Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:12,471 --> 00:00:15,766
FASCYNUJ膭CA AMAZONKA
2
00:00:30,239 --> 00:00:34,785
Re偶yseria:
Timo Johannes Mayer, Benjamin Eicher
3
00:01:00,019 --> 00:01:07,026
Amazonka. Jedna z najd艂u偶szych rzek
艣wiata z majestatycznymi wodospadami.
4
00:01:07,276 --> 00:01:10,613
Wraz z dwoma 藕r贸d艂ami,
Mara帽贸n i Ucayali,
5
00:01:10,696 --> 00:01:15,284
prawie ca艂kowicie dzieli
p贸艂nocn膮 cze艣膰 Ameryki Po艂udniowej.
6
00:01:15,367 --> 00:01:19,997
Rzeka znajduje si臋 oko艂o trzystu
kilometr贸w na po艂udnie od r贸wnika.
7
00:01:20,122 --> 00:01:22,333
Ograniczona na zachodzie przez Andy,
8
00:01:22,416 --> 00:01:26,462
przecina amazo艅sk膮
tropikaln膮 d偶ungl臋
9
00:01:26,587 --> 00:01:30,674
i przesuwa si臋 na wsch贸d
a偶 do Atlantyku.
10
00:01:30,925 --> 00:01:33,135
D偶ungla Amazonii
jest siedliskiem
11
00:01:33,219 --> 00:01:36,597
niezliczonych gatunk贸w
zwierz膮t i ro艣lin.
12
00:01:36,680 --> 00:01:39,475
Siedem milion贸w metr贸w
kwadratowych Amazonii -
13
00:01:39,558 --> 00:01:42,019
to najwi臋kszy niesko艅czony krajobraz,
14
00:01:42,144 --> 00:01:46,398
kt贸ry tworzy drugi co do wielko艣ci
jednolity las na planecie.
15
00:01:46,440 --> 00:01:52,029
Stanowi oko艂o pi臋ciu procent
ca艂kowitej powierzchni ziemi.
16
00:01:52,113 --> 00:01:57,284
Tu 偶yje jedna trzecia wszystkich gatunk贸w
zwierz膮t i ro艣lin na naszej planecie.
17
00:01:57,910 --> 00:02:03,082
Tajemnicze, ol艣niewaj膮ce,
gor膮ce i wilgotne zielone piek艂o -
18
00:02:03,124 --> 00:02:05,668
prawdziwy skarb 艣wiata.
19
00:02:05,709 --> 00:02:10,881
To jest fantastyczne, 偶ywe,
ciekawe i kolorowe.
20
00:02:11,799 --> 00:02:15,386
Symbioza ro偶nych gatunk贸w
zwierz膮t i ro艣lin.
21
00:02:15,594 --> 00:02:19,390
W dorzeczu Amazonki
mo偶na spotka膰 wiele gad贸w,
22
00:02:19,515 --> 00:02:22,560
a tak偶e wszystkie
rodzaje i typy ptak贸w.
23
00:02:23,310 --> 00:02:26,272
Na przyk艂ad, papug臋 ar臋,
bo jest widoczna z daleka
24
00:02:26,355 --> 00:02:29,024
ze wzgl臋du na jej
kolorowe upierzenie.
25
00:02:29,150 --> 00:02:32,194
Inni mieszka艅cy,
tacy jak ten w膮偶,
26
00:02:32,278 --> 00:02:35,114
s膮 doskonale przystosowani
do swojego 艣rodowiska,
27
00:02:35,197 --> 00:02:39,076
pozostaj膮c niewidzialni
dla swoich wrog贸w.
28
00:02:41,036 --> 00:02:45,833
Boa dusiciel jest jednym z
najwi臋kszych drapie偶nik贸w w艣r贸d gad贸w.
29
00:02:45,916 --> 00:02:48,085
U偶ywa swojego
koloru kamufla偶u,
30
00:02:48,210 --> 00:02:51,547
aby spokojnie dosta膰
si臋 do swojej ofiary.
31
00:02:53,215 --> 00:03:01,223
D艂ugo艣膰 Amazonki wynosi 6850 kilometr贸w,
to jedna z najd艂u偶szych rzek na 艣wiecie,
32
00:03:01,348 --> 00:03:04,101
z najbardziej uroczymi wodospadami.
33
00:03:04,185 --> 00:03:05,686
Nawadnia w sumie
34
00:03:05,769 --> 00:03:08,439
pi臋膰 i p贸艂 miliona
kilometr贸w kwadratowych,
35
00:03:08,522 --> 00:03:12,318
z czego prawie cztery
miliony znajduj膮 si臋 w Brazylii.
36
00:03:12,443 --> 00:03:17,865
Sw膮 ogromn膮 wielko艣膰 i wodospady
zawdzi臋cza dziesi臋ciu tysi膮com dop艂yw贸w.
37
00:03:17,948 --> 00:03:22,870
Siedemna艣cie z nich
ma ponad 1600 kilometr贸w.
38
00:03:23,329 --> 00:03:24,830
Dostarczaj膮 one Amazonce
39
00:03:24,914 --> 00:03:27,917
prawie dwukrotnie wi臋cej wody,
ni偶 ca艂a ilo艣膰 z obu p贸艂kul,
40
00:03:28,000 --> 00:03:30,961
r贸wnie偶 podczas deszczu letniego .
41
00:03:32,755 --> 00:03:34,548
Kiedy zaczyna si臋 pora deszczowa
42
00:03:34,632 --> 00:03:38,135
i masy wody zalewaj膮
cze艣膰 dorzecza Amazonki,
43
00:03:38,260 --> 00:03:41,680
zaczyna si臋 szcz臋艣liwy
czas dla aligator贸w.
44
00:03:41,847 --> 00:03:44,975
W miejscach, w kt贸rych jaguary
zazwyczaj poluj膮 na zdobycz,
45
00:03:45,059 --> 00:03:48,979
p艂ywaj膮 tam teraz rozmaite kajmany
w poszukiwaniu zdobyczy,
46
00:03:49,063 --> 00:03:53,192
na przyk艂ad czarne
i kar艂owate kajmany.
47
00:04:01,367 --> 00:04:03,994
Zwykle kajmany dzia艂aj膮 samodzielnie.
48
00:04:04,078 --> 00:04:08,165
Dopiero gdy poziom wody spada,
i siedlisko ryb zmniejsza si臋,
49
00:04:08,249 --> 00:04:10,960
poluj膮 w du偶ych grupach.
50
00:04:28,811 --> 00:04:34,566
S膮 to nocne zwierz臋ta, 偶ywi膮 si臋 rybami
i innymi zwierz臋tami wodnymi lub tymi,
51
00:04:34,608 --> 00:04:38,028
kt贸re zbli偶aj膮 si臋 do wody,
na przyk艂ad kapibary;
52
00:04:38,112 --> 00:04:40,990
ptactwo wodne i w臋偶e.
53
00:04:41,073 --> 00:04:45,077
Ponadto 偶ywi膮 si臋 chorymi,
starymi lub s艂abymi zwierz臋tami,
54
00:04:45,160 --> 00:04:48,747
pomagaj膮c w ten spos贸b
w procesie doboru naturalnego.
