Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:17,160 --> 00:00:20,642
Auschwitz is geen concentratiekamp.
2
00:00:25,960 --> 00:00:28,691
Auschwitz is een concentratiecomplex.
3
00:00:28,840 --> 00:00:33,482
Het bestaat uit meerdere terreinen
en beslaat duizenden hectaren.
4
00:00:38,160 --> 00:00:44,088
Drie kilometer van kamp Auschwitz I,
het concentratiekamp, liggen...
5
00:00:45,520 --> 00:00:48,888
Auschwitz II-Birkenau,
een concentratiekamp...
6
00:00:49,040 --> 00:00:53,329
maar ook en bovenal
een vernietigingskamp...
7
00:00:59,720 --> 00:01:05,887
de Rajsko-laboratoria, het summum
van biologisch en medisch onderzoek...
8
00:01:08,040 --> 00:01:10,566
de wapenfabriek Union Werke...
9
00:01:10,720 --> 00:01:15,169
en andere fabrieken
van de Duitse topbedrijven...
10
00:01:15,320 --> 00:01:18,802
Siemens, DAW en Krupp.
11
00:01:25,120 --> 00:01:30,286
En zeven kilometer verderop
lag kamp Auschwitz III-Monowitz...
12
00:01:30,440 --> 00:01:33,205
dat arbeiders leverde aan Buna...
13
00:01:33,360 --> 00:01:38,321
de fabriek van IG Farben, Duitslands
grootste petrochemische concern.
14
00:01:40,760 --> 00:01:44,560
Het complex omvat verder
zo'n 40 subkampen...
15
00:01:44,720 --> 00:01:50,807
landbouwbedrijven en Kommando's,
die buiten deze satellietfoto liggen.
16
00:01:54,040 --> 00:01:59,843
Het naziproject van Auschwitz
is gebaseerd op vier activiteiten:
17
00:02:00,880 --> 00:02:05,010
het bijeenbrengen van mensen,
vernietiging...
18
00:02:05,160 --> 00:02:08,323
industrie en wetenschap.
19
00:02:11,920 --> 00:02:17,290
Deze beschrijvingen van Auschwitz I
en Rajsko door Marc Klein...
20
00:02:18,320 --> 00:02:23,042
Suzanne Birnbaum en Robert Lévy
van Auschwitz II-Birkenau...
21
00:02:23,200 --> 00:02:26,807
en door Robert Waitz
van Auschwitz III-Monowitz...
22
00:02:26,960 --> 00:02:31,170
zijn alle opgeschreven
na hun terugkeer uit gevangenschap.
23
00:02:37,080 --> 00:02:42,007
Het feit dat hun ervaringen
en hun verhalen kort op elkaar volgden...
24
00:02:42,160 --> 00:02:48,964
maakt dat deze getuigenissen uniek zijn.
We beleven Auschwitz van nabij...
25
00:02:49,120 --> 00:02:51,646
en ook hen die er omkwamen.
26
00:02:54,000 --> 00:03:00,963
Auschwitz:
de eerste getuigenverklaringen
27
00:03:24,800 --> 00:03:31,524
In oktober 1943 rijden we vanuit Drancy
in afgesloten wagons.
28
00:03:31,680 --> 00:03:36,402
90 tot 100 mensen zitten bij elkaar
gepropt met voldoende proviand.
29
00:03:36,560 --> 00:03:40,884
Er zijn twee ziekenwagons
met matrassen op de vloer...
30
00:03:41,040 --> 00:03:47,082
waarin ouderen zitten, mensen die
herstellen van tyfus of longontsteking...
31
00:03:47,240 --> 00:03:50,244
zwangere vrouwen,
vrouwen met baby's...
32
00:03:50,400 --> 00:03:55,247
en negen krankzinnige vrouwen
uit psychiatrische inrichtingen...
33
00:03:55,400 --> 00:03:57,368
die onophoudelijk gillen.
34
00:04:09,160 --> 00:04:12,607
Bij ons zat een gezin uit de Elzas.
35
00:04:12,760 --> 00:04:16,207
De vader en moeder
waren tenminste 80 of 85 jaar...
36
00:04:16,360 --> 00:04:21,730
en konden hun benen de hele reis niet
strekken, zo dicht zaten we op elkaar.
37
00:04:23,760 --> 00:04:26,331
De reis was bijzonder oncomfortabel.
38
00:04:27,920 --> 00:04:33,245
Deze reis was zo vreselijk dat we
wilden aankomen, waar dan ook...
39
00:04:33,400 --> 00:04:35,641
als het maar zo snel mogelijk was.
40
00:04:44,640 --> 00:04:48,770
Ik kreeg de leiding
over een van de drie ziekenwagons.
41
00:04:48,920 --> 00:04:52,527
Het enige verschil
waren de paar matrassen...
42
00:04:52,680 --> 00:04:56,571
de waterreservoirs die we
op stations mochten vullen...
43
00:04:56,720 --> 00:04:58,643
en een voorraad medicijnen.
44
00:05:04,440 --> 00:05:11,369
Schone doeken voor de baby's zijn er
niet en alleen ongekookt, koud water.
45
00:05:13,800 --> 00:05:19,170
Tijdens een stop probeer ik voor een
oude man een cardiotonicum te krijgen.
46
00:05:19,320 --> 00:05:24,929
Een Duitse onderofficier zegt me:
Laat maar, hij legt toch snel het loodje.
47
00:05:52,400 --> 00:05:54,004
Na 60 uur..
48
00:05:54,160 --> 00:05:59,724
Komt ons transport, dat op
2 september 1943 vertrok, tot stilstand.
49
00:06:14,960 --> 00:06:18,760
Gillende SS'ers openen
de veewagens met hun vracht...
50
00:06:18,920 --> 00:06:24,609
van verwarde oude mannen,
bange vrouwen, huilende kinderen.
51
00:06:28,640 --> 00:06:32,770
We klimmen uit de wagons
en worden op een perron geduwd...
52
00:06:32,920 --> 00:06:36,561
waar we twintig centimeter
wegzakken in de modder.
53
00:06:37,640 --> 00:06:40,883
Mannen daar vrouwen daar,
in rijen van vijf.
54
00:06:41,040 --> 00:06:45,489
Jullie bagage leggen jullie
in stapels op het perron.
55
00:06:47,400 --> 00:06:49,004
We doen wat ze zeggen.
56
00:06:55,160 --> 00:07:01,725
800 meter verderop zien we een kamp:
barakken omringd met prikkeldraad.
57
00:07:06,320 --> 00:07:12,248
In een drafje komen er 50 stakkers aan
in rare blauwwit gestreepte kleren.
58
00:07:14,040 --> 00:07:19,809
Gretig gaan ze naar onze bagage
en dragen alles weg.
59
00:07:23,840 --> 00:07:28,482
Ze maken de wagons leeg
en gaan op zoek naar voedsel.
60
00:07:28,640 --> 00:07:32,361
Ze riskeren klappen van de SS
als ze gepakt worden.
61
00:07:32,520 --> 00:07:36,969
Overal om ons heen staan SS'ers
met hun mitrailleurs in de aanslag.
62
00:07:37,120 --> 00:07:41,330
De SS'ers schreeuwen
en slaan de laatkomers met stokken...
63
00:07:41,480 --> 00:07:47,840
en ook mensen die iets willen houden:
eten, een deken, een handtas.
64
00:07:58,760 --> 00:08:02,560
Langzaam lopen de gevangenen
naar het eind van het perron.
65
00:08:02,720 --> 00:08:06,930
In het midden staan twee SS'ers.
Een van hen is een dokter.
66
00:08:07,080 --> 00:08:13,167
Met duim of knuppel stuurt hij
de gevangenen naar rechts of links.
67
00:08:13,320 --> 00:08:17,644
Zo ontstaan er aan de uiteindes
van het perron twee rijen.
68
00:08:19,960 --> 00:08:23,681
Rangeerstation
Jodenlaadperron
69
00:08:32,920 --> 00:08:35,764
laadperron
in gebruik vanaf mei 1944
70
00:08:35,920 --> 00:08:39,003
Ik werd aan een van de twee groepen
toegewezen.
71
00:08:39,160 --> 00:08:45,566
Een SS'er zei iets en op ruwe wijze
werd ik naar de andere groep gestuurd.
72
00:08:46,880 --> 00:08:51,442
Pas veel later besefte ik
dat ik aan de dood was ontsnapt.
73
00:08:55,640 --> 00:09:01,283
De selectie op het perron werd gedaan
zonder onderzoek of vragen te stellen.
74
00:09:01,440 --> 00:09:06,446
Het gebeurde gehaast en willekeurig,
tot vermaak van de SS-dokter.
75
00:09:11,480 --> 00:09:16,168
Vrouwen, kinderen, ouderen vanaf
50 jaar en zieken gaan naar rechts.
76
00:09:17,320 --> 00:09:21,325
Vrouwen snikken als ze gescheiden
worden van hun mannen.
77
00:09:21,480 --> 00:09:25,610
Moeders en kleine kinderen
worden niet gescheiden.
78
00:09:25,760 --> 00:09:30,368
Alleen kinderen vanaf zestien
worden meegenomen om te werken.
79
00:09:32,120 --> 00:09:36,091
Zieken en zwakken zijn bezorgd:
ze kunnen niet lopen.
80
00:09:36,240 --> 00:09:38,368
Ze worden op hun gemak gesteld.
81
00:09:52,040 --> 00:09:58,924
In de linkerrij staan mannen van 20
tot 45, die er nog redelijk sterk uitzien.
82
00:09:59,080 --> 00:10:02,289
Ook sommige jonge vrouwen
komen in deze rij.
83
00:10:02,440 --> 00:10:05,683
Ze worden te voet
naar het naburige kamp geleid.
84
00:10:10,960 --> 00:10:13,201
De rij komt in beweging.
85
00:10:14,280 --> 00:10:20,401
We komen langzaam vooruit.
Vijf aan vijf, wadend door de modder.
86
00:10:25,240 --> 00:10:31,521
In militaire looppas komen we na een
half uur aan bij de ingang van het kamp.
87
00:10:38,480 --> 00:10:43,327
Het ziet er immens uit,
afschrikwekkend, ijskoud.
