Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:12,471 --> 00:00:15,766
FASCYNUJĄCA AMAZONKA
2
00:00:30,239 --> 00:00:34,785
Reżyseria:
Timo Johannes Mayer, Benjamin Eicher
3
00:01:00,019 --> 00:01:07,026
Amazonka. Jedna z najdłuższych rzek
świata z majestatycznymi wodospadami.
4
00:01:07,276 --> 00:01:10,613
Wraz z dwoma źródłami,
Marañón i Ucayali,
5
00:01:10,696 --> 00:01:15,284
prawie całkowicie dzieli
północną cześć Ameryki Południowej.
6
00:01:15,367 --> 00:01:19,997
Rzeka znajduje się około trzystu
kilometrów na południe od równika.
7
00:01:20,122 --> 00:01:22,333
Ograniczona na zachodzie przez Andy,
8
00:01:22,416 --> 00:01:26,462
przecina amazońską
tropikalną dżunglę
9
00:01:26,587 --> 00:01:30,674
i przesuwa się na wschód
aż do Atlantyku.
10
00:01:30,925 --> 00:01:33,135
Dżungla Amazonii
jest siedliskiem
11
00:01:33,219 --> 00:01:36,597
niezliczonych gatunków
zwierząt i roślin.
12
00:01:36,680 --> 00:01:39,475
Siedem milionów metrów
kwadratowych Amazonii -
13
00:01:39,558 --> 00:01:42,019
to największy nieskończony krajobraz,
14
00:01:42,144 --> 00:01:46,398
który tworzy drugi co do wielkości
jednolity las na planecie.
15
00:01:46,440 --> 00:01:52,029
Stanowi około pięciu procent
całkowitej powierzchni ziemi.
16
00:01:52,113 --> 00:01:57,284
Tu żyje jedna trzecia wszystkich gatunków
zwierząt i roślin na naszej planecie.
17
00:01:57,910 --> 00:02:03,082
Tajemnicze, olśniewające,
gorące i wilgotne zielone piekło -
18
00:02:03,124 --> 00:02:05,668
prawdziwy skarb świata.
19
00:02:05,709 --> 00:02:10,881
To jest fantastyczne, żywe,
ciekawe i kolorowe.
20
00:02:11,799 --> 00:02:15,386
Symbioza rożnych gatunków
zwierząt i roślin.
21
00:02:15,594 --> 00:02:19,390
W dorzeczu Amazonki
można spotkać wiele gadów,
22
00:02:19,515 --> 00:02:22,560
a także wszystkie
rodzaje i typy ptaków.
23
00:02:23,310 --> 00:02:26,272
Na przykład, papugę arę,
bo jest widoczna z daleka
24
00:02:26,355 --> 00:02:29,024
ze względu na jej
kolorowe upierzenie.
25
00:02:29,150 --> 00:02:32,194
Inni mieszkańcy,
tacy jak ten wąż,
26
00:02:32,278 --> 00:02:35,114
są doskonale przystosowani
do swojego środowiska,
27
00:02:35,197 --> 00:02:39,076
pozostając niewidzialni
dla swoich wrogów.
28
00:02:41,036 --> 00:02:45,833
Boa dusiciel jest jednym z
największych drapieżników wśród gadów.
29
00:02:45,916 --> 00:02:48,085
Używa swojego
koloru kamuflażu,
30
00:02:48,210 --> 00:02:51,547
aby spokojnie dostać
się do swojej ofiary.
31
00:02:53,215 --> 00:03:01,223
Długość Amazonki wynosi 6850 kilometrów,
to jedna z najdłuższych rzek na świecie,
32
00:03:01,348 --> 00:03:04,101
z najbardziej uroczymi wodospadami.
33
00:03:04,185 --> 00:03:05,686
Nawadnia w sumie
34
00:03:05,769 --> 00:03:08,439
pięć i pół miliona
kilometrów kwadratowych,
35
00:03:08,522 --> 00:03:12,318
z czego prawie cztery
miliony znajdują się w Brazylii.
36
00:03:12,443 --> 00:03:17,865
Swą ogromną wielkość i wodospady
zawdzięcza dziesięciu tysiącom dopływów.
37
00:03:17,948 --> 00:03:22,870
Siedemnaście z nich
ma ponad 1600 kilometrów.
38
00:03:23,329 --> 00:03:24,830
Dostarczają one Amazonce
39
00:03:24,914 --> 00:03:27,917
prawie dwukrotnie więcej wody,
niż cała ilość z obu półkul,
40
00:03:28,000 --> 00:03:30,961
również podczas deszczu letniego .
41
00:03:32,755 --> 00:03:34,548
Kiedy zaczyna się pora deszczowa
42
00:03:34,632 --> 00:03:38,135
i masy wody zalewają
cześć dorzecza Amazonki,
43
00:03:38,260 --> 00:03:41,680
zaczyna się szczęśliwy
czas dla aligatorów.
44
00:03:41,847 --> 00:03:44,975
W miejscach, w których jaguary
zazwyczaj polują na zdobycz,
45
00:03:45,059 --> 00:03:48,979
pływają tam teraz rozmaite kajmany
w poszukiwaniu zdobyczy,
46
00:03:49,063 --> 00:03:53,192
na przykład czarne
i karłowate kajmany.
47
00:04:01,367 --> 00:04:03,994
Zwykle kajmany działają samodzielnie.
48
00:04:04,078 --> 00:04:08,165
Dopiero gdy poziom wody spada,
i siedlisko ryb zmniejsza się,
49
00:04:08,249 --> 00:04:10,960
polują w dużych grupach.
50
00:04:28,811 --> 00:04:34,566
Są to nocne zwierzęta, żywią się rybami
i innymi zwierzętami wodnymi lub tymi,
51
00:04:34,608 --> 00:04:38,028
które zbliżają się do wody,
na przykład kapibary;
52
00:04:38,112 --> 00:04:40,990
ptactwo wodne i węże.