55
00:05:26,076 --> 00:05:30,664
Ponad cztery miliony kilometr贸w
kwadratowych las贸w deszczowych
56
00:05:30,748 --> 00:05:33,542
sta艂o si臋 domem dla setek
tysi臋cy gatunk贸w ro艣lin,
57
00:05:33,625 --> 00:05:37,629
zwierz膮t, grzyb贸w,
mikroorganizm贸w i bakterii.
58
00:05:38,213 --> 00:05:42,092
Wi臋kszo艣膰 las贸w lub teren贸w
w zalewowej cz臋艣ci Amazonki,
59
00:05:42,176 --> 00:05:46,972
mo偶e zawiera膰 wi臋cej gatunk贸w
ni偶 na ca艂ym kontynencie.
60
00:05:48,390 --> 00:05:50,726
W niekt贸rych miejscach
ro艣nie na jednym hektarze
61
00:05:50,809 --> 00:05:54,063
wi臋cej drzew ni偶
w ca艂ej Europie.
62
00:05:54,146 --> 00:05:58,442
Jednak w tym 艣rodowisku prawie
nie znaleziono du偶ych ssak贸w.
63
00:05:59,360 --> 00:06:02,613
Oczywi艣cie,
przeszkodzili艣my temu 偶贸艂wiowi,
64
00:06:02,696 --> 00:06:05,115
gdy odpoczywa sobie na s艂o艅cu.
65
00:06:18,921 --> 00:06:22,508
Nasz膮 drog臋 przecina
grupa 偶贸艂wi z膮bkowanych.
66
00:06:22,966 --> 00:06:26,512
Te 偶贸艂wie o d艂ugo艣ci 60-70 centymetr贸w
67
00:06:26,637 --> 00:06:30,307
mo偶na 艂atwo rozpozna膰 po
偶贸艂tych plamach na 艂apach.
68
00:06:31,350 --> 00:06:33,727
W ich naturalnym 艣rodowisku
69
00:06:33,811 --> 00:06:37,272
dost臋pny jest im
szeroki wyb贸r pokarm贸w.
70
00:06:37,356 --> 00:06:41,944
G艂贸wnym 藕r贸d艂em po偶ywienia jest
trawa, li艣cie i owoce tropikalne.
71
00:06:42,027 --> 00:06:46,490
Ponadto od偶ywiaj膮 si臋 te偶
艣limakami, robakami i owadami.
72
00:07:05,300 --> 00:07:08,053
Kochaj膮 ciep艂o i wilgo膰.
73
00:07:08,637 --> 00:07:10,973
Dlatego tropikalne warunki d偶ungli
74
00:07:11,056 --> 00:07:14,268
s膮 idealne dla
偶贸艂wi z膮bkowanych.
75
00:07:15,060 --> 00:07:22,192
Pomimo ich powolno艣ci,
偶yj膮 na du偶ych obszarach.
76
00:08:25,088 --> 00:08:27,716
Trogon bia艂osterny
w poszukiwaniu zdobyczy.
77
00:08:27,799 --> 00:08:32,930
Zwykle ptaki te, znajduj膮 si臋 wysoko
na ga艂臋ziach w strefach siedliskowych,
78
00:08:33,013 --> 00:08:36,433
czekaj膮c na przelatuj膮ce owady.
79
00:08:37,059 --> 00:08:41,188
Ponadto uwielbiaj膮 ucztowa膰
na jagodach i dojrza艂ych owocach.
80
00:08:41,271 --> 00:08:45,234
Trogony bia艂osterne 艂atwo
rozpozna膰 po 偶贸艂tej piersi
81
00:08:45,317 --> 00:08:47,986
i czarno-bia艂ym upierzeniu ogona.
82
00:08:48,237 --> 00:08:52,991
S膮 samotnikami i szukaj膮
partner贸w tylko w okresie godowym.
83
00:08:53,283 --> 00:08:57,996
Te cudownie koguty -
hoacyny lub ba偶anty,
84
00:08:58,080 --> 00:09:00,499
s膮 znane r贸wnie偶 jako
"艣mierdz膮ce ptaki",
85
00:09:00,541 --> 00:09:04,670
poniewa偶 mog膮 wydziela膰
zapach podobny do 艂ajnu.
86
00:09:05,504 --> 00:09:07,339
Powodem tego,
jest prawdopodobnie
87
00:09:07,381 --> 00:09:10,300
unikalny przew贸d
pokarmowy hoacyn贸w.
88
00:09:10,425 --> 00:09:18,100
Jest obszerny, stanowi jedn膮 czwart膮 masy
ptaka i znajduje si臋 w dolnym prze艂yku.
89
00:09:18,183 --> 00:09:23,063
Przez to przypominaj膮
ssaki prze偶uwaczy.
90
00:09:25,148 --> 00:09:26,942
Pomimo du偶ych skrzyde艂,
91
00:09:27,025 --> 00:09:30,362
hoacyn jest zdolny
jedynie do kr贸tkich lot贸w,
92
00:09:30,529 --> 00:09:34,116
poniewa偶 ma za s艂abe
mi臋艣nie do latania.
93
00:09:34,241 --> 00:09:40,038
Ale poniewa偶 偶ywi膮 si臋 ro艣linami,
nie potrzebuj膮 umiej臋tno艣ci latania.
94
00:09:40,455 --> 00:09:44,751
Jednak w lasach tropikalnych
ro艣nie wiele truj膮cych ro艣lin
95
00:09:44,876 --> 00:09:50,340
i wymagaj膮 specjalnej metody spo偶ycia
lub mechanizm贸w trawiennych,
96
00:09:50,424 --> 00:09:54,386
a te hoacyny rozwin臋艂y
je do pewnego stopnia.
97
00:10:12,070 --> 00:10:14,865
Papugi Ara r贸wnie偶 przystosowa艂y si臋 do
98
00:10:14,990 --> 00:10:18,493
wymagaj膮cego 艣rodowiska tropikalnego lasu.
99
00:10:18,702 --> 00:10:21,830
Ary 偶ywi膮 si臋
wy艂膮cznie ro艣linno艣ci膮.
100
00:10:21,913 --> 00:10:26,251
Wol膮 ro偶ne owoce,
jagody i orzechy.
101
00:10:26,585 --> 00:10:31,006
Poniewa偶 truj膮ce
sk艂adniki ro艣lin i owoc贸w
102
00:10:31,131 --> 00:10:33,467
nie mog膮 przej艣膰 przez
specjalny przew贸d pokarmowy,
103
00:10:33,592 --> 00:10:36,303
ara nieustannie po艂yka glin臋.
104
00:10:36,595 --> 00:10:38,722
Pomaga uzyska膰 to minera艂y,
105
00:10:38,805 --> 00:10:42,059
potrzebne do neutralizacji toksyny.
106
00:10:46,188 --> 00:10:50,275
W Amazonii wyst臋puje
osiem r贸偶nych rodzaj贸w papug,
107
00:10:50,400 --> 00:10:53,695
jak r贸wnie偶 wiele
innych odmian papug.
