All language subtitles for The Man Who Knew 75 Languages (2016) Anastasija Marčenkaitė, Valda Bičkutė, Gintaras Liutkevičius_untitled_track2_[pol]
Would you like to inspect the original subtitles? These are the user uploaded subtitles that are being translated:
1
00:00:42,584 --> 00:00:47,667
1855
WOJNA KRYMSKA
2
00:00:48,667 --> 00:00:54,083
PIERWSZY SŁOWNIK ANGIELSKO-TURECKI
ZOSTAŁ NAPISANY PRZEZ 24 LETNIEGO NIEMCA
3
00:00:54,834 --> 00:00:58,918
NA IMIĘ MIAŁ GEORG SAUERWEIN
4
00:01:38,918 --> 00:01:42,542
Urodziłem się jako biedny chłopiec we wsi, w Niemczech.
5
00:01:45,334 --> 00:01:47,334
Moim marzeniem były podróże.
6
00:01:47,459 --> 00:01:50,000
Szczególnie na daleki wschód.
7
00:01:51,667 --> 00:01:57,876
Ale na królewskim dworze,
wydarzyło się coś co na zawsze zmieniło moje życie.
8
00:02:04,959 --> 00:02:10,209
Powierzam tą misje Panu Baronie von Bunsen.
9
00:02:10,709 --> 00:02:14,709
Znajdź mi najlepszego nauczyciela dla mojej córki.
10
00:02:15,042 --> 00:02:17,459
Księżniczki Elisabeth.
11
00:02:18,709 --> 00:02:25,501
Bez wątpienia najlepszym nauczycielem będzie Georg SAUERWEIN.
12
00:02:26,083 --> 00:02:33,918
Bardzo wysoka rekomendacja dla człowieka,
który nie ukończył żadnych studiów.
13
00:02:34,459 --> 00:02:37,792
Będzie Pan mógł to sam ocenić
Panie von Roggenbach.
14
00:02:37,918 --> 00:02:42,167
Za kilka tygodni w Londynie będę miał
przyjemność go Panu przedstawić.
15
00:02:46,000 --> 00:02:49,667
Moim zdaniem nie jest możliwe
znalezienie lepszego nauczyciela.
16
00:02:50,209 --> 00:02:51,375
Księżno Marie.
17
00:02:51,876 --> 00:02:53,417
Von Roggenbach.
18
00:03:00,125 --> 00:03:04,042
LONDYN 1855
19
00:03:06,709 --> 00:03:11,125
Moim celem jest rozpocząć karierę w Imperium Brytyjskim
20
00:03:11,584 --> 00:03:13,709
Nareszcie znalazłem swojego mentora.
21
00:03:13,959 --> 00:03:15,000
Edwin Norris.
22
00:03:15,042 --> 00:03:18,334
Ekspert od języków starożytnego orientu.
23
00:03:18,667 --> 00:03:22,584
To jest wielka okazja dla ciebie przyjacielu.
24
00:03:23,250 --> 00:03:26,250
Teraz twoja kolej by zacząć pracować samemu
25
00:03:28,959 --> 00:03:30,417
Słucham pana?
26
00:03:32,417 --> 00:03:37,334
Staram się przetłumaczyć Nowy Testament na jerzyk Bułgarski.
27
00:03:37,792 --> 00:03:42,000
Towarzystwo Biblijne straciło już do mnie cierpliwość.
28
00:03:43,209 --> 00:03:46,626
Domagają się tłumaczenia natychmiast.
29
00:03:47,125 --> 00:03:48,959
Czy mógłbyś kontynuować moją pracę?
30
00:03:49,501 --> 00:03:52,709
Wiem, że masz takie umiejętności.
31
00:03:56,792 --> 00:03:57,834
Więc...
32
00:04:17,709 --> 00:04:19,167
Jest dobrze.
33
00:04:23,584 --> 00:04:27,626
Jeśli pragnienie nauki nowego języka nie jest przytłaczające.
34
00:04:27,792 --> 00:04:33,959
Musze kontynuować tłumaczenie Biblii i pokonać wszystkie pokusy.
35
00:04:35,959 --> 00:04:40,125
W każdą niedziele Musze znaleźć czas na dodatkową naukę
36
00:04:40,417 --> 00:04:41,501
Węgierskiego.
37
00:04:41,834 --> 00:04:42,959
Serbskiego.
38
00:04:43,417 --> 00:04:44,751
I etiopskiego.
39
00:04:45,709 --> 00:04:49,459
Ale na ten czas muszę dokończyć tą prace.
40
00:04:52,542 --> 00:04:56,375
To niesamowite!
Gdzie Pan studiował język bułgarski?
41
00:04:56,584 --> 00:05:00,334
Formalnie nie studiowałem.
Jestem samoukiem.
42
00:05:00,459 --> 00:05:02,542
Niezwykłe!
43
00:05:06,959 --> 00:05:08,792
Gratuluje!
44
00:05:09,292 --> 00:05:10,292
Dziękuje!
45
00:05:10,501 --> 00:05:14,501
Ale w dużej mierze to również pana zasługa
46
00:05:14,792 --> 00:05:17,167
Cóż, nawiasem mówiąc
47
00:05:17,834 --> 00:05:21,292
Otrzymaliśmy zaproszenie na imprezę.
48
00:05:21,709 --> 00:05:28,000
Z udziałem elity świata naukowego i społecznego.
49
00:05:47,375 --> 00:05:49,375
Jestem ambasador Bunsen.
50
00:05:49,876 --> 00:05:51,209
Witam.
51
00:05:52,334 --> 00:05:54,042
Georg SAUERWEIN.
52
00:05:55,751 --> 00:05:57,209
Zapraszam.
53
00:06:02,292 --> 00:06:07,459
Pozwólcie mi przedstawić, Georg SAUERWEIN.
54
00:06:07,959 --> 00:06:11,542
Lingwista, o którym wam mówiłem.
55
00:06:14,083 --> 00:06:19,626
To on uczy się nowych języków rozmawiając z tubylcami.
56
00:06:20,209 --> 00:06:27,375
Proszę nam powiedzieć panie SAUERWEIN
jakimi językami pan włada?
57
00:06:30,542 --> 00:06:35,417
Angielski i niemiecki opanowałem w stopniu mistrzowskim.
58
00:06:36,667 --> 00:06:41,584
Po francusku i włosku mówię dość płynnie i poprawnie.
59
00:06:42,083 --> 00:06:44,459
Grecki i turecki.
