All language subtitles for Blisko coraz blizej - odc 3 Trwanie i przemoc Rok 1884

Jest rok 1884.

Od wojny francusko -pruskiej upłynęło
już 13 lat.

Francja została pokonana.

W styczniu 1871 roku proklamowane
zostało cesarstwo niemieckie, a król

ogłoszony cesarzem.

Na czele rządu Zjednoczonych Niemiec
stanął kanclerz Otto von Bisse.

W polityce wewnętrznej kanclerz rozwija
działania na rzecz konsolidacji swego

społeczeństwa i ograniczenia wpływów
kościoła katolickiego.

znane powszechnie pod nazwą kultur
kampów.

Kryje się za tym zdecydowana walka z
polskością, prowadzona wszelkimi

głównie ekonomicznymi.

Rodzinom polskim coraz trudniej
przychodzi przeciwstawiać się pruskiej

zaworczości.

Franciszek Paternik chce rozbudować
kuźnię.

Agnieszka traci zdrowie.

Dziadek wciąż jeszcze przy zdrowiu,
chociaż sił już coraz mniej.

Rodzina Pasterników zmniejszyła się,
rozproszyła.

Córki Marysia i Adwisia wyszły za mąż
zarobotników i przeniosły się do miasta.

Jan Pasternik, który w czasie wojny
trafił do niewoli francuskiej, po wojnie

został we Francji. Tam się ożenił.

Teodor poszedł na służbę do leśniczego
Niemca.

Jedynie Anna i Kazimierz Boruccy
pobudowali się w Wielowicach.

Mają dwójkę dzieci.

W domu pozostał tylko stany.

Przy ojcu zdobywa kowalskie
kwalifikacje.

Jerzy, a właściwie Georg Orwol, związał
się już całkowicie z miejscowymi

Niemcami. Uległ wynarodowaniu.

Wszystko, co nam przed chwilą powiedział
nasz farosz... O nie, panie pasternik,

proszę mówić po niemiecku. To nie jest
polskie zebranie.

Albo będzie pan mówił po niemiecku, albo
wcale.

Oni wszyscy lepiej rozumieją po polsku.

Nie wszyscy, nie wszyscy.

Dobrze.

To wszystko, co nam przed chwilą
powiedział nasz proboszcz.

To jest jedno wielkie kłamstwo.

Dobrze pamiętamy, jak to było za czasów
kultur kampfu.

Stary proboszcz wołał z Lambony, że
nasze dzieci mają się uczyć w szkole

trzy lata po polsku.

A

wiecie dlaczego?

Ponieważ Bitmark się za nich wziął.

I to ostro. Teraz się z nimi pogodził.
Teraz księża już

nas nie potrzebują.

Teraz nawołują z ambony, żeby głosować
na centrum. To nam będzie dobrze.

Teraz nasz proboszcz mówi nam z ambony,
że Bismarck jest szwagrem

Pana Boga, a szwagier Bismarcka.

Ma Polaków gdzieś.

Nie słuchajcie go.

To antychryst.

Ksiądz to ma być ksiądz przy ołtarzu,
przy konfesjonale. Jak się księża będą

wtrącać do polityki, to ani polityki nie
będzie, ani

Pana Boga.

Gdzie było centrum, jak dzieciom
odebrano mowę ojczystą?

Gdzie było centrum, kiedy Reichstag
uchwalił ustawy przeciwko Polakom?

Teraz chcą naszych głosów.

Nas, którzy w większości mówimy i
modlimy się po polsku?

Nie dajmy się prowadzić jak te cielęta
na rzeź!

Nie głosujmy na centrum tożą Judosze.

Głosujmy na naszą polską listę.

Teodor przyszedł. U natych.

Po co?

Nie ma prawa?

To nie jest nasz syn, to nasz typ.

No Jezu, co ty gadasz?

Co ty gadasz?

Kiedy ty się własnych dzieci wypirasz...
Nie wypieram się.

To nie jest mój syn.

Podszczepieniec.

Ty no jedno i to samo.

Kwiecki przed nim spuściła, a on już
świata Bożego nie widzi.

Wyprzej się ojca matki, bo mu ta sucha
dogodziła.

Rancech, co ty godosz?

Tomeś go tam posłał.

Prawda. Ale nie po to dołekł ona nauka
do leśniczego.

Miał się wyuczyć na Gajowego, żeby w
naszych lasach nie byli sami Niemcy. A

to!

Guten Tag, Fatty.

Tu nie jest żaden Guten Tag. Tu jest
dzień dobry, to po pierwsze.