108
00:10:53,820 --> 00:10:57,616
Ary wyr贸偶niaj膮 si臋
wielobarwnymi g艂owami.
109
00:10:58,075 --> 00:11:01,703
Maj膮 pot臋偶ne pazury i mocny dzi贸b.
110
00:11:02,913 --> 00:11:06,333
Z ich pomoc膮 doskonale
wspinaj膮 i trzymaj膮 si臋,
111
00:11:06,416 --> 00:11:11,838
s膮 one praktyczne podczas 艂amania
twardych skorup r贸偶nych owoc贸w palm.
112
00:11:53,630 --> 00:11:58,552
Ary 偶yj膮 zazwyczaj parami i
wychowuj膮 m艂ode zwierz臋ta w gniazdach,
113
00:11:58,635 --> 00:12:02,305
ukrytych w z艂amanych pniach
palmowych lub w pustkach.
114
00:12:02,597 --> 00:12:05,976
Piskl臋ta wyl臋gaj膮 si臋
od grudnia do marca,
115
00:12:06,059 --> 00:12:10,856
zwykle w gnie藕dzie s膮 cztery jaja,
ale tylko jedno piskl臋 prze偶yje.
116
00:12:33,962 --> 00:12:36,882
Przy d艂ugo艣ci cia艂a 90 centymetr贸w,
117
00:12:37,007 --> 00:12:40,927
Ara zielonoskrzyd艂a jest
najwi臋kszym gatunkiem papugi.
118
00:12:42,804 --> 00:12:46,183
Ary zielonoskrzyd艂e
wyr贸偶niaj膮 si臋 czerwonym upierzeniem
119
00:12:46,266 --> 00:12:49,311
i dziobem w kolorze ko艣ci s艂oniowej.
120
00:12:50,896 --> 00:12:56,693
Razem z krukami i dzi臋cio艂ami
papugi s膮 najm膮drzejszymi ptakami.
121
00:12:56,985 --> 00:13:02,616
M贸wi si臋, 偶e ara po艂udniowoameryka艅ska
ma talent do imitowania mowy.
122
00:13:17,631 --> 00:13:21,676
Papugi amazo艅skie to
najwi臋ksza rodzina papug:
123
00:13:21,760 --> 00:13:24,387
obecnie znanych
jest 31 gatunk贸w.
124
00:13:24,471 --> 00:13:27,474
Jednak 16 z nich
s膮 obecnie zagro偶one.
125
00:13:27,974 --> 00:13:32,729
Papugi amazo艅skie z d艂ugo艣ci膮
cia艂a od 25 do 45 centymetr贸w,
126
00:13:32,813 --> 00:13:34,981
s膮 du偶o mniejsze ni偶 ara.
127
00:13:35,273 --> 00:13:38,485
Ich upierzenie sk艂ada si臋
z szerokich, zaokr膮glonych pi贸r,
128
00:13:38,610 --> 00:13:41,112
przewa偶nie zielonych.
129
00:14:44,384 --> 00:14:45,510
Nasza podr贸偶
130
00:14:45,635 --> 00:14:50,348
przez tajemniczy, wodny,
艣wiat Amazonki trwa.
131
00:14:56,646 --> 00:15:00,692
Widzimy tutaj
wielk膮 bia艂膮 czapl臋,
132
00:15:00,734 --> 00:15:02,944
poluj膮c膮 w p艂ytkiej wodzie.
133
00:15:03,320 --> 00:15:05,030
Widzi przez wod臋
134
00:15:05,155 --> 00:15:09,242
i uderza b艂yskawicznie
dziobem jak sztylet.
135
00:15:09,326 --> 00:15:11,161
W rzeczywisto艣ci przebija ofiar臋,
136
00:15:11,244 --> 00:15:13,914
kt贸ra sk艂ada si臋 g艂贸wnie z ryb, p艂az贸w,
137
00:15:13,997 --> 00:15:18,376
a nawet ptactwa wodnego i ma艂ych ssak贸w.
138
00:15:33,600 --> 00:15:38,313
Egreta lub bia艂膮 czapl臋
mo偶na znale藕膰 na ca艂ym 艣wiecie.
139
00:15:38,396 --> 00:15:42,692
W Ameryce Po艂udniowej i 艢rodkowej
wyst臋puje 20 gatunk贸w,
140
00:15:42,817 --> 00:15:48,031
takich jak ma艂a czapla po艂udniowo-
ameryka艅ska lub czapla tr贸jbarwna.
141
00:16:14,474 --> 00:16:17,811
Du偶a grupa amazo艅skich papug.
142
00:16:17,978 --> 00:16:21,189
Zbieraj膮 si臋 przy tak zwanych
"wyciek贸w gliny".
143
00:16:21,272 --> 00:16:26,152
To miejsca na stromych brzegach rzek,
na kt贸rych ods艂oni臋te s膮 warstwy gliny.
144
00:16:26,528 --> 00:16:31,741
Minera艂y w glinie potrzebne s膮
do neutralizacji toksycznych ro艣lin,
145
00:16:31,866 --> 00:16:34,536
kt贸re papugi konsumuj膮.
146
00:16:36,705 --> 00:16:42,168
Poniewa偶 ogromne masy wody
zmywaj膮 minera艂y z gleby,
147
00:16:42,293 --> 00:16:45,672
ro艣liny w d偶ungli
chroni膮 niewielk膮 ilo艣膰,
148
00:16:45,797 --> 00:16:49,551
kt贸r膮 zdo艂aj膮 zdoby膰,
wytwarzaj膮c na przyk艂ad toksyny.
149
00:16:49,676 --> 00:16:54,180
Tak wi臋c si臋 broni膮
i s膮 zdolne do prze偶ycia.
150
00:16:56,683 --> 00:17:00,270
Papugi amazo艅skie s膮 bardzo
towarzyskimi zwierz臋tami.
151
00:17:00,437 --> 00:17:04,983
Najcz臋艣ciej 偶yj膮 parami,
ale lubi膮 te偶 jednoczy膰 si臋
152
00:17:05,108 --> 00:17:08,194
w nieuporz膮dkowane
ma艂e grupy lub stada.
153
00:17:09,070 --> 00:17:13,074
Zwykle gromadz膮 si臋 w du偶ych
ilo艣ciach, aby zabezpieczy膰 pokarm
154
00:17:13,199 --> 00:17:19,247
i cz臋sto buduj膮 swoje
gniazda obok siebie.
155
00:17:32,177 --> 00:17:36,014
Zobaczmy troch臋 s艂odkiego
figlowania papug amazo艅skich
156
00:17:36,139 --> 00:17:39,851
i cieszmy si臋 偶ywo艣ci膮 natury.
157
00:20:24,515 --> 00:20:27,560
Na naszej drodze
przez g臋st膮 d偶ungl臋,
158
00:20:27,685 --> 00:20:31,731
mamy do czynienia z
偶贸艂wikiem z 偶贸艂tymi plamami.
159
00:20:31,981 --> 00:20:35,944
艁atwo rozpozna膰 go
po 偶贸艂tych plamach na g艂owie.
