Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:15,800 --> 00:00:19,122
Toen Farao het volk had laten gaan...
2
00:00:19,280 --> 00:00:25,083
...leidde god hen niet op de weg
naar het land der Filistijnen...
3
00:00:25,240 --> 00:00:28,289
...hoewel die nader was.
4
00:00:28,440 --> 00:00:33,571
Maar god leidde het volk om, langs
de weg van de woestijn. Exodus 13.
5
00:00:35,120 --> 00:00:40,923
De woorden in deze film komen
uit memoires, brieven, dagboeken...
6
00:00:41,080 --> 00:00:44,721
...en mondelinge verhalen
van mannen en vrouwen...
7
00:00:44,880 --> 00:00:50,808
...die de tumultueuze gebeurtenissen in
de jaren 1945-1948 hebben meegemaakt.
8
00:00:59,680 --> 00:01:02,251
Dachau, Duitsland
9
00:02:00,240 --> 00:02:05,326
In de lente van 1945 rukken
de geallieerden op naar de zege...
10
00:02:05,480 --> 00:02:09,280
...en stuiten ze
op de Duitse concentratiekampen.
11
00:02:12,920 --> 00:02:16,811
Weinigen zijn voorbereid
op de hel die ze aantreffen.
12
00:02:52,200 --> 00:02:57,366
De soldaten liepen naar het hek
en gingen naar ons staan kijken.
13
00:02:59,400 --> 00:03:03,200
Ik snapte niets van hun gedrag.
14
00:03:05,440 --> 00:03:11,721
Het was griezelig om ze zo onverklaarbaar
naar ons te zien staren.
15
00:03:13,800 --> 00:03:17,646
Toen boog een van de soldaten voorover
om over te geven.
16
00:03:17,800 --> 00:03:21,282
Al snel volgden er meer.
17
00:03:21,440 --> 00:03:27,083
Toen begreep ik het.
Ze walgden van ons.
18
00:03:30,320 --> 00:03:33,290
Ik voelde een diepe wanhoop.
19
00:03:33,440 --> 00:03:38,606
Ik voelde me net Adam, toen hij inzag
dat hij naakt was. Vol schaamte.
20
00:03:40,240 --> 00:03:46,771
Ineens zag ik mezelf en de andere
gevangenen door de ogen van de soldaten.
21
00:03:48,440 --> 00:03:52,047
We waren walgelijk om te zien, inderdaad.
22
00:03:52,200 --> 00:03:56,250
Raar dat ik dat nooit eerder
had opgemerkt.
23
00:03:58,360 --> 00:04:04,322
Toen de eerste soldaat had overgegeven,
deden de gevangenen iets vreemds.
24
00:04:04,480 --> 00:04:07,609
We keerden ons van hen af.
25
00:04:07,760 --> 00:04:11,685
We keerden ze de rug toe.
We wilden niet dat ze ons zagen.
26
00:04:12,880 --> 00:04:17,681
Even daarvoor wilden we nog
dat ze het kamp binnengingen...
27
00:04:17,840 --> 00:04:23,802
...maar nu wilden we dat ze bleven
waar ze waren, of weggingen.
28
00:04:33,480 --> 00:04:36,882
Als je naar ze kijkt,
zie je geen onderscheid.
29
00:04:37,040 --> 00:04:39,691
Geschoren hoofden, ingevallen wangen.
30
00:04:39,840 --> 00:04:44,721
Onmogelijk. Het is moeilijk
om ze als mens te beschouwen.
31
00:04:44,880 --> 00:04:49,124
Je probeert zo min mogelijk
van ze te zien.
32
00:04:49,280 --> 00:04:51,123
Dat is moeilijk.
33
00:04:58,560 --> 00:05:03,088
Ik liep een paar passen
en hoorde toen een vreselijk geluid.
34
00:05:03,240 --> 00:05:07,768
Ik kon het eerst niet plaatsen,
hoewel 't me op een vreemde manier...
35
00:05:07,920 --> 00:05:12,767
...wel bekend voorkwam.
Toen begreep ik het.
36
00:05:12,920 --> 00:05:15,321
M'n dochter huilde.
37
00:05:15,480 --> 00:05:19,883
Voor het eerst in drie jaar
huilde dit kleine kind.
38
00:05:20,040 --> 00:05:26,207
Ze huilde zo hard, dat ik bang was
dat ze eraan zou bezwijken.
39
00:05:27,240 --> 00:05:31,564
Ik heb nooit zoveel pijn gehoord
in een huilbui als toen.
40
00:05:31,720 --> 00:05:36,282
Het was het meest tragische gejammer
dat ik ooit heb gehoord.
41
00:05:38,040 --> 00:05:40,281
En ik...
42
00:05:40,440 --> 00:05:43,603
Ik volgde het voorbeeld
van m'n dochter.
43
00:05:43,760 --> 00:05:48,846
Ik ging bij haar zitten
en heb minutenlang gegild.
44
00:05:59,160 --> 00:06:03,006
Toen we de ellende zagen,
verloren we onze beheersing.
45
00:06:03,160 --> 00:06:09,042
De mannen verwondden de bewakers
en lieten de gevangenen wraak nemen.
46
00:06:22,000 --> 00:06:26,688
Toen we bevrijd waren, wierpen we ons
op de voedselvoorraden.
47
00:06:26,840 --> 00:06:30,731
We dachten alleen daaraan.
Niet aan wraak of onze familie.
48
00:06:30,880 --> 00:06:33,201
Alleen maar aan brood.
49
00:06:40,360 --> 00:06:44,684
Toen ik bevrijd was,
gingen we eten, eten, eten.
50
00:06:44,840 --> 00:06:51,325
We raakten niet verzadigd. We waren bang
dat we morgen niets zouden hebben.
51
00:06:53,080 --> 00:06:56,163
We konden niet meer ophouden.
52
00:06:58,080 --> 00:07:03,007
Veel overlevenden propten zich zo vol,
dat hun maag scheurde.
53
00:07:03,160 --> 00:07:06,050
Anderen, die zich aan 't leven
hadden vastgeklampt...
54
00:07:06,200 --> 00:07:11,604
...hadden nu de kracht niet meer om tegen
de tyfus en de tuberculose te vechten.
55
00:07:15,240 --> 00:07:20,929
In de weken na de bevrijding sterven er
duizenden bevrijde gevangenen.
56
00:07:21,080 --> 00:07:26,564
Alleen al in Bergen-Belsen moeten er
13.000 lijken begraven worden.
57
00:07:45,000 --> 00:07:50,803
Ik voelde niets. Alleen: Jezus Christus,
Jezus Christus, Jezus Christus.
58
00:07:50,960 --> 00:07:54,328
Dat herhaalde ik steeds.
Ik kon niets anders bedenken.
59
00:07:59,440 --> 00:08:02,523
Je had niet het gevoel
dat dit mensen waren.
60
00:08:02,680 --> 00:08:07,527
Ze waren zo uitgemergeld, dat het ook
apen konden zijn. Of poppen van gips.
61
00:08:07,680 --> 00:08:11,048
Je moest jezelf steeds vertellen
dat dit mensen waren.
62
00:08:11,200 --> 00:08:16,331
En dan geloofde je het nog niet,
omdat zoiets nog nooit gebeurd was.
63
00:08:17,640 --> 00:08:20,450
Het kon gewoon niet.
64
00:08:51,400 --> 00:08:57,521
De bevrijders brandden de kampen plat.
De stank van de dood moest verdwijnen.
65
00:08:59,240 --> 00:09:03,768
De Joden keken naar de vlammen
en vroegen zich af wat er ging komen.
66
00:09:03,920 --> 00:09:08,721
Wat voor mensen zijn ze geworden,
nadat ze zo zijn behandeld?
67
00:09:09,880 --> 00:09:15,808
Negentig procent van de overlevenden
zal nooit meer normaal worden.
68
00:09:15,960 --> 00:09:18,531
Ze hebben te veel geleden.
69
00:09:20,080 --> 00:09:26,406
Het was in de laatste maanden.
Mijn broer, ouder dan ik...
70
00:09:26,560 --> 00:09:30,724
...kwam naar het hek van m'n barak
en zei tegen me:
71
00:09:31,800 --> 00:09:34,485
We hebben geen ouders meer.
72
00:09:34,640 --> 00:09:39,202
Je had alleen mij nog,
maar nu word ik weggevoerd.
73
00:09:39,360 --> 00:09:42,045
We zullen elkaar nooit meer zien.
74
00:09:42,200 --> 00:09:46,762
Ik geloof niet dat deze hel
ooit zal eindigen.
75
00:09:46,920 --> 00:09:51,209
Ik zie geen licht
aan het eind van deze tunnel.
76
00:09:51,360 --> 00:09:55,490
Je bent volwassen genoeg...
Ik was bijna acht.
77
00:09:55,640 --> 00:09:58,564
...om te begrijpen wat ik je vertel.
78
00:09:58,720 --> 00:10:02,964
Je moet weten,
dat als er een wonder gebeurt...
79
00:10:03,120 --> 00:10:07,250
...en de dag komt waarop je
deze hel overleefd hebt...
80
00:10:07,400 --> 00:10:12,566
...er een plek op aarde is,
Eretz Yisrael genaamd...
81
00:10:12,720 --> 00:10:18,204
Herhaal de naam en vergeet hem niet.
Eretz Yisrael, het land Israël.
82
00:10:18,360 --> 00:10:21,443
Dat is ons oude thuisland.
83
00:10:21,600 --> 00:10:25,400
Een plek waar ze geen Joden vermoorden.
84
00:10:25,560 --> 00:10:30,327
Als je dit overleeft, zeg dan
tegen iedereen die je tegenkomt...
85
00:10:30,480 --> 00:10:34,201
...dat ze je naar die plek
moeten brengen.
86
00:10:34,360 --> 00:10:36,442
Naar Eretz Yisrael.
87
00:10:44,440 --> 00:10:48,968
In New York vierden de Amerikanen
hun zege in Europa uitbundig.
88
00:10:52,440 --> 00:10:58,083
In Londen stromen de pleinen vol om
het eind van zes jaar oorlog te vieren.
89
00:11:01,880 --> 00:11:06,010
Zelfs in Palestina
wordt op straat gedanst.
90
00:11:06,160 --> 00:11:12,850
De dag van de zege. Treurig, schrijft
David Ben-Goerion in zijn dagboek.
91
00:11:13,000 --> 00:11:17,164
Zoals andere Joodse leiders had de leider
van het Joods Agentschap in Palestina...
92
00:11:17,320 --> 00:11:19,209
...de oorlog van verre gadegeslagen.
93
00:11:19,360 --> 00:11:24,651
Hij kon de afslachting van zes miljoen
Europese Joden niet voorkomen.
94
00:11:30,440 --> 00:11:37,483
De Joden zijn al 3000 jaar lang
onafgebroken in Eretz Yisrael aanwezig.
95
00:11:39,040 --> 00:11:43,728
Zelfs nadat de Romeinen ze
in de tweede eeuw verdreven...
96
00:11:43,880 --> 00:11:49,046
...bleven de Joden dromen
van de terugkeer naar hun bijbelse land.
97
00:11:54,160 --> 00:11:57,084
De Arabieren vielen Palestina
in de 7de eeuw binnen.
98
00:11:57,240 --> 00:12:01,484
Ze bleven daar, hoewel het land
veroverd en heroverd werd.
99
00:12:02,520 --> 00:12:06,570
Veel Europese Joden vluchtten
voor Hitler naar Palestina.
100
00:12:06,720 --> 00:12:11,044
De Arabieren waren bang
dat er een Joodse meerderheid kwam.
101
00:12:20,280 --> 00:12:26,322
Sinds WO I beheren de Britten het land
onder een mandaat van de Volkerenbond.
102
00:12:26,480 --> 00:12:29,450
Ze willen de Arabieren
en de Joden verzoenen...
103
00:12:29,600 --> 00:12:34,322
...en hun eigen koloniale belangen
in het Midden-Oosten beschermen.
104
00:12:35,760 --> 00:12:39,685
De Britten hadden de Joden
een eigen land beloofd...
105
00:12:39,840 --> 00:12:44,402
...maar onder druk van de Arabieren
veranderden ze hun beleid.
106
00:12:44,560 --> 00:12:50,806
In 1939 werd de Joodse immigratie
sterk beperkt door de Britten.
107
00:12:52,840 --> 00:12:59,610
In juni 1945 lieten ze maar 1500 Joden
per maand Palestina binnen.
108
00:13:08,680 --> 00:13:12,571
Na de Tweede Wereldoorlog
ligt Europa in puin.
109
00:13:14,040 --> 00:13:16,725
In Duitsland zwerven
11 miljoen vluchtelingen...
110
00:13:16,880 --> 00:13:21,761
...door een angstaanjagend land
vol hongersnood, ziekte en wanhoop.
111
00:13:27,200 --> 00:13:33,731
De geallieerden proberen enige orde
in de anarchie en chaos te scheppen.
112
00:13:37,480 --> 00:13:43,328
De vluchtelingen komen uit Oost-Europa,
Rusland en de Baltische Staten.
113
00:13:43,480 --> 00:13:49,123
Het zijn ex-dwangarbeiders,
concentratiekampbewoners, militairen...
114
00:13:49,280 --> 00:13:56,323
...en krijgsgevangenen. Officieel
worden ze 'ontheemden' genoemd.
115
00:13:59,480 --> 00:14:03,041
Ongeveer 100.000 Joden zijn ontheemd.
116
00:14:03,200 --> 00:14:09,287
Zodra ze sterk genoeg zijn, gaan ze
naar huis om hun familie te zoeken.
117
00:14:10,880 --> 00:14:13,611
Het lichaam is een wonder.
118
00:14:13,760 --> 00:14:17,003
Het herstelt zich ongelooflijk snel.
119
00:14:17,160 --> 00:14:21,085
Bij de bevrijding woog ik 62 pond.
120
00:14:21,240 --> 00:14:24,050
Ik kon niet op m'n benen staan.
121
00:14:24,200 --> 00:14:28,091
Een maand later
ging ik zelfstandig naar huis.
122
00:14:29,280 --> 00:14:34,810
Het is niet in woorden uit te drukken
wat een lichaam is. Wat een mens is.
123
00:15:43,400 --> 00:15:47,291
Ik wou heel graag naar huis.
Ik had het overleefd...
124
00:15:47,440 --> 00:15:51,365
...en ik hoopte dat m'n ouders
en broers ook thuiskwamen.
125
00:15:51,520 --> 00:15:54,888
Toen ik thuiskwam, was er nog niemand.
126
00:15:55,040 --> 00:15:58,408
Toen mannen van de leeftijd
van m'n broers arriveerden...
127
00:15:58,560 --> 00:16:00,881
...renden we op ze af.
128
00:16:01,040 --> 00:16:04,283
Ik had een heleboel vragen voor ze.
129
00:16:04,440 --> 00:16:09,571
Hebben jullie met m'n broers gewerkt?
Heb je ze gezien? Heb je iets gehoord?
130
00:16:09,720 --> 00:16:12,690
Ik bleef maar vragen stellen.
131
00:16:12,840 --> 00:16:15,286
Die jongemannen zeiden geen woord.
132
00:16:15,440 --> 00:16:18,808
Toen ik ophield met m'n vragen
keken ze me treurig aan...
133
00:16:18,960 --> 00:16:22,203
...en zeiden:
Livia, je broers komen niet thuis.
134
00:16:22,360 --> 00:16:26,081
Wat? Ik kon het niet geloven.
135
00:16:26,240 --> 00:16:33,089
En nu, 51 jaar later, vraag ik me
nog steeds af hoe ik zo dom kon zijn.
136
00:16:33,240 --> 00:16:36,801
Zo verrast. Toen ik in Auschwitz zat...
137
00:16:36,960 --> 00:16:43,445
...zag ik dagelijks dat er vrouwen
zonder enige reden werden vermoord.
138
00:16:55,080 --> 00:17:00,928
Onze huizen waren gesloopt: Na onze
deportatie zochten de niet-joden goud.
139
00:17:01,080 --> 00:17:04,880
Ze sloopten de huizen,
op zoek naar goud.