53
00:04:41,073 --> 00:04:45,077
Ponadto żywią się chorymi,
starymi lub słabymi zwierzętami,
54
00:04:45,160 --> 00:04:48,747
pomagając w ten sposób
w procesie doboru naturalnego.
55
00:05:26,076 --> 00:05:30,664
Ponad cztery miliony kilometrów
kwadratowych lasów deszczowych
56
00:05:30,748 --> 00:05:33,542
stało się domem dla setek
tysięcy gatunków roślin,
57
00:05:33,625 --> 00:05:37,629
zwierząt, grzybów,
mikroorganizmów i bakterii.
58
00:05:38,213 --> 00:05:42,092
Większość lasów lub terenów
w zalewowej części Amazonki,
59
00:05:42,176 --> 00:05:46,972
może zawierać więcej gatunków
niż na całym kontynencie.
60
00:05:48,390 --> 00:05:50,726
W niektórych miejscach
rośnie na jednym hektarze
61
00:05:50,809 --> 00:05:54,063
więcej drzew niż
w całej Europie.
62
00:05:54,146 --> 00:05:58,442
Jednak w tym środowisku prawie
nie znaleziono dużych ssaków.
63
00:05:59,360 --> 00:06:02,613
Oczywiście,
przeszkodziliśmy temu żółwiowi,
64
00:06:02,696 --> 00:06:05,115
gdy odpoczywa sobie na słońcu.
65
00:06:18,921 --> 00:06:22,508
Naszą drogę przecina
grupa żółwi ząbkowanych.
66
00:06:22,966 --> 00:06:26,512
Te żółwie o długości 60-70 centymetrów
67
00:06:26,637 --> 00:06:30,307
można łatwo rozpoznać po
żółtych plamach na łapach.
68
00:06:31,350 --> 00:06:33,727
W ich naturalnym środowisku
69
00:06:33,811 --> 00:06:37,272
dostępny jest im
szeroki wybór pokarmów.
70
00:06:37,356 --> 00:06:41,944
Głównym źródłem pożywienia jest
trawa, liście i owoce tropikalne.
71
00:06:42,027 --> 00:06:46,490
Ponadto odżywiają się też
ślimakami, robakami i owadami.
72
00:07:05,300 --> 00:07:08,053
Kochają ciepło i wilgoć.
73
00:07:08,637 --> 00:07:10,973
Dlatego tropikalne warunki dżungli
74
00:07:11,056 --> 00:07:14,268
są idealne dla
żółwi ząbkowanych.
75
00:07:15,060 --> 00:07:22,192
Pomimo ich powolności,
żyją na dużych obszarach.
76
00:08:25,088 --> 00:08:27,716
Trogon białosterny
w poszukiwaniu zdobyczy.
77
00:08:27,799 --> 00:08:32,930
Zwykle ptaki te, znajdują się wysoko
na gałęziach w strefach siedliskowych,
78
00:08:33,013 --> 00:08:36,433
czekając na przelatujące owady.
79
00:08:37,059 --> 00:08:41,188
Ponadto uwielbiają ucztować
na jagodach i dojrzałych owocach.
80
00:08:41,271 --> 00:08:45,234
Trogony białosterne łatwo
rozpoznać po żółtej piersi
81
00:08:45,317 --> 00:08:47,986
i czarno-białym upierzeniu ogona.
82
00:08:48,237 --> 00:08:52,991
Są samotnikami i szukają
partnerów tylko w okresie godowym.
83
00:08:53,283 --> 00:08:57,996
Te cudownie koguty -
hoacyny lub bażanty,
84
00:08:58,080 --> 00:09:00,499
są znane również jako
"śmierdzące ptaki",
85
00:09:00,541 --> 00:09:04,670
ponieważ mogą wydzielać
zapach podobny do łajnu.
86
00:09:05,504 --> 00:09:07,339
Powodem tego,
jest prawdopodobnie
87
00:09:07,381 --> 00:09:10,300
unikalny przewód
pokarmowy hoacynów.
88
00:09:10,425 --> 00:09:18,100
Jest obszerny, stanowi jedną czwartą masy
ptaka i znajduje się w dolnym przełyku.
89
00:09:18,183 --> 00:09:23,063
Przez to przypominają
ssaki przeżuwaczy.
90
00:09:25,148 --> 00:09:26,942
Pomimo dużych skrzydeł,
91
00:09:27,025 --> 00:09:30,362
hoacyn jest zdolny
jedynie do krótkich lotów,
92
00:09:30,529 --> 00:09:34,116
ponieważ ma za słabe
mięśnie do latania.
93
00:09:34,241 --> 00:09:40,038
Ale ponieważ żywią się roślinami,
nie potrzebują umiejętności latania.
94
00:09:40,455 --> 00:09:44,751
Jednak w lasach tropikalnych
rośnie wiele trujących roślin
95
00:09:44,876 --> 00:09:50,340
i wymagają specjalnej metody spożycia
lub mechanizmów trawiennych,
96
00:09:50,424 --> 00:09:54,386
a te hoacyny rozwinęły
je do pewnego stopnia.
97
00:10:12,070 --> 00:10:14,865
Papugi Ara również przystosowały się do
98
00:10:14,990 --> 00:10:18,493
wymagającego środowiska tropikalnego lasu.
99
00:10:18,702 --> 00:10:21,830
Ary żywią się
wyłącznie roślinnością.
100
00:10:21,913 --> 00:10:26,251
Wolą rożne owoce,
jagody i orzechy.
101
00:10:26,585 --> 00:10:31,006
Ponieważ trujące
składniki roślin i owoców
102
00:10:31,131 --> 00:10:33,467
nie mogą przejść przez
specjalny przewód pokarmowy,
103
00:10:33,592 --> 00:10:36,303
ara nieustannie połyka glinę.
104
00:10:36,595 --> 00:10:38,722
Pomaga uzyskać to minerały,
105
00:10:38,805 --> 00:10:42,059
potrzebne do neutralizacji toksyny.