160
00:20:36,903 --> 00:20:39,280
呕yje w s艂odkiej wodzie
161
00:20:39,405 --> 00:20:41,950
i chocia偶 od偶ywia
si臋 g艂贸wnie ro艣linami,
162
00:20:42,075 --> 00:20:46,955
艣limaki oraz owady i ryby s膮
r贸wnie偶 zawarte w racji tego 偶贸艂wia,
163
00:20:47,080 --> 00:20:51,125
kt贸ry ma tylko 45 centymetr贸w.
164
00:21:59,819 --> 00:22:04,407
W porze deszczowej, gdy prawie jedna
pi膮ta lasu deszczowego jest zalana,
165
00:22:04,532 --> 00:22:08,161
tylko wierzcho艂ki
drzew wystaj膮 z wody.
166
00:22:18,254 --> 00:22:21,424
Ale ro艣liny i zwierz臋ta
skutecznie przystosowa艂y si臋
167
00:22:21,549 --> 00:22:23,718
do tak nag艂ych zmian pogody.
168
00:22:23,843 --> 00:22:26,763
Te kormorany
wykorzystuj膮 okres powodziowy,
169
00:22:26,888 --> 00:22:28,556
aby polowa膰 na ryby,
170
00:22:28,639 --> 00:22:31,893
kt贸rych jest bogato
w tym czasie w Amazonce.
171
00:23:27,740 --> 00:23:31,369
Wchodzimy jeszcze
g艂臋biej w zielone piek艂o.
172
00:23:31,828 --> 00:23:37,250
Las deszczowy otrzyma艂 s膮 nazw臋
z powodu wyczerpuj膮cego ciep艂a,
173
00:23:37,333 --> 00:23:45,007
wysokiej wilgotno艣ci i ogromnej liczby
truj膮cych w臋偶y, owad贸w i paso偶yt贸w.
174
00:24:09,365 --> 00:24:14,662
Ta anakonda powinna by膰 traktowana
z szacunkiem, ze wzgl臋du na jej rozmiar.
175
00:24:14,745 --> 00:24:18,332
Boa mo偶e osi膮gn膮膰 od czterech
do sze艣ciu metr贸w d艂ugo艣ci
176
00:24:18,458 --> 00:24:22,086
i porusza膰 si臋 zar贸wno
w wodzie, jak i na l膮dzie.
177
00:24:23,171 --> 00:24:26,883
W wodzie poruszaj膮 si臋
znacznie szybciej ni偶 na l膮dzie.
178
00:24:27,675 --> 00:24:30,428
Zabijaj膮 swoje ofiary gryz膮c je,
179
00:24:30,553 --> 00:24:34,015
a nast臋pnie wci膮gaj膮 je
do wody, aby je udusi膰.
180
00:24:34,265 --> 00:24:37,059
Po艂kn膮 ofiar臋 w ca艂o艣ci.
181
00:25:20,478 --> 00:25:26,192
Boa dusiciel, podobnie jak anakonda,
nale偶y do rodziny boa.
182
00:25:27,527 --> 00:25:31,489
Hindusi uwa偶aj膮 te w臋偶e
za pos艂a艅c贸w bog贸w.
183
00:25:31,948 --> 00:25:34,992
Poluj膮 g艂贸wnie o
zmierzchu i w nocy,
184
00:25:35,076 --> 00:25:38,496
jedz膮c wszystko, co upoluj膮,
bior膮c pod uwag臋 rozmiar.
185
00:25:38,579 --> 00:25:41,207
Atakuj膮 nawet ma艂e kajmany.
186
00:25:42,083 --> 00:25:45,962
Doros艂y boa praktycznie
nie ma naturalnych wrog贸w.
187
00:25:46,087 --> 00:25:50,841
Jednak du偶e koty i kajmany
uwielbiaj膮 polowa膰 na m艂ode w臋偶e.
188
00:26:46,314 --> 00:26:48,983
Opr贸cz niesamowitej
r贸偶norodno艣ci gad贸w,
189
00:26:49,108 --> 00:26:54,196
w amazo艅skich lasach deszczowych
istnieje du偶a ilo艣膰 wyj膮tkowych ptak贸w,
190
00:26:54,322 --> 00:26:57,366
z kt贸rych niekt贸re ju偶 poznali艣my.
191
00:27:01,078 --> 00:27:03,789
To jest amazonka skromna.
192
00:27:03,914 --> 00:27:09,045
Ten gatunek papugi nale偶y do
rodziny papug neotropikalnych.
193
00:27:09,337 --> 00:27:12,673
Wol膮 g臋ste lasy
deszczowe na wzg贸rzach
194
00:27:12,798 --> 00:27:15,343
i gniazduj膮 w dziuplach.
195
00:27:42,828 --> 00:27:46,707
Drozdek samotny
nale偶y do rodziny kolibr贸w,
196
00:27:46,832 --> 00:27:51,045
przyci膮gaj膮 go czerwone kwiaty,
takie jak te helikoniowate.
197
00:27:51,879 --> 00:27:54,632
Pomaga w zapylaniu tych ro艣lin,
198
00:27:54,715 --> 00:27:56,634
przenosz膮c py艂ek na inne ro艣liny,
199
00:27:56,717 --> 00:28:01,055
gdy siada, by wypi膰
przez sw贸j d艂ugi dzi贸b.
200
00:28:03,057 --> 00:28:06,602
Tu ukrywa si臋 r贸wnie偶
tygryska rdzawoszyja.
201
00:28:06,936 --> 00:28:10,189
Poluje g艂贸wnie
o zmierzchu i w nocy
202
00:28:10,272 --> 00:28:14,360
na ryby, koniki polne,
wodne chrz膮szcze i w臋偶e.
203
00:28:16,028 --> 00:28:22,243
Przy d艂ugo艣ci wynosz膮cej 70 centymetr贸w,
jej 10-centymetrowy dzi贸b jest do艣膰 d艂ugi.
204
00:28:23,160 --> 00:28:25,705
Chocia偶 wol膮 polowa膰 samotnie,
205
00:28:25,788 --> 00:28:31,293
te raczej towarzyskie ptaki gniazduj膮
w du偶ych koloniach nad brzegami rzek.
206
00:28:32,503 --> 00:28:38,008
Jasne, kolorowe upierzenie wskazuje,
偶e jest to m艂oda tygryska rdzawoszyja.
207
00:28:38,467 --> 00:28:41,887
Upierzenie jej przypomina marmur.
208
00:29:15,398 --> 00:29:19,653
Ptaki tropikalne cz臋sto
zwieszaj膮 swoje gniazda.
209
00:29:19,778 --> 00:29:22,178
Jest to prawdopodobnie spos贸b
na ochron臋 przed drapie偶nikami,
210
00:29:22,219 --> 00:29:26,807
kt贸re mog膮 wspi膮膰 si臋 na drzewo,
takie jak w臋偶e i jaszczurki.
211
00:29:26,974 --> 00:29:29,143
Najbardziej efektowne,
wisz膮ce gniazda
212
00:29:29,226 --> 00:29:33,564
w centralnej i po艂udniowej
Ameryce, buduj膮 kacykowce.