88
00:10:54,600 --> 00:10:58,161
Mijn groep bestond
uit ongeveer 200 mannen...
89
00:10:58,320 --> 00:11:01,767
jonge mannen
of mannen die gezond leken.
90
00:11:01,920 --> 00:11:07,723
We liepen naar Auschwitz I, vier
kilometer van de plek van aankomst.
91
00:11:15,400 --> 00:11:18,483
De mannen uit mijn transport
gaan naar Monitz.
92
00:11:18,640 --> 00:11:22,770
Opeengepakt staan ze
in vrachtwagens die snel rijden.
93
00:11:23,960 --> 00:11:27,248
Na ongeveer acht kilometer
zijn ze bij het kamp.
94
00:11:27,400 --> 00:11:31,610
Ze passeren de wachters
en rijden door het prikkeldraadhek.
95
00:11:32,920 --> 00:11:38,165
Auschwitz III-Monowitz
volledig afgebroken, model
96
00:11:47,240 --> 00:11:51,962
Vanuit geheel bezet Europa,
Noorwegen, Nederland, België...
97
00:11:52,120 --> 00:11:57,445
Frankrijk, Italië, Joegoslavië,
Griekenland, Tsjecho-Slowakije...
98
00:11:57,600 --> 00:12:02,162
Hongarije, Polen en Rusland,
kwamen de transporten.
99
00:12:07,440 --> 00:12:13,402
De meerderheid ging niet naar het kamp,
maar meteen naar de gaskamer.
100
00:12:16,640 --> 00:12:21,282
Om het kamp te ontlasten, gingen
er transporten naar andere kampen:
101
00:12:22,720 --> 00:12:28,489
Oranienburg, Flossenburg, Mauthausen,
Ravensbrück, Bergen-Belsen.
102
00:12:31,560 --> 00:12:36,521
Sommige speciaal geselecteerde
slachtoffers gingen naar Natzweiler.
103
00:12:37,680 --> 00:12:41,002
We dachten dat Natzweiler
een werkkamp was.
104
00:12:43,000 --> 00:12:47,801
Vanaf toen wisten we dat zij die
van Birkenau naar Natzweiler gingen...
105
00:12:47,960 --> 00:12:50,088
als proefkonijnen dienden...
106
00:12:50,240 --> 00:12:55,246
om lichaamsdelen te leveren aan het
Anatomisch Instituut van Straatsburg.
107
00:13:04,600 --> 00:13:09,561
Toen ik in Auschwitz I aankwam,
was de indruk verrassend.
108
00:13:09,720 --> 00:13:13,850
Het was een ontzettend schoon
gezamenlijk wooncomplex.
109
00:13:19,240 --> 00:13:23,882
Het Stammlager bestond uit
28 huizenblokken met dakpannen...
110
00:13:24,040 --> 00:13:29,206
in drie rijen, die gescheiden werden
door straten van kapotte stenen.
111
00:13:31,560 --> 00:13:36,088
Het geheel, een rechthoek
van ongeveer 800 bij 400 meter..
112
00:13:36,240 --> 00:13:41,007
Werd omringd door een betonnen muur
die zelf omgeven was...
113
00:13:41,160 --> 00:13:45,563
door prikkeldraadhekken
die onder hoge spanning stonden.
114
00:13:53,480 --> 00:13:59,203
Op een bepaalde afstand van elkaar
stonden ontzagwekkende wachttorens...
115
00:13:59,360 --> 00:14:03,081
waarop SS-wachters stonden
met machinegeweren.
116
00:14:10,360 --> 00:14:16,606
Elk blok had een kelder een parterre,
een eerste verdieping en een zolder.
117
00:14:22,680 --> 00:14:28,244
In de parterre waren kleine slaapzalen
voor begunstigde gevangenen...
118
00:14:28,400 --> 00:14:34,567
toiletten en ruime, goed uitgeruste
badkamers met een groot aantal kranen.
119
00:14:44,320 --> 00:14:51,169
De slaapzalen op de eerste verdieping
boden aan 1000 gevangenen onderdak.
120
00:14:51,320 --> 00:14:54,722
De bedden waren als die
in Duitse legerbarakken.
121
00:14:54,880 --> 00:14:59,169
Ze bestonden uit een houten raamwerk
met drie stapelbedden.
122
00:14:59,320 --> 00:15:05,487
Elk bed had een matras, twee dekens
en in bevoorrechte Kommando's...
123
00:15:05,640 --> 00:15:08,689
hadden ze zelfs een of twee lakens.
124
00:15:08,840 --> 00:15:13,243
In normale periodes
had elke gevangene een eigen bed...
125
00:15:13,400 --> 00:15:17,086
wat in een concentratiekamp
een bijzondere gunst is.
126
00:15:18,120 --> 00:15:21,886
Het bed schoonhouden
en opmaken als we opstonden...
127
00:15:22,040 --> 00:15:25,123
was een grote zorg
voor ons gevangenen.
128
00:15:26,000 --> 00:15:31,928
Als er een slecht opgemaakt bed
werd aangetroffen door de Blocktührer...
129
00:15:32,080 --> 00:15:37,007
of door de leidinghebbende gevangene,
was de fysieke straf niet mild...
130
00:15:37,160 --> 00:15:41,848
of iemand ging naar een slecht
Kommando met vaak fatale gevolgen.
131
00:15:42,000 --> 00:15:43,764
Stilte in het blok
132
00:15:43,920 --> 00:15:48,721
voorzichtig
hoge spanning, levensgevaar.
133
00:15:51,280 --> 00:15:53,851
Naast de eigenlijke woonblokken...
134
00:15:54,000 --> 00:15:58,449
had nog een aantal andere gebouwen
speciale ruimtes.
135
00:16:00,920 --> 00:16:05,767
Blok 24 had op de parterre
een oefenruimte voor het orkest...
136
00:16:05,920 --> 00:16:10,642
en op de eerste verdieping
slaapkamers voor de prostituees.
137
00:16:11,680 --> 00:16:15,969
In blok 25 was een kampwinkel
en ironisch genoeg...
138
00:16:16,120 --> 00:16:21,445
zetelde aan dezelfde overloop de
Politische Abteilung, de kamp-Gestapo.
139
00:16:21,600 --> 00:16:26,731
Blok 11 was de kampgevangenis
met ruimte voor meer dan 1000 mensen.
140
00:16:29,080 --> 00:16:34,849
Tussen blok 10 en blok 11 lag een
strikt verboden kleine binnenplaats...
141
00:16:35,000 --> 00:16:38,561
waarin de zwarte muur
gebruikt werd voor executies.
142
00:16:42,800 --> 00:16:47,169
Blok 10 werd een tijdlang gebruikt
om vrouwen te isoleren...
143
00:16:47,320 --> 00:16:50,563
op wie medische experimenten
werden uitgevoerd.
144
00:16:50,720 --> 00:16:55,806
Later zaten er ruim 1000
Hongaarse zigeuners in, ook geïsoleerd.
145
00:16:55,960 --> 00:17:01,205
Nadat zij vernietigd waren,
werd het blok een quarantaineblok.
146
00:17:12,920 --> 00:17:18,768
Ten slotte waren er de enorme
gebouwen die tot de nok gevuld waren...
147
00:17:18,920 --> 00:17:23,528
met talloze eigendommen die afgepakt
waren van gevangenen...
148
00:17:23,680 --> 00:17:27,571
die vanaf 1941 in Auschwitz
terechtgekomen waren.
149
00:17:27,720 --> 00:17:31,691
In het kampjargon noemde men
deze massa's spullen Canada.
150
00:17:39,440 --> 00:17:44,207
Kamp Birkenau was in 1942 gebouwd
door Russische krijgsgevangenen.
151
00:17:44,360 --> 00:17:49,810
Ze begonnen met 12.500, maar
hun aantal slonk razendsnel naar 150.
152
00:17:53,040 --> 00:17:56,487
Het lag twee kilometer
van het kamp Auschwitz...
153
00:17:56,640 --> 00:18:01,646
dat zelf bij het stadje Auschwitz lag,
Oswiecim in het Pools.
154
00:18:06,160 --> 00:18:10,245
Het kamp was omringd met rivieren
en lag in moerasland...
155
00:18:10,400 --> 00:18:13,085
zodat er voortdurend malaria heerste.
156
00:18:18,520 --> 00:18:22,969
Birkenau was het centrum
van zo'n 30 andere kampen in Polen...
157
00:18:23,120 --> 00:18:30,083
en leverde arbeiders voor kolenmijnen
als Janina, Jaworzno en Jawiszowice...
158
00:18:33,680 --> 00:18:39,926
en voor oorlogsfabrieken
als Gleiwitz, DAW, Siemens en Buna.
159
00:18:43,040 --> 00:18:48,001
Birkenau kreeg uit deze kampen
gevangenen die niet konden werken...
160
00:18:48,160 --> 00:18:51,846
en zorgde ervoor
dat ze voor altijd zouden verdwijnen.
161
00:18:52,000 --> 00:18:58,929
Birkenau heette Auschwitz II
of Arbeitslager Birkenau bei Neubrunn.
162
00:19:04,080 --> 00:19:07,971
Het kamp bestond
uit meerdere groepen constructies.
163
00:19:08,120 --> 00:19:09,531
Het vrouwen kamp...
164
00:19:10,560 --> 00:19:12,324
het quarantainekamp...
165
00:19:13,360 --> 00:19:14,771
het Tsjechenkamp...
166
00:19:15,800 --> 00:19:19,247
het mannenkamp, het zigeunerkamp...
167
00:19:20,280 --> 00:19:23,682
het grote ziekenhuis, Canada...
168
00:19:24,840 --> 00:19:26,604
de ontsmettingssauna...
169
00:19:28,040 --> 00:19:30,361
en de gaskamers en crematoria.
170
00:19:30,520 --> 00:19:34,047
Overblijfselen van crematorium II
171
00:19:54,720 --> 00:20:00,011
overblijfselen van crematorium III
172
00:20:07,000 --> 00:20:11,483
De barakken voor 500 tot 600 man
waren vaak paardenstallen.
173
00:20:11,640 --> 00:20:15,247
Er waren drie rijen stapelbedden.
