All language subtitles for Duration movie 00.33.05,858 (23.976 fps)

Przy wsparciu CNC, ta renowacja
została przeprowadzona w 2015 roku z

oryginalnego negatywu 35mm przez
Eclair Grupy dla obrazu i L. E. Diapason dla dźwięku.

(Brakujące tłumaczenie tekstu na język polski.)

NOC I MGŁA

Nawet spokojny krajobraz...

nawet łąki w czasie żniw, z krukami
krążącymi na niebie i z płonącymi trawami...

nawet droga, po której przejeżdżają
samochody, chłopi i zakochani...

nawet wiejskie uzdrowisko,
z kościelną wieżyczką i targowiskiem

może prowadzić do obozu koncentracyjnego.

Struthof, Oranienburg, Auschwitz,

Neuengamme, Belsen,
Ravensbruck, Dachau -

wiele jest takich nazw
na mapach i w przewodnikach.

Krew wyschła,
języki zaniemówiły.

Teraz jedynym odwiedzającym
baraki jest kamera filmowa.

Dziwna trawa pokrywa dziś ścieżki,
którymi kiedyś podążali więźniowie.

Przez zasieki nie płynie już prąd.

Nie słychać żadnych kroków
poza naszymi własnymi.

1933.

Machina wkracza do akcji.

Naród musi być w pełni zgodny.

Żadnych skarg i kłótni.

Naród bierze się do pracy.

Obóz koncentracyjny buduje się w zwyczajny
sposób, zupełnie jak hotel czy stadion:

przy udziale biznesmenów,
z wyliczeniami, przetargami,

bez wątpienia łapówkami też.

Nie ma sprecyzowanego stylu -
wszystko jest kwestią wyobraźni:

Styl alpejski.

Styl garażowy.

Styl japoński.

Bezstylowy.

Architekci w spokoju projektują bramy
przeznaczone do przejścia tylko w jedną stronę.

Tymczasem Berger, niemiecki robotnik,

Stern, żydowski student z Amsterdamu,

Szmulski, kupiec z Krakowa,

oraz Annette, uczennica z Bordeaux,
żyją jak gdyby nigdy nic,

nie wiedząc o miejscu przygotowanym
specjalnie dla nich, oddalonym o tysiące kilometrów.

Pewnego dnia ich baraki są już gotowe.

Brakuje tylko ich samych.

Pochwyceni w Warszawie,

deportowani z Łodzi, Pragi

Brukseli, Aten,

Zagrzebia, Odessy czy Rzymu,

internowani w Pithiviers,

złapani w Vel-d'Hiv,

członkowie ruchu oporu
spędzeni do Compiegne -

masy, porwane z zaskoczenia,
przez pomyłkę lub z przypadku

rozpoczynają swoją podróż do obozów.

Wagony zapieczętowane i zaryglowane.

Setka ludzi wciśnięta do jednego wagonu.

Nie ma dnia, nie ma nocy.
Głód, pragienie, duszność, szaleństwo.

Kartka z wiadomością spada na ziemię.
Czy ktokolwiek ją znajdzie?

Śmierć zbiera pierwsze żniwo.

Drugie zbiera po przybyciu,
w nocy i we mgle.

Dziś, na te same tory świeci słońce.

Powoli podążamy wzdłuż nich -
ale czego właściwie szukamy?

Śladów ciał upadających na ziemię
w chwili otworzenia drzwi wagonów?

Czy może tych ciągniętych do obozu
nieopodal wieżyczek strażniczych,

pomiędzy szczekającymi psami,
w snopie świateł reflektorów,

z widocznymi w oddali płomieniami krematorium,

podczas jednej z tych nocnych scen,
tak bliskich sercu nazisty.

Pierwsze spojrzenie na obóz.
To inna planeta.

ŁAŹNIA i DEZYNFEKCJA

Pod pretekstem troski o higienę,

za jednym zamachem nagość
pozbawia więźniów wszelkiej dumy.