213
00:29:33,689 --> 00:29:38,360
Na przyk艂ad, kacykowiec rdzaworzytny
wyl臋guje jaja w kolonii,
214
00:29:38,402 --> 00:29:41,781
w kt贸rej setki gniazd
zwisaj膮 z drzewa.
215
00:29:42,156 --> 00:29:45,993
Ka偶de gniazdo jest wykonane
w postaci metrowej butelki
216
00:29:46,076 --> 00:29:50,456
z w艂贸kien ro艣linnych,
kt贸re s膮 wplecione w drzewo.
217
00:30:01,133 --> 00:30:06,972
Ten kacykowiec z rodziny szpakowatych
rozszerza w艂a艣nie swoje gniazdo.
218
00:30:07,097 --> 00:30:09,642
Gniazda s膮 u偶ywane
od wielu lat,
219
00:30:09,725 --> 00:30:13,103
s膮 stale rozbudowywane
i ulepszane.
220
00:30:13,270 --> 00:30:15,773
Wykonywane s膮 z r贸偶nych materia艂贸w:
221
00:30:15,856 --> 00:30:21,237
na przyk艂ad z w艂贸kien palmowych,
kory, korzeni i w艂贸kien kokosowych.
222
00:30:26,075 --> 00:30:30,037
Po zako艅czeniu budowy, kt贸ra jest
wykonywana g艂贸wnie przez samic臋,
223
00:30:30,120 --> 00:30:33,374
sk艂ada tam jedno lub dwa jajka.
224
00:30:34,583 --> 00:30:38,796
Widoczne i wytrzyma艂e gniazda
przyci膮gaj膮 inne ptaki,
225
00:30:38,879 --> 00:30:43,425
wi臋c sporo szpak贸w woli
chwyta膰 cudze gniazda.
226
00:30:47,012 --> 00:30:52,059
Szpaki i wr贸ble tego typu
wyst臋puj膮 tylko w Nowym 艢wiecie.
227
00:30:52,142 --> 00:30:54,562
W zale偶no艣ci od rodzaju, rozmiar szpaka
228
00:30:54,603 --> 00:31:00,401
waha si臋 od 18 do 45 centymetr贸w,
samice s膮 mniejsze od samc贸w.
229
00:32:29,573 --> 00:32:35,204
W ci膮gu roku w lasach Amazonii, mo偶e spa艣膰
trzy litry deszczu na metr kwadratowy.
230
00:32:35,287 --> 00:32:38,791
To cztery razy wi臋cej,
ni偶 w Europie 艢rodkowej.
231
00:32:39,041 --> 00:32:41,543
Opr贸cz obfitych tropikalnych opad贸w,
232
00:32:41,627 --> 00:32:46,090
kt贸re mog膮 trwa膰 kilka tygodni,
istnieje tak偶e pal膮ce tropikalne s艂o艅ce.
233
00:32:46,173 --> 00:32:50,427
W艂a艣nie dlatego
偶ycie w Amazonii kwitnie.
234
00:32:51,136 --> 00:32:56,600
Rozw贸j gatunk贸w jest tutaj znacznie
szybszy ni偶 w innych cz臋艣ciach 艣wiata.
235
00:32:57,351 --> 00:33:00,688
Te problemy las贸w deszczowych,
wyhodowa艂y nowe odmiany,
236
00:33:00,771 --> 00:33:03,440
kt贸re rozwijaj膮 si臋
w szczeg贸lny spos贸b.
237
00:33:03,482 --> 00:33:06,527
Wiele z nich nie s膮 zarejestrowane.
238
00:33:10,572 --> 00:33:14,368
Tak zwane "brzydkie" dop艂ywy Amazonki,
239
00:33:14,535 --> 00:33:17,579
ze wzgl臋du na to,
偶e ich wody zamglone s膮 glin膮,
240
00:33:17,663 --> 00:33:22,793
s膮 r贸wnie偶 nazywane
rzekami bia艂ej wody.
241
00:33:23,210 --> 00:33:29,842
Dostarczaj膮 depozyty z
And贸w i innych obszar贸w g贸rskich.
242
00:33:31,969 --> 00:33:36,390
Podczas licznych powodzi
depozyty te osadzaj膮 si臋 w glebie,
243
00:33:36,473 --> 00:33:41,186
nasycaj膮c w ten spos贸b setki kilometr贸w
kwadratowych wzd艂u偶 brzeg贸w rzek.
244
00:33:41,353 --> 00:33:43,939
Nast臋pnie, gdy woda si臋 cofa,
245
00:33:44,064 --> 00:33:47,359
przybrze偶ni mieszka艅cy
uprawiaj膮 tutaj r贸偶ne ro艣liny.
246
00:33:47,443 --> 00:33:50,404
Ponadto rzeki s膮 pe艂ne ryb.
247
00:33:52,281 --> 00:33:55,701
Jedn膮 z najwa偶niejszych
rzek w dorzeczu Amazonki
248
00:33:55,784 --> 00:33:57,703
jest Solim玫es,
249
00:33:57,786 --> 00:34:02,583
kt贸ra 艂膮czy si臋 z ciemnymi wodami
rzeki Rio Negro w pobli偶u Manaus
250
00:34:02,666 --> 00:34:05,377
i wp艂ywa do przep艂ywaj膮cej Amazonki.
251
00:34:11,467 --> 00:34:15,137
Rio Negro otrzyma艂a swoj膮 nazw臋
ze wzgl臋du na jej kolor wody,
252
00:34:15,220 --> 00:34:17,056
kt贸ra wydaje si臋 czarna,
253
00:34:17,139 --> 00:34:21,518
poniewa偶 zawiera du偶膮 ilo艣膰
kwasu huminowego i fulwowego.
254
00:34:21,602 --> 00:34:23,645
Czarne wody nie przenosz膮 osadu,
255
00:34:23,729 --> 00:34:27,941
s膮 przezroczyste i zawieraj膮
niewiele sk艂adnik贸w od偶ywczych.
256
00:34:53,550 --> 00:34:56,178
Kiedy obie rzeki trafiaj膮
na siebie w pobli偶u Manaus,
257
00:34:56,261 --> 00:34:58,597
przep艂ywaj膮 kilka
kilometr贸w r贸wnolegle
258
00:34:58,680 --> 00:35:02,893
ze wzgl臋du na r贸偶nic臋 g臋sto艣ci,
temperatury i pr臋dko艣ci,
259
00:35:02,976 --> 00:35:05,813
a偶 w ko艅cu 艂膮cz膮 si臋.
260
00:35:06,563 --> 00:35:10,109
Zjawisko to nosi nazw臋
"Spotkanie W贸d"
261
00:35:10,234 --> 00:35:15,823
i jest najbardziej popularn膮
atrakcj膮 turystyczn膮 w Manaus.
262
00:37:06,350 --> 00:37:11,521
W przeciwie艅stwie do innych
las贸w na naszej ziemi,
263
00:37:11,647 --> 00:37:14,983
kt贸re stoj膮 na m艂odej,
po偶ywnej glebie epoki lodowcowej,
264
00:37:15,067 --> 00:37:20,405
drzewa w lesie deszczowym stoj膮
na kwarcu staro偶ytnych gleb,
265
00:37:20,489 --> 00:37:25,827
dlatego drzewa w lasach tropikalnych
nie trzymaj膮 si臋 na ziemi.