106
00:10:46,188 --> 00:10:50,275
W Amazonii występuje
osiem różnych rodzajów papug,
107
00:10:50,400 --> 00:10:53,695
jak również wiele
innych odmian papug.
108
00:10:53,820 --> 00:10:57,616
Ary wyróżniają się
wielobarwnymi głowami.
109
00:10:58,075 --> 00:11:01,703
Mają potężne pazury i mocny dziób.
110
00:11:02,913 --> 00:11:06,333
Z ich pomocą doskonale
wspinają i trzymają się,
111
00:11:06,416 --> 00:11:11,838
są one praktyczne podczas łamania
twardych skorup różnych owoców palm.
112
00:11:53,630 --> 00:11:58,552
Ary żyją zazwyczaj parami i
wychowują młode zwierzęta w gniazdach,
113
00:11:58,635 --> 00:12:02,305
ukrytych w złamanych pniach
palmowych lub w pustkach.
114
00:12:02,597 --> 00:12:05,976
Pisklęta wylęgają się
od grudnia do marca,
115
00:12:06,059 --> 00:12:10,856
zwykle w gnieździe są cztery jaja,
ale tylko jedno pisklę przeżyje.
116
00:12:33,962 --> 00:12:36,882
Przy długości ciała 90 centymetrów,
117
00:12:37,007 --> 00:12:40,927
Ara zielonoskrzydła jest
największym gatunkiem papugi.
118
00:12:42,804 --> 00:12:46,183
Ary zielonoskrzydłe
wyróżniają się czerwonym upierzeniem
119
00:12:46,266 --> 00:12:49,311
i dziobem w kolorze kości słoniowej.
120
00:12:50,896 --> 00:12:56,693
Razem z krukami i dzięciołami
papugi są najmądrzejszymi ptakami.
121
00:12:56,985 --> 00:13:02,616
Mówi się, że ara południowoamerykańska
ma talent do imitowania mowy.
122
00:13:17,631 --> 00:13:21,676
Papugi amazońskie to
największa rodzina papug:
123
00:13:21,760 --> 00:13:24,387
obecnie znanych
jest 31 gatunków.
124
00:13:24,471 --> 00:13:27,474
Jednak 16 z nich
są obecnie zagrożone.
125
00:13:27,974 --> 00:13:32,729
Papugi amazońskie z długością
ciała od 25 do 45 centymetrów,
126
00:13:32,813 --> 00:13:34,981
są dużo mniejsze niż ara.
127
00:13:35,273 --> 00:13:38,485
Ich upierzenie składa się
z szerokich, zaokrąglonych piór,
128
00:13:38,610 --> 00:13:41,112
przeważnie zielonych.
129
00:14:44,384 --> 00:14:45,510
Nasza podróż
130
00:14:45,635 --> 00:14:50,348
przez tajemniczy, wodny,
świat Amazonki trwa.
131
00:14:56,646 --> 00:15:00,692
Widzimy tutaj
wielką białą czaplę,
132
00:15:00,734 --> 00:15:02,944
polującą w płytkiej wodzie.
133
00:15:03,320 --> 00:15:05,030
Widzi przez wodę
134
00:15:05,155 --> 00:15:09,242
i uderza błyskawicznie
dziobem jak sztylet.
135
00:15:09,326 --> 00:15:11,161
W rzeczywistości przebija ofiarę,
136
00:15:11,244 --> 00:15:13,914
która składa się głównie z ryb, płazów,
137
00:15:13,997 --> 00:15:18,376
a nawet ptactwa wodnego i małych ssaków.
138
00:15:33,600 --> 00:15:38,313
Egreta lub białą czaplę
można znaleźć na całym świecie.
139
00:15:38,396 --> 00:15:42,692
W Ameryce Południowej i Środkowej
występuje 20 gatunków,
140
00:15:42,817 --> 00:15:48,031
takich jak mała czapla południowo-
amerykańska lub czapla trójbarwna.
141
00:16:14,474 --> 00:16:17,811
Duża grupa amazońskich papug.
142
00:16:17,978 --> 00:16:21,189
Zbierają się przy tak zwanych
"wycieków gliny".
143
00:16:21,272 --> 00:16:26,152
To miejsca na stromych brzegach rzek,
na których odsłonięte są warstwy gliny.
144
00:16:26,528 --> 00:16:31,741
Minerały w glinie potrzebne są
do neutralizacji toksycznych roślin,
145
00:16:31,866 --> 00:16:34,536
które papugi konsumują.
146
00:16:36,705 --> 00:16:42,168
Ponieważ ogromne masy wody
zmywają minerały z gleby,
147
00:16:42,293 --> 00:16:45,672
rośliny w dżungli
chronią niewielką ilość,
148
00:16:45,797 --> 00:16:49,551
którą zdołają zdobyć,
wytwarzając na przykład toksyny.
149
00:16:49,676 --> 00:16:54,180
Tak więc się bronią
i są zdolne do przeżycia.
150
00:16:56,683 --> 00:17:00,270
Papugi amazońskie są bardzo
towarzyskimi zwierzętami.
151
00:17:00,437 --> 00:17:04,983
Najczęściej żyją parami,
ale lubią też jednoczyć się
152
00:17:05,108 --> 00:17:08,194
w nieuporządkowane
małe grupy lub stada.
153
00:17:09,070 --> 00:17:13,074
Zwykle gromadzą się w dużych
ilościach, aby zabezpieczyć pokarm
154
00:17:13,199 --> 00:17:19,247
i często budują swoje
gniazda obok siebie.
155
00:17:32,177 --> 00:17:36,014
Zobaczmy trochę słodkiego
figlowania papug amazońskich
156
00:17:36,139 --> 00:17:39,851
i cieszmy się żywością natury.
157
00:20:24,515 --> 00:20:27,560
Na naszej drodze
przez gęstą dżunglę,
158
00:20:27,685 --> 00:20:31,731
mamy do czynienia z
żółwikiem z żółtymi plamami.
