All language subtitles for The.Century.of.Warfare.01of28.The.Violent.Century.Xvid.AC3.MVGroup
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Bulgarian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Filipino
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hindi
Hmong
Hungarian
Icelandic
Igbo
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Javanese
Kannada
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latin
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Malayalam
Maltese
Maori
Marathi
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese
Punjabi
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Shona
Sindhi
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish
Sundanese
Swahili
Swedish
Tajik
Tamil
Telugu
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Xhosa
Yiddish
Yoruba
Zulu
Odia (Oriya)
Kinyarwanda
Turkmen
Tatar
Uyghur
Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:58,187 --> 00:01:02,942
VAH�� Y�ZYlL
2
00:01:08,387 --> 00:01:12,380
20'inci y�zy�l, gezegenimizin
tarihindeki en kanl� y�zy�ld�.
3
00:01:14,427 --> 00:01:17,658
Tarihin hi�bir d�neminde sava�lar
bu kadar �ok hayat�n yitirilmesine...
4
00:01:17,787 --> 00:01:20,426
...ve bu kadar ac�n�n
�ekilmesine sebep olmam��t�.
5
00:01:23,627 --> 00:01:26,380
�nsan �rk� daha karma��k
bir duruma evrilirken...
6
00:01:26,507 --> 00:01:30,659
...kendimiz, d�nyam�z ve evrenimiz
hakk�ndaki bilgilerimiz artarken...
7
00:01:30,787 --> 00:01:33,859
...son y�zy�lda insanl���n
i�ine girdi�i en k�t� durumlar�n...
8
00:01:34,027 --> 00:01:37,383
...ba��nda her zaman
sava� yer alm��t�.
9
00:01:39,187 --> 00:01:43,738
Her t�rl� �at��man�n ba��nda
iki b�y�k D�nya Sava�� bulunuyordu.
10
00:01:43,867 --> 00:01:46,256
1914 1918 y�llar� aras�ndaki
b�y�k sava�ta...
11
00:01:46,347 --> 00:01:51,023
...Fransa'n�n bat�s�nda ya�anan
kanl� olaylar hala unutulmu� de�il.
12
00:01:51,347 --> 00:01:55,101
Milyonlarca asker hayat�n�
kaybetmi�, �o�u �l� askerin bedeni...
13
00:01:55,187 --> 00:01:57,417
...sava� alan�ndan g�venli bir
yere ta��namam��t�r bile.
14
00:02:10,667 --> 00:02:15,661
Sava��n son y�llar�na kadar her t�rl�
yeni silah ve taktik denenmi�ti.
15
00:02:18,987 --> 00:02:21,706
Ama sava��n
ba�ka etkileri de olmu�tu.
16
00:02:21,827 --> 00:02:25,502
Rusya, Almanya ve Avusturya
Macaristan aras�ndaki gerginlik...
17
00:02:25,547 --> 00:02:31,019
...Balt�k Denizi'nden Karadeniz'e
kadar olan b�lgeyi etkiliyordu.
18
00:02:37,307 --> 00:02:41,016
Ruslar, Ermenistan'�n �ss�z
b�lgelerine kadar ilerlemi�ti.
19
00:02:41,987 --> 00:02:44,296
Sava� k�v�lc�m�n�n
parlad��� bir ba�ka b�lge olan...
20
00:02:44,387 --> 00:02:47,140
...Balkanlar'da da durum farks�zd�.
21
00:02:47,307 --> 00:02:50,697
Kuzey �talya'n�n da�lar�nda da
bir sava� s�r�yordu.
22
00:03:00,507 --> 00:03:03,783
Sava� ayr�ca Orta Do�u'nun
��llerine de s��ram��t�.
23
00:03:04,907 --> 00:03:08,582
Hatta Afrika'ya ve �in'e bile.
24
00:03:10,547 --> 00:03:14,745
Denizlerdeki sava� hi� olmad���
kadar yo�undu.
25
00:03:14,947 --> 00:03:17,984
1914 y�l�nda Alman donanmas�na ait
gemiler Pasif�k'te ve...
26
00:03:18,147 --> 00:03:20,866
...Hint Denizi'nde
avlanmaya ��km��t�.
27
00:03:24,107 --> 00:03:29,739
Akdeniz, Karadeniz'de ve Balt�k
Denizi'nde de hareketlilik s�r�yordu.
28
00:03:30,267 --> 00:03:35,864
Ama her iki taraf�n da oda��nda
Kuzey Buz Denizi yer al�yordu.
29
00:03:45,587 --> 00:03:50,741
�ngiliz donanmas� Alman donanmas�na
ate� a�m�� ve onlar� yok etmi�ti.
30
00:03:50,907 --> 00:03:54,217
Ba�ar�ya ula�malar�
1916 May�s'�n� bulmu�tu.
31
00:03:54,427 --> 00:03:59,137
�ki b�y�k donanma kar�� kar��ya gelmi�
ve b�y�k kay�plar ya�anm��t�.
32
00:04:01,307 --> 00:04:04,458
Alman donanmas�n�n ald���
b�y�k yaran�n ard�ndan...
33
00:04:04,547 --> 00:04:07,300
...teslim olanlar d���nda
kurtulan olmam��t�.
34
00:04:10,267 --> 00:04:15,102
1916 y�l� boyunca b�y�k sava� gemileri
d���nda iki donanma birimi...
35
00:04:15,187 --> 00:04:17,018
...�ne ��k�yordu.
36
00:04:17,147 --> 00:04:18,819
�lki deniz may�n�yd�.
37
00:04:18,947 --> 00:04:21,905
Gerek ticari, gerek sava� gemisi
olsun farkl� t�rden...
38
00:04:22,027 --> 00:04:23,699
...gemileri yok edebiliyordu.
39
00:04:23,787 --> 00:04:25,106
�kincisiyse denizalt�yd�.
40
00:04:25,187 --> 00:04:28,338
Sava��n ilk d�nemleri boyunca
denizalt�lar�n hedef�nde...
41
00:04:28,467 --> 00:04:31,379
...sava� gemileri vard� ve �o�u zaman
ba�ar�ya ula�m��lard�.
42
00:04:31,467 --> 00:04:35,096
Ama Almanlar�n da �ekindi�i gibi
kullan�mlar �zellikle Atlantik'te...
43
00:04:35,227 --> 00:04:38,025
...olmak �zere,
olduk�a artm��t�.
44
00:04:38,147 --> 00:04:41,696
191 7 ilkbahar�nda �ngiliz ticaret
gemileri �yle b�y�k kay�plar...
45
00:04:41,827 --> 00:04:43,738
...vermeye ba�lam��t� ki...
46
00:04:43,827 --> 00:04:46,625
...�lkenin a�l�ktan k�r�lacak
olmas�ndan korkmaya ba�lam��lard�.
47
00:04:55,507 --> 00:04:58,658
Britanya gemi konvoylar� ve
denizalt�lar� sayesinde...
48
00:04:58,747 --> 00:05:01,659
...k�tl�ktan kurtulmu�tu.
49
00:05:04,907 --> 00:05:08,217
Ancak di�er taraftan
d��manlar� olan Almanya...
50
00:05:08,307 --> 00:05:10,502
...zorlu bir k�tl�k
d�neminden ge�iyordu.
51
00:05:15,627 --> 00:05:21,736
Sava� ortam�ndan olumsuz y�nde en
�ok etkilenenler yine siviller oluyordu.
52
00:05:21,987 --> 00:05:25,059
1914 y�l�nda donanma ve
hava kuvvetleri...
53
00:05:25,147 --> 00:05:27,024
...sava� u�aklar�n�
kullanmaya ba�lam��t�.
54
00:05:29,227 --> 00:05:33,300
Ba�larda u�aklar bilgi toplamak
i�in kullan�l�yordu.
55
00:05:33,427 --> 00:05:36,385
Ancak �ok ge�meden u�aklar aras�nda
dala�malar ba�lam�� ve �zellikle...
56
00:05:36,467 --> 00:05:40,176
...bat� cephelerinde
sava��n kaderi de�i�meye ba�lam��t�.
57
00:05:50,347 --> 00:05:52,497
Bu ara�lar sayesinde sava��
d��manlar�n�n topraklar�na...
58
00:05:52,547 --> 00:05:56,096
...hi� olmad��� kadar kolay �ekilde
ta��yabileceklerini fark etmi�lerdi.
59
00:05:56,507 --> 00:05:59,067
Hava sald�r�lar�
ilk �nce 1915 y�l�nda �ngiltere'ye...
60
00:05:59,147 --> 00:06:00,739
...zeplinler arac�l���yla yap�ld�.
61
00:06:00,827 --> 00:06:03,466
Bunu uzun menzilli bombalama
u�aklar� izledi.
