All language subtitles for Nad Niemnem odc 3 - 1986

Potem odsunął mnie od siebie i
powiedział Pan Andrzej Korczyński nie

Korczyna kazał mi iść, powiedzieć, że
zginął w tym lesie.

Tu leżą.

W tej mogile.

Ilu?

Czterdziestu.

jakieś ptasze wolne.

Proszę przyjąć wyrazy szacunku i
prawdziwej życzliwości.

Dziękuję, chociaż nie rozumiem.

Być może już wkrótce będę mógł
powiedzieć coś więcej?

Jeżeli pan szykuje sobie jakąś nową
zabawę, to... Nigdy nie mówiłem

Pan wybaczy, wujenkę znajdzie pan w
buduarze.

Pełś Różyc też powiedział, Maria,
jamais, impossible, ale po rozmowie z

żoną już zaczyna się zastanawiać.

Gdybym to słyszała od kogoś innego, nie
wierzyłabym.

Właściciel takiej fortuny, nazwiska, pan
Różyc?

Po prawdzie to des... Perat lamentujący
nad ruiną swojego zdrowia i

zmarnotrawionym życiem. Ale moja żona
powiedziała, jeżeli przy Justynie

cię twoja apatia, to się z nią żyj. Pani
wie, jaka Marynia potrafi być

bezpośrednia. I śmiała.

Za wczoraj pojechała do Wolowszczyzny i
bardzo długo z Różycem rozmawiała.

I z czym wróciła?

Wróciła rozradowana.

Bardzo liczy na pani dyskrecję, droga
pani Emilio.

To zrozumiałe.

Rozczarowanie mogłoby być zbyt bolesne.

Bo ja jednak sądzę, panie Bolesławie, że
do oświadczyn nie dojdzie.

Teofil Różyc, Justyna Orzelska.

Życzyłabym tak wielkiego szczęścia
Justysi, bo marzyć o nim chyba nie

Ale... Nie.

Nie.

Takie rzeczy się nie zdarzają.

Zatrzymaj.

Czyje to pola, Józefie?

Pana Korczyńskiego?

Wiesz, wyjaśnię, panie. U pana
Korczyńskiego żniwiarka pracuje. Za

ludzi kosi, a może nawet za dwudziestu.

Taka zmyślna maszyna. Baby tylko idą za
nią i zbierają. Do kogo więc należą te

pola? Do nich wszystkich.

Do bohaterowiczów.

Zawracaj. To nie jedziemy do Korczyna?
Zawracaj!

Spinkują sobie ze mnie, że trzeciego
męża mam.

A co to moja wina, że mnie Pan Bóg,
towarzyszu, z życia zabierał?

Kiedy Jerzy?

Ojciec Janka zginął, no to wyszłam do
jaszmąca.

A, bo to tam umarłym z tego, że żyjącym
życie w następie ubiega.

O, jedno schodzi, drugie zachodzi. A z
etmetkiem jak z kotłem, ani wełny, ani

mleka.

A z tym jaszmącem to antolkę miałam. A
kiedy drugi raz owdowiałam, to wyszłam

Starzyńskiego. Ale on siedmiu rodziców
już miał.

Ciasno było, no to musiałam antolkę
Anzelbowi i Jankowi oddać. A Janek?

Dobry. Siostrę na rękach nosił.

Taki on dobry.

A to, Antolka, może nieprawdę mówię?

Prawdę, matko.

Drugiego takiego brata nikt nie ma.
Słyszy, panienka?

Ale koniec tego saki, że pani z
Tarzyńska masz dwoje dzieci, a żadnego

wyhodowałaś. Jak kusawka.

A co pani Fabianowej do tego?

Niech lepiej pilnuje, żeby Alżunia za
mąż wyszła. Bo jeszcze moja Antolka ją

przegoni. Bardzo słusznie.

Tylko nie zdąży, bo moje zapowiedzi już
wyszły i wesele po żniwach.

Panienkę przyjdę osobno, zaprosi mnie.

Tak, panienko.

Służała pani starzyńska, wesele po
żniwach. A pani innego Janka kiedy? Na

starego kawalera chcesz go wychirować? A
może on zdjęcia nie ma?

Mój Janek? Niech pani Fabianowa patrzy,
kto tam kogo goni. Jak pan nadmuntowna

na mojego Janka spogląda.

Pana Jana to tylko końmi doścignąć można
i to niełatwo.

Wynajmniej udało się jednak.

Zobaczymy. Zobaczymy wszakże, jak to
będzie, gdy nałożymy snopy.

Ano, zobaczymy. Wijo!

Wisto!

Promocja dla mnie to wielka i radość
witać panienkę.

Nie będę przeszkadzać?

Szkod, że panienko. Raz mi mu robota
pójdzie.

No podawaj.