60
00:06:44,918 --> 00:06:47,000
Hiszpański, portugalski.
61
00:06:47,959 --> 00:06:50,000
Perski, arabski, chiński
62
00:06:50,501 --> 00:06:53,083
Staroindyjski, węgierski.
63
00:06:53,542 --> 00:06:56,501
Serbski, rosyjski, syryjski.
64
00:06:57,000 --> 00:06:58,042
Armeński
65
00:06:58,501 --> 00:07:00,417
I oczywiście łacina.
66
00:07:00,918 --> 00:07:03,334
W tej chwili uczę się walijskiego.
67
00:07:04,501 --> 00:07:06,501
Fantastycznie!
68
00:07:07,959 --> 00:07:10,626
Co Pan o tym myśli Von Roggenback?
69
00:07:18,501 --> 00:07:22,167
Jaki cel przyświecał nauce tych rzadkich języków?
70
00:07:22,667 --> 00:07:25,083
Wystarczy nam jeden, wspólny język.
71
00:07:26,083 --> 00:07:29,417
Reszta skazana jest na wymarcie.
72
00:07:29,751 --> 00:07:34,042
Bez ojczystego języka ludzie są jak sieroty.
73
00:07:38,083 --> 00:07:39,918
Panie SAUERWEIN.
74
00:07:40,584 --> 00:07:44,209
Jest już pan znany w całej Europie
dzięki swoim językowym umiejętnościom
75
00:07:44,542 --> 00:07:48,959
Zostałem upoważniony by przekazać
panu list z niemieckiego dworu w Wied.
76
00:07:49,334 --> 00:07:54,083
Księżna Marie życzy sobie by przyjął
pan propozycję nauki, księżniczki Elisabeth.
77
00:07:54,417 --> 00:08:01,584
Jest jeszcze dzieckiem, ale jest przygotowywana
do małżeństwa z jedną, z rodzin królewskich Europy.
78
00:08:04,501 --> 00:08:07,918
Oto zaproszenie.
79
00:08:08,959 --> 00:08:13,626
Ale teraz, masz ochotę czegoś się napić?
80
00:08:29,918 --> 00:08:37,626
Brytyjskie Towarzystwo Biblijne poprosiło mnie o przygotowanie
nowego wydania Nowego Testamentu w języku bułgarskim i armeńskim.
81
00:08:42,918 --> 00:08:45,125
To wspaniałe wyzwanie!
82
00:08:45,626 --> 00:08:48,042
Nie mogę ich zawieść!
83
00:08:49,834 --> 00:08:52,250
Bez zwątpienia.
84
00:09:04,584 --> 00:09:06,334
Zachować koncentracje
85
00:09:06,501 --> 00:09:09,000
Nie pozwól, żeby coś cię rozpraszało.
86
00:09:11,834 --> 00:09:13,709
Georg.
87
00:09:22,167 --> 00:09:26,667
GRONAU, NIEMCY 1841
88
00:09:34,709 --> 00:09:35,876
Georg.
89
00:09:41,375 --> 00:09:42,626
Freiheit.
90
00:09:47,876 --> 00:09:49,042
Freedom.
91
00:10:04,834 --> 00:10:06,501
Liberté.
92
00:10:13,459 --> 00:10:15,250
Georg.
93
00:10:16,584 --> 00:10:18,209
Georg!
94
00:11:33,918 --> 00:11:35,083
Georg!
95
00:13:32,417 --> 00:13:33,709
Panie SAUERWEIN.
96
00:13:39,167 --> 00:13:40,709
Wasza Wysokość
97
00:13:50,542 --> 00:13:52,334
Pozwól, że przedstawię moją córkę.
98
00:13:52,542 --> 00:13:54,584
Księżniczka Elisabeth z Wied.
99
00:13:55,083 --> 00:13:58,459
Będzie pan miał niełatwe zdanie jako nauczyciel.
100
00:13:58,626 --> 00:14:00,876
Ona nie wierzy w autorytety.
101
00:14:01,167 --> 00:14:05,667
Jej pierwsze słowa : "Dlaczego?" i "Czy to prawda?".
102
00:14:13,626 --> 00:14:17,792
Oto pokój, w którym od bywać się będzie nauka.
103
00:14:18,125 --> 00:14:21,000
Pokój ten znajduje się obok mojego pokoju.
104
00:14:21,334 --> 00:14:24,167
Wiec zawsze będę blisko,
jeśli będzie pan potrzebował mojej pomocy.
105
00:14:24,334 --> 00:14:26,792
Stąd może pan zobaczyć ogród.
106
00:14:27,417 --> 00:14:34,250
Ogród jest zaaranżowany by dać
poczucie naturalnej otwartej przestrzeni.
107
00:14:42,167 --> 00:14:43,667
Obywatele.
108
00:14:45,501 --> 00:14:46,667
Rodacy.
109
00:14:47,375 --> 00:14:48,501
Rzymianie.
110
00:14:53,834 --> 00:14:57,083
O jedną chwile posłuchania proszę.
111
00:15:01,834 --> 00:15:05,250
Grzebać Cezara przychodzę.
112
00:15:10,584 --> 00:15:13,959
- Nie chwalić.
- Baron Franz Von Roggenbach.
113
00:15:14,250 --> 00:15:19,000
Złe czyny ludzi po Śmierci ich żyją.
114
00:15:20,250 --> 00:15:23,417
Brutus wam mówił.
115
00:15:32,876 --> 00:15:34,834
Co tam masz?
116
00:15:36,083 --> 00:15:37,375
To osobiste.
117
00:15:37,667 --> 00:15:39,501
Dlaczego?
118
00:15:55,375 --> 00:15:58,959
Księżniczko Elisabeth,
co robisz o tej porze poza swoimi komnatami.
119
00:15:59,459 --> 00:16:03,751
Jest już za późno na lekcje.
120
00:16:10,709 --> 00:16:12,334
Nienawidzę tego człowieka!
121
00:16:36,083 --> 00:16:38,125
Odkąd pamiętam.
122
00:16:38,584 --> 00:16:40,751
Zawsze byłam zmuszana do czytania.
123
00:16:41,292 --> 00:16:45,334
Moja matka kazała mi czytać przynajmniej 60 stron dziennie.
124
00:16:45,751 --> 00:16:48,209
Jeśli się sprzeciwiłam.
125
00:16:50,375 --> 00:16:54,918
Za najmniejsze nieposłuszeństwo byłam surowo karana.
