Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:12,120 --> 00:00:13,830
U univerzumu,
2
00:00:13,870 --> 00:00:17,650
sve rotira oko neèega.
3
00:00:17,680 --> 00:00:21,830
Planete rotiraju oko zvezda.
meseci oko planeta.
4
00:00:23,870 --> 00:00:27,670
Meki meseci su vulkanski,
ali su vulkani od leda.
5
00:00:27,670 --> 00:00:31,670
Drugi su prekriveni
velikim okeanima.
6
00:00:34,570 --> 00:00:37,010
Moguæe je da ima više meseca
pogodnih za život
7
00:00:37,040 --> 00:00:39,410
u našoj galaksiji,
nego planeta pogodnih za život.
8
00:00:39,450 --> 00:00:43,670
Meseci prièaju nepoznate prièe
o našem sunèevom sistemu
9
00:00:43,710 --> 00:00:44,970
i pokazuju nam
10
00:00:45,000 --> 00:00:48,000
kako on funkcioniše.
11
00:01:04,210 --> 00:01:07,770
U našem sunèevom sistemu
ima samo 8 planeta.
12
00:01:10,710 --> 00:01:14,210
Oko 6 planeta rotiraju meseci.
13
00:01:25,040 --> 00:01:27,420
Mnoštvo meseca.
14
00:01:27,450 --> 00:01:33,580
Više od 300.
Svaki je razlièit.
15
00:01:35,590 --> 00:01:39,520
Svaki je svet za sebe.
16
00:01:39,560 --> 00:01:42,090
Kad pogledamo naš
Sunèev sistem,
17
00:01:42,120 --> 00:01:45,620
vidimo mnogo planeta,
ali još više meseca.
18
00:01:45,650 --> 00:01:50,230
Oni su mnogo interesantniji od planeta
oko kojih rotiraju.
19
00:01:52,200 --> 00:01:56,590
Imamo mesece bez vazduha
i bez života, kao što je naš.
20
00:01:56,630 --> 00:02:02,130
U drugim sunèevim sistemima, imamo mesece
sa okeanima i sa atmosferom.
21
00:02:03,500 --> 00:02:07,060
Ja sam za mesece,
vi uzmite planete.
22
00:02:07,100 --> 00:02:10,060
Najveæe erupcije.
23
00:02:14,140 --> 00:02:17,630
Najniže temperature.
24
00:02:18,930 --> 00:02:21,790
Najveæi okeani
u solarnim sistemima.
25
00:02:22,610 --> 00:02:25,480
Sve to na mesecima.
26
00:02:25,510 --> 00:02:28,210
Imamo mesece sa vulkanima od leda.
27
00:02:30,000 --> 00:02:34,000
Imamo mesece sa metanom
i kišom od metana.
28
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
Oblacima smoga...
29
00:02:37,880 --> 00:02:43,500
Mesece koji su toliko vulkanski aktivni
da im se stalno menja površina.
30
00:02:44,230 --> 00:02:47,800
Mesece èije eksplozije lete u svemir.
31
00:02:48,060 --> 00:02:53,060
Imamo mnogo više sredina
nego što smo mogli da zamislimo.
32
00:02:59,520 --> 00:03:02,150
Kada objašnjavam javnosti,
33
00:03:02,180 --> 00:03:04,740
èak i drugim nauènicima,
34
00:03:04,770 --> 00:03:09,380
mesece Jupitera, zovem ih svetom.
Oni su stvarno složeni i misteriozni,
35
00:03:09,420 --> 00:03:11,390
kao što je svet.
36
00:03:12,390 --> 00:03:15,740
I Jupiter i Saturn
imaju preko 60 meseca.
37
00:03:17,750 --> 00:03:20,470
Ti ogromni džinovi od gasa
i njihovi meseci
38
00:03:20,470 --> 00:03:23,010
su kao mini solarni sistemi.
39
00:03:23,510 --> 00:03:27,470
Svaki mesec ima
svoju "liènost".
40
00:03:30,470 --> 00:03:34,490
Japet, mesec od 2 tone,
u crno-belom izdanju.
41
00:03:41,530 --> 00:03:44,730
Titan, sa gustom
narandžastom atmosferom.
42
00:03:52,680 --> 00:03:54,860
Ledeni encelad,
43
00:03:54,900 --> 00:03:57,900
koji izbacuje led
350 km u svemir.
44
00:04:08,130 --> 00:04:11,480
Svaki mesec je jedinstven,
45
00:04:13,480 --> 00:04:16,370
ali svima je jedno
zajednièko.
46
00:04:16,410 --> 00:04:19,590
Svi meseci su prirodni sateliti,
47
00:04:19,620 --> 00:04:22,760
i tu su gde jesu
zbog gravitacije.
48
00:04:23,760 --> 00:04:25,570
Meseci imaju još jednu
funkciju,
49
00:04:25,610 --> 00:04:27,160
osim što kruže oko planeta.
50
00:04:27,190 --> 00:04:29,610
Oni stabilizuju planete
u njihovim putanjama
51
00:04:29,610 --> 00:04:32,590
i omoguæavaju da mašinerija
solarnog sistema
52
00:04:32,630 --> 00:04:34,930
radi savršeno.
53
00:04:37,930 --> 00:04:42,960
Raznolikost meseca je interesantna
kombinacija poznatih zakona nauke i
54
00:04:43,000 --> 00:04:46,620
potpuno sluèajnih sudara,
55
00:04:46,650 --> 00:04:50,650
usled kojih su delovi
nepredvidivo otpadali.
56
00:04:54,750 --> 00:04:58,160
Planete i meseci
su nastali na isti naèin.
57
00:05:06,120 --> 00:05:07,840
Kada nastane zvezda,
58
00:05:07,870 --> 00:05:11,590
ostaje mnogo prašine i gasa.
59
00:05:14,590 --> 00:05:18,250
Lagano, èestice
prašine se spajaju,
60
00:05:18,280 --> 00:05:20,380
formirajuæi kamenje.
61
00:05:23,380 --> 00:05:26,240
Kamenje se sudara,
stvarajuæi stene.
62
00:05:28,110 --> 00:05:31,540
Postepeno, objekti postaju
sve veæi i veæi.
63
00:05:34,680 --> 00:05:37,970
Proces se zove akrecija.
64
00:05:38,000 --> 00:05:41,220
Zamislite grudvu koja se
kotrlja niz brdo.
65
00:05:41,250 --> 00:05:43,940
Ona skuplja sve više
66
00:05:43,940 --> 00:05:47,710
snega, zbog èega
se kotrlja brže i teže.
67
00:05:48,120 --> 00:05:51,320
Taj proces akrecije
68
00:05:51,320 --> 00:05:54,270
se dešava kod formiranja
planeta.
69
00:05:54,300 --> 00:05:57,020
I kod formiranja meseca.
70
00:05:59,120 --> 00:06:01,370
Zvuèi jednostavno,
71
00:06:01,410 --> 00:06:05,010
ali niko nije bio siguran
kako se to dešava.
72
00:06:05,360 --> 00:06:07,580
Sve do 2003. godine.
73
00:06:10,580 --> 00:06:12,680
Na meðunarodnoj svemirskoj
stanici,
74
00:06:12,720 --> 00:06:14,050
astronaut Don Pettit
75
00:06:14,080 --> 00:06:17,420
je eksperimentisao
u beztežinskom prostoru.
76
00:06:18,420 --> 00:06:22,370
Ubacio je granule soli i šeæera
u plastiènu kesu.
77
00:06:23,220 --> 00:06:25,390
Umesto da lebde,
78
00:06:25,430 --> 00:06:27,430
poèele su da se spajaju.
79
00:06:32,570 --> 00:06:35,540
Tako su nastale
planete i meseci.