140
00:17:07,400 --> 00:17:10,802
Een man die ik voor de oorlog
had gekend vroeg me:
141
00:17:10,960 --> 00:17:13,566
Waarom hebben de Duitsers je
laten leven?
142
00:17:13,720 --> 00:17:16,963
Waarom hebben ze
geen zeep van je gemaakt?
143
00:17:18,840 --> 00:17:23,528
Toen ik dat hoorde, wist ik dat er hier
geen plek meer voor mij was.
144
00:17:28,680 --> 00:17:33,049
Ze haatten ons,
omdat we terugkeerden uit de dood.
145
00:17:34,400 --> 00:17:37,802
Ze dachten dat we
dood en begraven waren.
146
00:17:39,280 --> 00:17:44,411
Ze vonden het best dat er geen Joden
meer waren, en geen Joods probleem.
147
00:17:44,560 --> 00:17:48,326
Ze vonden onze terugkeer
een pijnlijke verrassing.
148
00:17:48,480 --> 00:17:53,520
Ze zagen ons als geesten.
Niemand houdt van geesten.
149
00:17:55,560 --> 00:17:58,291
Tsjechen zeiden:
Hoe durf je terug te komen?
150
00:17:58,440 --> 00:18:03,526
In Polen was het nog erger.
Daar vermoordden ze je als je terugkwam.
151
00:18:07,560 --> 00:18:13,203
In een dorp bij Vilner worden vijf van
de paar teruggekeerde Joden vermoord.
152
00:18:13,360 --> 00:18:16,011
Ze worden in Vilner begraven.
153
00:18:16,160 --> 00:18:20,609
In hun zak zit een boodschap,
geschreven in het Pools:
154
00:18:20,760 --> 00:18:24,731
'Dit is het lot van alle Joden
die het overleefd hebben.'
155
00:18:34,640 --> 00:18:40,443
Aan het eind van de zomer zijn
miljoenen vluchtelingen weer thuis.
156
00:18:43,560 --> 00:18:47,042
Alleen de Joden kunnen nergens heen.
157
00:18:49,400 --> 00:18:54,042
Al die dagen dat we hadden gevochten
om te overleven, uur na uur...
158
00:18:54,200 --> 00:19:00,560
...dag na dag, hadden we geen tijd
om over onze tragedie na te denken.
159
00:19:01,280 --> 00:19:07,128
Nu werd alles duidelijk.
Onze familie wachtte niet meer op ons.
160
00:19:07,280 --> 00:19:09,726
We hadden geen thuis meer.
161
00:19:09,880 --> 00:19:14,761
Voor ons was de overwinning
te laat gekomen. Veel te laat.
162
00:19:23,600 --> 00:19:26,524
De dakloze en ongewenste
Joodse overlevenden...
163
00:19:26,680 --> 00:19:30,924
...trokken naar de Amerikaanse zone
in Duitsland en Oostenrijk.
164
00:19:36,320 --> 00:19:41,486
Er werden meer dan 500 centra opgezet
in voormalige werkkampen, stallen...
165
00:19:41,640 --> 00:19:46,521
...en op het veld. Overal waar
de geallieerden ruimte konden vinden.
166
00:19:50,880 --> 00:19:53,963
De kleine centra bevatten
50 tot 500 vluchtelingen.
167
00:19:54,120 --> 00:19:57,283
De grotere meer dan 5000.
168
00:20:00,200 --> 00:20:04,205
De ontheemden worden ingedeeld
naar hun land van herkomst.
169
00:20:04,360 --> 00:20:08,126
Joden komen
tussen andere ontheemden te zitten.
170
00:20:08,280 --> 00:20:13,081
Litouwers, Letten,
Oekraïners, Kroaten, Esten.
171
00:20:13,240 --> 00:20:18,883
Veel van die mensen hadden in de oorlog
de nazi's in Duitsland geholpen.
172
00:20:20,880 --> 00:20:26,125
De man in het bed naast je kon heel goed
een nazi-collaborateur zijn.
173
00:20:26,280 --> 00:20:28,248
Of zelfs een moordenaar.
174
00:20:32,480 --> 00:20:37,486
Generaal Patton eist dat er prikkeldraad
rond elk kamp gespannen wordt.
175
00:20:37,640 --> 00:20:41,804
Met gewapende bewakers,
die toezicht houden op de inzittenden.
176
00:20:45,720 --> 00:20:51,409
Als ik het prikkeldraad daar buiten zie,
word ik koud van binnen.
177
00:20:51,560 --> 00:20:57,249
Als ik eten ga halen, is het alsof ik nog
in het concentratiekamp zit.
178
00:21:05,120 --> 00:21:09,523
Het ontbreekt de ontheemden overal
aan basisvoorzieningen.
179
00:21:10,800 --> 00:21:14,247
Er is weinig eten
en kleding is schaars.
180
00:21:22,280 --> 00:21:27,764
De bezettingstroepen weten zich geen raad
met al die vluchtelingen...
181
00:21:27,920 --> 00:21:32,528
...die onvoorstelbare angsten
en vernederingen hebben doorstaan.
182
00:21:32,680 --> 00:21:36,127
Onvoorbereid op deze taak
vallen de militairen terug...
183
00:21:36,280 --> 00:21:40,410
...op dat wat ze kennen:
militaire discipline.
184
00:21:48,840 --> 00:21:54,210
Ik zag dat m'n familie dood was
en dat de Duitsers nog leefden.
185
00:21:54,360 --> 00:21:59,241
Als er een god bestaat,
hoe kon dit dan gebeuren?
186
00:21:59,400 --> 00:22:04,327
Zoveel mensen hadden hulp nodig,
en het liet iedereen koud.
187
00:22:04,480 --> 00:22:09,646
Mensen pleegden zelfmoord.
Niemand hielp ons om te wennen.
188
00:22:12,320 --> 00:22:16,211
Waarom leef ik nog?
Ik zou het niet weten.
189
00:22:16,360 --> 00:22:18,522
Misschien is dit een straf.
190
00:22:18,680 --> 00:22:23,971
Op dit moment ben ik alleen.
Ik heb niemand.
191
00:22:24,120 --> 00:22:26,691
En ik leef nog.
192
00:22:28,480 --> 00:22:33,646
We waren zwak, we hadden honger.
We waren apathisch.
193
00:22:33,800 --> 00:22:37,646
We zaten alleen maar wat
voor ons uit te kijken.
194
00:22:40,400 --> 00:22:45,440
Je kan beter een verslagen Duitser zijn
dan een bevrijde Jood.
195
00:22:49,520 --> 00:22:52,683
Ik ben boos op de wereld.
196
00:22:52,840 --> 00:22:56,242
De wereld deed niets toen wij brandden.
197
00:22:56,400 --> 00:23:00,689
Zoveel pijn. Zoveel pijn.
198
00:23:01,720 --> 00:23:04,200
Hoe komen we daar weer vanaf?
199
00:23:05,000 --> 00:23:10,040
Toen ik in Dachau aankwam, zei niemand
tegen me wat ik moest doen.
200
00:23:10,200 --> 00:23:14,967
Ik keek naar de artsen
en de verplegenden die hun ronde deden.
201
00:23:15,120 --> 00:23:19,682
Ik voelde me verloren.
Hier waren mensen bezig...
202
00:23:20,640 --> 00:23:26,044
...om zoveel mogelijk zielen
te redden...
203
00:23:26,200 --> 00:23:30,091
...en ik kon ze daar niet bij helpen.
204
00:23:30,240 --> 00:23:37,124
Ik liep langs de barakken, me intussen
afvragend wat ik zou kunnen doen.
205
00:23:37,280 --> 00:23:40,807
Uiteindelijk dwong ik mezelf
een barak binnen te gaan.
206
00:23:40,960 --> 00:23:44,646
Ik deed de deur open
en liep een donkere ruimte binnen.
207
00:23:44,800 --> 00:23:48,600
De mensen droegen nog steeds
hun kamp-uniform...
208
00:23:48,760 --> 00:23:51,650
...en lagen nog steeds op planken.
209
00:23:52,400 --> 00:23:55,688
Ik hoorde een stem
van een van de planken komen.
210
00:23:55,840 --> 00:24:01,210
Een ijl, treurig stemmetje.
En die stem zei: Ik had een broer.
211
00:24:01,360 --> 00:24:05,046
'We woonden bij elkaar.'
Hij vertelde me ook waar.
212
00:24:05,200 --> 00:24:11,048
'Maar toen is hij naar de Verenigde
Staten gegaan. Hij is rabbijn geworden.'
213
00:24:11,200 --> 00:24:15,364
En de stem vroeg: Kent u m'n broer?
214
00:24:16,720 --> 00:24:21,806
Hij noemde geen naam, maar toen ik zo
naar die stem luisterde...
215
00:24:21,960 --> 00:24:26,682
...viel me het timbre van die stem op.
Iets treurigs in die stem.
216
00:24:26,840 --> 00:24:31,289
En toen zei ik: Ja, ik ken uw broer.
217
00:24:32,400 --> 00:24:37,930
De stem zei: Zeg geen dingen die niet
waar zijn, alleen om me te troosten.
218
00:24:38,080 --> 00:24:43,291
Ik zei: Ik zeg het niet om u te troosten.
Ik herenig u met uw broer.
219
00:24:44,760 --> 00:24:49,402
Toen rende ik naar buiten,
omdat ik het niet meer aankon.
220
00:24:49,560 --> 00:24:51,642
Ik was bang voor de situatie.
221
00:24:51,800 --> 00:24:57,125
Ik wist zo zeker dat ik ze op basis
van hun stem kon herenigen...
222
00:24:57,280 --> 00:24:59,408
...dat ik blij was dat ik in Dachau was.
223
00:24:59,560 --> 00:25:03,724
Al gebeurde er verder niets meer,
ik had iets gedaan.
224
00:25:05,800 --> 00:25:09,771
Door de overlevende en z'n broer
te herenigen...
225
00:25:09,920 --> 00:25:14,005
...zag rabbijn Klausner
hoe hij de ontheemden kon helpen.
226
00:25:14,160 --> 00:25:18,529
Het was hun grootste wens om weer
in contact te komen met hun familie.
227
00:25:18,680 --> 00:25:24,562
Klausner stelde lijsten met namen op
van overlevenden in Duitsland.
228
00:25:26,480 --> 00:25:31,042
De duizenden namen worden onder
de naam Sharit Ha-Platah gepubliceerd:
229
00:25:31,200 --> 00:25:33,521
Het overlevende restant.
230
00:25:35,080 --> 00:25:37,970
De zes delen worden naar Joden
overal ter wereld gestuurd.
231
00:25:38,120 --> 00:25:41,442
In Europa, Amerika, Palestina.
232
00:25:51,360 --> 00:25:53,089
Naast de legerpredikanten...
233
00:25:53,240 --> 00:25:59,168
...gaan er ook Joodse soldaten
uit Palestina naar de kampen.
234
00:25:59,320 --> 00:26:04,884
Aan het eind van de oorlog laten de
Britten ze met tegenzin meevechten...
235
00:26:05,040 --> 00:26:08,567
...onder de vlag van de Joodse Brigade.
236
00:26:11,640 --> 00:26:16,168
Uit een jeep sprongen twee soldaten
in het uniform van de Brigade.
237
00:26:16,320 --> 00:26:19,529
Ze hadden davidssterren op hun mouw.
238
00:26:19,680 --> 00:26:24,447
Er heerste grote vreugde.
De openheid, de band die we voelden.
239
00:26:24,600 --> 00:26:28,605
Zoiets maak je
maar eens in je leven mee.
240
00:26:28,760 --> 00:26:32,003
En misschien alleen maar
op een bepaald moment.
241
00:26:32,160 --> 00:26:35,130
Misschien alleen toen.
242
00:26:36,520 --> 00:26:39,046
Maar zoals de geallieerden voor hen...
243
00:26:39,200 --> 00:26:43,967
...schrikken de mannen van de Brigade
van de situatie van de overlevenden.
244
00:26:45,120 --> 00:26:48,647
We troffen overlevenden aan,
die mentaal gezien...
245
00:26:48,800 --> 00:26:52,566
...niet erg verschilden van de lijken
die we hadden gevonden.
246
00:26:52,720 --> 00:26:58,204
5000 van zulke Joden zouden van
Eretz Yisrael een gekkenhuis maken.
247
00:26:58,360 --> 00:27:02,001
Ik geloofde niet
dat die zielen ooit zouden helen.
248
00:27:10,200 --> 00:27:15,206
De eerste Joden uit de kampen
die Palestina bereiken zijn kinderen.
249
00:27:15,360 --> 00:27:19,809
Die moesten van de geallieerden
onmiddellijk weg uit Duitsland.
250
00:27:23,640 --> 00:27:30,603
Een maand na onze bevrijding waren we
al op weg door Duitsland en Frankrijk...
251
00:27:30,760 --> 00:27:33,809
...naar Eretz Yisrael.
252
00:27:33,960 --> 00:27:37,760
De Britse autoriteiten
brachten ons per trein uit de haven.
253
00:27:37,920 --> 00:27:44,166
We gingen naar Atleet, een kamp met
een hek eromheen. Niemand kon erin.
254
00:27:44,320 --> 00:27:50,248
Omdat we legalen waren, publiceerden
alle kranten onze namen.
255
00:27:50,400 --> 00:27:55,725
Het was groot nieuws: de eerste
overlevenden van de holocaust...
256
00:27:55,880 --> 00:27:58,884
...kwamen aan in Eretz Yisrael.
Allemaal wezen.
257
00:27:59,040 --> 00:28:03,011
Onze namen en de namen van de steden
waar we vandaan kwamen...
258
00:28:03,160 --> 00:28:07,802
...werden in alle plaatsen
in Eretz Yisrael afgedrukt.
259
00:28:07,960 --> 00:28:12,249
Ik zal nooit het geroep vergeten.
260
00:28:12,400 --> 00:28:18,567
De smeekbedes van de vele mensen
die om ons kamp heen stonden.
261
00:28:18,720 --> 00:28:25,524
Achter het hek riepen ze de namen
van hun familie en de steden.
262
00:28:25,680 --> 00:28:29,401
Greenberg, Warschau.
263
00:28:30,400 --> 00:28:33,609
Goldberg, Kruke.
264
00:28:33,760 --> 00:28:38,163
Wij waren hun eerste en enige
bron van informatie:
265
00:28:38,320 --> 00:28:44,566
Hadden we ze gezien in het getto,
in het concentratiekamp of in de trein?
266
00:28:52,640 --> 00:28:56,087
Maar de wereld
heeft andere prioriteiten.
267
00:28:57,120 --> 00:29:02,001
De verkiezingen leidden tot de grootste
verrassing van de afgelopen 40 jaar.
268
00:29:02,160 --> 00:29:06,927
Weinigen hadden verwacht
dat de inhoud van de stembussen...
269
00:29:07,080 --> 00:29:11,927
...zou leiden tot de grootste
overwinning sinds 1906.
270
00:29:12,080 --> 00:29:16,210
De kiezers sturen de Conservatieven
van Churchill naar huis.
271
00:29:16,360 --> 00:29:20,888
Ze laten de wederopbouw van het land over
aan Attlee's Labour-partij.
272
00:29:23,040 --> 00:29:27,841
Attlee benoemt Ernest Bevin
tot minister van Buitenlandse Zaken.
273
00:29:28,000 --> 00:29:31,083
Toen ik de uitslag vanmorgen zag...
274
00:29:31,240 --> 00:29:37,521
...was ik dankbaar
dat de Britse kiezers...
275
00:29:37,680 --> 00:29:41,890
...een eind hebben gemaakt
aan het concept...
276
00:29:42,040 --> 00:29:46,011
...van persoonlijk bestuur in dit land.
277
00:29:48,680 --> 00:29:54,608
De Joodse leiders hopen dat de regering
meer emigratie naar Palestina toestaat.
278
00:29:59,720 --> 00:30:06,365
De economische situatie dwingt Labour
echter om het beleid te herzien.
279
00:30:08,120 --> 00:30:11,522
De oorlog heeft zoveel geld gekost...
280
00:30:11,680 --> 00:30:15,002
...dat Groot-Brittannië
bijna bankroet is.
281
00:30:15,160 --> 00:30:19,722
Overal heersen tekorten.