62
00:06:03,827 --> 00:06:07,661
Bu ara�lar sivilleri daha �nce
hi� olmad��� kadar tehlikeye at�yordu.
63
00:06:07,747 --> 00:06:10,466
Bomba u�aklar� gelece�in silah�
haline gelmi�ti.
64
00:06:12,707 --> 00:06:17,576
1914 1918 y�llar�ndaki sava�larda
dokuz milyona yak�n hayat s�nm��t�.
65
00:06:23,987 --> 00:06:27,536
Bunun d���nda 20 milyon ki�i de
a�l�k, bitkinlik ve...
66
00:06:27,667 --> 00:06:31,501
...�spanyol gribi gibi hastal�klar
y�z�nden 1918 y�l�na kadar...
67
00:06:31,587 --> 00:06:32,940
...hayat�n� kaybetmi�ti.
68
00:06:35,107 --> 00:06:38,019
Bir�ok ki�i 1914 1918 y�llar�
aras�nda ya�anan korku dolu...
69
00:06:38,107 --> 00:06:41,782
...g�nlerde sava�� durduracak tek bir
sava��n olabilece�ine inan�yordu.
70
00:06:42,027 --> 00:06:44,985
1919 y�l�n�n ba�lar�nda Paris'te
toplanan bar�� yanl�lar�...
71
00:06:45,107 --> 00:06:47,985
...d�nya haritas�n� tekrardan
�izerek uluslar� yok olmaya...
72
00:06:48,147 --> 00:06:51,344
...s�r�kleyen y�k�m dolu
sava�lara bir son verilmesi...
73
00:06:51,467 --> 00:06:54,425
...ad�na �al��malara ba�lam��t�.
74
00:06:59,307 --> 00:07:03,266
Ufukta Avrupa'y� yeni bir
anla�mazl�k bekliyordu.
75
00:07:03,587 --> 00:07:07,102
Huzursuz halk�n aras�ndan yeni
ideolojiler ba� g�steriyordu.
76
00:07:07,307 --> 00:07:09,025
Kom�nizm.
77
00:07:09,907 --> 00:07:11,579
Fa�izm.
78
00:07:12,507 --> 00:07:14,338
Ve Nazizm.
79
00:07:14,427 --> 00:07:17,624
Bunlar, 20 y�l sonra ba� g�sterecek
ve �ok daha b�y�k bir y�k�ma...
80
00:07:17,747 --> 00:07:20,215
...sebebiyet verecek bir ba�ka
d�nya sava��n�n temellerini...
81
00:07:20,267 --> 00:07:21,700
...olu�turacak ideolojilerdi.
82
00:07:31,907 --> 00:07:34,375
Bu ideolojilerin bir sonraki
d�nya sava��n� �ok daha...
83
00:07:34,467 --> 00:07:36,662
...y�k�c� sonu�lara sebebiyet
verecek �ekilde...
84
00:07:36,747 --> 00:07:39,307
...y�nlendirmesinin d���nda,
geli�en teknoloji de silahlar�n...
85
00:07:39,427 --> 00:07:43,136
...1914 1918 y�l�ndakilerden
�ok daha �l�mc�l olmas�n� sa�lam��t�.
86
00:07:43,747 --> 00:07:47,535
Silahlarda ve ileti�imde ya�anan
teknolojik geli�meler...
87
00:07:47,667 --> 00:07:49,942
...sava��n gidi�at�n� hem karada
hem denizde hem de havada...
88
00:07:50,027 --> 00:07:53,064
...bir �ncekinden
daha da h�zland�rm��t�.
89
00:08:01,467 --> 00:08:04,857
1939 1945 y�llar�nda
k�resel anlamda daha fazla...
90
00:08:04,947 --> 00:08:07,336
...�lke sava�a dahil olmu�tu.
91
00:08:07,787 --> 00:08:11,257
Avrupa'da 1941 y�l�n�n
ortalar�na dek sava��n kaderini...
92
00:08:11,387 --> 00:08:14,379
...do�u cepheleri belirliyordu.
93
00:08:15,467 --> 00:08:20,302
�ki kar��t ideoloji �l�m�ne
sava�maktan �ekinmiyordu.
94
00:08:20,427 --> 00:08:22,543
Moskova'n�n i�lerinden
ba�layan sava�...
95
00:08:22,667 --> 00:08:27,138
...Berlin'in d���na kadar ilerlemi�ti.
96
00:08:36,347 --> 00:08:39,419
1940 y�l�nda bat� cephelerinde
ya�ananlar...
97
00:08:39,507 --> 00:08:44,820
...1938 y�l�nda Almanlar�n kazand���
zaferlerle hi� �rt��m�yordu.
98
00:08:57,707 --> 00:08:59,777
Danimarka hari�
Bat� Avrupa'n�n tamam�...
99
00:08:59,907 --> 00:09:03,502
...Almanya'ya kar��
tek yumruk olmu�tu.
100
00:09:05,747 --> 00:09:09,456
Balkanlar da bu bask�nl��a
boyun e�mek istemezken...
101
00:09:09,627 --> 00:09:13,176
...1941 Nisan'�nda bir ba�ka
y�ld�r�m harekat� d�zenlenmi�ti.
102
00:09:25,867 --> 00:09:29,940
Do�u Avrupa'y� ve Bat� Rusya'y�
kapsayan b�t�n bu �lkelerde...
103
00:09:30,027 --> 00:09:32,939
...direni��i hareketler ve
partizan topluluklar ba� g�stermi�ti.
104
00:09:33,027 --> 00:09:36,417
Rusya ve do�u m�ttef�klerinden
cesaret alan bu olu�umlar...
105
00:09:36,507 --> 00:09:39,180
...1939 1945 y�l�nda ger�ekle�en
sava�ta bir ba�ka...
106
00:09:39,267 --> 00:09:41,656
...de�i�ikli�e sebebiyet vermi�ti.
107
00:09:47,827 --> 00:09:50,819
Bu s�rada da �talya kavurucu s�caklarda,
��lde zorlu...
108
00:09:50,947 --> 00:09:55,543
...cephelerde sava�mak
zorunda kal�yordu.
109
00:10:18,307 --> 00:10:20,867
Monte Cassino �evresinde
en �iddetli sava�lardan...
110
00:10:20,987 --> 00:10:22,340
...biri ya�an�yordu.
111
00:10:30,187 --> 00:10:33,384
Akdeniz, say�s�z donanma sava��na
tan�kl�k etmi�tir.
112
00:10:33,547 --> 00:10:37,062
�ngilizler her ne kadar bu sular�
zorlad�ysa da, �talyanlar ve...
113
00:10:37,147 --> 00:10:38,739
...Almanlar kontrol�
b�rakmam��t�r.
114
00:11:02,827 --> 00:11:06,058
Akdeniz'in �tesinde de Kuzey Afrika
cepheleri yer al�yordu.
115
00:11:06,187 --> 00:11:12,057
Burada �ngilizlerin iki bu�uk y�l
s�ren uzun sava�lar� olmu�tur.
116
00:11:27,267 --> 00:11:31,419
Kas�m 1942'de Fransa'n�n Kuzeybat�
Afrika'ya ��karma yapmas�yla...
117
00:11:31,587 --> 00:11:36,263
...Amerika Avrupa sahnesinde
ilk kez rol al�yordu.
118
00:11:46,707 --> 00:11:49,983
1942 1943 y�llar�nda Tunus'ta k�sa
s�ren ama ac� verici bir...
119
00:11:50,107 --> 00:11:53,224
...deneyimle tan��m��lard�.
120
00:12:07,187 --> 00:12:10,736
Sonu� 1943 May�s'�na gelindi�inde
Akdeniz'in g�ney k�y�lar�ndan...
121
00:12:10,827 --> 00:12:13,022
...insanlar�n
uzaklara s�r�lmesi olmu�tu.
122
00:12:17,187 --> 00:12:21,385
Sonucu 1944 yaz�nda G�ney Fransa'n�n
Normandiya sahillerine yap�lan...
123
00:12:21,467 --> 00:12:24,664
...��karmalar olmu�tu.
124
00:12:41,947 --> 00:12:45,701
Bat� m�ttef�klerinin bu ilerleyi�i
Rusya'n�n da kat�l�m�yla...
125
00:12:45,827 --> 00:12:49,661
...sava�� Almanlar a��s�ndan
sonland�racakt�.
126
00:13:01,867 --> 00:13:06,338
B�t�n bunlar�n i�inde �ok uzun s�ren
iki sava� ya�anm��t�.
127
00:13:06,467 --> 00:13:08,458
Biri Atlantik Cephesi'ndeydi.
128
00:13:08,627 --> 00:13:13,303
Ama� Almanlar�n U Boat'lar�na kar��
Atlantik'i savunmakt�.