174
00:20:15,400 --> 00:20:21,203
Soms lagen er matrassen met zaagsel
erin en bijna altijd waren er dekens.
175
00:20:26,040 --> 00:20:29,442
Fabriek en model
Auschwitz-Monowitz
176
00:20:29,600 --> 00:20:35,084
Het kamp Monowitz of Auschwitz III
is gebouwd in 1942.
177
00:20:35,240 --> 00:20:40,451
Het werd toegevoegd aan de fabriek
Buna-Monowitz van IG Farben...
178
00:20:40,600 --> 00:20:44,082
waar synthetisch rubber of Buna
geproduceerd werd.
179
00:20:45,720 --> 00:20:48,564
Maar de productie
was nog niet begonnen.
180
00:20:48,720 --> 00:20:54,124
Er worden vier bijproducten gemaakt,
waaronder benzeen en glycol.
181
00:20:54,280 --> 00:20:58,968
De gevangenen werken in de fabriek
in ruil voor een vergoeding...
182
00:20:59,120 --> 00:21:03,250
die het concern IG Farben betaalt
aan de SS.
183
00:21:03,400 --> 00:21:09,282
Het heet een werkkamp, maar de
gevangene wordt vaak gemarteld...
184
00:21:09,440 --> 00:21:14,002
waardoor hij langzaam aftakelt
en in de gaskamer terechtkomt.
185
00:21:14,160 --> 00:21:17,209
Ik hoorde een SS-officier zeggen:
186
00:21:17,360 --> 00:21:20,762
Jullie doodvonnis
wordt alleen maar uitgesteld.
187
00:21:41,840 --> 00:21:47,927
Monowitz is een rechthoekig kamp met
een dubbel prikkeldraadhek eromheen.
188
00:21:48,080 --> 00:21:52,688
De wachters zitten in wachttorens
die buiten de omheining staan.
189
00:21:55,840 --> 00:22:01,085
In het midden ligt een enorm voorplein,
dat dient als appelplaats.
190
00:22:01,240 --> 00:22:07,282
Tijdens het avondappel wordt het verlicht
door een schijnwerper aan een paal.
191
00:22:07,440 --> 00:22:13,288
Het SS-kamp met de kantoren,
barakken, garages en het ziekenhuis...
192
00:22:13,440 --> 00:22:15,841
ligt buiten het gevangenenkamp.
193
00:22:21,560 --> 00:22:26,043
Binnen het kamp worden de blokken,
meestal houten barakken...
194
00:22:26,200 --> 00:22:30,091
omringd door grasveldjes
met enkele bloemperken.
195
00:22:30,240 --> 00:22:33,722
De SS'ers vinden het contrast
tussen de omgeving...
196
00:22:33,880 --> 00:22:37,043
en de wreedheden
die er begaan worden erg mooi.
197
00:22:55,760 --> 00:23:00,766
Zodra we aankwamen in het Stammlager
werden onze bezittingen afgepakt...
198
00:23:00,920 --> 00:23:07,565
zoals onze identiteitspapieren, horloges,
portemonnees, brillen en ringen.
199
00:23:07,720 --> 00:23:13,602
Alle spullen die je bij je had, werden
op verschillende stapels gegooid.
200
00:23:20,240 --> 00:23:23,642
We worden voor het ziekenhuis
uitgeladen.
201
00:23:23,800 --> 00:23:28,408
Twee, drie SS'ers en met name
een massa gevangenen...
202
00:23:28,560 --> 00:23:33,885
die goed gevoed zijn en rondlopen
in gestreepte, maar dikke kleding...
203
00:23:34,040 --> 00:23:38,682
stormen op de gevangenen af.
Ze schreeuwen in het Duits en Pools...
204
00:23:38,840 --> 00:23:42,003
dat alles afgepakt zal worden.
205
00:23:42,160 --> 00:23:47,121
Ze vragen naar waardevolle spullen,
sieraden, horloges en aanstekers.
206
00:23:48,600 --> 00:23:53,367
Ze beloven eten en dienst
in een minder zwaar Kommando...
207
00:23:53,520 --> 00:23:59,050
en in sommige gevallen houden ze zich
verrassend genoeg aan hun woord.
208
00:24:15,200 --> 00:24:21,651
Ook prominente gevangenen,
handlangers, kamerwachters...
209
00:24:21,800 --> 00:24:25,247
en anderen lopen
rond de nieuwe gevangenen.
210
00:24:25,400 --> 00:24:30,884
Ze worden met knuppels geslagen door
de SS'ers en prominente gevangenen.
211
00:24:31,040 --> 00:24:35,728
Ze moeten het doen met een overhemd,
een trui, sigaretten of voedsel.
212
00:24:38,160 --> 00:24:41,881
Sommige dokters en zusters
doen mee aan de worsteling.
213
00:24:42,040 --> 00:24:44,805
De groten pochen
dat ze kunnen helpen...
214
00:24:44,960 --> 00:24:50,330
de kleinen smeken om iets
voor de zieken, die nooit iets krijgen.
215
00:24:56,400 --> 00:24:57,925
Quarantainekamp
216
00:24:58,080 --> 00:25:01,323
Voor ons verschijnt een lange,
lege barak.
217
00:25:02,360 --> 00:25:05,728
We moeten naar binnen,
ons helemaal uitkleden...
218
00:25:05,880 --> 00:25:10,363
en alles op een stapeltje leggen.
Alles moet in de zakken blijven.
219
00:25:19,000 --> 00:25:22,049
Ze onderzoeken onze mond
en onze billen.
220
00:25:22,200 --> 00:25:26,603
De smoes is dat ze ons onderzoeken
op geslachtsziekten of luizen.
221
00:25:26,760 --> 00:25:30,845
In werkelijkheid zijn ze op zoek
naar waardevolle spullen.
222
00:25:44,400 --> 00:25:48,371
Er staan drie Duitse officieren.
We moeten ons uitkleden...
223
00:25:48,520 --> 00:25:53,765
maar we aarzelen door de kou,
uit angst of door schaamte.
224
00:25:56,520 --> 00:26:01,481
Vier meisjes duwen, lachen, schreeuwen
en trekken aan onze kleding...
225
00:26:01,640 --> 00:26:04,723
als ze vinden dat we te langzaam zijn.
226
00:26:04,880 --> 00:26:08,168
Iemand die moppert,
krijgt een klap met de riem.
227
00:26:09,200 --> 00:26:15,685
We vouwen onze jurken en jassen op,
maar ze schoppen ze op hopen.
228
00:26:18,400 --> 00:26:20,562
De Duitsers kijken naar ons.
229
00:26:20,720 --> 00:26:25,442
Meisjes van zeventien schamen zich
om naakt voor de mannen te staan.
230
00:26:25,600 --> 00:26:28,126
Ze weten zich geen houding te geven.
231
00:26:31,240 --> 00:26:36,167
Een dik Pools meisje met een hoofddoek
pakt m'n arm vast.
232
00:26:36,320 --> 00:26:40,325
Voordat ik het door heb,
prikt ze in m'n onderarm...
233
00:26:40,480 --> 00:26:46,840
met een soort pen, korte kleine prikjes.
Een Duitse officier kijkt toe.
234
00:26:49,440 --> 00:26:53,365
Vanaf nu ben ik nummer 74837.
235
00:26:56,960 --> 00:26:59,042
Nog niet gefotografeerde Joden
236
00:26:59,200 --> 00:27:05,207
Klerken, de Schreiber, aan tafels
noteren onze burgerlijke staat.
237
00:27:08,080 --> 00:27:14,201
De nationaliteit wordt niet ingevuld,
omdat Joden bij wet staatloos zijn.
238
00:27:14,360 --> 00:27:16,806
Bij Bijzondere Kenmerken...
239
00:27:16,960 --> 00:27:20,806
noteren ze het aantal gouden tanden,
kronen en bruggen.
240
00:27:22,880 --> 00:27:28,444
Onjuiste informatie, zo krijgen we
te horen, is valsheid in geschrifte...
241
00:27:28,600 --> 00:27:34,687
en zal als dusdanig worden bestraft.
Toch wordt er alsnog veel gelogen...
242
00:27:34,840 --> 00:27:40,131
met name over het adres van familie,
het beroep en de geboortedatum.
243
00:27:43,280 --> 00:27:46,568
Wie slim is, geeft een ambacht op.
244
00:27:46,720 --> 00:27:51,408
Het is gevaarlijk om winkelier,
advocaat of leraar te zijn.
245
00:27:51,560 --> 00:27:56,202
Gevangenen van deze categorieën
gaan naar de zwaarste Kommando's.
246
00:27:58,520 --> 00:28:03,162
Na nog een duw zit ik op een kruk
en daar gaat m'n haar.
247
00:28:03,320 --> 00:28:07,769
Het ligt op de grond, voordat ik
in de gaten heb wat er gebeurt.
248
00:28:08,960 --> 00:28:15,161
De deur gaat open en er wordt
een tweede meisje naar binnen geduwd.
249
00:28:15,320 --> 00:28:20,929
Ze kijkt zo verafschuwd naar m'n
geschoren hoofd dat ik moet lachen.
250
00:28:21,080 --> 00:28:26,325
Dit tot ergernis van de Poolse vrouw
en ik krijg een klap in m'n gezicht.
251
00:28:26,480 --> 00:28:28,050
De eerste van vele.
252
00:28:30,160 --> 00:28:34,449
De warme douche die volgt,
is het enige comfort op die dag.
253
00:28:35,840 --> 00:28:41,085
Er stroomt lauw water, maar we
hebben geen zeep of handdoeken.
254
00:28:41,240 --> 00:28:45,529
We moeten droog worden
bij 30 graden onder nul.
255
00:28:46,720 --> 00:28:52,648
Een onderbroek, een broek, een
overhemd en een jas, vies en kapot...
256
00:28:52,800 --> 00:28:59,081
geven ze ons. En daar staan we dan
als anonieme sloebers.
257
00:29:08,560 --> 00:29:14,090
Binnen drie minuten moeten we deze
lompen aantrekken en terug in de rijen.
258
00:29:15,480 --> 00:29:20,361
Ik kreeg een overhemd van slijtvaste
stof, vies en gescheurd...
259
00:29:20,520 --> 00:29:25,811
en een jurk die ooit zwart was,
maar nu groen en geel was...