80
00:06:36,560 --> 00:06:39,500
Umesto oko velikih zvezda,
81
00:06:39,530 --> 00:06:43,250
veæina velikih meseca
je nastala oko planeta.
82
00:06:46,280 --> 00:06:49,020
Ako nastaju u istom procesu,
83
00:06:49,060 --> 00:06:50,650
šta ih to èini
84
00:06:50,660 --> 00:06:53,380
tako razlièitim?
85
00:06:54,380 --> 00:06:58,580
Pogledajte dva
Jupiterova meseca - Kalista i Ganimeda.
86
00:07:01,760 --> 00:07:04,000
Dva potpuno razlièita
meseca,
87
00:07:04,040 --> 00:07:06,320
nastala od razlièitih ostataka,
88
00:07:06,360 --> 00:07:08,610
kad je Jupiter još bio
mlad.
89
00:07:12,610 --> 00:07:14,900
Ganimed je nastao
blizu Jupitera,
90
00:07:14,930 --> 00:07:18,180
gde je bilo puno otpadaka.
91
00:07:18,210 --> 00:07:19,970
Zato što je bilo
mnogo materijala,
92
00:07:20,010 --> 00:07:21,600
nastao je brzo,
93
00:07:21,610 --> 00:07:23,680
za oko 10.000 godina.
94
00:07:24,680 --> 00:07:27,270
Bio je vreo.
95
00:07:27,300 --> 00:07:30,530
Toplota je odvojila
led od kamenja.
96
00:07:30,570 --> 00:07:33,760
To se može videti
na površini Ganemida.
97
00:07:35,760 --> 00:07:39,980
Prvi faktor koji odreðuje
zašto su meseci takvi kakvi su
98
00:07:39,980 --> 00:07:41,130
je energija,
99
00:07:41,160 --> 00:07:45,620
tj. koliko je energije-toplote uloženo
u njih tokom akrecije,
100
00:07:45,620 --> 00:07:48,410
i koliko je energije izgubljeno.
101
00:07:48,470 --> 00:07:51,000
Ti faktori nam pokazuju
zašto se meseci
102
00:07:51,000 --> 00:07:54,970
ponašaju na odreðeni naèin
i zašto tako izgledaju.
103
00:07:58,360 --> 00:08:01,020
Kalistova površina
nudi drugaèiju prièu.
104
00:08:01,050 --> 00:08:02,830
On je nastao dalje,
105
00:08:02,870 --> 00:08:04,270
gde je bilo manje
ostataka
106
00:08:04,310 --> 00:08:06,120
i manje toplote.
107
00:08:06,160 --> 00:08:07,930
Duže je nastajao
108
00:08:07,930 --> 00:08:09,630
i brže se hladio.
109
00:08:11,630 --> 00:08:15,010
Za razliku od Ganemida,
površina Kalista je
110
00:08:15,040 --> 00:08:18,380
uniformna.
Kamenje i led se nisu razdvojili.
111
00:08:20,850 --> 00:08:26,290
Mesto gde nastane mesec
takoðe može znaèiti život
112
00:08:26,300 --> 00:08:28,870
ili smrt.
113
00:08:28,880 --> 00:08:31,200
Ako su preblizu,
gravitacija planeta æe samleti
114
00:08:31,240 --> 00:08:33,200
mesec na komadiæe.
115
00:08:37,460 --> 00:08:40,530
Nauènici veruju
da se to dogodilo
116
00:08:40,560 --> 00:08:43,860
mnogim mesecima,
kad je Jupiter bio mlad.
117
00:08:54,760 --> 00:08:56,260
Vrlo je verovatno
118
00:08:56,290 --> 00:09:00,650
da je oko Jupitera postojao pojas
meseca, koji su se formirali
119
00:09:00,690 --> 00:09:03,950
i nestali, jer ih je
planeta "progutala".
120
00:09:04,240 --> 00:09:09,290
Meseci koje danas vidimo
su uspeli da se stabilizuju na samom
121
00:09:09,330 --> 00:09:10,840
kraju tog procesa.
122
00:09:10,870 --> 00:09:12,930
Oni su se spasli od smrti,
123
00:09:12,970 --> 00:09:16,920
i preživeli su na položajima
gde ih vidimo danas.
124
00:09:19,750 --> 00:09:22,810
Ali, Jupiter i dalje pokušava
da ih "pojede".
125
00:09:22,850 --> 00:09:27,960
Gravitacija džinovske planete
snažno deluje na mesece koji kruže.
126
00:09:36,760 --> 00:09:38,320
Ona ih transformiše
127
00:09:38,330 --> 00:09:41,010
od beživotnih kamenih lopti
128
00:09:41,040 --> 00:09:43,690
u èudne i dramatiène
svetove.
129
00:10:04,380 --> 00:10:06,990
Jupiter je najveæa planeta
u našem sunèevom sistemu.
130
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
Ima 63 meseca.
131
00:10:11,930 --> 00:10:15,390
Èetiri najveæa se zovu
Galilejevi meseci,
132
00:10:15,430 --> 00:10:17,690
po astronomu Galileju,
133
00:10:17,720 --> 00:10:20,450
koji ih je otkrio 1610. godine.
134
00:10:23,450 --> 00:10:26,800
Oni pokazuju kako
gravitacija utièe
135
00:10:26,840 --> 00:10:29,390
na izgled meseca
136
00:10:29,420 --> 00:10:32,280
i na njihovo ponašanje.
137
00:10:32,310 --> 00:10:35,370
Prvi Galilejev mesec,
io,
138
00:10:35,410 --> 00:10:38,420
rotira najbliže planeti,
139
00:10:38,450 --> 00:10:41,430
na 400.000 km od Jupitera.
140
00:10:49,330 --> 00:10:53,490
To je otprilike i udaljenost
našeg Meseca od Zemlje.
141
00:10:55,800 --> 00:10:57,290
Za razliku od našeg Meseca,
142
00:10:57,330 --> 00:10:59,090
površina io
143
00:10:59,120 --> 00:11:02,030
nema kratera od udara.
144
00:11:02,030 --> 00:11:03,060
Nauènici misle
145
00:11:03,060 --> 00:11:05,120
da to znaèi da je površina
nova.
146
00:11:05,160 --> 00:11:08,480
Kako je to moguæe?
147
00:11:09,480 --> 00:11:14,790
Kad pogledate Io pomoæu sonde ili teleskopa,
svaki put je malo drugaèiji.
148
00:11:14,830 --> 00:11:20,100
Geologija Io se menja kao vreme
na drugim planetama, toliko je aktivan.
149
00:11:21,460 --> 00:11:24,540
Kad je NASA poslala
prve sonde da prolete pored io,
150
00:11:24,580 --> 00:11:25,710
nastupio je šok.
151
00:11:25,740 --> 00:11:28,740
Desetine vulkana je bilo aktivno.
152
00:11:34,700 --> 00:11:38,920
Ovo je snimak erupcije
supervulkana na io.
153
00:11:38,960 --> 00:11:41,800
Ona dobacuje 360 km u svemir.
154
00:11:43,800 --> 00:11:45,970
Svi su imali jedno pitanje:
155
00:11:46,220 --> 00:11:50,020
Kako je moguæe da na Mesecu
postoje aktivni vulkani?
156
00:11:50,020 --> 00:11:51,330
Odgovor je jednostavan.
157
00:11:51,330 --> 00:11:52,430
Gravitacija.
158
00:11:53,730 --> 00:11:55,570
Jupiterova gravitacija
je toliko snažna
159
00:11:55,610 --> 00:11:57,460
da deluje
160
00:11:57,490 --> 00:12:00,320
tako što menja Mesec.
161
00:12:01,720 --> 00:12:05,780
Na io ne deluje samo
Jupiterova gravitacija.