Widzę, że uśmiechnął się panienkę
zobaczywszy, a od rana w zastępie

gęby do nikogo nie otworzył.

O, pytać nawet nie muszę, skąd ten
zastęp na niego przychodzi, bo wiadomo,

trzydziestka mu idzie, a bez kochania
żyje.

Żenić mu się tak.

Bo to widzi panienka, że w Jadwiską do
Muntówną od dzieciństwa lubili cię.

I Sri Anselm tylko czeka, żeby ich
pobłogosławić.

Dziewczyna w sam raz dla niego para.

Pracowita, poczciwa, śliczna.

Całe gospodarstwo na nią spadnie po
dziaduniu.

A mówią, że pięć tysięcy rubli warte.

Matko. A warte, warte.

Jeszcze dziadunio pobłogosławi. I ja
pobłogosławię? Jak do ucarza pójdą?

Przestańcie, matko.

Ech, jaki to wstydliwy zrobił się.

O kochani żeniarce nawet wspomnieć nie
pozwala.

A wszystko jedno, w swoim czasie i tak
ożenić mu się przyjdzie.

A jak nie?

Jeszcze tego nie było, żebym nie kto do
czego przymusił. Życie cię, synku,

przymusisz, życie.

No podawaj, podawaj.

Niech panienko wybaczy, mój matko.

Rzadko mnie widzi.

Nie może o mnie wszystkiego wiedzieć.

Ale szczęścia pańskiego pragnie.

Święta prawda, panienko.

Tylko, że on tego nie rozumie.

Tego, co ja, matko, rozumiem, jeszcze
powiedzieć nie mogę.

Jadwiśka do mojego Janka śpiewa. Teraz
on powinien się odezwać.

To teraz niech pokaże, czy lepiej
powozi, żebyś... Nie ma mi!

O

cóż

to, panienka, taka cmentna zrobiła się?

Dla jakiej to przyczyny?

Właściwie to ja nie wiem, po co tu
przyszłam. Co ja tu robię między wami?

Stoję i patrzę, jak wszyscy pracują.

Poszła bym sobie, ale i w domu nic.

Także nic.

Tylko oto, panience, się rozchodzi.

No to prosimy z nami. Naśpij, robaczku,
spróbuj.

Antolka, chodź, pokaż panience, jak się
to robi.

No naśpij.

Spróbuj, robaczku.

Panienku, ja nie tak.

Ja panience pokażę.

Proszę, panienka, spróbuję.

Już ci lepiej.

A widzisz, owaczku, wnet cię nauczysz.

Tylko gorsecik trzeba zdjąć i kaptanik
luźniusienki założyć. Jakże to?

Ano, no, kaptanik taki odluźnienki,
sobotniusienki. I jak się że trzy z

zabeźmie, to z dziesięć kopów zboża
Janekowi uciema.

No jazda, robaczku!

No i co, nie boisz się go?

Ani trochę.

Chodź, pokażę ci go. Chodź.

Tu gdzieś był, przy kwiatku.

No gdzie?

No tu.

Tu? Nie ma, poszedł sobie.

Wąż pełznie, Leoniu, pełznie.

On od te... uciekł.

Powiedz mi, Leoniu, czy ja ciebie też
już nie rozumiem?

No, tatusiu.

Nic, nic.

A to tamto tego ten... Witolda nie
widziałaś. Nie wiesz, gdzie jest? Wiem!

we wsi. Jacice łowi na nie mnie.

Jacice?

A ze mną?

A dla mnie?

Nigdy jak dawniej.

Pan Teofil, mamo, chciałby się pożegnać.
Już?

Miałam nadzieję, że napijemy się
herbaty. Będę zaszczycony, jeśli

przy następnej okazji.

Pan Teofil się śpieszy, ponieważ wyobraź
sobie, mamo, rządca na niego czeka.

Zabiera się pan do porządku w swoich
majątkach?

To bardzo dobrze. To znaczy, że zostaje
pan w kraju? Tak. Jeśli powiedzie się

pewien mój zamysł, będę mógł częściej i
dłużej.

przebywać w Osowcach.

Żegnam.

Było nam bardzo miło.

Mnie również.

Żegnam.

Pan Różyc staje się nudny.

Najpierw hulał z baletnicami.

Przechulał ponad pół miliona rubli. A
teraz zaczyna prawić morały. Tutaj,

powiada panie Zygmuncie, tu jest nasze
miejsce.

A nie jest?

Mamo, chociaż ty... Nie nuć, prawda?

Jeśli pan Różyc zrozumiał, to może i ty
kiedyś pojmiesz.

Teofila coś odmieniło.

Co?

Albo ktoś.

Ale przejdzie mu to.

Na pewno mu przejdzie.

Helu nazywa ten swój pokój.

A kiedy okno otworzył, o, chleb jadł, to
prędko się odżyje.