260
00:29:25,960 --> 00:29:30,045
nadat hij al door twintig anderen
voor mij gedragen was.
261
00:29:31,800 --> 00:29:37,682
De schoenen waren ongelooflijk.
Een was een laars uit 1900...
262
00:29:37,840 --> 00:29:44,291
met een versleten Lodewijk XV-hak
zonder veter, maat 36.
263
00:29:44,440 --> 00:29:51,369
De andere was een mannenschoen
met lage hak, ook versleten, maat 43.
264
00:29:51,520 --> 00:29:55,684
Om het nog mooier te maken:
het waren beide rechterschoenen.
265
00:30:04,600 --> 00:30:08,571
We zitten opeengepakt
in een veel te kleine ruimte.
266
00:30:08,720 --> 00:30:13,760
We zakken uitgeput in elkaar
op de betonnen vloer Het is al laat.
267
00:30:25,040 --> 00:30:27,884
De discipline begint
de volgende morgen.
268
00:30:43,480 --> 00:30:48,850
Quarantainekamp
269
00:30:49,320 --> 00:30:52,563
Slaag met de knuppel
door kapo's en SS'ers...
270
00:30:52,720 --> 00:30:56,725
rukken ons weg uit de diepe slaap
waarin we alles vergaten.
271
00:30:59,040 --> 00:31:00,530
Opstaan.
272
00:31:02,200 --> 00:31:07,411
Het is half vijf. Iedereen staat snel op
na dit krachtige bevel van de SS'er.
273
00:31:08,880 --> 00:31:14,364
We verlaten de barak en in het donker
en de kou staan we roerloos in rijen.
274
00:31:14,520 --> 00:31:19,890
We zien de contouren van barakken,
wachttorens en prikkeldraadhekken...
275
00:31:20,040 --> 00:31:22,441
zover het oog reikt.
276
00:31:23,680 --> 00:31:26,604
Op blote voeten
lopen we kamp D binnen.
277
00:31:26,760 --> 00:31:31,049
300 Fransen komen in een blok
met 300 Nederlanders...
278
00:31:31,200 --> 00:31:34,044
die twee dagen daarvoor
zijn aangekomen.
279
00:31:36,880 --> 00:31:40,362
's Ochtends vinden er
meerdere appels plaats.
280
00:31:40,520 --> 00:31:43,649
Ze brengen ons de kamphiërarchie bij...
281
00:31:43,800 --> 00:31:48,886
en de tekenen van ontzag
voor superieuren en de SS'ers.
282
00:31:51,320 --> 00:31:55,484
We moeten leren om voor de tent
rijen van vijf te vormen...
283
00:31:55,640 --> 00:32:01,568
vier keer salueren en onze petjes
afnemen bij het bevel Mützen auf...
284
00:32:01,720 --> 00:32:07,568
en dan vier keer Mützen ab,
waarbij we onze petjes weer opzetten.
285
00:32:07,720 --> 00:32:14,205
Deze exercities duren soms uren,
waarbij we tikken en klappen krijgen.
286
00:32:17,160 --> 00:32:20,323
In rijen van vijf
moesten we naar voren komen.
287
00:32:20,480 --> 00:32:26,283
We kregen één tinnen kommetje met een
liter grijze vloeistof voor ons vijven.
288
00:32:27,320 --> 00:32:32,406
We moesten uit het kommetje drinken.
Een voor een, zonder lepel.
289
00:32:38,160 --> 00:32:41,767
Voor de eerste dagen
zijn er te weinig kommetjes...
290
00:32:41,920 --> 00:32:46,403
dus ze gebruiken tinnen kommetjes
voor soep voor twee of drie man.
291
00:32:46,560 --> 00:32:52,329
Er zijn geen lepels. Iedereen trekt
het kommetje naar zich toe...
292
00:32:52,480 --> 00:32:56,610
en morst de inhoud
over zichzelf of op de grond...
293
00:32:56,760 --> 00:33:01,641
terwijl hij zijn deel probeert op
te likken aan de rand van het kommetje.
294
00:33:08,800 --> 00:33:12,566
Later moesten ik en vier anderen...
295
00:33:12,720 --> 00:33:16,964
de vaten terugbrengen naar de keukens,
50 meter verderop.
296
00:33:21,240 --> 00:33:25,370
Voor de keuken vochten
Russische en Poolse vrouwen...
297
00:33:25,520 --> 00:33:29,844
om een paar aardappelschillen
die in de modder waren gevallen.
298
00:33:37,360 --> 00:33:40,967
De weinige Fransen
uit eerdere transporten...
299
00:33:41,120 --> 00:33:47,241
vragen vol spanning naar nieuws
uit ons land en over familie en vrienden.
300
00:33:47,400 --> 00:33:53,885
Ze vertellen ons over de verschrikkingen
van Birkenau. We geloven ze niet.
301
00:33:54,920 --> 00:33:59,847
Wij vragen naar onze kameraden die
gisteren de vrachtwagens in moesten.
302
00:34:01,560 --> 00:34:07,647
Die zie je nooit meer terug. Ze zijn
vergast en verbrand in de crematoria.
303
00:34:07,800 --> 00:34:11,964
Dag en nacht kun je de rook
eruit zien opstijgen.
304
00:34:13,000 --> 00:34:17,164
We worden doodsbang, we zijn ontzet.
305
00:34:37,840 --> 00:34:41,447
Ik zat vier dagen in het kamp,
toen ik ongesteld werd.
306
00:34:42,640 --> 00:34:46,247
Het was niet prettig
om er niets tegen te kunnen doen.
307
00:34:47,880 --> 00:34:50,406
Maar dat was niet lang een probleem...
308
00:34:50,560 --> 00:34:55,248
want vanaf de tweede maand
in het kamp werd ik niet meer ongesteld.
309
00:34:56,600 --> 00:34:59,729
Alleen de blokhoofden
en slaapzaalhoofden...
310
00:34:59,880 --> 00:35:03,851
die ons voedsel inpikten,
werden regelmatig ongesteld.
311
00:35:11,800 --> 00:35:15,521
Na de administratie- en
gezondheidsformaliteiten...
312
00:35:15,680 --> 00:35:19,924
meestal op de derde dag,
wordt de gevangene aan het werk gezet.
313
00:35:23,200 --> 00:35:29,651
Mannenziekenhuis
314
00:35:29,800 --> 00:35:33,202
De hoofddokter
een Poolse gevangene...
315
00:35:33,360 --> 00:35:37,285
neemt een examen af
om de onechte dokters te ontmaskeren.
316
00:35:37,440 --> 00:35:40,091
We nemen het met succes af...
317
00:35:40,240 --> 00:35:43,403
en ik kom terecht
in het hoofdkampziekenhuis.
318
00:35:46,600 --> 00:35:51,288
De dokters, tandartsen en apothekers
vormen een speciaal Kommando.
319
00:35:52,320 --> 00:35:56,609
Ze blijven in het kamp
en voeren tijdelijk kleine taken uit:
320
00:35:56,760 --> 00:36:02,005
de barak schoonmaken,
voedsel halen uit de centrale keuken...
321
00:36:02,160 --> 00:36:06,006
en vooral het opsporen
van mensen met luizen en schurft.
322
00:36:08,240 --> 00:36:13,121
De gevallen waren niet veelsoortig:
wonden door werkongevallen...
323
00:36:13,280 --> 00:36:17,410
brandwonden, erosie, oedeem,
huidaandoeningen...
324
00:36:17,560 --> 00:36:23,010
en vooral talloze infecties en ziektes
die parasieten veroorzaakten.
325
00:36:23,160 --> 00:36:24,730
latrines
vrouwenkamp
326
00:36:24,880 --> 00:36:30,284
We waren nog maar net in het kamp,
of bijna iedereen had diarree. En hoe.
327
00:36:30,440 --> 00:36:34,570
De toiletten, die 50 meter van het blok
waren, haalden we niet.
328
00:36:34,720 --> 00:36:40,409
Tien, twintig keer. We konden niets
doen. De diarree liep langs onze benen.
329
00:36:40,560 --> 00:36:45,361
Ze noemden ons varkens, maar we
konden ons nergens mee wassen.
330
00:36:46,680 --> 00:36:52,050
Velen stierven binnen enkele dagen door
de dysenterie die niet te stoppen was.
331
00:36:56,680 --> 00:37:01,368
We selecteerden de patiënten
die naar het ziekenhuis wilden.
332
00:37:02,640 --> 00:37:07,282
Nu konden we wat woorden wisselen
met onze lotgenoten van het kamp...
333
00:37:07,440 --> 00:37:12,241
ook al was dat verboden, en ze smeken
niet naar het ziekenhuis te gaan...
334
00:37:12,400 --> 00:37:18,362
als er een selectie dreigde, of om pas
te gaan als dat gevaar geweken was.
335
00:37:24,360 --> 00:37:30,208
Ik werk in het ziekenhuis, 200 meter
van de crematoria en de gaskamers.
336
00:37:34,600 --> 00:37:38,924
Elke dag gaan mensen
het onheilspellende gebouw binnen...
337
00:37:39,920 --> 00:37:42,764
maar we zien ze
nooit weer naar buiten komen.
338
00:37:42,920 --> 00:37:48,450
Uit de grote schoorstenen stijgen telkens
dikke, bijtende kringen rook op.
339
00:38:03,520 --> 00:38:09,084
In theorie moest elke gevangene
naar z'n mogelijkheden benut worden.
340
00:38:09,240 --> 00:38:13,609
In de praktijk hield de Arbeitsdienst
zich hier bijna nooit aan.
341
00:38:13,760 --> 00:38:17,446
Die wees de gevangenen aan
en verdeelde het werk...
342
00:38:17,600 --> 00:38:22,128
en de SS deed meestal niets meer
dan hun beslissingen goedkeuren.
343
00:38:31,400 --> 00:38:34,882
Ik kwam terecht
in het Rajskolaboratorium...
344
00:38:35,040 --> 00:38:38,328
tijdens m'n laatste weken
in Auschwitz I.
345
00:38:40,760 --> 00:38:47,166
Ik had geen flauw benul van het bestaan
van laboratoria in Auschwitz I.