126
00:16:56,918 --> 00:16:59,334
Ale odkąd tu jesteś.
127
00:16:59,792 --> 00:17:02,125
Życie jest bardziej radosne.
128
00:17:03,959 --> 00:17:05,959
Tak się ciesze, że tu jesteś!
129
00:17:09,501 --> 00:17:13,792
A jaka jest twoja historia panie SAUERWEIN.
130
00:17:15,000 --> 00:17:19,542
Dorastałem w Europie brutalnie
gnębionej przez wojny i rewolucje.
131
00:17:19,959 --> 00:17:22,042
Te wojny stworzyły nowe granice.
132
00:17:22,334 --> 00:17:24,209
Sprawiając, że ludzie czuli się izolowani.
133
00:17:24,501 --> 00:17:29,209
Czasami kom pletnie oddzielając ich
od ojczystych ziem i wszystkiego co znali.
134
00:17:29,584 --> 00:17:33,959
Skutkiem tego była strata kultury, języka i tożsamości.
135
00:17:34,334 --> 00:17:37,375
Wierze.
136
00:17:38,125 --> 00:17:45,667
Że ludzka dusza leży w języku.
137
00:17:46,459 --> 00:17:48,292
Dlatego tak ważne jest.
138
00:17:48,501 --> 00:17:55,459
Mówić i pisać w swoim języku ojczystym.
139
00:17:56,876 --> 00:18:02,417
Jeśli ludzie tracą swój ojczysty język,
tracą jednoczenie swoją dusze.
140
00:18:02,792 --> 00:18:07,667
Ale w tej sprawie podzielamy tą samą opinie.
Zgadzasz się ze mną?
141
00:18:08,501 --> 00:18:10,334
Oczywiście.
142
00:18:25,375 --> 00:18:27,792
Moja Księżno.
143
00:18:29,292 --> 00:18:32,626
Martwię się o przyszłość.
144
00:18:34,459 --> 00:18:36,834
Twojej córki.
145
00:18:38,459 --> 00:18:41,918
Należy położyć temu kres.
146
00:18:52,125 --> 00:18:53,959
Bardzo dobrze!
147
00:18:57,751 --> 00:19:00,250
Zrobiłaś tylko dwa błędy.
148
00:19:03,959 --> 00:19:06,459
Tu i tu.
149
00:19:09,167 --> 00:19:11,542
Proszę popraw je.
150
00:19:16,167 --> 00:19:18,542
Perfekcyjnie.
151
00:19:24,667 --> 00:19:27,167
Skończyłaś?
152
00:19:29,292 --> 00:19:31,709
Bardzo dobrze.
153
00:19:32,501 --> 00:19:33,667
Księżniczko Elisabeth.
154
00:19:33,959 --> 00:19:38,125
Dzisiaj zaczniemy uczuć się najstarszych wierszy języka walijskiego.
155
00:19:38,417 --> 00:19:40,083
Jesteś gotowa?
156
00:19:40,626 --> 00:19:43,792
Ten, który uczynił cud świata.
157
00:19:44,334 --> 00:19:47,834
- Uratuje nas, zbawi nas.
- Przestań
158
00:19:50,292 --> 00:19:53,417
Będę nazywać cię "Gvennet fach".
159
00:19:54,501 --> 00:19:57,918
To znaczy: "Mała dziewczynka".
160
00:19:58,792 --> 00:20:00,542
Ale ja już ma pseudonim.
161
00:20:01,083 --> 00:20:04,334
"Carmen Sylva - Pień lasu".
162
00:20:04,792 --> 00:20:08,501
Carmen to pień, sylwa, dziki las.
163
00:20:09,000 --> 00:20:12,083
Śpiewem pieśni las rozbrzmiewa.
164
00:20:12,542 --> 00:20:15,667
Czyż nie narodziło się to pośród drzew.
165
00:20:16,209 --> 00:20:18,667
Nigdy nie słyszałam takich pieśni jak te.
166
00:20:20,792 --> 00:20:24,167
"Carmen Sylva - Pień lasu".
167
00:20:25,000 --> 00:20:27,417
Czyż nie jest to piękne?
168
00:20:34,667 --> 00:20:39,042
- Czy znasz znaczenie litewskiego słowa "Girenas"?
- Nie.
169
00:20:39,542 --> 00:20:43,876
To znaczy "Człowiek z lasu".
170
00:20:44,459 --> 00:20:47,292
Od dziś będzie to mój pseudonim.
171
00:20:47,834 --> 00:20:51,459
Pasuje do twojego pseudonimu.
172
00:20:51,918 --> 00:20:57,459
Jaśnie pani miłościwie panująca królowa - artystka.
173
00:20:58,834 --> 00:21:01,334
Proszę nie kpij ze mnie.
174
00:21:01,834 --> 00:21:08,083
Matka chce żebym wyszła za jakiegoś europejskiego monarchę.
175
00:21:08,417 --> 00:21:13,417
Wyjdę za mąż tylko wtedy jeśli dzięki
temu stanę się Królową Rumuni.
176
00:21:13,626 --> 00:21:17,042
- Ale Rum unia nie jest królestwem.
- Dokładnie to powiedziałam.
177
00:21:17,167 --> 00:21:20,959
Ja się nie ożenię, chce być nauczycielką, jak ty.
178
00:21:21,209 --> 00:21:24,375
Albo pisarką, albo malarką.
179
00:21:24,626 --> 00:21:26,501
Albo?
180
00:22:28,501 --> 00:22:32,417
Dobry wieczór, panie SAUERWEIN.
181
00:22:33,876 --> 00:22:35,667
Dobry wieczór.
182
00:22:54,375 --> 00:22:56,209
O!
183
00:22:57,626 --> 00:22:59,375
Ja bym.
184
00:22:59,876 --> 00:23:05,459
Zbytkiem pieszczot cie zabiła.
185
00:23:05,959 --> 00:23:08,501
Dobranoc, luby! jeszcze raz dobranoc!
186
00:23:08,667 --> 00:23:14,918
- Smutek rozstania tak bardzo jest miły.
- Że by dobranoc wciąż usta mówiły.
187
00:23:15,459 --> 00:23:18,209
Lub jak Hamlet zapytał.
188
00:23:18,417 --> 00:23:21,626
- Być
- Albo nie być.
189
00:23:21,709 --> 00:23:23,626
Oto jest pytanie.
190
00:23:24,250 --> 00:23:26,792
Jakiego języka nie rozumie?
