Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:07,193 --> 00:00:11,572
Het verhaal van Jezus is
het allermooiste verhaal.
2
00:00:12,823 --> 00:00:17,745
Eruit, zondaar.
-Waar is hij?
3
00:00:19,288 --> 00:00:23,375
Al ruim 2000 jaar raakt
het verhaal van Jezus Christus...
4
00:00:23,501 --> 00:00:27,171
wereldwijd
het leven van miljarden mensen.
5
00:00:29,173 --> 00:00:33,886
Jezus voelde wat wij voelden.
Hij stond voor dezelfde uitdagingen.
6
00:00:37,556 --> 00:00:41,227
Als we de westerse geschiedenis
willen begrijpen...
7
00:00:41,352 --> 00:00:44,897
moeten we
het verhaal van Jezus begrijpen.
8
00:00:45,022 --> 00:00:49,235
Voor het eerst
wordt Z'n verhaal verteld...
9
00:00:49,360 --> 00:00:52,947
door de ogen van hen
die Hem het best kenden.
10
00:00:54,198 --> 00:00:59,870
Pilatus was een keihard politicus.
Dat moest hij ook wel zijn.
11
00:00:59,995 --> 00:01:02,206
Ben jij de koning der Joden?
12
00:01:05,960 --> 00:01:09,213
Hij moet elke opstand
in de kiem smoren.
13
00:01:09,338 --> 00:01:12,716
Ik kan jou vrijlaten,
of je laten kruisigen.
14
00:01:12,842 --> 00:01:15,761
Bedreigt Hij de stabiliteit van Rome?
15
00:01:15,886 --> 00:01:20,182
Wie koning beweert te zijn,
stelt zichzelf tegenover Caesar.
16
00:01:20,307 --> 00:01:24,353
Pilatus zoekt een manier
om uit deze situatie te geraken.
17
00:01:24,478 --> 00:01:26,605
Ik was m'n handen in onschuld.
18
00:01:27,481 --> 00:01:29,483
Jozef
Ik heb Hem beschermd
19
00:01:29,608 --> 00:01:31,694
Johannes
Ik heb Hem gedoopt
20
00:01:33,195 --> 00:01:35,448
Maria
Ik heb Hem opgevoed
21
00:01:35,573 --> 00:01:37,741
Kajafas
Ik vreesde Hem
22
00:01:37,867 --> 00:01:43,831
Judas - Ik heb Hem verraden
Pilatus - Ik heb Hem veroordeeld
23
00:01:43,956 --> 00:01:46,500
Maria Magdalena
Ik heb Hem gesteund
24
00:01:46,625 --> 00:01:49,044
Petrus
Ik was Zijn volgeling
25
00:02:05,394 --> 00:02:09,190
Jeruzalem
26
00:02:11,734 --> 00:02:13,277
Wat een rotstad.
27
00:02:14,904 --> 00:02:18,574
Ooit wilde ik naam maken.
28
00:02:25,664 --> 00:02:28,667
Nu wil ik deze stad
van m'n huid krabben.
29
00:02:30,127 --> 00:02:31,545
Ruim op.
30
00:02:31,670 --> 00:02:35,090
Elk jaar
stellen ze m'n geduld op de proef.
31
00:02:36,926 --> 00:02:42,890
Pontius Pilatus was de prefect,
de militaire gouverneur in Judea...
32
00:02:43,015 --> 00:02:45,184
van 26 tot 36 n.Chr.
33
00:02:46,769 --> 00:02:53,275
Hij is beroemd om één ding: Hij is
de baas als Jezus wordt geëxecuteerd.
34
00:02:55,069 --> 00:03:00,116
Met elk Pesach wordt dit erger.
-Niet lang meer.
35
00:03:02,076 --> 00:03:04,161
Pilatus is getrouwd.
36
00:03:04,286 --> 00:03:08,624
De evangeliën noemen haar niet,
maar ze heet Claudia Procula.
37
00:03:09,542 --> 00:03:13,629
Rij door.
Zorg dat ze opzij gaan.
38
00:03:20,261 --> 00:03:24,723
Pilatus is afkomstig
uit de laagste adelstand.
39
00:03:24,849 --> 00:03:27,184
Hij heeft zich vast opgewerkt...
40
00:03:27,309 --> 00:03:31,355
in de strijd tegen barbaren
in de uithoeken van het Rijk.
41
00:03:31,480 --> 00:03:37,778
Nu is hij naar een gat
ver van Rome gestuurd: Judea.
42
00:03:39,613 --> 00:03:45,870
We weten dat Pontius Pilatus de avond
voor Pesach in Jeruzalem arriveerde.
43
00:03:45,995 --> 00:03:50,374
Pesach is de slechtste tijd
om Romeins gouverneur te zijn.
44
00:03:50,499 --> 00:03:54,420
Dan komen er
500.000 pelgrims naar de stad...
45
00:03:54,545 --> 00:03:59,758
en het feest gaat over hoe God
het Joodse volk bevrijdde...
46
00:03:59,884 --> 00:04:04,680
van een tiranniek regime,
en de Romeinen zijn de baas.
47
00:04:04,805 --> 00:04:08,684
Iedereen viert de bevrijding,
maar men is niet vrij.
48
00:04:08,809 --> 00:04:13,481
Alles staat op scherp. Eén verkeerde
zet, en de stad ontploft.
49
00:04:16,525 --> 00:04:19,320
Pilatus veracht Jeruzalem.
50
00:04:19,445 --> 00:04:24,033
Hij woont in Caesarea Maritima,
aan de Middellandse Zee.
51
00:04:24,158 --> 00:04:30,372
Hij gaat enkel naar Jeruzalem als het
niet anders kan, tijdens feesten.
52
00:04:33,918 --> 00:04:38,714
Hij heeft met Pesach een belangrijke
rol achter de schermen.
53
00:04:38,839 --> 00:04:44,470
Hij werkt nauw samen met hogepriester
Kajafas, om onrust te voorkomen.
54
00:04:46,555 --> 00:04:51,393
Kajafas is de hogepriester
van de Joden, hun religieus leider.
55
00:04:51,519 --> 00:04:55,731
Hij is naast Pilatus
de belangrijkste politiek leider.
56
00:04:55,856 --> 00:05:01,529
Wil je je rituele gewaden?
57
00:05:04,240 --> 00:05:09,870
Pilatus komt onder meer
met Pesach naar Jeruzalem...
