. 137 00:20:03,080 --> 00:20:05,679 Maar de stekelbaarsjes zijn nog niet klaar. 138 00:20:05,800 --> 00:20:08,360 Ze moeten nog een partner vinden. 139 00:20:09,600 --> 00:20:12,720 Nog nooit waren de mannetjes zo mooi. 140 00:20:15,840 --> 00:20:20,159 Ze mogen niet rusten. Want om een vrouwtje te kunnen verleiden... 141 00:20:20,280 --> 00:20:24,399 ...moeten ze haar het allermooiste plekje bieden. 142 00:20:24,520 --> 00:20:28,000 En daar willen die mannetjes best voor knokken. 143 00:20:31,639 --> 00:20:37,679 Eindelijk heeft ie een goeie plek gevonden. Hij begint meteen te graven. 144 00:21:04,600 --> 00:21:09,560 Stroomopwaarts valt veel regen en in de bergen smelt de sneeuw. 145 00:21:10,840 --> 00:21:14,200 De rivieren worden steeds breder en sterker. 146 00:21:14,320 --> 00:21:16,280 Ze hebben ruimte nodig. 147 00:21:17,720 --> 00:21:21,120 Elk jaar weer treden ze buiten hun oevers. 148 00:21:22,120 --> 00:21:26,679 De dieren weten dat en zoeken een veilig heenkomen... 149 00:21:26,800 --> 00:21:30,679 ...maar de mensen laten zich niet zo makkelijk verjagen. 150 00:21:37,159 --> 00:21:41,320 Steeds weer binden ze de strijd aan met het stijgende water. 151 00:21:41,440 --> 00:21:46,320 Ze bouwen dijken en pompen het water weg met molens en gemalen. 152 00:21:55,720 --> 00:22:00,639 Het water maakt de bodem vruchtbaar, maar de polders moeten droog. 153 00:22:13,639 --> 00:22:17,480 Als er één dier is dat zich de polder tot zijn thuis heeft gemaakt... 154 00:22:17,600 --> 00:22:19,600 ...dan is dat de haas. 155 00:22:22,840 --> 00:22:25,080 Hij leeft in het weiland. 156 00:22:25,159 --> 00:22:28,560 Hij heeft geen hol of nest nodig om in te schuilen. 157 00:22:30,760 --> 00:22:35,040 Hij maakt een eenvoudig leger door wat gras te pletten. 158 00:22:35,200 --> 00:22:38,200 Het is het taaiste dier van de delta. 159 00:22:50,480 --> 00:22:53,360 De dag verdrijft de nachtvorst. 160 00:22:56,760 --> 00:23:00,639 De lucht vult zich met allerlei verleidelijke geuren. 161 00:23:07,280 --> 00:23:09,600 De haas heeft alleen maar vijanden. 162 00:23:12,760 --> 00:23:16,520 Om zich te beschermen, vertrouwt hij op zijn gevoelige zintuigen... 163 00:23:16,600 --> 00:23:18,840 ...en op zijn sprint. 164 00:23:19,560 --> 00:23:22,360 Ook handig bij het vinden van 'n partner. 165 00:23:22,480 --> 00:23:26,200 Maar daar moet eerst nog om gebokst worden. 166 00:23:57,800 --> 00:24:00,879 Een stel rammelaars, mannetjeshazen... 167 00:24:01,000 --> 00:24:04,360 ...heeft het oog laten vallen op hetzelfde vrouwtje. 168 00:24:04,480 --> 00:24:07,040 Daar komt gedoe van. 169 00:24:37,720 --> 00:24:41,040 De winnaar wordt rijkelijk beloond. 170 00:25:32,760 --> 00:25:34,679 Het felle licht van de zon... 171 00:25:34,800 --> 00:25:38,679 ...wekt de bewoner van dit holletje uit zijn winterslaap. 172 00:25:43,960 --> 00:25:48,439 De ringslang ruikt met de uiteinden van zijn tong. 173 00:25:48,560 --> 00:25:52,399 Die wijzen hem ook de weg naar de bron van die heerlijke geur: 174 00:25:52,520 --> 00:25:55,080 Een ringslangvrouwtje. 175 00:26:02,159 --> 00:26:05,000 Er is helaas een groot mannenoverschot. 176 00:26:06,080 --> 00:26:08,240 Als hij het vrouwtje eenmaal gevonden heeft... 177 00:26:08,360 --> 00:26:11,679 ...blijken een heleboel heren hem al voor te zijn. 178 00:26:24,960 --> 00:26:29,480 Het dikke vrouwtje laat zich graag bewonderen door haar verleiders. 179 00:26:29,600 --> 00:26:33,760 Uiteindelijk maakt zij zelf uit wie haar mag bevruchten. 180 00:26:58,919 --> 00:27:02,720 In een drassige weide, die nu langzaam opdroogt... 181 00:27:02,840 --> 00:27:06,399 ...zoekt een pasgeboren vlinder de weg omhoog naar de zon. 182 00:27:10,240 --> 00:27:14,800 Ze pompt haar vleugels op om ze vliegklaar te maken. 183 00:27:14,919 --> 00:27:18,760 Als ze warm en droog zijn, kan ze haar leefgebied verkennen. 184 00:27:18,879 --> 00:27:21,840 Zij is een pimpernelblauwtje... 185 00:27:24,960 --> 00:27:29,000 ...en ze is zeldzaam, net zoals de bloemen die ze bezoekt. 186 00:27:33,439 --> 00:27:36,960 Hongerig storten de jonge vlinders zich op de bloemen. 187 00:27:37,080 --> 00:27:40,080 Ze eten zich in één keer vol met nectar. 188 00:27:40,199 --> 00:27:45,120 Ze hebben haast: er is weinig tijd en er is veel te doen. 189 00:27:49,399 --> 00:27:54,280 Alleen vrouwen die nog maagd zijn, komen in aanmerking voor bevruchting. 190 00:27:54,399 --> 00:27:57,439 Dat maakt de zoektocht voor de mannen niet makkelijker. 191 00:28:21,919 --> 00:28:26,360 Maar het is wel de moeite waard, want als hij een vrouw heeft gevonden... 192 00:28:26,480 --> 00:28:31,199 ...duurt de eenmalige paring maar liefst anderhalf uur. 193 00:28:43,840 --> 00:28:47,639 Daarna gaan de mannen op zoek naar een nieuw avontuurtje. 