Olie wordt een belangrijk product.
282
00:30:19,880 --> 00:30:23,646
En olie vind je alleen
in de Arabische wereld.
283
00:30:33,200 --> 00:30:36,727
De rapporten over de situatie
van de ontheemden...
284
00:30:36,880 --> 00:30:40,885
...bereiken de regeringen
in Londen en Washington.
285
00:30:45,080 --> 00:30:48,323
Er kwam een kolonel naar me toe.
286
00:30:48,480 --> 00:30:52,610
Hij zei dat er
een belangrijke Amerikaan zou komen...
287
00:30:52,760 --> 00:30:55,491
...die door de president was gestuurd.
288
00:30:55,640 --> 00:31:00,328
Die man zou een bezoek brengen
aan de kampen...
289
00:31:00,480 --> 00:31:06,044
...en de kolonel had de taak gekregen
om een reisschema op te stellen.
290
00:31:06,200 --> 00:31:08,680
En dat wou hij mij laten zien.
291
00:31:08,840 --> 00:31:15,689
Ik realiseerde me dat die Amerikaan
de ellende niet te zien zou krijgen.
292
00:31:15,840 --> 00:31:22,291
We realiseerden ons wat er
aan de hand was. Hij zei: Het spijt me.
293
00:31:22,440 --> 00:31:27,606
'Ik kan er verder niets aan doen.
Maar jij wel.
294
00:31:27,760 --> 00:31:32,721
Dus dit ga ik doen: Ik breng die man
naar Dachau. Daar ben jij dan ook.
295
00:31:32,880 --> 00:31:36,930
Ik stel jullie aan elkaar voor
en jij leidt hem dan rond.'
296
00:31:37,880 --> 00:31:41,851
De man die Klausner rondleidt
is Earl G. Harrison...
297
00:31:42,000 --> 00:31:44,731
...van de rechtenfaculteit
in Pennsylvania.
298
00:31:44,880 --> 00:31:51,001
Hij moet uitzoeken hoe de Amerikanen de
mensen behandelen die ze bevrijd hebben.
299
00:31:53,440 --> 00:31:58,048
Harrison wordt woedend
van alles wat hij hoort en ziet.
300
00:32:03,680 --> 00:32:06,524
Het kamp is onbeschrijflijk smerig.
301
00:32:07,680 --> 00:32:10,604
Er is nauwelijks sanitair.
302
00:32:12,640 --> 00:32:15,564
Op enkele uitzonderingen na
lijken de kampbewoners...
303
00:32:15,720 --> 00:32:19,042
...gedemoraliseerd,
zonder hoop op verbetering.
304
00:32:21,040 --> 00:32:27,286
We leven hier als een nest pups,
die onder hun moeder liggen.
305
00:32:29,800 --> 00:32:34,727
Als ik me 's avonds uitkleed, heb ik
het gevoel dat iedereen naar me kijkt.
306
00:32:34,880 --> 00:32:40,011
Soms houdt mama de deken voor me,
maar soms is ze daar te moe voor.
307
00:32:41,720 --> 00:32:45,930
Harrison bezoekt 30 kampen
en schrijft een rapport...
308
00:32:46,080 --> 00:32:50,688
...dat zeer kritisch is over
de behandeling van de overlevenden.
309
00:32:56,760 --> 00:33:01,891
We behandelen de Joden bijna
net zoals de nazi's ze behandelden.
310
00:33:02,040 --> 00:33:04,486
Alleen roeien wij ze niet uit.
311
00:33:04,640 --> 00:33:11,330
Ze zitten in concentratiekampen, waar
wij ze bewaken in plaats van de SS.
312
00:33:11,480 --> 00:33:14,768
Je vraagt je af
of de Duitsers dit niet zullen zien...
313
00:33:14,920 --> 00:33:20,051
...als een voortzetting of een soort
goedkeuring van het nazi-beleid.
314
00:33:21,040 --> 00:33:26,524
Harrison wil dat het leger het unieke,
tragische verleden van de Joden erkent...
315
00:33:26,680 --> 00:33:29,843
...en ze in aparte kampen huisvest.
316
00:33:31,040 --> 00:33:34,647
Ze moeten betere kleding
en voeding krijgen...
317
00:33:34,800 --> 00:33:38,282
...en moeten niet onderworpen worden
aan militaire discipline.
318
00:33:38,440 --> 00:33:40,920
In z'n eindrapport
aan president Truman...
319
00:33:41,080 --> 00:33:44,880
...benadrukt Harrison dat de Joden
weg willen uit Duitsland en Oostenrijk.
320
00:33:45,040 --> 00:33:49,841
Hij stelt voor dat de Britten
100.000 Joden in Palestina toelaten.
321
00:33:50,760 --> 00:33:54,810
Daarop stuurt Truman een telegram
naar premier Attlee.
322
00:33:54,960 --> 00:33:57,691
Hij vraagt om een humanitair gebaar:
323
00:33:57,840 --> 00:34:02,482
De onmiddellijke toelating tot Palestina
van 100.000 vluchtelingen.
324
00:34:04,760 --> 00:34:10,688
Nog voordat Harrisons rapport wordt
gepubliceerd, wijst Attlee 't verzoek af.
325
00:34:14,920 --> 00:34:19,448
Vijf dagen later steunt het kabinet
minister Bevins aanbeveling...
326
00:34:19,600 --> 00:34:25,528
...om de Joodse immigratie in Palestina
op 1500 personen per maand te houden.
327
00:34:36,480 --> 00:34:39,245
Jom Kippoer, 1945.
328
00:34:39,400 --> 00:34:44,167
De overlevenden vieren Grote Verzoendag
voor het eerst weer in vrijheid.
329
00:34:53,480 --> 00:34:56,882
In Feldafing, het eerste ontheemdenkamp
uitsluitend voor Joden...
330
00:34:57,040 --> 00:35:00,362
...komen 5000 Joden samen om te bidden.
331
00:35:03,560 --> 00:35:09,283
Ik zal nooit vergeten hoe intens
de gebeden waren tijdens de dienst.
332
00:35:09,440 --> 00:35:14,526
Er klonk geweeklaag en gehuil
van jong en oud.
333
00:35:14,680 --> 00:35:18,002
Sommigen rouwden om een kind
dat nooit zou opgroeien.
334
00:35:18,160 --> 00:35:21,767
Anderen om een ouder
die hen niet langer kon leiden.
335
00:35:21,920 --> 00:35:25,163
Weer anderen
om een broer of een zuster.
336
00:35:25,320 --> 00:35:30,042
Het was alsof er alleen rouwenden
op deze bijeenkomsten kwamen.
337
00:35:34,440 --> 00:35:39,002
Na de dienst werden er
twee onverwachte gasten verwelkomd:
338
00:35:39,160 --> 00:35:44,963
Generaal Eisenhower en generaal Patton.
Ze kwamen de kampen inspecteren.
339
00:35:46,160 --> 00:35:49,084
Rabbijn Halberstam,
de rabbijn van Klausenberg...
340
00:35:49,240 --> 00:35:52,210
...biedt Eisenhower zout en brood aan.
341
00:35:52,360 --> 00:35:55,523
Het traditionele welkom
voor een koning.
342
00:35:58,400 --> 00:36:03,691
Eisenhower wordt geraakt
door de ellende in het kamp.
343
00:36:04,760 --> 00:36:09,163
Hij maakt Patton duidelijk
dat de situatie meteen moet verbeteren.
344
00:36:10,960 --> 00:36:15,648
Patton heft daarna de militaire bewaking
van de kampen op...
345
00:36:15,800 --> 00:36:19,964
...maar schrijft in z'n dagboek
dat dat een grote fout is.
346
00:36:21,480 --> 00:36:25,280
'Als je de Joden niet bewaakt,
blijven ze niet in de kampen.
347
00:36:25,440 --> 00:36:29,161
Dan verspreiden ze zich als sprinkhanen
en moeten ze opgepakt worden...
348
00:36:29,320 --> 00:36:34,042
...omdat ze Duitsers vermoorden
en beroven.
349
00:36:35,040 --> 00:36:39,329
Harrison en zijn soort
verlaten als mensen het kamp.
350
00:36:39,480 --> 00:36:41,721
Maar hij is geen mens.
351
00:36:41,880 --> 00:36:46,522
Dat geldt ook voor de Joden,
die lager zijn dan dieren.'
352
00:36:49,080 --> 00:36:51,731
De pers krijgt Harrisons rapport.
353
00:36:51,880 --> 00:36:56,124
Eisenhower plaatst Patton over,
om duidelijk te maken...
354
00:36:56,280 --> 00:37:00,001
...dat degenen die de Joden
niet anders gaan behandelen...
355
00:37:00,160 --> 00:37:03,050
...daar de gevolgen van zullen merken.
356
00:37:08,160 --> 00:37:12,529
In de VS is het de onverschilligheid
ten opzichte van de overlevenden...
357
00:37:12,680 --> 00:37:15,206
...die de Joodse gemeenschap verenigt.
358
00:37:17,000 --> 00:37:20,766
Voor het eerst staat bijna
elke belangrijke Joodse organisatie...
359
00:37:20,920 --> 00:37:24,686
...achter de eis
van een thuisland in Palestina.
360
00:37:31,080 --> 00:37:37,725
In Palestina verenigt de Britse
immigratiebeperking de Joden ook.
361
00:37:37,880 --> 00:37:42,249
Nu de oorlog voorbij is, vormen
drie elkaar vijandig gezinde groepen...
362
00:37:42,400 --> 00:37:46,121
...samen de verzetsbeweging.
363
00:37:49,560 --> 00:37:53,565
De militante Irgun wordt geleid door
de Poolse immigrant Menachem Begin.
364
00:37:53,720 --> 00:37:57,805
Zijn ouders, zijn hele familie
is door de nazi's vermoord.
365
00:38:00,200 --> 00:38:03,443
De Irgun gaat samen
met de kleinere Stern-groep...
366
00:38:03,600 --> 00:38:08,640
...die geleid werd door Yitzhak Shamir,
en de grotere Haganah...
367
00:38:08,800 --> 00:38:14,284
...een verdedigingsmacht om kolonisten
tegen Arabisch terrorisme te beschermen.
368
00:38:16,880 --> 00:38:20,851
Ze voeren guerrilla-aanvallen uit
op Palestijnse doelen...
369
00:38:21,000 --> 00:38:23,844
...en Britse militaire installaties.
370
00:38:25,640 --> 00:38:31,443
In Jeruzalem zijn weer Britten
om het leven gekomen door bommen.
371
00:38:31,600 --> 00:38:36,561
Vlak voor de explosies had een meisje
koffers op het treinstation neergezet.
372
00:38:36,720 --> 00:38:42,887
Een Britse sergeant probeerde de koffers
weg te halen en werd opgeblazen.
373
00:38:43,040 --> 00:38:46,647
Dit zijn verdachten van betrokkenheid
bij de aanslag.
374
00:38:46,800 --> 00:38:50,202
Ze zijn allemaal van Poolse origine.
375
00:38:50,840 --> 00:38:54,447
In Europa gaat de Haganah
actief aan de slag...
376
00:38:54,600 --> 00:38:57,809
...om de vluchtelingen
naar Palestina te krijgen.
377
00:38:57,960 --> 00:39:01,521
Ik was in Bad Tölz,
een stad in Beieren.
378
00:39:01,680 --> 00:39:04,524
Toen werd ik gebeld door een vrouw.
379
00:39:04,680 --> 00:39:07,524
Ik was 27 en ongetrouwd.
380
00:39:07,680 --> 00:39:11,207
Geen verantwoordelijkheden.
Toen de vrouw me vroeg...
381
00:39:11,360 --> 00:39:16,366
...om haar in kamer 203
van een hotel in Parijs te ontmoeten...
382
00:39:16,520 --> 00:39:22,368
...kon ik geen reden bedenken
om nee te zeggen. En dus ging ik.
383
00:39:26,000 --> 00:39:29,925
Toen ik de vrouw zag, wist ik meteen...
384
00:39:30,080 --> 00:39:33,880
...dat één van m'n wensen
zeker niet uit zou komen.
385
00:39:34,040 --> 00:39:39,922
Ik moest op de gang blijven, en daar
vroeg ze of ik voor hen wilde werken.
386
00:39:40,080 --> 00:39:45,530
Ik vroeg wie ze waren.
En ze zei: Haganah.
387
00:39:45,680 --> 00:39:47,489
Ik kende het woord...
388
00:39:47,640 --> 00:39:52,851
...maar had geen idee wat het allemaal
inhield. Wat ze wou vragen.
389
00:39:53,000 --> 00:39:59,326
Soms baseer je een ja of een nee
op je gevoel. En ik zei ja.
390
00:39:59,480 --> 00:40:04,486
Toen mocht ik binnenkomen.
Ik ging zitten en kreeg m'n bevelen.
391
00:40:04,640 --> 00:40:06,642
Ik was geschokt.
392
00:40:07,640 --> 00:40:13,443
Ze zei: Dit gaan we doen.
We gaan heel veel Joodse overlevenden...
393
00:40:13,600 --> 00:40:18,925
...helemaal uit de uithoeken
van Oost-Europa halen...
394
00:40:19,080 --> 00:40:23,449
...en ze naar Duitsland brengen.
Jij gaat daaraan meewerken.
395
00:40:25,480 --> 00:40:29,690
Oost-Europese Joden
die Rusland in waren gevlucht...
396
00:40:29,840 --> 00:40:35,722
...of die bij de partizanen hadden
gezeten, trokken nu westwaarts.
397
00:40:35,880 --> 00:40:40,602
Ze gingen naar de ontheemdenkampen
in Duitsland en Oostenrijk.
398
00:40:40,760 --> 00:40:45,163
Via diverse havens gingen ze dan
naar Palestina.
399
00:40:46,760 --> 00:40:50,526
Deze migratie van vluchtelingen
heet de Bricha.
400
00:40:50,680 --> 00:40:52,523
Het Hebreeuwse woord voor 'vlucht'.
401
00:40:52,680 --> 00:40:57,925
Het wordt de grootste illegale
volksverhuizing in de moderne tijd.
402
00:40:59,840 --> 00:41:04,562
Vaak maakte ik 's avonds de reis.
Ik ging bij zonsondergang van huis...
403
00:41:04,720 --> 00:41:10,602
...met een konvooi van zes vrachtwagens
en een stuk of wat jeeps.
404
00:41:10,760 --> 00:41:16,802
Zo gingen we op pad.
Het inladen kostte twintig minuten.
405
00:41:18,120 --> 00:41:22,921
Als mensen tassen of koffers
bij zich hadden, smeten we die weg.
406
00:41:23,080 --> 00:41:28,246
Dan hadden we weer ruimte voor
één extra iemand in de vrachtwagen.
407
00:41:33,680 --> 00:41:39,562
Om door te kunnen gaan met die operatie
had ik sigaretten nodig.
408
00:41:39,720 --> 00:41:43,486
Sigaretten waren de valuta
van de zwarte markt.
409
00:41:43,640 --> 00:41:47,645
Een pakje sigaretten
was 15 dollar waard.
410
00:41:47,800 --> 00:41:53,409
Een slof van tien pakjes
was 150 dollar waard.
411
00:41:58,440 --> 00:42:02,286
Het kostte me één slof per Jood.
412
00:42:03,880 --> 00:42:08,727
Elke avond opnieuw had ik dus voor
45.000 dollar aan sigaretten nodig.
413
00:42:08,880 --> 00:42:14,683
Je moest de Polen omkopen,
en de Russen aan de Russische kant.
414
00:42:14,840 --> 00:42:19,402
Je gooide de baal met 300 sloffen
sigaretten op de grond...
415
00:42:19,560 --> 00:42:22,723
...en dan verdeelden zij
de boel onderling wel.
416
00:42:26,600 --> 00:42:30,400
De Führer moet precies
geweten hebben...
417
00:42:30,560 --> 00:42:36,124
...wat er gebeurde
in de concentratiekampen.
418
00:42:36,280 --> 00:42:39,443
Hoe de Joden behandeld werden.
419
00:42:39,600 --> 00:42:46,051
Ik zei al eerder: De Führer wist
geen details van de concentratiekampen.