191
00:23:28,667 --> 00:23:30,626
Włoskiego.
192
00:23:40,667 --> 00:23:47,000
Dziś skupimy się na dziełach włoskich mistrzów.
193
00:23:51,542 --> 00:23:53,626
Gastone.
194
00:23:55,375 --> 00:24:00,626
W Alfredo Germonta, moja pani.
195
00:24:00,959 --> 00:24:04,959
Oto kolejny, kto cie wielbi.
196
00:24:05,501 --> 00:24:09,209
Przyjaciół kilku jak on.
197
00:24:09,709 --> 00:24:14,417
Dziękuje, drogi Viscount.
Za tak wielką przyjemność.
198
00:24:14,918 --> 00:24:20,501
Dziękuje, drogi Viscount.
Za tak wielką przyjemność.
199
00:24:57,501 --> 00:24:58,834
Przepraszam.
200
00:25:08,250 --> 00:25:09,918
Ty
201
00:25:11,459 --> 00:25:14,250
Prawdopodobnie zauważyłaś
202
00:25:14,709 --> 00:25:17,292
Że moje uczucia do ciebie.
203
00:25:18,125 --> 00:25:20,959
Stają się coraz mocniejsze.
204
00:25:24,501 --> 00:25:27,334
Czy odwzajemniasz te uczucia?
205
00:25:31,626 --> 00:25:32,834
Więc...
206
00:25:34,667 --> 00:25:35,834
Wiesz...
207
00:25:36,000 --> 00:25:40,000
Wiesz, że kocham twoja poszukującą wolności duszę.
208
00:26:17,459 --> 00:26:19,250
Księżna chciała się ze mną zobaczyć?
209
00:26:20,542 --> 00:26:24,501
Niestety, musimy poprosić cie
o opuszczenie swojej obecnej pozycji.
210
00:26:25,000 --> 00:26:26,751
Co?
211
00:26:27,292 --> 00:26:28,876
Dlaczego?
212
00:26:29,459 --> 00:26:34,751
Istnieje zbyt wiele nowych im pulsów
dla księżniczki Elisabeth jak na jej młody wiek.
213
00:26:34,876 --> 00:26:36,167
Rozumiesz?
214
00:26:38,876 --> 00:26:40,501
Nowe im pulsy?
215
00:26:41,501 --> 00:26:43,417
Co Księżna ma na myśli?
216
00:26:44,667 --> 00:26:47,501
Czy jest coś w moim nauczaniu co mogę poprawić?
217
00:26:48,751 --> 00:26:49,959
Przykro mi.
218
00:26:50,125 --> 00:26:52,167
Mój doradca i ja.
219
00:26:52,751 --> 00:26:54,334
Podjęliśmy już decyzje.
220
00:26:54,542 --> 00:26:58,501
I żądamy opuszczenia zam ku do jutra rana.
221
00:27:01,501 --> 00:27:03,751
Nie możecie mi tego zrobić!
222
00:27:45,959 --> 00:27:47,209
Georg.
223
00:27:50,876 --> 00:27:51,918
Ojcze.
224
00:27:52,417 --> 00:27:54,167
Co ty tu robisz?
225
00:27:59,918 --> 00:28:01,501
Ojcze.
226
00:28:03,501 --> 00:28:05,918
Straciłem posadę nauczyciela.
227
00:28:11,584 --> 00:28:14,501
Ty leniwy, niekompetentny gnojku!
228
00:28:15,501 --> 00:28:16,709
Ty mały diable!
229
00:28:16,918 --> 00:28:18,542
Ojcze!
230
00:28:20,083 --> 00:28:23,959
Będziesz smażyć się w piekle!
231
00:28:24,167 --> 00:28:26,042
Wybacz mi, ojcze.
232
00:29:05,959 --> 00:29:10,751
Złóż swoje wątpliwości w ręce Boga
233
00:29:11,584 --> 00:29:14,918
On zawsze ma słuszne odpowiedzi
234
00:29:16,334 --> 00:29:20,292
Bóg, nasz Ojciec,
jest tutaj dla nas wszystkich.
235
00:29:20,667 --> 00:29:21,918
Dla ciebie.
236
00:29:22,250 --> 00:29:23,626
Dla ciebie.
237
00:29:24,375 --> 00:29:25,959
A dla ciebie.
238
00:29:28,501 --> 00:29:32,626
Musisz wykonać swój obowiązek wobec Boga i kraju.
239
00:29:34,501 --> 00:29:37,250
Obserwuję cie
240
00:29:37,876 --> 00:29:41,250
Nie jestem już panem własnych myśli.
241
00:29:42,292 --> 00:29:47,292
Nad naturalny wpływ moich
odległych wrogów wpędza mnie w chorobę
242
00:29:57,584 --> 00:29:59,667
Moja droga Elisabeth.
243
00:30:00,167 --> 00:30:02,918
Gdybyś tylko wiedziała jak cierpię.
244
00:30:05,250 --> 00:30:09,417
Jak mam wyrazić głębie miłości, która rozpala me serce?
245
00:30:23,292 --> 00:30:26,792
Bismarck stoi za wszystkimi wojnami przekształcającymi Europe.
246
00:30:31,083 --> 00:30:34,250
Książę Karol, młody Niemiec z Hohenzollern-Sigmaringen.
247
00:30:34,417 --> 00:30:37,959
Zgodził się zostać królem nowej Rumunii.
248
00:30:41,792 --> 00:30:44,083
Bez grosza, pogrążony w żałobie.
249
00:30:44,375 --> 00:30:49,334
Musiałem przyjąć propozycje pracy
jako asystent w bibliotece w Getyndze.
250
00:30:54,167 --> 00:30:56,918
Mam nadzieje, że moja znajomość języków słowiańskich
251
00:30:57,209 --> 00:31:02,000
Węgierskiego, ormiańskiego i malagaskiego będą przydatne.
252
00:31:08,375 --> 00:31:16,083
Młoda księżniczka została ciepło przyjęta
na dworze cesarza Aleksandra II przez całą cesarską rodzinę.
253
00:31:16,334 --> 00:31:21,709
"Cały świat jest nią oczarowany" - twierdzi
wielka księżna Aleksandra.
254
00:31:28,501 --> 00:31:32,459
Bądź silna moja miła.
Jeszcze będziemy razem.
255
00:31:38,542 --> 00:31:43,250
Neuwied, 13 stycznia 1866 roku.
