Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:01:35,800 --> 00:01:39,440
De beek, de rivier, de zee...
2
00:01:40,320 --> 00:01:43,199
...gesmolten sneeuw, de mist...
3
00:01:43,520 --> 00:01:46,320
...de druppels van een regenbui...
4
00:01:46,440 --> 00:01:49,640
...het is het water dat dit land
heeft gevormd.
5
00:01:53,679 --> 00:01:57,080
Het komt van bergtoppen,
duizenden kilometers ver.
6
00:01:57,199 --> 00:01:59,559
En van bronnen dichterbij.
7
00:02:16,920 --> 00:02:22,760
Door talloze beken en riviertjes,
kanalen en sloten, stroomt het water...
8
00:02:22,880 --> 00:02:25,359
...en verenigt zich met de zee.
9
00:02:35,840 --> 00:02:40,239
Het is zacht en weldadig,
mild en heilzaam...
10
00:02:40,359 --> 00:02:43,200
...maar ook sterk en meedogenloos.
11
00:02:44,880 --> 00:02:49,000
Het stroomt door de aderen
van alles wat leeft.
12
00:03:07,959 --> 00:03:10,880
Water is altijd in beweging.
13
00:03:11,000 --> 00:03:14,399
Het verdampt, het wordt weer vloeibaar.
14
00:03:14,519 --> 00:03:17,959
Het zinkt diep in de grond
en komt weer boven.
15
00:03:18,079 --> 00:03:23,160
Het volgt een onverstoorbaar ritme,
in een eindeloze kringloop.
16
00:03:29,359 --> 00:03:32,399
Water is de adem van de aarde.
17
00:03:39,000 --> 00:03:40,880
Er zijn veel ritmes.
18
00:03:42,560 --> 00:03:44,679
Snelle en trage:
19
00:03:45,560 --> 00:03:51,280
De hartslag, een ademtocht,
het knipperen van een oog.
20
00:03:55,399 --> 00:04:00,679
Het ritme van dag en nacht,
van eb en vloed.
21
00:04:22,880 --> 00:04:26,000
De cadans van de wisseling
van de jaargetijden.
22
00:04:26,120 --> 00:04:29,680
En het eindeloze ritme van
opeenvolgende klimaten.
23
00:04:31,560 --> 00:04:37,280
Soms verdwijnt het land onder
metershoog ijs of onpeilbaar diep water.
24
00:04:39,640 --> 00:04:42,960
Soms is het een woestijn,
of een tropisch bos.
25
00:04:52,599 --> 00:04:57,760
Zo'n 8000 jaar geleden is hier
een moeras, en komen de mensen.
26
00:04:59,599 --> 00:05:02,880
Al miljoenen jaren wonen hier de arend...
27
00:05:04,520 --> 00:05:06,080
...de haas...
28
00:05:10,680 --> 00:05:12,320
...de bever...
29
00:05:13,919 --> 00:05:16,240
...het pimpernelblauwtje...
30
00:05:19,640 --> 00:05:21,919
...en het stekelbaarsje.
31
00:05:26,360 --> 00:05:30,800
En al die tijd zingt het water
het lied van de delta.
32
00:06:19,359 --> 00:06:20,919
Op een heldere lentedag...
33
00:06:21,039 --> 00:06:26,280
...baant een school stekelbaarzen zich
een weg door de zacht golvende zee.
34
00:06:26,400 --> 00:06:29,960
Het voorjaar stuurt hen van
hun woonplaats in de Noordzee...
35
00:06:30,080 --> 00:06:32,320
...naar de Zeeuwse kust.
36
00:06:32,440 --> 00:06:35,400
Ze moeten landinwaarts,
naar zoet water...
37
00:06:35,520 --> 00:06:38,719
...naar een poel, een sloot,
een kleine beek.
38
00:06:41,320 --> 00:06:44,000
Ze zullen elke uitdaging aangaan...
39
00:06:44,120 --> 00:06:47,080
...want ze zijn onderweg
om zich voort te planten.
40
00:06:49,080 --> 00:06:55,280
Het is een lange, uitputtende tocht,
en onderweg dreigt overal gevaar.
41
00:07:26,960 --> 00:07:29,359
Niet iedereen houdt van stekelbaars...
42
00:07:29,479 --> 00:07:33,400
...maar er zijn toch zoveel liefhebbers
dat de reis een afvalrace is...
43
00:07:33,520 --> 00:07:37,400
...die alleen maar gewonnen kan worden
met een beetje mazzel.
44
00:07:54,960 --> 00:07:59,239
Vlak voor de kust leven zeepaardjes
en naaktslakken...
45
00:07:59,359 --> 00:08:01,679
...de juwelen van de zee.
46
00:08:06,640 --> 00:08:10,599
De sterke stroom eist alles
van hun conditie.
47
00:08:10,719 --> 00:08:14,719
Niets zal de stekelbaarsjes
weerhouden de reis te maken...
48
00:08:14,840 --> 00:08:18,760
...want ze moeten gehoorzamen
aan hun instinct.
49
00:08:18,880 --> 00:08:24,359
Ze weten dat ze hier ergens moeten zijn,
maar ze kunnen de weg niet vinden.
50
00:08:30,080 --> 00:08:33,079
Het lijkt wel of de rivier is afgesloten.
51
00:08:36,919 --> 00:08:41,400
Overal zijn ondoordringbare obstakels
opgetrokken.
52
00:08:48,760 --> 00:08:52,920
Door een kleine opening in de sluisdeur
stroomt zoet water.
53
00:08:54,360 --> 00:08:57,360
De stekelbaarsjes
ruiken dat onmiddellijk.
54
00:09:02,240 --> 00:09:07,480
De stroming is er sterk
en vraagt het uiterste van ze.
55
00:09:39,760 --> 00:09:41,680
Deze haalt het niet...
56
00:09:41,800 --> 00:09:44,240
...en hij is niet de enige.
57
00:09:47,319 --> 00:09:51,319
Miljoenen jaren vonden stekelbaarzen
moeiteloos de weg...
58
00:09:51,439 --> 00:09:53,560
...naar hun geboortegrond.
59
00:09:54,400 --> 00:09:57,680
Met hun natuurlijke vijanden
hebben ze leren leven.
60
00:09:58,360 --> 00:10:03,880
Maar de barrières die de mensen hebben
opgetrokken, zijn vaak onneembaar.
61
00:10:05,720 --> 00:10:09,160
Die zijn het antwoord
op de watersnoodramp:
62
00:10:09,280 --> 00:10:15,120
Een verschrikkelijke samenloop van
maan, getijden, wind en water.
63
00:10:17,920 --> 00:10:20,520
De wind jaagt het water op.
64
00:10:20,640 --> 00:10:23,240
Het beukt op de dijken, uur na uur...
65
00:10:23,360 --> 00:10:26,040
...zonder een moment aan kracht
te verliezen.
66
00:10:26,160 --> 00:10:27,880
Totdat de dijken breken.
67
00:10:28,000 --> 00:10:30,439
In verscheidene plaatsen in het westen
van het land...
68
00:10:30,560 --> 00:10:34,120
...is een noodtoestand ontstaan door
abnormaal hoge waterstanden.
69
00:10:34,240 --> 00:10:36,520
Hoezeer Dordrecht en omgeving ook
van het water te lijden hadden...
70
00:10:36,640 --> 00:10:42,520
Bijna 2000 mensen en ontelbare dieren
verdrinken bij deze grote watersnood.
71
00:10:47,120 --> 00:10:48,839
Bij Kapellen in West-Brabant...
72
00:10:48,959 --> 00:10:51,959
...stonden de militairen voor
een praktisch onuitvoerbare taak.
73
00:10:52,120 --> 00:10:55,800
Volgens berichten van een kwartier
geleden is de toestand kritiek.
74
00:10:55,959 --> 00:11:00,240
De bewoners zitten op de
bovenverdiepingen van hun huizen.
75
00:11:02,600 --> 00:11:06,959
Maar de mensen geven zich niet
gewonnen. Ze zijn woedend.
76
00:11:07,079 --> 00:11:10,520
Ze verklaren het water
tot hun eeuwige vijand.
77
00:11:10,640 --> 00:11:15,800
Ze besluiten het water voor eens
en voor altijd hun wil op te leggen.