58
00:05:09,995 --> 00:05:14,333
omdat hij de rituele gewaden
in z'n bezit heeft...
59
00:05:14,458 --> 00:05:18,879
die Kajafas in de tempel moet dragen
voor de plechtigheden.
60
00:05:20,881 --> 00:05:24,510
Dat ze de rituele gewaden
als onderpand houden...
61
00:05:24,635 --> 00:05:27,763
suggereert
dat ze tegen Kajafas zeggen:
62
00:05:27,888 --> 00:05:33,894
'Jullie hebben lokale autonomie, maar
als je een verkeerd besluit neemt...
63
00:05:34,019 --> 00:05:38,149
gebeurt er misschien
iets met je gewaden.'
64
00:05:43,737 --> 00:05:49,285
Is er iets wat ik moet weten?
-Ik verwacht geen problemen, Prefect.
65
00:05:50,911 --> 00:05:57,376
Pilatus en Kajafas liggen elkaar
niet, maar ze moeten samenwerken.
66
00:05:58,586 --> 00:06:03,799
Waarom gaf hij dat antwoord?
Natuurlijk verwachtte hij problemen.
67
00:06:19,356 --> 00:06:23,110
Als Pilatus 's nachts wordt gewekt...
68
00:06:23,235 --> 00:06:27,531
op het hoogtepunt van Pesach,
door een gezant van Kajafas...
69
00:06:28,991 --> 00:06:33,621
zal hem een akelig voorgevoel
hebben bekropen.
70
00:06:45,382 --> 00:06:49,470
Bij elk feest
slepen ze hun problemen naar mij toe.
71
00:06:53,849 --> 00:06:57,144
Wie is hij?
-Hij heet Jezus van Nazareth.
72
00:07:03,692 --> 00:07:10,199
Kajafas wil dat Pilatus afrekent
met Jezus, omdat Hij populair is...
73
00:07:10,324 --> 00:07:16,122
en Kajafas wil niet worden gezien
als degene die met Hem afrekent.
74
00:07:16,247 --> 00:07:19,291
Dat wil hij
op de Romeinen afschuiven.
75
00:07:20,751 --> 00:07:24,088
Wat is jouw beschuldiging
jegens deze man?
76
00:07:24,213 --> 00:07:26,507
Hij corrumpeert ons land.
77
00:07:27,508 --> 00:07:30,970
Hij verbiedt ons volk
belasting te betalen...
78
00:07:31,095 --> 00:07:34,598
en hij noemt zichzelf de Messias.
79
00:07:36,642 --> 00:07:38,269
Een koning.
80
00:07:40,479 --> 00:07:42,064
Ik wil hem spreken.
81
00:07:52,450 --> 00:07:54,577
Ben jij de koning der Joden?
82
00:07:56,328 --> 00:08:00,749
Vormt deze figuur een bedreiging
voor de Romeinse stabiliteit?
83
00:08:00,875 --> 00:08:03,169
Dat zit achter z'n vraag.
84
00:08:03,294 --> 00:08:07,506
Hij moet weten of deze persoon
problemen zal veroorzaken.
85
00:08:08,382 --> 00:08:14,013
Dit is gezagsondermijning.
Er is maar één heerser: de keizer.
86
00:08:16,056 --> 00:08:17,600
Dat zegt u.
87
00:08:24,273 --> 00:08:27,026
Hou je zenuwen in bedwang, jullie.
88
00:08:27,151 --> 00:08:31,197
Jezus is één man,
nadelig voor de veiligheid van velen.
89
00:08:32,698 --> 00:08:35,576
Kajafas lijkt
oprecht bezorgd te zijn...
90
00:08:35,701 --> 00:08:39,538
dat Jezus
een opstand kan organiseren.
91
00:08:39,663 --> 00:08:42,917
Dan zal er
veel bloed worden vergoten.
92
00:08:45,252 --> 00:08:48,839
Hij hitst met z'n leer
het volk van Judea op.
93
00:08:48,964 --> 00:08:52,551
Hij is begonnen in Galilea
en nu is hij hier.
94
00:08:55,763 --> 00:08:59,892
Pak hem zelf op en veroordeel hem
volgens je eigen wetten.
95
00:09:01,102 --> 00:09:05,648
Eerst lijkt Pilatus zich niet
met het proces te willen bemoeien.
96
00:09:05,773 --> 00:09:09,401
Jezus heeft immers
de Joodse wet overtreden.
97
00:09:09,527 --> 00:09:13,864
Hij wil dat de Joodse leiders
die verantwoordelijkheid nemen.
98
00:09:13,989 --> 00:09:16,575
Maar wij mogen niemand executeren.
99
00:09:18,911 --> 00:09:20,621
Wil je hem executeren?
100
00:09:21,539 --> 00:09:24,208
Waarom stuurde Kajafas daarop aan?
101
00:09:26,794 --> 00:09:32,466
De Joodse autoriteiten konden
niemand ter dood veroordelen...
102
00:09:32,591 --> 00:09:38,973
zonder bijstand, toestemming of
direct ingrijpen van Pontius Pilatus.
103
00:09:40,975 --> 00:09:42,893
Waarom moest hij dood?
104
00:09:44,854 --> 00:09:46,981
Wat zag ik over het hoofd?
105
00:09:52,153 --> 00:09:53,988
Laat hem alleen met mij.
106
00:10:06,250 --> 00:10:09,712
Pontius Pilatus
is een van de weinigen...
107
00:10:09,837 --> 00:10:13,299
die we kennen van buiten de Bijbel.
108
00:10:13,424 --> 00:10:18,179
De Pilatus uit de evangeliën is
anders dan die uit de geschiedenis.
109
00:10:18,304 --> 00:10:22,933
De eerste is zwak,
besluiteloos, hij wordt gekweld.
110
00:10:23,058 --> 00:10:26,353
De laatste is wreed en meedogenloos.
111
00:10:26,479 --> 00:10:29,774
Jeruzalem
112
00:10:29,899 --> 00:10:32,443
enige jaren eerder
113
00:10:32,568 --> 00:10:37,198
Historisch gezien,
schuwde Pilatus geweld niet.
114
00:10:37,323 --> 00:10:41,243
Hij was een sadistische,
gemene kleine tiran.
115
00:10:42,838 --> 00:10:45,783
Vroeg in de carrière van Pilatus...
116
00:10:45,908 --> 00:10:50,948
verpletterde hij een protest op een
aquaduct dat hij aan het bouwen was.