A po drugie to... A tego i tak nie
rozumie.

No to niech się nauczy, jak tu chce z
nami żyć.

Ona będzie żyć ze mną.

Powiedział, jak ci.

Albo ona, albo ją.

Wybrałeś.

Żynia ze się z chałupy, nie może nic do
szukania.

Żynia się z nią.

Ojcowie zawsze dawali dzieciom
błogosławieństwo.

Dzieciom dowali.

Rozumiesz?

Dzieciom.

Nie życzę wam źle, ale za ta wasza
twardość kiedyś

ciężko zapłacicie.

Kom, Gercin.

A ty tak.

A jak?

Przez tę germanicę synom się spaskudził,
a ty co?

Panie Kleinpeter, jak musimy głosować?

Nie wiem, panie gospodarzu, co
powiedzieć, żeby było dobrze.

Może jeszcze jednego korna. Korn prima.

Jeden korna wyboru w głowie nie
rozjaśni.

Panowie, przegraliśmy.

Zdobyliśmy mniej mandatów niż mieliśmy
dotychczas.

To klęska.

Nie tylko u nas w Wielowicach, panie
baronie. To nas nie ustrawiedliwia.

Dlaczego tak się stało?

To ten polski król i on jeden spowodował
naszą przegraną?

Agitował, namawiał, a myśmy spali.

Uwierzyliśmy, że zwycięstwo przyjdzie
samo.

Zapomnieliśmy, że tu się toczy ostra
walka.

Pasternika trzeba uspokoić. Teraz?

Świad się nie kończy na tych wyborach,
panie baronie.

Będą następne i teraz trzeba o nich
pomyśleć.

Ja.

Kowalowi trzeba wreszcie przyciąć rogi.

Ja to widzę tak.

Pasternik powinien nadal działać w swoim
stylu.

Niech agituje za językiem polskim, za
związkami, za hurami ludowymi. Nie

należy mu przeszkadzać.

Niech kanclerz Bismarck widzi, że na tej
ziemi większym niebezpieczeństwem jest

rozbudzona świadomość polskości aniżeli
Kościół.

Ten kowal powinien odczuć na własnej
skórze, że być Polakiem to bardzo

uciążliwe.

Nazywają go polskim królem. Tym trzeba
skończyć.

Powinien być polskim dziadem.

Dawno pan u nas nie był.

Nie było potrzeby.

A teraz jest? Tak.

Pan wystąpił do Urzędu Budowlanego o
zezwolenie na rozbudowę kuźni?

Zgadza się.

Muszę dokonać oględzin pańskiej kuźni.

Co tu jest do oglądania?

Widzi pan, że ciasno.

Miejsce na rozbudowę jest.

Pan ma już 65 lat. Na co to panu?

Mam synów.

Teodor jest gajowym.

Nie sądzę, żeby chciał przyjść do kuźni.
Pozostał tylko najmłodszy.

Urząd musi wiedzieć, czy jest szansa na
utrzymanie tej kuźni, czy nie będzie

stała nieczynna.

Sprawa jest prosta.

Wystąpiłem o zezwolenie na rozbudowę
kuźni na własnym gruncie.

Domagam się odpowiedzi.

Na pewno ją pan dostanie.

Nasze urzędy pracują sumiennie.

Prawdę mówiąc, po co panu ta rozbudowa
kuźni? Miejsce dla kowala i czeladnika

jest dość.

Pan się na tym zna, panie wachmistrzu?

Ja się muszę na wszystkim znać.

Jak

mi

dadzą zezwolenie?

Muszą dać.

Mamo. Synek.

Tak długo się nie było.

Spłaczcie.

Nie chcę odjechać, mężczyźni
przyjechali.

Czemuś nie piszą? Koło Czabychu piekła.

A kraj twoja?

W domach, w dzieciach.

Mam bardzo piękne dzieci.

Pokorzałbym ich potem na obrozkach.

Christine i Pierre.

Ciocham o dziewięć lat, synek dopiero
dwa.

Trzeba było wszystkich przywieźć.

To kosztuje, mamo.

Moja Annette jest bardzo dobrożona.

Gospodarno, tak jakby.

Powiedziała mi, że on jedź tam. No i
przyjechał, że... Jean?

A co to takiego?

Po francusku, Chanek.

Żadny. Tak jakoś.

Zaś pojdziesz na azot.

Muszę.

Żona dzieci wyciągnie.

Ojciec.

Wstań i pójdź sam.

No przywitaj się z tym panoczkiem. To
twój brat.

Nie poznajesz?