194 00:28:47,840 --> 00:28:50,320 Voor de vrouw begint het nu pas. 195 00:28:50,439 --> 00:28:54,480 Ze heeft een paar dagen om wel honderd eitjes te leggen. 196 00:28:57,000 --> 00:28:59,040 Dat gaat niet zomaar. 197 00:28:59,159 --> 00:29:00,120 Zij legt de eieren... 198 00:29:00,199 --> 00:29:03,679 ...in de samengestelde bloemen van de grote pimpernel... 199 00:29:03,800 --> 00:29:05,879 ...en alleen daar. 200 00:29:09,040 --> 00:29:13,120 Er mag maar één eitje in één pimpernel gelegd worden. 201 00:29:13,240 --> 00:29:16,120 En: de knop mag niet te ver in bloei zijn. 202 00:29:19,639 --> 00:29:22,639 Eén voor één gaat ze de bloemknoppen af... 203 00:29:22,760 --> 00:29:25,879 ...en ruikt met haar antennes of ze bezet zijn. 204 00:29:27,120 --> 00:29:33,159 Als de pimpernel nog vrij is, zet ze een eitje in het hart van de knop. 205 00:29:35,919 --> 00:29:39,120 Honderd vrije pimpernellen heeft ze nodig... 206 00:29:39,240 --> 00:29:42,080 ...en ze zal niet rusten voordat ze al haar eitjes... 207 00:29:42,199 --> 00:29:44,879 ...een veilig onderkomen heeft bezorgd. 208 00:29:48,679 --> 00:29:52,840 Na een weekje hard werken zijn alle eitjes onderdak. 209 00:29:52,959 --> 00:29:58,120 Het pimpernelvrouwtje is klaar. Ze is moe, ze is oud. 210 00:30:05,760 --> 00:30:09,320 Er zijn niet veel van dit soort drassige weitjes meer. 211 00:30:09,439 --> 00:30:11,879 Het pimpernelblauwtje en de grote pimpernel... 212 00:30:12,000 --> 00:30:14,959 ...zijn een zeldzaam duo geworden. 213 00:30:17,639 --> 00:30:21,760 Ooit waren dit soort weitjes algemeen in onze Delta. 214 00:30:21,879 --> 00:30:24,040 Maar door de eeuwige strijd tegen het water... 215 00:30:24,159 --> 00:30:28,199 ...en de voortdurende bemaling, zijn ze schaars geworden. 216 00:30:43,520 --> 00:30:45,919 Dit is het domein van de zeearend. 217 00:30:51,600 --> 00:30:54,399 Maar zijn nest lijkt verlaten. 218 00:30:57,120 --> 00:30:59,760 Het is feest nu de eieren zijn uitgekomen... 219 00:30:59,879 --> 00:31:03,240 ...en twee prachtige kuikens de wereld in kijken. 220 00:31:04,560 --> 00:31:08,800 Zij weten dat zij hier heer en meester zullen zijn. 221 00:31:15,080 --> 00:31:17,080 De kraaien dagen de arenden uit... 222 00:31:17,199 --> 00:31:21,760 ...dus maakt de arend even heel duidelijk dat hij hier toch echt de baas is. 223 00:31:26,720 --> 00:31:30,679 De ouders delen de zorg voor de twee krachtige jongen. 224 00:31:30,800 --> 00:31:33,000 Dat betekent voor de komende maanden: 225 00:31:33,120 --> 00:31:36,040 Aan de lopende band eten aanslepen. 226 00:31:56,879 --> 00:32:00,600 Voor de futen gaat het echte werk nu ook beginnen. 227 00:32:00,719 --> 00:32:05,240 Ze zijn zojuist de trotse ouders geworden van hun eerste jong. 228 00:32:07,080 --> 00:32:12,080 Het fuutje verbaast zich over de dingen die uit zijn lijf steken. 229 00:32:12,199 --> 00:32:14,679 Wie weet zijn die wel lekker... 230 00:32:20,560 --> 00:32:26,159 ...De jonge reigers hebben enorme trek en maken dat luidkeels duidelijk. 231 00:32:37,320 --> 00:32:41,800 De lepelaars doen niet voor ze onder, ze zijn net zo hebberig. 232 00:32:55,040 --> 00:32:58,760 Het vermoeden van het futenjong dat dit wel eens eetbaar zou kunnen zijn... 233 00:32:58,879 --> 00:33:03,240 ...was juist. Zijn eerste maal bestaat uit veertjes. 234 00:33:04,959 --> 00:33:08,320 Iedereen in de futenfamilie eet veertjes en veren. 235 00:33:09,360 --> 00:33:11,719 Vissen gaan in hun geheel naar binnen... 236 00:33:11,840 --> 00:33:15,560 ...en de veren beschermen de maag tegen de graten. 237 00:33:15,679 --> 00:33:19,080 De resten worden als ballen uitgebraakt. 238 00:33:23,760 --> 00:33:29,199 Het kuiken vindt het een prima plan, en begint vast aan zijn moeder te kluiven. 239 00:34:02,679 --> 00:34:05,080 Midden op de dag wordt het donker... 240 00:34:05,199 --> 00:34:09,199 ...en storten de wolken hun regen uit over het drassige land. 241 00:34:25,679 --> 00:34:30,000 Net als het water en de klei horen regen, wind... 242 00:34:30,120 --> 00:34:33,600 ...mist en wolken bij dit land. 243 00:35:00,960 --> 00:35:07,240 Het onregelmatige ritme van het weer ververst en voedt onze delta. 244 00:35:07,360 --> 00:35:11,520 Zo helpt ze haar veerkrachtig en vruchtbaar te blijven. 245 00:35:25,600 --> 00:35:29,360 Als het weer opknapt, nemen de bevers vrijaf... 246 00:35:32,240 --> 00:35:35,560 ...want vandaag wordt de liefde gevierd. 247 00:35:36,880 --> 00:35:41,920 Bevers blijven altijd samen, maar voor ze jongen gaan verwekken... 248 00:35:42,040 --> 00:35:44,600 ...moet die eeuwige band worden vernieuwd. 249 00:35:45,160 --> 00:35:50,000 Ze houden van het ritueel en ze nemen er dan ook de tijd voor. 250 00:36:04,360 --> 00:36:06,759 Bevers zijn echte waterdieren... 