266
00:37:26,161 --> 00:37:30,874
W tym przypadku niezb臋dne sk艂adniki
od偶ywcze dostarczaj膮 kultury grzyb贸w,
267
00:37:30,916 --> 00:37:33,877
zwane mikoryz膮.
268
00:37:34,002 --> 00:37:36,797
Fantastyczna symbioza natury.
269
00:37:37,339 --> 00:37:42,177
Oko艂o 80 procent biomasy
tworzonej jest z li艣ci drzew,
270
00:37:42,261 --> 00:37:45,514
w艂a艣nie dlatego wi臋kszo艣膰
flory i fauny las贸w tropikalnych
271
00:37:45,597 --> 00:37:48,433
偶yje w wierzcho艂kach drzew.
272
00:37:49,434 --> 00:37:52,646
Tylko kilka z nich
schodzi na ziemi臋.
273
00:37:52,813 --> 00:37:57,693
Li艣cie, ga艂臋zie i ekskrementy
zwierz膮t, spadaj膮ce na ziemi臋,
274
00:37:57,776 --> 00:37:59,945
s膮 natychmiast w艂膮czane
do cyklu 偶ywieniowego
275
00:38:00,028 --> 00:38:03,907
przez g臋st膮 mas臋 drzewnych
korzeni na powierzchni.
276
00:38:08,912 --> 00:38:12,958
Podczas wizyty w
tropikalnym lesie deszczowym,
277
00:38:13,000 --> 00:38:16,545
pierwsze wra偶enie
nieograniczonego potencja艂u wzrostu,
278
00:38:16,670 --> 00:38:22,467
kt贸re wynika z jego
bujnej zieleni i obfitej wody,
279
00:38:22,551 --> 00:38:24,970
jest tylko iluzj膮.
280
00:38:25,178 --> 00:38:27,848
W por贸wnaniu z gleb膮 las贸w europejskich,
281
00:38:27,931 --> 00:38:32,686
gleba las贸w tropikalnych jest ja艂owa.
282
00:38:40,569 --> 00:38:45,532
Przez tysi膮ce lat, gleba ta,
dotkni臋ta by艂a wilgotnym klimatem,
283
00:38:45,657 --> 00:38:49,161
wi臋c ska艂a pod ziemi膮
w wi臋kszo艣ci obszar贸w,
284
00:38:49,244 --> 00:38:52,456
roz艂o偶y艂a si臋 na
g艂臋boko艣膰 pi臋膰dziesi臋ciu metr贸w.
285
00:38:52,581 --> 00:38:55,959
Minera艂y wa偶ne dla
od偶ywiania ro艣lin i drzew,
286
00:38:56,043 --> 00:38:58,837
takich jak wap艅,
fosfor i azot,
287
00:38:58,920 --> 00:39:00,630
zag艂臋bili si臋 g艂臋biej w ziemi臋,
288
00:39:00,756 --> 00:39:06,386
wi臋c g贸rne warstwy s膮 niezwykle
ubogie w sk艂adniki od偶ywcze.
289
00:39:06,595 --> 00:39:08,805
W rezultacie, substancje od偶ywcze
290
00:39:08,847 --> 00:39:13,101
dostarczane s膮 na powierzchni
jedynie przez substancje organiczne,
291
00:39:13,185 --> 00:39:16,521
g艂贸wnie ro艣liny i martwe zwierz臋ta,
292
00:39:16,605 --> 00:39:20,484
kt贸re szybko ulegaj膮
rozk艂adowi w tym klimacie.
293
00:39:21,526 --> 00:39:25,238
G臋sta siatka korzeni uniemo偶liwia
ich przenikni臋cie do ziemi.
294
00:39:25,364 --> 00:39:31,578
Wi臋kszo艣膰 z nich absorbuje ro艣liny
epifityczne bezpo艣rednio z gleby.
295
00:39:54,768 --> 00:40:00,732
W Amazonii stale wyst臋puj膮
przemienne okresy suszy i powodzi.
296
00:40:01,733 --> 00:40:06,988
W porze deszczowej, kiedy stopiony
艣nieg i l贸d nadp艂ywa z And贸w,
297
00:40:07,114 --> 00:40:10,325
dorzecze Amazonki
jest regularnie zalewane.
298
00:40:10,575 --> 00:40:15,122
Oznacza to, 偶e ogromna przestrze艅,
kt贸ra niedawno by艂a sucha,
299
00:40:15,247 --> 00:40:19,251
przez kr贸tki czas
zamienia si臋 w podwodny 艣wiat.
300
00:40:25,632 --> 00:40:28,969
Ta ci膮g艂a przemiana
i zmiana siedliska
301
00:40:29,010 --> 00:40:31,054
przez wiele miesi臋cy powodzi,
302
00:40:31,138 --> 00:40:36,059
oznacza ci膮g艂e
tworzenie nowego 艣rodowiska,
303
00:40:36,143 --> 00:40:40,814
czyli nowych gatunk贸w
ro艣lin i zwierz膮t.
304
00:40:45,986 --> 00:40:49,990
Niekt贸re gatunki mog膮 si臋 przystosowa膰
do tak ekstremalnych warunk贸w
305
00:40:50,031 --> 00:40:51,783
i wymieraj膮,
306
00:40:51,867 --> 00:40:56,788
inne przystosowuj膮 si臋 szybciej, rozwijaj膮c
specjalne cechy, kt贸rymi prze偶ywaj膮.
307
00:40:58,290 --> 00:41:03,003
To stwarza niesamowit膮
unikatow膮 r贸偶norodno艣膰 gatunk贸w
308
00:41:03,044 --> 00:41:04,754
w tym zak膮tku planety,
309
00:41:04,796 --> 00:41:09,301
kt贸ra wci膮偶 nie jest
w pe艂ni do dzi艣 zbadana.
310
00:42:12,030 --> 00:42:15,992
T膮 walk臋 prze偶ycia zwierz膮t i ro艣lin,
311
00:42:16,076 --> 00:42:20,455
mo偶na zobaczy膰 na przyk艂adzie
mr贸wek grzybiarek parasolowych.
312
00:42:20,705 --> 00:42:26,419
Mr贸wki te przetwarzaj膮 prawie
jedn膮 pi膮t膮 masy li艣ci lasu deszczowego,
313
00:42:26,545 --> 00:42:30,006
utrzymuj膮c w ten spos贸b
cyrkulacj臋 minera艂贸w.
314
00:42:30,131 --> 00:42:33,927
Rozdrabniaj膮 szcz臋kami
g艂贸wnie truj膮ce li艣cie
315
00:42:34,052 --> 00:42:38,932
i przenosz膮 je na ich mrowiska,
pozostawiaj膮c gleb臋.
316
00:42:39,057 --> 00:42:42,602
S艂u偶y ona jako
wyl臋garnia dla grzyb贸w.