117
00:10:52,838 --> 00:10:58,610
Er waren veel doden en geworden.
Pilatus wilde de Joden duidelijk maken:
118
00:10:58,744 --> 00:11:00,502
'Ik heb hier de leiding.'
119
00:11:01,736 --> 00:11:05,573
De Pilatus uit de geschiedenis
was besluitvaardig.
120
00:11:05,699 --> 00:11:09,452
De Pilatus uit de evangeliën
is anders.
121
00:11:09,577 --> 00:11:15,291
Hij is zich niet zeker van z'n gezag.
Een beetje een weifelaar.
122
00:11:16,835 --> 00:11:20,338
Hij wil geen
volledige verantwoordelijkheid...
123
00:11:20,463 --> 00:11:23,591
voor de gebeurtenissen
rond Jezus' dood.
124
00:11:24,801 --> 00:11:30,056
Het verslag van Jezus' proces
is gebaseerd op de evangeliën.
125
00:11:30,181 --> 00:11:36,896
Deze zijn 40, 50, 70 jaar
na Z'n dood geschreven.
126
00:11:37,022 --> 00:11:41,985
Ze zijn deels geschreven om trouw te
bewijzen aan het Romeinse Rijk...
127
00:11:42,110 --> 00:11:44,738
en Jezus' dood te wijten
aan de Joden.
128
00:11:46,448 --> 00:11:52,412
Zo konden de Romeinen zich bekeren
tot dat nieuwe geloof: christendom.
129
00:11:53,496 --> 00:11:57,542
Jezus' proces door Pilatus
in evangeliën...
130
00:11:57,667 --> 00:12:01,338
geeft de politieke werkelijkheid niet
weer...
131
00:12:01,463 --> 00:12:05,133
en evenmin
de macht van de Romeinse prefect.
132
00:12:05,258 --> 00:12:07,594
Ben jij de koning der Joden?
133
00:12:17,670 --> 00:12:20,923
In alle vier evangeliën
laat Pilatus Jezus...
134
00:12:21,048 --> 00:12:24,093
de belangrijkste aanklacht herhalen.
135
00:12:25,344 --> 00:12:27,596
Ben jij de koning der Joden?
136
00:12:30,641 --> 00:12:32,685
Vindt u van wel?
137
00:12:32,810 --> 00:12:38,899
Wie zich koning noemde,
stelde zich tegenover Caesars gezag.
138
00:12:39,025 --> 00:12:42,069
Daar had Pilatus trouw aan gezworen.
139
00:12:44,322 --> 00:12:49,535
Je eigen volk en opperpriesters
hebben je aan mij uitgeleverd.
140
00:12:50,453 --> 00:12:54,248
Dit is in geen enkel opzicht
een normaal proces.
141
00:12:54,373 --> 00:13:00,755
Er is geen procedure, geen getuigen.
De prefect is de enige rechter...
142
00:13:00,880 --> 00:13:05,676
die met een mogelijke revolutionair
praat. Dat is vreemd.
143
00:13:08,596 --> 00:13:11,515
In de evangeliën...
144
00:13:11,641 --> 00:13:16,354
lijkt Pilatus ontzettend graag te
willen achterhalen...
145
00:13:16,479 --> 00:13:19,649
of Jezus schuldig is, of niet.
146
00:13:22,151 --> 00:13:26,280
Ze willen dat hij sterft. Waarvoor?
147
00:13:27,990 --> 00:13:29,533
Wat heb je misdaan?
148
00:13:33,537 --> 00:13:36,165
Mijn Rijk is niet van deze wereld.
149
00:13:38,751 --> 00:13:43,214
Want dan zouden M'n dienaren
strijden tegen M'n uitlevering.
150
00:13:45,549 --> 00:13:48,636
Mijn Rijk bevindt zich
op een andere plek.
151
00:13:51,055 --> 00:13:55,267
Hij geeft aan dat Hij geen
bedreiging vormt voor Pilatus...
152
00:13:55,393 --> 00:13:58,270
politiek noch militair.
153
00:13:58,396 --> 00:14:02,441
Zijn koninkrijk is niet
zoals dat van mensen.
154
00:14:02,566 --> 00:14:07,321
Hij zal geen belasting heffen
of een leger oprichten.
155
00:14:07,446 --> 00:14:08,906
Jouw koninkrijk.
156
00:14:10,408 --> 00:14:14,412
Je bent dus toch een koning?
-Dat zegt u.
157
00:14:14,537 --> 00:14:16,497
Hier ben Ik voor geboren.
158
00:14:17,373 --> 00:14:20,126
Hier ben Ik voor op aarde gezet.
159
00:14:22,628 --> 00:14:25,715
Om getuigenis af te leggen
aan de waarheid.
160
00:14:28,342 --> 00:14:32,722
Wie voor de waarheid is,
luistert naar Mij.
161
00:14:36,809 --> 00:14:38,352
Wat is waarheid?
162
00:14:39,562 --> 00:14:46,902
Als Pilatus Jezus vraagt wat waarheid
is, bedoelt hij dat ironisch.
163
00:14:47,028 --> 00:14:53,117
Want Pilatus zit hier
als rechter, jury en beul...
164
00:14:53,242 --> 00:14:56,954
dit bizarre misdaadproces voor.
165
00:14:57,079 --> 00:15:00,624
Hij zou zich om waarheid moeten
bekommeren.
166
00:15:03,377 --> 00:15:07,631
Terwijl Jezus vastzit,
gebeurt er iets buitengewoons.
167
00:15:07,757 --> 00:15:10,885
De vrouw van Pilatus heeft een droom.
168
00:15:11,802 --> 00:15:13,971
Een verontrustende droom.
169
00:15:28,900 --> 00:15:31,570
Onze Vader, Die in de hemelen zijt.
170
00:15:39,161 --> 00:15:41,705
Romeinen vatten dromen serieus op.
171
00:15:43,582 --> 00:15:47,669
Dromen en voortekenen
waren erg belangrijk.
172
00:15:47,794 --> 00:15:53,383
Volgens de Romeinen probeerden
de goden zo met hen te communiceren.
173
00:15:58,763 --> 00:16:00,307
Voer hem af.
174
00:16:07,939 --> 00:16:11,359
Waar vreesde Kajafas voor
bij deze man?
175
00:16:12,777 --> 00:16:16,823
Als Jezus al iets was,
dan was het wel passief en stil.