129
00:13:23,227 --> 00:13:26,663
Stratejik bombalama harekatlar�n�n
esas amac�...
130
00:13:26,787 --> 00:13:30,621
...Almanlar�n sava�a olan direncini
gece g�nd�z u�ra�arak k�rmakt�.
131
00:13:41,947 --> 00:13:45,257
Japonlar�n Aral�k 1941'de
Amerikal�lar�n Hawaii'deki...
132
00:13:45,307 --> 00:13:47,821
...donanma �ss� olan
Pearl Harbour'a...
133
00:13:47,947 --> 00:13:49,585
...yapt�klar� sald�r�n�n ard�ndan...
134
00:13:49,667 --> 00:13:51,305
...sadece Amerikal�lar� sava�a
�ekmekle kalmay�p...
135
00:13:51,427 --> 00:13:53,577
...Avrupa'daki sava�lardan
ayr� ba�ka bir sava��n daha...
136
00:13:53,707 --> 00:13:55,538
...ba�lamas�na sebep olmu�lard�.
137
00:14:03,747 --> 00:14:07,296
Ayr�ca sava� 1937'den beri
s�regelen gerginliklerin ard�ndan...
138
00:14:07,427 --> 00:14:09,987
...Japonya ve �in aras�nda
ayr� bir...
139
00:14:10,067 --> 00:14:13,662
...boyutta anlam
kazanmaya ba�lam��t�.
140
00:14:22,347 --> 00:14:26,340
Japon birlikleri Uzak Do�u'daki
�ngiliz s�m�rgelerine...
141
00:14:26,467 --> 00:14:28,583
...birer birer el koymaya
ba�lam��t�.
142
00:14:28,707 --> 00:14:30,902
Pasif�k'teki Amerikan adalar�,
Filipinler ve Hollanda...
143
00:14:30,987 --> 00:14:32,625
...s�m�rgeleri de bunlara dahildi.
144
00:14:32,707 --> 00:14:35,301
Sava�� neredeyse Avustralya'n�n bile
kap�s�na kadar ta��m��lard�.
145
00:14:36,787 --> 00:14:39,017
Sonra uzun s�ren
kar�� sald�r�lar ba�lad�.
146
00:14:39,147 --> 00:14:42,139
Bu sald�r�lar, Pasif�k'te Japonlar�n
kontrol�ne ge�en adalar�...
147
00:14:42,227 --> 00:14:44,582
...tekrar geri alabilmek amac�yla
y�r�t�len ve bitmek bilmeyen...
148
00:14:44,667 --> 00:14:46,146
...sava�lardan olu�uyordu.
149
00:14:51,867 --> 00:14:55,143
Burma'n�n balta girmemi� ormanlar�nda
ba�ka bir sava� ya�an�yordu.
150
00:15:23,227 --> 00:15:25,787
Nihayetinde 1945 yaz�nda...
151
00:15:25,907 --> 00:15:28,626
...m�ttef�kler Japon anakaras�na
m�dahalede bulunmu�tu.
152
00:15:43,827 --> 00:15:47,581
Ancak Japonlar ancak A�ustos ay�nda
Nagazaki ve Hiro�ima'ya at�lan...
153
00:15:47,707 --> 00:15:50,540
...atom bombalar�n�n ard�ndan
teslim olmu�lard�.
154
00:16:13,667 --> 00:16:17,216
Bu ya�ananlar sava�� hi� olmad���
kadar korkun� ve dram dolu...
155
00:16:17,347 --> 00:16:19,099
...bir ba�ka d�neme s�r�klemi�ti.
156
00:16:22,907 --> 00:16:26,422
Sava� Avrupa'dan Uzak Do�u'ya
kadar bir�ok yeri y�k�p ge�mi�ti.
157
00:16:26,507 --> 00:16:30,978
55 milyon hayata mal olmu�tu.
Ve bir �nceki d�nya sava��n�n...
158
00:16:31,067 --> 00:16:35,140
...tersine bu �lenlerin ��te ikisi
sivillerden olu�uyordu.
159
00:16:36,907 --> 00:16:41,503
�o�u Hitler'in toplama kamplar�nda,
Stalin'in i��i kamplar�nda...
160
00:16:41,627 --> 00:16:44,095
...ve Japonlar�n enterne
kamplar�nda tutuluyordu.
161
00:16:44,187 --> 00:16:46,542
En b�y�k yaray� Yahudiler alm��t�.
162
00:16:46,667 --> 00:16:48,623
Avrupa'daki Yahudi n�fusunun
yar�s�ndan fazlas�...
163
00:16:48,667 --> 00:16:50,305
...sava�� sa� atlatamam��t�.
164
00:16:52,747 --> 00:16:55,944
20'inci y�zy�l bu iki b�y�k
d�nya sava��n�n d���nda da...
165
00:16:56,027 --> 00:16:57,506
...�at��malara tan�kl�k etmi�tir.
166
00:16:57,627 --> 00:17:00,380
�lkeler aras�nda konvansiyonel
sava�lar ya�anm��t�r.
167
00:17:00,467 --> 00:17:03,743
Y�zy�l�n ba�lar�nda
Ruslar Japonlar ile...
168
00:17:03,787 --> 00:17:05,937
...kar�� kar��ya gelmi� ve
donanmalar� a��r bir...
169
00:17:05,987 --> 00:17:08,421
...hezimete u�ra�m��t�.
170
00:17:21,587 --> 00:17:23,896
Bu olaylar Japonlar�n askeri
bir g�� olarak...
171
00:17:23,987 --> 00:17:26,057
...y�kseli�lerinin
ba�lang�c� olacakt�r.
172
00:17:32,747 --> 00:17:35,625
�ki b�y�k sava��n d���nda
Balkanlarda da...
173
00:17:35,707 --> 00:17:37,140
...b�y�k �at��malar ya�an�yordu.
174
00:17:37,227 --> 00:17:39,616
�lki T�rklerin b�lgeden ihra�
edilmesine y�nelik y�r�t�len...
175
00:17:39,787 --> 00:17:41,220
...�al��malardan ibaretti.
176
00:17:41,307 --> 00:17:45,778
�kincisi de T�rklerden bo�alan
b�lgelerin payla��lmas� y�n�ndeydi.
177
00:17:52,187 --> 00:17:54,985
Ayr�ca �srail'in 25 y�l s�ren
ba��ms�zl�k �abalar� sonucunda...
178
00:17:55,067 --> 00:17:59,185
...Arap kom�ular�yla girdi�i sava�lar
da bunlara �rnek olarak say�labilir.
179
00:18:05,947 --> 00:18:09,622
Hindistan ve Pakistan da irili ufakl�
birka� sava�a girmi�tir.
180
00:18:14,107 --> 00:18:16,416
Ayr�ca 80'lerde
lrak ve �ran da...
181
00:18:16,507 --> 00:18:19,226
...b�lgede birbirlerine
di�lerini g�stermi�ti.
182
00:18:32,347 --> 00:18:35,419
Bu y�zy�l i�inde ya�anan sava�lar�n
b�y�k bir �o�unlu�u gibi...
183
00:18:35,467 --> 00:18:39,460
...insanlar�n topraklar�n� korumak
i�in verdi�i m�cadelelerden biri...
184
00:18:39,507 --> 00:18:41,498
...tekrar ya�an�yordu.
185
00:18:41,587 --> 00:18:45,057
�kinci D�nya Sava��'n�n ard�ndan
kolonilerin ba��ms�zl���n�...
186
00:18:45,147 --> 00:18:47,217
...ilan etmeye ba�lamas�
bu �rnekleri �o�alt�yordu.
187
00:18:47,307 --> 00:18:50,777
Frans�zlar Endonezya �in b�lgesinde
ummad�klar� �at��malara giriyordu.
188
00:18:55,187 --> 00:18:59,021
�ngilizler Malezya'da uzun s�ren
sava�larla u�ra�m��t�.
189
00:19:01,387 --> 00:19:03,662
Mozambik ve Angola'y� uzun y�llar...
190
00:19:03,787 --> 00:19:05,982
...elinde tutmak i�in sava�an
Portekiz de ayn� kaderi payla��yordu.
191
00:19:15,507 --> 00:19:19,580
Ama bu d�nemde sald�r� alt�nda olanlar
sadece bat�l� �lkeler de�ildi.
192
00:19:20,067 --> 00:19:24,185
1956'da Macar Ayaklanmas�,
b�lgedeki Sovyet bask�s�n�n k�r�lmas�...
193
00:19:24,347 --> 00:19:28,022
...i�in ba�lat�lm�� en �nemli
hareketlerden biriydi.