346
00:38:49,240 --> 00:38:53,529
Administratiegebouw
laboratorium van Rajsko
347
00:38:56,000 --> 00:39:00,130
Het Laboratorium Rajsko
of Hygiene-Institut...
348
00:39:00,280 --> 00:39:04,126
dat vier kilometer van het kamp lag
in een gehucht...
349
00:39:04,280 --> 00:39:07,284
dat was ontdaan van z'n bewoners...
350
00:39:07,440 --> 00:39:12,162
was een belangrijk instituut.
Er waren een aantal afdelingen:
351
00:39:12,320 --> 00:39:17,690
Bacteriologie, chemie, serologie,
sterilisatie...
352
00:39:17,840 --> 00:39:22,289
histologie en parasitologie,
experimentele biologie...
353
00:39:22,440 --> 00:39:27,321
de proefdierenfokkerij,
de bibliotheek en meteorologie.
354
00:39:36,440 --> 00:39:39,603
In m'n tijd in het laboratorium
van Rajsko...
355
00:39:39,760 --> 00:39:44,163
onderzocht ik geen lichaamsdelen
van experimenten op mensen.
356
00:39:44,320 --> 00:39:48,370
De lichaamsdelen uit kamer 13
van blok 28...
357
00:39:48,520 --> 00:39:51,683
gingen naar een laboratorium
buiten het kamp.
358
00:39:57,400 --> 00:40:02,440
In Rajsko zelf deed de SS
biologisch onderzoek naar dieren...
359
00:40:02,600 --> 00:40:06,047
zoals naar de farmacologie
van sulfonamiden...
360
00:40:06,200 --> 00:40:12,207
of naar de giftigheid van een substantie
van de Oosterse kakkerlak.
361
00:40:13,240 --> 00:40:17,211
Ze probeerden ook kunststof te maken
van paardenbloemen.
362
00:40:30,000 --> 00:40:34,369
De begerenswaardige taken
waren die van klerk of verpleger..
363
00:40:34,520 --> 00:40:39,731
Die in elke werkgroep zaten,
en baantjes in de gunstige Kommando's.
364
00:40:40,840 --> 00:40:44,811
Dat waren baantjes voor halfgeschoolde
arbeiders...
365
00:40:44,960 --> 00:40:49,761
in de Deutsche Ausrüstungswerke
en de Union-wapenfabriek.
366
00:40:50,240 --> 00:40:54,643
Union-fabriek
367
00:40:58,400 --> 00:41:05,363
terrein van de Buna-fabriek
industriecomplex
368
00:41:08,160 --> 00:41:13,166
De Buna-fabriek die gebouwd wordt,
is een ware toren van Babel.
369
00:41:13,320 --> 00:41:17,928
Gevangenen werken zij aan zij
met Engelse krijgsgevangenen...
370
00:41:18,080 --> 00:41:23,962
mannen van de Chantiers de Jeunesse,
Franse en Poolse bouwvakkers...
371
00:41:24,120 --> 00:41:29,411
Oekraïense Ostarbeiter
Duitsers en veel vrouwen...
372
00:41:29,560 --> 00:41:35,329
vooral Poolse en Oekraïense vrouwen.
De gevangenen en bouwvakkers...
373
00:41:35,480 --> 00:41:38,802
staan onder bevel
van Duitse en Poolse Meister.
374
00:41:45,680 --> 00:41:49,162
Sommige gevangenen
werken op kantoor:
375
00:41:49,320 --> 00:41:53,120
chemici, ingenieurs,
elektriciens en klerken.
376
00:41:54,160 --> 00:42:00,566
Maar de meesten werken buiten
in de kou, wind, regen en de sneeuw.
377
00:42:05,240 --> 00:42:11,247
Ze moeten loodzwaar werk doen:
graven, bouwen, vracht lossen...
378
00:42:11,400 --> 00:42:14,722
gigantische gietijzeren
of stenen pijpen...
379
00:42:14,880 --> 00:42:21,240
zakken cement, zand of kolen sjouwen.
Ze verplaatsen ijzeren balken.
380
00:42:27,960 --> 00:42:32,727
Dit werk is des te vermoeiender,
omdat het gedaan wordt door mannen...
381
00:42:32,880 --> 00:42:38,364
die meestal in slechte conditie
en verzwakt zijn door ondervoeding.
382
00:42:38,520 --> 00:42:42,127
In de winter is hun lijden ondraaglijk.
383
00:42:51,240 --> 00:42:57,009
Het werk en de zwaarte verschilden
al naar gelang het Kommando...
384
00:42:57,160 --> 00:43:00,403
en binnen het Kommando
al naar gelang de taak.
385
00:43:02,280 --> 00:43:06,285
In de goede groepen was het werk
licht en gespecialiseerd...
386
00:43:06,440 --> 00:43:09,284
en was de kans op overleving
aanzienlijk.
387
00:43:10,200 --> 00:43:13,443
In slechte Kommando's,
de Scheiß kommando's...
388
00:43:13,600 --> 00:43:17,207
matte het voortdurende werk
de gevangenen uit...
389
00:43:17,360 --> 00:43:20,921
die een slechte conditie hadden
en ondervoed waren.
390
00:43:21,960 --> 00:43:27,205
Vrouwenkamp
391
00:43:27,600 --> 00:43:31,161
Om half vier werden we gewekt
door fluitsignalen...
392
00:43:31,320 --> 00:43:34,164
en tikken op onze benen
door de Stubowa's.
393
00:43:35,880 --> 00:43:41,091
Tijd om ons te wassen, kregen we niet.
Zeep en handdoeken waren er toch niet.
394
00:43:42,960 --> 00:43:47,249
Om half vijf kregen we,
wie kon vechten of geluk had...
395
00:43:47,400 --> 00:43:52,440
een paar slokjes lauw, vies water
binnen door koffie te drinken.
396
00:43:54,880 --> 00:43:59,204
We moesten vlug naar buiten
onder slaag met riemen en knuppels.
397
00:43:59,360 --> 00:44:04,161
We moesten buiten rijen vormen
naar het aangewezen Kommando...
398
00:44:04,320 --> 00:44:09,611
de 22 of Stenen.
We wachtten tot half zes.
399
00:44:09,760 --> 00:44:16,006
In de regen, de sneeuw of de wind,
we bleven daar in de rij staan.
400
00:44:17,400 --> 00:44:21,928
We konden ter plekke sterven.
We gingen tegen elkaar aan staan...
401
00:44:22,080 --> 00:44:27,211
zodat de wind of de sneeuw
niet meer tussen ons door waaide.
402
00:44:27,360 --> 00:44:32,048
We stopten onze handen onder
de armen van de persoon voor ons...
403
00:44:32,200 --> 00:44:38,890
zodat ze niet bevroren. Na een kwartier
voelden we onze voeten niet meer.
404
00:44:39,040 --> 00:44:41,771
Ze begonnen langzaam te bevriezen.
405
00:44:47,320 --> 00:44:52,121
Om half zes kwam de kapo ons halen.
We liepen naar de kampingang...
406
00:44:52,280 --> 00:44:58,765
in gewone pas:
Links, links, links, een, twee, drie...
407
00:44:58,920 --> 00:45:01,844
links, links, links.
408
00:45:04,160 --> 00:45:09,644
Om stipt zes uur moesten we op de maat
van de muziek door de poort marcheren.
409
00:45:22,760 --> 00:45:27,368
Na een slopend uur door greppels
en over oevers te hebben gelopen...
410
00:45:27,520 --> 00:45:32,321
waren we al doodmoe. We wilden
gaan zitten en niet meer bewegen.
411
00:45:32,480 --> 00:45:37,566
Maar nee, we waren al op de werkplek,
midden in het moerasland.
412
00:45:37,720 --> 00:45:43,489
Er was geen hoop op een moment rust
tot het avondappel om zeven uur.
413
00:45:52,480 --> 00:45:57,407
Het maakte nogal uit hoe streng
het toezicht was...
414
00:45:57,560 --> 00:45:59,927
door de SS'ers of door gevangenen.
415
00:46:01,240 --> 00:46:06,849
Op uitzonderingen na bezondigden de
kapo's met de groene driehoeken zich...
416
00:46:07,000 --> 00:46:11,403
aan wreed en misdadig gedrag
jegens de gevangenen.
417
00:46:11,560 --> 00:46:15,042
De SS draagt macht over
aan de gevangenen.
418
00:46:16,200 --> 00:46:22,207
In ruil voor hun diensten genieten ze
niet te versmaden gunsten:
419
00:46:22,360 --> 00:46:27,491
licht werk, voedsel, betere kleding
en betere mogelijkheden om te slapen.
420
00:46:31,200 --> 00:46:36,161
Het bordeel van Monowitz
is alleen voor prominente ariërs.
421
00:46:37,640 --> 00:46:42,282
De gevangenen en Poolse Meister
dingen naar de gunsten van de dames...
422
00:46:42,440 --> 00:46:44,363
die het aan niets ontbreekt.
423
00:46:47,240 --> 00:46:49,561
Drie avonden per week...
424
00:46:49,720 --> 00:46:55,807
komen er elke twintig minuten klanten
volgens een vooraf gemaakt schema.
425
00:47:01,600 --> 00:47:07,209
Alleen prominente gevangenen,
die geen zwaar werk hoeven doen...
426
00:47:07,360 --> 00:47:10,170
konden voetballen en basketballen...
427
00:47:10,320 --> 00:47:16,009
en waterpoloën in een buitenzwembad
dat gevangenen hadden gebouwd.
428
00:47:27,680 --> 00:47:32,971
In Kommando 22, Moerasland,
was Liesel de kapo, een prostituee.
429
00:47:34,200 --> 00:47:36,851
Ze deelde ons vlug in groepen in.
430
00:47:39,120 --> 00:47:43,762
De eerste groep moest kisten
volladen met modder en aarde.
431
00:47:45,280 --> 00:47:49,763
De tweede groep, die de zware kisten
twee aan twee droeg...
432
00:47:49,920 --> 00:47:54,721
zette ze 200 meter verderop neer
om een wal aan te leggen.
433
00:47:57,280 --> 00:48:01,365
Kapo Liesel zag erop toe
dat de kisten vol zaten...
434
00:48:02,400 --> 00:48:05,324
zodat we afgemat werden.