159
00:20:31,981 --> 00:20:35,944
Łatwo rozpoznać go
po żółtych plamach na głowie.
160
00:20:36,903 --> 00:20:39,280
Żyje w słodkiej wodzie
161
00:20:39,405 --> 00:20:41,950
i chociaż odżywia
się głównie roślinami,
162
00:20:42,075 --> 00:20:46,955
ślimaki oraz owady i ryby są
również zawarte w racji tego żółwia,
163
00:20:47,080 --> 00:20:51,125
który ma tylko 45 centymetrów.
164
00:21:59,819 --> 00:22:04,407
W porze deszczowej, gdy prawie jedna
piąta lasu deszczowego jest zalana,
165
00:22:04,532 --> 00:22:08,161
tylko wierzchołki
drzew wystają z wody.
166
00:22:18,254 --> 00:22:21,424
Ale rośliny i zwierzęta
skutecznie przystosowały się
167
00:22:21,549 --> 00:22:23,718
do tak nagłych zmian pogody.
168
00:22:23,843 --> 00:22:26,763
Te kormorany
wykorzystują okres powodziowy,
169
00:22:26,888 --> 00:22:28,556
aby polować na ryby,
170
00:22:28,639 --> 00:22:31,893
których jest bogato
w tym czasie w Amazonce.
171
00:23:27,740 --> 00:23:31,369
Wchodzimy jeszcze
głębiej w zielone piekło.
172
00:23:31,828 --> 00:23:37,250
Las deszczowy otrzymał są nazwę
z powodu wyczerpującego ciepła,
173
00:23:37,333 --> 00:23:45,007
wysokiej wilgotności i ogromnej liczby
trujących węży, owadów i pasożytów.
174
00:24:09,365 --> 00:24:14,662
Ta anakonda powinna być traktowana
z szacunkiem, ze względu na jej rozmiar.
175
00:24:14,745 --> 00:24:18,332
Boa może osiągnąć od czterech
do sześciu metrów długości
176
00:24:18,458 --> 00:24:22,086
i poruszać się zarówno
w wodzie, jak i na lądzie.
177
00:24:23,171 --> 00:24:26,883
W wodzie poruszają się
znacznie szybciej niż na lądzie.
178
00:24:27,675 --> 00:24:30,428
Zabijają swoje ofiary gryząc je,
179
00:24:30,553 --> 00:24:34,015
a następnie wciągają je
do wody, aby je udusić.
180
00:24:34,265 --> 00:24:37,059
Połkną ofiarę w całości.
181
00:25:20,478 --> 00:25:26,192
Boa dusiciel, podobnie jak anakonda,
należy do rodziny boa.
182
00:25:27,527 --> 00:25:31,489
Hindusi uważają te węże
za posłańców bogów.
183
00:25:31,948 --> 00:25:34,992
Polują głównie o
zmierzchu i w nocy,
184
00:25:35,076 --> 00:25:38,496
jedząc wszystko, co upolują,
biorąc pod uwagę rozmiar.
185
00:25:38,579 --> 00:25:41,207
Atakują nawet małe kajmany.
186
00:25:42,083 --> 00:25:45,962
Dorosły boa praktycznie
nie ma naturalnych wrogów.
187
00:25:46,087 --> 00:25:50,841
Jednak duże koty i kajmany
uwielbiają polować na młode węże.
188
00:26:46,314 --> 00:26:48,983
Oprócz niesamowitej
różnorodności gadów,
189
00:26:49,108 --> 00:26:54,196
w amazońskich lasach deszczowych
istnieje duża ilość wyjątkowych ptaków,
190
00:26:54,322 --> 00:26:57,366
z których niektóre już poznaliśmy.
191
00:27:01,078 --> 00:27:03,789
To jest amazonka skromna.
192
00:27:03,914 --> 00:27:09,045
Ten gatunek papugi należy do
rodziny papug neotropikalnych.
193
00:27:09,337 --> 00:27:12,673
Wolą gęste lasy
deszczowe na wzgórzach
194
00:27:12,798 --> 00:27:15,343
i gniazdują w dziuplach.
195
00:27:42,828 --> 00:27:46,707
Drozdek samotny
należy do rodziny kolibrów,
196
00:27:46,832 --> 00:27:51,045
przyciągają go czerwone kwiaty,
takie jak te helikoniowate.
197
00:27:51,879 --> 00:27:54,632
Pomaga w zapylaniu tych roślin,
198
00:27:54,715 --> 00:27:56,634
przenosząc pyłek na inne rośliny,
199
00:27:56,717 --> 00:28:01,055
gdy siada, by wypić
przez swój długi dziób.
200
00:28:03,057 --> 00:28:06,602
Tu ukrywa się również
tygryska rdzawoszyja.
201
00:28:06,936 --> 00:28:10,189
Poluje głównie
o zmierzchu i w nocy
202
00:28:10,272 --> 00:28:14,360
na ryby, koniki polne,
wodne chrząszcze i węże.
203
00:28:16,028 --> 00:28:22,243
Przy długości wynoszącej 70 centymetrów,
jej 10-centymetrowy dziób jest dość długi.
204
00:28:23,160 --> 00:28:25,705
Chociaż wolą polować samotnie,
205
00:28:25,788 --> 00:28:31,293
te raczej towarzyskie ptaki gniazdują
w dużych koloniach nad brzegami rzek.
206
00:28:32,503 --> 00:28:38,008
Jasne, kolorowe upierzenie wskazuje,
że jest to młoda tygryska rdzawoszyja.
207
00:28:38,467 --> 00:28:41,887
Upierzenie jej przypomina marmur.
208
00:29:15,398 --> 00:29:19,653
Ptaki tropikalne często
zwieszają swoje gniazda.