Miałeś wtedy siedem roku, jak poszło na
wojnę i został tam, kiedy na obiad jedzą

żaby, a na kompot ślimoki.

Żeby na Terezu nie widział.

Żyć po wojsku?

Już. Wtorgał służby.

Co mogę jechać dalej?

Płakać. Za tobą nie będziemy.

Ojciec zaginął.

Co oboznują?

Może klęknąć.

Po piętnastu rokach przyjechał.

To się na wojnie dał chycić Francuzom i
tam został.

A że dopiero dwa lata po wojnie napisał
Dudom.

Pierwszy list.

To się z Francuzicą.

A sam co?

Wszystko mu się rozlecieć. Wszystko mu
iść w dziobły.

Niemcy tu mają przyjść.

W Emunie już mamy bajeroka.

Stolarnią założył Zaks. W Masarni też
już Niemiec siedzi. W gminie, w

wszędzie ich pełno. A my co? Po całym
świecie. Mam się na sytuację.

Tu wszyscy należą.

Tu jest miejsce na porządne życie.

Ojciec, porządnie żyć można wszędzie.

A kto z tego ma pożytek?

Cudzi.

A nie nasi ludzie.

Dziękuję wam za piękne przywitanie.

Z procesją my przed ciebie nie wyszli
orkiestry, nie zamówili.

On już inny nie będzie.

Człowiek już tu prędzej przyjechał.

Ale boję się.

Możesz mi wierzyć, Arwoni, ale ja
zostawię koń i rzek się boję.

Wiedziałeś, że jak przyjada, to mnie
zbierą.

I nie pomyliłeś się.

Może.

Szczewiki, najnowsza moda.

Pięknie. Dziękuję.

Siedem jajec na będące.

Mamotela, jajec to rozgusta.

A to co?

Pięknie.

Pięknie.

Ale jest.

A to...

Zrozumiejcie, co tu u was.

No zwyczajnie, synku.

Anna się już pobudowała.

Aż grzygo do dziś, jaki ojciec do niej.

Piękno chałupa wystawili.

Kazik jest w porządku.

Jadwiga wydała się za choinkisowego
Erika.

Mieszka w Szowienicach na rozdzieniu.

Za chłopem poszła, on tam dostał robota
w hucie.

Maryjka wydała się za Walka Brandysa z
Nowej Wsi.

Wyjechali do Wałbrzycha.

Teodór siedzi w lesie, a Stanik Boroczek
w kuźni.

Ale ja sam nie zostanę.

Tak, Godosz.

Tak to może stać.

Paweł Nieboszczyk.

Niech mu będzie wieczne odpoczywanie.

Ten miał grajwka do kuźni.

No ale cóż.

Jedz.

Bardzo dobro.

To już na pewno Tuki nie zostaniesz?

Nie.

Byłech u nas i wisi w Szopienicach.

Tam się inaczej żyje.

Tuki ino smród z kuńskich kopyt, a tam
po robocie możesz w białym kraglu

chodzić.

Mama mi źle wygląda.

Dziwisz się?

Wszystko się rozlotuje, każdy ucieka jak
dno i dalej od tej kuźni, a ojciec chce

ją rozbudować.

Jak się uweźmie, to nie popuści. Takim
go pamiętam.

A komu to jest potrzebne?

Kto tu zostanie? Ty?

Bo i oni.

A ojciec u Anny po ślubie nawet jeszcze
nie był.

Bombona wnukom nie kupił.

A Anno była najlepsza.

Dla nich się pobudowali.

Tu się po komorach musieli smykać jak u
ostatnie dziady. A tu miejsca dość.

Dzisiaj stąd jest na swoim.

Kazik... Kazik, on tu może zostać. Tu, w
tej pasternikowej kuźni. A nie we

dworskiej.

Ojciec nawet słyszeć o tym nie chce.

Przepraszam, a ma tu trochę więcej do
godania, nie?

Matki nie znasz.

Zóna chce ino zgody.

Witam was, dziadku.

Drodzy śpikolu.

Nie wiesz u kogo?

Muszę się najpierw zameldować.

Kto tu jest? Mój starszy.

Ale nie chciał jak was budzić.

Za to mąglowoz. Bardzo dobre lekarstwo.

Duchu milioński.

Przecież to jest konia. No ja, najlepszy
jaki mają we

Francji.

Zaraz się przekonamy.

Stanik.

No, a ty?

Pociągiem. Pociągiem.

A wartko tu się jeździ. Bardzo wartko.

Panowie,

mam bardzo ważną sprawę do omówienia.

Jest szansa pozbyć się kowala. Jak pan
Baron to sobie wyobraża pozbyć się.