435
00:48:08,720 --> 00:48:12,486
Als een kist per ongeluk
niet zwaar genoeg was...
436
00:48:12,640 --> 00:48:17,726
werden de ladende of dragende vrouwen
hard geslagen met een knuppel.
437
00:48:17,880 --> 00:48:20,690
In het gezicht of op het hoofd.
438
00:48:27,040 --> 00:48:32,843
Een Duitse opzichter ook gevangene
en prostituee, stond 200 meter verder..
439
00:48:33,000 --> 00:48:38,211
Zwaaiend met haar knuppel te kijken
hoe de kisten leeggemaakt werden.
440
00:48:39,240 --> 00:48:44,280
Om allerlei redenen sloegen ze je
op het hoofd als je langsliep...
441
00:48:44,440 --> 00:48:49,082
zowel bij het laden als het lossen.
Dat vonden ze bijzonder amusant.
442
00:48:49,240 --> 00:48:52,926
Geleidelijk schiepen ze er plezier in
om ons te slaan.
443
00:48:53,080 --> 00:48:55,890
Ze konden niet meer zonder.
444
00:49:12,920 --> 00:49:17,687
We kregen een half uur om de soep
te eten, maar we konden niet zitten.
445
00:49:17,840 --> 00:49:19,490
Overal lag modder.
446
00:49:22,080 --> 00:49:25,766
Een kommetje voor met z'n tweeën,
ongeveer een liter.
447
00:49:25,920 --> 00:49:30,482
Gelukkig was de soep warm en dikker
dan in het quarantainekamp.
448
00:49:32,160 --> 00:49:36,768
Alleen op dit moment van de dag
wachtten we ongeduldig.
449
00:49:55,360 --> 00:49:58,728
We stopten pas om half vijf.
Appel.
450
00:49:58,880 --> 00:50:03,647
We werden geteld en moesten in rijen
weer terug naar het kamp.
451
00:50:03,800 --> 00:50:07,885
Weer zes kilometer lopen.
We hielden het nauwelijks vol.
452
00:50:15,720 --> 00:50:19,964
Als we eenmaal teruggelopen waren,
was de dag nog niet voorbij.
453
00:50:20,120 --> 00:50:26,127
Voor het avondappel moesten we
een, soms twee uur blijven staan.
454
00:50:26,280 --> 00:50:29,727
Doodop, modderig
en met bloedende voeten.
455
00:50:29,880 --> 00:50:33,771
Onze gezichten en ruggen
waren gehavend door de slagen.
456
00:50:40,040 --> 00:50:43,761
Om half acht keerden we eindelijk terug
naar ons blok.
457
00:50:43,920 --> 00:50:46,810
Al vanaf half vier 's ochtends
waren we op.
458
00:50:46,960 --> 00:50:53,081
Zestien uur zonder te zitten,
zonder maar een ogenblik rust.
459
00:50:59,000 --> 00:51:03,130
Eenmaal terug klonk er van elke Koje,
van elk bed...
460
00:51:03,280 --> 00:51:07,171
gesnik, gehuil en gekreun.
461
00:51:07,320 --> 00:51:13,168
Het was lastig om onze schoenen
met opgedroogde modder uit te krijgen...
462
00:51:13,320 --> 00:51:18,008
zonder het uit te schreeuwen van de pijn
als we de wonden opentrokken.
463
00:51:21,560 --> 00:51:28,011
De een trok de schoenen van de ander
voorzichtig uit om pijn te voorkomen...
464
00:51:28,160 --> 00:51:31,084
en de ander deed het dan bij haar.
465
00:51:32,880 --> 00:51:38,603
Als je voeten koud waren, deden ze
weliswaar pijn, maar die was te dragen.
466
00:51:38,760 --> 00:51:42,606
Maar zodra ze enigszins warm werden,
werd je er gek van.
467
00:51:49,600 --> 00:51:53,047
De ruwe houten klompen,
die enigszins hol waren...
468
00:51:53,200 --> 00:51:57,888
zorgden bij bijna iedereen voor wonden
en zweren aan voeten en benen.
469
00:51:59,080 --> 00:52:05,406
Schimmelende voetzweren mede door
de slechte algehele omstandigheden...
470
00:52:05,560 --> 00:52:08,370
behoorden tot de doodsoorzaken...
471
00:52:08,520 --> 00:52:12,570
evenals de talrijke gevallen van tbc.
472
00:52:12,720 --> 00:52:16,566
Nieuwe gevallen
of opleving door alle ontbering.
473
00:52:16,720 --> 00:52:19,371
Longontsteking en pleuritis namen toe.
474
00:52:19,520 --> 00:52:23,969
In de lente van 1944
was er speciale hulp voor pleuritis.
475
00:52:24,120 --> 00:52:29,126
Van de 1200 patiënten
leden er bijna 100 aan pleuritis.
476
00:52:30,200 --> 00:52:35,604
Tijdens de winter van 1943 op 1944
maakte een uitbraak van vlektyfus...
477
00:52:35,760 --> 00:52:37,842
talloze slachtoffers.
478
00:52:39,560 --> 00:52:46,205
Het loodzware werk, talloze ongelukken,
wrede opzichters...
479
00:52:46,360 --> 00:52:51,082
te weinig voedsel, de erbarmelijke staat
van kleding en schoenen...
480
00:52:51,240 --> 00:52:56,724
en de luizen waren verantwoordelijk
voor vreselijke sterfte en ziekte.
481
00:52:56,880 --> 00:53:01,408
En het gebeurde allemaal met opzet.
482
00:53:01,560 --> 00:53:06,043
Het lag niet aan de slechte organisatie
of onachtzaamheid.
483
00:53:06,200 --> 00:53:10,410
Het systeem moest langzaam
diegenen vermoorden...
484
00:53:10,560 --> 00:53:13,643
die niet bij aankomst al vernietigd waren.
485
00:53:19,680 --> 00:53:24,447
Ze hadden de gevangenen
per nationaliteit kunnen samenbrengen...
486
00:53:24,600 --> 00:53:27,365
maar dit doet men doelbewust niet.
487
00:53:28,280 --> 00:53:32,001
De gevangenen worden
bij gewone delinquenten gezet.
488
00:53:32,160 --> 00:53:36,927
De rol van de Blockälteste
is hierbij cruciaal.
489
00:53:37,080 --> 00:53:43,087
Hij kan moeilijkheden gladstrijken
en het leven minder lastig maken.
490
00:53:52,280 --> 00:53:59,084
Hierbij kwam de angst voor de vele
klappen, zelfs voor tikken in het gezicht.
491
00:53:59,240 --> 00:54:04,326
Er kwamen vaak mensen met gekneusde
ribben naar de ziekenafdeling.
492
00:54:04,480 --> 00:54:08,690
Een gebroken rib ontheft niemand
van werk...
493
00:54:08,840 --> 00:54:13,641
dus de pijn die dit veroorzaakt
versnelt de aftakeling van de patiënt.
494
00:54:16,520 --> 00:54:20,206
Ik noem niet eens de kneuzingen
en ernstiger wonden...
495
00:54:20,360 --> 00:54:25,321
die ontstaan door de vele slagen
en de voortdurende mishandeling.
496
00:54:32,800 --> 00:54:35,280
Verder is er de angst voor diefstal.
497
00:54:35,440 --> 00:54:38,887
Brood, maar ook persoonlijke
eigendommen...
498
00:54:39,040 --> 00:54:43,682
een lepel, een mes,
ze zijn moeilijk vervangbaar.
499
00:54:43,840 --> 00:54:48,323
Ze moeten betaald worden
met twee, drie, vier stukken brood.
500
00:54:51,320 --> 00:54:55,291
Bovendien geldt
voor de meeste gevangenen...
501
00:54:55,440 --> 00:54:58,922
dat ze in het ongewisse zijn
over hun familie.
502
00:54:59,080 --> 00:55:02,243
Er is onzekerheid
over het lot van familie...
503
00:55:02,400 --> 00:55:06,689
die soms tegelijk met de gevangene
gedeporteerd is.
504
00:55:06,840 --> 00:55:11,402
Ze kunnen geen brieven schrijven
en pakjes krijgen ze niet.
505
00:55:16,920 --> 00:55:20,845
De gevangene praat voortdurend
over de gaskamer..
506
00:55:21,000 --> 00:55:25,961
De wreedheden die hij heeft ondergaan
en de dreiging van ontruiming.
507
00:55:26,120 --> 00:55:29,602
Hij ziet z'n lotgenoten
die uit Auschwitz komen...
508
00:55:29,760 --> 00:55:33,367
en op wie de SS
experimenten heeft uitgevoerd:
509
00:55:33,520 --> 00:55:38,003
castratie, soms met huidbeschadiging
ten gevolge van straling.
510
00:55:44,240 --> 00:55:48,768
Soms worden er tijdens het appel
mensen opgehangen.
511
00:55:57,840 --> 00:56:03,370
Al deze factoren dragen bij aan een
combinatie van depressie en angst.
512
00:56:03,520 --> 00:56:07,366
Aan leed door kou, honger...
513
00:56:07,520 --> 00:56:10,842
door angst om de familie
en de angst voor morgen.
514
00:56:51,320 --> 00:56:55,962
Ratten zo groot als een kat
aten 's nachts ons brood op.
515
00:56:58,560 --> 00:57:01,131
We sliepen met z'n vieren
in een Koje:
516
00:57:02,960 --> 00:57:07,204
Thérèse, Fernand, Berthe en ik.
517
00:57:07,880 --> 00:57:11,009
Voor ons vieren hadden we drie dekens.
518
00:57:11,400 --> 00:57:16,964
Een legden we onder ons op het matras,
dus er bleven er maar twee over.
519
00:57:18,200 --> 00:57:20,965
Omdat dit niet genoeg was
tegen de kou...
520
00:57:21,120 --> 00:57:26,126
legden we onze kapotte jassen over
onze voeten en kropen tegen elkaar aan.
521
00:57:31,080 --> 00:57:35,051
Urenlang rilden we van de kou.
We werden niet warm.
522
00:57:36,080 --> 00:57:38,526
Onze kaken stonden stijf op elkaar.
523
00:57:39,680 --> 00:57:43,082
Langzaam vielen we uren later
in slaap.