78
00:11:20,520 --> 00:11:22,800
Hoe begrijpelijk die woede ook is...
79
00:11:22,920 --> 00:11:27,959
...we hadden iets kunnen leren van
de bever, die hier al zo lang woont.
80
00:11:28,319 --> 00:11:33,760
De dammen die de bever bouwt zijn sterk,
maar geven het water de ruimte.
81
00:11:45,760 --> 00:11:48,360
Bevers zijn trouw.
82
00:11:48,480 --> 00:11:52,439
Man en vrouw blijven
hun leven lang bij elkaar.
83
00:11:58,600 --> 00:12:04,839
Op 't land zijn ze wat log, dus zijn ze
het grootste deel van de dag in het water.
84
00:12:17,480 --> 00:12:20,240
Om hun vacht te beschermen
en te onderhouden...
85
00:12:20,360 --> 00:12:25,240
...gebruiken ze een soort was, die uit
een klier tussen hun achterpoten komt...
86
00:12:25,400 --> 00:12:30,360
...en die haartje voor haartje
met grote zorg wordt aangebracht.
87
00:12:40,360 --> 00:12:43,360
Het resultaat is verbluffend.
88
00:12:52,680 --> 00:12:55,240
De bever is een overlever.
89
00:12:55,360 --> 00:12:58,280
Hij leeft hier al
duizenden generaties lang.
90
00:12:58,400 --> 00:13:02,560
In die tijd heeft hij de Delta
totaal zien veranderen.
91
00:13:07,640 --> 00:13:13,120
Een miljoen jaar geleden is onze delta
een subtropisch paradijs.
92
00:13:13,240 --> 00:13:18,319
Nijlpaarden en bosolifanten wonen er
naast de bever en de arend.
93
00:13:19,240 --> 00:13:22,520
Het ritme van het klimaat
is traag en verstild.
94
00:13:23,439 --> 00:13:27,920
Eindeloos heersen bittere kou
en tropische hitte.
95
00:13:29,280 --> 00:13:33,319
In de dertiende ijstijd stuwt
het landijs puin en zand op...
96
00:13:33,439 --> 00:13:37,439
...tot wat nu de Utrechtse Heuvelrug
en Grebbeberg heet.
97
00:13:39,160 --> 00:13:44,959
Als het ijs weer smelt, bloeit langs de
nieuwe oevers het leven uitbundig op.
98
00:14:05,680 --> 00:14:09,560
Nog één keer dwingt een ijstijd
het water terug.
99
00:14:09,680 --> 00:14:15,160
De delta is een koude, droge vlakte,
waar de mammoet heerst.
100
00:14:17,160 --> 00:14:22,719
Tienduizend jaar later verdwijnt de halve
delta onder de zeespiegel.
101
00:14:26,199 --> 00:14:30,400
Daarna voeren de zee en drie rivieren
zand en klei aan...
102
00:14:30,520 --> 00:14:33,880
...en beginnen zich venen
en moerassen te vormen.
103
00:14:36,800 --> 00:14:41,280
Voor het eerst is er iets zichtbaar
dat lijkt op ons land.
104
00:14:46,680 --> 00:14:50,000
Elk jaar, al die miljoenen jaren lang...
105
00:14:50,120 --> 00:14:54,760
...is er het ritme van de seizoenen
en begint alles steeds opnieuw.
106
00:15:20,680 --> 00:15:23,479
Overal worden paren gevormd.
107
00:15:23,599 --> 00:15:27,520
En iedereen gaat aan de slag
om kinderen te verwekken.
108
00:15:27,640 --> 00:15:31,640
De vrouwen kiezen altijd
voor de mooiste en de sterkste mannen.
109
00:15:31,760 --> 00:15:35,719
Zo verzekeren zij zich
van een gezond nageslacht.
110
00:15:56,079 --> 00:16:01,680
Ook de zeearend moet zijn uiterste best
doen om zijn vrouwtje te bekoren.
111
00:16:09,120 --> 00:16:13,800
Overal in de delta wordt de liefde
met overgave bedreven.
112
00:16:14,640 --> 00:16:18,599
De snoeken lijken te dansen
voordat ze paren.
113
00:16:51,560 --> 00:16:54,680
Alleen de stekelbaarzen hebben nog
een lange weg te gaan...
114
00:16:54,800 --> 00:16:58,560
...voordat ze zich met de voortplanting
kunnen bezighouden.
115
00:17:03,439 --> 00:17:08,000
Niemand is welkom in de kuil
van de snoekbaars...
116
00:17:08,119 --> 00:17:10,760
...ook kleine stekelbaarsjes niet.
117
00:17:14,639 --> 00:17:18,079
Dat de snoekbaars onvriendelijk is,
is wel te begrijpen.
118
00:17:18,200 --> 00:17:21,319
Want in de kuil liggen miljoenen eitjes.
119
00:17:23,119 --> 00:17:27,680
Het vrouwtje is al vertrokken
en hij moet de eitjes beschermen.
120
00:17:29,680 --> 00:17:31,600
Door te waaieren met zijn vinnen...
121
00:17:31,680 --> 00:17:35,240
...voorziet hij ze van vers,
zuurstofrijk water.
122
00:17:53,639 --> 00:17:58,280
De stekelbaarzen hebben de afslag
gevonden die naar hun poel leidt.
123
00:18:04,200 --> 00:18:10,760
Onderweg ontmoeten ze de beekprik.
Die bouwt energiek aan zijn paaiplaats.
124
00:18:10,879 --> 00:18:13,720
En dat doet hij al veel langer
dan de stekelbaars...
125
00:18:13,840 --> 00:18:16,960
...want de beekprik is de oudste vis
op aarde.
126
00:18:18,200 --> 00:18:23,120
De beek wordt steeds smaller,
steeds ondieper.
127
00:18:24,080 --> 00:18:28,440
De stekelbaarzen voelen dat het
nu niet meer ver kan zijn.
128
00:18:28,560 --> 00:18:31,040
Dat geeft nieuwe energie.
129
00:18:31,440 --> 00:18:36,560
Het enige wat volwassen beekprikken
nog kunnen, is kleine prikjes maken.
130
00:18:37,040 --> 00:18:41,040
Hun paring betekent tegelijkertijd
hun dood.
131
00:18:41,159 --> 00:18:44,120
De daad is meteen hun laatste.
132
00:19:25,760 --> 00:19:28,960
Eindelijk vertraagt de stroom.
133
00:19:29,080 --> 00:19:31,840
De stekelbaarsjes komen in een poel...
134
00:19:31,960 --> 00:19:35,760
...die met veel zorg is aangelegd
door een beverfamilie.
135
00:19:42,120 --> 00:19:44,520
Ze zijn eindelijk aangekomen.
136
00:19:59,040 --> 00:20:02,960
De reis van meer dan honderd kilometer
was zwaar.
137
00:20:03,080 --> 00:20:05,679
Maar de stekelbaarsjes
zijn nog niet klaar.
138
00:20:05,800 --> 00:20:08,360
Ze moeten nog een partner vinden.
139
00:20:09,600 --> 00:20:12,720
Nog nooit waren de mannetjes zo mooi.
140
00:20:15,840 --> 00:20:20,159
Ze mogen niet rusten. Want om
een vrouwtje te kunnen verleiden...
141
00:20:20,280 --> 00:20:24,399
...moeten ze haar het allermooiste
plekje bieden.
142
00:20:24,520 --> 00:20:28,000
En daar willen die mannetjes
best voor knokken.
143
00:20:31,639 --> 00:20:37,679
Eindelijk heeft ie een goeie plek
gevonden. Hij begint meteen te graven.
144
00:21:04,600 --> 00:21:09,560
Stroomopwaarts valt veel regen
en in de bergen smelt de sneeuw.
145
00:21:10,840 --> 00:21:14,200
De rivieren
worden steeds breder en sterker.
146
00:21:14,320 --> 00:21:16,280
Ze hebben ruimte nodig.
147
00:21:17,720 --> 00:21:21,120
Elk jaar weer treden
ze buiten hun oevers.
148
00:21:22,120 --> 00:21:26,679
De dieren weten dat
en zoeken een veilig heenkomen...