Co pan taki nerwowy? Nie chodzi o
fizyczną likwidację.

Rozmawiałem z baronem von Felsen, który
miał podobną sprawę z młynarzem i

wykurzył go.

Trzeba koło tego pochodzić, pojechać do
starostwa, omówić sprawę.

Proponuję, żeby się tym zajął pan
Neureiter.

Dlaczego ja?

Bo ktoś to musi zrobić. To raz. Po
drugie, pan jest kierownikiem szkoły i

ławnikiem. Pańskie wyjazdy do starostwa
nie wzbudzą podejrzeń.

Panowie, pasternik jest pstry i uparty.

Nie da się go tak łatwo zastraszyć.

Chce pan powiedzieć, żebyśmy go
zostawili w spokoju?

Ja tylko ostrzegam.

Jego w ogóle nie wolno straszyć.
Dlaczego?

Narobi tyle hałasu, że się nie
pozbieramy.

Do katolika napisze.

Wszystkich polskich posłów do Reichstagu
powiadomi.

To powinno być uderzenie, które go z
miejsca powali.

Ja już 14 lat nie byłam w domu.

On jest przeciwko wszystkiemu, co nie
jest po jego myśli.

Obojętne, czy to jest Bismarck, czy
własne dziecko.

Ale on tu jest potrzebny.

Sieje niepokój.

Mówi na przykład ludziom, że pacierz
mówiony po niemiecku służy diabłu.

Oni się czegoś takiego boją.

To czyści ich sumienia.

Kazik by za ojcem na koniec świata
poszedł.

A ty?

Być wygnaną z domu?

Tego się nie zapomina.

Mnie nie wygnął, ale zdaje mi się, że
wolałby, żebym tu nie przyjeżdżał.

Musisz to zrozumieć.

Tutaj być, tutaj żyć. To jego podstawowa
mądrość. I ma rację.

Nie masz pojęcia, ile tu się osiedla
saksończyków, szwabów, prusaków i

Dostają tanie pożyczki za pomogi, ulgi
wszelkie.

Tylko tacy jak ojciec są w stanie
uratować tę ziemię.

Ja tu jestem obcy.

Ale ja wiem, że tu jest Polska.

Kaziu, co tam Polska?

Na mapie jej nie ma, ale jest wszędzie.

U nas w Nordzie słyszysz więcej po
polsku niż po francusku.

Ludzie do Ameryki jadą.

Wszędzie jest Polska.

Tak, ale tu jest jej coraz mniej.

Widzisz, moje dzieci muszą się uczyć po
niemiecku.

A ja nawet nie mam prawa głośno upominać
się o język ojczysty dla nich.

Jestem tu wciąż obcy.

Dlatego szanuję ojca.

I niejedno puszczam w nie pamięć.

Owszem, jest czasem szortki.

Ale w walce nie można być miękkim.

Tacy giną.

Panie Kleitbetter, dwa biwa.

Hans i Gates.

Że nie pal bukualmu.

Po naszemu se możemy pogodać. A inaczej
to... Dwa samce.

Francuz, Polok.

Do kupy piknie.

A brat to już nic, co?

Słyszał, jak że się wstydzisz godać po
naszym.

A to by my z tym nie pogodali.

Chanek, Chanek.

Nie widzisz, co się dzieje na świecie?

Kolonie mamy w Afryce i jeszcze dalej.

Niemcy są panem na całki świat.

To bez toty tak zawsze z tą flintą.

Muszę gonić tych ocharów.

Nie masz pojęcia, ile ich tu jest.

Granica blisko.

Do nich bida.

Wszy.

Przychodzą kraść tu.

Mógłbyś kiedyś paść do mnie. Nie musisz
akurat u nich.

Moja sprawa, Kajmieszko.

Iście przerobili na swoje kopyto.

To kopyto mi się podoba.

A jak mimo, że nic więcej do
powiedzenia, to...

Z Panem Bogiem.

Hanek, na chwilkę coś ci chcę
powiedzieć.

Jurzem z ojcem jest na krzywe pyski.

Tak już zostanie.

On wie swoje, a swoje.

Ale zawsze to ojciec.

Powiedz mu, żeby dał sobie spokój z tą
kuźnią.

Niech już nika nie pisze, bo za tym
Bierańsko zaszkodzi.

Czemu ty mu tego nie powiesz?

On ze mną nie będzie gadał.

Ludzie.

Coś się z wami stało.

Ale stało się.

Jedni poszli w ta stronę, inni w drugą.