524
00:57:44,120 --> 00:57:46,282
Maar niet voor lang...
525
00:57:46,440 --> 00:57:49,887
want onmiddellijk klonk er aufstehen,
opstaan.
526
00:57:51,400 --> 00:57:56,406
Wakker worden en lijden,
wanhoop, wederom diepe ellende.
527
00:58:07,440 --> 00:58:12,446
Onder die omstandigheden verloor
een overwerkte gevangene...
528
00:58:12,600 --> 00:58:15,285
met weinig bescherming tegen de kou...
529
00:58:15,440 --> 00:58:19,843
geleidelijk aan zo'n 14, 18, 27 kilo.
530
00:58:20,880 --> 00:58:25,568
Hij verliest 30, 35, 40 procent
van z'n lichaamsgewicht.
531
00:58:26,600 --> 00:58:30,571
Het gewicht van een normale man
zakt naar 40 kilo.
532
00:58:31,800 --> 00:58:35,327
Mannen van 27 kilo
zijn geen uitzondering.
533
00:58:45,880 --> 00:58:51,683
Een gevangene in een Kommando
overleefde maximaal drie maanden.
534
00:58:51,840 --> 00:58:55,287
Na die tijd was hij een skelet.
535
00:59:02,920 --> 00:59:07,926
Zonder vetweefsel
en met zeer weinig spierweefsel...
536
00:59:08,080 --> 00:59:12,642
was hij een moslim geworden,
zoals men dat in het kamp noemde.
537
00:59:13,960 --> 00:59:19,091
Als hij de dunne deken over z'n hoofd
sloeg, leek hij op een biddende moslim.
538
00:59:24,960 --> 00:59:31,002
De minachting waarmee de SS'ers
en enkele weldoorvoede gevangenen...
539
00:59:31,160 --> 00:59:34,721
deze arme mensen moslims noemen,
blijft altijd bij.
540
00:59:34,880 --> 00:59:39,363
Hoe groot is het lijden
van uitgemergelde patiënten...
541
00:59:39,520 --> 00:59:45,004
die zich uitkleden, zich omdraaien om
hun achterste te laten zien en vragen:
542
00:59:45,160 --> 00:59:48,164
Ik ben toch nog geen moslim,
dokter?
543
00:59:52,320 --> 00:59:55,767
Vaak beseffen ze hoe ze eraan toe zijn...
544
00:59:55,920 --> 00:59:59,641
en zeggen ze berustend:
Nu ben ik een moslim.
545
01:00:10,120 --> 01:00:14,011
Hij sloft langzaam vooruit
met z'n blik op oneindig...
546
01:00:14,160 --> 01:00:18,245
met een wezenloze blik,
soms met angst in de ogen.
547
01:00:18,400 --> 01:00:21,131
Het denken gaat ook maar langzaam.
548
01:00:22,480 --> 01:00:27,168
De arme man wast zich niet meer
en naait z'n knopen niet meer aan.
549
01:00:27,320 --> 01:00:31,325
Hij is verdoofd en laat alles
over zich heen komen.
550
01:00:32,360 --> 01:00:36,809
Hij vecht niet langer, hij helpt niemand.
551
01:00:37,840 --> 01:00:42,846
Hij raapt voedsel van de grond,
lepelt gemorste soep uit de modder.
552
01:00:48,000 --> 01:00:51,243
Hij laat z'n bruggen
en gouden kronen trekken...
553
01:00:51,400 --> 01:00:55,883
in ruil voor wat brood
en hij wordt vaak opgelicht.
554
01:01:07,240 --> 01:01:10,722
Deze ontwikkeling duurt
zo'n zes maanden...
555
01:01:10,880 --> 01:01:15,204
en niets is minder waar
dan deze woorden van een SS-officier:
556
01:01:16,240 --> 01:01:20,643
Een gevangene die langer leeft
dan zes maanden is een boef...
557
01:01:20,800 --> 01:01:23,804
want hij leeft op kosten van
z'n lotgenoten.
558
01:01:25,680 --> 01:01:29,890
Hij houdt het zes maanden vol
als z'n moreel goed is...
559
01:01:30,040 --> 01:01:35,206
maar dit worden anderhalve maand
of twee maanden als de moreel laag is.
560
01:01:36,400 --> 01:01:40,644
Als de gevangene te lang nadenkt
over de honger de kou...
561
01:01:40,800 --> 01:01:45,488
het zware werk,
z'n familie of de gaskamer...
562
01:01:45,640 --> 01:01:48,325
dan bezwijkt hij binnen een paar dagen.
563
01:01:59,120 --> 01:02:02,886
Elke twee weken moesten er vrouwen
vervangen worden...
564
01:02:03,040 --> 01:02:05,202
want driekwart van hen stierf.
565
01:02:06,920 --> 01:02:10,163
De Poolse vrouwen
hielden het het langst vol.
566
01:02:10,320 --> 01:02:14,644
Ze waren gewend aan het klimaat
en het zware werk op het land.
567
01:02:14,800 --> 01:02:18,646
Franse, Nederlandse en Griekse meisjes
stierven snel...
568
01:02:18,800 --> 01:02:21,690
door zwakte, diarree en tyfus.
569
01:02:22,720 --> 01:02:28,045
Ze waren te dun en hadden bevroren
voeten. Ze moesten naar de gaskamer..
570
01:02:28,200 --> 01:02:30,567
Tijdens een zogenaamde selectie.
571
01:02:55,520 --> 01:03:00,242
Het is heel vreemd dat er, ondanks
het terreurregime in het kamp...
572
01:03:00,400 --> 01:03:05,440
en de almaar dreigende selectie,
maar weinig zelfmoorden plaatsvonden.
573
01:03:07,560 --> 01:03:13,283
Soms liep er 's nachts een patiënt
naar het elektrisch prikkeldraad...
574
01:03:13,440 --> 01:03:18,651
tenzij mitrailleurvuur uit een wachttoren
hem eerder te pakken kreeg.
575
01:03:25,880 --> 01:03:30,329
Anderen slikten een hoge dosis
aan slaapmiddelen.
576
01:03:30,480 --> 01:03:36,123
Hoewel het verboden was hen te
verzorgen, konden we ze soms redden.
577
01:03:40,440 --> 01:03:43,967
Alleen onder de erbarmelijkste
omstandigheden...
578
01:03:44,120 --> 01:03:49,650
als we al driekwart dood waren, gingen
we naar het ziekenhuis om te sterven.
579
01:03:49,800 --> 01:03:52,326
We durfden er niet heen te gaan.
580
01:03:52,480 --> 01:03:57,168
Je liep er risico op schurft en tyfus,
die niet behandeld werden...
581
01:03:57,320 --> 01:04:01,689
maar ook het risico om geselecteerd
en vergast te worden.
582
01:04:01,840 --> 01:04:03,763
We waren doodsbang.
583
01:04:05,440 --> 01:04:08,205
Wat nu?
Welke oplossing kiezen we?
584
01:04:08,360 --> 01:04:11,728
Sterven in het moeras
door werk en uitputting...
585
01:04:11,880 --> 01:04:15,043
of in het ziekenhuis door gas en tyfus?
586
01:04:16,720 --> 01:04:19,166
Je moest snel beslissen.
587
01:04:20,960 --> 01:04:23,725
Misschien kon je ook zelfmoord plegen?
588
01:04:31,920 --> 01:04:34,685
Ik heb er lang over nagedacht.
589
01:04:35,840 --> 01:04:37,490
Elke avond weer.
590
01:04:45,280 --> 01:04:48,762
Alles wel beschouwd
was er in het ziekenhuis...
591
01:04:49,680 --> 01:04:53,241
misschien nog een kans op overleving.
592
01:05:00,400 --> 01:05:05,531
Mannenziekenhuis
593
01:05:05,680 --> 01:05:10,481
Het ziekenhuis bestond uit tien
kleine blokken met 100 patiënten...
594
01:05:10,640 --> 01:05:13,644
en drie grote blokken met 400 patiënten.
595
01:05:13,800 --> 01:05:20,126
Er waren gemiddeld 2000 patiënten,
50 dokters en 120 verplegers.
596
01:05:23,200 --> 01:05:28,127
Met geïmproviseerde middelen
bestreden we ziektes en infecties.
597
01:05:28,280 --> 01:05:32,001
De Duitsers zorgden voor
wat medicijnen en verband...
598
01:05:32,160 --> 01:05:36,165
en de rest werd bij elkaar geritseld.
599
01:05:37,400 --> 01:05:42,167
Alles van waarde werd door de Duitsers
gerubriceerd en opgeslagen...
600
01:05:42,320 --> 01:05:47,929
maar veel medicijnen kwamen bij ons
zonder hun medeweten. Dat hielp enorm.
601
01:05:54,040 --> 01:05:55,246
Vrouwenziekenhuis
602
01:05:55,400 --> 01:06:01,169
Operaties gebeurden midden in het blok
in bijzijn van alle andere patiënten.
603
01:06:02,200 --> 01:06:08,321
De patiënt lag op een stenen bank.
Ze werd vastgehouden en snijden maar.
604
01:06:08,480 --> 01:06:12,724
In de arm, de rug, de lies,
waar het probleem ook maar zat.
605
01:06:12,880 --> 01:06:17,727
De vrouw gilde en er stroomde
een halve liter pus uit de wond.
606
01:06:17,880 --> 01:06:21,771
Ik hou haar vast
en ze gilt en ze brult.
607
01:06:29,800 --> 01:06:34,169
Elke dag gooiden ze de dode vrouwen
voor de ziekenhuisdeur...
608
01:06:34,320 --> 01:06:36,926
zoals ze op tafel lagen, naakt.
609
01:06:38,120 --> 01:06:43,251
Over de stapel ligt een deken. Voeten,
armen en hoofden steken eronderuit.
610
01:06:52,240 --> 01:06:56,802
Bijna elke zaterdag komen zieke
en gewonde patiënten...
611
01:06:56,960 --> 01:07:03,844
die reddeloos zijn volgens de Duitsers,
aan uit het kamp en uit de kolenmijnen.
612
01:07:05,680 --> 01:07:09,730
Onder hen waren veel jongens
van dertien tot achttien jaar.