Ostrzyżeni.

Wytatuowani.

Ponumerowani.

Wtłoczeni w jakąś niezrozumiałą hierarchię,

ubrani w biało-niebieskie pasiaki,

czasami zaklasyfikowani według dekretu,
znanego pod nazwą "Nacht und Nebel -"

"noc i mgła."

Więźniowie polityczni, oznaczeni czerwonym trójkątem,
spotykają oznaczonych zielonym trójkątem -

pospolitych przestępców,
wyższych stopniem.

Na czele stoi kapo,

prawie zawsze pospolity przestępca.

Jeszcze wyżej: esesmani, nietykalni,
do których trzeba się zwracać z odległości 3 metrów.

Na samym szczycie: komendant,
nadzorujący obozowe procedury.

Udaje, że nic nie wie o obozie.

Kto wie cokolwiek?

Obozowa rzeczywistość, pogardzana
przez tych, którzy ją stworzyli,

niepojęta dla tych,
którzy w niej przetrwali -

jakie mamy szanse,
by uchwycić prawdę?

Drewniane baraki, gdzie ludzie
spali trójkami na jednej pryczy,

nory, w których się kryli

i jedli w strachu przed odkryciem,

w których nawet sen stanowił zagrożenie -

żaden opis, żaden obraz
nie potrafi oddać prawdziwego wymiaru:

niekończącego się,
nieprzerwanego strachu.

Potrzebowalibyśmy słomianych materacy,
pełniących jednocześnie rolę spiżarni i skrytki,

zażarcie wydzieranych koców,
słów potępienia i przekleństw,

rozkazów, szeptanych z ust do ust,

nagłego pojawiania się esesmanów,

gorliwie przeprowadzających
wyrywkową selekcję, płatających figle.

W tych murowanych dormitoriach
i udręczonych snach

możemy pokazać jedynie
zewnętrzną powłokę, namiastkę.

A oto sceneria:

budynki, które swobodnie można by uznać
za stajnie, garaże czy pracownie.

Jałowa ziemia, dziś leżąca odłogiem.

Obojętne jesienne niebo.

Pozostało nam jedynie wyobrazić
sobie noc rozbrzmiewającą przenikliwym płaczem,

wyszukiwanie wszy,
szczęk zębów.

Spróbujcie szybko zasnąć.

Pobódka o świcie,
potykacie się jeden o drugiego

w poszukiwaniu przedmiotów
ukradzionych w nocy.

5:00 - niekończące się
zbiórki na placu apelowym.

Nocna śmierć ujawnia swoje rozmiary.

Orkiestra grająca
marsz z jakiejś operetki;

więźniowie podążający
do kamieniołomu lub fabryki.

Pracują w śniegu, który
szybko zamienia się w lodowate błoto.

Pracują w sierpniowe upały,
wyniszczeni przez pragnienie i dyzenterię.

3 tysiące Hiszpanów
zginęło budując te schody,

prowadzące do kamieniołomu Mauthausen.

Pracują w podziemnych fabrykach.

Dzień w dzień ryją,
zakopują, ukrywają, zabijają.

Mają kobiece imiona:
Dora, Laura.

Ale ci dziwni, 26-cio kilogramowi
robotnicy nie są godni zaufania.

Esesmani obserwują ich i nadzorują.

Grupują, kontrolują i przeszukują
przed powrotem do obozu.

Rustykalny drogowskaz
każdego zaprowadzi do domu.

Kapo musi jeszcze tylko
zsumować ofiary dzisiejszego dnia.

Więźniowie kolejny już raz
zajmują się swoją nieustanną obsesją -

jedzeniem.

Zupa.

Każda łyżka jest bezcenna.

Jedna łyżka mniej -
jeden dzień życia krócej.

2 lub 3 papierosy
wymienia się na talerz zupy.