A ten pioran będzie stąd uciekał, a
jeszcze będzie za nim kurzyć.

Co się z nim stało?

Ożenił się z kultą leśniczego.

Niemca.

I już stracony.

Jak niewiele trzeba do tego.

Ludzie, ludzie, jak wy tu żyjecie?

Zwyczajnie, jak na pograniczu.

Co wam jest?

A nic.

To mi przejdzie.

Napiła się zimne wody.

Siadło mi na piersiach.

Musicie się szanować.

Jojada do Antka do Sosnowca.

A skąd masz adres?

To Antek mnie znalazł przez Czerwony
Krzyż.

No i pisujemy do siebie.

Coś ci powiem, ale nie go dojesz
żadnemu.

Jo też była u Antka.

Anna mi dała adres, pisujące.

Oj, bardzo był lichutki.

Źle mu się żyje, a wrócić nie może.

A jak o tam się dostaniesz?

I mam francuski paszport.

Nie będzie kłopotu.

Ale szanujcie się.

Nawet nie wiem, kaj został ranny.

Pod Muszkowem to było.

Miałby już teraz czterdzieści lat.

Tak miałby już tyle.

Dzień dobry.

Myślałem, żeś już pojechał. Nie było cię
widać.

Byłem u Antka.

Półtora tysiąca kilometrów mieszkam od
niego, ale żech go odwiedził.

Było cię nie więcej jak trzydzieści.

On tu nie może przyjechać, ale wy byście
mogli.

Jakbyś ty aż z Francji przyjechał robić
mi przepisy, to se daj pokój.

Jogo stąd nie wycierp.

Wiecie, że musi uciekać.

Nie musiał wiedzieć, co robi.

Co to jest?

Przeczytajcie.

No i co?

No to, co tam je napisane.

Antek i odżykomy się naszych części.

Na dobro naszej siostry Anny.

Antkowe potwierdzone przez urząd mój
też.

A kto tu powiedział, że wy coś
dostaniecie?

Należy się nam.

A jakby co, to... To będę mi się sądzić.

Ale to byłby wielki wstyd.

Dla was, nie dla nas.

Bez to...

No i lepiej będzie jak.

Zrobicie tak, jak tu je napisamy.

To jest moja sprawa.

Nasza też.

A teraz dajcie coś powiedzieć.

Może widzimy się dziś ostatni raz, bo
już tu więcej nie przyjada. Nie ma po

Stąd się uciekło.

Wszyscy poszli.

I Stanik też pójdzie.

Choćbyście go tu...

Łańcuchami do kowadła przywiązali.

Pójdzie.

I no jeden się tu ostanie.

Kazimierz.

Ale wy tego nie chcecie widzieć.

On jest kowol i znosi na robocie.

Takiście mądry, a prostej rzeczy nie
rozumicie.

Panowie, sprawa jest do załatwienia,
tylko trzeba znaleźć chętnego.

To nie będzie trudne. Jest przecież
fundusz kolonizacyjny. To jeszcze nie

wszystko.

Trzeba znaleźć człowieka, kto zgodzi się
przenieść tutaj.

Tylko ten, komu się to opłaci.

A obcego ludzie mogą odrzucić.

To musi być ktoś miejscowy, z Wielowic.

To będzie trudne.

Pieniądze robi swoje.

Pan ma takiego człowieka, który
nadawałby się do kup na tej kuźni.

Wiem, o kogo panu chodzi.

Jagnyś, muszę jechać do starostwa.

Tadek, mi się dzisiaj śnił.

Stań, gdzie będzie doglądał.

Jakby ci co było trzeba.

Dobrze, Francek.

Jedź i rób tak, żeby było dobrze.

Żebyś dostał pozwolenie.

Cześć,

Pasternik. Znam dokładnie pańską sprawę.

Niestety, pańskie odwołanie nie zostało
uwzględnione.

Z jakiego powodu? Z ważnych względów
państwowych.

Mam prawo wiedzieć.

Nikt panu nie broni. Proszę przeczytać
odpowiedni przepis. Nie ma takiego

przepisu, który by zakazywał rozbudowy
własnego gospodarstwa.

Pan przecież chce rozbudować kuźnię, nie
gospodarstwo. To różnica.

Niech się pan wreszcie zdecyduje, co pan
chce rozbudować. Na wszystko jest inny

paragraf.

Nie, panie baronie, nie mogę.

Dlaczego?

Wszystko odbędzie się zgodnie z prawem.

Gdyby chodziło o tego Polaczka, To co
innego? Ale pasternik, ludzie by mi nie

wybaczyli. Co by to było za życie,
panowie?