256
00:31:43,667 --> 00:31:45,375
Szanowny Panie SAUERWEIN!
257
00:31:45,751 --> 00:31:50,501
Nie mogłabym sobie wybaczyć gdybym osobiście
panu nie podziękowała za pamięć o moich urodzinach.
258
00:31:50,667 --> 00:31:52,542
I wspaniałym prezencie, który otrzymałam.
259
00:31:53,042 --> 00:31:55,626
Pana wiersze przypominają mi o dawnych czasach.
260
00:31:56,167 --> 00:32:00,792
Czasami wracam myślami
do dziecięcych lat pogrążonych w nauce.
261
00:32:01,292 --> 00:32:04,000
Nauka i nauczanie są wciąż moją pasją.
262
00:32:04,375 --> 00:32:08,167
Wierzę, że wciąż jestem ta sama,
jak kiedy byłam twoją uczennicą.
263
00:32:09,083 --> 00:32:12,459
Los tak zrządził, że nie dane mi było
zaznać uroków szarej codzienności.
264
00:32:12,667 --> 00:32:15,501
Ale pozwolił mi doświadczyć tak wiele.
265
00:32:15,959 --> 00:32:19,542
Pana wdzięczna uczennica, Elisabeth z Wied.
266
00:32:50,167 --> 00:32:56,000
Księżniczka Elisabeth z Wied wyszła za mąż
za księcia Karola Hohenzollern-Sigmaringen.
267
00:32:56,250 --> 00:33:01,709
Para udała się w podróż do Rumunii,
gdzie obejmie tron królewski.
268
00:33:20,459 --> 00:33:22,292
Oh moja droga Elisabeth.
269
00:33:22,542 --> 00:33:25,334
Gdybyś tylko wiedziała jak cierpię.
270
00:33:57,876 --> 00:34:02,209
Niech każdy język i każdy podmuch
wiatru wszem i wobec proklamuje.
271
00:34:02,501 --> 00:34:08,209
Moje dziecko nazwało mnie matką,
ptactwo wszelkie niechże z nami się raduje.
272
00:34:08,459 --> 00:34:15,083
Zarzuca mi na szyje swe małe
rączki i pyta : "Jesteś szczęśliwa, Matulo?".
273
00:34:17,792 --> 00:34:21,667
I znów Europa pogrążyła się w wojnie.
274
00:34:26,209 --> 00:34:30,167
Zaczęła się rumuńska wojna o niepodległość.
275
00:34:30,626 --> 00:34:34,918
Leczyłam Rosjan, Turków i Rumunów.
276
00:34:35,167 --> 00:34:37,751
Wszyscy byli dobrym ludźmi.
277
00:34:37,959 --> 00:34:41,501
Jednakowo cierpliwi i o tak samo dobrych sercach.
278
00:34:42,042 --> 00:34:45,209
Jak można stanąć po jednej ze stron konfliktu?
279
00:34:45,501 --> 00:34:47,167
Albo jakiejkolwiek grupy ludzi
280
00:34:47,375 --> 00:34:49,125
W jakiejkolwiek wojnie.
281
00:34:49,501 --> 00:34:53,667
W prawdziwej wdzięcznej miłości.
Twoja Elisabeth.
282
00:35:20,667 --> 00:35:23,375
W bibliotece są książki w niemal każdym języku.
283
00:35:23,667 --> 00:35:26,792
Nie wspominając już o
międzynarodowych gazetach.
284
00:35:27,125 --> 00:35:28,876
To sprawia.
285
00:35:29,417 --> 00:35:34,042
Że czuć łączność z resztą Świata.
286
00:35:51,209 --> 00:35:53,751
Teraz rozumiem swoje przeznaczenie.
287
00:35:54,584 --> 00:35:58,626
Muszę zostać w miejscach gdzie
ludzie najbardziej mnie potrzebują.
288
00:35:59,125 --> 00:36:02,417
Łużyczanie są silnie stłumieni przez Niemców.
289
00:36:03,375 --> 00:36:06,167
Ich język jest bardzo stary i bogaty.
290
00:36:07,459 --> 00:36:12,918
Co za tragedia,
jeśli ten język miałby zniknąć całkowicie.
291
00:36:24,792 --> 00:36:26,167
Karla August Kocor.
292
00:36:26,626 --> 00:36:27,667
Kompozytor.
293
00:36:27,667 --> 00:36:30,083
Georg SAUERWEIN.
294
00:36:30,584 --> 00:36:32,542
Co tu się dzieje?
295
00:36:33,083 --> 00:36:35,334
Dlaczego te drzewa umierają?
296
00:36:37,042 --> 00:36:41,459
Stare drzewa umierają jeśli podetniesz im gałęzie.
297
00:36:41,959 --> 00:36:47,083
Tak samo jak ludzie gdy zabierzesz im ich język.
298
00:36:48,959 --> 00:36:52,667
My Łużyczanie prawie straciliśmy nasz.
299
00:36:57,417 --> 00:36:59,167
Co masz na myśli?
300
00:37:00,042 --> 00:37:02,250
Co myślisz o pisaniu w moim języku?
301
00:37:02,459 --> 00:37:05,667
Łużyczanie mają niewiele albo wcale pisemnych prac
302
00:37:06,167 --> 00:37:08,792
To byłby ogromny impuls do ich poczucia własnej wartości.
303
00:37:09,167 --> 00:37:14,959
Jeśli mogliby przeczytać coś
w języku łużyckim a nie tylko w języku niemieckim.
304
00:37:15,459 --> 00:37:19,167
Jeśli mogę coś dla nich zrobić.
305
00:37:19,501 --> 00:37:24,959
Myślę, że byłoby to oparte na ludowych pieśniach.
306
00:37:25,459 --> 00:37:29,250
Jeśli mógłbym pisać wiersze,
które można wykorzystać w codziennym życiu.
307
00:37:29,501 --> 00:37:32,375
To byłoby niesamowite.
308
00:38:04,000 --> 00:38:07,792
Mała drzewa w lesie,
tak świeże i zielone!
309
00:38:11,667 --> 00:38:14,584
Policzki mego ukochanego, czerwienieją!
310
00:38:19,042 --> 00:38:20,584
Słuchaj.
311
00:38:21,000 --> 00:38:22,751
Co sądzisz o tej melodii?
312
00:38:23,000 --> 00:38:24,584
Czy pasuje?
313
00:38:24,876 --> 00:38:32,083
Mała drzewa w lesie,
tak świeże i zielone!