251 00:36:06,880 --> 00:36:11,200 ...dus bedrijven ze de liefde niet op de wal, maar in het water. 252 00:37:24,040 --> 00:37:28,400 Hoog op de Grebbeberg kruipt een ringslangetje uit het ei. 253 00:37:30,839 --> 00:37:34,240 Hij is niet groter dan een flinke regenworm. 254 00:37:50,440 --> 00:37:54,839 Zijn tong wijst hem de weg naar het water, tientallen meters lager. 255 00:38:11,080 --> 00:38:14,920 Een kleine ringslang eet graag kikkervisjes. 256 00:38:18,480 --> 00:38:22,520 En kikkers eten graag pasgeboren ringslangetjes. 257 00:38:28,160 --> 00:38:30,720 De kikker heeft even wat anders aan zijn kop... 258 00:38:30,839 --> 00:38:34,759 ...dus kan de ringslang zich tegoed doen aan de kikkervisjes. 259 00:38:45,560 --> 00:38:50,240 De tong van de ringslang ruikt en proeft, en wijst de weg. 260 00:39:00,240 --> 00:39:02,240 En zijn kaken zijn rekbaar... 261 00:39:02,359 --> 00:39:06,640 ...om flinke prooien in hun geheel naar binnen te kunnen werken. 262 00:39:49,400 --> 00:39:53,240 De spruiten van de zeearend groeien als kool... 263 00:39:56,200 --> 00:39:58,520 ...met alle gevolgen van dien... 264 00:40:03,120 --> 00:40:06,880 De ouders moeten hard werken om hun kroost tevreden te houden. 265 00:40:07,000 --> 00:40:10,160 Het voedsel is niet aan te slepen. 266 00:40:13,279 --> 00:40:15,120 Het zijn geen moeilijke eters. 267 00:40:15,240 --> 00:40:18,720 Vogels, vissen, zo nu en dan een klein haasje... 268 00:40:18,839 --> 00:40:22,080 ...dood of levend, het maakt niet uit. 269 00:40:26,359 --> 00:40:29,839 Wie zich het makkelijkst laat vangen, is de klos. 270 00:40:39,640 --> 00:40:44,839 De fuutjes zijn kieskeuriger. Die willen alleen verse vis. 271 00:42:00,240 --> 00:42:04,480 De meerkoet is druk met de opvoeding van haar pasgeboren kind. 272 00:42:06,120 --> 00:42:10,520 Ze ziet 'n kuifeend haar gebied naderen en dat stoort haar. 273 00:42:14,160 --> 00:42:20,640 De meerkoet duldt geen indringers. De kuifeend moet weg, en wel nu. 274 00:42:33,720 --> 00:42:39,240 In de dierenwereld is niemand feller dan een moeder die haar kinderen verdedigt. 275 00:42:39,359 --> 00:42:41,799 De jongen kennen dit gekrakeel. 276 00:42:41,960 --> 00:42:45,520 Ze hebben er vertrouwen in dat hen niets zal overkomen. 277 00:42:46,759 --> 00:42:49,080 Het finalegevecht. 278 00:42:55,160 --> 00:43:00,799 De meerkoet lijkt aan de winnende hand, ze houdt de kuifeend onder water. 279 00:43:04,200 --> 00:43:07,560 Totdat... de koet zelf lijkt te verdrinken. 280 00:43:21,319 --> 00:43:26,120 En net zo plotseling als het begonnen is, keert de rust weer. 281 00:43:32,480 --> 00:43:37,359 Terwijl de zon ondergaat, maken de kemphanen nog een beetje ruzie... 282 00:43:37,480 --> 00:43:41,480 ...en zoeken de andere watervogels een maaltje bij elkaar. 283 00:43:41,600 --> 00:43:43,799 Ze hebben elk hun eigen techniek... 284 00:43:43,920 --> 00:43:47,319 ...en jagen daarmee op een net iets andere prooi. 285 00:43:53,359 --> 00:43:58,160 Voor de spreeuwen is de ondergaande zon het sein om zich te verzamelen. 286 00:43:58,279 --> 00:44:02,600 Voor ze gaan slapen, gaan ze nog even een potje stuntvliegen... 287 00:44:02,720 --> 00:44:06,160 ...met zijn dertigduizenden tegelijk. 288 00:44:38,120 --> 00:44:40,600 Het wordt donker in het moerasbos. 289 00:44:40,720 --> 00:44:44,440 Dieren zoeken hun holen, nesten en legers op. 290 00:44:44,560 --> 00:44:47,799 Tegelijkertijd worden andere dieren wakker. 291 00:44:47,920 --> 00:44:50,560 Die hebben besloten dat ze in dit dichtbevolkte land... 292 00:44:50,680 --> 00:44:53,600 ...het beste 's nachts actief kunnen zijn. 293 00:44:53,720 --> 00:44:55,759 De paringsroep van de boomkikker... 294 00:44:55,879 --> 00:44:59,720 ...overheerst alle andere nachtelijke geluiden. 295 00:45:08,080 --> 00:45:13,879 Voor de rat levert dit ondergelopen bos een onverwachte lekkernij op. 296 00:45:14,000 --> 00:45:18,200 Een mossel. Maar hoe krijg je die open? 297 00:45:22,600 --> 00:45:26,799 De bunzing heeft het ook naar zijn zin in dit natte gebied. 298 00:45:28,480 --> 00:45:30,480 Net als de das. 299 00:45:30,600 --> 00:45:35,000 Zij voeden zich graag met de andere bewoners van het bos. 300 00:45:51,359 --> 00:45:57,120 En dat allemaal dankzij de bever, de architect van het gebied. 301 00:46:23,960 --> 00:46:29,879 De beverfamilie bouwde in een paar generaties een dam van 85 meter lang. 302 00:46:30,000 --> 00:46:33,640 Het opgestuwde water zette een paar hectare blank. 303 00:46:35,200 --> 00:46:41,160 Zo bouwen ze hun eigen paradijs, want die hele plas is hun thuis. 304 00:46:49,600 --> 00:46:53,359 Elke nacht zijn de bevers bezig met het onderhoud van hun dam. 305 00:46:53,480 --> 00:46:55,920 Niets wordt aan het toeval overgelaten. 