209
00:29:19,778 --> 00:29:22,178
Jest to prawdopodobnie sposób
na ochronę przed drapieżnikami,
210
00:29:22,219 --> 00:29:26,807
które mogą wspiąć się na drzewo,
takie jak węże i jaszczurki.
211
00:29:26,974 --> 00:29:29,143
Najbardziej efektowne,
wiszące gniazda
212
00:29:29,226 --> 00:29:33,564
w centralnej i południowej
Ameryce, budują kacykowce.
213
00:29:33,689 --> 00:29:38,360
Na przykład, kacykowiec rdzaworzytny
wylęguje jaja w kolonii,
214
00:29:38,402 --> 00:29:41,781
w której setki gniazd
zwisają z drzewa.
215
00:29:42,156 --> 00:29:45,993
Każde gniazdo jest wykonane
w postaci metrowej butelki
216
00:29:46,076 --> 00:29:50,456
z włókien roślinnych,
które są wplecione w drzewo.
217
00:30:01,133 --> 00:30:06,972
Ten kacykowiec z rodziny szpakowatych
rozszerza właśnie swoje gniazdo.
218
00:30:07,097 --> 00:30:09,642
Gniazda są używane
od wielu lat,
219
00:30:09,725 --> 00:30:13,103
są stale rozbudowywane
i ulepszane.
220
00:30:13,270 --> 00:30:15,773
Wykonywane są z różnych materiałów:
221
00:30:15,856 --> 00:30:21,237
na przykład z włókien palmowych,
kory, korzeni i włókien kokosowych.
222
00:30:26,075 --> 00:30:30,037
Po zakończeniu budowy, która jest
wykonywana głównie przez samicę,
223
00:30:30,120 --> 00:30:33,374
składa tam jedno lub dwa jajka.
224
00:30:34,583 --> 00:30:38,796
Widoczne i wytrzymałe gniazda
przyciągają inne ptaki,
225
00:30:38,879 --> 00:30:43,425
więc sporo szpaków woli
chwytać cudze gniazda.
226
00:30:47,012 --> 00:30:52,059
Szpaki i wróble tego typu
występują tylko w Nowym Świecie.
227
00:30:52,142 --> 00:30:54,562
W zależności od rodzaju, rozmiar szpaka
228
00:30:54,603 --> 00:31:00,401
waha się od 18 do 45 centymetrów,
samice są mniejsze od samców.
229
00:32:29,573 --> 00:32:35,204
W ciągu roku w lasach Amazonii, może spaść
trzy litry deszczu na metr kwadratowy.
230
00:32:35,287 --> 00:32:38,791
To cztery razy więcej,
niż w Europie Środkowej.
231
00:32:39,041 --> 00:32:41,543
Oprócz obfitych tropikalnych opadów,
232
00:32:41,627 --> 00:32:46,090
które mogą trwać kilka tygodni,
istnieje także palące tropikalne słońce.
233
00:32:46,173 --> 00:32:50,427
Właśnie dlatego
życie w Amazonii kwitnie.
234
00:32:51,136 --> 00:32:56,600
Rozwój gatunków jest tutaj znacznie
szybszy niż w innych częściach świata.
235
00:32:57,351 --> 00:33:00,688
Te problemy lasów deszczowych,
wyhodowały nowe odmiany,
236
00:33:00,771 --> 00:33:03,440
które rozwijają się
w szczególny sposób.
237
00:33:03,482 --> 00:33:06,527
Wiele z nich nie są zarejestrowane.
238
00:33:10,572 --> 00:33:14,368
Tak zwane "brzydkie" dopływy Amazonki,
239
00:33:14,535 --> 00:33:17,579
ze względu na to,
że ich wody zamglone są gliną,
240
00:33:17,663 --> 00:33:22,793
są również nazywane
rzekami białej wody.
241
00:33:23,210 --> 00:33:29,842
Dostarczają depozyty z
Andów i innych obszarów górskich.
242
00:33:31,969 --> 00:33:36,390
Podczas licznych powodzi
depozyty te osadzają się w glebie,
243
00:33:36,473 --> 00:33:41,186
nasycając w ten sposób setki kilometrów
kwadratowych wzdłuż brzegów rzek.
244
00:33:41,353 --> 00:33:43,939
Następnie, gdy woda się cofa,
245
00:33:44,064 --> 00:33:47,359
przybrzeżni mieszkańcy
uprawiają tutaj różne rośliny.
246
00:33:47,443 --> 00:33:50,404
Ponadto rzeki są pełne ryb.
247
00:33:52,281 --> 00:33:55,701
Jedną z najważniejszych
rzek w dorzeczu Amazonki
248
00:33:55,784 --> 00:33:57,703
jest Solimões,
249
00:33:57,786 --> 00:34:02,583
która łączy się z ciemnymi wodami
rzeki Rio Negro w pobliżu Manaus
250
00:34:02,666 --> 00:34:05,377
i wpływa do przepływającej Amazonki.
251
00:34:11,467 --> 00:34:15,137
Rio Negro otrzymała swoją nazwę
ze względu na jej kolor wody,
252
00:34:15,220 --> 00:34:17,056
która wydaje się czarna,
253
00:34:17,139 --> 00:34:21,518
ponieważ zawiera dużą ilość
kwasu huminowego i fulwowego.
254
00:34:21,602 --> 00:34:23,645
Czarne wody nie przenoszą osadu,
255
00:34:23,729 --> 00:34:27,941
są przezroczyste i zawierają
niewiele składników odżywczych.
256
00:34:53,550 --> 00:34:56,178
Kiedy obie rzeki trafiają
na siebie w pobliżu Manaus,
257
00:34:56,261 --> 00:34:58,597
przepływają kilka
kilometrów równolegle
258
00:34:58,680 --> 00:35:02,893
ze względu na różnicę gęstości,
temperatury i prędkości,
259
00:35:02,976 --> 00:35:05,813
aż w końcu łączą się.