162
00:12:05,820 --> 00:12:06,750
I drugi meseci
163
00:12:06,750 --> 00:12:08,460
takoðe deluju na njega,
164
00:12:08,460 --> 00:12:10,340
kada ga mimoilaze.
165
00:12:12,340 --> 00:12:13,940
Jezgro Meseca
166
00:12:13,940 --> 00:12:16,550
se smanjuje i širi stalno.
167
00:12:16,580 --> 00:12:19,120
To se zove periodièno trenje
168
00:12:19,150 --> 00:12:22,690
i ono stvara ogromne
temperature u jezgru io.
169
00:12:22,730 --> 00:12:26,230
Kao kad savijate vešalicu
dok se ne polomi.
170
00:12:26,270 --> 00:12:30,740
Tu gde savijate je toplo.
Takvo trenje
171
00:12:30,770 --> 00:12:35,210
zagreva unutrašnjost Io
i on postaje jedan od vulkanski
172
00:12:35,250 --> 00:12:38,640
najaktivnijih svetova
u Sunèevom sistemu.
173
00:12:38,670 --> 00:12:43,930
To trenje stvara temperature
od nekoliko hiljada stepeni
174
00:12:43,930 --> 00:12:45,580
unutar io.
175
00:12:45,610 --> 00:12:48,340
On izbacuje gigantske
erupcije lave.
176
00:12:48,340 --> 00:12:52,180
Io je najbolji primer
177
00:12:52,210 --> 00:12:55,530
snage trenja i delovanja gravitacije
178
00:12:55,570 --> 00:12:57,340
u Sunèevom sistemu.
179
00:12:57,370 --> 00:12:59,350
Jupiter ga stalno privlaèi,
180
00:12:59,390 --> 00:13:02,520
ali i drugi meseci.
181
00:13:02,550 --> 00:13:06,550
Kao rezutat toga,
nastaje ogromna toplota.
182
00:13:10,040 --> 00:13:12,560
Erupcije lave
183
00:13:12,600 --> 00:13:14,880
stalno menjaju površinu io.
184
00:13:14,910 --> 00:13:19,380
Zato nema vidljivih
kratera od udara na Mesecu.
185
00:13:23,520 --> 00:13:27,780
Gravitacija zagreva i suseda io -
Evropu.
186
00:13:27,820 --> 00:13:30,960
Evropa je dalje od Jupitera.
187
00:13:31,000 --> 00:13:32,730
Zato je mnogo hladnija.
188
00:13:32,770 --> 00:13:34,290
Umesto lavom,
189
00:13:34,320 --> 00:13:36,320
površina Evrope
190
00:13:36,360 --> 00:13:38,320
je pokrivena ledom.
191
00:13:39,320 --> 00:13:44,300
Najniža zabeležena temperatura
na Antartiku je - 128 c.
192
00:13:45,300 --> 00:13:47,130
Površina Evrope
193
00:13:47,160 --> 00:13:48,950
je duplo hladnija.
194
00:13:50,950 --> 00:13:53,540
Ali, ispod leda
195
00:13:53,570 --> 00:13:55,760
moguæe je da postoje okeani
vode,
196
00:13:55,790 --> 00:14:00,690
koje greje isto periodièno trenje,
usled koga je io vulkanski.
197
00:14:03,350 --> 00:14:06,340
Evropa ima okean
ispod površine.
198
00:14:06,380 --> 00:14:07,440
Skoro sigurno.
199
00:14:07,470 --> 00:14:10,090
Taj okean ispod površine
200
00:14:10,120 --> 00:14:12,610
je u kontaktu sa kamenim jezgrom,
201
00:14:12,650 --> 00:14:14,190
koji obezbeðuje
202
00:14:14,190 --> 00:14:19,790
toplotu i verovatno potrebne
hranljive materije za život.
203
00:14:21,860 --> 00:14:25,890
Jednog dana æemo poslati
sondu da snimi površinu ispod leda
204
00:14:25,890 --> 00:14:27,800
na Evropi.
205
00:14:30,800 --> 00:14:33,850
Možda æemo otkriti život,
206
00:14:33,890 --> 00:14:35,150
u toplim
207
00:14:35,150 --> 00:14:38,150
okeanima Evrope.
208
00:14:42,300 --> 00:14:44,670
Osim io i Evrope,
209
00:14:44,670 --> 00:14:47,670
ima još 60-tak meseca.
210
00:14:52,670 --> 00:14:57,730
One kruže dalje od Jupitera,
gde je delovanje gravitacije planete
211
00:14:57,770 --> 00:14:59,730
mnogo slabije.
212
00:15:05,290 --> 00:15:08,910
Ona je preslaba
da stvori periodièno trenje
213
00:15:08,950 --> 00:15:10,290
i zagreje mesece.
214
00:15:12,400 --> 00:15:17,340
Ovi daleki svetovi su hladni
i beživotni.
215
00:15:18,840 --> 00:15:21,320
Ali ne i dosadni.
216
00:15:21,760 --> 00:15:24,850
Na njima su ožiljci
bezbrojnih sudara.
217
00:15:24,890 --> 00:15:27,910
Nauènici veruju da su
upravo udari
218
00:15:27,940 --> 00:15:32,940
stvorili jedan od
najneobiènijih sistema meseca.
219
00:15:46,240 --> 00:15:49,370
Planeta sa najneobiènijim
sistemom meseca
220
00:15:49,410 --> 00:15:51,720
je Saturn.
221
00:15:52,720 --> 00:15:56,630
On se prostire više od
360.000 kilometara.
222
00:15:58,630 --> 00:16:01,880
Tehnièki, ima više od
milijardu meseca.
223
00:16:02,000 --> 00:16:04,500
Tako je, milijardu meseca.
224
00:16:04,860 --> 00:16:06,190
Svi zajedno,
225
00:16:06,220 --> 00:16:09,760
oni èine Saturnove prstene.
226
00:16:12,760 --> 00:16:15,540
Mesec može biti komad
kamena ili leda, ne veæi
227
00:16:15,550 --> 00:16:18,990
od kamenèiæa,
ukoliko rotira oko planete.
228
00:16:19,110 --> 00:16:23,570
Prstenovi Saturna su saèinjeni
od bezbrojnih komada kamenja i leda.
229
00:16:23,610 --> 00:16:24,510
Oni su od velièine
230
00:16:24,510 --> 00:16:27,620
kamenèiæa do
velièine grada.
231
00:16:28,620 --> 00:16:30,990
Ako je deo prstena
232
00:16:31,020 --> 00:16:34,410
10 ili 20 metara u preèniku,
233
00:16:34,440 --> 00:16:36,780
mi ih ne tretiramo kao
pojedinaène mesece.
234
00:16:36,810 --> 00:16:41,370
Ali, ako je objekat kilometar
ili dva u preèniku,
235
00:16:41,410 --> 00:16:44,180
onda možemo govoriti o mesecu.
236
00:16:49,320 --> 00:16:53,180
Saturnovi prstenovi su jedna od
nastarijih misterija astronomije.
237
00:16:53,180 --> 00:16:55,450
Kako su nastali?
238
00:16:57,450 --> 00:16:58,870
Da bi to otkrila,
239
00:16:58,900 --> 00:17:00,570
NASA je poslala sondu "Cassini"
240
00:17:00,610 --> 00:17:02,140
u 12-ogodišnju misiju
241
00:17:02,180 --> 00:17:03,670
izuèavanja Saturna,
242
00:17:03,670 --> 00:17:05,130
njegovih prstenova
243
00:17:05,170 --> 00:17:07,020
i meseca.
244
00:17:13,320 --> 00:17:15,820
"Cassini" je snimio verovatno
245
00:17:15,870 --> 00:17:20,030
najlepše slike ikada naèinjene.