420
00:42:46,200 --> 00:42:50,205
Ik vraag niet naar details,
maar naar de moord...
421
00:42:50,360 --> 00:42:54,604
...op vier of vijf miljoen mensen.
422
00:42:54,760 --> 00:42:57,923
Suggereert u dat niemand...
423
00:42:58,080 --> 00:43:00,765
De overlevenden probeerden
een toekomst op te bouwen...
424
00:43:00,920 --> 00:43:07,121
...en een internationaal tribunaal
berechtte de nazi's voor hun misdaden.
425
00:43:09,200 --> 00:43:14,445
Ik blijf van mening
dat de Führer die cijfers niet kende.
426
00:43:37,080 --> 00:43:39,731
Op kerstavond 1945...
427
00:43:39,880 --> 00:43:43,521
...vieren de nazi-verdachten
samen Kerstmis in een cel...
428
00:43:43,680 --> 00:43:47,082
...die is veranderd in een kapel.
429
00:43:47,240 --> 00:43:52,087
De oorlogsmisdadigers weten zeker
dat dit hun laatste kerst is.
430
00:43:54,400 --> 00:43:56,687
Göring zegt tegen de anderen:
431
00:43:57,800 --> 00:44:02,886
Als ik moet sterven, sterf ik liever
als martelaar dan als verrader.
432
00:44:05,440 --> 00:44:09,764
Men ziet de grote veroveraars uit
de geschiedenis niet als moordenaars:
433
00:44:09,920 --> 00:44:13,641
Dzjengis Khan, Peter de Grote,
Frederik de Grote.
434
00:44:13,800 --> 00:44:19,364
Ooit zal de wereld
hier anders over denken.
435
00:44:29,240 --> 00:44:32,369
Bijna acht maanden na de bevrijding...
436
00:44:32,520 --> 00:44:37,003
...heeft de wereld de Joden
nog steeds geen welkom geheten.
437
00:44:39,320 --> 00:44:44,804
De geallieerden hebben nog weinig
ondernomen om de kampen te ontruimen.
438
00:44:44,960 --> 00:44:49,921
Het nieuwe jaar begint, en er zijn 12
Joodse kampen in de Amerikaanse zone.
439
00:44:50,080 --> 00:44:55,120
Door de toestroom van Oost-Europese
Joden groeit het aantal bewoners.
440
00:44:55,280 --> 00:44:58,124
De gemoedsgesteldheid van de mensen...
441
00:44:58,280 --> 00:45:03,320
...werd gevormd door de negatieve
omstandigheden waarin ze leefden.
442
00:45:03,480 --> 00:45:07,087
Zoals een man die in een kuil zit
en eruit wil.
443
00:45:07,240 --> 00:45:11,882
Ze wisten dat ze niet in Duitsland
bleven, maar waar gingen ze dan heen?
444
00:45:12,040 --> 00:45:16,170
Ze hadden ook al heel snel door
dat ze zelf moesten vechten.
445
00:45:16,320 --> 00:45:21,406
Een ander deed niks voor ze. Ze moesten
zich een weg naar buiten vechten.
446
00:45:22,360 --> 00:45:27,810
M'n zionistische idealen hielpen me om
de psychische problemen te overwinnen...
447
00:45:27,960 --> 00:45:30,964
...die veel mensen hadden,
door de holocaust.
448
00:45:31,120 --> 00:45:37,002
Al vrij snel na de bevrijding
begonnen we de toekomst te plannen.
449
00:45:37,160 --> 00:45:44,044
De zionisten streefden naar een
onafhankelijke gemeenschap in Palestina.
450
00:45:45,240 --> 00:45:49,245
In meerdere kampen
ontstaan zionistische groeperingen.
451
00:45:52,320 --> 00:45:55,051
De zionisten beginnen zelfs
een kibboets:
452
00:45:55,200 --> 00:45:59,842
Een collectieve opleidings-boerderij
voor het leven in Palestina.
453
00:46:02,640 --> 00:46:08,329
Via onze fysieke arbeid willen we tonen
dat we nog niet vernietigd zijn.
454
00:46:08,480 --> 00:46:12,280
Dat we de wil hebben om te leven
en te bouwen.
455
00:46:15,280 --> 00:46:18,762
De kampen worden ook
centra van Joods cultureel leven.
456
00:46:18,920 --> 00:46:23,608
De ontheemden beginnen scholen
die zionisme en judaïsme onderwijzen:
457
00:46:23,760 --> 00:46:27,481
De twee belangrijkste geloven
van de overlevenden.
458
00:46:29,520 --> 00:46:34,560
Degenen van ons die nog leven, zijn
de laatst overgeblevenen van ons volk.
459
00:46:34,720 --> 00:46:38,566
We moeten hopen op een herleving
van alle waarden...
460
00:46:38,720 --> 00:46:41,724
...die ons zo lief zijn.
461
00:46:41,880 --> 00:46:47,171
Dat zijn we verschuldigd aan onze doden,
die hetzelfde verlangen hadden.
462
00:46:47,320 --> 00:46:53,680
We zijn het hen verschuldigd om weer
een waardig leven op te bouwen.
463
00:46:55,680 --> 00:46:58,524
Of je het overleefde of niet,
was toeval.
464
00:46:58,680 --> 00:47:02,810
Het enige wat je kon doen
was geen zelfmedelijden hebben.
465
00:47:02,960 --> 00:47:09,923
Niet toegeven. Je niet laten aanpraten
dat je minderwaardig was.
466
00:47:11,360 --> 00:47:15,843
We waren jong
en wilden van het leven genieten.
467
00:47:16,000 --> 00:47:18,526
Sommigen konden het niet vergeten.
468
00:47:18,680 --> 00:47:22,730
De ene mens is zwak,
de ander is sterker.
469
00:47:31,200 --> 00:47:33,965
We hadden 40 tot 50 nationaliteiten...
470
00:47:34,120 --> 00:47:37,647
...met een verschillende mentaliteit,
taal en cultuur.
471
00:47:37,800 --> 00:47:42,124
Maar op de een of andere manier
vormden we één familie.
472
00:47:43,000 --> 00:47:45,685
M'n man was een Poolse overlevende.
473
00:47:45,840 --> 00:47:50,209
Hij had niemand meer.
Iedereen was omgekomen.
474
00:47:50,360 --> 00:47:55,207
Broers, zusters, neven, nichten.
Een echtgenote en een baby.
475
00:47:55,360 --> 00:48:00,241
Toen we elkaar ontmoetten,
vonden we elkaar wel aardig.
476
00:48:00,400 --> 00:48:06,567
Na vier dagen vroeg hij of ik met hem
wilde trouwen en ik zei ja.
477
00:48:08,560 --> 00:48:13,043
In Bergen-Belsen
was elke dag wel een trouwerij.
478
00:48:14,160 --> 00:48:17,926
Mensen vormden een paar,
omdat ze niemand hadden.
479
00:48:19,160 --> 00:48:22,767
Uit eenzaamheid vormden we een stel.
480
00:48:25,080 --> 00:48:30,120
Ik kwam als vreemde in het kamp.
Geen familie, niemand om mee te praten.
481
00:48:30,280 --> 00:48:35,923
Ik voelde me zo eenzaam. Ik voelde me
net een steen in het water. Alleen.
482
00:48:37,160 --> 00:48:41,085
Ik trouwde en werd zwanger, maar
was nog niet toe aan een verbintenis.
483
00:48:41,240 --> 00:48:44,483
Ik deed het, omdat ik eenzaam was.
484
00:48:44,640 --> 00:48:49,009
Onder normale omstandigheden
zouden we nooit getrouwd zijn.
485
00:48:51,720 --> 00:48:56,408
De meeste overlevenden trouwen
met een andere overlevende.
486
00:48:56,560 --> 00:49:01,327
Ik had geen jurk,
dus maakte ik een witte rok...
487
00:49:01,480 --> 00:49:04,802
...en ik kon een witte blouse lenen.
488
00:49:04,960 --> 00:49:11,047
Ik weet niet wat ik op m'n hoofd had.
Geen sluier. Misschien een sjaaltje.
489
00:49:11,200 --> 00:49:15,250
Ik weet niet eens
of m'n man wel een pak had.
490
00:49:19,240 --> 00:49:22,244
Elk huwelijk werd
door het hele kamp gevierd.
491
00:49:22,400 --> 00:49:27,770
Alsof we allemaal familie waren.
Het hele kamp vierde mee.
492
00:49:30,480 --> 00:49:34,769
En dat was dat. Vier meisjes deelden
een kamer in het kamp.
493
00:49:34,920 --> 00:49:38,606
Ze zijn even ergens anders
naartoe gegaan...
494
00:49:38,760 --> 00:49:42,287
...zodat wij konden...
Je weet wel.
495
00:49:42,440 --> 00:49:45,842
En dat was dus het huwelijk.
496
00:49:46,840 --> 00:49:50,083
We hebben jaren gelukkig geleefd.
497
00:49:56,000 --> 00:50:00,722
In januari 1946 richten de Amerikanen
en de Britten een commissie op...
498
00:50:00,880 --> 00:50:05,681
...om het vluchtelingenprobleem met
betrekking tot Palestina te bestuderen.
499
00:50:05,840 --> 00:50:10,562
Er zitten zes Amerikanen en zes Britten
in de commissie.
500
00:50:12,720 --> 00:50:17,044
Ik ging bij de Engels-Amerikaanse
onderzoekscommissie...
501
00:50:17,200 --> 00:50:20,170
...als buitenland-correspondente
van de New York Post.
502
00:50:20,320 --> 00:50:25,804
We gingen naar Duitsland en spraken
met een aantal betrokkenen.
503
00:50:25,960 --> 00:50:31,888
We hoorden niet alleen hoe ze geleden
hadden, wat ze hadden meegemaakt...
504
00:50:32,040 --> 00:50:34,042
...maar ook wat ze nu voelden.
505
00:50:34,200 --> 00:50:38,603
Dat ze naar Palestina wilden.
Dat ze het overleefd hadden...
506
00:50:38,760 --> 00:50:43,243
...om naar het land te gaan
dat zij zagen als hun thuis.
507
00:50:43,400 --> 00:50:47,530
Een jongen van 16 was razend op ons.
508
00:50:47,680 --> 00:50:52,720
Hij zei: Waarom vraag je ons
waarom we erheen willen?
509
00:50:52,880 --> 00:50:57,169
Iedereen heeft een thuis. De Britten,
de Fransen, de Amerikanen...
510
00:50:57,320 --> 00:51:02,087
...maar wij niet. Vraag de wereld maar
waarom we niet naar huis mogen.
511
00:51:02,240 --> 00:51:06,404
De wereld is niet echt vrij
als de Joden niet vrij zijn
512
00:51:18,320 --> 00:51:22,370
Een peiling onder 19.000 ontheemden
in Duitsland wees uit...
513
00:51:22,520 --> 00:51:27,401
...dat 97 procent zich wilde vestigen
in Eretz Yisrael.
514
00:51:28,520 --> 00:51:33,208
Toen ze gevraagd werd wat hun tweede
keus was als Palestina niet kon...
515
00:51:33,360 --> 00:51:37,490
...schreven honderden op:
Het crematorium.
516
00:51:40,960 --> 00:51:45,045
Bartley Crum, een van de Amerikanen
in de commissie...
517
00:51:45,200 --> 00:51:49,171
...is diep onder de indruk
van de mensen die hij ontmoet.
518
00:51:50,160 --> 00:51:53,881
Ik weet nog hoe duidelijk
een van de getuigen het zei.
519
00:51:54,040 --> 00:51:58,250
Hij zei dat alleen het zionisme
de ontheemden erdoorheen hielp.
520
00:51:58,400 --> 00:52:01,688
Ze hadden zo onmenselijk hard gewerkt
voor de nazi's...
521
00:52:01,840 --> 00:52:07,324
...dat ze werk alleen als positief
konden ervaren als ze een ideaal hadden.
522
00:52:08,480 --> 00:52:13,566
Ik had nooit meer één dag in mijn leven
willen werken, zei hij...
523
00:52:13,720 --> 00:52:17,281
...als ik niet doordrongen was
van het ideaal van Palestina.
524
00:52:18,920 --> 00:52:23,847
De commissie praat in het Midden-Oosten
met Joden en Arabieren.
525
00:52:24,000 --> 00:52:30,007
Ook met Chaim Weizmann, voorzitter
van de internationale Zionistenbond.
526
00:52:31,800 --> 00:52:37,045
Ondanks de beloften
van Britse en Amerikaanse leiders...
527
00:52:37,200 --> 00:52:40,647
...kunnen de Joden slechts
naar Palestina...
528
00:52:40,800 --> 00:52:44,202
...als illegale immigranten.
529
00:52:44,360 --> 00:52:48,160
De Europese Joden kunnen zich
niet opnieuw vestigen...
530
00:52:48,320 --> 00:52:52,120
...op land dat doordrenkt is
met Joods bloed.
531
00:52:53,400 --> 00:52:55,846
Ze kunnen slechts overleven...
532
00:52:56,000 --> 00:53:00,881
...in een nieuw op te richten
Joodse staat in Palestina.
533
00:53:02,520 --> 00:53:05,922
De illegale route naar Palestina...
534
00:53:06,080 --> 00:53:11,246
...loopt via een gevaarlijke,
3600 meter hoge Alpenpas naar Italië.
535
00:53:27,960 --> 00:53:31,407
De hele nacht ploeterden we
door de sneeuw.
536
00:53:32,680 --> 00:53:35,251
Soms volgden we een soort pad...
537
00:53:35,400 --> 00:53:39,769
...maar vaak moesten we
tot onze middel door de sneeuw...
538
00:53:39,920 --> 00:53:42,571
...terwijl we de kinderen droegen.
539
00:53:47,480 --> 00:53:49,528
Het was zwaar.
540
00:53:49,680 --> 00:53:54,641
Winter. We moesten urenlang
door de sneeuw sjokken.
541
00:53:54,800 --> 00:53:57,883
We waren hongerig
en hadden het ijskoud.
542
00:53:58,040 --> 00:54:02,011
We waren uitgeput. Totaal uitgeput.
543
00:54:11,600 --> 00:54:15,730
Dit is een nieuw soort mens,
gevormd door onvoorstelbaar lijden.
544
00:54:19,000 --> 00:54:21,207
Hoe goed je de grenzen ook bewaakt...
545
00:54:21,360 --> 00:54:26,241
...deze mensen reizen van land naar land
naar de Middellandse-Zeehavens.
546
00:54:27,080 --> 00:54:31,244
Ze zijn vastbesloten om zich
door niemand te laten tegenhouden.
547
00:54:45,880 --> 00:54:49,327
Voorbij de bergen wacht de zee nog.
548
00:54:49,480 --> 00:54:52,609
'S Nachts stappen de vluchtelingen
op gammele schepen...
549
00:54:52,760 --> 00:54:56,321
...die in het geheim
naar Palestina varen.
550
00:54:56,480 --> 00:55:01,646
De boten zijn vaak gekocht in de VS
en worden bemand door Amerikanen.
551
00:55:03,760 --> 00:55:07,481
Ik zat in de ivoren toren
van de rechtenfaculteit van Harvard.
552
00:55:07,640 --> 00:55:11,486
Toen kreeg ik door
wat er in Europa gebeurd was.
553
00:55:11,640 --> 00:55:16,646
Ik kon als Joodse jongen niet toezien
hoe er geschiedenis geschreven werd.
554
00:55:16,800 --> 00:55:19,485
Harvard kon wachten.
Dit was een historisch moment.
555
00:55:19,640 --> 00:55:23,486
De joden veranderden de wereld.
556
00:55:23,640 --> 00:55:29,682
Ze verlieten de getto's van Europa
om hun eigen staat te vormen.
557
00:55:29,840 --> 00:55:32,207
En daar moest ik bij zijn.
558
00:55:38,680 --> 00:55:43,846
Ze werden met rubbervlotten
van de kust naar ons schip vervoerd.
559
00:55:44,000 --> 00:55:48,085
Volkomen in stilte,
alsof het een stomme film was.
560
00:55:48,240 --> 00:55:52,768
Oude mensen, jonge mensen, kinderen
moesten aan boord klimmen.