194
00:19:49,227 --> 00:19:52,424
Ayr�ca 80'ler boyunca Afganistan'daki
m�cahitler Sovyet boyunduru�una...
195
00:19:52,547 --> 00:19:56,062
...kar�� m�cadele vermi�ti.
Ve neticesinde onlar�...
196
00:19:56,107 --> 00:19:57,938
...topraklar�ndan g�ndermi�lerdi.
197
00:20:02,147 --> 00:20:05,378
Uluslar tarih boyunca i� sava�larla
kar�� kar��ya kalm��t�r.
198
00:20:05,507 --> 00:20:08,738
20'inci y�zy�l, sava��n her t�rl�s�ne
ac� i�inde tan�kl�k etmi�...
199
00:20:08,787 --> 00:20:11,142
...bir d�nemin ad�yd�.
200
00:20:11,547 --> 00:20:14,778
Rus i� sava�� �ok fazla dile
getirilmeyen bir olayd�.
201
00:20:14,907 --> 00:20:17,580
Ve bir ileri bir geri giderek
uzun y�llar s�rm��t�.
202
00:20:17,907 --> 00:20:19,943
Ayn� �ekilde
�spanyol i� sava�lar� da.
203
00:20:20,107 --> 00:20:23,782
Etkileri modern silahlara sahip
Almanlardan, �talyanlardan ve...
204
00:20:23,867 --> 00:20:25,983
...Ruslardan bile b�y�k olmu�tu.
205
00:20:28,747 --> 00:20:32,262
20'li y�larda �in de i� sava�tan
mustarip bir �lkeydi.
206
00:20:32,387 --> 00:20:35,857
Kom�nistlerin 1949 y�l�nda
Chiang Kai Shek'i koltu�undan...
207
00:20:35,987 --> 00:20:38,501
...indirmesiyle bu i� sava�lar
bir son bulabilmi�ti.
208
00:20:45,667 --> 00:20:48,227
1950'lerde K�ba'da da
i� sava� ya�an�yordu.
209
00:20:48,387 --> 00:20:52,266
Bu da Fidel Castro'nun Batista'y�
indirmesiyle son bulmu�tu.
210
00:21:02,627 --> 00:21:05,824
60'lar�n sonunda Nijerya'da
�at��an kabileler...
211
00:21:05,907 --> 00:21:08,944
...federal g��ler ve Biafra'dan
ayr�lan eyaletler aras�nda...
212
00:21:09,027 --> 00:21:12,099
...d�rt y�l s�ren kanl� bir
i� sava�a sebebiyet vermi�ti.
213
00:21:18,267 --> 00:21:21,623
Son 20 y�l, tarihin g�r�p g�rebilece�i
en kanl� iki...
214
00:21:21,707 --> 00:21:24,062
...i� sava�a tan�kl�k etmi�tir.
215
00:21:24,147 --> 00:21:26,536
Ve bir taraf tam anlam�yla zafer
ilan etmeden bitecek...
216
00:21:26,627 --> 00:21:28,219
...t�rden de�illerdi.
217
00:21:28,747 --> 00:21:33,059
L�bnan, Beyrut'ta, bu i� sava�lardan
biri ya�an�yordu.
218
00:21:38,547 --> 00:21:41,186
Sovyetler Birli�i'nden ayr�lan
baz� cumhuriyetler de...
219
00:21:41,267 --> 00:21:43,098
...i� sava�tan nasibini alm��t�.
220
00:21:56,747 --> 00:22:00,979
Eski Yugoslavya da vah�et dolu
i� sava�lara tan�kl�k etmi�tir.
221
00:22:09,587 --> 00:22:12,260
Bir ba�ka b�y�k sorun da ter�rizmdi.
222
00:22:12,427 --> 00:22:14,383
Sonu�lar� hepsinden ac�yd�.
223
00:22:14,507 --> 00:22:16,816
1972 y�l�ndan beri ellerinde
tuttuklar� topraklardan...
224
00:22:16,907 --> 00:22:21,697
...vaz ge�meleri i�in Araplar �srail'e
ter�rist propagandalarda bulunuyordu.
225
00:22:27,907 --> 00:22:31,866
lRA, �ngilizleri �nlerindeki en b�y�k
engel olarak g�r�yordu ve...
226
00:22:31,987 --> 00:22:34,785
...adada birlikteli�in tekrar
sa�lanmas� i�in tek ��z�m�n...
227
00:22:34,867 --> 00:22:37,427
...silahlar ve bombalardan
ge�ti�ini savunuyorlard�.
228
00:22:57,987 --> 00:23:01,263
Di�erleri gibi �talya'daki
K�z�l Tugaylar da 70'li y�llarda...
229
00:23:01,347 --> 00:23:04,419
...ideolojik sebeplerden �t�r�
deh�et sa�maya devam ediyordu.
230
00:23:09,587 --> 00:23:11,862
Hepsinin yan�nda
ba�ka bir �e�it ter�rizm de...
231
00:23:11,987 --> 00:23:14,899
...kendini g�stermeye ba�lam��t�.
�zellikle Orta Amerika'da.
232
00:23:14,987 --> 00:23:16,898
Kontrol uyu�turucu
baronlar�n�n elindeydi.
233
00:23:17,027 --> 00:23:20,702
Ama�lar� h�k�metlerin,
i�lerine engel olmalar�n� engellemekti.
234
00:23:29,187 --> 00:23:31,576
20'inci y�zy�l sava� anlay���n�n
son �ekli...
235
00:23:31,627 --> 00:23:34,221
...iki taraf�n meydanda kar�� kar��ya
gelmesiyle yap�lan bir...
236
00:23:34,347 --> 00:23:36,338
...�at��madan ibaret de�ildi.
237
00:23:36,667 --> 00:23:40,626
�o�u �lke ordular�n� haz�rlamak
i�in 40 y�l� a�k�n s�re harcam��t�.
238
00:24:04,187 --> 00:24:08,703
So�uk Sava�, �kinci D�nya Sava��'n�n
bitiminin hemen akabinde ba�lam��t�.
239
00:24:08,787 --> 00:24:11,221
Ve sonucunda Avrupa, silahlanm��
iki kutba ayr�lm��t�.
240
00:24:11,307 --> 00:24:13,662
NATO ve Var�ova Pakt�.
241
00:24:15,747 --> 00:24:19,376
1989'un sonunda Do�u ve Bat�
Almanya'y� ay�ran s�n�r...
242
00:24:19,507 --> 00:24:21,941
...ortadan kalkana kadar
so�uk sava� devam etmi�ti.
243
00:24:24,187 --> 00:24:29,705
Birle�mi� Milletler bu t�r �at��malar�
art�k ba�lamadan �nlemek niyetindeydi.
244
00:24:33,307 --> 00:24:37,095
Kuzey Kore 1950 y�l�nda g�ney
kom�usunu istila etti�inde...
245
00:24:37,227 --> 00:24:40,537
...�o�unlu�u Amerikal�lardan olu�an
bir Birle�mi� Milletler g�c�...
246
00:24:40,667 --> 00:24:43,420
...G�ney Kore'yi tamamen yok olmaktan
son anda kurtarm��t�.
247
00:24:43,707 --> 00:24:46,380
Bar���n sa�lanmas� i�in
tam �� y�l sava��lm��t�.
248
00:24:51,947 --> 00:24:55,860
Ayn� �ekilde lrak'�n Kuveyt'i 1990
y�l�nda i�gal etmesi sonucunda...
249
00:24:55,987 --> 00:24:58,899
...yine Amerikal�lar�n komuta eti�i
b�y�k bir Birle�mi� Milletler...
250
00:24:59,027 --> 00:25:02,940
...g�c� lrakl�lar�
b�lgeden def etmi�ti.
251
00:25:27,627 --> 00:25:30,539
Birle�mi� Milletler 'in ba�l�ca
g�revi bar��� sa�lamakt�.
252
00:25:33,907 --> 00:25:37,024
Y�llar i�inde mavi bereli askerler
d�nyan�n sorunlu b�lgelerinde...
253
00:25:37,187 --> 00:25:39,496
...kolayca tan�nan
simalar olmu�tu.
254
00:25:40,067 --> 00:25:42,945
Yak�n zamanda Birle�mi� Milletler
askerleri Somali'de...
255
00:25:43,067 --> 00:25:45,297
...bir insanl�k dram�n�n �n�ne
ge�meye �al���yordu.
256
00:25:47,067 --> 00:25:52,460
Yugoslavya yiyecek yard�m� al�p
tutsaklar�n� b�rak�yordu.
257
00:25:55,947 --> 00:26:00,816
Bu olaylar bar�� sa�lama s�recinin
en zor safhalar�yd� ku�kusuz.
258
00:26:00,907 --> 00:26:04,946
Ama Birle�mi� Milletler' in
i�ini yapabilmesi i�in bu gerekliydi.