306 00:46:56,040 --> 00:47:00,040 Elke zwakke plek wordt onmiddellijk versterkt. 307 00:47:01,520 --> 00:47:04,359 Het zijn ongelofelijke doordouwers. 308 00:47:04,440 --> 00:47:08,319 Ze werken niet snel maar wel heel grondig. 309 00:47:12,440 --> 00:47:15,440 Hun werklust is ongeëvenaard. 310 00:47:16,960 --> 00:47:22,640 Ze slepen, knagen, bouwen en metselen zes uur aan een stuk. 311 00:47:41,080 --> 00:47:44,920 Pas als de dag aanbreekt, gaan de bevers rusten. 312 00:47:50,520 --> 00:47:55,560 Het hoogzwangere bevervrouwtje gaat er eens lekker voor liggen. 313 00:47:55,680 --> 00:47:59,520 De jongen in haar buik denken daar heel anders over. 314 00:48:12,879 --> 00:48:16,640 In de Biesbosch komen de rivieren samen met de getijden... 315 00:48:16,759 --> 00:48:19,960 ...en regeren wind en water. 316 00:48:28,759 --> 00:48:34,000 Na een verwoestende watersnood gaf de mens zich hier gewonnen. 317 00:48:36,960 --> 00:48:42,520 De bever weet allang dat de wilg uitstekend bouwmateriaal levert. 318 00:48:47,720 --> 00:48:52,680 De mens maakte een plantage van dit door de rivieren heroverde gebied. 319 00:48:52,799 --> 00:48:58,000 De wilgen vormden zo de basis voor een grote industrie en voorspoed. 320 00:49:00,200 --> 00:49:04,600 Lang was de zeearend door jacht en boomkap uit ons land verdwenen. 321 00:49:07,600 --> 00:49:13,400 Toen de mensen uit de wilgenplantages vertrokken, zag de zeearend zijn kans. 322 00:49:13,520 --> 00:49:17,720 De wilgen zijn uitgegroeid tot een omvangrijk moerasbos: 323 00:49:17,879 --> 00:49:21,080 De perfecte plek om zijn jongen groot te brengen. 324 00:49:21,200 --> 00:49:24,279 Nu is hij weer de koning van de delta. 325 00:49:31,200 --> 00:49:35,200 Nu de zeearend hier weer jaagt, verandert alles. 326 00:49:35,319 --> 00:49:40,200 Zijn prooien voelen de dreiging en passen hun gedrag aan. 327 00:49:43,600 --> 00:49:49,120 Ze verbergen hun jongen nu nog beter en grazen minder in het open veld. 328 00:49:49,240 --> 00:49:53,720 Omdat ze daardoor ander voedsel eten, verandert ook het landschap. 329 00:49:53,839 --> 00:49:58,440 Het gras wordt hoger en jonge zaailingen hebben meer kans. 330 00:50:24,600 --> 00:50:29,040 Zo kan een koppel zeearenden een heel leefgebied veranderen. 331 00:50:29,160 --> 00:50:33,600 En dat terwijl 't voeden van hun kuikens, hun enige drijfveer is. 332 00:51:22,480 --> 00:51:27,319 Op het nest is het feest als de ouders een vette paling thuis brengen. 333 00:51:57,000 --> 00:52:01,480 Overal in de polder en de uiterwaarden, in de poeltjes en de sloten... 334 00:52:01,600 --> 00:52:03,720 ...krioelt het van het leven. 335 00:52:48,960 --> 00:52:54,640 Weidevogels en hazen hebben eenvoudige nesten, gewoon op de grond. 336 00:52:54,759 --> 00:52:59,520 Met zoveel dreiging in de lucht is dat niet altijd een verstandige keuze. 337 00:53:01,799 --> 00:53:06,000 De kiekendief heeft zijn naam te danken aan het stelen van kleine haasjes... 338 00:53:06,120 --> 00:53:08,879 ...en andermans kuikens. 339 00:53:09,040 --> 00:53:13,240 Hoe jong het haasje, de grutto of de kievit ook is, ze weten: 340 00:53:13,399 --> 00:53:17,680 Zodra er gevaar dreigt, zit je doodstil. 341 00:53:33,600 --> 00:53:38,319 En als gevaar toch te dichtbij komt, dan trekken de ouders de aandacht... 342 00:53:38,440 --> 00:53:41,839 ...en bieden zij zichzelf desnoods aan als prooi. 343 00:53:52,879 --> 00:53:55,799 Probeer maar eens een rennende haas te vangen. 344 00:53:57,640 --> 00:54:02,960 Want dit is waar ze voor zijn gebouwd. Zij zijn de snelste landdieren van Europa. 345 00:54:03,080 --> 00:54:05,359 De cheeta van de polder. 346 00:54:12,480 --> 00:54:17,160 De hele dag zijn de jonge haasjes alleen en zitten ze stil. 347 00:54:18,279 --> 00:54:23,279 Hun ouders blijven uit de buurt, opdat de kleintjes minder opvallen. 348 00:54:34,359 --> 00:54:37,120 's Nachts is de luchtmacht minder actief... 349 00:54:37,240 --> 00:54:41,560 ...dus mogen ze, zodra het donker wordt, eindelijk spelen. 350 00:54:42,640 --> 00:54:45,799 Maar een moeder kan nooit relaxen. 351 00:54:56,960 --> 00:55:02,839 Nou heeft die vage haas van verderop het weer aangelegd met haar kleintje. 352 00:55:02,960 --> 00:55:06,319 Dat staat moeders helemaal niet aan. 353 00:55:08,120 --> 00:55:15,040 Het haasje rept zich naar het leger, zijn eigen veilige, platgedrukte stukje gras. 354 00:55:20,680 --> 00:55:23,560 Om de waterwerken in topconditie te houden... 355 00:55:23,680 --> 00:55:27,480 ...hebben de bevers besloten dat deze boom om moet. 356 00:55:27,600 --> 00:55:30,960 Drie nachten lang werken ze er aan. 357 00:55:34,040 --> 00:55:36,920 De tanden van de bever zijn keihard. 358 00:55:37,040 --> 00:55:39,640 In het oranje glazuur zit ijzer. 