Ne kažem to samo ja.
246
00:17:21,920 --> 00:17:25,610
"Cassini" je bio u senci Saturna,
247
00:17:25,640 --> 00:17:30,720
zato ne vidite Sunce,
veæ vidite Saturn iza koga je Sunce
248
00:17:30,760 --> 00:17:32,170
i njegove predivne prstenove.
249
00:17:32,210 --> 00:17:34,870
Vidite Sunce u pozadini,
250
00:17:34,900 --> 00:17:38,360
èija svetlost izviruje iza Saturna.
251
00:17:38,400 --> 00:17:41,070
Negde u toj lepoti
252
00:17:41,110 --> 00:17:43,740
je jedna mala taèka.
253
00:17:44,740 --> 00:17:46,530
Ta taèkica nije Mesec.
254
00:17:47,570 --> 00:17:52,760
To je daleka planeta Zemlja,
udaljeno skoro milijardu godina.
255
00:17:56,140 --> 00:17:59,790
Veæina onog što znamo o Saturnu,
njegovim prstenovima i mesecima,
256
00:17:59,830 --> 00:18:01,440
potièe od "Cassini"-ja.
257
00:18:01,480 --> 00:18:02,640
Pre "Cassini"-ja,
258
00:18:02,670 --> 00:18:05,840
mislili smo da ima samo 8 prstenova.
259
00:18:05,880 --> 00:18:08,330
Danas ih vidimo preko 30.
260
00:18:09,330 --> 00:18:12,660
Videli smo da je Saturn
"bezobrazno bogat".
261
00:18:12,700 --> 00:18:15,990
Videli smo nešto,
što smo videli i ranije,
262
00:18:15,990 --> 00:18:18,480
ali sada vidimo detalje
263
00:18:18,510 --> 00:18:21,510
i veoma jasno,
da to sluðuje um.
264
00:18:30,430 --> 00:18:33,230
Nauènici su mislili da su
prstenovi komadi leda
265
00:18:33,270 --> 00:18:36,030
koji su preostali
nakon formiranja Saturna,
266
00:18:36,070 --> 00:18:38,080
pre 4 milijarde godina.
267
00:18:38,110 --> 00:18:44,950
Ali, nešto toliko staro bi trebalo da bude
prekriveno kosmièkom prašinom i prljavštinom.
268
00:18:46,720 --> 00:18:49,060
Zašto su Saturnovni prstenovi
269
00:18:49,100 --> 00:18:50,810
svetli i èisti,
270
00:18:50,840 --> 00:18:52,510
kao da su novi?
271
00:18:56,510 --> 00:19:02,010
Da bi došli do odgovora, komanda
je poslala "Cassini" blizu prstenova.
272
00:19:04,290 --> 00:19:05,540
Sonda je registrovala
273
00:19:05,570 --> 00:19:07,960
da se svi komadi leda
u prstenovima
274
00:19:08,000 --> 00:19:10,960
stalno sudaraju
i razbijaju.
275
00:19:16,000 --> 00:19:22,810
Svaki sudar stvara nove
površine, èiste i polirane.
276
00:19:31,780 --> 00:19:34,480
Astronomi misle
da se ovo desilo.
277
00:19:35,300 --> 00:19:36,790
Mladi Saturn
278
00:19:36,820 --> 00:19:38,380
nije imao prstenje,
279
00:19:38,420 --> 00:19:39,910
veæ mnogo meseca.
280
00:19:39,940 --> 00:19:43,080
U nekom trenutku,
ledena kometa je doletela
281
00:19:43,120 --> 00:19:45,170
iz dalekog svemira
282
00:19:45,200 --> 00:19:48,400
i udarila je u neki
od meseca.
283
00:19:48,430 --> 00:19:51,470
Kometa se raspala
na milijardu deliæa.
284
00:19:55,300 --> 00:19:58,210
udar je pomerio mesec
ka saturnu,
285
00:19:58,270 --> 00:20:03,270
a ogromna gravitacija planete
ga je razdrobila.
286
00:20:09,930 --> 00:20:15,240
Komadiæi Meseca i led sa komete
su se izmešali.
287
00:20:17,380 --> 00:20:20,520
Vremenom, gravitacija Saturna
je privukla te deliæe
288
00:20:20,560 --> 00:20:24,340
u prstenje oko njega.
289
00:20:26,340 --> 00:20:30,300
Prièa o mesecima
je prièa o gravitaciji.
290
00:20:30,920 --> 00:20:33,420
Gravitacija ih drži
u orbiti.
291
00:20:33,450 --> 00:20:36,110
Greje njihovu unutrašnjost.
292
00:20:36,140 --> 00:20:38,730
Oblikuje njihovu površinu.
293
00:20:38,760 --> 00:20:41,940
Ona kontroliše sve
oko meseca,
294
00:20:41,970 --> 00:20:45,010
èak i njihovo preživljavanje
ili smrt.
295
00:20:47,900 --> 00:20:53,320
Gravitacija može i stvoriti nove
mesece, "kidnapujuæi" asteroide,
296
00:20:53,340 --> 00:20:57,840
komete,
èak i cele planete.
297
00:21:09,060 --> 00:21:11,880
Znamo da gravitacija
stvara mesece.
298
00:21:14,880 --> 00:21:20,070
Klasièan naèin je putem spajanja
ostataka posle formiranja planeta.
299
00:21:23,050 --> 00:21:26,490
Ali, gravitacija može stvoriti
mesece i na drugi naèin.
300
00:21:26,490 --> 00:21:28,010
"Otmicom".
301
00:21:32,010 --> 00:21:35,210
Zamislite lutajuæu
kometu ili asteroid.
302
00:21:35,250 --> 00:21:38,800
Nekako je izbaèena
iz putanje.
303
00:21:38,830 --> 00:21:42,690
Doluta preblizu planete.
304
00:21:42,720 --> 00:21:46,540
Gravitacija je privuèe
305
00:21:46,580 --> 00:21:48,490
i zgrabi je.
306
00:21:48,520 --> 00:21:52,100
Ako nema dovoljno gravitacije,
ona æe pobeæi.
307
00:21:53,110 --> 00:21:56,820
Ako ima previše gravitacije,
udariæe o planetu.
308
00:21:58,090 --> 00:21:59,140
Ako je ima taèno koliko treba,
309
00:21:59,140 --> 00:22:03,680
kometa ili asteroid
ulazi u orbitu oko planete,
310
00:22:03,720 --> 00:22:05,880
postajuæi novi mesec.
311
00:22:11,560 --> 00:22:16,150
Mars ima dva mala meseca,
Fobosa i Dejmosa.
312
00:22:16,190 --> 00:22:19,230
Oba su "zarobljeni"
asteroidi.
313
00:22:20,370 --> 00:22:25,660
Jedan se udaljuje od planete
i na kraju æe odlebdeti, nastavljajuæi
314
00:22:26,170 --> 00:22:28,390
putovanje u svemir.
315
00:22:28,420 --> 00:22:32,760
Drugi se približava Marsu.
316
00:22:32,790 --> 00:22:37,090
Na kraju æe udariti u njega.
317
00:22:44,980 --> 00:22:46,850
Ovo je Kruitni.
318
00:22:46,880 --> 00:22:50,100
Asteroid preènika
samo 4,5 kilometra.
319
00:22:50,140 --> 00:22:51,990
Nekada ga nazivaju
320
00:22:51,990 --> 00:22:54,930
drugim zemljinim mesecom.
321
00:22:55,930 --> 00:23:04,290
Mali objekat Kruitni, okriven 1986.
godine, nas je doveo do pitanja
322
00:23:04,330 --> 00:23:06,290
šta je u stvari mesec.