259
00:26:14,147 --> 00:26:17,981
20'inci y�zy�l sava� alan�ndaki
ilk teknolojik yenilik...
260
00:26:18,107 --> 00:26:20,257
...i�ten yanmal� motorlard�.
261
00:26:23,787 --> 00:26:26,779
40'larda otomobiller yayg�nla�m��t�.
262
00:26:26,907 --> 00:26:31,822
Ama ordular hala �o�unlukla
atlara ve yayan askerlere g�veniyordu.
263
00:26:34,987 --> 00:26:40,220
100 y�l �nceki Napolyon tarz�
ordulardan vaz ge�meler zor gibiydi.
264
00:26:44,387 --> 00:26:46,981
Tek b�y�k fark uzun mesafeli
yolculuklar�n...
265
00:26:47,147 --> 00:26:48,500
...demiryolu ile yap�lmas�yd�.
266
00:26:48,547 --> 00:26:50,663
Bu sayede ordular h�zla
konu�land�r�l�yordu.
267
00:26:52,867 --> 00:26:57,418
40'lardaki kara silahlar�
1840'lardekilerden olduk�a farkl�yd�.
268
00:26:57,787 --> 00:27:02,736
Makineli t�fekler ve piyade t�fekleri
�ok daha �l�mc�ld�.
269
00:27:04,267 --> 00:27:08,146
Havan toplar� �ok daha b�y�k
bir ate� g�c�ne sahipti ve...
270
00:27:08,267 --> 00:27:10,701
...a��zdan doldurulmal� eski tip
toplara g�re etrafa...
271
00:27:10,787 --> 00:27:13,745
...�ok daha fazla �arapnel
ve dolay�s�yla �l�m sa�abiliyordu.
272
00:27:28,587 --> 00:27:31,897
Ge�ti�imiz y�zy�lda sadece atl�
s�variler tarzlar�n� ve silahlar�n�...
273
00:27:32,067 --> 00:27:34,456
...�ok fazla de�i�tirmemi�tir.
274
00:27:40,027 --> 00:27:43,337
Ordular�n en �ok kulland��� ate� g�c�
1914'te hendeklerde...
275
00:27:43,467 --> 00:27:46,425
...kullan�lan silahlard�.
276
00:27:46,667 --> 00:27:49,898
Bu durum yeni silah t�rlerinin
ortaya ��kmas�na sebep olmu�tu.
277
00:27:52,787 --> 00:27:56,177
S���naklara ve hendeklere daha y�k�c�
hasar verebilen...
278
00:27:56,307 --> 00:27:58,741
...�zel toplar �retilmi�ti.
279
00:28:02,587 --> 00:28:07,502
El bombalar� son y�zy�lda
b�y�k bir de�i�im ge�irmi�ti.
280
00:28:07,787 --> 00:28:09,505
Alev silahlar� da ayn� �ekildeydi.
281
00:28:15,867 --> 00:28:21,737
Hendekleri ve siperleri a�abilmek i�in
1916'da tanklar geli�tirildi.
282
00:28:21,947 --> 00:28:24,905
H�z ve mekanik g�venilirlikten
yoksun olan bu sava� makineleri...
283
00:28:25,027 --> 00:28:27,939
...ba�larda sava� alan�n�n kaderini
de�i�tirecek gibi...
284
00:28:28,067 --> 00:28:29,546
...g�r�nmemi� olsalar da...
285
00:28:29,747 --> 00:28:32,022
...ileriki zamanlarda kader de�i�tirebilen
�nemli bir...
286
00:28:32,107 --> 00:28:34,177
...sava� unsuru haline
geleceklerdi.
287
00:28:39,627 --> 00:28:44,542
1936'da i�ten yanmal� motorlar
ordularda kullan�lmaya ba�land� ve...
288
00:28:44,667 --> 00:28:47,386
...sava�lar daha da h�z kazand�.
289
00:28:47,467 --> 00:28:51,938
Almanlar sava�lar s�resince
panzerlerine b�y�k g�ven duyuyordu.
290
00:28:52,787 --> 00:28:56,336
Tanklar sava�lara h�z katt�k�a...
291
00:28:56,467 --> 00:29:00,255
...s�recin h�zlanmas� ad�na da
b�y�k katk�larda bulunuyordu.
292
00:29:08,987 --> 00:29:11,547
Tanklar�n geli�imi anti tank
silahlar�n�n geli�imini de...
293
00:29:11,707 --> 00:29:13,106
...beraberinde getirmi�...
294
00:29:13,187 --> 00:29:15,496
...ve bunlar� elle kullan�labilen
anti tank silahlar� ve...
295
00:29:15,587 --> 00:29:17,100
...geri tepmesiz t�feklerin
geli�imi izlemi�tir.
296
00:29:19,267 --> 00:29:20,620
Mekanize sava� meydanlar�n�...
297
00:29:20,707 --> 00:29:23,460
...kendili�inden iti�li
silahlar kaplam��t�.
298
00:29:31,867 --> 00:29:33,744
Bu z�rhl� birlikleri
y�netmek i�in de...
299
00:29:33,907 --> 00:29:36,705
... z�rhl� personel ta��y�c�lar
geli�tirilmi�ti.
300
00:29:38,947 --> 00:29:42,098
Piyade silahlar� da ayr�ca
daha haf�f �retilmeye ba�lanm��t�.
301
00:29:42,267 --> 00:29:45,100
1945'e kadar bu geli�im s�reci
ivmeli �ekilde devam etmi�tir.
302
00:29:45,347 --> 00:29:48,896
Yeni nesil haf�f otomatik silahlar
sava� sahnesindeki yerini alm��t�.
303
00:29:48,987 --> 00:29:51,706
1914 1918'deki daha g�venilir ve daha
az tak�lan modellerine kadar...
304
00:29:51,827 --> 00:29:54,216
...giderek geli�tirilmi�lerdir.
305
00:30:01,467 --> 00:30:03,901
Haf�f makineli t�fekler de yak�n
mesafeli �at��malarda...
306
00:30:04,067 --> 00:30:05,659
...s�k�a kullan�lan silahlar olmu�tur.
307
00:30:07,867 --> 00:30:12,224
Havan toplar� da s���nak ve hendekleri
a�mak i�in s�k�a kullan�l�yordu.
308
00:30:12,307 --> 00:30:14,946
Standart toplar da hala kolay
ta��nabilen ve g�venilir...
309
00:30:19,147 --> 00:30:24,175
Yeni bir top�u birimi olan �oklu
roketatarlar ortaya ��km��t�.
310
00:30:33,307 --> 00:30:35,298
G�n�m�zde dahi kullan�lmaya
devam ediliyorlar.
311
00:30:38,907 --> 00:30:43,662
Mekanize sava� meydan� insanlar�
1945'ten beri farkl� d���nmeye zorluyor.
312
00:30:43,747 --> 00:30:46,386
�zellikle NATO ve Var�ova Pakt�'nda.
313
00:31:05,787 --> 00:31:07,106
Haz�r. Ate�!
314
00:31:09,587 --> 00:31:12,499
Ate�li silahlar�n hakim oldu�u
sava� alanlar�ndan sonuncusu...
315
00:31:12,627 --> 00:31:15,539
...Orta Do�u'dakilerdir.
Ve 1991'e kadar bat�l�lar...
316
00:31:15,667 --> 00:31:20,616
...tanklar�n� burada kullanma
�ans� bulamam��t�r.
317
00:31:50,227 --> 00:31:54,584
Anti tank silahlar� i�in
1945'ten bu yana en b�y�k de�i�im...
318
00:31:54,667 --> 00:31:57,818
...g�d�ml� f�zelere kavu�mu�
olmalar�d�r.
319
00:31:58,027 --> 00:32:00,541
Bu de�i�im 60'larda ba�lam��t�r.
320
00:32:00,667 --> 00:32:04,546
Amerikan ve Rus anti tank
silahlar�ndaki geli�im sayesinde...
321
00:32:04,667 --> 00:32:07,943
...menzilleri 3000 4000 metreye
kadar ��km��t�r.
322
00:32:13,507 --> 00:32:16,897
�leti�im teknolojileri de geli�mi�ti.
323
00:32:16,987 --> 00:32:19,455
Semafor ve helyograf gibi aletler...
324
00:32:19,587 --> 00:32:21,657
...1900'lerde s�k�a kullan�l�yordu.
325
00:32:23,787 --> 00:32:27,177
Birinci D�nya Sava��'nda ilkel
say�labilecek telsizler kullan�lm��t�.
326
00:32:27,307 --> 00:32:32,017
Ama 1914 1918'de en s�k kullan�lan
haberle�me cihaz� saha telefonlar�yd�.