359 00:55:39,759 --> 00:55:44,000 Met elke hap worden de beitels opnieuw geslepen. 360 00:55:55,920 --> 00:56:00,799 Hoe komt 't toch dat de lekkerste hapjes altijd het hoogst hangen. 361 00:56:08,040 --> 00:56:11,879 Voor de schaft is alleen het beste goed genoeg. 362 00:56:17,160 --> 00:56:20,480 Een boom omknagen is geen sinecure. 363 00:56:20,600 --> 00:56:25,000 Het luistert nauw en dat is nou precies wat de bever doet. 364 00:56:25,120 --> 00:56:29,040 Hij hoort of de boom op omvallen staat. 365 00:56:43,600 --> 00:56:46,200 Hij knaagt aan de achterkant nog wat weg... 366 00:56:46,319 --> 00:56:50,520 ...om te zorgen dat de boom precies daar valt, waar hij hem hebben wil. 367 00:57:19,640 --> 00:57:23,160 Iedereen profiteert van de omgeknaagde boom. 368 00:57:23,279 --> 00:57:26,839 Hij biedt bescherming en voedsel aan andere dieren. 369 00:57:27,040 --> 00:57:31,919 Zo zorgt de bever voor een explosie van nieuw leven in zijn poel. 370 00:57:47,919 --> 00:57:51,000 De mannetjes stekelbaarzen moeten nodig aan het werk... 371 00:57:51,120 --> 00:57:53,440 ...de vrouwtjes zijn veeleisend. 372 00:57:53,560 --> 00:57:57,359 Ze willen een fraai nest dat goede bescherming biedt aan hun eitjes. 373 00:58:04,520 --> 00:58:07,600 De mannetjes verzamelen takjes en algen. 374 00:58:07,720 --> 00:58:12,200 Ze graven een kuiltje met hun mond en stampen de algen aan. 375 00:58:12,319 --> 00:58:16,319 Terwijl het vrouwtje van hun dromen, vol met eitjes, wacht. 376 00:58:36,919 --> 00:58:38,799 Om het nest stevig te maken... 377 00:58:38,919 --> 00:58:44,000 ...plakt hij de algen aan elkaar, met 'n soort lijm die hij zelf produceert. 378 00:58:46,240 --> 00:58:50,200 En hij stampt en plakt en stampt nog een keer. 379 00:58:53,279 --> 00:58:55,080 Het vrouwtje irriteert hem. 380 00:58:55,200 --> 00:58:59,040 Ze wil maar niet snappen dat hij nu even geen aandacht voor haar heeft... 381 00:58:59,160 --> 00:59:01,000 ...en dus jaagt hij haar weg. 382 00:59:25,640 --> 00:59:30,399 Als het nest stevig genoeg is, maakt het mannetje er een tunnel in. 383 00:59:30,520 --> 00:59:34,279 Daarin zal het vrouwtje haar eieren leggen... 384 00:59:34,399 --> 00:59:38,160 ...tenminste, als ze het goed genoeg vindt. 385 00:59:46,240 --> 00:59:49,919 Eindelijk nodigt hij haar uit om het nest te keuren. 386 00:59:50,040 --> 00:59:54,040 Hij laat de ingang zien, door op zijn kant te gaan liggen. 387 01:00:08,160 --> 01:00:12,160 Zodra ze binnen is, duwt hij op haar staart. 388 01:00:12,279 --> 01:00:15,120 Waardoor ze haar eitjes gaat leggen. 389 01:00:23,000 --> 01:00:27,120 Onmiddellijk bevrucht het mannetje ze, en jaagt het vrouwtje weg. 390 01:00:31,200 --> 01:00:33,560 Als er nog een vrouwtje vol eieren langs komt... 391 01:00:33,680 --> 01:00:37,000 ...zal het mannetje ook haar zijn fraaie nest aanbieden. 392 01:00:37,120 --> 01:00:40,359 En dat doet hij soms wel vier keer achter elkaar. 393 01:00:41,960 --> 01:00:44,960 Een dikke week lang, zit het mannetje op het nest. 394 01:00:45,080 --> 01:00:49,600 Hij waaiert voortdurend vers, zuurstofrijk water over de eitjes. 395 01:00:49,720 --> 01:00:52,040 Hij verwaarloost zichzelf. 396 01:00:52,160 --> 01:00:58,160 Als de eitjes uitkomen en zijn taak erop zit, is hij hongerig en doodop. 397 01:01:07,040 --> 01:01:09,720 Jonge snoeken eten alles wat beweegt. 398 01:01:09,839 --> 01:01:15,960 Ze eten de hele dag door. Het zijn onverzadigbare eetmachines. 399 01:01:21,399 --> 01:01:24,040 Deze veelvraat heeft het voorntje nog niet op... 400 01:01:24,160 --> 01:01:28,319 ...of hij laat zijn oog al vallen op een jonge stekelbaars. 401 01:01:28,440 --> 01:01:32,040 Het driedoornige stekelbaarsje heet niet voor niets zo. 402 01:01:32,160 --> 01:01:35,480 Maar dat weet die snoek kennelijk nog niet. 403 01:01:38,600 --> 01:01:40,720 Hij is gewoon een beetje dom... 404 01:01:40,839 --> 01:01:45,799 ...want de stekelbaars heeft ook stekels aan zijn flanken. 405 01:02:10,040 --> 01:02:12,279 En deze ook al. 406 01:02:12,399 --> 01:02:14,200 Nu heeft het snoekje het geleerd: 407 01:02:14,319 --> 01:02:18,160 De stekelbaars gaat voor altijd van het menu. 408 01:02:28,640 --> 01:02:33,120 De vuilnisophaaldienst van de delta is inmiddels aangekomen. 409 01:02:33,240 --> 01:02:35,640 Het is de rivierkreeft. 410 01:02:35,759 --> 01:02:40,839 Hij hoort hier eigenlijk niet, maar hij heeft het hier prima naar zijn zin. 411 01:02:43,279 --> 01:02:46,160 En hij smaakt blijkbaar nog lekker ook. 412 01:03:00,560 --> 01:03:02,759 Daar komen de lepelaars. 413 01:03:02,879 --> 01:03:08,359 Alsof er luid is omgeroepen: 'Het kreeftenseizoen is begonnen.' 414 01:04:36,439 --> 01:04:40,160 Net als de haas heeft ook de ooievaar het vlakke landschap ontdekt... 