260
00:35:06,563 --> 00:35:10,109
Zjawisko to nosi nazwę
"Spotkanie Wód"
261
00:35:10,234 --> 00:35:15,823
i jest najbardziej popularną
atrakcją turystyczną w Manaus.
262
00:37:06,350 --> 00:37:11,521
W przeciwieństwie do innych
lasów na naszej ziemi,
263
00:37:11,647 --> 00:37:14,983
które stoją na młodej,
pożywnej glebie epoki lodowcowej,
264
00:37:15,067 --> 00:37:20,405
drzewa w lesie deszczowym stoją
na kwarcu starożytnych gleb,
265
00:37:20,489 --> 00:37:25,827
dlatego drzewa w lasach tropikalnych
nie trzymają się na ziemi.
266
00:37:26,161 --> 00:37:30,874
W tym przypadku niezbędne składniki
odżywcze dostarczają kultury grzybów,
267
00:37:30,916 --> 00:37:33,877
zwane mikoryzą.
268
00:37:34,002 --> 00:37:36,797
Fantastyczna symbioza natury.
269
00:37:37,339 --> 00:37:42,177
Około 80 procent biomasy
tworzonej jest z liści drzew,
270
00:37:42,261 --> 00:37:45,514
właśnie dlatego większość
flory i fauny lasów tropikalnych
271
00:37:45,597 --> 00:37:48,433
żyje w wierzchołkach drzew.
272
00:37:49,434 --> 00:37:52,646
Tylko kilka z nich
schodzi na ziemię.
273
00:37:52,813 --> 00:37:57,693
Liście, gałęzie i ekskrementy
zwierząt, spadające na ziemię,
274
00:37:57,776 --> 00:37:59,945
są natychmiast włączane
do cyklu żywieniowego
275
00:38:00,028 --> 00:38:03,907
przez gęstą masę drzewnych
korzeni na powierzchni.
276
00:38:08,912 --> 00:38:12,958
Podczas wizyty w
tropikalnym lesie deszczowym,
277
00:38:13,000 --> 00:38:16,545
pierwsze wrażenie
nieograniczonego potencjału wzrostu,
278
00:38:16,670 --> 00:38:22,467
które wynika z jego
bujnej zieleni i obfitej wody,
279
00:38:22,551 --> 00:38:24,970
jest tylko iluzją.
280
00:38:25,178 --> 00:38:27,848
W porównaniu z glebą lasów europejskich,
281
00:38:27,931 --> 00:38:32,686
gleba lasów tropikalnych jest jałowa.
282
00:38:40,569 --> 00:38:45,532
Przez tysiące lat, gleba ta,
dotknięta była wilgotnym klimatem,
283
00:38:45,657 --> 00:38:49,161
więc skała pod ziemią
w większości obszarów,
284
00:38:49,244 --> 00:38:52,456
rozłożyła się na
głębokość pięćdziesięciu metrów.
285
00:38:52,581 --> 00:38:55,959
Minerały ważne dla
odżywiania roślin i drzew,
286
00:38:56,043 --> 00:38:58,837
takich jak wapń,
fosfor i azot,
287
00:38:58,920 --> 00:39:00,630
zagłębili się głębiej w ziemię,
288
00:39:00,756 --> 00:39:06,386
więc górne warstwy są niezwykle
ubogie w składniki odżywcze.
289
00:39:06,595 --> 00:39:08,805
W rezultacie, substancje odżywcze
290
00:39:08,847 --> 00:39:13,101
dostarczane są na powierzchni
jedynie przez substancje organiczne,
291
00:39:13,185 --> 00:39:16,521
głównie rośliny i martwe zwierzęta,
292
00:39:16,605 --> 00:39:20,484
które szybko ulegają
rozkładowi w tym klimacie.
293
00:39:21,526 --> 00:39:25,238
Gęsta siatka korzeni uniemożliwia
ich przeniknięcie do ziemi.
294
00:39:25,364 --> 00:39:31,578
Większość z nich absorbuje rośliny
epifityczne bezpośrednio z gleby.
295
00:39:54,768 --> 00:40:00,732
W Amazonii stale występują
przemienne okresy suszy i powodzi.
296
00:40:01,733 --> 00:40:06,988
W porze deszczowej, kiedy stopiony
śnieg i lód nadpływa z Andów,
297
00:40:07,114 --> 00:40:10,325
dorzecze Amazonki
jest regularnie zalewane.
298
00:40:10,575 --> 00:40:15,122
Oznacza to, że ogromna przestrzeń,
która niedawno była sucha,
299
00:40:15,247 --> 00:40:19,251
przez krótki czas
zamienia się w podwodny świat.
300
00:40:25,632 --> 00:40:28,969
Ta ciągła przemiana
i zmiana siedliska
301
00:40:29,010 --> 00:40:31,054
przez wiele miesięcy powodzi,
302
00:40:31,138 --> 00:40:36,059
oznacza ciągłe
tworzenie nowego środowiska,
303
00:40:36,143 --> 00:40:40,814
czyli nowych gatunków
roślin i zwierząt.
304
00:40:45,986 --> 00:40:49,990
Niektóre gatunki mogą się przystosować
do tak ekstremalnych warunków
305
00:40:50,031 --> 00:40:51,783
i wymierają,
306
00:40:51,867 --> 00:40:56,788
inne przystosowują się szybciej, rozwijając
specjalne cechy, którymi przeżywają.
307
00:40:58,290 --> 00:41:03,003
To stwarza niesamowitą
unikatową różnorodność gatunków
308
00:41:03,044 --> 00:41:04,754
w tym zakątku planety,
309
00:41:04,796 --> 00:41:09,301
która wciąż nie jest
w pełni do dziś zbadana.
310
00:42:12,030 --> 00:42:15,992
Tą walkę przeżycia zwierząt i roślin,
311
00:42:16,076 --> 00:42:20,455
można zobaczyć na przykładzie
mrówek grzybiarek parasolowych.