323
00:23:07,050 --> 00:23:11,520
Pre nekoliko hiljada godina,
Kruitni je bio obièan asteriod,
324
00:23:11,560 --> 00:23:14,100
koji je rotirao oko Sunca
kao milijarde drugih.
325
00:23:14,100 --> 00:23:19,250
Na kraju se odlepio od orbite
u pojasu asteroida
326
00:23:19,290 --> 00:23:22,100
i zemlja ga je zgrabila.
327
00:23:24,100 --> 00:23:27,450
Onda je Kruitni uradio
nešto neobièno.
328
00:23:27,490 --> 00:23:29,570
Umesto da rotira oko Zemlje,
329
00:23:29,610 --> 00:23:31,010
kao normalan mesec,
330
00:23:31,040 --> 00:23:32,900
Kruitni je poèeo
331
00:23:32,930 --> 00:23:35,090
da je sledi.
332
00:23:35,120 --> 00:23:37,210
Moglo bi se reæi
333
00:23:37,240 --> 00:23:39,060
da je to nešto poput
meseca Zemlje,
334
00:23:39,100 --> 00:23:41,250
ali ne baš.
Taj objekat
335
00:23:41,250 --> 00:23:45,360
ima svoju samostalnu putanju
oko Sunca, ne Zemlje.
336
00:23:49,250 --> 00:23:52,810
Ponekad asteroidi "zgrabe"
svoje sopstvene mesece.
337
00:23:52,850 --> 00:23:56,300
U 1993. godini,
letelica "Galileo"
338
00:23:56,330 --> 00:23:58,290
je proleteo pored
asteroida "Ide"
339
00:23:58,320 --> 00:24:01,410
i otkrio nešto što
niko nije oèekivao.
340
00:24:02,290 --> 00:24:05,610
Maleni mesec,
preènika kilometar.
341
00:24:06,610 --> 00:24:09,990
Èinjenica da smo videli satelit
342
00:24:10,020 --> 00:24:13,170
oko tek drugog viðenog
asteroida od strane letelice
343
00:24:13,210 --> 00:24:14,510
nam govori da
344
00:24:14,510 --> 00:24:18,150
meseci oko asteroida
moraju biti èesta pojava.
345
00:24:21,420 --> 00:24:23,640
Nisu svi "zarobljeni" meseci mali.
346
00:24:23,670 --> 00:24:27,050
Majka svih "zarobljenih" meseca
je Triton.
347
00:24:27,090 --> 00:24:29,460
On rotira oko Neptuna.
348
00:24:29,500 --> 00:24:31,940
I ogroman je.
349
00:24:32,940 --> 00:24:35,830
Preènik mu je oko
3.000 km.
350
00:24:35,860 --> 00:24:39,480
Triton je mesec
sa neobiènom prièom.
351
00:24:41,460 --> 00:24:45,890
Triton je bio veliki problem
za istraživaèe planeta, jer
352
00:24:45,930 --> 00:24:48,020
naša klasièna teorija kaže
353
00:24:48,030 --> 00:24:50,040
da meseci rotiraju
u istom pravcu
354
00:24:50,080 --> 00:24:52,180
kao i planeta.
355
00:24:52,210 --> 00:24:55,620
Kod Tritona i Neptuna je obrnuto.
356
00:24:55,650 --> 00:24:59,930
Neptun se vrti u jednom,
a Triton u suprotnom pravcu.
357
00:25:01,140 --> 00:25:02,300
To znaèi da on
358
00:25:02,330 --> 00:25:03,840
nije nastao kao veæina meseca,
359
00:25:03,870 --> 00:25:07,880
od ostataka
nakon formiranja planete.
360
00:25:07,920 --> 00:25:10,610
Inaèe bi rotirao u istom pravcu.
361
00:25:10,650 --> 00:25:13,010
Nešto nije bilo kako valja.
362
00:25:13,830 --> 00:25:18,480
Triton je ogroman i njegova putanja
je èudna, anomalièna.
363
00:25:18,520 --> 00:25:21,780
Deluje kao da nije nastao kao deo
364
00:25:21,780 --> 00:25:27,480
Neptunovog sistema.
Deluje kao "zarobljena" planeta.
365
00:25:29,960 --> 00:25:31,260
Nauènici sada misle
366
00:25:31,290 --> 00:25:34,320
da je Triton nekada bio
planeta patuljak, kao Pluton.
367
00:25:34,320 --> 00:25:37,980
Velike planete, kao Neptun,
imaju snažnu gravitaciju,
368
00:25:37,980 --> 00:25:42,670
da "zgrabe" mesec
velièine Tritona.
369
00:25:42,700 --> 00:25:47,790
Triton je skoro sigurno nastao
van Sunèevog sistema i potom ga je
370
00:25:47,790 --> 00:25:53,500
"zarobio" Neptun. Možda je i Triton imao
mesec i obojica su "zarobljeni", ali je mesec
371
00:25:53,540 --> 00:25:57,140
uništen tokom "zarobljavanja".
372
00:25:59,140 --> 00:26:01,580
Ali, Triton je u opasnosti.
373
00:26:01,610 --> 00:26:04,010
Neptun ga stalno privlaèi.
374
00:26:07,010 --> 00:26:08,510
Na kraju
375
00:26:08,540 --> 00:26:10,710
æe se previše približiti.
376
00:26:10,740 --> 00:26:15,400
Neptunova ogromna gravitacija
æe ga rasturiti u paramparèad.
377
00:26:27,030 --> 00:26:30,140
Triton æe se opet roditi,
378
00:26:30,180 --> 00:26:33,250
kao prsten oko planete.
379
00:26:45,900 --> 00:26:48,210
A naš mesec?
380
00:26:48,250 --> 00:26:50,490
Otkud on ovde?
381
00:26:50,520 --> 00:26:53,760
Da li je "zarobljen"?
382
00:26:55,760 --> 00:26:58,710
Istina je još
neverovatnija.
383
00:26:59,470 --> 00:27:00,950
Roðen je
384
00:27:00,950 --> 00:27:03,950
u ekstremnom nasilju.
385
00:27:13,780 --> 00:27:16,780
Naš Mesec je kao veæina
drugih meseca -
386
00:27:16,810 --> 00:27:19,770
od kamena, bez života
i pun kratera.
387
00:27:21,280 --> 00:27:23,520
Ali u jednom,
388
00:27:23,520 --> 00:27:27,260
naš Mesec je jedinstven
u sunèevom sistemu.
389
00:27:30,260 --> 00:27:31,910
Dugo,
390
00:27:31,940 --> 00:27:32,860
nauènici su verovali
391
00:27:32,860 --> 00:27:37,110
da je Mesec nastao od ostataka
nakon formiranja zemlje.
392
00:27:37,150 --> 00:27:39,580
Istraživaèi su tokom šezdesetih
393
00:27:39,610 --> 00:27:42,220
došli do radikalno
drugaèije ideje.
394
00:27:42,260 --> 00:27:43,630
Rekli su
395
00:27:43,630 --> 00:27:47,630
da je Mesec nastao
iz velikog sudara.
396
00:28:00,130 --> 00:28:04,670
Kada nam je prvi put pala na pamet
ideja da je Mesec nastao iz
397
00:28:04,710 --> 00:28:06,690
velikog sudara,
398
00:28:06,690 --> 00:28:09,840
to nije bilo veoma popularno rešenje.
399
00:28:09,880 --> 00:28:12,250
Moji dobri prijatelji nauènici
400
00:28:12,250 --> 00:28:14,580
su mi govorili da
401
00:28:14,610 --> 00:28:16,830
treba prvo da ispitamo sve
402
00:28:16,860 --> 00:28:22,270
evolutivne teorije,
pre one o kataklizmi.