Wielu jest zbyt słabych,
by bronić swoich racji przed złodziejami.

Czekają, aż błoto i śnieg
w końcu odbiorą im życie.

Gdzieś upaść, byle gdzie,
i umrzeć w samotności.

Latryny i ich otoczenie.

Szkielety z nabrzmiałymi brzuchami
przychodzą tu 7, 8 razy w ciągu jednej nocy.

Zupa okazała się być moczopędna.

Biada temu, kto w świetle
księżyca wpadnie na pijanego kapo.

Więźniowe spoglądają na siebie w przerażeniu,

poszukując dobrze znanych objawów:

cieknąca krew oznacza rychłą śmierć.

Czarny rynek -
potajemne kupno, sprzedaż, mordowanie.

Mogli spotkać przyjaciół,
podzielić się nowinami i plotkami,

zorganizować grupy oporu.

Społeczność stopniowo przybiera formę,
wyrzeźbioną przez terror i strach,

lecz w mniejszym stopniu obłąkaną,
niż rzeczywistość esesmańska i jej slogany:

"Czystość to zdrowie."

"Praca czyni wolnym."

"Każdemu jego należność."

"Wesz to śmierć."
W takim razie co powiedzieć o oficerze SS?

Każdy obóz ma swoje niespodzianki:

Orkiestra symfoniczna.

Zoo.

Szklarnie, w których Himmler
uprawiał rzadkie okazy roślin.

Dąb Goethego w Buchenwaldzie.

Dookoła zbudowali obóz,
ale dąb pozostawili nietknięty.

Sierociniec, tymczasowy,
ale wiecznie przepełniony.

Barak dla inwalidów.

Przez cały ten czas
świat prawdziwy, świat przeszłości,

ze swoimi spokojnymi pejzażami
zdawał się być tak odległy.

Ale dla więźnia był już tylko iluzją.

Jego światem było to zamknięte,
samowystarczalne uniwersum,

osaczone wieżyczkami strażniczymi,

z których żołnierze obserwowali,

mierzyli z broni,

i okazjonalnie, z nudów,
zabijali wieźniów.

Wszystko jest pretekstem
do szyderstwa, karania

i upokarzania.

Odczytywanie listy obecności
mogło ciągnąć się godzinami.

Niestarannie uporządkowane
posłanie oznaczało 20 uderzeń pałką.

Nie zwracaj uwagi na siebie.
Nie wznoś modlitw do bogów.

Mają swoje szubienice,
swoje święte przybytki.

To podwórze to Blok 11,
odizolowany od otoczenia,

specjalnie zaarażowany do przeprowadzania egzekucji.

Ściany miały chronić przed rykoszetami.

Hartheim, skąd odjeżdżały
pociągi z zaciemnionymi szybami,

wiozące pasażerów,
których nikt już nie zobaczy.

"Czarne transporty" wyjeżdżające nocą,
o których wszelki słuch zaginął.

Lecz człowiek jest elastyczny.

Chociaż ciało jest wyeksploatowane,
umysł funkcjonuje dalej.

Ręce owinięte bandażami pracują -

robią łyżki, lalki,
które później ukrywają.

Potwory.

Pudełka.

Zdobywają się na pisanie,
sporządzanie notatek.

Zachowują jasność umysłu,
marzenia wciąż żyją.

"Langusta po baskijsku."

Zwracają swe myśli ku bogu.

Nawet tworzą organizacje polityczne,

stawiają czoła przestępcom,
by nie zaburzali obozowej rutyny.

Opiekują się przyjaciółmi,
którzy podupadli na zdrowiu.

Dzielą się z nimi jedzeniem,
pomagają sobie wzajemnie.

W ostateczności, z udręczonym sercem,

przychodzi im umrzeć
w obozowym szpitalu.

Budynek stwarza iluzję prawdziwego szpitala,

daje nadzieję na znalezienie
prawdziwego łóżka,

ale śmierć może nastąpić
po ukuciu strzykawki.