312
00:42:20,705 --> 00:42:26,419
Mrówki te przetwarzają prawie
jedną piątą masy liści lasu deszczowego,
313
00:42:26,545 --> 00:42:30,006
utrzymując w ten sposób
cyrkulację minerałów.
314
00:42:30,131 --> 00:42:33,927
Rozdrabniają szczękami
głównie trujące liście
315
00:42:34,052 --> 00:42:38,932
i przenoszą je na ich mrowiska,
pozostawiając glebę.
316
00:42:39,057 --> 00:42:42,602
Służy ona jako
wylęgarnia dla grzybów.
317
00:42:43,019 --> 00:42:46,898
Grzyby tworzą nietoksyczne bulwy,
bogate w składniki odżywcze,
318
00:42:47,023 --> 00:42:51,194
które służą jako pokarm
dla mrówek i innych zwierząt.
319
00:45:46,327 --> 00:45:51,458
Najbardziej znanym produktem naturalnym
z regionu Amazonii to kauczuk,
320
00:45:51,541 --> 00:45:56,713
naturalna guma pochodząca z drzewa
kauczukowego - brazylijska hevea.
321
00:45:56,838 --> 00:45:58,506
Ludy tubylcze w dorzeczu Amazonki,
322
00:45:58,590 --> 00:46:04,637
korzystały z kauczuku naturalnego
już w erze przedkolumbijskiej.
323
00:46:05,288 --> 00:46:06,649
Bardzo popularny
w tamtych czasach,
324
00:46:06,806 --> 00:46:12,479
był mecz Mezoamerykański
w twardą piłką z gumy.
325
00:46:13,563 --> 00:46:19,235
Ze względu na wodoodporność gumy,
została pokryta również materiałem.
326
00:46:19,569 --> 00:46:25,700
Ale naturalny kauczuk topi się w upale
i staje się kruchy w zimnie.
327
00:46:25,909 --> 00:46:28,161
Dopiero po tym,
jak Charles Goodyear
328
00:46:28,244 --> 00:46:32,457
wynalazł proces wulkanizacji
w 1839 roku,
329
00:46:32,540 --> 00:46:36,878
przez który stworzył gumę,
którą do dziś znamy.
330
00:46:36,961 --> 00:46:41,090
Potem rozpoczął się
gumowy boom w Amazonii.
331
00:46:41,299 --> 00:46:45,887
W 1910 roku Brazylia była światowym
liderem w eksporcie kauczuku naturalnego,
332
00:46:45,970 --> 00:46:49,057
ale dziś jest najsłabszym producentem,
333
00:46:49,140 --> 00:46:51,267
produkującym tylko
sto tysięcy ton rocznie,
334
00:46:51,351 --> 00:46:55,939
o łącznej globalnej produkcji
ponad siedem i pół miliona ton.
335
00:46:56,022 --> 00:46:58,983
Teraz głównym
producentem jest Tajlandia,
336
00:46:59,067 --> 00:47:03,905
która zapewnia około
połowy światowych potrzeb.
337
00:47:49,075 --> 00:47:53,496
Ten ogromny las tropikalny -
to nie tylko flora i fauna.
338
00:47:53,746 --> 00:47:59,627
Żyje tutaj około milion ludzi,
ze 150 różnych lokalnych plemion
339
00:47:59,752 --> 00:48:03,339
w pełnej harmonii
z tropikalną naturą.
340
00:48:03,464 --> 00:48:07,135
W amazońskiej dżungli ukrywają
się nawet ostatnie plemiona,
341
00:48:07,260 --> 00:48:11,180
które nie miały jeszcze
styczności ze światem zglobalizowanym.
342
00:48:41,294 --> 00:48:43,713
Innymi ważnymi grupami populacyjnymi
343
00:48:43,838 --> 00:48:46,466
są tradycyjni mieszkańcy brzegów rzek,
344
00:48:46,549 --> 00:48:48,676
tak zwanych "Ribeirinos".
345
00:48:48,760 --> 00:48:51,804
Niektórzy z nich przybyli
tutaj podczas gumowego boomu
346
00:48:51,888 --> 00:48:54,098
i handlują gumowymi bryłami.
347
00:48:54,182 --> 00:48:57,310
Inni osadnicy
przenieśli się tutaj później,
348
00:48:57,393 --> 00:48:59,228
ponieważ dla rozwoju regionu
349
00:48:59,312 --> 00:49:02,357
stworzono państwowe
programy przesiedleń,
350
00:49:02,482 --> 00:49:06,152
a te ziemie zostały
przeznaczone na rolnictwo.
351
00:49:06,277 --> 00:49:10,323
Istniały napięte stosunki
rolników i pasterzy,
352
00:49:10,406 --> 00:49:13,743
jedni zajmowali się
wycinaniem drzew gumowych,
353
00:49:13,785 --> 00:49:16,287
dla ich potrzeb rolniczych,
354
00:49:16,454 --> 00:49:18,748
a drudzy pozyskiwaniem gumy,
355
00:49:18,790 --> 00:49:22,627
dla których te drzewa
były źródłem istnienia.
356
00:50:55,011 --> 00:50:58,389
Z pewnością jedną
z najpiękniejszych roślin tropikalnych
357
00:50:58,514 --> 00:51:00,349
można uznać helikonię,
358
00:51:00,433 --> 00:51:02,810
nazywana jest również
rośliną papugą,
359
00:51:02,935 --> 00:51:06,230
ponieważ jej piękny kwiat
wygląda jak dziób papugi.
360
00:51:06,314 --> 00:51:09,067
Przed nami prezentuje się
Helikonia dziobata.
361
00:51:09,150 --> 00:51:10,860
Kwiaty wyrastają prosto ze środka
362
00:51:10,943 --> 00:51:14,447
jasnoczerwonych, owalnych,
wydłużonych liści
363
00:51:14,572 --> 00:51:20,286
i są zapylane przez kolibry,
duże motyle, a nawet nietoperze.
364
00:51:21,537 --> 00:51:25,458
Istnieje ponad dwieście gatunków
roślin z rodziny helikoniowatych.