176
00:16:18,241 --> 00:16:21,161
Laat je niet in met deze onschuldige.
177
00:16:22,037 --> 00:16:25,540
Door hem heb ik geleden in een droom.
178
00:16:29,461 --> 00:16:35,926
De Pilatus in de evangeliën wilde
zich al niet mengen in Jezus' proces.
179
00:16:36,802 --> 00:16:43,725
De droom die z'n vrouw heeft gehad,
sterkt hem in dit voornemen.
180
00:16:50,148 --> 00:16:53,193
Er hingen slechte voortekenen
rond Jezus.
181
00:16:56,321 --> 00:16:58,824
Daar wilde ik niets van weten.
182
00:17:01,076 --> 00:17:06,039
Naarmate Jezus' proces
wordt voortgezet...
183
00:17:06,164 --> 00:17:13,213
krijgen we sterk de indruk
dat Pilatus een gefrustreerd man is.
184
00:17:13,338 --> 00:17:19,261
Hij wil hier niet bij betrokken
raken. Hij wil dat dit ophoudt.
185
00:17:20,137 --> 00:17:24,850
Is hij volgens jou Galileeër?
-Hij komt uit Galilea.
186
00:17:24,975 --> 00:17:29,896
Mooi. Dan is dit
een zaak voor Herodes Antipas.
187
00:17:39,823 --> 00:17:43,160
Pilatus is op zoek naar een uitweg.
188
00:17:43,285 --> 00:17:48,582
Als hij hoort dat Jezus
uit Nazareth in Galilea komt...
189
00:17:48,707 --> 00:17:52,919
'Als je bij Herodes vandaan komt,
ben je een zaak voor hem.
190
00:17:53,044 --> 00:17:55,547
Ga maar naar Herodes Antipas.'
191
00:17:58,800 --> 00:18:05,223
Pilatus schuift de
verantwoordelijkheid af op een ander.
192
00:18:09,269 --> 00:18:13,023
Herodes Antipas is
de zoon van Herodes de Grote...
193
00:18:13,148 --> 00:18:15,192
en vorst van Galilea.
194
00:18:19,905 --> 00:18:23,366
Hij heeft Johannes de Doper
geëxecuteerd.
195
00:18:23,492 --> 00:18:29,206
Hij komt met Pesach ook altijd
naar Jeruzalem.
196
00:18:29,331 --> 00:18:31,249
Wonderdoener.
197
00:18:32,667 --> 00:18:34,211
Eindelijk.
198
00:18:35,879 --> 00:18:40,342
Herodes Antipas is verheugd
dat hij Jezus ontmoet.
199
00:18:43,094 --> 00:18:46,515
Helaas voor Herodes Antipas...
200
00:18:46,640 --> 00:18:51,061
verloopt de ontmoeting anders
dan hij zou hebben gewild.
201
00:18:51,186 --> 00:18:54,940
Jezus is namelijk niet
erg toeschietelijk.
202
00:18:58,360 --> 00:19:00,529
Ze noemen jou...
203
00:19:00,654 --> 00:19:03,990
koning der Joden.
204
00:19:04,950 --> 00:19:06,493
Is het niet?
205
00:19:09,120 --> 00:19:11,665
Antipas werd gehaat.
206
00:19:11,790 --> 00:19:15,001
Jezus verachtte hem.
207
00:19:15,126 --> 00:19:18,338
Hij noemde hem
'Herodes Antipas, die vos'.
208
00:19:19,714 --> 00:19:26,012
Maar jij verwaardigt je niet om
tot je onderdanen te spreken?
209
00:19:26,138 --> 00:19:27,556
Goed dan.
210
00:19:31,935 --> 00:19:35,897
Herodes sloeg Jezus
een koninklijke mantel om.
211
00:19:36,022 --> 00:19:38,942
Dit is een cultuur
van eer en schande.
212
00:19:39,067 --> 00:19:43,071
Als je iemand
een clown of bedrieger vindt...
213
00:19:43,196 --> 00:19:46,658
dan bespot je hem,
of je brengt hem te schande.
214
00:19:47,617 --> 00:19:50,745
Misschien wilde Herodes zo
voorkomen...
215
00:19:50,871 --> 00:19:55,667
dat Jezus nog meer
boude stellingen zou debiteren.
216
00:20:00,839 --> 00:20:05,177
Antipas besluit
dat Jezus geen doodstraf verdient.
217
00:20:05,302 --> 00:20:09,222
Hij stuurt Hem ten slotte terug
naar Pilatus.
218
00:20:25,780 --> 00:20:30,952
Pontius Pilatus wil geen beslissing
nemen, hoewel dat z'n werk is.
219
00:20:31,077 --> 00:20:33,747
Hij beslist over leven en dood.
220
00:20:45,706 --> 00:20:49,876
Door al dat geweifel wordt Jezus
een politieke speelbal.
221
00:20:50,002 --> 00:20:53,630
Niemand wil
de beslissing op zich nemen.
222
00:20:55,215 --> 00:21:00,679
Je hebt me iemand gebracht
die het volk zou corrumperen.
223
00:21:00,804 --> 00:21:06,560
Ik heb hem ondervraagd
en onschuldig bevonden.
224
00:21:06,685 --> 00:21:11,982
Herodes idem.
Hij heeft hem naar ons teruggestuurd.
225
00:21:15,652 --> 00:21:19,239
Hij heeft niets gedaan
wat de doodstraf verdient.
226
00:21:20,115 --> 00:21:27,205
De doodstraf wordt makkelijk opgelegd
aan iemand die 'n revolutionair is...
227
00:21:27,331 --> 00:21:29,958
en een slavenopstand leidt...
228
00:21:30,083 --> 00:21:36,214
of aan iemand die zegt koning te zijn
en een militaire bedreiging vormt.
229
00:21:36,340 --> 00:21:42,054
Vindt Pilatus werkelijk dat Jezus
zo'n bedreiging voor hem vormt?
230
00:21:42,179 --> 00:21:45,223
Volgens mij niet.
231
00:21:45,349 --> 00:21:46,934
Kruisig hem.
232
00:21:50,228 --> 00:21:53,398
De beschrijving van Kajafas
in de Schrift...
233
00:21:53,523 --> 00:21:59,947
heeft door de tijden heen 'n sjabloon
voor antisemitisme gecreëerd.
234
00:22:00,072 --> 00:22:05,035
Het is naïef om Kajafas te zien als
boosaardig personage.