149
00:21:26,800 --> 00:21:30,679
...maar de mensen laten zich
niet zo makkelijk verjagen.
150
00:21:37,159 --> 00:21:41,320
Steeds weer binden ze de strijd aan
met het stijgende water.
151
00:21:41,440 --> 00:21:46,320
Ze bouwen dijken en pompen het water
weg met molens en gemalen.
152
00:21:55,720 --> 00:22:00,639
Het water maakt de bodem vruchtbaar,
maar de polders moeten droog.
153
00:22:13,639 --> 00:22:17,480
Als er één dier is dat zich de polder
tot zijn thuis heeft gemaakt...
154
00:22:17,600 --> 00:22:19,600
...dan is dat de haas.
155
00:22:22,840 --> 00:22:25,080
Hij leeft in het weiland.
156
00:22:25,159 --> 00:22:28,560
Hij heeft geen hol of nest nodig
om in te schuilen.
157
00:22:30,760 --> 00:22:35,040
Hij maakt een eenvoudig leger
door wat gras te pletten.
158
00:22:35,200 --> 00:22:38,200
Het is het taaiste dier van de delta.
159
00:22:50,480 --> 00:22:53,360
De dag verdrijft de nachtvorst.
160
00:22:56,760 --> 00:23:00,639
De lucht vult zich
met allerlei verleidelijke geuren.
161
00:23:07,280 --> 00:23:09,600
De haas heeft alleen maar vijanden.
162
00:23:12,760 --> 00:23:16,520
Om zich te beschermen, vertrouwt hij
op zijn gevoelige zintuigen...
163
00:23:16,600 --> 00:23:18,840
...en op zijn sprint.
164
00:23:19,560 --> 00:23:22,360
Ook handig bij het vinden van 'n partner.
165
00:23:22,480 --> 00:23:26,200
Maar daar moet eerst nog om gebokst
worden.
166
00:23:57,800 --> 00:24:00,879
Een stel rammelaars, mannetjeshazen...
167
00:24:01,000 --> 00:24:04,360
...heeft het oog laten vallen
op hetzelfde vrouwtje.
168
00:24:04,480 --> 00:24:07,040
Daar komt gedoe van.
169
00:24:37,720 --> 00:24:41,040
De winnaar wordt rijkelijk beloond.
170
00:25:32,760 --> 00:25:34,679
Het felle licht van de zon...
171
00:25:34,800 --> 00:25:38,679
...wekt de bewoner van dit holletje
uit zijn winterslaap.
172
00:25:43,960 --> 00:25:48,439
De ringslang ruikt met de uiteinden
van zijn tong.
173
00:25:48,560 --> 00:25:52,399
Die wijzen hem ook de weg naar de bron
van die heerlijke geur:
174
00:25:52,520 --> 00:25:55,080
Een ringslangvrouwtje.
175
00:26:02,159 --> 00:26:05,000
Er is helaas een groot mannenoverschot.
176
00:26:06,080 --> 00:26:08,240
Als hij het vrouwtje eenmaal gevonden
heeft...
177
00:26:08,360 --> 00:26:11,679
...blijken een heleboel heren
hem al voor te zijn.
178
00:26:24,960 --> 00:26:29,480
Het dikke vrouwtje laat zich graag
bewonderen door haar verleiders.
179
00:26:29,600 --> 00:26:33,760
Uiteindelijk maakt zij zelf uit
wie haar mag bevruchten.
180
00:26:58,919 --> 00:27:02,720
In een drassige weide,
die nu langzaam opdroogt...
181
00:27:02,840 --> 00:27:06,399
...zoekt een pasgeboren vlinder
de weg omhoog naar de zon.
182
00:27:10,240 --> 00:27:14,800
Ze pompt haar vleugels op
om ze vliegklaar te maken.
183
00:27:14,919 --> 00:27:18,760
Als ze warm en droog zijn,
kan ze haar leefgebied verkennen.
184
00:27:18,879 --> 00:27:21,840
Zij is een pimpernelblauwtje...
185
00:27:24,960 --> 00:27:29,000
...en ze is zeldzaam,
net zoals de bloemen die ze bezoekt.
186
00:27:33,439 --> 00:27:36,960
Hongerig storten de jonge vlinders
zich op de bloemen.
187
00:27:37,080 --> 00:27:40,080
Ze eten zich in één keer vol met nectar.
188
00:27:40,199 --> 00:27:45,120
Ze hebben haast: er is weinig tijd
en er is veel te doen.
189
00:27:49,399 --> 00:27:54,280
Alleen vrouwen die nog maagd zijn,
komen in aanmerking voor bevruchting.
190
00:27:54,399 --> 00:27:57,439
Dat maakt de zoektocht voor de mannen
niet makkelijker.
191
00:28:21,919 --> 00:28:26,360
Maar het is wel de moeite waard,
want als hij een vrouw heeft gevonden...
192
00:28:26,480 --> 00:28:31,199
...duurt de eenmalige paring
maar liefst anderhalf uur.
193
00:28:43,840 --> 00:28:47,639
Daarna gaan de mannen op zoek
naar een nieuw avontuurtje.
194
00:28:47,840 --> 00:28:50,320
Voor de vrouw begint het nu pas.
195
00:28:50,439 --> 00:28:54,480
Ze heeft een paar dagen
om wel honderd eitjes te leggen.
196
00:28:57,000 --> 00:28:59,040
Dat gaat niet zomaar.
197
00:28:59,159 --> 00:29:00,120
Zij legt de eieren...
198
00:29:00,199 --> 00:29:03,679
...in de samengestelde bloemen
van de grote pimpernel...
199
00:29:03,800 --> 00:29:05,879
...en alleen daar.
200
00:29:09,040 --> 00:29:13,120
Er mag maar één eitje
in één pimpernel gelegd worden.
201
00:29:13,240 --> 00:29:16,120
En: de knop mag niet te ver in bloei zijn.
202
00:29:19,639 --> 00:29:22,639
Eén voor één gaat ze
de bloemknoppen af...
203
00:29:22,760 --> 00:29:25,879
...en ruikt met haar antennes
of ze bezet zijn.
204
00:29:27,120 --> 00:29:33,159
Als de pimpernel nog vrij is, zet ze
een eitje in het hart van de knop.
205
00:29:35,919 --> 00:29:39,120
Honderd vrije pimpernellen
heeft ze nodig...
206
00:29:39,240 --> 00:29:42,080
...en ze zal niet rusten
voordat ze al haar eitjes...
207
00:29:42,199 --> 00:29:44,879
...een veilig onderkomen heeft bezorgd.
208
00:29:48,679 --> 00:29:52,840
Na een weekje hard werken
zijn alle eitjes onderdak.
209
00:29:52,959 --> 00:29:58,120
Het pimpernelvrouwtje is klaar.
Ze is moe, ze is oud.
210
00:30:05,760 --> 00:30:09,320
Er zijn niet veel van dit soort
drassige weitjes meer.
211
00:30:09,439 --> 00:30:11,879
Het pimpernelblauwtje
en de grote pimpernel...
212
00:30:12,000 --> 00:30:14,959
...zijn een zeldzaam duo geworden.
213
00:30:17,639 --> 00:30:21,760
Ooit waren dit soort weitjes
algemeen in onze Delta.
214
00:30:21,879 --> 00:30:24,040
Maar door de eeuwige strijd
tegen het water...
215
00:30:24,159 --> 00:30:28,199
...en de voortdurende bemaling,
zijn ze schaars geworden.
216
00:30:43,520 --> 00:30:45,919
Dit is het domein van de zeearend.
217
00:30:51,600 --> 00:30:54,399
Maar zijn nest lijkt verlaten.
218
00:30:57,120 --> 00:30:59,760
Het is feest nu de eieren
zijn uitgekomen...
219
00:30:59,879 --> 00:31:03,240
...en twee prachtige kuikens
de wereld in kijken.
220
00:31:04,560 --> 00:31:08,800
Zij weten dat zij hier heer en meester
zullen zijn.
221
00:31:15,080 --> 00:31:17,080
De kraaien dagen de arenden uit...
222
00:31:17,199 --> 00:31:21,760
...dus maakt de arend even heel duidelijk
dat hij hier toch echt de baas is.