365
00:51:25,875 --> 00:51:27,627
Wszystkie te wiecznie
zielone rośliny,
366
00:51:27,668 --> 00:51:31,547
przypominające imbir,
mają jedną wspólną cechę:
367
00:51:31,631 --> 00:51:35,051
kwiaty rosną w dwóch rzędach
z różnych stron łodygi.
368
00:51:35,134 --> 00:51:38,805
W tym gatunku Helikonii wagneriana
369
00:51:38,888 --> 00:51:44,977
łodygi kwiatów rosną prosto i
mogą osiągnąć wysokość 21 centymetrów.
370
00:51:45,061 --> 00:51:49,023
Helikoniowate lubią tropikalny upał,
dużo światła i wilgoci,
371
00:51:49,065 --> 00:51:52,485
ale nie lubią
bezpośredniego światła słonecznego.
372
00:52:09,502 --> 00:52:12,505
Kształt roślin bromeliowatych
przypomina ananasa,
373
00:52:12,588 --> 00:52:16,801
co nie jest zaskakujące, ponieważ ananas
to najsłynniejszy gatunek bromeliowatych.
374
00:52:16,884 --> 00:52:21,097
Te kwiaty mogą być zarówno ziemskie,
to znaczy rosnące na ziemi,
375
00:52:21,180 --> 00:52:28,729
jak i epifityczne, to znaczy rosnące
na innych drzewach lub roślinach.
376
00:52:29,105 --> 00:52:33,317
Liany wspinają się po roślinach
i wyrastają z ziemi.
377
00:52:33,359 --> 00:52:37,613
Ponieważ potrzebują światła,
wykorzystują sąsiednie drzewa lub rośliny
378
00:52:37,697 --> 00:52:41,367
jako drabinę i wspinają
się po niej do nieba.
379
00:52:41,450 --> 00:52:44,162
Tak więc oszczędzają cenną energię.
380
00:52:44,287 --> 00:52:48,583
Z kory kilku gatunków kulczyby,
pozyskiwana jest toksyna kurara.
381
00:52:48,791 --> 00:52:53,421
Skoncentrowana kurara
jest silną trucizną,
382
00:52:53,504 --> 00:52:56,174
lokalni ludzie używają
jej podczas polowania
383
00:52:56,257 --> 00:52:58,926
i jako środek znieczulający.
384
00:53:05,933 --> 00:53:09,478
Rośliny z dżungli amazońskiej
wpadły na kilka pomysłów,
385
00:53:09,520 --> 00:53:13,107
jak zaoszczędzić
niewielkie ilości materiałów,
386
00:53:13,232 --> 00:53:15,359
które oferuje gleba,
387
00:53:15,484 --> 00:53:17,445
lub jak ochronić
je przed drapieżnikami,
388
00:53:17,528 --> 00:53:21,866
a nawet jak nie konsumować
ich w dużych ilościach.
389
00:53:22,241 --> 00:53:26,037
To drzewo na przykład, rozwinęło
bardzo twarde i długie ciernie,
390
00:53:26,120 --> 00:53:31,500
sygnalizując, aby trzymać się
od niego z daleka i lepiej nie dotykać.
391
00:53:38,716 --> 00:53:44,472
A to kolejna epifityczna bromelia,
która rośnie na innym drzewie.
392
00:53:44,639 --> 00:53:47,099
Nie są to jednak pasożyty.
393
00:53:47,183 --> 00:53:49,727
Nie żywią się rośliną,
na której rosną,
394
00:53:49,810 --> 00:53:52,772
po prostu używają jej jako podłoża.
395
00:53:52,855 --> 00:53:56,025
Zaletą jest to,
że są bliżej światła,
396
00:53:56,108 --> 00:54:00,821
czego często brakuje na
niższych poziomach lasu deszczowego.
397
00:55:07,471 --> 00:55:10,850
Unikalna różnorodność
roślin i zwierząt,
398
00:55:10,933 --> 00:55:15,187
która znajduje się
w dużej ilości w Amazonii,
399
00:55:15,271 --> 00:55:19,859
jest dziś zagrożona z powodu
nielegalnego wylesiania, wycinania
400
00:55:19,942 --> 00:55:22,862
i podpalenia lasu.
401
00:55:24,238 --> 00:55:26,449
Ogromne obszary leśne
zostały zniszczone
402
00:55:26,490 --> 00:55:29,577
w pozyskiwaniu
niewielkiej ilości minerałów,
403
00:55:29,660 --> 00:55:31,996
takich jak ropa naftowa lub złoto,
404
00:55:32,121 --> 00:55:36,959
lub innych zasobów,
jak guma lub drewno tropikalne.
405
00:55:37,043 --> 00:55:38,669
Taką zniszczoną ziemię
406
00:55:38,753 --> 00:55:43,883
nie można użyć nawet jako
pastwisko, z powodu martwej gleby.
407
00:55:48,971 --> 00:55:53,934
Oczekuje się, że zmiany w
globalnym klimacie i ociepleniu,
408
00:55:54,018 --> 00:55:56,729
są również związane
z wycinaniem lasów tropikalnych,
409
00:55:56,812 --> 00:56:00,608
dlatego w ostatnich latach liczba
wylesień nieznacznie spadła.
410
00:56:01,942 --> 00:56:06,405
Mimo tego, roczne zniszczenia
ponad dwóch milionów hektarów
411
00:56:06,489 --> 00:56:13,579
niesamowitej flory i fauny
Amazonii, to wciąż jest zbyt dużo.
412
00:56:14,121 --> 00:56:16,374
Wciąż wymaga wiele wysiłku,
413
00:56:16,457 --> 00:56:18,876
aby zachować ten unikalny system,
414
00:56:18,918 --> 00:56:25,383
który jest niezbędny dla
działania naszego globalnego klimatu.
37542
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bosnian
Bulgarian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
English
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Romanian
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