Leki pozostają w sferze pobożnch życzeń.
Ubrania to zwyczajny papier.

Ta sama maść jest używana do
leczenia każej dolegliwości i choroby.

Zdarza się, że głodujący
zjadają własną odzież.

W końcu każdy więzień wygląda następująco -

ciało w nieokreślonym wieku,
martwe, z szeroko otwartymi oczami.

To jest blok operacyjny.

Przez chwilę może wam się wydawać,
że jesteście w prawdziwej klinice.

Doktor SS.

Przerażająca pielęgniarka.

Ale co kryje się za fasadą?

Bezsensowne operacje, amputacje,

eksperymentalne okaleczenia.

Kapo, zupełnie jak esesmańscy
chirurdzy, próbują swoich sił.

Wielkie koncerny farmaceutyczne
przysyłają do obozów próbki toksyn

lub też kupują zestawy więźniów
do przeprowadzenia testów na miejscu.

Kilka z tych królików
doświadczalnych przetrwało -

wykastrowanych,

poparzonych fosforem.

Ciała niektórych zostały
naznaczone na całe życie,

pomimo, iż uda im się wrócić do domu.

Administracja fotografuje
więźniów zaraz po ich przybyciu.

Nazwiska także zostają zanotowane,
nazwiska pochodzące z 22-óch krajów.

Wypełniają setki ksiąg rejestrowych,
tysiące pików dokumentów.

Na czerwono skreślono nazwiska zmarłych.

Więźniowie sporządzają te obłąkańcze
i nigdy wystarczająco dokładne księgi

pod czujnym okiem esesmanów
lub uprzywilejowanych kapo.

Ci natomiast są hersztami,
obozową elitą.

Kapo ma swój własny pokój,
w którym może gromadzić zapasy

i wieczorami gościć młode wybranki.

Nieopodal stoi willa komendanta,

w której jego żona dokłada wszelkich starań,
by wieść godne życie rodzinne,

zupełnie jak w każdym
miasteczku garnizonowym.

Choć może jest już tym nieco znużona -

wojna jakoś nie chce się skończyć.

Na szczęście kapo
mają swój burdel.

A w nim lepiej odżywione kobiety,
lecz, jak każde inne, skazane na śmierć.

Czasami wypadnie zza okna kawałek
skórki od chleba dla towarzyszy z zewnątrz.

Zatem SS starało się stworzyć
wrażenie prawdziwego miasta,

ze szpitalem, dzielnicą uciech,
dzielnicą mieszkaniową,

oraz, tak, zgadza się,
nawet więzieniem.

Nie sposób opisać co
działo się w tych celach.

W klatkach skonstruowanych specjalnie tak,
by nie można było w nich ani stać, ani leżeć

mężczyźni i kobiety są metodycznie
torturowani aż do nadejścia śmierci.

Przewody wentylacyjne
nie były dźwiękoszczelne.

1942.

Wizyta Himmlera.

"Musimy niszczyć, ale produktywnie."

Pozostawiając kwestie
produktywności swoim ekspertom,

Himmler koncentruje się na destrukcji.

Studiują plany.

Modele.

Urzeczywistniają je. Więźniowie
własnoręcznie pomagają w pracy.

Z zewnątrz krematorium
wygląda jak obrazek z pocztówki.

Dziś turyści robią
sobie przed nim zdjęcia.

Deportacje ogarniają całą Europę.

Składy kolejowe gubią się,
zatrzymują, potem znowu ruszają,

zostają zbombardowane,
w końcu docierają na miejsce.

Niektórych śmierć już dopadła.

Dla reszty nadejdzie niedługo.

Ci po lewej będą pracować,
podczas gdy ci po prawej...

Te zdjęcia zostały zrobione
na chwilę przed eksterminacją.

Zabijanie gołymi rękoma zabiera czas.

Zamówiono beczki z Cyklonem B.