Żeby z fuzji mu nad głową wystrzelić,
Ani poruszy się, ani przemówi. Żadne

krzyczenie, ani proszenie nie pomoże.

Taka jakaś, taka jakaś duszna choroba go
nachodzi.

Sam prześ się potem dźwignie się i
odżyje.

Chodźmy.

Okręcać trzeba i okręcać.

No, spróbuj, robaczku, spróbuj.

Chodź.

Ciężko.

Ręce niezwyczajne.

Zaprawia izby. Proszę.

Ładnie tu.

Bardzo lubię jasne pokoje.

Bardzo proszę.

Proszę.

Alżunia Fabianówna chce przyjść i
panienkę na wesele prosić. Na pierwszą

drużbantkę. A kto będzie pierwszym
drużbantem?

Kazimierz Jaśmont.

Zgodzicie, panienka?

Naprawdę ja nie wiem.

Taka drżbantka jak pani, całemu weselu
promocji doda.

Panienka ze dworu, samego porcyna.

Pana Witolda będą prosić.

No, świeżusieńki, chłodziuteńki. Jan
wczoraj podbierał.

A mnie pszczoła urządliwa.

Czy mi się tylko tak wydało, czy do
prawdy głos

panny Justyny usłyszałem?

Przed próg nie witam.

Przed próg nie witam, niezgoda.

jaka mogłaby z tego pomiędzy nami
wyniknąć.

A ja sobie niezgody z panią nie życzę.

Witam, panie. Nie życzę.

Żniwowała na naszym pulku.

Z Jankiem na mogiłę jeździła.

Dobry wieczór wszystkim.

O, przecież miodie państwa dostaje
bardzo słusznie.

To skosztuj, robaczku, skosztuj.
Dziękuję, bynajmniej nie przyszłam w

ale ze sprawą do panienki.

Czy Antolka już coś mówiła?

Jakże, tylko o twoim narzeczonym
zapomniałam.

Praneś mu na imię.

Młodziesieńki, tylko taki malutki.

Drobnienki, ale mileńki.

I dobry.

Czy panienka zgodzi się być pierwszą
drużbanką na moim ślubie?

Bardzo proszę.

W imieniu swoim i rodziców moich i
Franusia.

Nowiny.

Prawdziwe nowiny.

Ale suknię musiałabym szyć.

Nie wiem, czy zdążę. Kiedy to będzie?
Dopiero po młotach.

Jeśli tak, to chętnie. Bardzo słusznie.
Dziękuję pięknie panience.

Biedne wszystko oścu powiedzieć, bo
siedzi i wąsy gryzie.

Może pójdziemy nad rzekę zobaczyć, jak
łapią jacisę.

Chodźmy. Zaraz, tylko do koni zajrzę.

Po co się łapie te muszki?

Żeby rozsypać na polach, dla
podniesienia urodzajów.

Biedne muszki.

A pan Witold?

Czy poczekamy na niego?

Syn pana Korczyńskiego tutaj.

I siostrzenica jego z nami.

Nie spodziewałem się już w życiu swoim.

Nie spodziewałem się.

Witold.

A, to ty.

Widziałaś może Witolda?

Tak, wujku, z rybakami jacice łowi.

Z rybakami, powiadasz, pływa w łazen, a
w domu nigdy go nie ma.

Nigdy.

Dobranoc, wuju.

Dobranoc.

Dobranoc.

Jesteś wreszcie. O północy panienka ze
spacerów wraca.

Pinszuję, ale nie zazdroszczę.

Myślałam, że ciocia już śpi.

I dlatego tak się skradałaś.

Pewnie, że mnie lepiej w łóżku leżeć, bo
jestem stara. A tobie spacerować, boś

młoda.

Miotwy żadne nic z sobą nie przyniosłaś?

Co robiłaś?

Widziałam, jak się stroiłaś i przed
lustrem loczki układałaś.

Byłam pewna, że spodziewasz się wizyty
bogatego konkurenta.

A ty na cały wieczór zginęłaś. Gdzie
byłaś? Znowu tam?

Dwóm bogom służyć nie można.

Po chłopskie miotły chodząc, królewicza
możesz stracić.

Dlaczego tak do mnie mówisz, ciociu?

Kieruwa przyjechała.

Dwie godziny przesiedziała.

Gdzie jesteś, pytała. Co robisz? Czyś
poweselała, czy dalej taka sama.

O Zygmunta Korczyńskiego nawet
natrąciła.

O Zygmunta?

Tak, tak.

Bo na swatkę siebie kierowała i chciała
wiedzieć, co jeszcze o nie myślisz. A

ja... Ciotko!

Nie przerywaj!

A ja powiedziałam, że ten ciamajda dawno
ci wywietrzał z głowy.