561
00:55:52,920 --> 00:55:56,163
De meesten hadden geen familie meer.
562
00:55:56,320 --> 00:55:59,722
Ze hadden elk een waterfles
en een rugzakje.
563
00:55:59,880 --> 00:56:03,851
Dat waren de enige bezittingen
die ze hadden.
564
00:56:04,000 --> 00:56:10,042
Ik weet nog dat ik een man ertoe
aanspoorde om aan boord te klimmen.
565
00:56:10,200 --> 00:56:14,683
Hij sprak in het Jiddisch tegen me,
maar ik zeg 't niet in het Jiddisch.
566
00:56:14,840 --> 00:56:20,449
Hij zei: Ho eens even. Vroeger
was ik de baas in mijn eigen huis.
567
00:56:21,440 --> 00:56:25,604
En toen drong het opeens
tot me door...
568
00:56:25,760 --> 00:56:33,201
...dat het werkelijk stom geluk was
dat ik niet in zijn schoenen stond.
569
00:56:33,360 --> 00:56:37,206
Dat ik 'n blakende Amerikaan was die het
gemakkelijk had gehad in de oorlog...
570
00:56:37,360 --> 00:56:41,888
...en hem nu stond te commanderen.
Hij had m'n vader kunnen zijn.
571
00:57:00,000 --> 00:57:05,723
Er zitten 1500 mensen op een schip.
Ze mogen slechts om de beurt aan dek.
572
00:57:12,040 --> 00:57:17,843
Tijdens de reis verstoppen ze zich, om
niet ontdekt te worden door de Britten.
573
00:57:43,720 --> 00:57:48,567
We zagen een bommenwerper
een aantal keren overvliegen.
574
00:57:48,720 --> 00:57:52,281
We waren ontdekt
door een Brits verkenningsvliegtuig.
575
00:57:52,440 --> 00:57:56,604
De mensen mochten nu aan dek komen.
576
00:58:05,000 --> 00:58:06,889
De Haganah had besloten...
577
00:58:07,040 --> 00:58:12,570
...dat als we aangehouden werden,
we ons zouden verzetten.
578
00:58:12,720 --> 00:58:18,045
We wilden niet meewerken aan deze
onrechtvaardige actie van de Britten.
579
00:58:18,200 --> 00:58:21,761
We lieten ons niet
naar de slachtbank voeren.
580
00:58:21,920 --> 00:58:26,005
Alsof we gedwee naar 't crematorium
gingen. We zouden vechten.
581
00:58:26,160 --> 00:58:31,610
Verzet was ook belangrijk
om de wereld te tonen dat we ons niet...
582
00:58:31,760 --> 00:58:37,529
...zouden laten dwarsbomen.
We hadden het recht om te gaan.
583
00:58:41,560 --> 00:58:46,282
De Britse mariniers sprongen aan boord.
Ze hadden schilden en helmen.
584
00:58:46,440 --> 00:58:49,683
Ze hadden knuppels
met lood aan het uiteinde...
585
00:58:49,840 --> 00:58:54,289
...en ze hadden geweren.
En er werd gevochten.
586
00:58:58,920 --> 00:59:03,960
Ze kregen het stuurhuis in handen
en scheidden de vechtenden in groepen.
587
00:59:04,120 --> 00:59:06,600
Ze hielden ze onder schot.
588
00:59:08,960 --> 00:59:13,761
Toen we de haven van Haifa bereikten,
sprongen er drie van ons in het water.
589
00:59:13,920 --> 00:59:18,608
Ik werd na een minuut of tien uit het
water gehaald door een patrouilleboot.
590
00:59:21,640 --> 00:59:24,689
In 1945 probeerden 63 schepen...
591
00:59:24,840 --> 00:59:30,449
...met bijna 90.000 vluchtelingen
het Beloofde Land te bereiken.
592
00:59:32,040 --> 00:59:34,725
Slechts zes ontliepen
de Britse oorlogsschepen...
593
00:59:34,880 --> 00:59:37,929
...en bereikten ongezien
de kust van Palestina.
594
00:59:39,400 --> 00:59:42,609
De Britten brengen de gewonden
naar ziekenhuizen.
595
00:59:42,760 --> 00:59:47,049
De rest wordt naar gevangenkampen
overgebracht.
596
00:59:51,200 --> 00:59:54,966
In mei 1946 beveelt
de Engels-Amerikaanse commissie...
597
00:59:55,120 --> 01:00:02,322
...in een rapport aan om onmiddellijk
100.000 Joden toe te laten in Palestina.
598
01:00:04,240 --> 01:00:07,528
President Truman
steunt het rapport meteen...
599
01:00:07,680 --> 01:00:10,650
...maar de Britten wijzen het
net zo snel af.
600
01:00:14,400 --> 01:00:20,362
Attlee verklaart dat immigratie
naar Palestina pas mogelijk wordt...
601
01:00:20,520 --> 01:00:26,687
...als de Haganah en andere
illegale Joodse legers zich opheffen.
602
01:00:26,840 --> 01:00:31,687
In juni voegt Bevin er
op een conferentie van Labour aan toe:
603
01:00:31,840 --> 01:00:36,050
In de VS, en vooral in New York,
heerst nogal wat opwinding.
604
01:00:36,200 --> 01:00:39,363
Ze willen 100.000 mensen
in Palestina toelaten.
605
01:00:39,520 --> 01:00:44,321
Ik hoop dat ze me niet verkeerd begrijpen
als ik in alle onschuld zeg...
606
01:00:44,480 --> 01:00:49,281
...dat de reden is, dat ze er niet
te veel in New York willen hebben.
607
01:00:54,640 --> 01:00:59,646
In de VS gelden al strenge beperkingen
voor immigratie.
608
01:00:59,800 --> 01:01:05,170
Velen zien buitenlanders als bedreiging
voor de Amerikaanse identiteit.
609
01:01:05,320 --> 01:01:08,085
Onder andere oorlogsveteranen...
610
01:01:08,240 --> 01:01:12,723
...willen immigratie verbieden
voor een periode van vijf tot tien jaar.
611
01:01:16,840 --> 01:01:22,768
Van elke 8 brieven aan de regering
zijn er 7 tegen toelating van ontheemden.
612
01:01:23,800 --> 01:01:27,566
Het woord vluchteling
is synoniem aan Jood...
613
01:01:27,720 --> 01:01:31,566
...en dat is synoniem aan 'rood',
aldus een briefschrijver.
614
01:01:32,600 --> 01:01:35,171
Een jaar na de Duitse nederlaag...
615
01:01:35,320 --> 01:01:41,566
...zijn de communisten
de grote vijand van Amerika geworden.
616
01:01:45,040 --> 01:01:47,964
Om Duitse steun te krijgen
tegen het communisme...
617
01:01:48,120 --> 01:01:52,489
...reist minister James Burns
met Hitlers trein door Duitsland.
618
01:01:52,640 --> 01:01:54,881
Hij slaapt in diens coupé.
619
01:01:55,720 --> 01:01:58,724
In Stuttgart verzekert hij
een groep industriëlen...
620
01:01:58,880 --> 01:02:05,570
...dat ze hun fabrieken mogen houden
als ze de VS steunen in de Koude Oorlog.
621
01:02:05,720 --> 01:02:11,727
Amerika wil het bestuur van Duitsland
teruggeven aan het Duitse volk.
622
01:02:11,880 --> 01:02:19,002
Amerika wil het Duitse volk helpen
om 'n eerzame positie terug te krijgen...
623
01:02:19,160 --> 01:02:24,690
...tussen de vrije
en vredelievende landen op aarde.
624
01:02:38,040 --> 01:02:41,886
De Duitsers reageren opgelucht
op deze boodschap.
625
01:02:42,960 --> 01:02:46,248
Amerika straft de Duitse bedrijven
dus niet...
626
01:02:46,400 --> 01:02:49,244
...voor hun samenwerking met Hitler.
627
01:02:50,520 --> 01:02:55,845
Industriëlen hadden concentratiekamp-
gevangenen als dwangarbeider gebruikt.
628
01:02:56,000 --> 01:02:59,049
Ze kregen nu een tweede kans.
629
01:03:00,960 --> 01:03:04,681
De Amerikanen zien hun misdaden
tegen de Joden door de vingers...
630
01:03:04,840 --> 01:03:09,402
...als ze meewerken aan de economische
oorlog tegen het communisme.
631
01:03:11,400 --> 01:03:16,804
De geallieerden zijn ook bereid de daden
van andere collaborateurs te vergeten.
632
01:03:18,320 --> 01:03:23,611
De nazi's hadden voor miljoenen
aan goud geroofd uit bezette landen...
633
01:03:23,760 --> 01:03:25,967
...en van de Joden die ze vermoordden.
634
01:03:26,120 --> 01:03:29,602
Na de oorlog is men zo bang
voor het communisme...
635
01:03:29,760 --> 01:03:34,766
...dat de VS, Engeland en Frankrijk
44 miljoen dollar aan gestolen goud...
636
01:03:34,920 --> 01:03:38,766
...aan Hitlers voormalige bondgenoten,
Oostenrijk en Italië, geven.
637
01:03:38,920 --> 01:03:42,322
Er wordt ook geld gereserveerd
voor de ontheemdenkampen...
638
01:03:42,480 --> 01:03:46,769
...maar die financiering houdt op
als Engeland bezwaar maakt.
639
01:03:54,120 --> 01:03:56,168
Opnieuw crisis in Palestina.
640
01:03:56,320 --> 01:04:01,121
De Britten zoeken naar wapens
in de Joodse nederzettingen in Yagour.
641
01:04:01,280 --> 01:04:04,170
Aanleiding voor het recente geweld...
642
01:04:04,320 --> 01:04:10,043
...is de Britse weigering om
100.000 Joden toe te laten in Palestina.
643
01:04:11,760 --> 01:04:16,163
In Palestina reageren de 5000 leden
van de Hebreeuwse verzetsbeweging...
644
01:04:16,320 --> 01:04:21,531
...op Attlee's oproep om te ontwapenen
met veel geweld tegen de Britten.
645
01:04:27,200 --> 01:04:30,363
In de overtuiging
dat alleen geweld helpt...
646
01:04:30,520 --> 01:04:35,128
...blazen verzetsstrijders bruggen op
en beschadigen ze bedrijven...
647
01:04:35,280 --> 01:04:40,810
...aangevend dat ze niet passief zullen
wachten tot de ontheemden weg mogen.
648
01:04:40,960 --> 01:04:45,010
De Britten hebben 80.000 militairen
en 20.000 politiemensen in Palestina.
649
01:04:45,160 --> 01:04:48,403
Ze nemen drastische
vergeldingsmaatregelen.
650
01:04:58,520 --> 01:05:03,481
De ochtend van 29 juni 1946 wordt
door de Joden Zwarte Sabbat genoemd.
651
01:05:03,640 --> 01:05:06,405
Alle Britse soldaten
en politieagenten...
652
01:05:06,560 --> 01:05:12,249
...doorzoeken het Joodse hoofdkwartier
en 25 nederzettingen in het land.
653
01:05:16,200 --> 01:05:20,125
In elk huis zoeken ze
naar leden van het Joodse verzet.
654
01:05:21,400 --> 01:05:25,246
Ze arresteren 2718 Joden...
655
01:05:25,400 --> 01:05:29,041
...en sturen die zonder proces
naar interneringskampen.
656
01:05:29,840 --> 01:05:33,242
Geen enkele leider van de Haganah
wordt gepakt.
657
01:05:34,280 --> 01:05:40,003
Menachem Begin, leider van de militante
Irgun, acht een tegenaanval nodig.
658
01:05:42,160 --> 01:05:46,802
Palestina. In het Britse hoofdkwartier
in het King David Hotel...
659
01:05:46,960 --> 01:05:50,043
...kwam de onrust
ineens tot een uitbarsting.
660
01:05:52,200 --> 01:05:56,842
De bom was geplaatst
door extremistische verzetsstrijders.
661
01:05:57,000 --> 01:05:58,809
Er waren veel slachtoffers.
662
01:05:58,960 --> 01:06:04,285
De Joodse leiders spraken hun afschuw uit
over de vreselijke daad.
663
01:06:04,440 --> 01:06:09,128
Toen deze beelden kwamen,
stond het dodental op 76.
664
01:06:09,280 --> 01:06:15,561
Onder de doden: hooggeplaatste Britten
en prominente Joden en Arabieren.
665
01:06:17,240 --> 01:06:23,202
Uiteindelijk zijn er 91 doden.
De wereld veroordeelt het terrorisme.
666
01:06:23,360 --> 01:06:29,606
Het Britse koloniale bestuur wordt
ondermijnd door de stijgende kosten.
667
01:06:45,760 --> 01:06:51,130
In Polen denken de Joden die zijn
gebleven ook na over hun toekomst.
668
01:06:51,280 --> 01:06:57,287
Op 4 juli 1946 worden in Kielce
41 van de 200 Joden vermoord...
669
01:06:57,440 --> 01:07:00,125
...als een negenjarig jongetje zegt
dat hij heeft gezien...
670
01:07:00,280 --> 01:07:04,490
...dat Joden baby's van christenen
ritueel vermoordden.
671
01:07:04,640 --> 01:07:09,123
De lynchpartij wordt geleid
door geestelijken en de militie.
672
01:07:13,200 --> 01:07:16,647
De pogrom in Kielce
was echt bitter.
673
01:07:17,520 --> 01:07:20,649
Er ging een schokgolf door Europa.
674
01:07:23,400 --> 01:07:26,449
Generaal McNarney,
hoofd van de VS-strijdkrachten...
675
01:07:26,600 --> 01:07:29,922
...stuurt rabbijnen Friedman en Bernstein
naar Warschau...
676
01:07:30,080 --> 01:07:34,688
...om uit te zoeken hoe de moorden
het vluchtelingenprobleem beïnvloeden.
677
01:07:35,360 --> 01:07:38,807
De rabbijnen bezoeken
vier machtige figuren in Polen.
678
01:07:38,960 --> 01:07:41,770
De Amerikaanse ambassadeur
is de eerste.
679
01:07:42,920 --> 01:07:48,370
Of je was ervoor dat er ergens
een staat werd gesticht...
680
01:07:48,520 --> 01:07:51,171
...of je was er niet voor.
En hij was er niet voor.
681
01:07:51,320 --> 01:07:55,723
Hij zei: Die verdomde Joden
veroorzaken constant problemen.
682
01:07:57,600 --> 01:08:00,843
Daarna gaan ze
naar de katholieke kardinaal.
683
01:08:01,000 --> 01:08:03,685
Hij zei: Ik heb u niets te vertellen.
684
01:08:03,840 --> 01:08:09,210
'Die Joden hebben het aan zichzelf te
danken. Het zijn allemaal communisten.'
685
01:08:12,800 --> 01:08:16,600
Als derde gaan ze
naar de Poolse premier.
686
01:08:16,760 --> 01:08:20,321
Hij zei: Ik begrijp het best
als die Joden willen vluchten.
687
01:08:20,480 --> 01:08:25,008
'Ik snap dat ze naar Duitsland willen
vluchten, waar de Amerikanen zijn.
688
01:08:25,160 --> 01:08:30,326
Dat betekent veiligheid. Dat begrijp ik.
Maar ik kan u niet helpen.'
689
01:08:32,800 --> 01:08:37,806
Als laatste praten ze met de leider
van de communistische partij, een Jood.
690
01:08:38,720 --> 01:08:41,371
Hij zei: Een pogrom, nou en?
691
01:08:41,520 --> 01:08:46,686
'Er zijn altijd al pogroms geweest.
Daar is niks ergs aan.
692
01:08:46,840 --> 01:08:50,561
Het spijt me, maar in de geschiedenis
is het irrelevant.'
693
01:08:55,600 --> 01:09:00,083
We schreven in het rapport dat
het leger in Duitsland kon verwachten...
694
01:09:00,240 --> 01:09:04,802
...dat er in het volgende jaar
tot anderhalf jaar...
695
01:09:04,960 --> 01:09:10,569
...ongeveer 150.000 mensen
van oost naar west zouden trekken.
696
01:09:12,280 --> 01:09:16,171
Als je de Joden
bij de grens wil tegenhouden...
697
01:09:16,320 --> 01:09:19,881
...zal je dat gewapenderhand moeten doen.