235
00:22:05,160 --> 00:22:09,206
Ik denk dat hij in menig opzicht
levens wilde redden.
236
00:22:09,331 --> 00:22:14,461
Hij weet wat er gebeurt als je Rome
het hoofd biedt, op welke wijze ook.
237
00:22:16,964 --> 00:22:22,010
Alleen de prefect kan een kruisiging
gelasten, maar als Pilatus...
238
00:22:22,135 --> 00:22:25,681
een onschuldige met veel volgelingen
kruisigt...
239
00:22:25,806 --> 00:22:28,141
kan dat tot een opstand leiden.
240
00:22:32,354 --> 00:22:34,856
Kajafas wilde mij dwingen.
241
00:22:35,774 --> 00:22:38,110
Ik laat niet met me sollen.
242
00:22:38,235 --> 00:22:43,699
Volgens jullie gebruik laat ik
met Pesach altijd een gevangene vrij.
243
00:22:45,701 --> 00:22:47,286
Haal Barabbas.
244
00:22:49,037 --> 00:22:53,500
Ik zou hun dispuut bijleggen
middels hun gebruik.
245
00:22:55,377 --> 00:22:59,464
Volgens Lucas is Barabbas
een gewelddadige revolutionair.
246
00:22:59,590 --> 00:23:04,261
Hij heeft mensen vermoord.
Hij is eerder die week vastgezet.
247
00:23:20,944 --> 00:23:26,992
Pilatus weet wat Kajafas wil:
Kajafas wil dat Jezus sterft.
248
00:23:28,660 --> 00:23:32,331
Maar hij weet niet
hoe geliefd Jezus werkelijk is.
249
00:23:32,456 --> 00:23:34,875
Daarom beraamt Pilatus een plan.
250
00:23:35,000 --> 00:23:41,298
Hij wil weten of hij op protesten kan
rekenen als hij Jezus executeert.
251
00:23:41,423 --> 00:23:44,259
Moet ik
de koning der Joden vrijlaten?
252
00:23:46,011 --> 00:23:48,055
Of Barabbas?
253
00:23:48,180 --> 00:23:49,723
Barabbas.
254
00:24:01,944 --> 00:24:07,449
Als Pilatus in de evangeliën
Barabbas en Jezus presenteert...
255
00:24:07,574 --> 00:24:10,285
is er sprake
van een oneerlijke keuze.
256
00:24:10,410 --> 00:24:14,122
Jezus' discipelen, z'n aanhangers,
zijn vertrokken.
257
00:24:14,248 --> 00:24:18,961
Er is niemand meer die kan roepen:
Geef ons Jezus.
258
00:24:19,086 --> 00:24:22,381
Niet Jezus. Geef ons Barabbas.
259
00:24:28,470 --> 00:24:33,141
Volgens één theorie
riep de menigte om Barabbas...
260
00:24:33,267 --> 00:24:36,895
opgehitst
door de religieuze autoriteiten.
261
00:24:37,020 --> 00:24:41,483
Volgens een andere theorie
waren er genoeg mensen...
262
00:24:41,608 --> 00:24:47,239
die liever zagen dat een gewelddadige
revolutionair als Barabbas vrijkwam.
263
00:24:52,327 --> 00:24:55,122
Laat Barabbas vrij.
264
00:24:57,958 --> 00:25:04,590
Historisch gezien, zou Pilatus
het volk nooit hebben laten kiezen...
265
00:25:04,715 --> 00:25:09,386
en nooit een gevaarlijke
politieke rebel hebben vrijgelaten.
266
00:25:10,262 --> 00:25:16,018
Het vrijlaten van een gevangene met
Pesach staat niet in andere bronnen.
267
00:25:16,143 --> 00:25:21,398
Maar Barabbas' verhaal is belangrijk
voor de schrijvers van de evangeliën.
268
00:25:21,523 --> 00:25:27,279
Nu kunnen ze het hele Joodse volk
de kruisiging van Jezus verwijten.
269
00:25:27,404 --> 00:25:32,200
Niet alleen Kajafas, of de priesters,
maar het hele Joodse volk...
270
00:25:32,326 --> 00:25:36,538
wil Jezus, en niet Barabbas,
gekruisigd zien.
271
00:25:36,663 --> 00:25:40,375
Het zuivert tevens de Romeinen
van enige blaam.
272
00:25:44,046 --> 00:25:48,175
Z'n executie zou niet
op veel verbolgenheid stuiten.
273
00:25:49,509 --> 00:25:53,805
Ik heb al vaker gedood:
als soldaat en als staatsman.
274
00:25:56,099 --> 00:26:00,938
Ze moeten zien dat ik niet
terugdeins voor bloedvergieten.
275
00:26:01,063 --> 00:26:04,900
Als de menigte
Barabbas boven Jezus verkiest...
276
00:26:05,025 --> 00:26:08,695
weet Pilatus
dat er weinig steun is voor Jezus.
277
00:26:08,820 --> 00:26:13,909
Hij kan Jezus straffen
zonder dat dit tot een opstand leidt.
278
00:26:15,994 --> 00:26:17,537
Gesel hem.
279
00:26:29,991 --> 00:26:35,664
Pilatus laat Jezus geselen,
omdat dit bij een kruisiging hoort.
280
00:26:35,789 --> 00:26:37,457
Het moest gebeuren.
281
00:26:39,577 --> 00:26:42,694
Ze zijn aan het geselen
met een kat-met-de-negen-staarten.
282
00:26:42,843 --> 00:26:47,624
Het is een martelapparaat,
dat feitelijk niet één staart heeft.
283
00:26:47,765 --> 00:26:53,531
Het kunnen 16, 32 verschillende
zware stroken leer zijn...
284
00:26:53,656 --> 00:26:56,476
met aan het einde,
alsof het nog niet genoeg was...
285
00:26:56,608 --> 00:27:00,546
om de huid open te rijten,
en de aders bloot te leggen...
286
00:27:00,687 --> 00:27:03,070
zitten kleine metalen haakjes.
287
00:27:05,459 --> 00:27:10,100
Er worden daadwerkelijk grote
stukken vlees uit gereten.
288
00:27:10,242 --> 00:27:13,608
Het was ondenkbaar,
onuitsprekelijk wreed.
289
00:27:30,131 --> 00:27:34,135
Als de soldaten Jezus bespotten
met een rode mantel...
290
00:27:35,136 --> 00:27:37,806
en een kroon op Z'n hoofd...