314
00:38:32,626 --> 00:38:39,918
Policzki mego ukochanego, czerwienieją!
315
00:38:40,417 --> 00:38:47,584
Wiosenna zieleń jest piękna, oh lesie!
316
00:38:48,125 --> 00:38:55,125
Piękny, oh kochanie,
twój różowy kwiat.
317
00:38:55,584 --> 00:39:03,792
Śnieżno i różowo,
twoje ciało rozkwita!
318
00:39:12,375 --> 00:39:14,250
Teraz gdy udowodniłeś.
319
00:39:14,584 --> 00:39:19,042
Że możesz sprawić że ludzie
są dumni ze swojego własnego języka i swojej kultury.
320
00:39:19,501 --> 00:39:24,584
Chciałbym rzucić ci wyzwanie,
ale jest ono prawie niemożliwe do wykonania
321
00:39:24,959 --> 00:39:30,918
Mniejszość litewska ma pradawny język, który niemal zniknął.
322
00:39:31,584 --> 00:39:34,959
Prawdopodobnie znasz już troszkę litewskiego?
323
00:39:35,459 --> 00:39:37,000
Tak.
324
00:39:37,792 --> 00:39:41,250
Oni potrzebują cie nawet bardziej niż my.
325
00:40:20,876 --> 00:40:24,501
Namaszczam cie w imię Pana
naszego Jezusa Chrystusa
326
00:40:24,709 --> 00:40:27,792
Nasz Ojciec Niebieski
uleczy cie na ciele i duszy.
327
00:40:27,918 --> 00:40:30,792
I błogosławi cie z Duchem Świętym.
328
00:40:31,292 --> 00:40:33,709
Duch mocy, radości i pokoju.
329
00:40:33,834 --> 00:40:35,542
Amen.
330
00:40:38,417 --> 00:40:42,334
Pozwólcie dzieciom przyjąć
do mnie. Nie utrudniajcie im.
331
00:40:42,792 --> 00:40:44,792
Bo do nich należy królestwo niebieskie.
332
00:40:44,959 --> 00:40:47,167
Dlaczego odprawiasz mszę po Niemiecku?
333
00:40:47,501 --> 00:40:51,167
- Wszyscy są tutaj Litwinami.
- Bóg nie rozumie litewskiego!
334
00:41:04,834 --> 00:41:09,918
Razem będziemy kołysać nasze małe dziecko.
335
00:41:10,250 --> 00:41:16,209
Razem będziemy kołysać nasze małe dziecko.
336
00:41:23,459 --> 00:41:25,334
Georg SAUERWEIN.
337
00:41:25,542 --> 00:41:27,709
Vilhelmas Storosta Vydunas.
338
00:41:27,876 --> 00:41:30,542
Dyrygent i filozof życia.
339
00:41:32,626 --> 00:41:36,667
Czy rodzice chrzczonego dziecka są Niemcami?
340
00:41:36,792 --> 00:41:38,167
Nie.
341
00:41:41,626 --> 00:41:43,834
Wiec dlaczego chrzest odprawiany jest po niemiecku?
342
00:41:43,918 --> 00:41:50,501
Bo musimy płacić dwa razy więcej jeśli chcemy by odprawiono
chrzest w języku litewskim, a wielu nie może sobie na to pozwolić.
343
00:41:51,626 --> 00:41:56,292
Jestem coraz bardziej wciekły na Bismarcka i moich rodaków.
344
00:41:56,584 --> 00:42:00,501
I w jaki sposób uciskają Litwinów i ich język.
345
00:42:14,375 --> 00:42:18,751
Wspólnie z przyjaciółmi stworzyłem gazetę Ausra.
346
00:42:19,000 --> 00:42:22,083
Pozwalało mi to drukować moje artykuły i wiersze.
347
00:42:22,292 --> 00:42:25,918
Właśnie pracuję nad nowym wierszem.
348
00:42:29,751 --> 00:42:32,501
Urodziliśmy się jako Litwini.
349
00:42:32,751 --> 00:42:35,959
Lietuviais esame mes gime.
350
00:42:36,334 --> 00:42:39,125
Myślę, że mógłbym nad tym popracować.
351
00:42:41,375 --> 00:42:44,000
Bądźmy na zawsze Litwinami.
352
00:42:46,709 --> 00:42:50,042
Bóg dał nam ten zaszczyt.
353
00:42:50,501 --> 00:42:54,250
Nie pozwólmy aby ten dar zaginął.
354
00:42:58,918 --> 00:43:02,918
Gdybyśmy mogli zrozumieć Nature i sposób myślenia innych ludzi.
355
00:43:03,250 --> 00:43:06,250
Po prostu nie byli byśmy w stanie z nimi walczyć.
356
00:43:06,584 --> 00:43:09,501
Pokój to znajomość języków.
357
00:43:10,042 --> 00:43:14,542
Pokój niesiony jest echem wszystkich dusz w naszych sercach.
358
00:43:15,042 --> 00:43:19,250
Pana zawsze wierna i oddana. Twoja Elisabeth.
359
00:43:30,459 --> 00:43:37,167
Jestem gotowy by reprezentować
wasze interesy w niemieckim Reichstagu.
360
00:43:38,000 --> 00:43:40,876
W wyborach, dążę by uzyskać prawo.
361
00:43:41,334 --> 00:43:46,083
Dla Litwinów, do mówienia ich własnym językiem.
362
00:43:47,042 --> 00:43:49,501
Robię to.
363
00:43:50,083 --> 00:43:52,501
Aby dzieci miały to prawo.
364
00:43:56,501 --> 00:43:59,918
Dzieci mają uczyć się w szkole litewskiego!
365
00:44:01,584 --> 00:44:06,834
Ucząc się w języku, którego nie znają.
366
00:44:08,125 --> 00:44:13,709
Stawiamy ich rozwój w wielkim niebezpieczeństwie
367
00:44:14,876 --> 00:44:21,584
Brutalna zmiana języka prowadzi do ogłupienia i kryzysu moralności!
368
00:44:22,626 --> 00:44:29,334
Nikt nie ma prawa ograniczać cudzych swobód językowych.
369
00:44:29,918 --> 00:44:33,709
Bismarck dopuścił się gwałtu na duchu całych narodów.
370
00:44:43,959 --> 00:44:45,292
Świnia!
371
00:44:45,792 --> 00:44:47,083
Żyd!
372
00:44:47,584 --> 00:44:48,709
Barabasz!