613
01:07:15,960 --> 01:07:21,922
Dat kleine Franse meisje van twintig,
wiens naam ik niet ken, vergeet ik nooit.
614
01:07:22,080 --> 01:07:25,004
Ze had geen kracht om te praten.
615
01:07:25,160 --> 01:07:29,245
Al haar tenen waren tijdens het werk
bevroren.
616
01:07:29,400 --> 01:07:34,725
Toen ze bij me was, vielen haar tenen
letterlijk van haar voeten af.
617
01:07:34,880 --> 01:07:40,125
Ze waren blauw en zwart als inkt,
vol pus, weggerot.
618
01:07:46,760 --> 01:07:50,685
De borst van een arm Nederlands
meisje van twintig...
619
01:07:50,840 --> 01:07:56,244
was aan het rotten, bevroren en zwart,
en kwam los van haar borstkas.
620
01:07:56,400 --> 01:07:58,926
Na afschuwelijke pijn stierf ze.
621
01:08:04,760 --> 01:08:11,291
Verboden dit water te drinken
kans op besmettelijke ziektes
622
01:08:11,440 --> 01:08:15,684
het is je plicht om schoon te zijn.
623
01:08:15,840 --> 01:08:19,526
Plots verschijnt de SS-dokter
in de blokken.
624
01:08:19,680 --> 01:08:23,844
Alle zieken en gewonden moeten naakt
voor hem aantreden.
625
01:08:29,760 --> 01:08:34,527
Met een vingerwijzing wijst hij ze
naar een kant van de barak.
626
01:08:36,000 --> 01:08:39,800
De SS-sergeant en zuster
schrijft hun nummers op.
627
01:08:41,560 --> 01:08:46,122
We weten dat deze arme mensen
tot de dood veroordeeld zijn.
628
01:08:47,160 --> 01:08:51,643
We liegen tegen ze en zeggen
dat ze naar een ander kamp gaan.
629
01:08:52,920 --> 01:08:57,801
Binnen twee minuten gonst het gerucht
en wordt dat vreselijke woord...
630
01:08:57,960 --> 01:09:03,967
heel zachtjes uitgesproken:
Selectie, selectie, dit is een selectie.
631
01:09:05,000 --> 01:09:09,449
De Blockova heeft tranen in z'n ogen
en een brok in z'n keel.
632
01:09:09,600 --> 01:09:12,922
Hij maant iedereen tot stilte en zegt:
633
01:09:13,080 --> 01:09:17,927
Patiënten die kunnen lopen,
moeten zich naakt in een rij opstellen.
634
01:09:18,080 --> 01:09:21,084
De rest blijft liggen.
635
01:09:21,240 --> 01:09:24,050
In grote paniek kijken ze elkaar aan.
636
01:09:25,240 --> 01:09:28,323
Ze kunnen niets doen.
De deuren worden bewaakt.
637
01:09:28,480 --> 01:09:32,963
Ze moeten zich in rijen opstellen.
Achter elkaar, naakt.
638
01:09:37,240 --> 01:09:42,167
Er beginnen vreselijke taferelen.
Zieke vrouwen, op sterven na dood...
639
01:09:42,320 --> 01:09:48,487
beproeven hun geluk voor de dokters.
Uit elk bed probeert een skelet...
640
01:09:48,640 --> 01:09:54,886
vel over been en vol etterbuilen,
op te staan onder een vreselijk gekreun.
641
01:09:57,680 --> 01:10:03,449
Ze houden zich vast aan het bed,
proberen op te staan, vallen weer...
642
01:10:03,600 --> 01:10:08,049
krassen met hun nagels over het hout
en soms lukt het ze op te staan.
643
01:10:08,200 --> 01:10:13,525
Ze vallen en proberen kruipend op hun
knieën en buik in de rij te gaan staan.
644
01:10:15,040 --> 01:10:19,489
De zusters zien het gebeuren
en werpen ze terug op hun bedden.
645
01:10:19,640 --> 01:10:24,885
Wij, de gezondere meisjes, gaan stil
in de rij staan. Ons hart gaat tekeer.
646
01:10:30,000 --> 01:10:33,971
Blijf rustig.
647
01:10:34,120 --> 01:10:39,081
Met m'n kin en m'n arm omhoog om het
getatoeëerde nummer te laten zien...
648
01:10:39,240 --> 01:10:42,050
kijk ik de Duitse dokter strak in z'n ogen.
649
01:10:42,200 --> 01:10:46,888
Hij bekijkt me van top tot teen,
van teen tot top, draait me om...
650
01:10:47,040 --> 01:10:50,840
kijkt vluchtig in m'n dossier en zegt:
Nummer.
651
01:10:51,880 --> 01:10:54,804
Een Duitse noteert het nummer
op m'n arm...
652
01:10:54,960 --> 01:10:59,010
en ik moet naar rechts,
het voorvertrek in.
653
01:11:02,440 --> 01:11:08,561
Daar staan tien vrouwen en ik zie direct
dat ze allemaal vrij sterk zijn.
654
01:11:08,720 --> 01:11:12,691
Ik voel een sprankje hoop.
Er komen meer vrouwen bij.
655
01:11:12,840 --> 01:11:19,086
Poolse, Griekse en Hongaarse vrouwen,
een Italiaanse en meisjes uit Wenen.
656
01:11:19,240 --> 01:11:23,529
45 van de 300 vrouwen
zijn nu in kwartier 18.
657
01:11:24,640 --> 01:11:29,487
Een Duitser zet ons in groepjes van vijf,
telt ons en zegt:
658
01:11:29,640 --> 01:11:32,723
Terug naar bed, jullie kunnen werken.
659
01:11:32,880 --> 01:11:37,647
Maar wij denken meteen aan de anderen
die binnen zijn gebleven.
660
01:11:37,800 --> 01:11:40,201
We durven niet terug naar bed.
661
01:11:40,360 --> 01:11:43,887
We durven niet naar hen te kijken.
We zijn wanhopig.
662
01:11:48,840 --> 01:11:52,367
De meesten maken zich geen illusies
over hun lot.
663
01:11:52,520 --> 01:11:59,369
De jongsten huilen. Waarom moeten ze
dood om een wond of een infectie?
664
01:12:00,560 --> 01:12:05,441
Vol angst vragen ze me
of verstikking door gas pijnlijk is.
665
01:12:10,080 --> 01:12:12,082
Niemand sliep die nacht.
666
01:12:13,200 --> 01:12:16,443
Een zieke vrouw vlak bij ons
draait 's nachts door.
667
01:12:16,600 --> 01:12:20,730
Ze staat op, brult, worstelt,
stikt en kreunt.
668
01:12:20,880 --> 01:12:23,486
Ze denkt dat ze al in de gaskamer is.
669
01:12:27,720 --> 01:12:33,762
Wie zo zwak is en volledig onverschillig,
is gelukkig.
670
01:12:39,000 --> 01:12:41,731
Sommigen sterven overdag in bed.
671
01:12:43,520 --> 01:12:47,206
Hun lichamen worden opgestapeld
tussen de levenden...
672
01:12:47,360 --> 01:12:49,488
die in dezelfde ruimte zitten.
673
01:12:57,840 --> 01:12:59,524
Het is half twaalf.
674
01:13:01,040 --> 01:13:05,682
Ze delen de soep uit
en plots gaan de deuren weer open.
675
01:13:05,840 --> 01:13:09,003
Rond de deur staan Duitsers
met geweren.
676
01:13:10,040 --> 01:13:15,683
Iedereen is perplex. Zachtjes
zet iedereen z'n kommetje soep neer.
677
01:13:18,920 --> 01:13:20,968
We wachten vol spanning.
678
01:13:21,120 --> 01:13:26,411
Het hele blok kijkt en luistert,
met grote ogen van angst.
679
01:13:38,960 --> 01:13:45,764
Cécile, Suzy Denise, Rosine,
Gilberte, Simone...
680
01:13:45,920 --> 01:13:48,241
en zo veel anderen zullen sterven.
681
01:13:50,480 --> 01:13:53,609
Zo'n duizend mensen
werden er die dag vergast.
682
01:13:58,640 --> 01:14:04,841
Die avond kregen we extra brood,
de porties van de vergaste vrouwen.
683
01:14:06,040 --> 01:14:08,930
En we aten het op ook,
want we hadden honger
684
01:14:22,200 --> 01:14:28,003
Suzanne Birnbaum ging naar
Bergen-Belsen op 1 november 1944.
685
01:14:30,000 --> 01:14:36,963
Na verblijf in andere kampen werd ze
op 7 mei 1945 bevrijd in Theresienstadt.
686
01:14:37,120 --> 01:14:39,487
Op 6 juni kwam ze aan in Parijs.
687
01:14:39,640 --> 01:14:45,602
Une Française Juive Est Revenue,
haar boek, voltooide ze op 15 oktober.
688
01:14:51,320 --> 01:14:53,288
Marc Klein zat in het kamp...
689
01:14:53,440 --> 01:14:58,082
tot de volledige ontruiming
op 18 januari 1945.
690
01:15:00,440 --> 01:15:03,808
Hij overleefde de mars
en ging naar Groß-Rosen.
691
01:15:03,960 --> 01:15:10,730
Hij ging naar het kamp Buchenwald
waar hij op 11 april 1945 bevrijd werd.
692
01:15:16,320 --> 01:15:21,201
Robert Lévy ging ook op transport
op 18 januari 1945.
693
01:15:21,360 --> 01:15:28,164
Hij ging naar Mauthausen. Amerikanen
bevrijdden hem op 5 mei 1945.
694
01:15:32,040 --> 01:15:37,251
Robert Waitz, op 18 januari 1945
uit Buchenwald op transport gesteld...
695
01:15:37,400 --> 01:15:42,964
werd op 11 april 1945 bevrijd.
Hij getuigde meermaals...
696
01:15:43,120 --> 01:15:47,489
vooral bij het Proces van Neurenberg
en het proces van Eichmann.
697
01:15:49,160 --> 01:15:53,006
De verklaringen van Klein,
Lévy en Waitz...
698
01:15:53,160 --> 01:15:59,042
zijn in 1946 gepubliceerd onder de titel
Témoignages Strasbourgeois.
62623
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Bulgarian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Dutch
English
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