291
00:27:39,891 --> 00:27:42,143
Heil aan de koning der Joden.
292
00:27:44,229 --> 00:27:48,817
...bootsen ze de viering
van een Romeinse zege na...
293
00:27:48,942 --> 00:27:53,780
door een Romeinse imperator, die
in z'n strijdwagen door Rome rijdt.
294
00:27:56,866 --> 00:28:02,789
Naar wat de evangeliën vertellen,
legt Jezus Zich bij Z'n lot neer.
295
00:28:02,914 --> 00:28:07,043
Bij dat lot horen marteling
en de dood aan een kruis.
296
00:28:07,168 --> 00:28:13,133
Er was geen ontkomen aan. Het hoorde
bij Z'n missie en dat aanvaardde Hij.
297
00:28:17,095 --> 00:28:20,056
Dit is het toneel van kruisigingen.
298
00:28:21,975 --> 00:28:26,896
Het herinnert iedereen eraan
dat je niet de orde moet verstoren...
299
00:28:27,022 --> 00:28:33,069
je tegen Caesar moet verzetten
of het volk moet verenigen.
300
00:28:36,614 --> 00:28:40,326
Ik heb wel vaker
mensen laten martelen.
301
00:28:40,452 --> 00:28:43,621
Ze zeggen alles
om de pijn te laten stoppen.
302
00:28:46,207 --> 00:28:52,714
Maar deze man eiste niets,
wilde niets.
303
00:28:53,590 --> 00:28:55,216
Aanschouw deze man.
304
00:28:57,844 --> 00:29:02,390
In Johannes presenteert Pilatus
Jezus aan de autoriteiten...
305
00:29:02,515 --> 00:29:06,478
toegetakeld en bebloed,
en Hij draagt een doornenkroon.
306
00:29:06,603 --> 00:29:10,523
En hij doet de onsterfelijke
uitspraak: Zie deze man.
307
00:29:10,648 --> 00:29:15,195
'Ecce homo.' Pilatus bespot mogelijk
de Joodse autoriteiten:
308
00:29:15,320 --> 00:29:18,156
'Zie jullie koning eens.'
309
00:29:19,699 --> 00:29:24,120
Ik wilde zien
of ze hem nog steeds wilden doden.
310
00:29:24,245 --> 00:29:27,457
Dat mocht hun niet bespaard blijven.
311
00:29:28,333 --> 00:29:33,963
Konden ze het, na alle pijn
en het lijden, nog steeds verkroppen?
312
00:29:40,679 --> 00:29:43,264
Kruisig hem en rond het af.
313
00:29:48,269 --> 00:29:54,442
Pilatus' onwil om Jezus te executeren
lijkt deels politiek gedraai te zijn.
314
00:29:54,567 --> 00:29:58,571
Hij wil de hogepriester
z'n zin niet geven.
315
00:29:58,697 --> 00:30:03,243
Hij zegt liever
dat zijn wil geschiedt.
316
00:30:03,368 --> 00:30:06,496
Kruisig jij hem maar.
317
00:30:07,831 --> 00:30:14,838
Ook dit is een voorbeeld
van het machtsspel tussen de twee.
318
00:30:20,802 --> 00:30:25,932
Pilatus weet dat Kajafas Jezus niet
kan kruisigen. Hij laat hem weten...
319
00:30:26,057 --> 00:30:31,438
dat hij het laatste woord heeft
en dat Kajafas z'n plaats moet weten.
320
00:30:31,563 --> 00:30:36,067
Ik vind geen grond om hem
ergens van te beschuldigen.
321
00:30:37,277 --> 00:30:42,282
Er is een wet.
Volgens die wet moet hij sterven...
322
00:30:42,407 --> 00:30:45,368
omdat hij beweert
dat hij Gods Zoon is.
323
00:30:47,829 --> 00:30:51,750
Als Kajafas zegt dat Jezus beweert
Gods Zoon te zijn...
324
00:30:51,875 --> 00:30:57,047
staat Pilatus
als aan de grond genageld.
325
00:30:58,006 --> 00:31:00,675
Volgens de evangeliën is hij bang.
326
00:31:00,800 --> 00:31:05,305
Dit kan komen doordat hij gelooft
in de Romeinse goden...
327
00:31:05,430 --> 00:31:08,641
van wie er kinderen
op aarde rondliepen.
328
00:31:08,767 --> 00:31:13,063
Hij vraagt zich af of Jezus
een Hercules is, een halfgod...
329
00:31:13,188 --> 00:31:15,607
iemand die hij zou moeten kennen.
330
00:31:29,329 --> 00:31:30,914
Waar kom je vandaan?
331
00:31:36,836 --> 00:31:39,673
Weiger je met me te praten?
332
00:31:41,925 --> 00:31:43,968
Snap je het dan niet?
333
00:31:44,094 --> 00:31:48,264
Ik kan jou vrijlaten,
of je laten kruisigen.
334
00:31:50,266 --> 00:31:53,436
U zou geen macht over mij hebben...
335
00:31:53,561 --> 00:31:56,690
als die u niet
van boven werd gegeven.
336
00:31:58,775 --> 00:32:06,074
Ik vraag me vaak af wat Pilatus
echt dacht toen Jezus dat zei.
337
00:32:06,199 --> 00:32:11,287
Volgens mij dacht Pilatus:
Jij weet niet wat macht is.
338
00:32:11,413 --> 00:32:16,376
'Ik vertegenwoordig het Romeinse
Rijk, de supermogendheid van nu.
339
00:32:16,501 --> 00:32:19,212
Jij kent de macht van Rome niet.'
340
00:32:19,337 --> 00:32:25,552
Als Kajafas oppert dat Jezus
Gods Zoon beweert te zijn...
341
00:32:25,677 --> 00:32:28,972
lijkt dit averechts te werken.
342
00:32:29,097 --> 00:32:35,979
Die zinspeling zet Pilatus er niet
toe aan om in actie te komen.
343
00:32:36,104 --> 00:32:38,481
Er moet nog één stap volgen.
344
00:32:43,764 --> 00:32:45,933
Jeruzalem
345
00:32:48,602 --> 00:32:51,522
In de evangeliën
is Pilatus onwillig...
346
00:32:51,647 --> 00:32:56,027
en doet Kajafas z'n best
om Jezus gekruisigd te krijgen.
347
00:32:57,028 --> 00:33:02,116
Dit zegt meer over de situatie waarin
de evangelieschrijvers verkeren...