Komora gazowa niczym
nie różni się od zwykłego baraku.

Wnętrze, wyglądające jak łaźnia,
powitało nowo przybyłych.

Zamknięto drzwi.

Postawiono straż.

Jedyny ślad
- musicie o tym wiedzieć -

pozostawiły paznokcie drapięce sufit.

Nawet żelbeton da się zarysować.

Gdy krematoria okazały się
za mało wydajne, utworzono stosy.

A przecież piece mogą poradzić
sobie z tysiącami ciał dziennie.

Nic się nie zmarnuje.

Oto wojenne rezerwy nazistów.

Oto ich magazyny.

Nic tylko kobiece włosy.

W cenie 15-stu fenigów za kilogram,
używane do wyrobu ubrań.

Z kości...

nawozy... przynajmniej próbowali.

Z ciał...
Słowa nic tu nie dadzą.

Z ciał robili mydło.

Co się tyczy skór...

1945.

Obozów coraz więcej,
są przepełnione.

Stutysięczne miasta,
zaludnione do granic możliwości.

Przemysł ciężki żywo interesuje się
tą nieskończenie odnawialną siłą roboczą.

Fabryki mają swoje własne obozy,
niezależne od SS.

Steyer, Krupp, Henkel,

I. G. Farben, Siemens, Hermann Goering
rekrutują w nich swoich pracowników.

Naziści mogą wygrać wojnę.

Te nowe miasta
stanowią część ich ekonomii.

Ale przegrywają wojnę.

Dla krematorium nie ma już węgla,
dla więźniów nie ma już chleba.

Ulice obozów usłane są trupami.

Tyfus.

Kiedy alianci otwierają bramy...

Wszystkie bramy...

więźniowie patrzą bez zrozumienia.

Czy zostali wyzwoleni?
Czy poznają jeszcze normalną codzienność?

"Nie ponoszę odpowiedzialności,"
mówi Kapo.

"Nie ponoszę odpowiedzialności,"
mówi oficer.

"Nie ponoszę odpowiedzialności."

W takim razie kto jest odpowiedzialny?

Podczas gdy przemawiam do was,
ruiny i chłodna woda stawów

przykrywa doliny
masowych grobów,

woda lodowata i mulista,
mroczna, jak nasza pamięć.

Wojna drzemie sobie spokojnie,

ale jedno oko ma zawsze otwarte.

Trawa znów zdobi tereny
zbiórek przy barakach.

Opuszczona przestrzeń,
wciąż przepełniona grozą.

Krematoria już nie pracują.

Nazistowska przebiegłość
dziś jest tylko żartem.

9 milionów umarłych
nawiedza te okolice.

Kto spośród nas czuwa
na tej dziwacznej wieży strażniczej

by ostrzec przed przybyciem
przyszłych katów?

Czy ich twarze aż tak bardzo
różnią się od naszych własnych?

Gdzieś pośród nas
szczęśliwym kapo udało się przeżyć,

oficerów i donosicieli
przywrócono na stanowiska.

Są też tacy, którzy nie mogą uwierzyć,
lub uwierzyli tylko na krótką chwilę.

Szczerze przyglądaliśmy się
tym ruinom,

zupełnie, jakby były starym potworem,
pogrzebanym na zawsze pod zwałami gruzu.

Jak tylko przywołujemy obrazy z przeszłości,
wciąż żywimy złudną nadzieję,

na to, że raz na zawsze
wyzbyliśmy się plagi obozów.

Udajemy, że zdarzyło się to tylko raz,
w określonym miejscu i czasie.

Jesteśmy ślepi na to,
co nas otacza -

jesteśmy głusi na
odwieczny krzyk człowieczeństwa.

Napisy wykonał, i przypisem opatrzył MATSUNAGA,
tłumaczenie w oparciu o tekst angielski i ze słuchu.

Korekta i dopasowanie napisów do filmu:
Unflappable