373
00:44:49,000 --> 00:44:51,375
Zdrajca! Cygan!
374
00:45:03,167 --> 00:45:06,042
Dostałeś wiele głosów,
ale nie wygrałeś wyborów.
375
00:45:07,375 --> 00:45:08,918
Co się stało?
376
00:45:09,626 --> 00:45:11,918
- Zaatakowano mnie.
- Kto cie zaatakował?
377
00:45:12,292 --> 00:45:15,709
Myślę że jeden z kandydatów wynajął oprycha by mnie pobił.
378
00:45:19,542 --> 00:45:22,834
Ten człowiek nie będzie zadowolony.
379
00:45:23,042 --> 00:45:29,918
Dopóki Litwini nie będą modlić się i uczyć we własnym języku.
380
00:45:30,417 --> 00:45:36,459
Georg SAUERWEIN nie jest godzien nosić
miano obywatela Cesarstwa Niemieckiego.
381
00:45:36,918 --> 00:45:38,334
Nigdy więcej polityki!
382
00:45:38,417 --> 00:45:41,292
Ze smutkiem patrzę na moją ojczyznę.
383
00:45:41,751 --> 00:45:45,375
Z dnia na dzień staje mi się coraz bardziej obca.
384
00:45:48,876 --> 00:45:53,292
Zaczynam wątpić w to czy leży
przed nią świetlana, pełna radości przyszłość
385
00:45:53,792 --> 00:45:55,834
Wątpię.
386
00:46:10,292 --> 00:46:12,167
Co by powiedziała Elisabeth.
387
00:46:12,375 --> 00:46:16,542
Gdyby dowiedziała się że opuściłem nasz sekretny cel.
388
00:46:53,459 --> 00:46:56,918
Ciągłe używanie tych wszystkich, różnych języków.
389
00:46:57,083 --> 00:46:59,959
Pozostawia pytanie nad moja własną tożsamością
390
00:47:02,834 --> 00:47:07,250
Te mimowolne przejścia z języka na język
zmieniają moją osobowość.
391
00:47:07,417 --> 00:47:11,083
W zależności od języka w którym właśnie mówię.
392
00:47:14,375 --> 00:47:16,542
A kim ja jestem?
393
00:47:56,959 --> 00:48:03,209
Znaleźliśmy Świnie w nowo upranej
pościeli w domu Bertine'sa.
394
00:48:03,709 --> 00:48:05,918
Była wściekła!
395
00:48:06,292 --> 00:48:08,792
Trzeba było ją widzieć.
396
00:48:09,584 --> 00:48:13,292
Zapraszam.
Usiądź obok mnie, Georgu z Niemiec!
397
00:48:14,459 --> 00:48:16,792
Dziękuje, dziękuje!
398
00:48:17,334 --> 00:48:27,501
Jestem bardzo wdzięczny za gościnę.
399
00:48:28,584 --> 00:48:37,000
Bogaty niemiecki farmer nigdy nie zaprosiłby
swoich pracowników lub obcych do swojego stołu.
400
00:49:00,083 --> 00:49:03,334
Dialekt Dovre ma lekkie brzmienie.
401
00:49:03,584 --> 00:49:07,876
Tutaj zarówno bydło jak i dzieci ciszą się wolnością.
402
00:49:26,751 --> 00:49:31,083
Marie i mała Oline dały mi wewnętrzny spokój.
403
00:49:38,709 --> 00:49:45,834
O, majestatyczna Północo!
Będziesz na zawsze w moim sercu.
404
00:49:48,000 --> 00:49:52,918
Teraz mogę się skupić
na pisaniu wierszy w dialekcie Dovre.
405
00:50:11,918 --> 00:50:13,542
Dzień dobry!
406
00:50:14,501 --> 00:50:20,167
Czyż to nie sławny Ivar Aasen?
407
00:50:20,667 --> 00:50:23,584
Tak, to ja.
408
00:50:24,125 --> 00:50:28,125
Nazywam się Georg SAUERWEIN.
409
00:50:28,667 --> 00:50:31,501
Nareszcie się spotkaliśmy.
410
00:50:31,876 --> 00:50:35,918
Pan również jest dość znany.
411
00:50:36,459 --> 00:50:42,000
Pan podróżuje nawet więcej niż ja panie Aasen.
412
00:50:43,125 --> 00:50:50,083
Cóż, zbierałem próbki większości norweskich dialektów.
413
00:50:50,584 --> 00:50:54,250
Jest pan pierwszą osobą,
która pisze w dialekcie Dovre
414
00:50:54,751 --> 00:50:59,209
Zgaduje, że w całej dolinie nie ma
nikogo innego piszącego w tym dialekcie?
415
00:50:59,667 --> 00:51:03,667
Nie, ale mam nadzieje że ktoś zacznie.
416
00:51:04,167 --> 00:51:07,375
Jak idzie panu praca?
417
00:51:07,584 --> 00:51:10,792
Osiągnąłem swój cel by
stworzyć nowy język norweski.
418
00:51:11,334 --> 00:51:13,876
W pojedynkę stworzył pan nowy pisany język.
419
00:51:14,167 --> 00:51:18,334
Całkiem inny niż inspirowany z duńskiego,
który używano do tej pory.
420
00:51:18,834 --> 00:51:23,459
Tak, teraz możemy pisać w
naszym ojczystym języku.
421
00:51:23,959 --> 00:51:26,459
Nie musimy już pisać w języku duńskim.
422
00:51:26,918 --> 00:51:32,501
Norweski jest najlepszym
ze wszystkich germańskich języków!
423
00:52:09,542 --> 00:52:12,209
Napisałem tom wierszy w miejscowym dialekcie
424
00:52:12,250 --> 00:52:18,334
Gdyż tylko w poezji możemy
uchwycić ducha danego języka.
425
00:52:32,125 --> 00:52:38,209
Panie Aasen wiele nauczyłem się
od naszego ostatniego spotkania.
426
00:52:38,417 --> 00:52:46,042
Musimy umożliwić wszelkim
językom swobodny rozwój.
427
00:52:47,250 --> 00:52:53,792
Oddaję panu honor za stworzenie Norwegom
języka pisanego dla wszystkich dialektów.
428
00:52:53,918 --> 00:53:00,667
Ale niech to nie będzie przeszkodą
dla pełnej językowej niezależności.
429
00:53:01,250 --> 00:53:04,876
Zaśpiewajmy jedną z pana nowych piosenek.
430
00:53:06,000 --> 00:53:11,584
To było pod brzozami obok stromej skały.