348
00:33:02,241 --> 00:33:06,078
die de schuld bij de Joodse
autoriteiten willen leggen.
349
00:33:06,203 --> 00:33:09,874
Als ze de Romeinen
hartelijker kunnen doen lijken...
350
00:33:09,999 --> 00:33:14,587
zullen zij makkelijker kunnen worden
bekeerd tot het christendom.
351
00:33:14,712 --> 00:33:18,424
Waarom talmt u?
U hebt de aanklachten en de dader.
352
00:33:18,549 --> 00:33:22,595
Ik zie geen redenen om hem
de doodstraf te geven.
353
00:33:22,720 --> 00:33:27,516
Hij moest leren dat ik aan Rome
gehoorzaam, niet aan dit volk.
354
00:33:28,851 --> 00:33:31,103
Maar natuurlijk...
355
00:33:31,228 --> 00:33:33,189
wist Kajafas dat.
356
00:33:33,314 --> 00:33:37,860
Als u hem laat gaan,
bent u geen vriend van Caesar.
357
00:33:37,985 --> 00:33:41,655
Wie zegt dat hij koning is,
staat tegenover Caesar.
358
00:33:42,823 --> 00:33:45,159
Dat is de troef van Kajafas.
359
00:33:45,284 --> 00:33:50,289
Op dat moment
speelt hij z'n laatste kaart uit.
360
00:33:50,414 --> 00:33:54,835
Hij beschuldigt Pilatus van verraad
als hij dit niet doorzet.
361
00:33:54,960 --> 00:33:57,088
Een tactische meesterzet.
362
00:33:58,214 --> 00:34:02,760
Pilatus was een gevangene
van politiek opportunisme.
363
00:34:03,636 --> 00:34:07,932
Hij had geen ruime
historische opvatting.
364
00:34:08,057 --> 00:34:11,310
Ik denk dat hij onzeker was.
365
00:34:13,270 --> 00:34:14,772
De hinderlaag.
366
00:34:14,897 --> 00:34:19,610
Kajafas wist dat ik me bij Rome geen
misstap meer kon veroorloven.
367
00:34:19,735 --> 00:34:21,862
Niet voor één persoon.
368
00:34:21,987 --> 00:34:27,201
Ik moest omzichtig te werk gaan,
vooral inzake Joodse gebruiken.
369
00:34:27,326 --> 00:34:31,789
Jeruzalem
31 n.Chr.
370
00:34:31,914 --> 00:34:37,003
Ik heb één fout gemaakt,
voor de glorie van Rome.
371
00:34:37,128 --> 00:34:40,006
Kajafas herinnert me er altijd aan.
372
00:34:45,928 --> 00:34:49,473
Pilatus was al eens gebotst
met keizer Tiberius.
373
00:34:49,598 --> 00:34:54,645
Hij had schilden besteld
die aan Tiberius waren gewijd.
374
00:34:56,397 --> 00:35:02,069
Als deze in Jeruzalem arriveren,
voelen de Joden zich beledigd.
375
00:35:03,738 --> 00:35:09,076
De naam van Tiberius staat erop,
plus diens titel:
376
00:35:10,161 --> 00:35:11,746
'Godenzoon.'
377
00:35:13,789 --> 00:35:16,709
Dat is vreselijke godslaster.
378
00:35:16,834 --> 00:35:21,339
Iemand klaagt hierover en
de klacht komt bij de keizer terecht.
379
00:35:21,464 --> 00:35:25,426
Tiberius vindt het terecht
dat ze boos zijn.
380
00:35:25,551 --> 00:35:30,848
Hij laat Pilatus de aanstootgevende
schilden uit Jeruzalem verwijderen.
381
00:35:32,141 --> 00:35:36,103
Wat Pilatus
met de schilden heeft gedaan...
382
00:35:36,228 --> 00:35:38,689
was in heel Judea bekend.
383
00:35:41,025 --> 00:35:44,987
De Joden wisten dat Pilatus
door Rome was gewaarschuwd.
384
00:35:51,660 --> 00:35:56,207
We moeten niet
Caesars ergernis wekken.
385
00:35:58,918 --> 00:36:00,461
Of wel soms?
386
00:36:04,632 --> 00:36:08,636
'Als u Jezus niet executeert...
387
00:36:09,553 --> 00:36:15,935
zullen wij melden dat u geen vriend
bent van Caesar en slecht regeert.
388
00:36:16,060 --> 00:36:22,400
We zullen een gezantschap sturen naar
Tiberius op Capri en u aangeven.
389
00:36:22,525 --> 00:36:26,946
Dan komt de boodschap eindelijk
bij Pilatus binnen.
390
00:36:27,071 --> 00:36:32,201
Moet ik jullie koning kruisigen?
-Wij hebben geen andere heerser...
391
00:36:33,202 --> 00:36:34,745
dan Caesar.
392
00:36:35,830 --> 00:36:40,334
Pilatus' baas is keizer Tiberius,
de machtigste man op aarde.
393
00:36:40,459 --> 00:36:45,339
Maar in Jezus' tijd is hij
paranoïde en slecht geworden.
394
00:36:45,464 --> 00:36:49,176
Hij kijkt toe hoe mensen
van 'n klif worden gegooid.
395
00:36:49,301 --> 00:36:56,142
Pilatus weet dat niet alleen z'n baan
gevaar loopt, maar ook z'n leven.
396
00:36:56,267 --> 00:36:59,770
Hij zal Tiberius niet
voor de voeten lopen.
397
00:36:59,895 --> 00:37:02,857
Dan zal ik
jullie koning voor je doden.
398
00:37:04,233 --> 00:37:10,239
In de evangeliën wordt Pilatus
overgehaald om Jezus te kruisigen.
399
00:37:10,364 --> 00:37:14,118
Hij vindt dat Jezus onschuldig is...
400
00:37:14,243 --> 00:37:19,582
maar hij wordt ertoe gedwongen om
iets tegen z'n zin in te doen.
401
00:37:22,001 --> 00:37:28,341
Als je kijkt naar hun gesprek,
veracht je hen allebei.
402
00:37:28,466 --> 00:37:32,928
Er zijn geen winnaars,
enkel verliezers, onder wie Jezus.
403
00:37:45,191 --> 00:37:50,905
Kajafas krijgt z'n zin, maar
hij is mij rekenschap verschuldigd.
404
00:37:51,030 --> 00:37:54,701
Ik zal het laatste woord hebben.