223
00:31:26,720 --> 00:31:30,679
De ouders delen de zorg
voor de twee krachtige jongen.
224
00:31:30,800 --> 00:31:33,000
Dat betekent voor
de komende maanden:
225
00:31:33,120 --> 00:31:36,040
Aan de lopende band
eten aanslepen.
226
00:31:56,879 --> 00:32:00,600
Voor de futen gaat het echte werk
nu ook beginnen.
227
00:32:00,719 --> 00:32:05,240
Ze zijn zojuist de trotse ouders geworden
van hun eerste jong.
228
00:32:07,080 --> 00:32:12,080
Het fuutje verbaast zich over de dingen
die uit zijn lijf steken.
229
00:32:12,199 --> 00:32:14,679
Wie weet zijn die wel lekker...
230
00:32:20,560 --> 00:32:26,159
...De jonge reigers hebben enorme trek
en maken dat luidkeels duidelijk.
231
00:32:37,320 --> 00:32:41,800
De lepelaars doen niet voor ze onder,
ze zijn net zo hebberig.
232
00:32:55,040 --> 00:32:58,760
Het vermoeden van het futenjong dat
dit wel eens eetbaar zou kunnen zijn...
233
00:32:58,879 --> 00:33:03,240
...was juist.
Zijn eerste maal bestaat uit veertjes.
234
00:33:04,959 --> 00:33:08,320
Iedereen in de futenfamilie
eet veertjes en veren.
235
00:33:09,360 --> 00:33:11,719
Vissen gaan in hun geheel naar binnen...
236
00:33:11,840 --> 00:33:15,560
...en de veren beschermen de maag
tegen de graten.
237
00:33:15,679 --> 00:33:19,080
De resten worden als
ballen uitgebraakt.
238
00:33:23,760 --> 00:33:29,199
Het kuiken vindt het een prima plan, en
begint vast aan zijn moeder te kluiven.
239
00:34:02,679 --> 00:34:05,080
Midden op de dag wordt het donker...
240
00:34:05,199 --> 00:34:09,199
...en storten de wolken hun regen uit
over het drassige land.
241
00:34:25,679 --> 00:34:30,000
Net als het water en de klei
horen regen, wind...
242
00:34:30,120 --> 00:34:33,600
...mist en wolken bij dit land.
243
00:35:00,960 --> 00:35:07,240
Het onregelmatige ritme van het weer
ververst en voedt onze delta.
244
00:35:07,360 --> 00:35:11,520
Zo helpt ze haar veerkrachtig
en vruchtbaar te blijven.
245
00:35:25,600 --> 00:35:29,360
Als het weer opknapt,
nemen de bevers vrijaf...
246
00:35:32,240 --> 00:35:35,560
...want vandaag wordt de liefde gevierd.
247
00:35:36,880 --> 00:35:41,920
Bevers blijven altijd samen,
maar voor ze jongen gaan verwekken...
248
00:35:42,040 --> 00:35:44,600
...moet die eeuwige band
worden vernieuwd.
249
00:35:45,160 --> 00:35:50,000
Ze houden van het ritueel
en ze nemen er dan ook de tijd voor.
250
00:36:04,360 --> 00:36:06,759
Bevers zijn echte waterdieren...
251
00:36:06,880 --> 00:36:11,200
...dus bedrijven ze de liefde niet
op de wal, maar in het water.
252
00:37:24,040 --> 00:37:28,400
Hoog op de Grebbeberg
kruipt een ringslangetje uit het ei.
253
00:37:30,839 --> 00:37:34,240
Hij is niet groter
dan een flinke regenworm.
254
00:37:50,440 --> 00:37:54,839
Zijn tong wijst hem de weg
naar het water, tientallen meters lager.
255
00:38:11,080 --> 00:38:14,920
Een kleine ringslang
eet graag kikkervisjes.
256
00:38:18,480 --> 00:38:22,520
En kikkers eten graag pasgeboren
ringslangetjes.
257
00:38:28,160 --> 00:38:30,720
De kikker heeft even wat anders
aan zijn kop...
258
00:38:30,839 --> 00:38:34,759
...dus kan de ringslang zich tegoed doen
aan de kikkervisjes.
259
00:38:45,560 --> 00:38:50,240
De tong van de ringslang ruikt
en proeft, en wijst de weg.
260
00:39:00,240 --> 00:39:02,240
En zijn kaken zijn rekbaar...
261
00:39:02,359 --> 00:39:06,640
...om flinke prooien in hun geheel
naar binnen te kunnen werken.
262
00:39:49,400 --> 00:39:53,240
De spruiten van de zeearend groeien
als kool...
263
00:39:56,200 --> 00:39:58,520
...met alle gevolgen van dien...
264
00:40:03,120 --> 00:40:06,880
De ouders moeten hard werken
om hun kroost tevreden te houden.
265
00:40:07,000 --> 00:40:10,160
Het voedsel is niet aan te slepen.
266
00:40:13,279 --> 00:40:15,120
Het zijn geen moeilijke eters.
267
00:40:15,240 --> 00:40:18,720
Vogels, vissen, zo nu en dan
een klein haasje...
268
00:40:18,839 --> 00:40:22,080
...dood of levend, het maakt niet uit.
269
00:40:26,359 --> 00:40:29,839
Wie zich het makkelijkst laat vangen,
is de klos.
270
00:40:39,640 --> 00:40:44,839
De fuutjes zijn kieskeuriger.
Die willen alleen verse vis.
271
00:42:00,240 --> 00:42:04,480
De meerkoet is druk met de opvoeding
van haar pasgeboren kind.
272
00:42:06,120 --> 00:42:10,520
Ze ziet 'n kuifeend haar gebied naderen
en dat stoort haar.
273
00:42:14,160 --> 00:42:20,640
De meerkoet duldt geen indringers.
De kuifeend moet weg, en wel nu.
274
00:42:33,720 --> 00:42:39,240
In de dierenwereld is niemand feller dan
een moeder die haar kinderen verdedigt.
275
00:42:39,359 --> 00:42:41,799
De jongen kennen dit gekrakeel.
276
00:42:41,960 --> 00:42:45,520
Ze hebben er vertrouwen in dat hen
niets zal overkomen.
277
00:42:46,759 --> 00:42:49,080
Het finalegevecht.
278
00:42:55,160 --> 00:43:00,799
De meerkoet lijkt aan de winnende hand,
ze houdt de kuifeend onder water.
279
00:43:04,200 --> 00:43:07,560
Totdat...
de koet zelf lijkt te verdrinken.
280
00:43:21,319 --> 00:43:26,120
En net zo plotseling als het begonnen is,
keert de rust weer.
281
00:43:32,480 --> 00:43:37,359
Terwijl de zon ondergaat, maken
de kemphanen nog een beetje ruzie...
282
00:43:37,480 --> 00:43:41,480
...en zoeken de andere watervogels
een maaltje bij elkaar.
283
00:43:41,600 --> 00:43:43,799
Ze hebben elk hun eigen techniek...
284
00:43:43,920 --> 00:43:47,319
...en jagen daarmee
op een net iets andere prooi.
285
00:43:53,359 --> 00:43:58,160
Voor de spreeuwen is de ondergaande
zon het sein om zich te verzamelen.
286
00:43:58,279 --> 00:44:02,600
Voor ze gaan slapen, gaan ze nog even
een potje stuntvliegen...
287
00:44:02,720 --> 00:44:06,160
...met zijn dertigduizenden tegelijk.
288
00:44:38,120 --> 00:44:40,600
Het wordt donker in het moerasbos.
289
00:44:40,720 --> 00:44:44,440
Dieren zoeken hun holen, nesten
en legers op.
290
00:44:44,560 --> 00:44:47,799
Tegelijkertijd worden andere
dieren wakker.
291
00:44:47,920 --> 00:44:50,560
Die hebben besloten dat ze
in dit dichtbevolkte land...
292
00:44:50,680 --> 00:44:53,600
...het beste 's nachts actief kunnen zijn.
293
00:44:53,720 --> 00:44:55,759
De paringsroep van de boomkikker...
294
00:44:55,879 --> 00:44:59,720
...overheerst alle andere nachtelijke
geluiden.