431
00:53:11,792 --> 00:53:17,501
Kiedy śnieg stopniał,
a pojawiły się liście.
432
00:53:18,000 --> 00:53:23,209
To było pod brzozami obok stromej skały.
433
00:53:23,459 --> 00:53:29,167
Kiedy śnieg stopniał,
a pojawiły się liście.
434
00:53:29,751 --> 00:53:34,042
I dziewczęta z wianuszkami na głowie.
435
00:53:34,459 --> 00:53:40,626
Chłopcy próbowali uciec,
ale im się nie udało.
436
00:53:58,042 --> 00:54:01,417
Panie SAUERWEIN! Panie SAUERWEIN!
List do pana!
437
00:54:37,292 --> 00:54:42,334
RUMUNIA 1888
438
00:55:08,709 --> 00:55:10,250
Wasza Wysokość
439
00:55:10,751 --> 00:55:13,250
Witaj mój drogi przyjacielu.
440
00:55:15,083 --> 00:55:18,167
Wyglądasz niesamowicie.
441
00:55:18,626 --> 00:55:20,375
Dziękuje.
442
00:55:21,584 --> 00:55:26,125
Powiedz co słychać na północy?
443
00:55:27,626 --> 00:55:31,834
To zdjęcie jest z Algierii.
444
00:55:32,375 --> 00:55:35,000
Gdzie nauczyłem się języka spacerując po bazarach.
445
00:55:35,375 --> 00:55:38,542
To jest z moich studiów w Laponii.
446
00:55:40,375 --> 00:55:45,125
A tu jestem w tradycyjnym stroju z Dovre.
447
00:55:46,250 --> 00:55:50,501
W tej chwili posługuję się większością
Europejskich języków całkiem dobrze.
448
00:55:52,167 --> 00:55:55,667
Znam również trochę języków indyjskich.
449
00:55:56,375 --> 00:55:57,501
Perskich.
450
00:55:57,792 --> 00:55:59,667
I azjatyckich
451
00:56:01,375 --> 00:56:04,626
A kim są te piękne damy?
452
00:56:06,709 --> 00:56:11,584
Te dwie damy pobłogosławiły moje
życie w Norwegii daleko na północy.
453
00:56:16,792 --> 00:56:18,584
A tutaj są moje.
454
00:56:20,209 --> 00:56:22,209
Mój mąż
455
00:56:31,501 --> 00:56:33,417
Jak wiesz.
456
00:56:33,876 --> 00:56:36,375
Mój największy skarb.
457
00:56:40,751 --> 00:56:43,501
Został mi odebrany.
458
00:56:49,792 --> 00:56:53,167
Była taka mała i delikatna.
459
00:57:29,209 --> 00:57:32,876
Trzydzieści lat minęło jak mgnienie.
460
00:57:34,584 --> 00:57:36,876
Uczucie są te same.
461
00:57:37,375 --> 00:57:39,751
Niezmienne.
462
00:57:41,000 --> 00:57:43,501
To trochę straszne.
463
00:57:44,083 --> 00:57:46,542
Ani trochę nie dojrzeliśmy.
464
00:57:49,042 --> 00:57:55,459
Jako młoda kobieta pokazałaś mi,
że można mieć inne podejścia do życia.
465
00:57:55,918 --> 00:57:59,250
Więcej nauczyłem się od ciebie, niż ty ode mnie.
466
00:58:01,125 --> 00:58:06,792
Moją jedyną zasługą.
467
00:58:07,292 --> 00:58:13,250
Jest dostrzeżenie umiejętności Waszej Wysokości.
468
00:58:13,709 --> 00:58:16,083
Lepiej niż inni.
469
00:58:16,542 --> 00:58:18,959
I pielęgnowania ich.
470
00:58:21,459 --> 00:58:23,334
Król Karl.
471
00:58:26,250 --> 00:58:29,292
Pozwól że przedstawię ci mojego
nauczyciela z czasów młodości.
472
00:58:29,459 --> 00:58:31,542
Pan Georg SAUERWEIN.
473
00:58:33,083 --> 00:58:36,792
Pan SAUERWEIN robi fantastyczną prace dla mniejszości.
474
00:58:37,083 --> 00:58:43,042
Walczy o prawo wszystkich narodów
do wypowiadania się w ich ojczystym języku.
475
00:58:43,542 --> 00:58:47,334
Co za imponująca praca.
476
00:58:49,250 --> 00:58:51,000
Najdroższa.
477
00:58:51,792 --> 00:58:56,501
Chciałbym ci kogoś przedstawić.
478
00:59:45,167 --> 00:59:53,125
Po trzech dekadach trudu mój nauczyciel
otrzymał podziękowania i uznanie, na które zasłużył.
479
00:59:53,417 --> 00:59:55,792
Przepełnia go nieskończona mądrość.
480
00:59:56,083 --> 00:59:58,918
To jest dla mnie wielka przyjemność.
481
00:59:59,542 --> 01:00:01,542
Pod przykrywką lekcji włoskiego.
482
01:00:01,584 --> 01:00:09,375
Zachęcał mnie do pisania esejów na dowolny
temat, bym mogła poszerzać swoje horyzonty.
483
01:00:09,876 --> 01:00:16,417
Wiele lat później powiedział mi, że czerpał
niezmierną satysfakcje z obserwacji narodzin talentu.
484
01:00:16,918 --> 01:00:23,501
Zdecydowaliśmy się dać panu Saurweinowi
największe rumuńskie wyróżnienie
485
01:00:24,292 --> 01:00:28,042
Rumuński Wielki Krzyż.
486
01:00:37,375 --> 01:00:42,083
Zasługujesz na ten medal bardziej niż ktokolwiek inny.
487
01:00:43,334 --> 01:00:47,876
Wiedz, że zrobiłeś ogromną przysługę dla ludzkości
488
01:01:14,626 --> 01:01:18,417
Georg i Elisabeth pozostali w kontakcie,
ale nigdy już się nie spotkali.
489
01:01:19,167 --> 01:01:26,375
Nawet dzisiaj, obywatele Litwy wciąż śpiewają nieoficjalny
hymn litewskiej mniejszości bazujący na poemacie Georga Sauerwein'a.
490
01:01:26,959 --> 01:01:32,501
Georg SAUERWEIN zmarł w 1904 roku znając 75 języków.
36942
Can't find what you're looking for?
Get subtitles in any language from opensubtitles.com, and translate them here.