403
00:28:22,300 --> 00:28:26,720
Dokaz koji je Bill Hartman tražio
je bio na Mesecu.
404
00:28:29,550 --> 00:28:36,550
Morao je da saèeka dok astronauti
Apola nisu tamo otišli 1969. godine.
405
00:28:38,330 --> 00:28:41,920
doneli su stotine kilograma
meseèevog kamenja.
406
00:28:44,440 --> 00:28:46,800
Nauènici koji su ih
analizirali
407
00:28:46,840 --> 00:28:48,330
su bili zapanjeni.
408
00:28:48,360 --> 00:28:49,790
Bili su identièni
409
00:28:49,820 --> 00:28:52,070
kao kamenje zemljine kore.
410
00:28:52,770 --> 00:28:55,400
I nekad su bili super vreli.
411
00:28:56,400 --> 00:29:00,650
Kako su komadi zemljine kore
postali super vreli
412
00:29:00,690 --> 00:29:02,750
i kako su dospeli na Mesec?
413
00:29:02,790 --> 00:29:05,420
Hartman je bio uveren
da zna odgovor.
414
00:29:05,450 --> 00:29:07,150
Teorija je bila
415
00:29:07,150 --> 00:29:13,040
da je Zemlja neèim pogoðena, da se
kameni sloj razleteo u atmosferu.
416
00:29:13,080 --> 00:29:15,160
Od njega je nastao Mesec.
417
00:29:15,190 --> 00:29:19,190
Mesec je nastao od
ostataka kamenja.
418
00:29:22,640 --> 00:29:25,560
Zamislite naš sistem u haosu,
419
00:29:25,600 --> 00:29:28,480
pre 4,5 milijarde godina.
420
00:29:34,070 --> 00:29:39,540
Mlada Zemlja je jedna od stotinu
planeta koje rotiraju oko Sunca.
421
00:29:44,660 --> 00:29:49,560
Jedna od tih planeta je velièine Marsa
i zove se Tea.
422
00:29:49,560 --> 00:29:52,820
Ona je na putu da se sudari
sa Zemljom.
423
00:29:57,870 --> 00:29:59,770
Udaraju jedna o drugu,
424
00:29:59,800 --> 00:30:03,450
brzinom od mnogo hiljada
kilometara u sekundi.
425
00:30:14,640 --> 00:30:16,960
Tea je uništena.
426
00:30:16,990 --> 00:30:19,170
Zemlja jedva preživljava.
427
00:30:19,300 --> 00:30:21,020
Uslijed udara,
428
00:30:21,050 --> 00:30:24,060
milijarde tona ostataka
dospeva u svemir.
429
00:30:24,090 --> 00:30:28,200
Zemljina gravitacija ih
privlaèi u orbitu oko planete.
430
00:30:28,240 --> 00:30:31,040
Ostaci se spajaju
431
00:30:33,040 --> 00:30:34,730
i formiraju Mesec.
432
00:30:50,380 --> 00:30:52,180
To je teorija.
433
00:30:52,180 --> 00:30:55,820
Kako je proveriti u stvarnosti?
434
00:30:56,820 --> 00:31:01,490
U NASA su simulirali
taj prastari sudar
435
00:31:01,530 --> 00:31:03,150
u labaratoriji.
436
00:31:04,950 --> 00:31:11,160
Ovaj 10-metarski pištolj ispaljuje
mali projektil brzinom od 27.000 km na sat.
437
00:31:13,660 --> 00:31:16,680
Projektil je Tea.
438
00:31:16,720 --> 00:31:19,670
Ova lopta je Zemlja.
439
00:31:19,700 --> 00:31:22,080
Menjajuæi ugao udara Tee,
440
00:31:22,110 --> 00:31:26,290
tim otkriva koliko je precizan
morao biti prastari sudar,
441
00:31:26,330 --> 00:31:29,070
da bi od njega nastao Mesec.
442
00:31:29,110 --> 00:31:30,470
U prvom pokušaju,
443
00:31:30,500 --> 00:31:32,980
Tea je okrznula vrh Zemlje.
444
00:31:33,980 --> 00:31:35,560
Ovo je Zemlja,
recimo.
445
00:31:35,600 --> 00:31:37,810
Lebdi u svemiru.
446
00:31:37,840 --> 00:31:40,010
Sada je pogoðena.
447
00:31:41,010 --> 00:31:42,950
Vidimo da je deo
448
00:31:42,950 --> 00:31:44,540
objekta
449
00:31:44,570 --> 00:31:46,730
otkinut od Zemlje
450
00:31:46,730 --> 00:31:49,550
i da ostaje ogroman
krater od udara.
451
00:31:49,590 --> 00:31:52,200
Da je ovo stvarno Zemlja,
452
00:31:52,230 --> 00:31:56,240
krater bi bio širok
hiljadama kilometara.
453
00:31:57,880 --> 00:31:59,100
U ovoj simulaciji,
454
00:31:59,100 --> 00:32:02,940
Tea je samo otkinula
deo površine planete.
455
00:32:02,980 --> 00:32:05,640
Malo komada je odletelo
u svemir.
456
00:32:07,630 --> 00:32:10,740
Ni približno dovoljno
da nastane Mesec.
457
00:32:15,560 --> 00:32:16,930
Drugi pokušaj
458
00:32:16,960 --> 00:32:19,730
je direktan sudar.
459
00:32:23,730 --> 00:32:25,500
To je bio kraj Zemlje.
460
00:32:25,540 --> 00:32:27,630
Nema je više.
461
00:32:27,660 --> 00:32:30,050
Neki komadi su izleteli
iz Sunèevog sistema,
462
00:32:30,050 --> 00:32:32,790
neki su se sakupili
i formirali
463
00:32:32,820 --> 00:32:35,520
male celine u Sunèevom sistemu.
464
00:32:43,740 --> 00:32:44,870
Nema Zemlje,
te nema
465
00:32:44,900 --> 00:32:47,590
ni gravitacije da prikupi ostatke
466
00:32:47,630 --> 00:32:50,000
i formira Mesec.
467
00:32:52,000 --> 00:32:53,930
Sada je pištolj namešten
468
00:32:53,970 --> 00:32:55,770
na pravi ugao.
469
00:32:55,800 --> 00:32:59,270
Na pola puta izmeðu okrznuæa
i direktnog udara.
470
00:32:59,310 --> 00:33:01,640
Da vidimo šta æe biti
471
00:33:01,680 --> 00:33:03,970
ako Zemlja jedva preživi.
472
00:33:10,870 --> 00:33:13,240
Predivno!
473
00:33:13,270 --> 00:33:15,570
Bože!
474
00:33:15,600 --> 00:33:16,590
Sada imamo
475
00:33:16,590 --> 00:33:18,490
deo Zemlje
476
00:33:18,520 --> 00:33:20,010
koji je raznet,
477
00:33:20,040 --> 00:33:23,780
ali ovaj širi deo...
478
00:33:24,780 --> 00:33:25,940
Bože!
479
00:33:25,970 --> 00:33:27,570
Fantastièno!
480
00:33:34,340 --> 00:33:36,430
Ovo je poèetak.
481
00:33:36,460 --> 00:33:38,690
Roðenje našeg Meseca.
482
00:33:41,690 --> 00:33:44,360
Eksperiment je pokazao
483
00:33:44,360 --> 00:33:45,840
da je Tea mogla udariti
u Zemlju,
484
00:33:45,880 --> 00:33:48,160
iz èega je nastao Mesec.
485
00:33:49,160 --> 00:33:52,540
Ali udar je morao biti idealan.
486
00:33:52,580 --> 00:33:54,940
Sreæom po nas,
bio je.