698
01:09:28,960 --> 01:09:35,002
Generaal McNarney stuurt
rabbijn Bernstein naar Washington.
699
01:09:35,160 --> 01:09:40,564
President Truman neemt snel
een besluit: Hou de grenzen open.
700
01:09:40,720 --> 01:09:44,202
In drie maanden tijd
vertrekken 90.000 mensen uit Polen...
701
01:09:44,360 --> 01:09:46,966
...naar de Amerikaanse zone
in Duitsland en Oostenrijk.
702
01:09:47,120 --> 01:09:49,771
Ze willen naar Palestina emigreren.
703
01:09:56,080 --> 01:10:02,042
Het afscheid was moeilijk.
Hier was ik geboren en opgegroeid.
704
01:10:02,200 --> 01:10:06,046
Ik keek vanuit de trein
naar het landschap waarvan ik hield.
705
01:10:06,200 --> 01:10:09,682
Ik wist dat ik nooit meer
terug zou komen.
706
01:10:13,320 --> 01:10:15,322
We hebben genoeg gezworven.
707
01:10:15,480 --> 01:10:19,963
We hebben te lang gewerkt en gestreden
op het land van een ander.
708
01:10:20,120 --> 01:10:24,045
Nu moeten we
een eigen land opbouwen.
709
01:10:26,560 --> 01:10:33,011
Het leven in de kampen biedt weinig
meer zekerheid dan hun oude leven.
710
01:10:34,040 --> 01:10:36,691
De Duitsers vermoordden ons,
zei iemand.
711
01:10:36,840 --> 01:10:39,605
'De Britten laten ons niet leven.'
712
01:10:45,400 --> 01:10:47,289
In de herfst van 1946...
713
01:10:47,440 --> 01:10:51,604
...komt David Ben-Goerion zelf
in Duitsland de situatie bekijken.
714
01:10:52,600 --> 01:10:56,685
Rabbijn Friedman geeft hem
een rondleiding door de kampen.
715
01:10:59,600 --> 01:11:04,447
Ik zei tegen hem: Wat u moet doen,
als ik zo vrij mag zijn...
716
01:11:04,600 --> 01:11:07,206
...is het moreel opvijzelen.
717
01:11:07,360 --> 01:11:13,208
Hij kwam naar voren, en iedereen stond.
Er waren geen stoelen.
718
01:11:13,360 --> 01:11:17,809
Hij sprak een paar minuten in
het Hebreeuws. Ik herinner me dit nog:
719
01:11:17,960 --> 01:11:21,806
'Ik ben met lege zakken bij u gekomen.'
720
01:11:21,960 --> 01:11:28,320
Hij trok z'n broekzakken naar buiten,
om te laten zien dat ze leeg waren.
721
01:11:28,480 --> 01:11:32,451
'Ik kan u geen papieren geven.'
722
01:11:32,600 --> 01:11:37,447
Dat betekende: Ik kan u niet
op legale wijze naar Palestina brengen.
723
01:11:38,280 --> 01:11:41,523
'Ik moet u vragen om geduld...
724
01:11:41,680 --> 01:11:44,684
...en ik moet vragen om te hopen.
725
01:11:44,840 --> 01:11:49,129
We willen dat u komt.
We hebben u nodig.' En daarna...
726
01:11:49,280 --> 01:11:54,161
...gaf hij ze het gevoel
dat zij een bijdrage konden leveren...
727
01:11:54,320 --> 01:11:57,244
...aan het opbouwen
van de toekomstige staat.
728
01:11:57,400 --> 01:12:03,203
Ons lied heet Hoop. Hatikwa.
Dat betekent hoop, in het Hebreeuws.
729
01:12:03,360 --> 01:12:06,250
'Laten we allemaal Hatikwa zingen.'
730
01:12:06,960 --> 01:12:09,042
Hij kon niet zingen.
731
01:12:09,200 --> 01:12:13,444
En ik kan maar op één toon zingen.
732
01:12:13,600 --> 01:12:17,400
We stonden daar met z'n tweeën,
heel kwetsbaar.
733
01:12:17,560 --> 01:12:22,248
Ik zei: Ik wou dat iemand
dit lied kon inzetten.
734
01:12:22,400 --> 01:12:26,564
Maar toen begonnen de mensen
het lied te zingen.
735
01:12:26,720 --> 01:12:32,443
Ze gingen steeds luider zingen,
tot het uiteindelijk heel luid was.
736
01:12:42,280 --> 01:12:49,243
Tijdens het lied begon hij te huilen.
Hij zei verder niets meer.
737
01:12:49,400 --> 01:12:53,405
Hij was ontroerd.
En ik ook, als ik eraan terugdenk.
738
01:12:55,720 --> 01:13:00,362
We verlieten het kamp
en gingen met de auto naar het hotel.
739
01:13:00,520 --> 01:13:06,687
Hij zei: Ze hebben wel geduld.
We zullen het land op hen bouwen.
740
01:13:12,560 --> 01:13:17,407
Ondanks de Britse oorlogsschepen
en de gevaarlijke reis...
741
01:13:17,560 --> 01:13:21,360
...blijven de Joden
illegaal naar Palestina gaan.
742
01:13:30,480 --> 01:13:32,721
Vanaf augustus 1946...
743
01:13:32,880 --> 01:13:36,441
...deporteren de Britten
illegale immigranten uit Palestina...
744
01:13:36,600 --> 01:13:40,400
...naar detentiekampen op Cyprus.
745
01:13:48,200 --> 01:13:51,682
Je moest Cyprus ruiken
om het te geloven.
746
01:13:51,840 --> 01:13:55,003
Ik kan Cyprus nog steeds ruiken.
747
01:13:55,160 --> 01:14:00,803
Ik geloof dat het een graad of 46 was,
maar het voelde alsof het 95 graden was.
748
01:14:00,960 --> 01:14:05,602
De mensen woonden opeengepakt
in tenten en hutjes.
749
01:14:05,760 --> 01:14:11,449
Op Cyprus had je geen stromend water.
Er was geen privacy.
750
01:14:11,600 --> 01:14:16,481
Je rook de hele tijd het afval.
Je rook het zweet van de mensen...
751
01:14:16,640 --> 01:14:20,645
...die buiten met hun potten en pannen
stonden te koken.
752
01:14:20,800 --> 01:14:23,770
Binnen waren geen keukens.
753
01:14:25,040 --> 01:14:30,763
Ik had het gevoel dat die mensen
of heel erg wanhopig waren...
754
01:14:30,920 --> 01:14:34,811
...of zo hoopvol,
dat niets ze kon tegenhouden.
755
01:14:34,960 --> 01:14:39,682
Sommigen waren heel sterk...
756
01:14:39,840 --> 01:14:43,925
...en hadden tegelijk het gevoel
dat de wereld niets om hen gaf.
757
01:14:44,080 --> 01:14:48,085
Dat ze geleden hadden
en zouden blijven lijden.
758
01:14:48,240 --> 01:14:52,928
Ze keken je enigszins apathisch aan...
759
01:14:53,080 --> 01:14:58,450
...en tegelijk wist je dat ze dachten:
760
01:14:58,600 --> 01:15:01,683
Er is iemand van de aarde
naar de hel gekomen...
761
01:15:01,840 --> 01:15:05,606
...om te kijken
hoe dit voorgeborchte eruitziet.
762
01:15:07,120 --> 01:15:10,249
Maar ondanks dat alles...
763
01:15:10,400 --> 01:15:14,962
...werden er in één jaar
500 baby's geboren.
764
01:15:16,120 --> 01:15:20,728
Veel vrouwen werden niet meer
ongesteld, vooral in de kampen.
765
01:15:21,760 --> 01:15:27,051
Ze vonden het vreselijk dat ze
misschien nooit kinderen konden krijgen.
766
01:15:27,200 --> 01:15:29,806
Ze wilden dus heel graag een kind...
767
01:15:29,960 --> 01:15:35,763
...al was het alleen maar om
te bewijzen dat ze levensvatbaar waren.
768
01:15:35,920 --> 01:15:39,925
Wat nog belangrijker was:
Het stichten van een gezin...
769
01:15:40,080 --> 01:15:42,811
...was een daad van verzet tegen Hitler.
770
01:15:48,400 --> 01:15:52,530
De kampen op Cyprus en in Europa
hadden het hoogste geboortecijfer...
771
01:15:52,680 --> 01:15:55,445
...van alle Joodse gemeenschappen
ter wereld.
772
01:16:05,800 --> 01:16:12,081
Eind 1946 worden er elke maand
1000 Joodse baby's geboren in de kampen.
773
01:16:14,880 --> 01:16:19,363
Ik voelde me niet goed. Ik ging naar de
dokter en die zei dat ik zwanger was.
774
01:16:19,520 --> 01:16:22,842
Ik was zo blij dat ik zwanger was...
775
01:16:23,000 --> 01:16:27,642
...dat ik meteen tegen de
andere vrouwen zei dat ik zwanger was.
776
01:16:27,800 --> 01:16:34,046
Eentje zei: Wat is dat nou jammer.
Ik vroeg waarom ze niet blij was.
777
01:16:34,200 --> 01:16:41,243
Die ochtend had ze gehoord dat ik
een visum voor Amerika kon krijgen.
778
01:16:41,400 --> 01:16:45,371
Ik zei: Nou en?
Ik kan toch naar Amerika gaan? Nee.
779
01:16:45,520 --> 01:16:50,321
De baby moest een halfjaar zijn
voordat ik weg mocht.
780
01:16:50,480 --> 01:16:55,691
Dat bedierf de pret een beetje, maar
het speet me niet dat ik zwanger was.
781
01:16:56,680 --> 01:17:00,685
Elke moeder houdt van haar kinderen.
Maar zij vervingen m'n ouders...
782
01:17:00,840 --> 01:17:05,607
...mijn broers, ooms,
neven en nichten, iedereen.
783
01:17:05,760 --> 01:17:10,971
Ouders zijn niet te vervangen. Maar
ik had in elk geval iets van mezelf.
784
01:17:11,120 --> 01:17:15,205
In '47 zijn we toen naar Amerika gegaan.
785
01:17:19,200 --> 01:17:25,890
De meesten die naar Israël gingen,
waren zionist en wilden een Joodse staat.
786
01:17:26,040 --> 01:17:31,251
De meesten die naar de VS gingen,
kwamen omdat ze er familie hadden.
787
01:17:31,400 --> 01:17:35,485
Ze geloofden dat ze weer
een familie konden vormen.
788
01:17:35,640 --> 01:17:38,246
Zij kwamen met dat verlangen.
789
01:17:49,400 --> 01:17:54,361
Op de boot vol Joodse vluchtelingen
richtten we ons al op de toekomst.
790
01:17:54,520 --> 01:17:59,321
Niemand praatte over het verleden,
maar iedereen had een verhaal.
791
01:17:59,480 --> 01:18:03,644
Er heerste een sfeer van verwachting.
792
01:18:28,720 --> 01:18:32,406
Ik voelde me de eerste dag
al helemaal thuis.
793
01:18:32,560 --> 01:18:39,330
In Europa had ik alleen ellende,
tragedie en verschrikking achtergelaten.
794
01:18:39,480 --> 01:18:42,450
Ik was een feniks
die herrees uit de as.
795
01:18:42,600 --> 01:18:46,730
Ik voelde me sterk,
door een enorm gevoel van vrijheid.
796
01:18:46,880 --> 01:18:50,009
De tragedie zat in me
en zou bij me blijven...
797
01:18:50,160 --> 01:18:53,642
...maar voorlopig
was dit m'n wedergeboorte.
798
01:18:53,800 --> 01:18:57,600
Ik voelde me een gebochelde
die ineens z'n bochel kwijt was.
799
01:18:57,760 --> 01:19:00,969
Die ineens rechtop kan lopen,
als een man.
800
01:19:05,640 --> 01:19:09,281
Maar zelfs in Amerika,
zelfs bij de Joden onderling...
801
01:19:09,440 --> 01:19:13,490
...worden de overlevenden
met gemengde gevoelens ontvangen.
802
01:19:14,520 --> 01:19:17,126
De mensen keken naar ons,
alsof ze wilden zeggen:
803
01:19:17,280 --> 01:19:19,806
Waarom heeft m'n broer
het niet gered en jij wel?
804
01:19:19,960 --> 01:19:23,089
Alsof ik me moest verontschuldigen
dat ik het overleefd had.
805
01:19:23,240 --> 01:19:29,282
Ik deed een pleister op m'n nummer,
zodat ik er niet over hoefde te praten.
806
01:19:30,640 --> 01:19:35,009
Toen ik aankwam, wilde ik m'n broer
het hele verhaal vertellen.
807
01:19:35,160 --> 01:19:40,849
Hij wist niet hoe onze ouders waren
gestorven. Maar ze wilden niet luisteren.
808
01:19:41,000 --> 01:19:46,131
Ze zeiden: Vergeet het. Ze vonden
het erg dat ik van streek raakte.
809
01:19:46,280 --> 01:19:49,363
Voor mij was het goed geweest
om erover te praten.
810
01:19:49,520 --> 01:19:54,560
Maar ze wilden niet luisteren.
Ik moest het vergeten. Dat lukte niet...
811
01:19:54,720 --> 01:19:57,929
...maar ik heb geleerd
om er niet over te praten.
812
01:19:59,240 --> 01:20:04,565
We snapten hun verhalen niet.
Die waren te gruwelijk om waar te zijn.
813
01:20:04,720 --> 01:20:07,007
We geloofden ze gewoon niet.
814
01:20:07,160 --> 01:20:11,609
Ze hadden hulp nodig, maar we hadden
geen idee waar ze het over hadden.
815
01:20:12,400 --> 01:20:17,725
Ze zeiden: Je woont nu in Amerika.
Je moet niet meer aan 't verleden denken.
816
01:20:17,880 --> 01:20:24,331
De reacties waren soms zo hard,
dat je ze bijna niet kan herhalen.
817
01:20:24,480 --> 01:20:29,646
Als iemand over Auschwitz vertelde,
zei men hier: Wij hadden het ook zwaar.
818
01:20:29,800 --> 01:20:34,840
'Bij ons waren sigaren op rantsoen.'
Of: 'Kreeg je echt nooit een toetje?'
819
01:20:35,000 --> 01:20:40,131
Of: 'Geen toiletpapier? Hoe kan je nou
zonder toiletpapier leven?'
820
01:20:40,280 --> 01:20:47,129
Of: 'Wat heb je gedaan om te overleven?'
Alsof je dan immorele dingen had gedaan.
821
01:20:47,280 --> 01:20:51,649
De ontvangst was uiterst moeilijk.
Er was geen respect.
822
01:20:54,880 --> 01:20:59,408
Na een tijdje wilde ik niet meer
over de holocaust praten.
823
01:20:59,560 --> 01:21:02,769
Ik besloot om alles te vergeten.
824
01:21:02,920 --> 01:21:06,811
Ik vermeed alles wat me
aan het verleden deed denken.
825
01:21:08,160 --> 01:21:13,724
Voor veel overlevenden
duurt deze vlucht in de stilte jaren.
826
01:21:18,720 --> 01:21:21,644
Er waren 16 doden en 13 gewonden...
827
01:21:21,800 --> 01:21:27,330
...bij een extremistische aanslag
op een officiersclub in Haifa.
828
01:21:28,520 --> 01:21:34,368
Begin 1947 staan de Britten in Palestina
op het punt van instorten.
829
01:21:38,560 --> 01:21:43,805
Er gaat geen nacht voorbij zonder
aanvallen op hun militaire installaties.
830
01:21:45,440 --> 01:21:52,005
In januari 1947 worden vrouwen
en kinderen van de Britten geëvacueerd.
831
01:21:53,040 --> 01:21:58,331
Geplaagd door onrust in India, Egypte
en andere delen van het Gemenebest...
832
01:21:58,480 --> 01:22:03,486
...overwegen de Britten om in Palestina
de handdoek in de ring te gooien.
833
01:22:10,680 --> 01:22:14,082
In januari, in een van de zwaarste
winters van de eeuw...
834
01:22:14,240 --> 01:22:18,529
...gaan rabbijn Friedman en rabbijn
Bernstein naar Ernest Bevin in Londen.