295
00:45:08,080 --> 00:45:13,879
Voor de rat levert dit ondergelopen bos
een onverwachte lekkernij op.
296
00:45:14,000 --> 00:45:18,200
Een mossel.
Maar hoe krijg je die open?
297
00:45:22,600 --> 00:45:26,799
De bunzing heeft het ook naar zijn zin
in dit natte gebied.
298
00:45:28,480 --> 00:45:30,480
Net als de das.
299
00:45:30,600 --> 00:45:35,000
Zij voeden zich graag met
de andere bewoners van het bos.
300
00:45:51,359 --> 00:45:57,120
En dat allemaal dankzij de bever,
de architect van het gebied.
301
00:46:23,960 --> 00:46:29,879
De beverfamilie bouwde in een paar
generaties een dam van 85 meter lang.
302
00:46:30,000 --> 00:46:33,640
Het opgestuwde water
zette een paar hectare blank.
303
00:46:35,200 --> 00:46:41,160
Zo bouwen ze hun eigen paradijs,
want die hele plas is hun thuis.
304
00:46:49,600 --> 00:46:53,359
Elke nacht zijn de bevers bezig
met het onderhoud van hun dam.
305
00:46:53,480 --> 00:46:55,920
Niets wordt aan het toeval overgelaten.
306
00:46:56,040 --> 00:47:00,040
Elke zwakke plek
wordt onmiddellijk versterkt.
307
00:47:01,520 --> 00:47:04,359
Het zijn ongelofelijke doordouwers.
308
00:47:04,440 --> 00:47:08,319
Ze werken niet snel
maar wel heel grondig.
309
00:47:12,440 --> 00:47:15,440
Hun werklust is ongeëvenaard.
310
00:47:16,960 --> 00:47:22,640
Ze slepen, knagen, bouwen en metselen
zes uur aan een stuk.
311
00:47:41,080 --> 00:47:44,920
Pas als de dag aanbreekt,
gaan de bevers rusten.
312
00:47:50,520 --> 00:47:55,560
Het hoogzwangere bevervrouwtje
gaat er eens lekker voor liggen.
313
00:47:55,680 --> 00:47:59,520
De jongen in haar buik
denken daar heel anders over.
314
00:48:12,879 --> 00:48:16,640
In de Biesbosch komen de rivieren
samen met de getijden...
315
00:48:16,759 --> 00:48:19,960
...en regeren wind en water.
316
00:48:28,759 --> 00:48:34,000
Na een verwoestende watersnood
gaf de mens zich hier gewonnen.
317
00:48:36,960 --> 00:48:42,520
De bever weet allang dat de wilg
uitstekend bouwmateriaal levert.
318
00:48:47,720 --> 00:48:52,680
De mens maakte een plantage van dit
door de rivieren heroverde gebied.
319
00:48:52,799 --> 00:48:58,000
De wilgen vormden zo de basis voor
een grote industrie en voorspoed.
320
00:49:00,200 --> 00:49:04,600
Lang was de zeearend door jacht
en boomkap uit ons land verdwenen.
321
00:49:07,600 --> 00:49:13,400
Toen de mensen uit de wilgenplantages
vertrokken, zag de zeearend zijn kans.
322
00:49:13,520 --> 00:49:17,720
De wilgen zijn uitgegroeid tot
een omvangrijk moerasbos:
323
00:49:17,879 --> 00:49:21,080
De perfecte plek om zijn
jongen groot te brengen.
324
00:49:21,200 --> 00:49:24,279
Nu is hij weer
de koning van de delta.
325
00:49:31,200 --> 00:49:35,200
Nu de zeearend hier weer jaagt,
verandert alles.
326
00:49:35,319 --> 00:49:40,200
Zijn prooien voelen de dreiging
en passen hun gedrag aan.
327
00:49:43,600 --> 00:49:49,120
Ze verbergen hun jongen nu nog beter
en grazen minder in het open veld.
328
00:49:49,240 --> 00:49:53,720
Omdat ze daardoor ander voedsel eten,
verandert ook het landschap.
329
00:49:53,839 --> 00:49:58,440
Het gras wordt hoger
en jonge zaailingen hebben meer kans.
330
00:50:24,600 --> 00:50:29,040
Zo kan een koppel zeearenden
een heel leefgebied veranderen.
331
00:50:29,160 --> 00:50:33,600
En dat terwijl 't voeden van hun kuikens,
hun enige drijfveer is.
332
00:51:22,480 --> 00:51:27,319
Op het nest is het feest als de ouders
een vette paling thuis brengen.
333
00:51:57,000 --> 00:52:01,480
Overal in de polder en de uiterwaarden,
in de poeltjes en de sloten...
334
00:52:01,600 --> 00:52:03,720
...krioelt het van het leven.
335
00:52:48,960 --> 00:52:54,640
Weidevogels en hazen hebben
eenvoudige nesten, gewoon op de grond.
336
00:52:54,759 --> 00:52:59,520
Met zoveel dreiging in de lucht is dat
niet altijd een verstandige keuze.
337
00:53:01,799 --> 00:53:06,000
De kiekendief heeft zijn naam te danken
aan het stelen van kleine haasjes...
338
00:53:06,120 --> 00:53:08,879
...en andermans kuikens.
339
00:53:09,040 --> 00:53:13,240
Hoe jong het haasje, de grutto
of de kievit ook is, ze weten:
340
00:53:13,399 --> 00:53:17,680
Zodra er gevaar dreigt, zit je doodstil.
341
00:53:33,600 --> 00:53:38,319
En als gevaar toch te dichtbij komt,
dan trekken de ouders de aandacht...
342
00:53:38,440 --> 00:53:41,839
...en bieden zij zichzelf desnoods aan
als prooi.
343
00:53:52,879 --> 00:53:55,799
Probeer maar eens een rennende haas
te vangen.
344
00:53:57,640 --> 00:54:02,960
Want dit is waar ze voor zijn gebouwd.
Zij zijn de snelste landdieren van Europa.
345
00:54:03,080 --> 00:54:05,359
De cheeta van de polder.
346
00:54:12,480 --> 00:54:17,160
De hele dag zijn de jonge haasjes alleen
en zitten ze stil.
347
00:54:18,279 --> 00:54:23,279
Hun ouders blijven uit de buurt,
opdat de kleintjes minder opvallen.
348
00:54:34,359 --> 00:54:37,120
's Nachts is de luchtmacht
minder actief...
349
00:54:37,240 --> 00:54:41,560
...dus mogen ze, zodra het donker wordt,
eindelijk spelen.
350
00:54:42,640 --> 00:54:45,799
Maar een moeder kan nooit relaxen.
351
00:54:56,960 --> 00:55:02,839
Nou heeft die vage haas van verderop
het weer aangelegd met haar kleintje.
352
00:55:02,960 --> 00:55:06,319
Dat staat moeders helemaal niet aan.
353
00:55:08,120 --> 00:55:15,040
Het haasje rept zich naar het leger, zijn
eigen veilige, platgedrukte stukje gras.
354
00:55:20,680 --> 00:55:23,560
Om de waterwerken in topconditie
te houden...
355
00:55:23,680 --> 00:55:27,480
...hebben de bevers besloten
dat deze boom om moet.
356
00:55:27,600 --> 00:55:30,960
Drie nachten lang werken ze er aan.
357
00:55:34,040 --> 00:55:36,920
De tanden van de bever zijn keihard.
358
00:55:37,040 --> 00:55:39,640
In het oranje glazuur zit ijzer.
359
00:55:39,759 --> 00:55:44,000
Met elke hap
worden de beitels opnieuw geslepen.
360
00:55:55,920 --> 00:56:00,799
Hoe komt 't toch dat de lekkerste hapjes
altijd het hoogst hangen.
361
00:56:08,040 --> 00:56:11,879
Voor de schaft is alleen het beste
goed genoeg.
362
00:56:17,160 --> 00:56:20,480
Een boom omknagen is geen sinecure.
363
00:56:20,600 --> 00:56:25,000
Het luistert nauw en dat is nou precies
wat de bever doet.
364
00:56:25,120 --> 00:56:29,040
Hij hoort of de boom
op omvallen staat.
365
00:56:43,600 --> 00:56:46,200
Hij knaagt aan de achterkant
nog wat weg...