487
00:34:01,410 --> 00:34:07,890
Danas Mesec rotira
na udaljenosti od 400.000 km od Zemlje.
488
00:34:07,890 --> 00:34:09,430
Kad je nastao,
489
00:34:09,460 --> 00:34:14,960
rotirao je na svega
25.000 km od Zemlje.
490
00:34:17,430 --> 00:34:20,400
Petsto miliona godina nakon nastanka,
491
00:34:20,430 --> 00:34:25,840
Mesec je zauzimao ogroman
deo našeg neba.
492
00:34:25,940 --> 00:34:29,640
Izgledao je džinovski,
jer je bio mnogo bliže.
493
00:34:31,340 --> 00:34:36,340
Tada se Zemlja vrtela tako brzo
da je dan trajao samo 6 sati.
494
00:34:39,210 --> 00:34:41,210
Mesec je bio toliko blizu,
495
00:34:41,240 --> 00:34:44,960
da je njegova gravitacija
delovala kao koènica.
496
00:34:48,310 --> 00:34:53,910
Usporavao je našu planetu,
dok dan nije poèeo da traje 24h, kao danas.
497
00:34:56,350 --> 00:35:01,910
Gravitacija Meseca je stvarala
velike plime širom planete,
498
00:35:01,950 --> 00:35:03,590
pomerajuæi more,
499
00:35:03,620 --> 00:35:06,330
mešajuæi minerale i
hranljive sastojke.
500
00:35:06,370 --> 00:35:08,490
To je stvorilo uslove
501
00:35:08,520 --> 00:35:11,870
iz kojih su nastali prvi oblici života.
502
00:35:11,910 --> 00:35:13,090
Bez Meseca,
503
00:35:13,120 --> 00:35:14,330
života na Zemlji
504
00:35:14,330 --> 00:35:16,940
možda ne bi bilo.
505
00:35:19,140 --> 00:35:23,490
Možda ima i drugih meseca,
koji imaju veze sa životom.
506
00:35:24,090 --> 00:35:28,430
Meseci su možda veliki biološki
eksperimenti univerzuma.
507
00:35:28,590 --> 00:35:30,480
Istinske labaratorije
508
00:35:30,520 --> 00:35:31,980
života.
509
00:35:44,620 --> 00:35:47,200
Meseci su puni iznenaðenja.
510
00:35:47,410 --> 00:35:48,790
Postoje meseci
511
00:35:48,820 --> 00:35:50,750
sa gigantskim vulkanima.
512
00:35:50,750 --> 00:35:54,750
Meseci sa ogromnim okeanima
ispod debelog leda.
513
00:35:58,060 --> 00:36:02,920
Znamo da su neki bogati
organskim sastojcima.
514
00:36:03,060 --> 00:36:04,980
U dobroj kombinaciji,
515
00:36:05,020 --> 00:36:06,030
oni mogu biti
516
00:36:06,030 --> 00:36:07,820
pogodni za život.
517
00:36:07,850 --> 00:36:10,160
U našem Sunèevom sistemu,
518
00:36:10,160 --> 00:36:12,200
biološki prozor kroz koji
možemo razumeti
519
00:36:12,200 --> 00:36:16,440
ostatak univerzuma su možda
meseci drugih solarnih sistema.
520
00:36:16,440 --> 00:36:20,000
Možda æemo tu naæi novi Postanak.
I taj drugi Postanak
521
00:36:20,000 --> 00:36:23,020
je naše prvo dubinsko razumevanje
522
00:36:23,060 --> 00:36:26,020
biološke prirode univerzuma.
523
00:36:34,410 --> 00:36:35,790
Na prvi pogled,
524
00:36:35,820 --> 00:36:38,790
meseci ne deluju idealni
za život.
525
00:36:42,790 --> 00:36:44,430
Npr. Encelad.
526
00:36:45,430 --> 00:36:47,310
On je svetleæa ledena kugla,
527
00:36:47,310 --> 00:36:49,440
preènika 450 km,
528
00:36:49,470 --> 00:36:51,700
koja rotira oko Saturna.
529
00:36:53,150 --> 00:36:55,590
On je najsjajniji objekat
u Sunèevom sistemu.
530
00:36:55,630 --> 00:36:57,670
Daje 100 % odbljeska svetlosti,
531
00:36:57,670 --> 00:37:00,060
dakle super je svetao,
jer je
532
00:37:00,100 --> 00:37:01,680
pun vode.
533
00:37:01,710 --> 00:37:08,080
U 2005. sonda "Cassini" je registrovala
erupcije leda na površini
534
00:37:08,120 --> 00:37:09,640
Encelada.
535
00:37:09,670 --> 00:37:12,720
To je znaèilo da postoji toplota
ispod leda,
536
00:37:12,760 --> 00:37:15,080
koja stvara okeane
vode.
537
00:37:15,980 --> 00:37:17,440
A gde ima vode,
538
00:37:17,440 --> 00:37:18,960
tu postoji moguænost
539
00:37:19,000 --> 00:37:20,690
da ima života.
540
00:37:21,690 --> 00:37:26,130
Ovo je gejzir u "Yellowstone"-u.
541
00:37:26,170 --> 00:37:30,570
On izbacuje vodu u visinu 50 m.
542
00:37:30,570 --> 00:37:32,740
Neverovatno.
543
00:37:32,770 --> 00:37:34,940
Zamislite sad da ste na površini
Encelada.
544
00:37:34,980 --> 00:37:37,970
Videli biste gejzire poput ovog.
545
00:37:38,010 --> 00:37:40,960
Oni izbacuju led i vodenu paru
546
00:37:41,000 --> 00:37:41,980
u svemir,
547
00:37:41,980 --> 00:37:45,210
nekoliko hiljada puta više
od ovog ovde.
548
00:37:46,190 --> 00:37:49,930
Ledene vulkane pokreæe
gravitacija.
549
00:37:50,020 --> 00:37:51,120
Evo kako.
550
00:37:51,230 --> 00:37:52,440
Saturnova gravitacija
551
00:37:52,470 --> 00:37:55,880
deluje na jezgro meseca,
zagrevajuæi ga.
552
00:37:55,910 --> 00:37:59,180
Voda ispod površine se širi i
probija se ka površini,
553
00:37:59,180 --> 00:38:01,590
do pukotina leda.
554
00:38:01,620 --> 00:38:03,550
Eksplodira u vidu
555
00:38:03,580 --> 00:38:05,470
ledenih kristala.
556
00:38:06,470 --> 00:38:11,130
Ovo su najspektakularnije erupcije
u našem sunèevom sistemu.
557
00:38:11,470 --> 00:38:13,410
Gejzir iz "Yellowstone"-a
558
00:38:13,440 --> 00:38:16,030
deluje kao pištoljèiæ na vodu.
559
00:38:16,060 --> 00:38:22,610
U ledenim vulkanima, nauènici su otkrili
sol i jednostavne organske materije.
560
00:38:22,650 --> 00:38:24,250
To znaèi da voda
561
00:38:24,290 --> 00:38:25,320
ispod leda
562
00:38:25,320 --> 00:38:27,620
nije samo topla,
563
00:38:27,650 --> 00:38:29,910
veæ i hranljiva.
564
00:38:29,910 --> 00:38:31,240
Zvuèi poznato?
565
00:38:31,280 --> 00:38:34,150
Toplota, voda i
hranljivi sastojci.
566
00:38:34,190 --> 00:38:36,290
Tako je poèeo život na Zemlji.
567
00:38:36,330 --> 00:38:38,230
Shvatili smo da možete
568
00:38:38,230 --> 00:38:40,360
imati sve sastojke
iz okeana na Zemlji
569
00:38:40,400 --> 00:38:42,340
i u unutrašnjosti meseca.
570
00:38:42,900 --> 00:38:45,160
To je životno otkriæe.