Nie, nie mogę.

Może to pana zaskoczyło.

Proszę to sobie jeszcze przemyśleć. A
jeżeli pan się zdecyduje, proszę nas

powiadomić. Tylko nikomu o tym ani
słowa.

Ma się rozumieć.

Mówiłem, że to nie będzie proste.

Co byśmy o tym starym nie powiedzieli?

Ludzie go tu szanują.

Spróbujmy znaleźć kogo innego.

Pan ma jeszcze jeden atut w ręku.

Tego Polaczka.

Jaki on Polak? Ożenił się tu. Gdzie mu
Polska w głowie?

Ja uczę jego dzieci, więc wiem coś o
tym.

Niech pan obieca Porwolowi, że zwolni
tego Polaczka.

Oni mają stare porachunki.

Porwul się ucieszy i na pewno się
zgodzi.

Umowy nie ma. Boruckiego nie zwolnię.

Drugiego takiego nie dostanę.

Szkoda.

Taką nienawiść należy wykorzystać jak
tylko się da.

Dziękuję za pouczenie, ale nie
skorzystam.

Jadę do Opola.

Musisz. Teraz.

Jak się zacznie robota w polu, to nie
będzie czasu na takie sprawy. Muszę to

załatwić. Tak mi jakoś.

Wyzdrowiejesz.

Ta bioło już przestała chodzić koło
pastarników.

Tak, och.

Słabo.

Wolałabym, co byś nie jechał.

To nie potrwo długo. To zezwolenie mi
muszą dać.

Muszą, rozumiesz?

Wyczerpałem wszystkie środki.

Władze nie udzielą panu zezwolenia.
Rozbudowa kuźni zagraża

zabudowaniom. Trzeba by zlikwidować
budynki gospodarcze.

A co by mi pan radził?

Panie Pasternik, ta ustawa nie sprzyja
Polakom.

Ma pan...

Gospodarstwo i kuźnie. Jeśli pan
zlikwiduje zabudowania gospodarskie,

na pewno już nigdy nie udzielą panu
zezwolenia na pobudowanie nowych.

Cóż to będzie za gospodarstwo bez
budynków?

Trzeba by sprzedać pole.

Chętnie kupią swą dużo kolonizacyjnego.

Co bym robić?

Nic.

Czekać i trwać.

Z ile nam Polakom zostało?

Nie mam na to czasu.

Pojadę za Werginą.

Pan mi nie ufa.

Nie wierzę panu.

Nie są miarka poradzi, co bym się do
pana udał.

Pan dużo dla Polaków zrobił, ale dla
pana jest to sprawa.

Jak każdą inną.

Dla mnie jest to coś więcej.

I bez tego nie mogę tego tu zostawić.

Matce się pogorszyło.

Nie wiem, co robić.

A ojciec?

Pojechał do Opola. Drugi dzień go nie
ma.

Trzeba po doktora.

Ktoś by musiał zostać przy matce,
dziadek już nie może.

Ja pojadę po lekarza, tylko się
przebiorę.

Ty skocz do dworu i powiedz, że przyjdę
dzisiaj później.

Pięknie ci dziękuję.

Kazik.

Mówiłam, że moja noga już tam nie
stanie, ale do matki trzeba.

Jak tylko Urszulkę wyprawię do szkoły,
zaraz tam pójdę.

Czy jestem tam jeszcze potrzebny?

Wszystko w rękach Boga, doktorze.

Panie doktorze, to już nie potrwa długo.
Nie cierpi.

Możecie iść do niej.

Nie będziecie jej przekazać. Jest
nieobecna. Może na chwilę wróci do was.

się z nią pożegnacie.

No i co to ma być?

Jak mnie dwa dni nie ma w domu, to zaraz
wszyscy robią, co chcą.

Nie co chcą, tylko co muszą.

Bo kto inny tego zrobić nie chce?

Ty mi tu głosu nie podnoś.

Proszę, niech pan jedzie.

Ja pójdę pieszo.

Nie musi się tak zarówno zjargać.

Mam prawo wiedzieć.

Pogorszyło się i?

Jesteś doktorem.

Jedziemy, dziwko.

Zdrowaś, Marjo, łaski spełna, Pan z
Tobą, błogosławionaś Ty między

błogosławion, owoc żywota Twojego,
Jezus.

Święta Marjo, Matko Boża, módl się za
nami grzesznymi, teraz i w godzinę

naszej. Amen.

Zdrowaś, Marjo, łaski spełna, Pan z
Tobą, błogosławionaś Ty między

błogosławion, owoc żywota Twojego,
Jezus.