415 01:04:40,279 --> 01:04:42,759 ...dat door de mens is gemaakt. 416 01:04:42,879 --> 01:04:47,839 In de polders en de uiterwaarden vindt hij een rijk gevarieerd menu: 417 01:04:47,960 --> 01:04:51,439 Haasjes, kikkers, slangen... 418 01:04:51,560 --> 01:04:53,960 ...insecten en vis. 419 01:05:04,160 --> 01:05:08,720 De scherpe kantjes van de stekelbaars zijn geen probleem voor de ooievaar. 420 01:05:27,720 --> 01:05:30,600 Het is vandaag snoeiheet. 421 01:05:30,720 --> 01:05:34,120 De ooievaar geeft haar jong een koele douche. 422 01:06:07,359 --> 01:06:10,080 Het haasje is al flink gegroeid. 423 01:06:10,200 --> 01:06:14,720 Hij heeft vele gevaren overleefd. Maar steeds dreigen er weer nieuwe. 424 01:06:15,919 --> 01:06:19,879 Het haasje weet alleen dat hij heel stil moet zitten. 425 01:06:20,000 --> 01:06:22,919 Maar die strategie is nu juist gevaarlijk. 426 01:06:46,839 --> 01:06:51,040 Het ene gevaar is nog niet geweken of er dreigt een nieuw. 427 01:06:51,160 --> 01:06:54,720 Een ooievaar is op zoek naar eten voor zijn kuiken. 428 01:06:54,839 --> 01:06:58,680 Hij verzamelt de resten van wat achterbleef na het maaien. 429 01:06:58,839 --> 01:07:02,040 Het haasje maakt zich zo klein mogelijk. 430 01:07:02,200 --> 01:07:05,040 Hij zou het liefst onzichtbaar worden. 431 01:07:16,560 --> 01:07:21,000 Eindelijk heeft moeder haas door dat haar jong in gevaar is. 432 01:07:38,560 --> 01:07:42,000 Maar de ooievaar heeft helemaal geen interesse. 433 01:07:42,120 --> 01:07:48,160 Er ligt hier zo veel voor het grijpen, dat een levend haasje veel te veel gedoe is. 434 01:08:04,040 --> 01:08:08,960 Mensen hebben niet alleen de polder gemaakt, maar ook dit landschap. 435 01:08:12,120 --> 01:08:14,839 Ooit gebruikte men dit land voor de landbouw... 436 01:08:14,960 --> 01:08:20,080 ...en bleek de grond een ideale brandstof, voor een land met 'n groeiende bevolking. 437 01:08:31,319 --> 01:08:33,679 Eeuwenlang is het veen hier uitgebaggerd... 438 01:08:33,800 --> 01:08:37,160 ...gedroogd en als turf opgestookt. 439 01:08:37,279 --> 01:08:41,279 Zo ontstonden nieuwe meren en is een heel nieuw leefgebied ontstaan... 440 01:08:41,399 --> 01:08:46,200 ...voor de ringslang en talloze andere waterdieren en planten. 441 01:09:19,840 --> 01:09:23,080 De jonge futen beginnen aan hun ontdekkingsreis. 442 01:09:23,240 --> 01:09:28,399 Ze zijn nu groot genoeg om samen met hun ouders verder van het nest te gaan. 443 01:09:37,960 --> 01:09:40,720 De arenden zijn bijna volgroeid. 444 01:09:40,840 --> 01:09:46,120 Van vleugeltip tot vleugeltip zijn ze een kleine twee meter breed. 445 01:09:55,559 --> 01:10:00,440 Het nest is onderhand te klein geworden voor het gezin. 446 01:10:00,559 --> 01:10:05,960 Het jonge vrouwtje vindt het benauwd en is al twee weken aan het oefenen. 447 01:10:07,840 --> 01:10:12,880 Drie maanden zijn ze nu en het is tijd om te leren vliegen. 448 01:10:13,000 --> 01:10:15,880 Ook al zit kleine broer in de weg. 449 01:10:39,720 --> 01:10:43,240 In het begin is vliegen vooral... 450 01:10:43,360 --> 01:10:45,080 ...vallen. 451 01:10:48,480 --> 01:10:50,440 En daar zit je dan. 452 01:10:52,519 --> 01:10:57,240 Broerlief zit de capriolen van zijn zus wat zorgelijk te bekijken. 453 01:10:57,360 --> 01:11:00,559 Hij peinst er niet over om het nest te verlaten. 454 01:11:00,679 --> 01:11:03,440 Pa en ma komen zo met verse vis. 455 01:11:16,599 --> 01:11:21,040 En ja hoor, daar is een verse lading paling... 456 01:11:21,160 --> 01:11:23,120 ...alleen voor broer. 457 01:11:29,599 --> 01:11:35,320 Dat is een domper. Voor het eerst uit huis en dan meteen geen eten. 458 01:11:49,000 --> 01:11:53,400 Als je het niet gewend bent, krijg je van zo'n tak stijve klauwen. 459 01:11:56,480 --> 01:12:01,720 Ze wil terug naar huis, maar dat is hogerop en dus zal ze moeten vliegen. 460 01:12:01,840 --> 01:12:07,360 Maar hoe? Het is doodeng om de tak los te laten... 461 01:12:07,480 --> 01:12:11,920 ...terwijl ze voelt dat ze wel een soort van vliegt... 462 01:12:18,559 --> 01:12:22,040 Het is gelukt. Ze heeft de slag te pakken. 463 01:12:23,480 --> 01:12:26,720 Maar meteen is er een nieuw probleem. 464 01:12:26,840 --> 01:12:30,000 Ze weet nog niet hoe zwaar ze is. 465 01:12:51,639 --> 01:12:54,599 Eindelijk, de eerste die het houdt. 466 01:12:56,639 --> 01:13:00,240 Evenwicht bewaren moet ze ook nog leren. 467 01:13:02,840 --> 01:13:05,880 En dan is er ook nog een pottenkijker. 468 01:13:16,200 --> 01:13:20,120 De jonge arend gaat nu voor haar eerste lange vlucht. 469 01:13:24,000 --> 01:13:25,960 Met landing. 470 01:13:27,400 --> 01:13:29,480 Op het nest. 471 01:13:37,160 --> 01:13:40,800 Het avontuur van zijn zus, inspireert de broer. 472 01:14:07,360 --> 01:14:10,400 De pasgeboren bevers krijgen zwemles. 