366
00:56:46,319 --> 00:56:50,520
...om te zorgen dat de boom precies daar
valt, waar hij hem hebben wil.
367
00:57:19,640 --> 00:57:23,160
Iedereen profiteert
van de omgeknaagde boom.
368
00:57:23,279 --> 00:57:26,839
Hij biedt bescherming en voedsel
aan andere dieren.
369
00:57:27,040 --> 00:57:31,919
Zo zorgt de bever voor een explosie
van nieuw leven in zijn poel.
370
00:57:47,919 --> 00:57:51,000
De mannetjes stekelbaarzen
moeten nodig aan het werk...
371
00:57:51,120 --> 00:57:53,440
...de vrouwtjes zijn veeleisend.
372
00:57:53,560 --> 00:57:57,359
Ze willen een fraai nest dat
goede bescherming biedt aan hun eitjes.
373
00:58:04,520 --> 00:58:07,600
De mannetjes verzamelen takjes
en algen.
374
00:58:07,720 --> 00:58:12,200
Ze graven een kuiltje met hun mond
en stampen de algen aan.
375
00:58:12,319 --> 00:58:16,319
Terwijl het vrouwtje van hun dromen,
vol met eitjes, wacht.
376
00:58:36,919 --> 00:58:38,799
Om het nest stevig te maken...
377
00:58:38,919 --> 00:58:44,000
...plakt hij de algen aan elkaar,
met 'n soort lijm die hij zelf produceert.
378
00:58:46,240 --> 00:58:50,200
En hij stampt en plakt
en stampt nog een keer.
379
00:58:53,279 --> 00:58:55,080
Het vrouwtje irriteert hem.
380
00:58:55,200 --> 00:58:59,040
Ze wil maar niet snappen dat hij nu even
geen aandacht voor haar heeft...
381
00:58:59,160 --> 00:59:01,000
...en dus jaagt hij haar weg.
382
00:59:25,640 --> 00:59:30,399
Als het nest stevig genoeg is,
maakt het mannetje er een tunnel in.
383
00:59:30,520 --> 00:59:34,279
Daarin zal het vrouwtje
haar eieren leggen...
384
00:59:34,399 --> 00:59:38,160
...tenminste,
als ze het goed genoeg vindt.
385
00:59:46,240 --> 00:59:49,919
Eindelijk nodigt hij haar uit
om het nest te keuren.
386
00:59:50,040 --> 00:59:54,040
Hij laat de ingang zien,
door op zijn kant te gaan liggen.
387
01:00:08,160 --> 01:00:12,160
Zodra ze binnen is,
duwt hij op haar staart.
388
01:00:12,279 --> 01:00:15,120
Waardoor ze haar eitjes gaat leggen.
389
01:00:23,000 --> 01:00:27,120
Onmiddellijk bevrucht het mannetje ze,
en jaagt het vrouwtje weg.
390
01:00:31,200 --> 01:00:33,560
Als er nog een vrouwtje vol eieren
langs komt...
391
01:00:33,680 --> 01:00:37,000
...zal het mannetje ook haar
zijn fraaie nest aanbieden.
392
01:00:37,120 --> 01:00:40,359
En dat doet hij soms wel
vier keer achter elkaar.
393
01:00:41,960 --> 01:00:44,960
Een dikke week lang,
zit het mannetje op het nest.
394
01:00:45,080 --> 01:00:49,600
Hij waaiert voortdurend vers,
zuurstofrijk water over de eitjes.
395
01:00:49,720 --> 01:00:52,040
Hij verwaarloost zichzelf.
396
01:00:52,160 --> 01:00:58,160
Als de eitjes uitkomen en zijn taak erop
zit, is hij hongerig en doodop.
397
01:01:07,040 --> 01:01:09,720
Jonge snoeken eten alles wat beweegt.
398
01:01:09,839 --> 01:01:15,960
Ze eten de hele dag door.
Het zijn onverzadigbare eetmachines.
399
01:01:21,399 --> 01:01:24,040
Deze veelvraat heeft het voorntje
nog niet op...
400
01:01:24,160 --> 01:01:28,319
...of hij laat zijn oog al vallen
op een jonge stekelbaars.
401
01:01:28,440 --> 01:01:32,040
Het driedoornige stekelbaarsje
heet niet voor niets zo.
402
01:01:32,160 --> 01:01:35,480
Maar dat weet die snoek
kennelijk nog niet.
403
01:01:38,600 --> 01:01:40,720
Hij is gewoon een beetje dom...
404
01:01:40,839 --> 01:01:45,799
...want de stekelbaars heeft ook stekels
aan zijn flanken.
405
01:02:10,040 --> 01:02:12,279
En deze ook al.
406
01:02:12,399 --> 01:02:14,200
Nu heeft het snoekje het geleerd:
407
01:02:14,319 --> 01:02:18,160
De stekelbaars gaat voor
altijd van het menu.
408
01:02:28,640 --> 01:02:33,120
De vuilnisophaaldienst van de delta
is inmiddels aangekomen.
409
01:02:33,240 --> 01:02:35,640
Het is de rivierkreeft.
410
01:02:35,759 --> 01:02:40,839
Hij hoort hier eigenlijk niet, maar
hij heeft het hier prima naar zijn zin.
411
01:02:43,279 --> 01:02:46,160
En hij smaakt blijkbaar nog lekker ook.
412
01:03:00,560 --> 01:03:02,759
Daar komen de lepelaars.
413
01:03:02,879 --> 01:03:08,359
Alsof er luid is omgeroepen:
'Het kreeftenseizoen is begonnen.'
414
01:04:36,439 --> 01:04:40,160
Net als de haas heeft ook de ooievaar
het vlakke landschap ontdekt...
415
01:04:40,279 --> 01:04:42,759
...dat door de mens is gemaakt.
416
01:04:42,879 --> 01:04:47,839
In de polders en de uiterwaarden
vindt hij een rijk gevarieerd menu:
417
01:04:47,960 --> 01:04:51,439
Haasjes, kikkers, slangen...
418
01:04:51,560 --> 01:04:53,960
...insecten en vis.
419
01:05:04,160 --> 01:05:08,720
De scherpe kantjes van de stekelbaars
zijn geen probleem voor de ooievaar.
420
01:05:27,720 --> 01:05:30,600
Het is vandaag snoeiheet.
421
01:05:30,720 --> 01:05:34,120
De ooievaar geeft haar jong
een koele douche.
422
01:06:07,359 --> 01:06:10,080
Het haasje is al flink gegroeid.
423
01:06:10,200 --> 01:06:14,720
Hij heeft vele gevaren overleefd.
Maar steeds dreigen er weer nieuwe.
424
01:06:15,919 --> 01:06:19,879
Het haasje weet alleen
dat hij heel stil moet zitten.
425
01:06:20,000 --> 01:06:22,919
Maar die strategie is nu juist gevaarlijk.
426
01:06:46,839 --> 01:06:51,040
Het ene gevaar is nog niet geweken
of er dreigt een nieuw.
427
01:06:51,160 --> 01:06:54,720
Een ooievaar is op zoek naar eten
voor zijn kuiken.
428
01:06:54,839 --> 01:06:58,680
Hij verzamelt de resten van
wat achterbleef na het maaien.
429
01:06:58,839 --> 01:07:02,040
Het haasje maakt zich zo klein mogelijk.
430
01:07:02,200 --> 01:07:05,040
Hij zou het liefst onzichtbaar worden.
431
01:07:16,560 --> 01:07:21,000
Eindelijk heeft moeder haas door
dat haar jong in gevaar is.
432
01:07:38,560 --> 01:07:42,000
Maar de ooievaar heeft helemaal
geen interesse.
433
01:07:42,120 --> 01:07:48,160
Er ligt hier zo veel voor het grijpen, dat
een levend haasje veel te veel gedoe is.
434
01:08:04,040 --> 01:08:08,960
Mensen hebben niet alleen de polder
gemaakt, maar ook dit landschap.
435
01:08:12,120 --> 01:08:14,839
Ooit gebruikte men dit land voor
de landbouw...
436
01:08:14,960 --> 01:08:20,080
...en bleek de grond een ideale brandstof,
voor een land met 'n groeiende bevolking.