571
00:38:45,910 --> 00:38:48,030
Saturnov Encalad ima okean.
572
00:38:48,660 --> 00:38:50,780
Ima i Jupiterova Evropa.
573
00:38:50,810 --> 00:38:54,760
No, to nisu jedini meseci
gde može nastati život.
574
00:38:56,340 --> 00:38:58,430
Saturn ima još jedan mesec,
575
00:38:58,460 --> 00:39:02,660
Titan, sa još veæim potencijalom
za život.
576
00:39:04,260 --> 00:39:07,390
U 2005. "Cassini" je poslao sondu
577
00:39:07,430 --> 00:39:08,490
koja se zvala "Huygens",
578
00:39:08,520 --> 00:39:11,320
u nepovratnu misiju
na Titan.
579
00:39:13,720 --> 00:39:15,900
Tokom samo 3,5 sata,
580
00:39:15,930 --> 00:39:18,080
"Huygens" je slao uživo slike
581
00:39:18,120 --> 00:39:19,840
nepristupaène površine,
582
00:39:19,870 --> 00:39:22,610
udaljene skoro milijardu kilometara.
583
00:39:24,080 --> 00:39:26,730
Potom je crkla baterija.
584
00:39:26,770 --> 00:39:29,270
Bilo je neverovatno.
585
00:39:29,300 --> 00:39:32,060
Bio je to prvi put da je èovek
586
00:39:32,090 --> 00:39:36,790
dotakao mesec svojim proizvodom.
To je bio dogaðaj koji je
587
00:39:36,830 --> 00:39:38,520
èoveèanstvo trebalo da slavi.
588
00:39:38,550 --> 00:39:41,700
Trebalo je da imamo parade
po velikim gradovima
589
00:39:41,740 --> 00:39:44,140
širom SAD i Evrope,
da proslavimo.
590
00:39:44,180 --> 00:39:45,240
Bio je to
591
00:39:45,270 --> 00:39:47,750
istorijski dogaðaj.
Zapanjujuæe.
592
00:39:55,630 --> 00:39:59,550
Kapi kiše na Titanu su dvaput
veæe od zemljinih.
593
00:40:01,550 --> 00:40:02,540
Ali kiša nije
594
00:40:02,540 --> 00:40:03,640
od vode,
595
00:40:04,230 --> 00:40:06,230
veæ metana.
596
00:40:11,550 --> 00:40:12,660
na Zemlji,
597
00:40:12,660 --> 00:40:14,230
metan je gas.
598
00:40:14,830 --> 00:40:16,890
Na Titanu je teènost,
599
00:40:16,920 --> 00:40:18,940
jer je mesec hladan.
600
00:40:22,540 --> 00:40:27,410
Moguæe je da postoje sante od metana,
jezera, reke od metana
601
00:40:27,450 --> 00:40:29,860
kiša od metana,
oblaci od metana,
602
00:40:29,900 --> 00:40:32,270
a možda i bube
plivaju u metanu.
603
00:40:33,270 --> 00:40:38,230
Možda bube koje žive u metanu
zvuèe neverovatno,
604
00:40:38,260 --> 00:40:44,060
ali nauènici su otkrili da su
Encelad, Evropa i Titan prekriveni
605
00:40:44,100 --> 00:40:47,670
supstancom koja se zove
tolin.
606
00:40:47,710 --> 00:40:51,240
Tolin sadrži hemijske elemente
607
00:40:51,240 --> 00:40:54,940
potrebne za poèetak života.
Dakle, može li se život pojaviti na nekom
608
00:40:54,940 --> 00:40:57,710
ili svim ovim mesecima?
609
00:41:00,710 --> 00:41:04,240
Možemo dobiti tolin
sa meseca.
610
00:41:04,240 --> 00:41:07,480
Chris Mckay ga pravi
u labaratoriji.
611
00:41:07,510 --> 00:41:12,590
On meša gasove
koji postoji na Titanu i elektricitet.
612
00:41:12,630 --> 00:41:14,820
Na kraju dobija
613
00:41:14,850 --> 00:41:17,000
braon-crveno blato.
614
00:41:17,110 --> 00:41:19,530
Mi ovo pravimo.
Tolin.
615
00:41:20,820 --> 00:41:22,500
Nebiološki, organski materijal.
616
00:41:22,530 --> 00:41:27,430
Dobija se od energije koja se dodaje
jednostavnim molekulima metana i nitrogena,
617
00:41:27,470 --> 00:41:29,650
i evo ga.
618
00:41:29,680 --> 00:41:33,460
Taj materijal postoji na Titanu,
imamo i dokaze
619
00:41:33,500 --> 00:41:36,120
da slièno postoji i na Enceladu,
620
00:41:36,150 --> 00:41:39,320
vidimo ga na površini mnogih
meseca u drugim solarnim sistemima.
621
00:41:39,360 --> 00:41:41,120
Ovo je recept prirode
622
00:41:41,150 --> 00:41:45,520
za pravljenje materijala
iz kog na kraju nastaje život.
623
00:41:47,270 --> 00:41:50,200
Negde na kraju našeg
sunèevog sistema,
624
00:41:50,240 --> 00:41:53,500
na nekom dalekom mesecu,
625
00:41:53,570 --> 00:41:56,120
moguæe je da veæ postoji
život.
626
00:41:56,150 --> 00:42:00,310
Ali to verovatno nije život
kakav mi znamo.
627
00:42:00,340 --> 00:42:04,840
Život 2.0 ne mora da ima
istu genetiku kao život 1.0.
628
00:42:04,870 --> 00:42:09,330
U stvari, što je drugaèiji,
to je interesantniji.
629
00:42:10,750 --> 00:42:13,170
Bilo da je isti ili
potpuno drugaèiji,
630
00:42:13,170 --> 00:42:15,070
otkriæe života na mesecima
631
00:42:15,100 --> 00:42:21,100
u našem sunèevom sistemu
æe promeniti naš naèin viðenja univerzuma.
632
00:42:23,620 --> 00:42:30,140
Ako ikad otkrijemo da život nije
nastao samo jednom, veæ dvaput
633
00:42:30,180 --> 00:42:32,070
u našem Sunèevom sistemu,
634
00:42:32,100 --> 00:42:37,080
onda lako možete odbaciti
argumente
635
00:42:37,080 --> 00:42:40,850
da život postoji samo
na Zemlji.
636
00:42:42,850 --> 00:42:44,600
Meseci su mali,
637
00:42:44,630 --> 00:42:47,900
ali su oni raznoliki
i dinamièni svetovi.
638
00:42:47,930 --> 00:42:52,230
Oni nam pomažu da razumemo
kako funkcioniše univerzum.
639
00:42:52,270 --> 00:42:56,180
Oni su kljuèni delovi
kosmièke mašine.
640
00:42:56,220 --> 00:42:57,590
Bez meseca,
641
00:42:57,620 --> 00:42:58,960
naš sunèev sistem
642
00:42:58,990 --> 00:43:01,930
bi bio potpuno drugaèiji.
643
00:43:01,970 --> 00:43:03,210
Bez našeg meseca,
644
00:43:03,240 --> 00:43:06,330
možda nikad ne bi bilo
života na Zemlji.
645
00:43:06,370 --> 00:43:07,740
Ko zna
646
00:43:07,770 --> 00:43:13,120
da li æemo ili kada æemo naæi
život negde drugde u svemiru.
647
00:43:13,160 --> 00:43:15,900
Možda on uopšte neæe biti
na drugoj planeti.
648
00:43:15,940 --> 00:43:18,360
Možda æe biti na mesecu.
649
00:43:21,360 --> 00:43:25,360
Preuzeto sa www.titlovi.com
47259
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Bulgarian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