317
00:42:43,019 --> 00:42:46,898
Grzyby tworz膮 nietoksyczne bulwy,
bogate w sk艂adniki od偶ywcze,
318
00:42:47,023 --> 00:42:51,194
kt贸re s艂u偶膮 jako pokarm
dla mr贸wek i innych zwierz膮t.
319
00:45:46,327 --> 00:45:51,458
Najbardziej znanym produktem naturalnym
z regionu Amazonii to kauczuk,
320
00:45:51,541 --> 00:45:56,713
naturalna guma pochodz膮ca z drzewa
kauczukowego - brazylijska hevea.
321
00:45:56,838 --> 00:45:58,506
Ludy tubylcze w dorzeczu Amazonki,
322
00:45:58,590 --> 00:46:04,637
korzysta艂y z kauczuku naturalnego
ju偶 w erze przedkolumbijskiej.
323
00:46:05,288 --> 00:46:06,649
Bardzo popularny
w tamtych czasach,
324
00:46:06,806 --> 00:46:12,479
by艂 mecz Mezoameryka艅ski
w tward膮 pi艂k膮 z gumy.
325
00:46:13,563 --> 00:46:19,235
Ze wzgl臋du na wodoodporno艣膰 gumy,
zosta艂a pokryta r贸wnie偶 materia艂em.
326
00:46:19,569 --> 00:46:25,700
Ale naturalny kauczuk topi si臋 w upale
i staje si臋 kruchy w zimnie.
327
00:46:25,909 --> 00:46:28,161
Dopiero po tym,
jak Charles Goodyear
328
00:46:28,244 --> 00:46:32,457
wynalaz艂 proces wulkanizacji
w 1839 roku,
329
00:46:32,540 --> 00:46:36,878
przez kt贸ry stworzy艂 gum臋,
kt贸r膮 do dzi艣 znamy.
330
00:46:36,961 --> 00:46:41,090
Potem rozpocz膮艂 si臋
gumowy boom w Amazonii.
331
00:46:41,299 --> 00:46:45,887
W 1910 roku Brazylia by艂a 艣wiatowym
liderem w eksporcie kauczuku naturalnego,
332
00:46:45,970 --> 00:46:49,057
ale dzi艣 jest najs艂abszym producentem,
333
00:46:49,140 --> 00:46:51,267
produkuj膮cym tylko
sto tysi臋cy ton rocznie,
334
00:46:51,351 --> 00:46:55,939
o 艂膮cznej globalnej produkcji
ponad siedem i p贸艂 miliona ton.
335
00:46:56,022 --> 00:46:58,983
Teraz g艂贸wnym
producentem jest Tajlandia,
336
00:46:59,067 --> 00:47:03,905
kt贸ra zapewnia oko艂o
po艂owy 艣wiatowych potrzeb.
337
00:47:49,075 --> 00:47:53,496
Ten ogromny las tropikalny -
to nie tylko flora i fauna.
338
00:47:53,746 --> 00:47:59,627
呕yje tutaj oko艂o milion ludzi,
ze 150 r贸偶nych lokalnych plemion
339
00:47:59,752 --> 00:48:03,339
w pe艂nej harmonii
z tropikaln膮 natur膮.
340
00:48:03,464 --> 00:48:07,135
W amazo艅skiej d偶ungli ukrywaj膮
si臋 nawet ostatnie plemiona,
341
00:48:07,260 --> 00:48:11,180
kt贸re nie mia艂y jeszcze
styczno艣ci ze 艣wiatem zglobalizowanym.
342
00:48:41,294 --> 00:48:43,713
Innymi wa偶nymi grupami populacyjnymi
343
00:48:43,838 --> 00:48:46,466
s膮 tradycyjni mieszka艅cy brzeg贸w rzek,
344
00:48:46,549 --> 00:48:48,676
tak zwanych "Ribeirinos".
345
00:48:48,760 --> 00:48:51,804
Niekt贸rzy z nich przybyli
tutaj podczas gumowego boomu
346
00:48:51,888 --> 00:48:54,098
i handluj膮 gumowymi bry艂ami.
347
00:48:54,182 --> 00:48:57,310
Inni osadnicy
przenie艣li si臋 tutaj p贸藕niej,
348
00:48:57,393 --> 00:48:59,228
poniewa偶 dla rozwoju regionu
349
00:48:59,312 --> 00:49:02,357
stworzono pa艅stwowe
programy przesiedle艅,
350
00:49:02,482 --> 00:49:06,152
a te ziemie zosta艂y
przeznaczone na rolnictwo.
351
00:49:06,277 --> 00:49:10,323
Istnia艂y napi臋te stosunki
rolnik贸w i pasterzy,
352
00:49:10,406 --> 00:49:13,743
jedni zajmowali si臋
wycinaniem drzew gumowych,
353
00:49:13,785 --> 00:49:16,287
dla ich potrzeb rolniczych,
354
00:49:16,454 --> 00:49:18,748
a drudzy pozyskiwaniem gumy,
355
00:49:18,790 --> 00:49:22,627
dla kt贸rych te drzewa
by艂y 藕r贸d艂em istnienia.
356
00:50:55,011 --> 00:50:58,389
Z pewno艣ci膮 jedn膮
z najpi臋kniejszych ro艣lin tropikalnych
357
00:50:58,514 --> 00:51:00,349
mo偶na uzna膰 helikoni臋,
358
00:51:00,433 --> 00:51:02,810
nazywana jest r贸wnie偶
ro艣lin膮 papug膮,
359
00:51:02,935 --> 00:51:06,230
poniewa偶 jej pi臋kny kwiat
wygl膮da jak dzi贸b papugi.
360
00:51:06,314 --> 00:51:09,067
Przed nami prezentuje si臋
Helikonia dziobata.
361
00:51:09,150 --> 00:51:10,860
Kwiaty wyrastaj膮 prosto ze 艣rodka
362
00:51:10,943 --> 00:51:14,447
jasnoczerwonych, owalnych,
wyd艂u偶onych li艣ci
363
00:51:14,572 --> 00:51:20,286
i s膮 zapylane przez kolibry,
du偶e motyle, a nawet nietoperze.
364
00:51:21,537 --> 00:51:25,458
Istnieje ponad dwie艣cie gatunk贸w
ro艣lin z rodziny helikoniowatych.
365
00:51:25,875 --> 00:51:27,627
Wszystkie te wiecznie
zielone ro艣liny,
366
00:51:27,668 --> 00:51:31,547
przypominaj膮ce imbir,
maj膮 jedn膮 wsp贸ln膮 cech臋:
367
00:51:31,631 --> 00:51:35,051
kwiaty rosn膮 w dw贸ch rz臋dach
z r贸偶nych stron 艂odygi.
368
00:51:35,134 --> 00:51:38,805
W tym gatunku Helikonii wagneriana
369
00:51:38,888 --> 00:51:44,977
艂odygi kwiat贸w rosn膮 prosto i
mog膮 osi膮gn膮膰 wysoko艣膰 21 centymetr贸w.
370
00:51:45,061 --> 00:51:49,023
Helikoniowate lubi膮 tropikalny upa艂,
du偶o 艣wiat艂a i wilgoci,
371
00:51:49,065 --> 00:51:52,485
ale nie lubi膮
bezpo艣redniego 艣wiat艂a s艂onecznego.