Aniu, tak będzie dobrze?

Nie trzeba, ojciec.

Nikt z nas tu obecny w niebie, czy Bóg
nie zażądał tej najwyższej

ofiary.

ofiary ludzkiego żywota za nawrócenie
grzesznika.

Świętej pamięci Agnieszka modliła się o
to

i modlitwa jej została wysłuchana.

Przez to opłakując dzisiaj śmierć
siostry naszej,

Dziękujemy Panu Najwyższemu za to, że
dał grzesznikowi nowe

chrześcijańskie życie.

Amen.

Módlmy się.

Wieczny odpoczynek racz dać jej Panie, a
światło świekuista niechaj jej świeci.

Niech spoczywa w pokoju. Amen.

Nie zno dnia, ani godziny.

Nieboszczka matka odeszła bez

testamentu. Nie chcę, żebyście po

mojej śmierci musieli łazić po sądach.

Zrobiłem porządek.

Co komu...

Przypadnie z podziału jest dokładnie
zapisane.

Chciałem rozbudować ta kuźnia, no ale
mnie dali

zezwolenie i już nie dadzą.

Stanik idzie po nowym roku do miasta.

Bardzo mnie bolało.

że żadne z was nie chce tu zostać.

Żeście wszyscy pouciekali z tego
miejsca.

No Kazimierz i Anna zapuścili tu
korzenie.

Tak też zrobił ich zapis poza
testamentem.

Od teraz na Anna.

Znaczy się na jej chłopa.

Jest kowolem.

On ta kuźnia poprowadzi.

Myśla, że ją rozbuduje.

No cóż, niech się wam wszystkim wiedzie,
jak najlepiej

pole będzie podzielone między działchy.

Chanek i Antek zrzekli się swojej części
dla Anny.

Stanika trzeba spłacić.

Mój i to by było wszystko.

A ja?

Kto mnie spłaci?

Książę Pszczyński albo Sąbismark.
Służysz im wiernie, to nie zapomną o

Mam prawo. Do sądu pójdę.

To niech ci sąd dobojoni!

Będziemy widzieć.

Testament będzie otwarty po mojej
śmierci.

Do tego czasu Jobyda rządził w
gospodarstwie, a Kazimierz w

kuźni.

Co się Teodorowi należy trzadać?

Po co on dochodzić nie bydymy?

Coś taki zły.

Napij się.

Oni mnie jeszcze poznają.

Kłuszownicy? Znają cię.

Aż za dobrze.

Postaw jeszcze po wódce, to coś ci
powiem.

Kleinpeter, dwie wódki.

Na pewno awansujesz.

Zawsze po pierwszym kielisku tak
pleciesz? Może po drugim ci przejdzie?

Ten poltoń odchodzi z dworu.

Najwyższy czas.

Na pewno ciebie zrobią majstrem.

Mówisz, że odchodzi?

Ojciec zapisał mu kuźnię.

Nie mów.

Pogodzili się.

Przedtem wypędził córkę z domu, a teraz
zrobiła się z tego wielka miłość

ojcowska. Coś takiego.

To pewne?

Możesz sprawdzić.

Ja już to zrobiłem. I no patrzcie, jak
ten przybłęda przeniesie się do kuźni.

Dobrze, żeś mi to powiedział.

Dokąd?

Myślałem, że jeszcze postaniesz wódkę.

Trzeba kuć żelazo póki gorące. To stara
kowalska zasada.

Muszę poprosić barona, żeby mnie dał na
miejsce swego szwagra.

A później się napijemy.

Zgadzam się na kupno tej kuźni.

Na pewno?

Tak.

Bo widzi pan, tutaj często jest tak, że
dzisiaj się pochłócą, a jutro spotkają

się u Kleinpetra, wypiją wódkę i pogodzą
się.

Możliwe, ale nie w tym przypadku.

W takim razie mogę to tylko pochwalić.

Mam również obowiązek powiedzieć, że
oddaję pan dobrą przysługę naszej

niemieckiej ojczyźnie.

No i co?

Chłopocie pomogą?

To byśmy chyba nigdy nie skończyli.

Ty najdłuższe.

Pożałuję.

Wywodujemy Kuźnia jak Berlin.

Spotkał ich podciąża.

Dał mi ten list od prezydenta rejencji
do Kazimierza.

Tu jest zezwolenie.

Nie, nie chcieli dać, a jemu dać.

Ale choć jest przeczyta.

Kazimir Borucki.

Tato, jedz!

Spokojnie, spokojnie, pani.

Przynieś wody.