Więc zaraz zaczęła o swoim kuzynku,
Różycu, gadać.

Jakie mu jeszcze majątki zostały, jaki
on dobry, ale nieszczęśliwy i że

pragnęłaby, aby się ożenił i w
owszczyźnie osiadł. Bo to jedna mogłaby

jeszcze uratować.

No i tak w kółko, Macieju.

Ciągle pytała, gdzie ty jesteś.

No to mogła ciotka powiedzieć.

A po co?

Kirłowa chce swojego kuzyna od baletnic
zagranicznych i bankructwa wyratować.

Ciebie nabło przyjść i osadzić, więc
niech ratuje jej osadza.

Mnie? Po co pytać, skoro wiesz?

No, teraz możesz się położyć i o
panowaniu w pałacu marzyć.

No, nie kieszysz się?

No mu.

Wzięło cię jednak.

A ty, ciociu?

Czemu ty nie chciałaś wyjść za niego?

Ja?

O kim ty mówisz?

O Anzelmie Bohaterowiczu.

A cóż ja?

Jego żoną?

Czy on... On sam ci to mówił?

Wspominał mnie?

Wspominał.

Co ci mówił?

Mówił o waszej młodości.

Dlaczego, ciociu? Dlaczego mu odmówiłaś?

Chcesz wiedzieć?

Przez ciekawość, dlaczego panna
kawalerowi harbuza dała.

Pewnie myślisz, że o czymś ciekawym
posłyszysz.

O przeszkodach, tragediach.

Pan Andrzej powiedział, że...

Że pracy się bałaś.

To dobrze, że tylko tyle wie.

Bo ja, Justysiu, jeszcze bardziej niż...
pracy na roli...

bałam się ludzkiego śmiechu.

Jak to?

Śmiechu?

Tak, tego najbardziej.

Dopóki tu się gotowało, wszyscy biegali
z pozapalanymi głowami.

Wszyscy mówili o równości.

Obejmowali się i ściskali.

Pan chłopa w karecie woził i prosił,
kochaj ty mnie chociaż trochę, nazwaj po

imieniu.

Ale kiedy pożar zgasł i w krwi się
utopił, na zgliszczach jak

dawniej pojawiły się góry i doliny.

I znowu pan był osobno.

I chłop osobno.

I każdy, kto na mnie popatrzył, mówił...
To ślicznego konkurenta Marteczka sobie

znalazła.

On własnoręcznie gnój na pole wywozi.

Musi od tego bardzo śmierdzieć.

Czy pana Marta lubi takie perfumy?

Paliłam się ze wstydu.

W nocy płakałam i tęskniłam.

A w dzień zapierałam się i sama Anselma
wyśmiewałam przed ludźmi.

Jeden tylko Benedykt mnie drwił, bo nie
tak prędko jak inni zapomniał,

że jego brat Andrzej

Do jednej mogiły położył się.

Z bratem Anselma.

Wiesz, ciociu, byłam tam. Widziałam
mogiłę.

Z nimi?

Z Anselmem?

Z Janem.

Pan Anselm nie czuł się dobrze.

Biedak.

A może ty, ciotko, biedniejsza jesteś?

Ja?

Nie.

Ja kontenta jestem.

Sława i honor mnie się należy za to, że
krów nie doiłam, że nie żęłam, że

wyratowałam się od wstydu i śmiechu
ludzkiego.

Wieczny honor.

Ty, ciociu, naprawdę chora jesteś.

A może dałabyś się zbadać i zaczęła
leczyć, co?

Daj mi spokój z tymi doktorami.

Kładź się spać. Dobranoc.

Dobranoc.

Dzień dobry, pani.

Dlaczego pani dzisiaj taka smutna?

Czy dlatego, że ktoś malować już pani
nie chce, że jest bardzo niedobry?

On doskonale wie, że pani go kocha,
tylko pani nie wie, czy nadal jest

O nie.

Ktoś jest po prostu trochę kapryśny,
trochę znudzony, a

co do serca, to bije ono tak samo, a
może nawet goręcej dla niego.

Tylko dla niego.

Zaszkadzasz mi, klociu.

Przenówiłeś? Wiesz, że zawsze mi miło,
gdy jesteś przy mnie blisko.

Co czytasz?

Wiersze Leopardiego. A ty?

Co przyniosłaś? To?

Alfred Misek.

Z twojej biblioteczki. A właśnie
przywieziono go z Korczyna. Skąd się tam

Pożyczyłem go stryjęcy albo panie
Teresie. A może komuś innemu?

Tak. Pannie Marcie.

Jeśli chcesz czytać, weź sobie cel.

Czy słyszałeś?

Panną Orzelską ktoś bardzo się
interesuje. Podobno będzie się

Kto?

Pan Różyc.

Kurde, Różyc nigdy się nie ożeni.