327
00:32:32,347 --> 00:32:35,305
Ama kablolar� yang�n ��karma
riski ta��yordu.
328
00:32:40,227 --> 00:32:42,787
1939 1945 y�llar� aras�nda...
329
00:32:43,067 --> 00:32:45,262
...sava� telsizleri kullan�lmaya
ba�lanm��t�.
330
00:32:45,387 --> 00:32:48,936
�nce z�rhl� ara�lar, sonra da
piyadeler i�in kullan�l�yordu.
331
00:32:52,307 --> 00:32:55,185
G�n�m�z telsizleri
daha i�levseldir.
332
00:32:55,307 --> 00:33:01,064
Karargahlarda bilgisayar sistemleri,
faks ve hatta uydular kullan�l�yor.
333
00:33:01,347 --> 00:33:06,421
��phesiz en b�y�k yenilikleri
havac�l�k alan�nda ger�ekle�mi�ti.
334
00:33:06,587 --> 00:33:08,498
AWACS hava ara�lar�.
335
00:33:15,627 --> 00:33:19,984
Donanmalar da son y�zy�lda g�zle
g�r�l�r de�i�iklikler ya�am��t�.
336
00:33:23,267 --> 00:33:27,818
Y�zy�l�n d�n�m�nde, �� ana kategoride
gemi kullan�lmaya ba�lanm��t�.
337
00:33:27,987 --> 00:33:30,899
Sava� gemileri, ki donanman�n bel
kemi�i olan gemilerdi.
338
00:33:33,787 --> 00:33:34,981
Ve kruvaz�rler.
339
00:33:35,147 --> 00:33:39,060
Bunlar da sava� gemilerini
torpido ve destroyerlerden koruyorlard�.
340
00:33:51,107 --> 00:33:53,541
Kruvaz�rler donanman�n g�z�yd�.
341
00:33:53,627 --> 00:33:57,381
Ama yine de onlar da tehdit
alt�nda olabiliyordu.
342
00:33:57,987 --> 00:34:00,057
�lki deniz may�nlar�.
343
00:34:00,267 --> 00:34:03,179
Bunlar 19'uncu y�zy�lda
geli�tirilmi�lerdi.
344
00:34:11,707 --> 00:34:13,186
Di�eriyse denizalt�lar.
345
00:34:13,347 --> 00:34:16,305
Denizin alt�ndan giden gemiler
yeni bir �ey de�ildi.
346
00:34:16,507 --> 00:34:18,577
Ama ilk modern denizalt�...
347
00:34:18,747 --> 00:34:21,819
...Amerikan John Holland
taraf�ndan geli�tirilmi�ti ve...
348
00:34:21,907 --> 00:34:24,341
...1900 y�l�nda Amerikan donanmas�na
hizmet etmeye ba�lam��t�.
349
00:34:24,507 --> 00:34:29,058
1914'te denizalt�lar sava� alanlar�n�n
etkili unsurlar�ndan olmu�tu.
350
00:34:41,627 --> 00:34:45,984
1914'te baz� sava� gemileri
u�aklar ta��yordu.
351
00:34:46,107 --> 00:34:50,385
Ama� ufku g�rebilmekti.
Ama 1918'de �ngilizler...
352
00:34:50,427 --> 00:34:54,420
...bir sava� gemisini
u�ak gemisine �evirmi�ti.
353
00:34:54,507 --> 00:34:58,420
Birden fazla u�ak ta��yabiliyor ve
donanmayla ayn� h�zda yol alabiliyordu.
354
00:35:00,787 --> 00:35:06,578
1914 1918 y�llar� aras�nda donanmada
ya�anan bir di�er yenilikse yak�tt�.
355
00:35:07,067 --> 00:35:10,377
�ncesinde sava� gemileri �o�unlukla
k�m�rle �al���yordu.
356
00:35:10,507 --> 00:35:12,099
Bunun bir�ok dezavantaj� vard�.
357
00:35:15,347 --> 00:35:18,066
��kard�klar� kara duman ve
isin yan�nda...
358
00:35:18,227 --> 00:35:20,866
...uzaklarda, a��k sularda gemilere
k�m�r sa�layan...
359
00:35:20,987 --> 00:35:22,943
...y�zen istasyonlar kurulmas�
gerekiyordu.
360
00:35:30,227 --> 00:35:35,062
1914'te �ran K�rfezi'nde gemilerin
s�v� yak�t kullanmas�yla...
361
00:35:35,147 --> 00:35:38,662
...bir�ok gemi bu yak�t
t�r�ne ge�meye ba�lam��t�.
362
00:35:38,827 --> 00:35:42,945
Daha temiz, daha kolay sa�lanabilen
ve �ok daha verimliydi.
363
00:35:43,667 --> 00:35:46,579
1939'da sava�
kendini g�sterdi�inde...
364
00:35:46,867 --> 00:35:49,620
...bir�ok donanmac�
1914 1918 y�l�nda...
365
00:35:49,747 --> 00:35:51,419
...ya�ananlar�n tekrarlanaca��n�
d���n�yordu.
366
00:35:51,507 --> 00:35:54,180
May�nlar daha �nemli bir
rol sahibi olmu�tu.
367
00:35:54,307 --> 00:35:57,583
May�nlar�n kendileri de
karma��k bir yap�ya kavu�mu�tu.
368
00:35:57,747 --> 00:36:03,538
1945'te eski klasik tarzdakilerin
yan�nda, geminin yayd��� manyetik...
369
00:36:03,707 --> 00:36:07,143
...alana duyarl� may�nlar da
geli�tirilmi�ti.
370
00:36:07,267 --> 00:36:11,021
Geminin sesinden ve hatta denizde
b�rakt��� izden bile etkileniyorlard�.
371
00:36:17,827 --> 00:36:20,580
Denizalt�lar 1914 1918 y�llar�ndaki
sava�takinden...
372
00:36:20,707 --> 00:36:23,141
...daha �nemli bir role
b�r�nm��t�.
373
00:36:24,147 --> 00:36:26,741
En b�y�k dezavantaj� suyun alt�nda
av�na yeti�emeyecek kadar...
374
00:36:26,827 --> 00:36:28,385
...yava� ilerliyor olmas�yd�.
375
00:36:28,507 --> 00:36:31,465
Ve kendini �arj etmesi i�in
su y�zeyine ��kmas� gerekiyordu.
376
00:36:31,587 --> 00:36:34,147
��nk� suyun alt�nda elektrik
g�c� kullan�yorlard�.
377
00:36:34,307 --> 00:36:37,777
Sava��n sonlar�na do�ru Almanlar
bu sorunlar�n �stesinden gelmi�ti.
378
00:36:37,907 --> 00:36:40,626
Ancak sava��n kaderini de�i�tirmekte
biraz ge� kalm��lard�.
379
00:36:55,227 --> 00:36:59,584
Anti denizalt� sistemleri de
kendini g�stermeye ba�lam��t�.
380
00:36:59,707 --> 00:37:03,700
Radarlar ve sonarlar denizin alt�ndaki
ara�lar� tespit ediyordu.
381
00:37:03,827 --> 00:37:06,705
Onlara verdikleri hasar eskisinden
daha �l�mc�l bir hal alm��t�.
382
00:37:13,787 --> 00:37:18,258
Hava kuvvetleri karadaki ve denizdeki
sava�a en �ok etki eden unsur olmu�tu.
383
00:37:18,347 --> 00:37:20,303
D��man sahillerinin menziline
giren gemiler...
384
00:37:20,467 --> 00:37:26,542
...tehlike alt�ndayd� ama �zerlerinde
bir�ok u�aksavar silah bulunuyordu.
385
00:37:35,827 --> 00:37:40,378
U�ak gemilerinin sava�� domine etmesi
sava��n ortalar�n� bulmu�tur.
386
00:37:40,507 --> 00:37:45,217
Uzun menzillere birbiri ard�na
u�ak g�nderebilme yetenekleri vard�.
387
00:37:45,387 --> 00:37:47,696
Sava� gemilerinin �nemi
azal�yor ve...
388
00:37:47,867 --> 00:37:49,937
...tek ama�lar� u�ak gemilerinin
zarar g�rmesini...
389
00:37:50,067 --> 00:37:52,456
...engellemek oluyordu.
390
00:38:08,827 --> 00:38:12,536
1980'lere kadar sava� gemileri k�y�
bombard�man� sa�lamalar� a��s�ndan...
391
00:38:12,627 --> 00:38:14,857
...�nemlerini geri kazanamam��t�.
392
00:38:20,787 --> 00:38:24,700
�kinci D�nya Sava��'nda donanmalarda
ya�anan bir di�er geli�me de...