437
01:08:31,319 --> 01:08:33,679
Eeuwenlang is het veen
hier uitgebaggerd...
438
01:08:33,800 --> 01:08:37,160
...gedroogd en als turf opgestookt.
439
01:08:37,279 --> 01:08:41,279
Zo ontstonden nieuwe meren en is
een heel nieuw leefgebied ontstaan...
440
01:08:41,399 --> 01:08:46,200
...voor de ringslang en talloze andere
waterdieren en planten.
441
01:09:19,840 --> 01:09:23,080
De jonge futen beginnen
aan hun ontdekkingsreis.
442
01:09:23,240 --> 01:09:28,399
Ze zijn nu groot genoeg om samen met
hun ouders verder van het nest te gaan.
443
01:09:37,960 --> 01:09:40,720
De arenden zijn bijna volgroeid.
444
01:09:40,840 --> 01:09:46,120
Van vleugeltip tot vleugeltip zijn ze
een kleine twee meter breed.
445
01:09:55,559 --> 01:10:00,440
Het nest is onderhand
te klein geworden voor het gezin.
446
01:10:00,559 --> 01:10:05,960
Het jonge vrouwtje vindt het benauwd
en is al twee weken aan het oefenen.
447
01:10:07,840 --> 01:10:12,880
Drie maanden zijn ze nu
en het is tijd om te leren vliegen.
448
01:10:13,000 --> 01:10:15,880
Ook al zit kleine broer in de weg.
449
01:10:39,720 --> 01:10:43,240
In het begin is vliegen vooral...
450
01:10:43,360 --> 01:10:45,080
...vallen.
451
01:10:48,480 --> 01:10:50,440
En daar zit je dan.
452
01:10:52,519 --> 01:10:57,240
Broerlief zit de capriolen van zijn zus
wat zorgelijk te bekijken.
453
01:10:57,360 --> 01:11:00,559
Hij peinst er niet over
om het nest te verlaten.
454
01:11:00,679 --> 01:11:03,440
Pa en ma komen zo met verse vis.
455
01:11:16,599 --> 01:11:21,040
En ja hoor, daar is
een verse lading paling...
456
01:11:21,160 --> 01:11:23,120
...alleen voor broer.
457
01:11:29,599 --> 01:11:35,320
Dat is een domper. Voor het eerst
uit huis en dan meteen geen eten.
458
01:11:49,000 --> 01:11:53,400
Als je het niet gewend bent, krijg je
van zo'n tak stijve klauwen.
459
01:11:56,480 --> 01:12:01,720
Ze wil terug naar huis, maar dat is
hogerop en dus zal ze moeten vliegen.
460
01:12:01,840 --> 01:12:07,360
Maar hoe?
Het is doodeng om de tak los te laten...
461
01:12:07,480 --> 01:12:11,920
...terwijl ze voelt dat ze wel
een soort van vliegt...
462
01:12:18,559 --> 01:12:22,040
Het is gelukt.
Ze heeft de slag te pakken.
463
01:12:23,480 --> 01:12:26,720
Maar meteen is er een nieuw probleem.
464
01:12:26,840 --> 01:12:30,000
Ze weet nog niet hoe zwaar ze is.
465
01:12:51,639 --> 01:12:54,599
Eindelijk, de eerste die het houdt.
466
01:12:56,639 --> 01:13:00,240
Evenwicht bewaren
moet ze ook nog leren.
467
01:13:02,840 --> 01:13:05,880
En dan is er ook nog een pottenkijker.
468
01:13:16,200 --> 01:13:20,120
De jonge arend gaat nu
voor haar eerste lange vlucht.
469
01:13:24,000 --> 01:13:25,960
Met landing.
470
01:13:27,400 --> 01:13:29,480
Op het nest.
471
01:13:37,160 --> 01:13:40,800
Het avontuur van zijn zus,
inspireert de broer.
472
01:14:07,360 --> 01:14:10,400
De pasgeboren bevers krijgen zwemles.
473
01:14:10,519 --> 01:14:14,240
Ze voelen zich meteen op hun gemak
in het water.
474
01:14:19,320 --> 01:14:21,840
Met al dat jonge grut
in die kleine burcht...
475
01:14:21,960 --> 01:14:26,960
...vindt de drie jaar oude zoon van het
paar dat het tijd is om te vertrekken.
476
01:15:09,080 --> 01:15:13,719
Vroeg in de ochtend, begint
de jonge bever aan zijn grote tocht.
477
01:15:13,840 --> 01:15:16,840
Hij weet niet waar die zal eindigen.
478
01:15:17,920 --> 01:15:23,280
Een bever die zelf 'n gezin gaat stichten,
moet op zoek naar een eigen leefgebied.
479
01:15:23,480 --> 01:15:27,160
Daarvoor moet hij vele kilometers reizen.
480
01:15:30,360 --> 01:15:33,360
De jonge bever zwemt stroomopwaarts.
481
01:15:33,480 --> 01:15:38,280
Overal langs de Maas ziet of ruikt hij
tekenen van bewoning.
482
01:15:53,760 --> 01:15:59,240
Na zeven dagen zwemmen, vindt hij in
een stroompje een plek die hem bevalt.
483
01:15:59,360 --> 01:16:03,280
Die nacht begint hij te werken
aan zijn eerste eigen dam.
484
01:16:08,440 --> 01:16:12,920
Een ratje wil wel eens weten wat die
nieuwe snuiter aan het doen is.
485
01:16:13,040 --> 01:16:17,320
Maar het water stijgt
en begint sneller te stromen.
486
01:16:17,440 --> 01:16:20,960
Dat is meteen de eerste test
voor de nieuwe dam.
487
01:16:21,920 --> 01:16:24,679
De hele nacht blijft het water stijgen.
488
01:16:30,760 --> 01:16:34,840
Als het water weer zakt, staat
het bouwwerk nog fier overeind...
489
01:16:34,960 --> 01:16:38,200
...en kan de jonge bever
aan zijn burcht beginnen.
490
01:16:39,040 --> 01:16:43,719
Hij heeft zijn plek gevonden,
voorlopig blijft hij hier.
491
01:17:34,719 --> 01:17:38,920
Stekelbaarsjes pakken hun voortplanting
groots aan.
492
01:17:39,040 --> 01:17:42,599
De nieuwe gezinsleden
zijn met zijn honderden...
493
01:17:42,719 --> 01:17:45,200
...en nog geen halve centimeter lang.
494
01:17:56,440 --> 01:18:01,120
De vader heeft zijn handen vol
aan de bewaking van zijn school.
495
01:18:34,240 --> 01:18:37,760
Het harde werken heeft de stekelbaars
verzwakt.
496
01:18:37,880 --> 01:18:41,080
Hij is alleen maar
met zijn kinderen bezig.
497
01:18:41,200 --> 01:18:44,719
Hij komt nauwelijks aan eten
en rusten toe.
498
01:18:44,840 --> 01:18:46,840
Hij is doodmoe.
499
01:18:49,160 --> 01:18:52,960
Zijn taak is vervuld
en zijn leven is volbracht.
500
01:18:53,120 --> 01:18:57,400
Dat is het moment waarop de rivierkreeft
heeft gewacht.
501
01:18:58,719 --> 01:19:03,200
Hoe hard het ook lijkt,
in de natuur wordt niets verspild.
502
01:19:12,000 --> 01:19:14,360
Over zes maanden
beginnen de jonge stekelbaarzen...
503
01:19:14,440 --> 01:19:16,040
...aan hun grote reis.
504
01:19:16,200 --> 01:19:20,280
Naar zee, tot ze terug moeten
om te paaien.
505
01:19:31,440 --> 01:19:34,840
Ons vlakke land lijkt natter dan het is.
506
01:19:40,440 --> 01:19:44,280
De polders van de delta
zijn gek genoeg heel droog.
507
01:19:46,719 --> 01:19:51,040
Het land is alleen te gebruiken als het
water voortdurend wordt weggemalen.
508
01:19:55,160 --> 01:19:58,960
Dat is een specialiteit
van de Nederlanders.
509
01:20:10,599 --> 01:20:14,040
Die droge polders zijn een probleem
voor het pimpernelblauwtje...
510
01:20:14,160 --> 01:20:16,840
...dat hier al zo vele jaren woont.