A tym bardziej z Justyną. Owszem.

Pan Kirło mówił mi, że jego żona pracuje
nad skojarzeniem tego małżeństwa. A

zdecydowanie się pana Różyca jest tylko
kwestią czasu.

To niemożliwe.

Różyc tu był godzinę temu i nic nie
mówił.

Tobie miał powiedzieć?

Tobie?

Wyjeżdżasz? Muszę.

Dokąd? Do Korczyna.

Zygmusiu!

Proszę cię, nie jedź, proszę cię.

Dlaczego? Mam interes do stryja
Benedykta. To zabierz mnie ze sobą. Po

Będziemy mówić o gospodarstwie, to
nudne.

Ty?

O gospodarstwie?

Przecież wrócę.

Do niej pojechał.

Do niej.

Do niej, do niej, do niej, do niej!

Dokąd pan Zygmunt pojechał?

Do Gorczyna, proszę jaśnie pani.

Jak powróci, powiedz, żeby zaraz
przyszedł do mnie.

Tak jest, proszę jaśnie pani.

Dzień dobry.

Czy coś się stało, Zygmuncie? Nic,
stryju. Przejedzałem i postanowiłem

A to świetnie zrobiłeś, bo mam dobry
dzień.

A właśnie dostałem list od adwokata,
który prowadzi proces z bohaterowiczami.

O co, stryju?

Jak to o co?

Ja o szkody, oni o pastwiska.

Przegrali z kretetem i będą mi musieli
zapłacić tysiąc rubli. O, to dla nich

chyba duża suma.

A dla mnie nie.

Jeżeli nie będą mieli pieniędzy, ja
licytować zacznę. Krowy, konie, niech

nauczkę i po cudze nie sięgają. Właśnie
piszę do sądu w tej sprawie. To ja

chyba, któryowi przeszkadzam. Wieczorem
poczta z miasteczka odchodzi. Umyślnego

z listem pchnąć muszę. Idź do kobiet, a
jak skończę, to sobie pogadamy.

Co cię do mnie sprowadza?

Niegościnne.

Nie prosisz, żebym usiadł? Proszę,
siadaj.

Całkiem zręczny pejzażyk.

I przyjechałeś specjalnie z Osowiec,
żeby mi to powiedzieć?

Tak.

A ponadto chciałbym ci zadać jeszcze
jedno pytanie.

Słucham.

Doszło do mnie.

Mówiono mi, że Teofil Różyc stara się o
twoją rękę.

Czy gdyby ci się oświadczył, wyjdziesz
za niego?

Jakie masz prawo, kuzynie, do zadawania
mi takich pytań?

Nie rozumiesz?

Czy udajesz?

To prawo miłości.

Już zapomniałaś?

Wyjdź.

Zygmuncie, bardzo cię proszę, wyjdź.

Każesz mi wyjść, ponieważ się boisz.

Siebie samej.

Bo mnie nie masz się powodu lękać.

Pragnę jedynie, żebyś zwróciła mi swą
przyjaźń i ufność.

Niczego więcej nie zażądam.

Niczego. Jesteś wspaniałomyślny,
kuzynie.

Ale ja nie boję się ani siebie, ani
ciebie.

Bo wszystko między nami już wygasło.

Nie wierzę. Kochałaś mnie.

Kochałam.

Jeszcze wtedy, kiedy wróciłeś z
zagranicy. Żona ty już.

I uciekałam, kiedy wróciłeś do Korczyna,
bo wiedziałam, że wszystko wraca.

A potem były imieniny cioci Emilii.

Zbliżyłeś się do mnie, a ja zobaczyłam
łzy w oczach twojej żony.

Co mi złego uczyniła ta kobieta, aby
miała przeze mnie płakać? Ja nie chcę,

ktokolwiek przeze mnie płakał.

Klotylda, ją można uszczęśliwić jednym
gestem.

Jednym słowem. Zostaw to mnie.

Ja nie rozumiem.

Czyżbyś proponował mi miejsce w
trójkącie?

Nie nazywaj tego tak.

Widzisz, wydaje mi się, że wszystko we
mnie umarło.

Nie mam żadnego bodźca do życia. Nie
mogę tworzyć.

Zamieszkaj w Osowcach jako siostra mojej
samotności, jako moja muza.

Będziemy tam razem, zawsze razem,
nierozłączni.

Wyjdźcie od brudnego, podejrzliwego
świata.

W Osowcach?

Co ty mi proponujesz, Zygmuncie?

Jak śmiesz? Jakim prawem?

Prawem miłości. Ona wszystko uświęca.
Nie nazwę.

I kończmy już tę rozmowę.

Gdybym cię jeszcze kochała, przestałabym
w tej chwili po twojej propozycji.

Wolisz wowszyznę?

Wolisz pana Różyca? Ile bo jest jego
milionu? Być może.