473 01:14:10,519 --> 01:14:14,240 Ze voelen zich meteen op hun gemak in het water. 474 01:14:19,320 --> 01:14:21,840 Met al dat jonge grut in die kleine burcht... 475 01:14:21,960 --> 01:14:26,960 ...vindt de drie jaar oude zoon van het paar dat het tijd is om te vertrekken. 476 01:15:09,080 --> 01:15:13,719 Vroeg in de ochtend, begint de jonge bever aan zijn grote tocht. 477 01:15:13,840 --> 01:15:16,840 Hij weet niet waar die zal eindigen. 478 01:15:17,920 --> 01:15:23,280 Een bever die zelf 'n gezin gaat stichten, moet op zoek naar een eigen leefgebied. 479 01:15:23,480 --> 01:15:27,160 Daarvoor moet hij vele kilometers reizen. 480 01:15:30,360 --> 01:15:33,360 De jonge bever zwemt stroomopwaarts. 481 01:15:33,480 --> 01:15:38,280 Overal langs de Maas ziet of ruikt hij tekenen van bewoning. 482 01:15:53,760 --> 01:15:59,240 Na zeven dagen zwemmen, vindt hij in een stroompje een plek die hem bevalt. 483 01:15:59,360 --> 01:16:03,280 Die nacht begint hij te werken aan zijn eerste eigen dam. 484 01:16:08,440 --> 01:16:12,920 Een ratje wil wel eens weten wat die nieuwe snuiter aan het doen is. 485 01:16:13,040 --> 01:16:17,320 Maar het water stijgt en begint sneller te stromen. 486 01:16:17,440 --> 01:16:20,960 Dat is meteen de eerste test voor de nieuwe dam. 487 01:16:21,920 --> 01:16:24,679 De hele nacht blijft het water stijgen. 488 01:16:30,760 --> 01:16:34,840 Als het water weer zakt, staat het bouwwerk nog fier overeind... 489 01:16:34,960 --> 01:16:38,200 ...en kan de jonge bever aan zijn burcht beginnen. 490 01:16:39,040 --> 01:16:43,719 Hij heeft zijn plek gevonden, voorlopig blijft hij hier. 491 01:17:34,719 --> 01:17:38,920 Stekelbaarsjes pakken hun voortplanting groots aan. 492 01:17:39,040 --> 01:17:42,599 De nieuwe gezinsleden zijn met zijn honderden... 493 01:17:42,719 --> 01:17:45,200 ...en nog geen halve centimeter lang. 494 01:17:56,440 --> 01:18:01,120 De vader heeft zijn handen vol aan de bewaking van zijn school. 495 01:18:34,240 --> 01:18:37,760 Het harde werken heeft de stekelbaars verzwakt. 496 01:18:37,880 --> 01:18:41,080 Hij is alleen maar met zijn kinderen bezig. 497 01:18:41,200 --> 01:18:44,719 Hij komt nauwelijks aan eten en rusten toe. 498 01:18:44,840 --> 01:18:46,840 Hij is doodmoe. 499 01:18:49,160 --> 01:18:52,960 Zijn taak is vervuld en zijn leven is volbracht. 500 01:18:53,120 --> 01:18:57,400 Dat is het moment waarop de rivierkreeft heeft gewacht. 501 01:18:58,719 --> 01:19:03,200 Hoe hard het ook lijkt, in de natuur wordt niets verspild. 502 01:19:12,000 --> 01:19:14,360 Over zes maanden beginnen de jonge stekelbaarzen... 503 01:19:14,440 --> 01:19:16,040 ...aan hun grote reis. 504 01:19:16,200 --> 01:19:20,280 Naar zee, tot ze terug moeten om te paaien. 505 01:19:31,440 --> 01:19:34,840 Ons vlakke land lijkt natter dan het is. 506 01:19:40,440 --> 01:19:44,280 De polders van de delta zijn gek genoeg heel droog. 507 01:19:46,719 --> 01:19:51,040 Het land is alleen te gebruiken als het water voortdurend wordt weggemalen. 508 01:19:55,160 --> 01:19:58,960 Dat is een specialiteit van de Nederlanders. 509 01:20:10,599 --> 01:20:14,040 Die droge polders zijn een probleem voor het pimpernelblauwtje... 510 01:20:14,160 --> 01:20:16,840 ...dat hier al zo vele jaren woont. 511 01:20:16,960 --> 01:20:20,240 Zij heeft drassig hooiland nodig en dat is schaars. 512 01:20:30,320 --> 01:20:36,200 Hier kan een twee millimeter lang rupsje uitgroeien tot een prachtige vlinder. 513 01:20:36,320 --> 01:20:39,080 Als ze genoeg gegeten heeft van de pimpernelbloem... 514 01:20:39,200 --> 01:20:42,920 ...gaat ze op pad, op zoek naar nieuw voedsel. 515 01:20:43,800 --> 01:20:49,320 Ze daalt af van haar veilige plekje in de bloem, een groot gevaar tegemoet. 516 01:20:49,440 --> 01:20:52,639 Want de benedenburen zijn heethoofden. 517 01:20:56,639 --> 01:21:02,760 De moeras-steekmieren vallen alles aan, zelfs als het groter is dan zij. 518 01:21:05,040 --> 01:21:08,920 Je zou dus denken dat de rups het mierennest zal mijden. 519 01:21:09,040 --> 01:21:13,200 Maar het rupsje wil niet eens langs het nest, het wil er in. 520 01:21:16,840 --> 01:21:20,480 Om te kunnen groeien is het rupsje vier keer verveld... 521 01:21:20,599 --> 01:21:25,719 ...en nu zou zij net zo moeten ruiken als de larve van de steekmier. 522 01:21:25,840 --> 01:21:30,080 De vraag is alleen of dat ook echt zo is. 523 01:21:30,200 --> 01:21:35,360 Om aandacht te trekken maakt ze een geluidje alsof ze zelf een mier is... 524 01:21:35,480 --> 01:21:37,400 ...maar ze wordt genegeerd. 525 01:21:48,480 --> 01:21:51,160 Eén mier herkent de geur. 526 01:21:51,280 --> 01:21:54,559 Maar er klopt iets niet. Ze wil steken. 