372
00:52:09,502 --> 00:52:12,505
Kszta艂t ro艣lin bromeliowatych
przypomina ananasa,
373
00:52:12,588 --> 00:52:16,801
co nie jest zaskakuj膮ce, poniewa偶 ananas
to najs艂ynniejszy gatunek bromeliowatych.
374
00:52:16,884 --> 00:52:21,097
Te kwiaty mog膮 by膰 zar贸wno ziemskie,
to znaczy rosn膮ce na ziemi,
375
00:52:21,180 --> 00:52:28,729
jak i epifityczne, to znaczy rosn膮ce
na innych drzewach lub ro艣linach.
376
00:52:29,105 --> 00:52:33,317
Liany wspinaj膮 si臋 po ro艣linach
i wyrastaj膮 z ziemi.
377
00:52:33,359 --> 00:52:37,613
Poniewa偶 potrzebuj膮 艣wiat艂a,
wykorzystuj膮 s膮siednie drzewa lub ro艣liny
378
00:52:37,697 --> 00:52:41,367
jako drabin臋 i wspinaj膮
si臋 po niej do nieba.
379
00:52:41,450 --> 00:52:44,162
Tak wi臋c oszcz臋dzaj膮 cenn膮 energi臋.
380
00:52:44,287 --> 00:52:48,583
Z kory kilku gatunk贸w kulczyby,
pozyskiwana jest toksyna kurara.
381
00:52:48,791 --> 00:52:53,421
Skoncentrowana kurara
jest siln膮 trucizn膮,
382
00:52:53,504 --> 00:52:56,174
lokalni ludzie u偶ywaj膮
jej podczas polowania
383
00:52:56,257 --> 00:52:58,926
i jako 艣rodek znieczulaj膮cy.
384
00:53:05,933 --> 00:53:09,478
Ro艣liny z d偶ungli amazo艅skiej
wpad艂y na kilka pomys艂贸w,
385
00:53:09,520 --> 00:53:13,107
jak zaoszcz臋dzi膰
niewielkie ilo艣ci materia艂贸w,
386
00:53:13,232 --> 00:53:15,359
kt贸re oferuje gleba,
387
00:53:15,484 --> 00:53:17,445
lub jak ochroni膰
je przed drapie偶nikami,
388
00:53:17,528 --> 00:53:21,866
a nawet jak nie konsumowa膰
ich w du偶ych ilo艣ciach.
389
00:53:22,241 --> 00:53:26,037
To drzewo na przyk艂ad, rozwin臋艂o
bardzo twarde i d艂ugie ciernie,
390
00:53:26,120 --> 00:53:31,500
sygnalizuj膮c, aby trzyma膰 si臋
od niego z daleka i lepiej nie dotyka膰.
391
00:53:38,716 --> 00:53:44,472
A to kolejna epifityczna bromelia,
kt贸ra ro艣nie na innym drzewie.
392
00:53:44,639 --> 00:53:47,099
Nie s膮 to jednak paso偶yty.
393
00:53:47,183 --> 00:53:49,727
Nie 偶ywi膮 si臋 ro艣lin膮,
na kt贸rej rosn膮,
394
00:53:49,810 --> 00:53:52,772
po prostu u偶ywaj膮 jej jako pod艂o偶a.
395
00:53:52,855 --> 00:53:56,025
Zalet膮 jest to,
偶e s膮 bli偶ej 艣wiat艂a,
396
00:53:56,108 --> 00:54:00,821
czego cz臋sto brakuje na
ni偶szych poziomach lasu deszczowego.
397
00:55:07,471 --> 00:55:10,850
Unikalna r贸偶norodno艣膰
ro艣lin i zwierz膮t,
398
00:55:10,933 --> 00:55:15,187
kt贸ra znajduje si臋
w du偶ej ilo艣ci w Amazonii,
399
00:55:15,271 --> 00:55:19,859
jest dzi艣 zagro偶ona z powodu
nielegalnego wylesiania, wycinania
400
00:55:19,942 --> 00:55:22,862
i podpalenia lasu.
401
00:55:24,238 --> 00:55:26,449
Ogromne obszary le艣ne
zosta艂y zniszczone
402
00:55:26,490 --> 00:55:29,577
w pozyskiwaniu
niewielkiej ilo艣ci minera艂贸w,
403
00:55:29,660 --> 00:55:31,996
takich jak ropa naftowa lub z艂oto,
404
00:55:32,121 --> 00:55:36,959
lub innych zasob贸w,
jak guma lub drewno tropikalne.
405
00:55:37,043 --> 00:55:38,669
Tak膮 zniszczon膮 ziemi臋
406
00:55:38,753 --> 00:55:43,883
nie mo偶na u偶y膰 nawet jako
pastwisko, z powodu martwej gleby.
407
00:55:48,971 --> 00:55:53,934
Oczekuje si臋, 偶e zmiany w
globalnym klimacie i ociepleniu,
408
00:55:54,018 --> 00:55:56,729
s膮 r贸wnie偶 zwi膮zane
z wycinaniem las贸w tropikalnych,
409
00:55:56,812 --> 00:56:00,608
dlatego w ostatnich latach liczba
wylesie艅 nieznacznie spad艂a.
410
00:56:01,942 --> 00:56:06,405
Mimo tego, roczne zniszczenia
ponad dw贸ch milion贸w hektar贸w
411
00:56:06,489 --> 00:56:13,579
niesamowitej flory i fauny
Amazonii, to wci膮偶 jest zbyt du偶o.
412
00:56:14,121 --> 00:56:16,374
Wci膮偶 wymaga wiele wysi艂ku,
413
00:56:16,457 --> 00:56:18,876
aby zachowa膰 ten unikalny system,
414
00:56:18,918 --> 00:56:25,383
kt贸ry jest niezb臋dny dla
dzia艂ania naszego globalnego klimatu.
37542
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Akan
Albanian
Amharic
Arabic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bemba
Bihari
Bosnian
Breton
Bulgarian
Cambodian
Catalan
Cebuano
Cherokee
Chichewa
Chinese (Simplified)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
English
Esperanto
Estonian
Faroese
Finnish
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Guarani
Haitian Creole
Hausa
Hawaiian
Hebrew
Hmong
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Kinyarwanda
Kirundi
Kongo
Korean
Krio (Sierra Leone)
Kurdish
Kyrgyz
Laothian
Latin
Latvian
Lithuanian
Luganda
Luo
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mauritian Creole
Moldavian
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Montenegrin
Nepali
Norwegian
Pashto
Persian
Polish
Portuguese (Brazil)
Portuguese (Portugal)
Quechua
Romansh
Russian
Samoan
Scots Gaelic
Serbian
Sesotho
Setswana
Seychellois Creole
Shona
Sindhi
Sinhalese
Slovak
Slovenian
Somali
Spanish (Latin American)
Swedish
Tajik
Thai
Tigrinya
Tonga
Turkish
Turkmen
Ukrainian
Uzbek
Vietnamese
Welsh
Wolof