I wyjdź wreszcie.

No, wyjdź.

Mama życzyła sobie widzieć się ze mną.

Czy coś się stało?

Była u mnie klotylda.

Zrobiłeś jej wielką przykrość wyjazdem
do Korczyna.

Musiałem porozmawiać ze Stryjem
Benedyktem.

A w drodze powrotnej powziąłem pewne
postanowienie.

Niezmiernie ważne postanowienie.

Ja tu sznę, mamo.

Przez ciebie.

Przeze mnie?

Tak.

Wychowywałaś mnie w kulcie rzeczy
wniosłych i pięknych.

Przygotowałaś do zadań niepospolitych.

Wysłałaś w wielki świat, a teraz?

Co teraz?

Mówiłem.

Chnę tutaj, duszę się.

Jest niepodobieństwo na tym, po takim
wychowaniu.

Krzesłości, studiach, podróżach. Został
na zawsze przykuty do tego kawałka

ziemi. Do tych stajen, obur.

Ks. Do okropnego rządcy, którymi ciągle
klekocze o gospodarstwie.

Do tych sąsiadów pospolitych. Wszyscy
tutaj zabiedzeni jacyś. Kłopotani,

zalęknieni. Wszyscy ciągle po czymś albo
po kimś płaczą. Coś wspominają.

Stąd postępność, przygnębienie płynie.

I dławi mnie jak globus, dławi tę biedną
stryjankę Emilię.

A tam... Tam nawet niebo jest inne.

I ludzie, pogodni, weseli.

Tam to znaczy gdzie?

Na granicę.

W Europie.

Uciekajmy stąd, mamo.

Sprzedajmy osowce i wyjedźmy.

Nigdy się na to nie zgodzę. Nigdy.

Dlaczego?

Mamo, dlaczego?

Dlatego właśnie o czym mówiłeś.

Że każdy tutaj kogoś lub coś wspomina.

Ja również.

Ależ to jest krańcowy idealizm.
Wskazywać się na wieczny smutek. Jeszcze

pociągać za sobą. Przecież ty również
jesteś idealistą.

Naturalnie. Mój jednak idealizm to wiara
w sztukę.

A mamy w przeszłość. Nie wyrzeknę się
jej.

I nie musisz. Nie wyrzekaj się.

Ale wyjedźmy stąd, bo tu w tej
pospolitości każdy idealizm przemienić

gorzknienie, w prostrację. Ja zginę,
mamo, w tym ponurym kraju.

Wyjedźmy. Tu jest moje i twoje miejsce.
Tu jest twój dom.

Przywiozłeś do niego żonę i tu powinny
się rodzić wasze dzieci.

Boże, żona, dzieci.

Nie rozumiem cię, Zygmusiu.

Czyżbyś nie kochał Klotyldy?

Ależ owszem, owszem.

Mam do niej przywiązanie.

Ale nie wystarcza mi ona.

Nie dorosła do moich duchowych potrzeb.

I ta jej wieczna czułość, paplanina.

Podejdź tu, synku.

I usiądź.

I powiedz mi tak szczerze, jak tylko
matce powiedzieć można.

Kochasz inną.

Ależ, mamo... Jeszcze nie zaprzeczaj, bo
być może oboje popełniliśmy wielki

błąd. Ja walcząc z twoim młodzieńczym
uczuciem...

A ty ulegając zbyt szybko.

Wyznaj mi więc, bo czuję ciężar na
sumieniu.

Wyznaj mi, czy byłbyś szczęśliwy, gdybyś
ożenił się z Justyną?

Z Justyną?

Byłeś przecież w Korczynie.

Wracasz od niej, powiedz więc, byłbyś
szczęśliwy?

Bardzo wątpię.

Rozczarowałem się do Justyny zupełnie.

Jest zimna i ograniczona. Przyjmuje pozy
bohaterki, filozofki, ale to

prostaczka. Nie pasowałaby do naszego
towarzystwa. Nie wiem, jak Różyc sobie

wyobraża. To cię ugodziło i dlatego
chcesz wyjechać, żeby nie widzieć już

która cię odtrąciła.

A to znaczy, że nie kochałeś nigdy
naprawdę Justyny.

Ani Klotyldy.

Że kochasz tylko siebie.

Ja zaś marzyłam, że tu właśnie, w
otoczeniu rodziny, na ziemi, która cię

wykarmiła i... Oszczędź mi, mamo, tych
wywodów. Jeżeli zdecydowanie odmawiasz

sprzedaży osobist i wyjazdu, kończmy tę
rozmowę, która ani dla ciebie, ani dla

mnie nie jest przyjemną.

Owszem, od śmierci twojego ojca nie
przeżyłam tak bolesnej chwili.

Po prostu zrozumiałam dziś, kim jesteś
naprawdę.