Zaczął czytać ten list, przerwał, jakby
się dławił i wrócił.

Można wiedzieć, co było w tym liście?

Nakaz opuszczenia Prus.

Niemożliwe. Jest obywatelem tego
państwa.

Ten nakaz był dla mnie.

Pan nie jest obywatelem pruskim?

Nie.

Polak? Tak.

Rzeczywiście jest taka ustawa.

Wielu robotników, górników musi odejść.

Dyrektorzy podnoszą alarm.

Mówią, że zabraknie im fachowców.

Ale polityków to nie obchodzi.

Przykro mi, ale to nie moja wina, że
jestem Niemcem.

Paraliż lewej strony.

Trzeba mu zapewnić bezwzględny spokój.
Jest silny.

Serce i płuca są zdrowe.

Może to przetrzymać. Ale czy paraliż
ustąpi, tego nie jestem w stanie

powiedzieć.

Zaraz wypicę receptę.

Panie doktorze, proszę zrobić wszystko.

Postaram się.

Nic się nie da zrobić.

Kazimierz Borucki musi opuścić teren
Prus. Nie ma obywatelstwa.

Jego majątek podlega wykupieniu przez
państwo.

Nie ma majątku. Dom, który zbudowaliśmy,
jest mój.

Marcela także.

Nikt tego nie kwestionuje. Natomiast
kuźnia należy do Kazimierza Boruckiego i

podlega wykupieniu przez państwo.

Państwo kupi taką starą kuźnię?

Zostanie rozbudowana.

Niemcy rozwijają się w szybkim tempie.

Kanclerz Bismarck prowadzi nasze państwo
pewną ręką. Mamy kolonię.

Mamy surowce, rośnie przemysł, rozwija
się rolnictwo. Chłopi mają coraz więcej

masyn. Kuźnie są potrzebne duże,
nowoczesne, nie takie małe budy.

Ponieważ zabudowania gospodarskie przy
kuźni przeszkadzają w rozbudowie,

zostaną na mocy ustawy wykupione.

Jest już taka decyzja.

Odwołamy się. Unieważnimy ten zapis.

Szkoda czasu.

Ta kuźnia już nie wróci do Franciszka
Pasternika.

On jest chory.

Nie jest w stanie prowadzić kuźni.

Borucki? Nie.

On musi stąd odejść. Pani ma
obywatelski. Pani może zostać.

Kto tę kuźnię będzie prowadził? Przecież
nie państwo.

Oczywiście, że nie.

Wykupił ją Jerzy Porwol od Wielowic.

Co się stało?

Nic. Nic.

Wszystko. Ale ani słowa o Porwolu, bo
mógłby dostać drugiego ataku.

I tak się dowie.

Ale po co mają go dobijać nasze słowa?

A ty co?

Pójdę za Kazikiem.

Wezmemy dzieci i pójdymy. Jest dobry dla
mnie i dla dzieci, to pójdę za nim

choćby na koniec świata.

Od nowego roku.

Chciałem iść do miasta.

No, bo kopalnia budują.

Potrzebują kowoli. Na razie nie możesz
iść.

Ktoś musi zostać przy ojcu.

Możecie mieszkać u nas. W naszym domu.
Jest zapisany na mnie, a ja jestem

obywatelka państwa pruskiego.

I stąd was nie wyciepią.

Wstań, proszę cię.

Nie jem się.

Nie zostawię ojca tam.

Panie Widur, to nie jest w porządku.

Według pana ten Polak powinien tu być
kowalem?

Takóż nie miał zostać w rękach
pasterników.

A konkretnie w czyich?

To nie jest w porządku.

Panowie, stawiam wódkę. Już wszystko
załatwione. Teraz tylko wejdę i powiem

krótko w on.

Jemu możesz tak powiedzieć, ale nie jej.
Jej przede wszystkim. Nie zrobisz tego.

A co ty masz w tej sprawie do gadania?
To moja siostra.

Polskie bachory urodziła.

Chcesz, żeby cię na marach wnieśli do
naszej kuźni?

Zdajcie spokój, panowie. My Niemcy
powinniśmy działać jednolicie.

Ty się jeszcze doigrasz tą twoją
skrzelbą.

Mamy nowego kowola. Ktoś też postawi.

Fajny kowol.

Panowie, tak się nawet kowola nie
pieści.

Anna.

A na ty nie musisz.

Ty możesz tu zostać.

Anuś, zostaw tego przybłędę. Niech idzie
skąd przyszedł.

Wszystko będzie dobrze.

Zostaw ją!

Z Bogiem, dzieci, z Bogiem.