393
00:38:24,827 --> 00:38:26,340
...kara deniz ara�lar�n�n
ta��nmas�yd�.
394
00:38:26,467 --> 00:38:29,743
Sava��n �o�u k�sm�nda
��karmalar yap�l�yordu.
395
00:38:29,907 --> 00:38:33,104
Ama b�yle olmas�na kar��n hi�bir
ulus yetkin ��karma...
396
00:38:33,267 --> 00:38:34,746
...ara�lar�na sahip de�ildi.
397
00:38:34,907 --> 00:38:40,823
1945'te bat� uluslar� y�ksek
miktarda kara deniz arac� �retmi�ti.
398
00:38:56,027 --> 00:39:00,498
1945'ten bu yana ya�anan en b�y�k
geli�me de gemilerin kulland���...
399
00:39:00,627 --> 00:39:04,017
...denizden karaya f�zeleriydi.
400
00:39:04,627 --> 00:39:08,540
Anti gemi f�zeleri de u�aklardan,
helikopterlerden ve...
401
00:39:08,667 --> 00:39:12,660
...denizalt�lardan ate�lenebiliyor ve
b�y�k bir y�k�ma sebep oluyorlard�.
402
00:39:21,947 --> 00:39:25,826
Karadan havaya f�zeler hem d��man
hava ara�lar� hem de...
403
00:39:25,907 --> 00:39:27,977
...f�zeleri elimine etmek i�in
kullan�l�yordu.
404
00:39:28,827 --> 00:39:33,184
Bu f�zelerden kurtulmak i�in
elektronik geli�meler de ya�anm��t�.
405
00:39:37,187 --> 00:39:41,100
F�zelerin y�n�n� �a��rtmak, onlar�
daha ate�lenmeden devre d���...
406
00:39:41,187 --> 00:39:44,463
...b�rakmak ve havada imha olmalar�n�
sa�lamak bunlardan birka��yd�.
407
00:39:49,707 --> 00:39:53,177
Baz� b�y�k sava� gemileri
farkl� ama�lar i�in tasarlanm��t�.
408
00:39:53,307 --> 00:39:54,581
Bunlar n�kleerdi.
409
00:39:54,707 --> 00:39:59,701
Bunlardan ilki USS Longbeach'di ve
1961 y�l�nda suya indirilmi�ti.
410
00:40:10,187 --> 00:40:13,623
N�kleer g�� en �ok denizalt�larda
kullan�l�yordu.
411
00:40:14,947 --> 00:40:20,021
Bunlar�n iki �e�idi vard�.
SSBN N�kleer Balistik Denizalt�lar.
412
00:40:24,507 --> 00:40:26,862
Ve Hunter killer SSN.
413
00:40:27,187 --> 00:40:30,224
N�kleer denizalt�lar geleneksel
dizel elektrik motorlu...
414
00:40:30,387 --> 00:40:33,618
...denizalt�lardan g�zle g�r�l�r
�ekilde daha h�zl�yd�.
415
00:40:33,747 --> 00:40:36,898
G�n�m�zde bile hala kullan�l�rlar ve
menzilleri 10 kat daha fazlad�r.
416
00:40:46,587 --> 00:40:48,942
20'inci y�zy�lda ya�anan en b�y�k
geli�melerden biri de...
417
00:40:49,027 --> 00:40:53,339
...havadan daha a��r cisimlerin
u�urulabilmesi ad�na ya�anm��t�r.
418
00:40:53,467 --> 00:40:57,301
S�cak hava balonlar� 18'inci y�zy�l�n
sonlar�nda geli�tirilmi�ti fakat...
419
00:40:57,427 --> 00:41:00,658
...i�ten yanmal� motorlar bu balonlara
iti� g�c� sa�lam��t�.
420
00:41:01,707 --> 00:41:06,940
Wright karde�lerin Aral�k 1903 y�l�ndaki
destans� u�u� denemesinden sonra...
421
00:41:06,987 --> 00:41:11,538
...bildi�imiz anlamdaki u�aklar
�ekillenmeye ba�lam��t�.
422
00:41:28,307 --> 00:41:31,822
U�aklardaki ordusal potansiyel
k�sa s�rede fark edilmi�ti.
423
00:41:31,947 --> 00:41:36,145
Ve 1910'da bu ara�lar�
kullanmaya ba�lam��t�.
424
00:41:37,707 --> 00:41:42,223
Zeplinlerinse hala u�aklara g�re
menzil anlam�nda �st�nl��� vard�.
425
00:41:44,787 --> 00:41:48,177
1914'te sava� u�aklar� hala
ilkel bir haldeydi.
426
00:41:48,307 --> 00:41:51,856
K�r�lgan ah�ap g�vdeli, silahs�z
ve saatte 130 kilometreden h�zl�...
427
00:41:51,987 --> 00:41:54,296
...u�amama gibi sorunlar� vard�.
428
00:41:54,587 --> 00:41:58,262
H�zlar� sava� s�resince
g�zle g�r�l�r �ekilde artmam��t� belki.
429
00:41:58,347 --> 00:42:02,579
1918 y�l�nda sava� u�aklar� saatte
220 kilometreden h�zl� u�am�yordu.
430
00:42:02,707 --> 00:42:06,620
Ama yine de sava� u�aklar�na
g�klerde �ok �nemli...
431
00:42:06,707 --> 00:42:09,175
...roller verilmeye
h�zla devam ediliyordu.
432
00:42:09,547 --> 00:42:10,946
Bunlardan ilki ''Fighter'lard�.
433
00:42:21,987 --> 00:42:25,582
Di�erleri de foto�raf �ekmek
amac�yla kullan�lanlard�.
434
00:42:32,867 --> 00:42:35,461
Bombard�man u�aklar� da
kullan�lmaya ba�lanm��t�.
435
00:42:35,547 --> 00:42:38,619
Ve havada �nemli bir
yer tutuyorlard�.
436
00:42:46,867 --> 00:42:51,383
1950'de, stratejik bombard�manlar
zeplinler ile yap�l�yordu.
437
00:42:51,547 --> 00:42:53,663
��nk� menzilleri
u�aklardan fazlayd�.
438
00:42:54,787 --> 00:42:57,984
�ki y�l sonra Alman bombac�lar�
Britanya'ya sald�r�yordu.
439
00:43:06,187 --> 00:43:10,465
�talyan u�aklar� Avusturya'ya bomba
ya�d�rmak i�in havalan�yordu.
440
00:43:10,667 --> 00:43:13,784
�ngiliz ve Frans�z u�aklar�
Almanya'y� bombal�yordu.
441
00:43:15,267 --> 00:43:19,545
Sava�tan sonra u�aklar�n kullan�m�
artmaya devam ediyordu.
442
00:43:19,667 --> 00:43:22,818
Charles Lindberg gibi pilotlar
destans� u�u�lar� ile...
443
00:43:22,867 --> 00:43:25,381
...d�nya �ap�nda �ne kavu�mu�tu.
444
00:43:31,787 --> 00:43:35,939
Bunlarla birlikte d�nya �ap�nda
hava yollar� a��lm��t�.
445
00:43:41,787 --> 00:43:46,702
Bu zamana kadar zeplinler
g�klerin hakimi olarak kabul g�r�rd�.
446
00:43:47,267 --> 00:43:50,225
Ama 1931'de �ngiliz R101'in
kaza yapmas� ve...
447
00:43:50,387 --> 00:43:54,585
...1937'deki Hindenburg facias�yla...
448
00:43:54,667 --> 00:43:59,980
...bu hava ta��mac�l��� �ekline olan
g�ven azalmaya ba�lam��t�.
449
00:44:06,467 --> 00:44:08,378
H�z da aranan bir �zellikti.
450
00:44:08,587 --> 00:44:12,466
Deniz u�aklar� i�in her y�l
yar��lar d�zenleniyordu.
451
00:44:13,747 --> 00:44:20,266
1931'de �ngiliz u�a�� S6B
saatte 547 kilometre h�za ula�m��t�.
452
00:44:23,987 --> 00:44:27,741
Yar��lar i�in kullan�lan bu tasar�mlar
daha da geli�tirilerek...
453
00:44:27,827 --> 00:44:30,387
...�kinci D�nya Sava��'ndaki tek ki�inin
u�urabildi�i u�ak modeller...
454
00:44:30,467 --> 00:44:32,264
...�retilmeye ba�lanm��t�.
455
00:44:35,467 --> 00:44:37,776
Bu u�aklar�n
kendini g�stermesiyle birlikte...
456
00:44:37,947 --> 00:44:41,337
...radar sistemleri de geli�tirilmeye
ba�lanm��t� ve bu sayede...
457
00:44:41,467 --> 00:44:44,027
...bombard�man u�aklar�n�n
g�zden ka�arak hava sahalar�na...