835
01:22:18,680 --> 01:22:23,720
Hij zat achter z'n bureau
met een bontjas aan en een sjaal om.
836
01:22:23,880 --> 01:22:29,887
Hij had een hoed op, en er stond
een elektrisch kacheltje bij z'n voeten.
837
01:22:30,040 --> 01:22:35,365
En dit was de minister van Buitenlandse
Zaken van het Britse imperium.
838
01:22:36,360 --> 01:22:39,842
Hij was in een pesthumeur.
839
01:22:40,000 --> 01:22:46,007
Ik kan het gesprek niet herhalen.
Het was ongelooflijk grof.
840
01:22:46,160 --> 01:22:50,404
Het was een onophoudelijk spervuur.
841
01:22:50,560 --> 01:22:56,203
'De Joden zijn de oorzaak van de ellende
op aarde. Logisch dat men jullie haat.
842
01:22:56,360 --> 01:23:02,083
Jullie zijn nooit tevreden.
Jullie vragen altijd wel ergens om.'
843
01:23:02,240 --> 01:23:05,926
Uiteindelijk kwam het
tot een vreselijke uitbarsting:
844
01:23:06,080 --> 01:23:12,247
'Waarom moet Engeland dat hele
kloteprobleem verdomme oplossen?
845
01:23:12,400 --> 01:23:17,531
Ik verwijs het door naar de VN.
Laten zij het maar oplossen.'
846
01:23:19,600 --> 01:23:22,444
Een maand later kondigt Bevin aan...
847
01:23:22,600 --> 01:23:27,003
...dat hij het probleem overdraagt
aan de Verenigde Naties.
848
01:23:29,880 --> 01:23:35,808
De Joodse delegatie praat op de hotel-
kamer van Weizmann over hun kansen.
849
01:23:36,880 --> 01:23:41,408
De Sovjet-Unie zou tegen ons zijn.
Dat waren al vijf stemmen.
850
01:23:41,560 --> 01:23:46,726
De meeste Zuid-Amerikaanse landen zouden
tegen zijn, want het Vaticaan had...
851
01:23:46,880 --> 01:23:53,001
...een theologisch geschil met de joden.
852
01:23:53,160 --> 01:23:58,564
De sociaal-democratische landen,
waarvan er veel waren in Europa...
853
01:23:58,720 --> 01:24:04,921
...zouden Bevin steunen,
omdat hij hun vlees en hun bloed was.
854
01:24:05,080 --> 01:24:09,290
Toen we de litanie van dr. Weizmann
hadden aangehoord...
855
01:24:09,440 --> 01:24:12,762
...vertrokken we, enigszins gelouterd.
856
01:24:12,920 --> 01:24:18,086
Het leek niet goed voor ons dat de VN
nu over de kwestie ging beslissen.
857
01:24:19,640 --> 01:24:25,568
Op 28 april wordt er vergaderd
in Lake Success op Long Island...
858
01:24:25,720 --> 01:24:31,011
...over een nieuwe commissie die
het probleem 'Palestina' moet oplossen.
859
01:24:31,160 --> 01:24:36,087
Weinig mensen verwachten
dat de zitting resultaat op zal leveren.
860
01:24:37,720 --> 01:24:41,406
Toen gebeurde er iets dramatisch.
861
01:24:47,800 --> 01:24:50,451
Ambassadeur Gromyko zei...
862
01:24:50,600 --> 01:24:56,767
...dat de Joden sterke wortels hadden
in het land dat Palestina heette...
863
01:24:56,920 --> 01:25:00,367
...en dat de Westerse wereld
er niet in was geslaagd...
864
01:25:00,520 --> 01:25:04,525
...om de Joden te redden
van de slachting in Europa...
865
01:25:04,680 --> 01:25:11,006
...en dat er daarom gekeken moest worden
of een Joodse staat mogelijk was.
866
01:25:11,160 --> 01:25:17,088
Het sprak tot de verbeelding dat
een Sovjet 'Joodse staat' had gezegd...
867
01:25:17,240 --> 01:25:23,122
...nog voordat een Amerikaan
of een ander dat ooit had gezegd.
868
01:25:23,280 --> 01:25:28,525
En toen begon ik te geloven dat we
misschien een kans hadden bij de VN.
869
01:25:32,080 --> 01:25:35,687
In Jeruzalem heerst
een soort gewapende vrede.
870
01:25:35,840 --> 01:25:42,246
De speciale commissie van de VN komt
onder leiding van dr. Sandström bijeen.
871
01:25:42,400 --> 01:25:46,769
In juni reist de UNSCOP,
de speciale Palestina-commissie...
872
01:25:46,920 --> 01:25:50,720
...naar Palestina
om het onderzoek te beginnen.
873
01:25:50,880 --> 01:25:54,521
Er zitten 11 niet-betrokken landen
in de commissie...
874
01:25:54,680 --> 01:26:00,084
...die immuun zouden moeten zijn voor de
politieke belangen van de grootmachten.
875
01:26:01,240 --> 01:26:04,403
Als ik het heb
over onze zeges in de VN...
876
01:26:04,560 --> 01:26:08,690
...moet ik onze
Arabische tegenstanders prijzen.
877
01:26:08,840 --> 01:26:13,004
Want zij deden zo ongeveer alles fout
wat ze fout konden doen.
878
01:26:13,160 --> 01:26:16,050
Dat kwam voort uit arrogantie.
879
01:26:16,200 --> 01:26:19,841
Ze achtten zichzelf
strategisch superieur.
880
01:26:20,000 --> 01:26:26,884
Toen de VN het Joods Agentschap
en de Arabische Commissie vroeg...
881
01:26:27,040 --> 01:26:33,127
...om verbindingsofficieren te benoemen,
wezen de Arabieren dat af.
882
01:26:33,280 --> 01:26:37,683
Ze wilden niets weten van de mogelijkheid
van een Joodse staat.
883
01:26:39,000 --> 01:26:42,527
Nog een andere gebeurtenis
beïnvloedt de gesprekken.
884
01:26:42,680 --> 01:26:46,401
In juli vertrok de Exodus
vanuit Frankrijk naar Palestina...
885
01:26:46,560 --> 01:26:52,647
...beladen met 4500 illegale immigranten,
meer dan ooit tevoren.
886
01:26:54,040 --> 01:26:59,251
Het wordt onderschept door zes Britse
torpedojagers, voor de kust van Haifa.
887
01:26:59,400 --> 01:27:05,248
De Britten openen het vuur. Er zijn
drie doden en honderd gewonden.
888
01:27:10,000 --> 01:27:14,449
Toen liep de Exodus de haven binnen.
889
01:27:16,440 --> 01:27:23,130
Voor het schip voer een kruiser, de Ajax.
Erachter voeren torpedojagers.
890
01:27:23,280 --> 01:27:26,284
Het schip meerde vlak voor mij af.
891
01:27:26,440 --> 01:27:32,209
Er zat een gat in, zo groot als de
grootste schuur die ik ooit had gezien.
892
01:27:32,360 --> 01:27:35,967
Het schip leek wel een luciferdoosje...
893
01:27:36,120 --> 01:27:39,488
...dat was versplinterd
in een notenkraker.
894
01:27:43,400 --> 01:27:46,563
Nu de Britten ze de haven
hadden binnengebracht...
895
01:27:46,720 --> 01:27:49,485
...dwongen ze ze
om van boord te gaan.
896
01:28:02,880 --> 01:28:06,123
Ze keken echt als vluchtelingen
uit hun ogen.
897
01:28:06,280 --> 01:28:10,729
Als mensen die op de vlucht waren.
En ze waren al op de vlucht...
898
01:28:10,880 --> 01:28:14,601
...sinds Hitler aan de macht was gekomen.
899
01:28:14,760 --> 01:28:17,525
Het hoofd van sommige zwaargewonden...
900
01:28:17,680 --> 01:28:22,242
...was al verbonden door de artsen
onder de vluchtelingen.
901
01:28:22,400 --> 01:28:26,530
De Britten verwijderden het verband,
ook als dat pijnlijk was.
902
01:28:26,680 --> 01:28:33,404
Wie echt zwaargewond was, werd op een
brancard naar het ziekenhuis gebracht.
903
01:28:33,560 --> 01:28:37,281
Als de Britten de wonden
niet ernstig achtten...
904
01:28:37,440 --> 01:28:41,365
...werd men naar een zogenaamd
hospitaalschip gebracht.
905
01:28:41,520 --> 01:28:44,808
Ze kregen te horen
dat ze naar Cyprus gingen.
906
01:28:47,840 --> 01:28:52,562
Abba Eban haalt Emil Sandström
van UNSCOP over...
907
01:28:52,720 --> 01:28:57,931
...om met de Joegoslavische gedelegeerde
in Haifa te gaan kijken.
908
01:29:06,240 --> 01:29:12,088
Sandström zei tegen me dat het Britse
mandaat niet gehandhaafd kon worden.
909
01:29:12,240 --> 01:29:17,610
Als het zo werd uitgevoerd,
dan kon het beter gewoon helemaal niet.
910
01:29:17,760 --> 01:29:20,809
In tegenstelling
tot wat er gezegd was...
911
01:29:20,960 --> 01:29:25,841
...gaf Bevin opdracht om de vluchtelingen
naar Frankrijk te brengen.
912
01:29:28,280 --> 01:29:34,481
De Fransen weigerden mensen op te nemen
die niet vrijwillig van boord gingen.
913
01:29:38,880 --> 01:29:42,441
Geen enkele vluchteling gaat van boord.
914
01:29:43,320 --> 01:29:48,884
De Britten wilden drie correspondenten
op de schepen toelaten.
915
01:29:49,040 --> 01:29:52,965
Ik mocht de Amerikaanse pers
vertegenwoordigen.
916
01:29:53,120 --> 01:29:55,646
Ze brachten me naar het ruim.
917
01:29:55,800 --> 01:30:00,488
Dat zogenaamde hospitaalschip
bleek een gevangenis.
918
01:30:00,640 --> 01:30:04,087
Er waren geen bedden.
De mensen lagen halfnaakt.
919
01:30:04,240 --> 01:30:07,881
Hier een hoofd, hier voeten...
Opeengepakt.
920
01:30:08,040 --> 01:30:14,764
Op elk hospitaalschip
zaten 1500 mensen. In die hitte.
921
01:30:14,920 --> 01:30:19,528
Ze zeiden tegen me: Maak foto's.
Maak foto's van onze kinderen.
922
01:30:19,680 --> 01:30:23,969
Ik maakte foto's,
maar ik wist niet waarvan.
923
01:30:24,120 --> 01:30:27,602
Want ik zag niets. Het enige licht...
924
01:30:27,760 --> 01:30:31,526
...kwam door getraliede ramen
aan één kant.
925
01:30:31,680 --> 01:30:35,366
En ik werd verblind door hun ellende.
926
01:30:35,520 --> 01:30:39,570
Een vrouw hield een baby omhoog en zei:
Maak een foto van m'n baby.
927
01:30:39,720 --> 01:30:44,282
Dat deed ik.
Ik zei dat ze een mooie baby had.
928
01:30:44,440 --> 01:30:48,445
Dat weet ik, zei ze. Maar...
929
01:30:49,520 --> 01:30:53,286
Ze schudde haar hoofd
en ik vroeg hoe oud ze was.
930
01:30:53,440 --> 01:30:57,126
Ze zei dat ze 23 was,
maar ze zag eruit als 40.
931
01:30:57,280 --> 01:31:02,366
Ik zei: Maakt u zich geen zorgen.
Dit houdt een keer op. U komt er wel.
932
01:31:02,520 --> 01:31:07,731
Ik zei allerlei stomme dingen, door
de enorme tragedie die ik daar zag.
933
01:31:07,880 --> 01:31:12,681
Ze was veel wijzer dan ik en ze zei
dat haar leven helemaal kapot was.
934
01:31:12,840 --> 01:31:17,004
'Maar ik wil leven,
zodat m'n kind kan leven.
935
01:31:17,160 --> 01:31:22,291
Zodat er nooit meer Joodse kinderen
in de gaskamers worden verbrand.
936
01:31:22,440 --> 01:31:24,920
Ik ga leven.'
937
01:31:26,040 --> 01:31:31,683
Toen realiseerde ik me
dat deze hele odyssee, deze reis...
938
01:31:31,840 --> 01:31:34,605
...voor de kinderen was ondernomen.
939
01:31:44,960 --> 01:31:47,930
De Britten sturen de vluchtelingen
naar Duitsland.
940
01:31:48,080 --> 01:31:53,530
Ze interneren de passagiers
in de voormalige concentratiekampen.
941
01:31:56,000 --> 01:32:01,131
Terwijl ze achter prikkeldraad zitten,
komt UNSCOP met z'n rapport.
942
01:32:01,280 --> 01:32:06,650
Zeven van de elf commissieleden bevelen
de vorming van twee aparte staten aan.
943
01:32:06,800 --> 01:32:09,041
Een Arabische en een Joodse.
944
01:32:09,200 --> 01:32:13,410
Jeruzalem moet dan
onder internationaal toezicht komen.
945
01:32:16,640 --> 01:32:20,884
Het is lang niet zeker dat het voorstel
van UNSCOP wordt aangenomen.
946
01:32:22,240 --> 01:32:25,005
Een staat kan pas erkend worden...
947
01:32:25,160 --> 01:32:30,451
...als twee derde van de 57 leden
van de VN vóór stemmen.
948
01:32:32,160 --> 01:32:35,881
President Truman is vóór de vorming
van een Joods thuisland...
949
01:32:36,040 --> 01:32:40,090
...maar velen in z'n regering
delen zijn opvatting niet.
950
01:32:41,400 --> 01:32:46,406
Ik was goed bevriend
met James Forrestal...
951
01:32:46,560 --> 01:32:49,769
...die minister van Defensie was.
952
01:32:49,920 --> 01:32:53,481
We zaten een keer te praten
en toen zei hij:
953
01:32:53,640 --> 01:32:59,363
Doe nou eens een beetje rustig,
daar in het Witte Huis.
954
01:32:59,520 --> 01:33:06,290
Hij zei: Er zijn 30 miljoen Arabieren
en ongeveer 600.000 Joden.
955
01:33:06,440 --> 01:33:12,322
Uiteindelijk drijven de Arabieren
de Joden de Middellandse Zee wel in.
956
01:33:13,720 --> 01:33:18,328
Twijfel over het standpunt van de VS
zaait twijfel in Latijns-Amerika.
957
01:33:18,480 --> 01:33:21,689
De landen daar zijn goed
voor een derde van alle stemmen.
958
01:33:21,840 --> 01:33:27,165
Landen als de Filipijnen en Liberia,
die meestal de VS volgen...
959
01:33:27,320 --> 01:33:29,482
...spreken zich ook niet uit.
960
01:33:31,520 --> 01:33:36,651
De eerste dag waarop we
konden stemmen, 26 november...
961
01:33:36,800 --> 01:33:42,011
...hadden we niet genoeg stemmen.
Daarom moesten we tijd winnen.
962
01:33:42,160 --> 01:33:45,289
Eén manier om tijd te winnen...
963
01:33:45,440 --> 01:33:50,924
...was iets waar VN-leden vaak
goed in zijn: lange toespraken houden.
964
01:33:51,080 --> 01:33:55,483
Ik stapte op een lid
uit een Latijns-Amerikaans land af...
965
01:33:55,640 --> 01:33:58,962
...en vroeg of hij ons kon helpen...
966
01:33:59,120 --> 01:34:04,206
...door een filibuster
van een uur te houden.
967
01:34:04,360 --> 01:34:09,844
Hij zei: Een speech van een uur is geen
filibuster. Dat zijn 'wat opmerkingen'.
968
01:34:17,760 --> 01:34:24,006
Dan verdaagt de president de zitting
vanwege Thanksgiving.
969
01:34:24,160 --> 01:34:28,210
Zo krijgen de Joden meer tijd
om stemmen te winnen.
970
01:34:30,040 --> 01:34:34,364
De verschrikkingen van de holocaust...
971
01:34:34,520 --> 01:34:38,570
...waren nog niet echt
tot iedereen doorgedrongen...