511
01:20:16,960 --> 01:20:20,240
Zij heeft drassig hooiland nodig
en dat is schaars.
512
01:20:30,320 --> 01:20:36,200
Hier kan een twee millimeter lang rupsje
uitgroeien tot een prachtige vlinder.
513
01:20:36,320 --> 01:20:39,080
Als ze genoeg gegeten heeft
van de pimpernelbloem...
514
01:20:39,200 --> 01:20:42,920
...gaat ze op pad, op zoek
naar nieuw voedsel.
515
01:20:43,800 --> 01:20:49,320
Ze daalt af van haar veilige plekje in
de bloem, een groot gevaar tegemoet.
516
01:20:49,440 --> 01:20:52,639
Want de benedenburen
zijn heethoofden.
517
01:20:56,639 --> 01:21:02,760
De moeras-steekmieren vallen alles aan,
zelfs als het groter is dan zij.
518
01:21:05,040 --> 01:21:08,920
Je zou dus denken dat de rups
het mierennest zal mijden.
519
01:21:09,040 --> 01:21:13,200
Maar het rupsje wil niet eens langs
het nest, het wil er in.
520
01:21:16,840 --> 01:21:20,480
Om te kunnen groeien is het rupsje
vier keer verveld...
521
01:21:20,599 --> 01:21:25,719
...en nu zou zij net zo moeten ruiken
als de larve van de steekmier.
522
01:21:25,840 --> 01:21:30,080
De vraag is alleen of dat ook echt zo is.
523
01:21:30,200 --> 01:21:35,360
Om aandacht te trekken maakt ze
een geluidje alsof ze zelf een mier is...
524
01:21:35,480 --> 01:21:37,400
...maar ze wordt genegeerd.
525
01:21:48,480 --> 01:21:51,160
Eén mier herkent de geur.
526
01:21:51,280 --> 01:21:54,559
Maar er klopt iets niet. Ze wil steken.
527
01:21:54,679 --> 01:22:00,320
Hoewel? Dit ding ruikt niet alleen
naar mier, het klinkt ook zo.
528
01:22:01,559 --> 01:22:04,559
Ze besluit dat de rups
een mieren-larve is...
529
01:22:04,679 --> 01:22:07,480
...en sleept die mee naar haar nest.
530
01:22:28,480 --> 01:22:33,440
Als dank voor de lift, scheidt de rups
een lekkere zoete stof af.
531
01:22:40,800 --> 01:22:43,480
Niet dat alles nu pais en vree is.
532
01:22:43,599 --> 01:22:47,240
De rups moet er af en toe op uit
om mierenlarven te eten...
533
01:22:47,360 --> 01:22:51,160
...en dan wordt haar camouflage
steeds weer op de proef gesteld.
534
01:23:06,800 --> 01:23:09,800
Tien maanden lang houdt ze huis
in het mierennest.
535
01:23:09,920 --> 01:23:13,200
Honderden larven heeft ze
stiekem opgegeten.
536
01:23:17,320 --> 01:23:23,800
En dan, eindelijk, zoekt ze 'n plekje hoog
in het nest om zich te verpoppen.
537
01:23:30,360 --> 01:23:35,120
Na vier weken breekt het gevaarlijkste
moment van haar leven aan.
538
01:23:35,240 --> 01:23:37,280
De vlinder moet eruit.
539
01:23:37,400 --> 01:23:40,200
Ze heeft nu geen vermomming meer.
540
01:23:40,320 --> 01:23:44,120
De mier is haar
grootste vijand geworden.
541
01:23:52,760 --> 01:23:56,559
Heel vroeg in de morgen
breekt de pop open.
542
01:24:14,200 --> 01:24:19,280
De pasgeboren vlinder moet opschieten,
want de mieren zijn nog niet actief.
543
01:24:19,400 --> 01:24:21,599
Alleen nu kan ze ontsnappen.
544
01:24:55,599 --> 01:24:58,599
Ze zoekt de warmte van de vroege zon.
545
01:24:58,760 --> 01:25:02,559
Pompt haar vleugels op
en laat ze uitharden.
546
01:25:12,040 --> 01:25:16,080
Haar lichaam zit al vol eitjes,
wat haar bijzonder kwetsbaar maakt.
547
01:25:20,639 --> 01:25:25,800
De mannen zitten al op haar te wachten.
Ze moeten zo snel mogelijk aan het werk.
548
01:25:29,679 --> 01:25:34,599
Zij moet honderd eitjes leggen
in honderd grote pimpernelbloemen...
549
01:25:34,719 --> 01:25:38,360
...voor honderd nieuwe pimpernelblauwtjes.
550
01:25:52,480 --> 01:25:57,320
Een paar honderd jaar heeft de zeearend
de delta gemeden...
551
01:25:57,440 --> 01:25:59,280
...maar nu is hij terug.
552
01:26:02,760 --> 01:26:04,040
De grote veranderingen...
553
01:26:04,160 --> 01:26:08,160
...begonnen met de eerste voetafdrukken
van de mensen in de klei.
554
01:26:08,280 --> 01:26:11,280
Ze verjoegen de zeearend
en de bever.
555
01:26:11,400 --> 01:26:13,840
In een paar duizend jaar
veranderde de mens...
556
01:26:13,960 --> 01:26:16,280
...wat in miljoenen jaren was gevormd.
557
01:26:22,519 --> 01:26:25,160
Maar wat voor de mens
een lange tijd is...
558
01:26:25,280 --> 01:26:29,639
...is voor de natuur slechts 'n enkele
maat in het lied van de delta.
559
01:26:31,240 --> 01:26:34,200
Nu er stukken land worden teruggegeven
aan de natuur...
560
01:26:34,320 --> 01:26:38,840
...begint het landschap weer te lijken
op hoe het lang geleden was.
561
01:26:41,360 --> 01:26:45,040
Want de mens begint te begrijpen
dat het ook anders kan.
562
01:26:45,160 --> 01:26:48,480
Hij ziet het water niet langer
als zijn vijand.
563
01:26:58,280 --> 01:27:00,240
Na zes maanden in de beverpoel...
564
01:27:00,360 --> 01:27:04,080
...horen de jonge stekelbaarsjes
de roep van de zee.
565
01:27:04,200 --> 01:27:07,320
Samen trekken ze stroomafwaarts.
566
01:27:28,599 --> 01:27:33,559
Eindelijk ruiken ze het zilte water.
Nog heel even.
567
01:27:34,000 --> 01:27:39,080
De stroming van de rivier helpt
de hele school door de sluis naar buiten.
568
01:27:48,480 --> 01:27:51,639
De arenden verlaten het ouderlijk nest.
569
01:27:51,759 --> 01:27:56,200
Het zal nog jaren duren
voor ze een eigen gezin stichten.
570
01:27:56,320 --> 01:28:02,400
Nu genieten ze van hun vrijheid en ze
verkennen alle uithoeken van de delta.
571
01:28:07,040 --> 01:28:11,800
De mens heeft het water bedwongen
en het land gevormd zoals hij wilde.
572
01:28:18,040 --> 01:28:24,519
Hij beseft nu dat hij is als de arend,
de bever, de haas...
573
01:28:24,639 --> 01:28:29,160
...het stekelbaarsje
en het pimpernelblauwtje:
574
01:28:29,280 --> 01:28:33,440
Een kwetsbaar wezen
dat niet zonder de ander kan.
575
01:28:39,480 --> 01:28:43,679
Dit is ons land, onze delta.
576
01:28:45,360 --> 01:28:49,960
Achtduizend jaar ons thuis
en miljoenen jaren oud.
577
01:30:33,639 --> 01:30:39,000
Een eind naar het noorden vindt 'n jonge
arend voor onze kust, nieuw land...
578
01:30:39,120 --> 01:30:43,519
...gevormd door een samenspel van mens,
wind en water.
579
01:31:08,679 --> 01:31:12,599
We raken eindelijk vertrouwd
met de ritmes van de natuur...
580
01:31:12,719 --> 01:31:17,840
...waarin alles steeds in beweging is,
steeds anders wordt.
581
01:31:17,960 --> 01:31:22,599
Zoals het altijd ging,
en zoals het altijd zal gaan.
52465
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.