I boję się, że po mojej śmierci
dopuścisz się zdrady.

Jakiej? Ten, kto teraz opuszcza nasz
kraj, jest zdrajcą.

Jak samolub nie chce się z nami łamać
chlebem cierpienia.

Rzuca ziemię, ucieka z szeregów, żeby
prowadzić życie wygodne i przyjemne.

Jestem artystą, mamo. Chcę malować. Tu
właśnie powinieneś.

Ten kraj potrzebuje artystów.

Potrzebuje każdego umysłu, który go
wydźwignie z położenia, w jakie popadł.

Przypomnij sobie ojca.

I z tego samego źródła zacznij czerpać
siły i moralną wielkość.

Mój ojciec był szaleńcem!

Zygmuncie! Tak jest!

Szaleńcem i to szkodliwym!

Boże!

Mój Boże!

Niech mama wybaczy.

Ale mam prawo tak mówić.

Bo tam, w tych szczęśliwszych krajach,
nieraz czułem przybite do mego czoła

piętno niszczości.

I niechęć.

Przez to, że dwakroć uboższy od nich
byłem. Dlatego, że mój ojciec jemu

Przykro mi.

Ale z mamą o tych sprawach pokojnie
rozmawiać niepodobna.

Co to za kraj?

Co się tu w ogóle dzieje?

I dlaczego?

Gdybym o tym gdzie indziej opowiadał,
nikt by mi nawet nie uwierzył.

I nie zrozumiał.

Dobranoc, mamo.

Ciebie w nieważu, Andrzeju.

Pamięć twoją.

Ja wybaczyć mu tego nie mogę.

A ty, jeśli mnie słyszysz, jeśli
słyszysz,

wspomnij dzień, w którym go dzieckiem
żegnałeś i

módl się za niego.

Pajulek powiadał, że nie będę miała
śmiałości iść do dworu. Z radą wystąpił,

żebym koło oficyny szła i w kuchni
spytała, czy do panienki można. Ale ja

wstanka. Bardzo słusznie. Powiadam
wtedy, pójdę sobie prościutko,

niech się nie w ganku zobaczyłam
panienkę.

Dobrze zrobiła się, Rżuniu. Bardzo
słusznie, bo niby czegoś miałam się bać.

to, jak kraść przyszłam?

Albo psem jestem, żeby mnie można było
wypędzić. U ojca mieszkam, u matki.

Cudzego chleba nie jadam, więc nie my
dlaczego. Ktoś miałby mieć nade mną

przestrach. Bardzo się cieszę, że
przyszłaś, ale ja naprawdę lubię do

bohaterowicz chodzić. A, ja tak myślę.
Ale ojciec, ambicjant wielki, powiedział

sobie, że nie może zdzierżyć, że
panienka ciągle u sąsiadów bywa. Powiada

idź do dworu, zaproś panienkę, przystań
na rzeczanego.

To pan Franciszek ma przyjechać?

No, już jest.

Ale jaki tam z niego pan!

Drobnienki on, ale taki... mileniki.

Wydaje się jak waranek. Bardzo słuszne.

Już idą. Niech się Pawian ogarnie i do
witania gotuje.

Proszę.

Największej nie dziękuję, że otrzymać
mogłem tę promocję.

Proszę, panią dobrodziejkę, naprzód
postąpić. Proszę, proszę, z

proszę.

Nie ze wszystkiemu na sytuację, jak to
na małym gospodarstwie. Pani do tego nie

nawykła, a ja kiedyś większe życie
miałam. Giecołdówna z domu jestem.

tylko giecołdy w pamięci zasadzone. A
naszym gościowi czas przedstawić

przyszłego zięcia naszego.

Proszę.

Pan Starzyński ze Starzyn. Mąż
dawniejszej pani Jeżowej. Matki Janka

Bohatrowicza. A to Alżuni Kawalec.
Franciszek Jasmont.

Prosimy, prosimy.

Proszę. Panie Franciszku, proszę
przynieść krzesło dla panny Justyny. A

I miseczkę porcelanową.

Chleb. Święta rzecz.

Proszę, panienko.

Proszę bardzo.

Bardzo proszę.

Panie Franciszku, panna Justyna taką
łyżką miodu nakładać nie będzie.

Proszę. Proszę przynieść nową z komody.

Elżuniu twój narzeczony dobrze wie,
gdzie co jest.

Przecież mówiłam, że w komodzie.

Za kamułę bym nie wyszła.

Mój ojciec wie co, ulów miał dwakrot
tyle i dostatków tyle.

Cóż, przysłał mnie, robotnej pszczole,
do biedniejszej pasji.

Mórczy do zimności.

Z wszelkiej rzeczy badania do lamentu
wywodzisz.

Wiadomo, im gorszy koła, tym gorzej
skrzywia. A co ci dopiero?