972
01:34:38,720 --> 01:34:43,009
...maar ze beïnvloedden wel
de gedachten en de emoties...
973
01:34:43,160 --> 01:34:46,607
...van veel van de afgevaardigden.
974
01:34:46,760 --> 01:34:49,889
Zelfs in dat vroege stadium...
975
01:34:50,040 --> 01:34:53,965
...toen de holocaust nog niet
diepgaand was onderzocht...
976
01:34:54,120 --> 01:34:58,489
...werkte dat wel op het geweten.
977
01:34:58,640 --> 01:35:02,087
Heeft geweten wel iets
met diplomatie te maken?
978
01:35:02,240 --> 01:35:07,644
Zeker wel, in het licht van de vreselijke
dingen die er gebeurd waren.
979
01:35:09,040 --> 01:35:11,361
We gaan beginnen.
980
01:35:12,920 --> 01:35:16,606
Afghanistan? Nee.
981
01:35:16,760 --> 01:35:19,445
Argentinië?
982
01:35:19,600 --> 01:35:22,331
Argentinië? Onthouding.
983
01:35:23,560 --> 01:35:26,291
Australië? Ja.
984
01:35:26,440 --> 01:35:30,650
Frankrijk is belangrijk.
Als het zich onthoudt van stemming...
985
01:35:30,800 --> 01:35:34,566
...dreigt het West-Europese front
te scheuren.
986
01:35:34,720 --> 01:35:38,088
Frankrijk? Ja.
987
01:35:43,280 --> 01:35:49,811
De uitslag hangt af van enkele landen
die tot het laatst twijfelen.
988
01:35:51,680 --> 01:35:55,810
Veel landen laten zich
door de VS beïnvloeden.
989
01:35:55,960 --> 01:35:59,885
De Verenigde Staten? Ja.
990
01:36:01,960 --> 01:36:07,000
De resolutie van de commissie
voor Palestina...
991
01:36:07,160 --> 01:36:13,805
...is aangenomen met 33 stemmen voor,
13 tegen en 10 onthoudingen.
992
01:36:13,960 --> 01:36:18,761
Met een marge van slechts drie stemmen
autoriseert de VN de vorming...
993
01:36:18,920 --> 01:36:24,165
...van een Arabische en Joodse staat
in een gedeeld Palestina.
994
01:36:38,800 --> 01:36:44,250
Na de stemming op 29 november
werd in Jeruzalem op straat gedanst.
995
01:36:44,400 --> 01:36:46,687
Er heerste een feestelijke sfeer.
996
01:36:46,840 --> 01:36:50,128
Men had het gevoel
dat er een doorbraak was bereikt...
997
01:36:50,280 --> 01:36:55,286
...in de lange geschiedenis
van het Joodse volk.
998
01:36:59,960 --> 01:37:01,928
We waren blij. We dansten.
999
01:37:02,080 --> 01:37:07,689
Ons hart ging uit naar de landen
die voor de resolutie hadden gestemd.
1000
01:37:09,200 --> 01:37:13,888
We dansten, maar we wisten
dat ons het slagveld wachtte.
1001
01:37:18,400 --> 01:37:23,122
De Arabieren vinden de beslissing
van de VN onrechtvaardig.
1002
01:37:23,280 --> 01:37:25,567
Om de Joden te helpen...
1003
01:37:25,720 --> 01:37:30,442
...hoef je Palestina volgens hen
niet in twee staten op te delen.
1004
01:37:32,200 --> 01:37:36,171
Waarom moeten alleen zij boeten
voor Hitlers misdaden?
1005
01:37:36,320 --> 01:37:39,403
Ze erkennen de voorgestelde
verdeling niet...
1006
01:37:39,560 --> 01:37:43,770
...en beginnen een gewelddadige
campagne tegen de Joden.
1007
01:37:50,480 --> 01:37:53,245
De tragedie in het Heilige Land
komt tot een climax.
1008
01:37:53,400 --> 01:37:57,405
Twee vrachtwagens vol explosieven
ontploffen in Jeruzalem.
1009
01:37:57,560 --> 01:38:01,087
Er komen 60 mensen om
en duizend gebouwen raken beschadigd.
1010
01:38:01,240 --> 01:38:06,167
De Arabieren zeggen vol trots
hiervoor verantwoordelijk te zijn.
1011
01:38:07,760 --> 01:38:12,641
Er moet zowel een Arabische
als een Joodse staat komen...
1012
01:38:12,800 --> 01:38:18,603
...maar de Arabieren denken de Joden
wel uit Palestina te kunnen verdrijven.
1013
01:38:20,440 --> 01:38:23,887
Ze vallen Joodse nederzettingen
en burgers aan.
1014
01:38:24,040 --> 01:38:27,806
De Britse regering
weigert in te grijpen.
1015
01:38:35,120 --> 01:38:38,442
Op Cyprus, in Duitsland
en in Oostenrijk...
1016
01:38:38,600 --> 01:38:43,731
...wachten de overlevenden nog steeds
tot de poorten van Palestina opengaan.
1017
01:38:45,720 --> 01:38:51,921
Begin 1948 keren de Amerikanen zich ook
tegen de Joodse belangen in Palestina.
1018
01:38:52,080 --> 01:38:59,328
De president van de Verenigde Staten
zat in de volgende positie:
1019
01:38:59,480 --> 01:39:04,611
Hij geloofde in een bepaald beleid
aangaande Israël.
1020
01:39:04,760 --> 01:39:08,845
Z'n ministerie van Buitenlandse Zaken
was het niet met hem eens.
1021
01:39:09,000 --> 01:39:13,289
Z'n ministerie van Defensie
was het niet met hem eens.
1022
01:39:13,440 --> 01:39:18,731
De medewerkers
van ons diplomatieke korps...
1023
01:39:18,880 --> 01:39:20,882
...waren het niet met 'm eens.
1024
01:39:21,040 --> 01:39:25,125
De Britten, die de belangrijkste
grootmacht waren geweest...
1025
01:39:25,280 --> 01:39:29,080
...in dat deel van de wereld,
waren het niet met hem eens.
1026
01:39:29,240 --> 01:39:32,244
Iedereen was tegen hem.
1027
01:39:32,400 --> 01:39:35,449
Maar daar trok hij zich niets van aan.
1028
01:39:35,600 --> 01:39:39,764
Hij vond dat ze recht hadden
op een eigen land.
1029
01:39:39,920 --> 01:39:46,371
En hij zou er alles aan doen
om dat mogelijk te maken.
1030
01:39:48,640 --> 01:39:51,803
De dag nadert
waarop de Britten vertrekken.
1031
01:39:51,960 --> 01:39:58,491
De Amerikaanse ambassadeur
vraagt de Britten om langer te blijven.
1032
01:39:59,560 --> 01:40:03,042
Maar Bevin heeft genoeg van Palestina.
1033
01:40:07,440 --> 01:40:12,810
Als 14 mei 1948 aanbreekt,
de laatste dag van het Britse mandaat...
1034
01:40:12,960 --> 01:40:17,522
...zijn de Joodse, Arabische en
Amerikaanse bedoelingen nog onduidelijk.
1035
01:40:17,680 --> 01:40:24,211
De zionisten weten nog niet eens
hoe ze het nieuwe land moeten noemen.
1036
01:40:24,360 --> 01:40:29,890
En als ze de onafhankelijkheid uitroepen,
wordt hun land dan erkend?
1037
01:40:30,920 --> 01:40:34,766
Vijftig uur voordat de nog naamloze natie
wordt opgericht...
1038
01:40:34,920 --> 01:40:39,289
...praat Truman met minister
George Marshall in het Oval Office.
1039
01:40:39,440 --> 01:40:44,207
De president heeft Clark Clifford
gevraagd om te pleiten voor erkenning.
1040
01:40:45,160 --> 01:40:49,131
Ik was er echt klaar voor.
1041
01:40:49,280 --> 01:40:52,727
Ik begon bij het begin.
1042
01:40:54,280 --> 01:40:57,409
Het was een veelbetekenend verhaal...
1043
01:40:57,560 --> 01:41:04,523
...over de geschiedenis van het Joodse
volk. Wat ze hadden meegemaakt.
1044
01:41:04,680 --> 01:41:10,926
Ik had een aantal mooie citaten
uit het Oude Testament.
1045
01:41:11,080 --> 01:41:17,122
Vooral uit Deuteronomium,
waarin god tegen Mozes zegt:
1046
01:41:17,280 --> 01:41:21,444
Dit land zal toebehoren
aan u en uw volk.
1047
01:41:22,520 --> 01:41:26,923
Marshalls gezicht werd steeds roder.
1048
01:41:27,080 --> 01:41:33,486
Steeds roder en roder.
Maar ik ging gewoon door, volgens plan.
1049
01:41:34,440 --> 01:41:39,810
Toen ik uitgesproken was,
kon Marshall zich nauwelijks inhouden.
1050
01:41:39,960 --> 01:41:46,650
Hij zei tegen de president,
nog nét niet met een opgestoken vinger...
1051
01:41:46,800 --> 01:41:52,648
...maar hij leunde voorover en zei:
Mr President, ik zal u iets zeggen.
1052
01:41:52,800 --> 01:42:00,366
'Als u kiest voor het beleid dat Clifford
vandaag heeft gepresenteerd...
1053
01:42:00,520 --> 01:42:07,369
...zal ik niet op u kunnen stemmen
bij de komende verkiezingen in november.'
1054
01:42:08,880 --> 01:42:11,531
Iedereen schrok enorm.
1055
01:42:17,600 --> 01:42:23,528
Op 14 mei vertrekt 's middags
de laatste Britse Hoge Commissaris...
1056
01:42:23,680 --> 01:42:29,881
...en komt het kabinet van het Joods
Agentschap bijeen om 'n besluit te nemen.
1057
01:42:36,720 --> 01:42:41,726
Met zes tegen vier stemmen besluiten ze
om de onafhankelijkheid te verklaren.
1058
01:42:42,680 --> 01:42:47,083
Gezien het natuurlijke en historische
recht van het Joodse volk...
1059
01:42:47,240 --> 01:42:51,086
...en de resolutie van
de Algemene Vergadering van de VN...
1060
01:42:51,240 --> 01:42:56,531
...roepen we hierbij de Joodse staat
in Palestina uit...
1061
01:42:56,680 --> 01:42:59,968
...en we noemen die Israël.
1062
01:43:48,040 --> 01:43:51,886
Toen ik het geweldige nieuws
op de radio hoorde...
1063
01:43:52,040 --> 01:43:55,487
...was ik even sprakeloos.
1064
01:43:56,560 --> 01:43:59,245
Daarna barstte ik in tranen uit.
1065
01:44:00,400 --> 01:44:06,328
In gedachten ging ik naar 'n andere plek.
Het vernietigingskamp Auschwitz.
1066
01:44:06,480 --> 01:44:10,121
In de vrieskou liep een stel meisjes
op blote voeten...
1067
01:44:10,280 --> 01:44:13,807
...met opgeheven hoofd
naar een vrachtwagen.
1068
01:44:13,960 --> 01:44:17,089
Toen de vrachtwagen
naar de gaskamers reed...
1069
01:44:17,240 --> 01:44:21,131
...begonnen ze luidkeels
het Hatikwa te zingen.
1070
01:44:22,360 --> 01:44:24,966
Toen zei ik tegen mezelf:
1071
01:44:25,120 --> 01:44:31,446
Het staat absoluut vast dat dit lied,
als een hartstochtelijk gebed...
1072
01:44:31,600 --> 01:44:37,528
...de hemel heeft bereikt en dat het
op een dag verhoord zal worden.
1073
01:44:41,400 --> 01:44:46,008
Om zes uur 's avonds Amerikaanse tijd
wordt de staat Israël uitgeroepen.
1074
01:44:46,160 --> 01:44:49,528
Elf minuten later geeft Truman gevolg
aan hun verzoek...
1075
01:44:49,680 --> 01:44:54,971
...en worden de VS het eerste land
dat de staat Israël erkent.
1076
01:44:56,120 --> 01:45:03,163
Uiteindelijk aanvaardt Marshall het
besluit van de president en blijft aan.
1077
01:45:04,040 --> 01:45:08,364
Zelf denk ik dat Israël
het niet gered zou hebben...
1078
01:45:08,520 --> 01:45:12,844
...zonder de steun
van de Verenigde Staten.
1079
01:45:26,120 --> 01:45:30,842
De jaren van ballingschap en omzwervingen
zijn eindelijk voorbij.
1080
01:45:32,080 --> 01:45:35,004
Eindelijk hebben de Joden
een eigen land...
1081
01:45:35,160 --> 01:45:39,370
...waar ze een nieuw leven
kunnen opbouwen.
1082
01:46:01,680 --> 01:46:04,570
Van 1945, toen de oorlog voorbij was...
1083
01:46:04,720 --> 01:46:08,486
...tot 1948, toen de staat
werd opgericht...
1084
01:46:08,640 --> 01:46:13,282
...dat waren drie jaren
van doorslaggevend belang.
1085
01:46:13,440 --> 01:46:17,331
Want wij gingen van de dood
naar het leven.
1086
01:46:17,480 --> 01:46:23,169
Het Joodse volk was bijna helemaal
opgehouden te bestaan. Onherroepelijk.
1087
01:47:12,760 --> 01:47:19,405
De jaren na de oorlog
tot de geboorte van Israël in '48...
1088
01:47:19,560 --> 01:47:25,442
...waren voor velen van ons
het hoogtepunt van ons leven.
1089
01:47:25,600 --> 01:47:30,401
Ik zie die periode en het werk
dat ik gedaan heb...
1090
01:47:30,560 --> 01:47:35,248
...als een enorme kans...
1091
01:47:35,400 --> 01:47:39,724
...die ik kreeg
om me als mens te bewijzen.
1092
01:47:39,880 --> 01:47:43,441
We stonden op uit de as
van de holocaust...
1093
01:47:43,600 --> 01:47:46,649
...en gingen naar Eretz Yisrael,
nu de staat Israël.
1094
01:47:46,800 --> 01:47:52,967
Daar, in ons oude en nieuwe thuisland,
bouwden we ons leven weer op.
1095
01:47:53,960 --> 01:47:59,205
Dit is onze continuïteit.
Onze eeuwigheid.
1096
01:48:04,200 --> 01:48:08,046
De overlevenden kozen ervoor
om weer te leven.
1097
01:48:08,200 --> 01:48:11,807
Ze durfden de uitdaging aan te gaan...
1098
01:48:11,960 --> 01:48:18,127
...om een nieuwe generatie te scheppen
en een land voor het Joodse volk.
1099
01:48:18,280 --> 01:48:22,205
Een staat. En dat is een groot wonder.
1100
01:48:22,360 --> 01:48:25,921
Het is een blijk van hulde
aan hun menselijkheid...
1101
01:48:26,080 --> 01:48:29,641
...en aan het Joodse volk.
1102
01:48:32,040 --> 01:48:36,728
Als individu kan ik de holocaust
wel te boven komen.
1103
01:48:36,880 --> 01:48:43,445
Een individu kan vergeten. Het kan
de pijn en het lijden achter zich laten.
1104
01:48:45,080 --> 01:48:52,168
Maar als collectief, als Joods volk,
kunnen we nooit vergeten.
1105
01:48:57,960 --> 01:49:00,804
Als we voorheen
geen eeuwig volk waren...
1106
01:49:00,960 --> 01:49:04,362
...zijn we dat na de holocaust wel.
1107
01:49:04,520 --> 01:49:08,002
We hebben het overleefd
en zijn opnieuw tot leven gekomen.
1108
01:49:08,160 --> 01:49:12,131
We hebben heel echt gewonnen.
1109
01:49:12,280 --> 01:49:15,602
Maar we hebben ook heel echt verloren.
1110
01:49:17,000 --> 01:49:22,803
Hoeveel schoonheid en grootsheid hadden
de zes miljoen de wereld kunnen schenken?
1111
01:49:24,120 --> 01:49:28,808
We hebben verloren.
De wereld heeft verloren.
1112
01:49:28,960 --> 01:49:31,440
En toch hebben we gewonnen.
1113
01:49:32,320 --> 01:49:35,005
We gaan door.105135
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Bulgarian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Czech
Danish
Dutch
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