458
00:44:44,107 --> 00:44:46,860
...s�zmalar� �nceden
bilinebilir olmu�tu.
459
00:44:55,347 --> 00:44:57,941
Bu y�zden �ngiliz ve Alman u�aklar�
�o�unlukla...
460
00:44:58,027 --> 00:44:59,585
...gece operasyonlar� d�zenliyordu.
461
00:45:10,267 --> 00:45:13,816
Di�er yandan Amerikal�lar,
a��r bombard�man u�aklar�n�n...
462
00:45:13,987 --> 00:45:16,455
...g�nd�z operasyon d�zenlemeleri
gerekti�ine inan�yordu.
463
00:45:16,587 --> 00:45:18,578
Ama� daha isabetli olmalar�yd�.
464
00:45:19,067 --> 00:45:22,582
1944 y�l�nda uzun menzilli sava�
u�aklar�n�n ortaya ��kmas�yla...
465
00:45:22,667 --> 00:45:27,343
...a��r bombard�man u�aklar�
a��r kay�plar vermekten kurtulamam��t�.
466
00:45:31,507 --> 00:45:34,943
1944 y�l�n�n ortalar�nda ilk
jet u�aklar� �retildi.
467
00:45:39,347 --> 00:45:44,375
Ancak ilk h�zl� hava arac� bir jet
de�il, roket motorluydu.
468
00:45:44,467 --> 00:45:47,618
Alman ME163 Comet.
469
00:45:47,747 --> 00:45:50,819
Yakla��k azami h�z� satte
965 kilometreydi.
470
00:45:56,867 --> 00:45:59,904
Almanlar roketleri daha geni�
kullan�m alanlar�nda tercih ediyordu.
471
00:46:00,067 --> 00:46:04,299
�ki �e�it hava arac� 1944 y�l�n�n
yaz�nda kullan�lmaya ba�lanm��t�.
472
00:46:04,387 --> 00:46:06,457
�lki V1 insans�z u�a��yd�.
473
00:46:12,707 --> 00:46:14,299
�kincisi de V2 roketiydi.
474
00:46:20,027 --> 00:46:23,861
�kinci D�nya Sava��'ndaki bir
di�er geli�me de helikopterlerdi.
475
00:46:23,987 --> 00:46:26,785
Sava� s�resince denenen dikey
havalanma y�ntemi...
476
00:46:26,827 --> 00:46:31,139
...yap�lan testlerde ortaya
ba�ar�l� sonu�lar ��kar�yordu.
477
00:46:31,307 --> 00:46:33,263
Ama baz� eksikleri de vard�.
478
00:46:45,907 --> 00:46:48,421
Ger�ek anlamdaki helikopterleri
sava� s�resince...
479
00:46:48,507 --> 00:46:52,056
...Almanlar ve Amerikal�lar �retti.
Ama rolleri s�n�rl�yd�.
480
00:46:52,147 --> 00:46:54,342
Vietnam ve Kore sava��na kadar
helikopterler...
481
00:46:54,427 --> 00:46:57,624
...g�n�m�zde bildi�imiz anlamda...
482
00:46:57,747 --> 00:47:00,022
...etkin bir rol oynayamam��t�.
483
00:47:11,307 --> 00:47:15,095
50'lerin sonlar�na do�ru
hava sava�lar�nda pistonlu...
484
00:47:15,187 --> 00:47:18,941
...motora sahip u�aklar�n yerini
jet u�aklar� alm��t�.
485
00:47:19,027 --> 00:47:21,939
�ki jet u�a�� aras�ndaki ilk it dala��
Kore sava��nda ger�ekle�mi�tir.
486
00:47:27,827 --> 00:47:30,944
O zamandan beri havadan havaya
f�zeler bu u�aklar�n ba�l�ca...
487
00:47:31,027 --> 00:47:32,585
...cephanesi olmu�tur.
488
00:47:32,707 --> 00:47:37,223
Bunlar genelde �s�ya duyarl�d�r ve
u�aklar�n egzoz duman�n� takip ederler.
489
00:47:42,787 --> 00:47:46,302
Havadan karaya silahlar da ayr�ca
giderek karma��kla��yordu.
490
00:47:46,667 --> 00:47:50,182
60'lar�n sonlar�nda Amerikal�lar
Kuzey Vietnam'daki k�pr�lere...
491
00:47:50,347 --> 00:47:52,178
...sald�rmak i�in ak�ll� f�zeler
kullanm��t�r ve...
492
00:47:52,307 --> 00:47:53,899
...karma��k sonu�lar alm��t�r.
493
00:48:03,107 --> 00:48:05,541
1991 y�l�nda K�rfez Sava��'nda
bu bombalar�n...
494
00:48:05,707 --> 00:48:08,938
...isabetlili�i ilk kez
dikkat �ekmeye ba�lam��t�r.
495
00:48:14,227 --> 00:48:18,266
Sava� u�aklar� �� ana
geli�me ya�am��t�r.
496
00:48:18,547 --> 00:48:24,543
�lki dikey olarak havalanabilme
kabiliyeti kazanmalar�.
497
00:48:26,027 --> 00:48:28,621
�kincisi sal�nabilen kanatlara
sahip olabilmeleriydi.
498
00:48:28,747 --> 00:48:33,867
Bu kanatlar, her t�rl� ko�ulda en iyi
performans� verebilmelerini sa�l�yordu.
499
00:48:34,427 --> 00:48:36,782
Di�eri de g�r�nmezlik yetene�i.
500
00:48:36,867 --> 00:48:40,064
Bu sayede u�aklar radarlarda
g�r�nmez olmu�lard�.
501
00:48:46,987 --> 00:48:50,423
Ge�ti�imiz y�zy�l i�inde ya�anan
bunca inan�lmaz geli�meye kar��n...
502
00:48:50,547 --> 00:48:52,697
...�� kategori hepsinin i�inde
�ne ��k�yordu.
503
00:48:53,027 --> 00:48:56,144
Kimyasal, biyolojik ve n�kleer
geli�meler.
504
00:48:56,267 --> 00:48:57,382
Ate�!
505
00:49:10,947 --> 00:49:14,735
�lk kimyasal silahlar sava� sahnesine
1914 1918 y�llar� aras�nda ��km��t�.
506
00:49:14,867 --> 00:49:18,985
Hardal gaz� ve klorin iki taraf�a da
s�k�a kullan�l�yordu ve...
507
00:49:19,067 --> 00:49:21,706
...y�ksek say�da kayba
sebebiyet veriyordu.
508
00:49:21,827 --> 00:49:25,024
�kinci D�nya Sava��'nda misilleme
ama�l� kullan�lmam��lard�.
509
00:49:25,187 --> 00:49:31,501
Ama sonras�nra Vietnam'�n ormanlar�nda
ve Orta Do�u'da lrak'ta kullan�ld�lar.
510
00:49:42,027 --> 00:49:46,578
Biyolojik silahlar, hastal�k yayan
mikroorganizmalardan �retiliyordu.
511
00:49:46,667 --> 00:49:48,658
Sava�larda hi�bir zaman
kullan�lmad�lar.
512
00:49:48,747 --> 00:49:51,056
Ancak yine de varlar.
513
00:49:54,347 --> 00:49:57,703
�kinci D�nya Sava�� s�ras�nda
�sko�lar�n biyolojik silah denemesi...
514
00:49:57,787 --> 00:50:01,575
...yapt��� b�lgeler bug�n bile
ya�amaya elveri�li de�ildir.
515
00:50:03,107 --> 00:50:07,862
N�kleer silahlar�n g�c� 45 y�ll�k
So�uk Sava�'�n kaderini belirlemi�tir.
516
00:50:08,107 --> 00:50:12,464
Her iki taraf da n�kleer silahlar�yla
g�vde g�sterisi yapar olmu�tu.
517
00:50:30,227 --> 00:50:33,139
Ama so�uk sava��n bitimi bu tehdidi
ortadan kald�rmam��t�.
518
00:50:33,267 --> 00:50:36,577
Bug�n bile bir�ok ulusun
n�kleer silah� vard�r.
519
00:50:46,067 --> 00:50:48,183
Y�zy�l�n son on y�l�nda...
520
00:50:48,267 --> 00:50:50,940
...yeni bir �e�it sava�a
tan�kl�k etmi�tir.
521
00:50:51,107 --> 00:50:55,180
�evresel sava�. Gelecek i�in
b�y�k bir potansiyele sahipti.
522
00:51:04,227 --> 00:51:08,220
Teknoloji bu y�zy�lda sava�lar�n
�ehresini de�i�tirmi�tir.
523
00:51:08,427 --> 00:51:11,066
Kim bilir sonraki y�zy�lda
neler ya�anacak?
53537