Skrzypiącego drzewa dłużej.

A pan dobrodziej dobrze wiesz, od czego
moje zdrowie na suche lasy poszło.

Najwięcej od tej wody, co mi ją tyle lat
dźwigać musiała. Choć giecą dówna z

domu jestem i do takiego harowania
uzwyczajenia nie miałam.

Witold mi mówił, że rozmawiał z panem,
panie Fabianie, o kopaniu studni.

Mówił? Dobra myśl. Ale teraz inny kłopot
mamy.

Jakiż to?

Proces przegraliśmy.

Tysiąc rubli będziemy musieli zapłacić.

Jeśli pan Korczyński się nie zlituje, to
rbami pójdziemy. Tatku, panie Justynie

może przykro słuchać o tym.

Cóż ona winna?

Adwokat zawinił psia wiara. Termin
apelacji przegapił.

Paniom pięknie.

Pannę Justynę zobaczyłam i pomyślałam,
że zajdę na chwilę. Bardzo słusznie.

Panie Franciszku, jego mościa
zobaczyłam. O zdrowie matki chciałam

się czuje po żniwach?

Dziękować Bogu dobrze.

Prosiła dać te kurele.

Żebyłam tolka, na wesele alżunie miała.

Zawsze mnie darowuje.

Każda sroczka tak samo skrzeci.

Jeżeli ci nie odbierze, to zobaczy cię
na zawsze.

Kiedy pomyślę, przez jakie kraje musi
wędrować kakao, zanim trafi na nasz

Zaraz chce mi się jechać i wszystkie
zwiedzać.

Oderwać się tereniu.

Oderwać choć na jakiś czas od monotonii,
codzienności, szarzyzny.

Spotkać ludzi, z którymi można
porozmawiać o sztuce.

Pięknie.

Można, mamo? Ach, tak.

Chodź, Widziu.

Spałam wprawdzie bardzo źle, ale czuję
się już lepiej.

Kakao mnie wzmacnia. Biedna jesteś,
mamo, z tą twoją chorobą to...

Widziu. Chorobami.

Ale znacznie mniej by mi dokuczały,
gdybym ciebie częściej widywała.

Ojciec także narzeka, że ciągle cię nie
ma w domu.

Gdzież więc bywasz? Ja?

Między ludźmi, mamo.

Wyobraź sobie, że ciągle mnie o coś
pytają.

Są spragnieni wiedzy rolniczej.

Pytają mnie na przykład, jak mają
unowocześniać swoje gospodarstwa.

Ale was to nie interesuje. Albo jak
stosować płodozmian. O Boże, jakbym

Benedykta słyszała.

Płodozmian, gospodarstwo.

Czy Korczyńscy o niczym innym mówić nie
potrafią? Ale przecież to są bardzo

ważne sprawy.

Lud potrzebuje oświaty, nie tylko
rolniczej.

Dźwignąć go trzeba, bo tylko z ludem...
Dosyć, Widziu!

Dosyć!

Nawet Benedykt mi tego oszczędza.

Tereniu, nalij mi jeszcze trochę.

Lepiej byłoby, Widziu, gdybyś mniej
udzielał się tym na Włościanom, a zadbał

trochę o swój rozwój duchowy.

Tereniu! Podej mi tę czerwoną książkę.

Tydałek widział?

Paulina Cravin.

To ulubienica francuskiej arystokracji.
Mnie dla niej szkoda czasu.

Słyszałaś, Tereniu?

Mojemu synowi szkoda czasu dla naszej
Pauliny.

Może mężczyźni nie lubią takiej lektury.

Czy podać coś innego?

Nie, nie, dziękuję.

Zresztą ja tylko tak na chwileczkę
wpadłem, mamusiu. Mam do ciebie wielką

prośbę. Czy zgodzisz się, żeby Leonia
poszła ze mną i z Justyną na wesele?

Bardzo cię proszę.

Na jakie wesele? Ja nic nie wiem. W
jakim majątku?

To pewno w bohaterowiczach.

Zunia, córka pana Fabiana wychodzi za
mąż.

A kto to jest?

Ja nie znam.

Synku, żadnego Fabiana. W ogóle nie
rozumiem, o czym ty mówisz. Mówię,

wycelu naszych sąsiadów.

Sąsiadów.

Ja w ogóle nie pojmuję takich żartów.

Wychowanie Leonii jest moim świętym
obowiązkiem.

I dopóki żyję, nie będzie ona bywać w
niewłaściwych dla siebie towarzystwach.

Ależ, mamo, obyczaje tych ludzi...
Dosyć, Widziu, dosyć!

Ja w ogóle nie zgadzam się na takie
dziwactwa.

W terenie dusi mnie.

Kropli, kropli.

Mamo. Zaraz.

No muszę.

KONIEC!