527 01:21:54,679 --> 01:22:00,320 Hoewel? Dit ding ruikt niet alleen naar mier, het klinkt ook zo. 528 01:22:01,559 --> 01:22:04,559 Ze besluit dat de rups een mieren-larve is... 529 01:22:04,679 --> 01:22:07,480 ...en sleept die mee naar haar nest. 530 01:22:28,480 --> 01:22:33,440 Als dank voor de lift, scheidt de rups een lekkere zoete stof af. 531 01:22:40,800 --> 01:22:43,480 Niet dat alles nu pais en vree is. 532 01:22:43,599 --> 01:22:47,240 De rups moet er af en toe op uit om mierenlarven te eten... 533 01:22:47,360 --> 01:22:51,160 ...en dan wordt haar camouflage steeds weer op de proef gesteld. 534 01:23:06,800 --> 01:23:09,800 Tien maanden lang houdt ze huis in het mierennest. 535 01:23:09,920 --> 01:23:13,200 Honderden larven heeft ze stiekem opgegeten. 536 01:23:17,320 --> 01:23:23,800 En dan, eindelijk, zoekt ze 'n plekje hoog in het nest om zich te verpoppen. 537 01:23:30,360 --> 01:23:35,120 Na vier weken breekt het gevaarlijkste moment van haar leven aan. 538 01:23:35,240 --> 01:23:37,280 De vlinder moet eruit. 539 01:23:37,400 --> 01:23:40,200 Ze heeft nu geen vermomming meer. 540 01:23:40,320 --> 01:23:44,120 De mier is haar grootste vijand geworden. 541 01:23:52,760 --> 01:23:56,559 Heel vroeg in de morgen breekt de pop open. 542 01:24:14,200 --> 01:24:19,280 De pasgeboren vlinder moet opschieten, want de mieren zijn nog niet actief. 543 01:24:19,400 --> 01:24:21,599 Alleen nu kan ze ontsnappen. 544 01:24:55,599 --> 01:24:58,599 Ze zoekt de warmte van de vroege zon. 545 01:24:58,760 --> 01:25:02,559 Pompt haar vleugels op en laat ze uitharden. 546 01:25:12,040 --> 01:25:16,080 Haar lichaam zit al vol eitjes, wat haar bijzonder kwetsbaar maakt. 547 01:25:20,639 --> 01:25:25,800 De mannen zitten al op haar te wachten. Ze moeten zo snel mogelijk aan het werk. 548 01:25:29,679 --> 01:25:34,599 Zij moet honderd eitjes leggen in honderd grote pimpernelbloemen... 549 01:25:34,719 --> 01:25:38,360 ...voor honderd nieuwe pimpernelblauwtjes. 550 01:25:52,480 --> 01:25:57,320 Een paar honderd jaar heeft de zeearend de delta gemeden... 551 01:25:57,440 --> 01:25:59,280 ...maar nu is hij terug. 552 01:26:02,760 --> 01:26:04,040 De grote veranderingen... 553 01:26:04,160 --> 01:26:08,160 ...begonnen met de eerste voetafdrukken van de mensen in de klei. 554 01:26:08,280 --> 01:26:11,280 Ze verjoegen de zeearend en de bever. 555 01:26:11,400 --> 01:26:13,840 In een paar duizend jaar veranderde de mens... 556 01:26:13,960 --> 01:26:16,280 ...wat in miljoenen jaren was gevormd. 557 01:26:22,519 --> 01:26:25,160 Maar wat voor de mens een lange tijd is... 558 01:26:25,280 --> 01:26:29,639 ...is voor de natuur slechts 'n enkele maat in het lied van de delta. 559 01:26:31,240 --> 01:26:34,200 Nu er stukken land worden teruggegeven aan de natuur... 560 01:26:34,320 --> 01:26:38,840 ...begint het landschap weer te lijken op hoe het lang geleden was. 561 01:26:41,360 --> 01:26:45,040 Want de mens begint te begrijpen dat het ook anders kan. 562 01:26:45,160 --> 01:26:48,480 Hij ziet het water niet langer als zijn vijand. 563 01:26:58,280 --> 01:27:00,240 Na zes maanden in de beverpoel... 564 01:27:00,360 --> 01:27:04,080 ...horen de jonge stekelbaarsjes de roep van de zee. 565 01:27:04,200 --> 01:27:07,320 Samen trekken ze stroomafwaarts. 566 01:27:28,599 --> 01:27:33,559 Eindelijk ruiken ze het zilte water. Nog heel even. 567 01:27:34,000 --> 01:27:39,080 De stroming van de rivier helpt de hele school door de sluis naar buiten. 568 01:27:48,480 --> 01:27:51,639 De arenden verlaten het ouderlijk nest. 569 01:27:51,759 --> 01:27:56,200 Het zal nog jaren duren voor ze een eigen gezin stichten. 570 01:27:56,320 --> 01:28:02,400 Nu genieten ze van hun vrijheid en ze verkennen alle uithoeken van de delta. 571 01:28:07,040 --> 01:28:11,800 De mens heeft het water bedwongen en het land gevormd zoals hij wilde. 572 01:28:18,040 --> 01:28:24,519 Hij beseft nu dat hij is als de arend, de bever, de haas... 573 01:28:24,639 --> 01:28:29,160 ...het stekelbaarsje en het pimpernelblauwtje: 574 01:28:29,280 --> 01:28:33,440 Een kwetsbaar wezen dat niet zonder de ander kan. 575 01:28:39,480 --> 01:28:43,679 Dit is ons land, onze delta. 576 01:28:45,360 --> 01:28:49,960 Achtduizend jaar ons thuis en miljoenen jaren oud. 577 01:30:33,639 --> 01:30:39,000 Een eind naar het noorden vindt 'n jonge arend voor onze kust, nieuw land... 578 01:30:39,120 --> 01:30:43,519 ...gevormd door een samenspel van mens, wind en water. 579 01:31:08,679 --> 01:31:12,599 We raken eindelijk vertrouwd met de ritmes van de natuur... 580 01:31:12,719 --> 01:31:17,840 ...waarin alles steeds in beweging is, steeds anders wordt. 581 01:31:17,960 --> 01:31:22,599 Zoals het altijd ging, en zoals het altijd zal gaan. 52465

Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.