405
00:37:57,245 --> 00:38:01,249
Als we enkel de evangeliën lezen...
406
00:38:03,251 --> 00:38:09,424
zouden we misschien sympathie voelen
voor Pilatus als persoon.
407
00:38:10,592 --> 00:38:13,052
Hij is wijs en een krijger.
408
00:38:13,178 --> 00:38:16,931
Hij luistert naar z'n vrouw
en wil doen wat juist is.
409
00:38:17,056 --> 00:38:22,145
Dit staat in scherp contrast met de
historische figuur Pontius Pilatus.
410
00:38:26,524 --> 00:38:29,944
Pilatus moet
Jezus laten executeren...
411
00:38:30,069 --> 00:38:35,325
want hij moet doen wat goed is
ten opzichte van de keizer.
412
00:38:35,450 --> 00:38:40,663
Hij wil z'n functie behouden en er
mogen geen revolutionairen rondlopen.
413
00:38:40,788 --> 00:38:45,710
De Joden moeten onderworpen blijven
aan de Romeinen.
414
00:38:45,835 --> 00:38:50,632
Door dit alles zal hij niet
erg wakker hebben gelegen...
415
00:38:50,757 --> 00:38:54,135
van z'n besluit om
Jezus te laten kruisigen.
416
00:38:56,513 --> 00:39:02,977
Pontius Pilatus' handelingen
laten zien waar z'n loyaliteit ligt:
417
00:39:03,102 --> 00:39:07,565
Bij het Keizerrijk en bij zelfbehoud.
418
00:39:10,944 --> 00:39:14,239
Je hebt de aanklachten gehoord,
koning.
419
00:39:17,325 --> 00:39:21,830
Er is een troon voor jou.
In Golgotha.
420
00:39:24,749 --> 00:39:30,171
Veel scènes in het proces en de
executie van Jezus zitten vol ironie.
421
00:39:31,631 --> 00:39:35,176
De scène die wellicht
de meeste ironie bevat...
422
00:39:35,301 --> 00:39:38,138
is die wanneer Pilatus
z'n handen wast.
423
00:39:40,849 --> 00:39:44,352
Ik was m'n handen in onschuld.
424
00:39:49,357 --> 00:39:51,943
Het is jouw verantwoordelijkheid.
425
00:39:57,365 --> 00:40:00,201
Natuurlijk gaat hij niet vrijuit.
426
00:40:00,326 --> 00:40:05,123
Uiteindelijk is hij verantwoordelijk
voor Jezus' executie.
427
00:40:05,248 --> 00:40:11,004
Maar hij probeert
de schuld bij Kajafas te leggen.
428
00:40:13,882 --> 00:40:17,218
De evangelieschrijvers
proberen het besluit...
429
00:40:17,343 --> 00:40:20,597
meer bij de Joodse autoriteiten
te leggen...
430
00:40:20,722 --> 00:40:25,643
als degenen die Jezus afvoeren.
Maar historisch gezien...
431
00:40:25,768 --> 00:40:31,566
is het aannemelijker dat Pontius
Pilatus over deze beslissing ging.
432
00:40:40,241 --> 00:40:45,538
Historisch gezien zal Pilatus,
toen Kajafas Jezus bij hem bracht...
433
00:40:45,663 --> 00:40:50,752
diens kruisiging hebben bevolen
zonder met z'n ogen te knipperen.
434
00:40:50,877 --> 00:40:54,672
Zoveel gaf Pilatus niet
om die Joodse onderdanen.
435
00:40:54,797 --> 00:40:59,344
Hij zorgde er met Kajafas voor
dat er geen oproer uitbrak.
436
00:41:06,601 --> 00:41:09,896
Nog een dode,
wat maakt mij dat nu uit?
437
00:41:10,021 --> 00:41:16,110
Golgotha is gedrenkt in het bloed van
tallozen. Ik herinner me er niet één.
438
00:41:16,236 --> 00:41:20,615
Rome zal niet stilstaan
bij Jezus van Nazareth.
439
00:41:22,742 --> 00:41:25,119
Waarom zou ik dat dan wel doen?
440
00:41:25,245 --> 00:41:29,624
We mogen Kajafas en de Joodse
autoriteiten niets verwijten.
441
00:41:29,749 --> 00:41:35,380
Slechts één man kon Jezus ter dood
veroordelen: Pilatus, een Romein.
442
00:41:59,445 --> 00:42:04,284
Als Pontius Pilatus Jezus
van Nazareth niet had geëxecuteerd...
443
00:42:04,409 --> 00:42:07,412
zou hij
in de vergetelheid zijn geraakt.
444
00:42:07,537 --> 00:42:12,458
Dan was hij gewoon een prefect
in een afgelegen provincie geweest.
445
00:42:12,584 --> 00:42:16,963
Maar Pontius Pilatus heeft
een unieke nalatenschap.
446
00:42:17,088 --> 00:42:20,341
Zonder zijn besluit om
Jezus te executeren...
447
00:42:20,467 --> 00:42:25,513
zou er geen kruisiging,
wederopstanding of christendom zijn.
448
00:42:25,638 --> 00:42:29,893
Zijn nalatenschap voor
het christendom staat zo centraal...
449
00:42:30,018 --> 00:42:34,230
dat z'n naam voorkomt
in de christelijke geloofsbelijdenis.
450
00:42:34,572 --> 00:42:37,800
Vertaling: René van Vliet
36683
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.
Afrikaans
Albanian
Amharic
Armenian
Azerbaijani
Basque
Belarusian
Bengali
Bosnian
Catalan
Cebuano
Chichewa
Chinese (Simplified)
Chinese (Traditional)
Corsican
Croatian
Czech
Danish
Esperanto
Estonian
Finnish
French
Frisian
Galician
Georgian
German
Greek
Gujarati
Haitian Creole
Hawaiian
Hungarian
Icelandic
Indonesian
Irish
Italian
Japanese
Kazakh
Khmer
Korean
Kurdish (Kurmanji)
Kyrgyz
Lao
Latvian
Lithuanian
Luxembourgish
Macedonian
Malagasy
Malay
Maltese
Maori
Mongolian
Myanmar (Burmese)
Nepali
Norwegian
Pashto
Polish
Portuguese
Russian
Samoan
Serbian
Sesotho
Shona
Sinhala
Slovak
Slovenian
Somali
Swahili
Swedish
Tajik
Thai
Turkish
Ukrainian
Urdu
Uzbek
Vietnamese
